qccอย่างไร - tpa...qcc หร อท ม กเร ยกก นว า qc circle...
TRANSCRIPT
Toolsfor Quality
15for Quality Vol.22 No.211
September-October 2015
QCC หรอทมกเรยกกนวา QC Circle เปนกจกรรมทหลาย
คนคนเคยกนด โดยเฉพาะคนทอยในอตสาห-กรรมการผลต เพราะ QCC เปนกจกรรมทใหพนกงานหนางานรวมกลมกนเพอแกไขปญหา
QCC เปนศาสตรการบรหารงานในแบบฉบบของญปน โดยบรษทญปนทเขามาตงโรงงานในเมองไทย เปนผ น�ากจกรรม เหลานจากบรษทแมมาใชเพอใหเกดการปรบปรงงาน
ชวงเวลาทผานมา ผเขยนไดมโอกาสเขาไปเปนทปรกษาการด�าเนนกจกรรม QCC ใหกบหลายบรษท รวมถงไดรบเชญใหไปเปนคณะกรรมการการตดสนการแขงขน QCC ภายในบรษท จงพบเหนการด�าเนนกจกรรม
QCC ทแตกตางกนไป หลายบรษทประสบความส�าเรจใน
การด�าเนนกจกรรม QCC แตหลายบรษทท�ากไมประสบความส�าเรจสกท ทง ๆ ทกท�ากจกรรม QCC มาหลายปแลว ในบทความฉบบน ผเขยนจงไดท�าการรวบรวมแนวทางในการด�าเนนกจกรรม QCC ใหประสบความส�าเรจมาเลาสกนฟง ซงมประเดนตาง ๆ ดงน
1. สมาชกในกล มไมควรมาจากหลากหลายหนางาน บอยครงทการรวมกลม QCC มาจากการนบจ�านวนสมาชกใหครบตามจ�านวนทก�าหนด โดยไมสนใจลกษณะงาน ซงปญหาในลกษณะดงกลาว มกพบเจอกบหน วยงานฝ ายสนบสนนทมจ�านวนพนกงานไมมากนก เชน บรษทก�าหนดไววา
สมาชกในกลม QCC ตองไมเกน 10 คน บรษทแหงหนง หนวยงาน HR มพนกงานอย 4 คน บญชม 4 คน และ ฝาย IT มอย 2 คน ซงนบแลวพอด 10 คน จงมารวมกลมกนท�ากจกรรม QCC
หลายคนอาจมองวา การทมสมาชกหลากหลาย จะท�าใหการแกไขปญหาดขนเนองจากมความคดเหนทหลากหลาย แตในความเปนจรงแลว กลบไมไดชวยใหการแกไขปญหาดขน เนองจากการด�าเนนกจกรรม QCC ของกลมดงกลาว จะใชการเวยนกนเลอกปญหามาแกไข
เชน รอบทแลว แกปญหาของ HR ไปแลว รอบนกเลอกปญหาของแผนกบญช ไวเดยวรอบถดไปคอยเลอกของฝาย IT สวนใน
อยางไร วบลย พงศพรทรพย
[email protected] ใหประสบความสำาเรจ ?
ทำา
Tools
Vol.22 N
o.2
11 Septe
mber-O
cto
ber 2015
16
การแกไขปญหากขนกบวาเปนปญหาของแผนกใด แผนกนนกเปนผรบผดชอบ สวนแผนกอน ๆ กท�าไดแคเพยงชวยใหก�าลงใจเพอน ๆ ในกลม เนองจากไมมความร ความเขาใจในปญหาทท�าการแกไข
JUSE ใหนยามไววา “QCC เปนกจ-กรรมทใหพนกงานระดบปฏบตงานรวมกลมกนเพอแกไขปญหาในงานตนเอง” ดงนน สมาชกในกลมควรมลกษณะงานทเหมอนกนหรอมการท�างานรวมกน เพอใหสมาชกทกคนมสวนรวมในการด�าเนนกจกรรม และชวยกนในการแกไขปญหา
ส�าหรบจ�านวนสมาชกไมใชประเดนส�าคญ การก�าหนดจ�านวนสมาชกเปนเพยงค�าแนะน�าเทานน แตถาในงานจรงมอยเพยง 3 คนเทานน กคงตองท�ากน 3 คน เพราะการไปรวมกลมกบหนวยงานอน ๆ สดทายแลวกไมตางอะไรกบการท�า QCC กน 3 คนอยด
2. การด�าเนน QCC ตองมความ ตอเนอง ถงแมวาหลายองคการมการจดกจกรรม QCC ทกป แตมไดหมายความวาจะเกดความตอเนอง เพราะหลายองคการจะจดให มการลงทะเบยนกล มใหมทกป นนหมายความวา ปทแลว นาย ก อยกลม A แตปนอาจมาอยกลม B กได พดงาย ๆ กคอ มการสลบสมาชกกลมไปมา กลมเกาหายไป ตงกลมใหมขนมาแทนบาง
ถาเปนแบบน จะไมเรยกวาด�าเนน QCC อยางตอเนอง เพราะค�าวา “ด�าเนน
กจกรรมอยางตอเนอง” หมายถง กลม QCC มการแกไขปญหาอยางตอเนอง
หมายความวา เมอตงกลม QCC ขนมาแลว กลมนนจะตองอยไปเรอย ๆ หามมการแตกกลมไปตงกลมใหม
ท�าไมถงตองเปนเชนนน ?นนเปนเพราะ QCC คอ การแกไข
ปญหาในงานของตนเอง ดงนน กลมของ QCC กคอ กลมคนในหนวยงานอยแลว แปลวา ถาหนวยงานไมถกยบทง กลมกตองอยไปเรอย ๆ และคอยแกไขปญหาในหนวยงานของตนเอง
นอกจากนความคาดหวงของการท�า QCC นอกจากการแกไขปญหาแลว สงทไดจากการท�า QCC กคอ การสรางองคความรจากการแกไขปญหา นนหมายความวา เมอจบการท�า QCC 1 รอบแลว กลมจะตองมความรในงานตนเองมากขนจากเดม และ เมอท�า QCC ไปหลาย ๆ รอบ กจะมการสะสมองคความรไปเรอย ๆ
จากเดมทกลมไมมความรความเขาใจในกระบวนการ พอท�าการแกไขปญหาอยางตอเนอง จะท�าใหสมาชกกลมเขาใจสาเหต ตาง ๆ ทสงผลตอการท�างาน และในทสดกสามารถทจะน�าความร เหลานไปตอยอดปรบปรง เปลยนแปลงกระบวนการใหดขนตอไปได
นนแปลความวา ยงท�า QCC กลมตองเกงขน สามารถแกไขปญหาทยากขนเพราะมความรมากขนนนเอง
แตหากทกรอบของการท�ากจกรรม QCC มการเปลยนสมาชกกลมไปมาขามหนวยงาน ตามแตวาใครอยากอยกบใคร แบบนองคความรทไดกจะไมไดรบการตอยอดและสญหายไปในทสด
อยางไรกตาม มไดหมายความวา หามมการเปลยนแปลงสมาชกในกลม เพราะในการท�างานจรงมคนเขาออกหนวยงานอย ตลอดเวลา สมาชกในกลม QCC กสามารถปรบเปลยนไปตามพนกงานทมการโยกยายในหนวยงานนน ๆ ได เพราะอยางไร องคความรกยงอยกบคนสวนมากและไดรบการถายทอดไปสสมาชกใหม
3. ก�าหนดปญหาจากภาระหนาทไมควรก�าหนดปญหาจากสงทอยากท�า ในการคดเลอกหวขอปญหาในการท�า QCC มกเรมจากการระดมความเหนจากสมาชกในกลมวาอยากท�าเรองอะไร และมาลงคะแนนเพอเลอกเรองทไดคะแนนสงสดมาด�าเนนการแกไขปญหา
การเลอกหวขอดงกลาวสงผลใหปญหาทน�ามาท�า QCC ไมสอดคลองกบงานหรอภารกจของกลม โดยเฉพาะกลม QCC ทเปนสายงานสนบสนน ตวอยางเชน หนวยงานคลงสนคา พบวา มรถทใชท�าการล�าเลยง ชนสวนเสยหาย ท�าใหไมสามารถน�าไปใชในการขนถายชนสวนใหกบสายการผลตได จงท�าการเลอกปญหาและก�าหนดหวขอเปน “ลดจ�านวนรถล�าเลยงชนสวนทเสยหาย” หรอหนวยงานตรวจสอบคณภาพ ตรวจพบมของเสยจากสายการผลตเยอะ จงเลอก “ลดของเสยรน xxx” มาเปนหวขอปญหา
ผอานอาจมองวา ปญหาของทงสองหนวยงานนนาจะเหมาะสมกบลกษณะงาน แตในความเปนจรงนน ปญหาดงกลาวไมใชภารกจหลกของหนวยงาน และเมอหนวยงาน การเลอกปญหาทไมสอดคลองกบภาระหนาทของกลม จะสงผลใหการท�า QCC ไมประสบ-ผลส�าเรจดวย
แนวทางแกไขปญหา “ลดจ�านวนรถล�าเลยงชนสวนทเสยหาย” ของหนวยงานคลงสนคา คอ การส�ารองชนสวนอะไหลของรถล�าเลยงไวในหนวยงาน และท�าการซอมใน
Tools
Vol.22 N
o.2
11 Septe
mber-O
cto
ber 2015
17
สวนทสามารถซอมแซมได สวนรถทเสยหายมากเกนทจะซอมได ใหสงไปซอมขางนอกโรงงาน
ทานคดวามาตรการดงกลาวเปนมาตรการทดหรอไม
แลวหลงจากท�า QCC แลว หนวยงานไดอะไรบาง
หนวยงานคลงสนคามหนาทในการเบกจายชนสวนไปยงสวนผลตใหดนตามตองการ ดงนน หนาทหลก คอ การเบกจายสนคาใหถกตองและทนตามทฝายผลตตองการ รถทใชล�าเลยงชนสวนเปนแคองคประกอบหนงเทานน แตเมอกลมตงหวขอในการท�า QCC แบบน จงมงเนนแตจะแกปญหารถล�าเลยงทเสย โดยลมไปวาปญหาทแทจรงคอการสงมอบชนสวนไมทน
ผเขยนจงถามกลมวา หลงจากซอม-แซมรถล�าเลยงแลวสงมอบงานไดทนขนหรอไม กลมตอบวา กยงมปญหาเพราะสดทายแลวรถทเสยมาก ซอมเองไมได กตองสงซอมขางนอก จงมรถไมพอใช เมอผเขยนถามตอไปวา แลวรถทดมอยเทาไหร อยตรงไหนบาง ท�าไมเอามาใชไมได ค�าตอบทได คอ ไมรวาถกน�าไปใชทไหน รแตหนวยงานยงไมไดน�ามาสงคน สดทายการแกไขปญหาคอวงหารถตามทตาง ๆ ในโรงงานวามอยทไหนสามารถเอามาใชไดบาง ไมกหารถแบบอน ๆ ทพอจะใสชนสวนแทนชวคราวไปกอน (รถล�าเลยงมแบบทแตกตางกนตามลกษณะชนสวนทใชล�าเลยง เพอปองกนความเสยหาย จงจ�าเปนตองเลอกใชใหตรงกบลกษณะชนงาน) นนแสดงวาการท�า QCC ของกลมไมไดชวยใหการท�างานประจ�าดขนเลย
ดงนน แลวปญหาทหนวยงานนควรเลอกมาแกไข คอ การลดความลาชาในการเบกจายชนสวน โดยใหเรองของการซอมแซมรถเปนแคสวนหนงในการท�า QCC และพยายามหามาตรการแกไขในเรองอน ๆ เพอใหสามารถเบกจายชนสวนได เชน การจดท�ารถล�าเลยงทใชกบทกชนสวน หรอการจดระเบยงรถล�าเลยงเพอใหทราบสถานะและสามารถบรหารการใชงานรถไดดขน
หรออยางหนวยงานตรวจสอบคณ-
ภาพทเลอกปญหาการลดของเสย ในความเปนจรงหนวยงานตรวจสอบคณภาพท�าหนาทตรวจสอบผลตภณฑวาเปนอยางไร การแกไขของเสยจงไมใชหนาทหลกของหนวยงาน ตรวจสอบคณภาพ ดงนน การเลอกปญหา ดงกลาวมาท�า QQC กจะเปนภาระเพมทตองท�าหรอเปนกจกรรมเพมเตม นนหมายความวา หากยงมงานประจ�าอย การท�า QCC กเอาไวกอน วางแลวคอยมาท�ากได ไมรบรอน เพราะหนวยงานตนเองไมไดเดอดรอนจากปญหา ดงกลาว อยางไรงานตรวจสอบกตองมากอน สดทายปญหาดงกลาวกอาจไมไดรบการแกไขภายในเวลาทก�าหนด
นอกจากนความร ในการหาสาเหต เพอลดของเสยกมจ�ากด เพราะหนวยงาน QC ไมใชผท�าใหเกดของเสย เปนแคผตรวจสอบ สงผลใหไมสามารถหาสาเหตทแทจรงของปญหาได
จากตวอยากทงสอง แสดงใหเหนวา การเลอกปญหาทไมสอดคลองกบภารกจของกลม จะสงผลให QCC กลายเปนเพยงกจกรรมทอยนอกเหนองาน ไมใชสวนหนงของงาน และสงผลใหการท�า QCC ไมประสบผลส�าเรจ เพราะแกไขปญหาไมตรงจด
แตจากนยามของ QCC จะเหนไดวา QCC ถอเปนสวนหนงของงาน เพราะการท�า
QCC คอ การแกไขปญหาของงานทตนเอง ท�าอย ดงนน การเลอกปญหาในการท�า QCC ไมควรเลอกจากอยากท�าอะไร เพราะอาจไดหวข อทไม เกยวของกบงาน หรออาจจะเกยวของแตไมใชภาระหนาทหลก แตควร เลอกจากความคาดหวงของลกคาวาอยากไดอะไร และมสงใดทกลมยงท�าใหไมได ใหเลอกหวขอนนมาท�า QCC การเลอกแบบนจงจะสอดคลองกบภารกจของกลม และเชอมโยงเขาสงานประจ�า อกทงเมอท�า QCC เสรจสน กแสดงวา ปญหาในงานนนไดรบการแกไขเรยบรอยแลว การท�างานกจะดขนดวย
4. อยาสบสนระหวาง QCC และKaizen หลายองคกรมการด�าเนนทงกจกรรม Kaizen และ QCC สงผลใหพนกงานทแบงไมออกวากจกรรมทงสองอยางนนแตกตางกนอยางไร เนองจากทงคตางกเปนการปรบปรงแกไขปญหาในการท�างานใหดขน
จงมหลายครงทกลม QCC ท�าการรวบรวม Kaizen ทไดท�าในหนวยงานหลาย ๆ Kaizen มาเรยบเรยงเปน QCC สงผลใหการแกไขตาง ๆ ไมไดสอดคลองกบตวปญหาทกลมตงขน
Kaizen และ QCC ถงแมทงค จะ เปนกจกรรมส�าหรบการปรบปรงงาน แตกม ขอแตกตางกน กลาวคอ
Tools
Vol.22 N
o.2
11 Septe
mber-O
cto
ber 2015
18
Kaizen เปนภาษาญปน แปลวา การปรบปรงใหดขน โดยเนนทการปรบปรงแบบเลก คอยเปนคอยไป แตท�าแบบตอเนอง จงเหมาะกบปญหาขนาดเลกทไมยากมากนก บางครงแคนงพจารณากสามารถหาทางในการแกไขหรอปรงงานไดแลว
นอกจากนหวขอในการท�า Kaizen มกเรมจากความยากล�าบากทเกดขนในการท�างาน ดงนน ผลลพธของการท�า Kaizen จงไมไดเนนทการลดของเสย หรอลดตนทน แตเปนการปรบปรงเพอใหท�างานไดสะดวกขน
ในขณะท QCC เปนการแกไขปญหาจากงานตนเอง ทเรมมความซบซอน ไมทราบวาจะท�าการแกไขอยางไร จ�าเปนตองใชการวเคราะหขอมลเพอใหเหนถงสาเหตของปญหา การแกไขปญหาจงท�าคนเดยวไมไหว ตองท�าเปนทม นอกจากน ผลลพธของการแกไขปญหาจะตองสามารถชวดผลได
5. การแกไขปญหาทด ตองท�าใหงานลดลงไมใชเพมงานใหมากขน ในการท�า QCC มาตรการตอบโตหรอวธการแกไขทพบเจอมากทสด คอ เพมการตรวจสอบ สงผลใหเมอท�า QCC ไป 1 เรอง งานประจ�ากจะมใบ-ตรวจสอบเพมขนมาอก 1 ใบ ท�า 10 เรองกมใบตรวจสอบ 10 ใบ จงไมนาแปลกใจทไมมใครอยากท�า QCC เพราะยงท�า งานยงเพม
ทเปนเชนน เพราะการแกไขปญหาทน�าเสนอมานน สวนมากเปนเพยงการแกไขปญหาเฉพาะหนาหรอการแกทสาเหตเบองตนเทานน สวนมาตรการปองกนหรอการแกไขทสาเหตรากเหงายงไมมการคนหา
ตวอยางเชน ต�าแหนงเจาะบนชนงานคลาดเคลอนไป เมอสบหาสาเหตพบวา โบลททตวจบยดชนงานขาด ท�าใหชนงานเกดการเคลอนทในขณะเจาะ มาตรการตอบโตคอเปลยนโบลท และท�าใบตรวจสอบโบลททกครงกอนการเรมงาน
การเปลยนโบลทเปนเพยงการแกไขเฉพาะหนา สวนการท�าใบตรวจสอบกไมไดชวยไมใหโบลทไมขาด เปนเพยงการตรวจสอบความพรอมกอนเรมงาน เทานน แตไมไดรบประกนวา โบลทจะไมขาดระหวางการท�างาน เพราะยงไมทราบวาท�าไมโบลทถงขาด
การทโบลทขาด อาจเกดจากขนาดของโบลทเลกไป จงรบแรงไมได ถาเปนสาเหตนจรง กควรท�าการเปลยนแปลงขนาดหรอชนดของโบลท เพอใหไมเกดปญหานขนซ�าอก และเมอมนใจวาปญหาไมเกดกสามารถลดการตรวจสอบลงได
จะเหนไดว า หากแกไขปญหาทสาเหตรากเหงาแลว งานกจะลดลง แตหากแกไขทสาเหตเบองตน งานกจะยงเพมมากขน ดงนน แนวทางในการท�า QCC ทดจะตองคนหาสาเหตรากเหงาทแทจรงใหได เพอใหสามารถแกไขปญหาไดตรงประเดนและกลม QCC กจะท�างานสบายขนดวย
6. ทปรกษาตองมความร ความเขาใจในการท�า QCC การท�า QCC เปนกจกรรมส�าหรบพนกงาน ซงในระยะเรมตนนน กลม QCC มกไมมความรในการท�า QCC ถงแมจะมการฝกอบรมกนมาบาง แตกไมเพยงพอ เพราะตอนแกไขปญหาจรงจะแตกตางกบตอนเรยนในหอง ดงนน ทปรกษาจงมบทบาทส�าคญในการชวยเหลอใหค�าปรกษาการท�า QCC เปนอยางยง
ต�าแหนงทปรกษามกจะตกเปนหนาทของหวหนาตามสายบงคบบญชาหรอวศวกรในหนวยงานเดยวกบกลม QCC นน ๆ
หลายครงททปรกษาเองกยงไมมความรเกยวกบ QCC หรออาจมบางจากการเขาอบรมหลกสตร QCC เบองตน แตยงไมเคยไดฝกปฏบตจรงหรอเคยลองท�า QCC มากอน แตดวยต�าแหนงหนาทถกก�าหนดใหรบบทเปนทปรกษา สดทายแลวทปรกษาเองกไมตางจากสมาชกกลม QCC คอ ไมเขาใจการท�า QCC อยางถกตอง จงไมสามารถใหค�าปรกษากลม QCC ได สงผลใหการท�า QCC ไมประสบความส�าเรจ
7. การน�าเสนอผลงานใหเปนเรอง-ราวทตอเนอง เขาใจงาย ในการน�าเสนอ ผลงาน QCC จะตองท�าการเลาสรปสงทกลม QCC ไดด�าเนนการแกไขปญหาตามขนตอนของการท�า QCC ซงการเลาเรองโดยสวนมากจะขาดความตอเนองของเนอหา สงเกตได จากเอกสารน�าเสนอแตละหนาไมตอเนองกน บางครงการน�าเสนอกสลบไปมาจนผฟงจบ
เรองราวไมถกตวอยางทพบเจอบอยมา กคอ หลง
จากนยามปญหา และท�าการตงเปาหมาย กแสดงแผนภาพกางปลาเพอวเคราะหสาเหต โดยทยงไมไดเลาถงลกษณะของปญหา หรอกระบวนการทกอใหเกดปญหา ท�าใหผฟงไมเขาใจวา รายละเอยดในแผนภาพกางปลามาไดอยางไร
หรอเมอท�าแผนภาพกางปลาแลว กวงกางปลามา 2-3 กาง แลวสรปวาเปนสาเหตของปญหาโดยทยงไมไดท�าการพสจน
หรอการน�าเสนอมาตรการตอบโต ทไมมความสอดคลองหรอเกยวของกบสาเหตทวเคราะหในกางปลาแตอยางใด
ตอนสรปผลการด�าเนนกจกรรมก แตกตางไปจากตอนก�าหนดปญหา เชน เรมปญหาจากมของเสย เมอหาสาเหตและท�าการแกไข กลบสรปวา สามารถลดตนทนไดกบาท แตไมไดบอกวาลดของเสยไดเทาไหร
ความไมตอเนองเหลาน เกดจากการทกลม QCC ยงไมเขาใจในขนตอนการท�า QCC อยางถกตอง ท�าใหไมสามารถน�าเสนอเรอง-ราวไดอยางตอเนอง บางครงสวนทส�าคญกลบไมยอมน�าเสนอ แตเมอซกถามกลม กสามารถเลารายละเอยดในสวนทขาดหายไปได ท�าใหสดทายแมการแกไขปญหาจะด แตไมสามารถเลาใหผฟงเขาใจแนวคดได กจะกลายเปนเรองทไมมประโยชน
นอกจากนในการน�าเสนอผลงาน สมาชกกลมมกน�าเสนอตามทกลมเขาใจ โดยลมไปวาผฟงหรอคณะกรรมการ ไมเขาใจในรายละเอยดของงานเหมอนกลม QCC ดงนน ในการน�าเสนอตองพยายามเรยบเรยงเรองราวใหตอเนองกน ใชค�าศพททเขาใจงาย ค�าศพทใดเปนค�าเฉพาะ ใหท�าการอธบายเพมเตมไว เพอใหผฟงเขาใจงายขน
จากประเดนทเลามาน ผอานจะเหน ไดวา การท�า QCC ไมใชเรองยาก เพยงแคเขาใจแนวคดและหลกการอยางถกตอง และด�าเนนการตามหลกการอยางเครงครด เพยงเทานกสามารถท�า QCC ใหประสบความส�าเรจได