raport o stanie przedsiębiorczości w warszawie · 2016-03-31 · 20 000 5 000 15 000 25 000 70 80...
TRANSCRIPT
Raport o stanie przedsiębiorczościw Warszawie
Warszawa, 2014
Raport o stanie przedsiębiorczościw Warszawie
Jerzy Cieślik (redakcja)
www.sfop.um.warszawa.pl
Przygotowany w ramach Projektu Europejskiego Stołeczne Forum Przedsiębiorczości.
Opracowanie, promocja oraz wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą.
Spis treści
Wprowadzenie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 5
Część I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w Warszawie – analiza empiryczna (Jerzy Cieślik, Mariusz Łopaciński) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 7
1. Aktywność przedsiębiorcza w Warszawie na tle kraju i woj. mazowieckiego � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 72. Zróżnicowanie aktywności przedsiębiorczej w poszczególnych dzielnicach � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 93. Struktura populacji przedsiębiorstw w Warszawie według wieku, formy prawnej
i liczby zatrudnionych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 113.1. Struktura według wieku � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 113.2. Struktura według formy prawnej � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 123.3. Struktura według liczby zatrudnionych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 13
4. Dynamika zmian w populacji przedsiębiorstw w Warszawie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144.1. Firmy nowo zarejestrowane w 2013 r. na tle 2012 r. � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144.2. Krótkookresowe wahania aktywności przedsiębiorczej na terenie Warszawy
– Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości (BLP) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 155. Aneks statystyczny� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 18
Część II. Wybrane problemy dotyczące aktywności przedsiębiorczej w Warszawie � � � � � � � � � � � � � � � 221. Sytuacja mikro i małych firm w Warszawie na podstawie badań prowadzonych przez Bank Pekao SA
(Tomasz Kierzkowski, Bank Pekao SA) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 221.1. Ogólny wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 221.2. Nakłady inwestycyjne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 241.3. Wdrażanie innowacji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 251.4 Podsumowanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 25
2. Zaangażowanie międzynarodowe warszawskich przedsiębiorstw (Jerzy Cieślik) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 262.1. Liczba firm warszawskich zaangażowanych w operacje międzynarodowe � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 262.2. Struktura eksportu towarowego według klas wielkości obrotów � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 262.3. Zaangażowanie eksportowe przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 272.4. Rola firm kontrolowanych przez kapitał zagraniczny � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 282.5. Intensywność zaangażowania międzynarodowego warszawskich przedsiębiorstw� � � � � � � � � � � � � � � 292.6. Podsumowanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 29
3. Aktywność warszawskich firm w projektach i inicjatywach finansowanych ze środków publicznych w latach 2007-2013 (Michał Klepka). � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30
3.1. Główne tendencje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 303.2. Aktywność firm w pozyskiwaniu środków UE według wielkości � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 313.3. Pomoc de minimis dla firm z Warszawy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 333.4. Pomoc związana z rozwojem opartym o nową wiedzę � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 343.5. Pomoc związana z rozwojem poprzez inwestycje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 353.6. Podsumowanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 35
Recent Trends in Entrepreneurship Development in Warsaw Summary in English � � � � � � � � � � � � � � � � � 361. Entrepreneurial activity in Warsaw as compared to Poland as a whole
and to the Masovian Voivodeship � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 362. The diversification of entrepreneurial activity in the respective districts of Warsaw � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 363. The structure of the population of enterprises in Warsaw according to age, legal form
and number of employees � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 374. The dynamics of changes in the population of enterprises in Warsaw
– The Local Entrepreneurship Barometer (BLP) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 37
Akademia Leona Koźmińskiego (Partner Projektu)ul. Jagiellońska 5903-301 Warszawatel.: +48 22 519 22 17e-mail: sfop@kozminski.edu.plwww.sfop.kozminski.edu.plwww.cp.kozminski.edu.pl
© Copyright by Stołeczne Forum Przedsiębiorczości
Wydanie I Warszawa, październik 2014
Tytuł projektu: Stołeczne Forum Przedsiębiorczości.Opracowanie, promocja i pilotażowe wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą.
Numer umowy: UDA-POKL.08.01.02-14-137/11
Program Operacyjny Kapitał LudzkiPriorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regioniePoddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Egzemplarz bezpłatny
Projekt okładki, skład i druk:
GAMMA Sp. z o.o.Przeryty Bór 5239-216 Stara Jastrząbkawww.gamma24.pl
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
Wprowadzenie
W debacie publicznej tendencje rozwoju przedsiębiorczości
i polityka adresowana do sektora przedsiębiorstw są rozpa-
trywane na poziomie krajowym, a także, choć w mniejszym
zakresie, w skali regionalnej. Tymczasem w świetle doświad-
czeń międzynarodowych przedsiębiorcy mogą odgrywać waż-
ną rolę w rozwoju społeczności lokalnych, zwłaszcza aglomera-
cji miejskich, gdzie występują duże skupiska przedsiębiorców.
Pojawiła się koncepcja budowania lokalnego „kapitału przed-
siębiorczego” jako potrzebnego i ważnego uzupełnienia kapi-
tału rzeczowego, finansowego, ludzkiego i społecznego1�
Mamy także coraz większy zasób praktycznych doświadczeń
lokalnych władz samorządowych w różnych krajach, jeśli
chodzi o wspieranie przedsiębiorczości i włączanie przed-
siębiorców do różnych inicjatyw społecznych, kulturalnych
i charytatywnych2. Doświadczenia te pokazują, że warunkiem
skuteczności takich działań jest dobre rozpoznanie struk-
tury i tendencji rozwojowych przedsiębiorstw działających
na danym terenie. Co więcej, taka wiarygodna informacja
podana do wiadomości publicznej może być przydatna dla
samych przedsiębiorców, umożliwiając nawiązanie kontaktów
biznesowych i uzgodnienie wspólnych interesów prezentowa-
nych wobec lokalnej administracji.
Niniejsze opracowanie zostało zrealizowane w ramach projek-
tu Stołeczne Forum Przedsiębiorczości (SFoP), finansowanego
ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Fundu-
szu Społecznego. Ma na celu wypełnienie luki informacyjnej,
jeśli chodzi o aktywność przedsiębiorczą na terenie Warszawy
i składa się z dwóch części. W pierwszej, autorstwa J. Cieśli-
ka i M. Łopacińskiego prezentujemy stan i tendencje rozwoju
przedsiębiorczości w Warszawie w 2013 r. Występujące trendy
są przedstawione w ujęciu opisowym i graficznym, natomiast
szczegółowe dane zamieszczone są Aneksie Statystycznym.
Źródłowe dane do opracowania pierwszej części Raportu
zostały specjalnie przetworzone na potrzeby Projektu SFoP
przez Urząd Statystyczny w Warszawie (ZUS), Centrum Ana-
lityczne Administracji Celnej (CAAC) oraz Zakład Ubezpie-
czeń Społecznych (ZUS). Na podstawie dodatkowych analiz
ze wszystkich podmiotów zarejestrowanych na terenie War-
szawy, zostały wyodrębnione firmy aktualnie prowadzące
działalność. W konsekwencji wszelkie dane zbiorcze prezento-
wane w Raporcie dotyczą firm aktywnych.
W drugiej części prezentujemy syntetyczne wyniki bardziej
pogłębionych badań sektora przedsiębiorstw w Warszawie.
T. Kierzkowski porównuję sytuację mikro i małych przedsię-
biorstw na terenie Warszawy na tle innych dużych miast kraju,
wykorzystując w tym celu wyniki cyklicznych badań prowadzo-
nych przez Bank Pekao S.A. W kolejnej sekcji J. Cieślik omawia
główne wnioski z badań dotyczących internacjonalizacji war-
szawskich przedsiębiorstw.
Rok 2013 zakończył 7-letni okres finansowania różnorod-
nych form aktywności przedsiębiorczej w ramach perspekty-
wy finansowej UE 2007 – 2013. M. Klepka przedstawia syn-
tetyczne wyniki analizy, w jakim stopniu z możliwości tych
skorzystali przedsiębiorcy z Warszawy. Z analizy tej wynika,
że pozyskane środki i doświadczenia warszawskich przed-
siębiorców w omawianej dziedzinie są znaczące. Stanowi
to solidną bazę do pozyskiwania środków w ramach perspek-
tywy UE 2014-2020, w tym zwłaszcza realizacji preferowanych
w tej perspektywie wspólnych projektów przedsiębiorstw,
uczelni i ośrodków badawczych.
Przygotowanie w ramach projektu SFoP raportów o stanie
przedsiębiorczości w poszczególnych dzielnicach i Warszawy
jako całości było możliwe dzięki wcześniejszym studiom i ana-
lizie źródeł danych. W efekcie zostały wypracowane praktycz-
ne narzędzia i rozwiązania, które mogą być z powodzeniem
wykorzystane w innych jednostkach samorządu terytorialne-
go, w tym zwłaszcza w aglomeracjach miejskich. Ze swej stro-
ny deklarujemy gotowość udostępnienia tego praktycznego
know-how i współpracy na rzecz budowania lokalnego kapi-
tału przedsiębiorczego.
Prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik
Dyrektor Centrum Przedsiębiorczości
Akademia Leona Koźmińskiego
www.cp.kozminski.edu.pl
www.sfop.kozminski.edu.pl
Warszawa, październik 2014
1 Por. G.L. Lichtenstein, T.S. Lyons (2010) Investing in Entrepreneurs. A Strategic Approach for Strengthening Your Regional and Community Eco-nomy, Praeger: Santa Barbara.2 Przegląd doświadczeń, instrumentów i narzędzi współpracy lokalnego samorządu z przedsiębiorcami zawiera publikacja Cieślik J., Koładkiewicz, I. (2014) Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w aglomeracjach miejskich. Narzędzia i instrumenty współpracy jednostek samorządu terytorial-nego ze środowiskiem przedsiębiorców na poziomie lokalnym, Poltext: Warszawa.
5 6
Warszawa jako procent województwa Mazowieckiego Warszawa jako procent kraju
27%77%
25%80%
19%75%
13%49%
22%68%
11%59%
68% - wskaźnik syntetyczny 19,4% - wskaźnik syntetyczny
PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY
SPRZEDAŻ NA EKSPORT
WYNAGRODZENIA
LICZBA PRACUJĄCYCH
AKTYWA RAZEM
LICZBA FIRM
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
Część I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w Warszawie – analiza empiryczna (Jerzy Cieślik, Mariusz Łopaciński)
1. Aktywność przedsiębiorcza w Warszawie na tle kraju
i woj. mazowieckiego
Na terenie Warszawy na koniec 2013 r. aktywnych było
158,5 tys. podmiotów, co stanowi 8,5% wszystkich podmio-
tów na terenie Polski (1 854,3 tys.). Jest to więc udział znacz-
nie wyższy w porównaniu do udziału Stolicy w ludności Pol-
ski (4,5%). Analiza struktury branżowej wskazuje, że wysoką
pozycję Warszawa zawdzięcza rozwiniętemu sektorowi usług
(Diagram 1). Co piąta polska firma działająca w szeroko rozu-
mianej dziedzinie informatyki jest zarejestrowana na terenie
Warszawy. Również wysoką pozycję na tle kraju ma Warsza-
wa w dziedzinie usług profesjonalnych, w kulturze i rekreacji.
Niski jest natomiast udział Warszawy w takich dziedzinach
aktywności gospodarczej, jak budownictwo (4,9%), handel
(5,9%) i przemysł (6,0%).
Bardziej szczegółowe dane ilustrujące potencjał sektora
przedsiębiorstw z Warszawy są dostępne tylko w odniesieniu
do podmiotów gospodarczych zatrudniających 10 i więcej
osób i prowadzących pełną księgowość. W tej grupie wyraź-
na jest dominująca pozycja Warszawy w woj. mazowieckim.
Spośród wszystkich firm aktywnych na Mazowszu 51% jest
zarejestrowanych w Warszawie, natomiast w grupie zatrud-
niających 10 i więcej osób wynosi on już 59% (Diagram 2).
Uwzględniając 6 parametrów ekonomicznych: liczbę firm
zatrudniających 10 i więcej osób, przychody netto ze sprze-
daży, sprzedaż na eksport, wynagrodzenia, liczbę pracujących
i aktywa razem wyznaczyliśmy syntetyczny wskaźnik udziału
Warszawy w potencjale sektora przedsiębiorstw Mazowsza,
który w 2012 r. wynosił 68%. Na szczególną uwagę zasługuje
nieproporcjonalnie duży udział firm warszawskich, jeśli chodzi
o poziom wynagrodzeń i wartość aktywów.
Na podobnych zasadach wyliczony został syntetyczny wskaź-
nik udziału Warszawy w sektorze przedsiębiorstw w skali
całego kraju – ponad 19% w 2012 r. (Diagram 2). I tu także
Warszawa ma relatywnie wysoki udział w wynagrodzeniach,
aktywach i przychodach ze sprzedaży. Natomiast stosunkowo
niski jest udział Warszawy w eksporcie. Można to wytłumaczyć
niską koncentracją przemysłu w Stolicy, a to właśnie wyroby
przemysłowe odgrywają dominującą rolę w polskim ekspo-
rcie.
Interpretując powyższe dane trzeba jednak uwzględniać fakt,
że część przedsiębiorstw zarejestrowanych w Warszawie pro-
wadzi działalność na terenie całego kraju. W efekcie wkład
Warszawy jest zawyżony, gdyż np. sprzedaż, zatrudnienie czy
eksport realizowany przez oddziały lokalne w Łomży czy Gdań-
sku są statystycznie przypisane w całości według miejsca sie-
dziby. Zasada ta działa też w drugą stronę, jednakże w mniej-
szym zakresie. Stąd można z dużym prawdopodobieństwem
przyjąć, że udział Warszawy w gospodarce województwa
i kraju jest zawyżony, choć skala tego zawyżenia jest trudna
do oszacowania. Ponadto koncentracja większych firm w Stoli-
cy jest w dużym stopniu pochodną wielkości rynku zbytu. Stąd
bardziej właściwe byłoby porównanie Warszawy do innych
dużych miast w kraju i za granicą. Aktualnie nie dysponujemy
danymi, które pozwoliłyby na taką analizę porównawczą.
Diagram 1. Przedsiębiorstwa aktywne w Warszawie jako % całego kraju według sekcji PKD w 2013 r.
Diagram 2. Warszawa jako procent województwa Mazowieckiego oraz kraju
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 1. Aneks statystyczny
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS.Zob. Tabela 2. Aneks statystyczny
PRZEMYSŁ
6%
8%
13%
15%
5%
21%
16%
8%
7%
14%
9%
6%
10%
13%
W W
arsz
awie
funk
cjon
uje
8,5%
wsz
ystk
ich
ak
tyw
nie
dzia
łają
cych
prz
edsi
ębio
rców
Pol
ski
8%
BUDOWNICTWO
HANDEL I NAPRAWY
TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA
ZAKWATEROWANIE I GASTRONOMIA
INFORMACJA I KOMUNIKACJA
DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA
OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA NAUKOWA I TECHNICZNA
ADMINISTROWANIE I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA
EDUKACJA
OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA
KULTURA I REKREACJA
POZOSTAŁE
RAZEM
7 8
BIAŁOŁĘKA
ŻOLIBORZPRAGA PÓŁNOC
TARGÓWEKBIELANY
BEMOWO
WOLA
ŚRÓDMIEŚCIE
PRAGA POŁUDNIE
REMBERTÓW
WESOŁA
WAWER
WILANÓW
MOKOTÓW
OCHOTA
URSUS
WŁOCHY
URSYNÓW
NISKI
ŚREDNI
WYSOKI
BARDZO WYSOKI
URSUS
REMBERTÓWWESOŁA
60
0
10 000
20 000
5 000
15 000
25 000
10080 120 15070 110 14090 130 160
WILANÓW
WŁOCHYŻOLIBORZ
OCHOTA
WAWER
BIAŁOŁĘKABEMOWOBIELANY
WOLA
URSYNÓW
PRAGA PÓŁNOC
MOKOTÓW
ŚRÓDMIEŚCIE
TARGÓWEK
PRAGA POŁUDNIE
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
2. Zróżnicowanie aktywności przedsiębiorczej w poszczegól-
nych dzielnicach
Liczba aktywnych przedsiębiorstw w poszczególnych dziel-
nicach jest bardzo zróżnicowana – od. 2,3 tys. w dzielnicy
Wesoła po 21,3 tys. na Mokotowie (Aneks Tabela 3). Jak po-
kazuje Diagram 3 jest to po części wynikiem zróżnicowania
intensywności przedsiębiorczej w poszczególnych dzielnicach,
mierzonej liczbą aktywnych podmiotów na 1000 mieszkań-
ców. Na jednym biegunie mamy dzielnice o niskiej intensyw-
ności (Praga-Północ, Targówek, Bielany i Ursus), a na drugim
te o wysokiej intensywności przedsiębiorczej (Śródmieście,
Wilanów, Włochy i Wawer). Należy podkreślić, że wysoka
pozycja Śródmieścia w dużej mierze wynika z prestiżowego
charakteru adresu tej dzielnicy, co ma istotne znaczeniu w
przypadku większych firm, ale także mniejszych, świadczących
usługi profesjonalne. Pozostałe 10 dzielnic oscyluje wokół me-
diany = 91 przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców.
Wielkość populacji aktywnych przedsiębiorstw wynika nie
tylko z intensywności, ale także z potencjału ludnościowego
poszczególnych dzielnic. W efekcie wyróżniają się małe dziel-
nice, takie jak Wilanów czy Włochy o wysokiej intensywności
przedsiębiorczej, a jednocześnie niektóre duże dzielnice mają
stosunkowo niski udział przedsiębiorstw na 1000 mieszkań-
ców (Bielany, Targówek) (Diagram 5).
Diagram 4. Wskaźnik liczby firm aktywnych na 1000 mieszkańców
Diagram 5. Udział aktywnych firm w Warszawie na 1000 mieszkańców, rozkład według dzielnic w 2013 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 3. Aneks statystyczny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 3. Aneks statystyczny
med
iana
: 91
mediana: 8 082
9 10
2011 - 201321%
2001 - 201045%
1991 - 200032%
DO 19902,0%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 5. Aneks statystyczny
SPÓŁKA Z O.O.14%
SPÓŁKA CYWILNA 3%
SPÓŁKA JAWNA1%
SPÓŁKA AKCYJNA1%
POZOSTAŁE2%
JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 80%
Diagram 7. Struktura firm aktywnych w Warszawie
według formy prawnej (stan 31.12.2013)
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
3. Struktura populacji przedsiębiorstw w Warszawie według
wieku, formy prawnej i liczby zatrudnionych
3.1. Struktura według wieku
Wśród firm aktywnych w Warszawie 66% zostało zarejestro-
wanych po roku 2000 (Diagram 6), z czego blisko 21% w la-
tach 2011-2013. Jednocześnie zwraca uwagę znacząca liczba
(prawie jedna trzecia) podmiotów aktywnych, które powstały
w bardzo trudnym dla przedsiębiorców okresie 1991-2000.
Ponadto nadal działa prawie 3 tys. firm, które rozpoczęły dzia-
łalność do końca 1990 r., z czego 1,1 tys. zarejestrowano jesz-
cze w okresie realnego socjalizmu, a 1,8 tys. powstało w prze-
łomowym dla transformacji ustrojowej roku 1990.
3.2. Struktura według formy prawnej
Łącznie jednoosobowa działalność gospodarcza i spółki
cywilne są reprezentowane najliczniej i stanowią prawie
83% spośród wszystkich firm zarejestrowanych w Warsza-
wie (Diagram 7). Jest to udział niższy niż dla całej Polski,
który wynosi 92%. Równocześnie przedsiębiorcy warszaw-
scy w relatywnie większym stopniu wykorzystują bardziej
zaawansowane formy, jak spółka z o.o. czy spółka akcyjna.
Rosnące zainteresowanie spółką z ograniczoną odpowiedzial-
nością (prawie 14% wszystkich aktywnych podmiotów) wynika
z wprowadzonego ostatnio obniżenia wysokości wymaganego
kapitału oraz uproszczenia procedury rejestracyjnej.
Diagram 6. Struktura firm aktywnych w Warszawie
według daty rejestracji (stan 31.12.2013).
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 4. Aneks statystyczny
11 12
PRZEMYSŁ
ZAKWATEROWANIE I GASTRONOMIA
INFORMACJA I KOMUNIKACJA
HANDEL I NAPRAWY
ADMINISTROWANIA I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA
EDUKACJA
BUDOWNICTWO
DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA
KULTURA I REKREACJA
POZOSTAŁE
OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA
TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA
DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA, NAUKOWA I TECHNICZNA
RAZEM
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 6. Aneks statystyczny
250 I WIĘCEJ ZATRUDNIONYCH
0,3%
50 - 249 ZATRUDNIONYCH0,9%
10 - 49 ZATRUDNIONYCH3,7%
6 - 9 ZATRUDNIONYCH4,8%
1 - 5 ZATRUDNIONYCH32,1%
FIRMY NIEZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW
58,1%
Diagram 8. Struktura firm aktywnych w Warszawie
według liczby zatrudnionych (stan 31.12.2013)
6%
21%
31%
35%
7%
13%
24%
21%
33%
16%
1%
10%
-8%
-13%
18%
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
4. Dynamika zmian w populacji przedsiębiorstw w Warsza-
wie
4.1. Firmy nowo zarejestrowane w 2013 r. na tle 2012 r.
Ważną wskazówką jeśli chodzi o kierunek i dynamikę zmian
w populacji przedsiębiorstw jest liczba nowo zarejestrowanych
podmiotów gospodarczych w kolejnych latach. W przypadku
Warszawy liczba chętnych do podjęcia działalności gospodar-
czej była w 2013 o 16% wyższa w porównaniu do ubiegłego
roku (Diagram 8). Była to więc dynamika zdecydowanie wyż-
sza od obserwowanej w skali całego kraju (2%). Jednak ten
syntetyczny wskaźnik był wypadkową różnokierunkowych
tendencji, jakie obserwujemy w poszczególnych sektorach.
Przede wszystkim wystąpił wyraźny wzrost liczby nowych firm
w obsłudze nieruchomości (35%) i w usługach profesjonalnych
(31%). Równolegle nastąpił spadek nowo zarejestrowanych
firm w transporcie (-13%) i budownictwie (-8%).
3.3. Struktura według liczby zatrudnionych
Struktura firm aktywnych w Warszawie według wielkości
zatrudnienia kształtuje się relatywnie korzystnie na tle ten-
dencji ogólnokrajowych (Diagram 8 oraz Tabela 6 Aneks staty-
styczny). Zasadnicza różnica dotyczy struktury mikroprzedsię-
biorstw, gdzie w Warszawie mamy znacznie niższy niż w całym
kraju udział podmiotów bez pracowników, a zdecydowanie
wyższy udział mikropracodawców. Jak wspomnieliśmy wcze-
śniej jest to w dużym stopniu pochodną dużego i chłonnego
rynku zbytu, co skłania przedsiębiorców do rozszerzania skali
działania i zatrudniania pracowników.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 7. Aneks statystyczny
Diagram 9. Przyrost/spadek liczby firm nowo zarejestrowanych w 2013 r. w porównaniu do 2012 r. według sekcji PKD.
13 14
I 201
3
V 2
013
IX 2
013
III 2
013
VII
201
3
XI 2
013
II 2
013
VI 2
013
X 20
13
IV 2
013
VII
I 201
3
XII
201
3
WSK
AŹN
IK R
OCZ
NY
2369
496
2227
574
2237
544
2281
663
2747
775
2352
399
2396
713
2319
1100
2378
501
1885
1156
2112
568
1875
2260
2412
-980
1433
1271
369
1161
1411
290
1080
1188
-608
2364
2059
178
1285
1083
661
1057
1153
502
1454
1 269
1108
1042
1912
-198
1165
968
722
1351
961
543 4 286
1176
1291
1 588
1256
EFEKT NETTO
ZAR
EJES
TRO
WA
NE
WZN
OW
ION
EZA
WIE
SZO
NE
WYR
EJES
TRO
WA
NE
15 824
27 178
16 817
9 749
LICZ
BA
PO
DM
IOTÓ
W G
OSP
OD
AR
CZYC
H
FIRMY NOWO ZAREJESTROWANE W 2013 R. FIRMY NOWO ZAREJESTROWANE W 2012 R.
2 000
1 400
1 200
2 200
1 600
2 400
1 800
2 600
2 800
3 000
STYC
ZEŃ
MA
J
WR
ZESI
EŃ
MA
RZE
C
LIPI
EC
LIST
OPA
D
LUTY
CZER
WIE
C
PAŹD
ZIER
NIK
KW
IECI
EŃ
SIER
PIEŃ
GR
UD
ZIEŃ
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
4.2. Krótkookresowe wahania aktywności przedsiębiorczej
na terenie Warszawy – Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości
(BLP)
Z punktu widzenia analizy lokalnego rynku pracy ważne są tak-
że krótkookresowe (miesięczne, kwartalne) zmiany aktyw-
ności przedsiębiorstw. W literaturze wykorzystuje się w tym
celu wahania nowo zarejestrowanych firm w cyklu miesięcz-
nym, w porównaniu do roku ubiegłego. Porównanie dwóch
lat 2012 r. i 2013 pokazuje, że w okresie styczeń – sierpień
wahania te były nieregularne i różnokierunkowe. Od sierpnia
do października w obydwu latach wystąpił wyraźny wzrost
nowych rejestracji, a w kolejnych miesiącach (listopad i gru-
dzień) wyraźny spadek (Diagram 10).
W świetle międzynarodowych doświadczeń wykorzysta-
nie wskaźnika nowo zarejestrowanych firm ma szereg wad.
Przede wszystkim zdecydowana większość nowych firm nie od
razu rozpoczyna działalność, a jeszcze mniejsza zatrudnia pra-
cowników w roku rejestracji. Dlatego też, w ramach systemu
statystycznego OECD-Eurostat wskaźniki aktywności przedsię-
biorczej (wskaźnik narodzin, zgonów, przeżycia) uwzględniają
wyłącznie firmy zatrudniające pracowników. Tego typu dane
nie są jednak udostępniane przez GUS na poziomie lokalnym.
Znacznie lepszym narzędziem do pomiaru krótkookresowych
(miesięcznych) wahań „koniunktury przedsiębiorczej” jest
Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości (BLP). Barometr został
opracowany w ramach Projektu Stołeczne Forum Przedsię-
biorczości (SFoP). W tym przypadku wahania koniunktury
przedsiębiorczej są analizowane przez pryzmat miesięcznych
przyrostów/spadków liczby aktywnych firm, działających
na danym terenie. Przyrosty w poszczególnych miesiącach
są wynikiem nie tylko rejestracji nowych podmiotów, ale także
wznowienia działalności firm wcześniej zawieszonych. Te do-
datnie efekty są pomniejszane zarówno przez zawieszenia, jak
i całkowite wyrejestrowanie działalności gospodarczej. Mier-
nikiem koniunktury przedsiębiorczej jest efekt netto wspo-
mnianych tendencji.
Diagram 11 ilustruje tendencje przyrostu/spadku liczby firm
aktywnych w Warszawie w okresie styczeń – grudzień 2013.
Jakkolwiek przeważały miesiące wzrostowe, w styczniu, kwiet-
niu i lipcu 2013 r. wystąpiły spadki. W rezultacie w całym
2013 roku liczba aktywnych podmiotów w Warszawie wzrosła
o 4286 firm, czyli o 2,7% aktywnych firm.
Barometr pozwala także ustalić źródła występujących nega-
tywnych tendencji (Diagram 11). Okazuje się, że relacja liczby
firm nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych (wskaźnik
rotacji finalnej) była w całym okresie dodatnia (powyżej 1).
Natomiast ten dodatni efekt był w całym okresie poza grud-
niem 2013 r. niwelowany w wyniku wyższej liczby firm zawie-
szonych niż tych, które zdecydowały się wznowić zawieszoną
wcześniej działalność (wskaźnik rotacji przejściowej). Wyjąt-
kiem był tu grudzień 2013 r., gdzie skokowo przyrosła liczba
podmiotów wznawiających działalność.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.Zobacz Tabela 8. Aneks statystyczny
Diagram 11. Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości Warszawa 2013.
Diagram 10. Podmioty nowo zarejestrowane w Warszawie w 2012 r. i w 2013 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.Zob. Tabela 8. Aneks statystyczny
15 16
WSKAŹNIK ROTACJI FINALNEJ WSKAŹNIK REAKCJI PRZEJŚCIOWEJ
0,0
0,5
1,0
1,5
1,0
2,2
1,6
1,2
1,8
2,1
1,9 1,92,1
1,3
2,2
1,5
0,30,4
0,50,4
0,5 0,50,3
0,9
1,1
0,60,5
1,82,0
2,5
WSKAŹNIK ROCZNY
1,6
0,6
I 201
3
V 2
013
IX 2
013
III 2
013
VII
201
3
XI 2
013
II 2
013
VI 2
013
X 20
13
IV 2
013
VII
I 201
3
XII
201
3
Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji
Liczba firm aktywnych Warszawa jako % Polski
Jako % Razem
Warszawa Polska* Warszawa Polska
B,C,D,E Przemysł 11 147 186 223 6,0% 7,0% 10,0%
F Budownictwo 11 420 233 721 4,9% 7,2% 12,6%
G Handel i naprawy 30 440 513 237 5,9% 19,2% 27,7%
H Transport i gospodarka magazynowa 10 883 141 748 7,7% 6,9% 7,6%
I Zakwaterowanie i gastronomia 3 722 49 452 7,5% 2,3% 2,7%
J Informacja i komunikacja 13 469 65 804 20,5% 8,5% 3,5%
K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 5 826 59 315 9,8% 3,7% 3,2%
L Obsługa rynku nieruchomości 5 241 41 715 12,6% 3,3% 2,3%
M Działalność profesjonalna naukowa i techniczna
33 525 211 487 15,8% 21,1% 11,4%
N Administrowania i działalność wspierająca 7 142 56 072 12,7% 4,5% 3,1%
P Edukacja 5 704 46 041 12,4% 3,6% 2,5%
Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 11 606 147 021 7,9% 7,3% 7,9%
R Kultura i rekreacja 2 376 16 925 14,0% 1,5% 0,9%
Pozostałe 6 038 85 497 7,1% 3,8% 4,6%
Razem: 158 539 1 854 258 8,5% 100% 100%
Jednostka Firmy razem
woj ma-zowieckie razem
WarszawaMazo-wieckie pozostałe
Warszawa jako % woj. ma-zowiec-kiego
Warszawa jako % kraju
Liczba firm liczba 53 151 9 549 5 603 3 946 58,7 10,5
Przychody netto ze sprzedaży mld 2 810,0 923,0 626,5 296,5 67,9 22,3
Sprzedaż na eksport mld 572,0 148,6 72,6 76,0 48,9 12,7
Wynagrodzenia mld 239,5 74,1 59,6 14,5 80,4 24,9
Liczba pracujących tys� 4 977,3 1 246,8 936,7 310,1 75,1 18,8
Aktywa razem mld 2 284,5 796,6 614,9 181,7 77,2 26,9
Wskaźnik syntetyczny % 68,0 19,4
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
Jeśli chodzi o interpretację zaobserwowanych zmian
w „koniunkturze przedsiębiorczej” w Warszawie, trzeba
zachować ostrożność. Przykładowo, omawiana wyżej skokowa
zmiana liczby firm odwieszonych w grudniu 2013 r. mogła być
spowodowana obawą przed wykreśleniem z urzędu z rejestru
CEIDG, co w świetle obowiązujących przepisów jest możli-
we. Ponadto, analizowane dane mają charakter zagregowa-
ny, a dla pogłębionej analizy należałoby uwzględnić czynniki
jakościowe, a więc np. liczbę zatrudnionych firm wychodzą-
cych i wchodzących na rynek, czy też ich strukturę branżową.
*Wskaźnik rotacji finalnej: podmioty nowo zarejestrowane/podmioty wyrejestrowane.**Wskaźnik rotacji przejściowej: podmioty, które wznowiły działalność/podmioty, które zawiesiły działalność.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Zob. Tabela 7. Aneks statystyczny
*Dane dla całej Polski dotyczą 2012 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Warszawie (GUS) i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS.
Diagram 12. Wskaźnik rotacji finalnej* i przejściowej** podmiotów gospodarczych działających w Warszawie w 2013 r.
5. Aneks statystyczny
Tabela 1. Liczba i % udział aktywnych firm w Warszawie na tle całego kraju, według sekcji PKD w 2013 r.
Tabela 2. Firmy zatrudniające 10 i więcej osób zarejestrowane w Warszawie na tle woj. mazowieckiego i kraju w 2013 r.
17 18
Przedziały według roku rejestracji Liczba % Razem
do 1990 2 937 1,8%
1991 - 2000 51 054 32,2%
2001 - 2010 71 749 45,2%
2011 - 2013 32 799 20,8%
Razem: 158 539 100%
Forma prawna Liczba % Razem
Jednoosobowa działalność gospodarcza 126 603 79,9%
Spółka cywilna 4 234 2,7%
Spółka jawna 1 832 1,1%
Spółka z o.o. 21 647 13,6%
Spółka akcyjna 1 535 1,0%
Pozostałe 2 688 1,7%
Razem: 158 539 100%
Klasa zatrudnienia Liczba firm w Warszawie (2013)
Jako % razem
Warszawa (2013) Polska (2012)
Firmy niezatrudniające pracowników 92 178 58,1% 66,9%
1 - 5 zatrudnionych 50 893 32,1% b. d�
6 - 9 zatrudnionych 7 547 4,8% b. d.
Małe (10 - 49 zatrudnionych) 5 897 3,7% 3,2%
Średnie (50 - 249 zatrudnionych) 1 501 0,9% 0,9%
Duże (250 i więcej zatrudnionych) 523 0,3% 0,2%
Razem 158 539 100,0% 100,0%
Mikropracodawcy razem (1 – 9 zatrudnionych) 58 440 36,9% 28,9%
Mikroprzedsiębiorcy razem (0 – 9 zatrudnionych) 150 618 95,0% 95,8%
Liczba ludności (2012 r. - tys.)
Liczba firm aktywnych Dzielnica jako % WarszawyRazem Na 1000 mieszkańców
Bemowo 116 676 9 298 80 5,9%
Białołęka 100 226 8 921 89 5,6%
Bielany 132 366 9 501 72 6,0%
Mokotów 219 812 21 267 97 13,4%
Ochota 84 614 7 489 89 4,7%
Praga-Południe 178 662 14 721 82 9,3%
Praga-Północ 68 699 4 529 66 2,9%
Rembertów 23 441 1 874 80 1,2%
Śródmieście 121 570 18 623 153 11,7%
Targówek 123 464 8 675 70 5,5%
Ursus 54 745 4 067 74 2,6%
Ursynów 146 895 14 177 97 8,9%
Wawer 70 846 7 426 104 4,7%
Wesoła 23 265 2 266 97 1,4%
Wilanów 26 011 3 377 130 2,1%
Włochy 38 278 4 930 129 3,1%
Wola 137 651 12 779 93 8,1%
Żoliborz 48 296 4 619 96 2,9%
Razem 1 715 517 158 539 92 100,0%
Mediana 92 420 8 675 91 5,1%
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Tabela 3. Liczba i % udział aktywnych firm w Warszawie według dzielnice w 2013 r.
Tabela 4. Struktura aktywnych firm w Warszawie według daty rejestracji (stan 31.12.2013)
Tabela 5. Struktura aktywnych firm w Warszawie według formy prawnej (stan 31.12.2013)
Tabela 6. Struktura firm w Warszawie w porównaniu do całego kraju według liczby zatrudnionych
19 20
92 92
93
94 94
96
97
98
KR
AKÓ
W
ŁÓD
Ź
TRÓ
JMIA
STO
POZN
AŃ
WA
RSZ
AW
A
WR
OCŁ
AW
POLS
KA
SZCZ
ECIN
Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji 2012 2013 % wzrost/spadek w 2013
w porównaniu do 2012
B,C,D,E Przemysł 1 511 1 598 +6%
F Budownictwo 1 670 1 537 -8%
G Handel i naprawy 4 959 5 599 +13%
H Transport i gospodarka magazynowa 1 001 868 -13%
I Zakwaterowanie i gastronomia 889 976 +10%
J Informacja i komunikacja 2 800 3 376 +21%
K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 1 223 1 518 +24%
L Obsługa rynku nieruchomości 948 1 284 +35%
M Działalność profesjonalna naukowa i techniczna 5 627 7 363 +31%
N Administrowania i działalność wspierająca 1 454 1 758 +21%
P Edukacja 948 1 123 +18%
Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 1 133 1 213 +7%
R Kultura i rekreacja 438 581 +33%
Pozostałe 1 002 1 008 +1%
Razem: 25 603 29 802 +16%
Firmy
01.2
013
02.2
013
03.2
013
04.2
013
05.2
013
06.2
013
07.2
013
08.2
013
09.2
013
10.2
013
11.2
013
12.2
013
Razem 2013
Nowozarejestrowane 2369 2352 2237 2378 2227 2396 2281 1885 2319 2747 2112 1875 27 178
Wznawiające działalność 496 399 544 501 574 713 663 1156 1100 775 568 2260 9 749
Wyrejestrowane 2412 1083 1411 1912 1271 1153 1188 968 1108 2059 961 1291 16 817
Zawieszone 1433 1057 1080 1165 1161 1454 2364 1351 1042 1285 1176 1256 15 824
Efekt netto -980 611 290 -198 396 502 -608 722 1269 178 543 1588 4 286
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Tabela 7. Dynamika firm nowo zarejestrowanych w latach 2012 - 2013 według sekcji PKD.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Tabela 8. Zmiany w populacji przedsiębiorstw w Warszawie w okresie styczeń 2013 – grudzień 2013
Część II. Wybrane problemy dotyczące aktywności przedsiębiorczej w Warszawie
1. Sytuacja mikro i małych firm w Warszawie na podsta-
wie badań prowadzonych przez Bank Pekao SA (Tomasz
Kierzkowski, Bank Pekao SA)
Bank Pekao SA od roku 2010 prowadzi telefoniczne badania
6900 właścicieli mikro i małych firm3. Podstawowym celem
badania jest poznanie opinii przedsiębiorców na tematy istot-
ne z punktu widzenia funkcjonowania całego sektora. Corocz-
nie przedsiębiorcy odpowiadają na około 70 pytań. Ze wzglę-
du na wielkość próby, reprezentatywne wyniki badania
są prezentowane nie tylko na poziomu kraju oraz 16 polskich
województw, ale również na poziomie 66 podregionów – grup
powiatów (NTS 3). Dzięki temu możliwe jest pokazanie wyni-
ków także dla największych polskich miast, które mają status
podregionów: Krakowa, Łodzi, Poznania, Szczecina, Trójmia-
sta, Warszawy i Wrocławia. Co prawda, błąd statystyczny
na poziomie podregionu jest już znaczący (4 punkty dla indek-
sów, 10 punktów dla wartości procentowych; dla porówna-
nia, błąd statystyczny na poziomie kraju wynosi odpowiednio
0,5 i 1,8 pkt.), niemniej jednak analiza danych z poszczegól-
nych lat dostarcza szeregu interesujących informacji na temat
percepcji różnych zjawisk przez właścicieli najmniejszych firm
działających w polskich metropoliach. Wydawać by się mogło,
że wyniki badania w największych polskich miastach, gdzie
warunki prowadzenia działalności gospodarczej są najbardziej
optymalne (duży rynek, wielość instytucji otoczenia biznesu),
powinny być lepsze w stosunku do pozostałych regionów. Na
podstawie dotychczasowych edycji Raportu trudno jednak
uzasadnić taką tezę – w żadnym z opisanych poniżej obszarów
badawczych nie widać jednoznacznie lepszej oceny zjawisk.
1.1. Ogólny wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm
Nasi respondenci byli pytani o ocenę ostatnich 12 miesięcy,
jak również prognoz odnoszących się do przyszłych 12 mie-
sięcy. Najbardziej syntetyczną miarą nastrojów przedsiębior-
ców jest Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm.
Jest on kalkulowany w oparciu o odpowiedzi przedsiębiorców
na pytania dotyczące:
• Sytuacji polskiej gospodarki,
• Sytuacji branży, w której działa firma,
• Sytuacji firmy,
• Przychodów firmy,
• Wyniku finansowego firmy,
• Długości oczekiwania na zapłatę za sprzedane towary
lub usługi,
• Zatrudnienia w firmie,
• Dostępności zewnętrznego finansowania.
Wskaźnik może przybierać wartości od 50 („dużo gorzej”)
do 150 („dużo lepiej”) z wartością neutralną na poziomie 100
(„ani lepiej, ani gorzej”). W ostatnim badaniu z września 2013
roku Wskaźnik osiągnął najwyższą wartość w całej dotychcza-
sowej historii badań – 94 pkt. Mimo, że również w Warszawie
zanotowano rekordową wartość Wskaźnika (92 pkt.), przed-
siębiorcy ze stolicy zawsze dość krytycznie oceniają sytuację
swoich firm oraz otoczenia biznesowego. Co roku wielkość
Wskaźnika jest niższa od średniej krajowej i średniej dla więk-
szości dużych miast. W badaniu z 2013 roku jedynie przedsię-
biorcy z Krakowa gorzej ocenili ostatnie i przyszłe 12 miesięcy
(wykres nr 1).
Spośród obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika
Koniunktury warszawscy przedsiębiorcy najgorzej ocenili sytu-
ację branży (87 pkt.) i ogólną sytuację gospodarczą (88 pkt.),
najlepiej natomiast zatrudnienie (96 pkt.) i dostępność
zewnętrznego finansowania (99 pkt.)
Źródło: Opracowanie własne
Diagram 13. Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm w roku 2013 w Polsce i największych polskich miastach
3 Raporty za lata 2010-2013 w polskiej i angielskiej wersji językowej są dostępne na stronie internetowej Banku: http://www.pekao.com.pl/mis/raport_SME. W 2013 roku badanie objęło 6171 mikro firmy – przedsiębiorstwa, w których pracuje maksymalnie 9 osób oraz 729 małe firmy – przedsiębiorstwa, w których pracuje od 10 do 49 pracowników.
21 22
87
96
88
97
88
97
90
89
98
99
91
94
100
101
103
94
KRAKÓW
TRÓJMIASTO
ŁÓDŹ
POZNAŃ
WARSZAWA
POLSKA
WROCŁAW
SZCZECIN
OSTATNIE 12 MIESIĘCY PRZYSZŁE 12 MIESIĘCY
34%35%
37%
40% 40% 40%
44%
47%
KR
AKÓ
W
ŁÓD
Ź
TRÓ
JMIA
STO
POZN
AŃ
WA
RSZ
AW
A
WR
OCŁ
AW
POLS
KA
SZCZ
ECIN
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
Charakterystyczny jest rozkład odpowiedzi na pytania wcho-
dzące w skład Wskaźnika. Niezależnie od warunków makroeko-
nomicznych, firmy każdego roku dużo gorzej oceniają ostatnie
12 miesięcy niż perspektywy rozwoju w kolejnych 12 miesią-
cach (wykres nr 2). Dla Poznania i Szczecina wielkość indeksu
wyprzedzającego przekroczyła nawet neutralny poziom 100
punktów. Wartości dla Warszawy są niższe. Właściciele mikro
i małych firm z Warszawy ocenili ostatni rok na 88 punktów,
z dużo większym optymizmem ocenili natomiast rok 2014
(97 punktów). To lepsza ocena niż rok wcześniej, kiedy indeksy
wynosiły odpowiednio 87 i 92 pkt. Jedynym obszarem wcho-
dzącym w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury, w którym
wartość indeksu przekroczyła w przypadku Warszawy poziom
100 pkt. jest ocena dostępności zewnętrznego finansowania
w kolejnych 12 miesiącach (100,2 pkt.).
1.2. Nakłady inwestycyjne
Oprócz oceny różnych zjawisk związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej, przedsiębiorcy są również pyta-
ni o konkretne działania podejmowane w firmach – zarów-
no w ciągu ostatnich 12 miesięcy, jak również planowane
w okresie najbliższego roku. Jedno z takich pytań dotyczy
realizowanych projektów inwestycyjnych. Zgodnie z wynika-
mi ostatniego badania z roku 2013, 40% mikro i małych firm
zadeklarowało poniesienie wydatków inwestycyjnych.
W grupie dużych miast najmniejszy odsetek inwestujących
firm zanotowano w Warszawie – jedynie 34% (wykres nr 3).
Na plus należy zapisać natomiast wysokość wydatków inwe-
stycyjnych ponoszonych przez przedsiębiorców z Warszawy.
O ile w Polsce 89% wydatków inwestycyjnych nie przekraczała
kwoty 100 tysięcy złotych, w Warszawie ten odsetek był znacz-
nie mniejszy (83%). Głównym źródłem finansowania inwesty-
cji są środki własne. Warszawscy przedsiębiorcy, mimo dobrej
dostępności zewnętrznego finansowania, znacznie rzadziej niż
firmy z innych regionów posiłkowały się kredytem przy realiza-
cji inwestycji (Szczecin – 23%, Polska – 18%, Warszawa – 7%).
Źródło: Opracowanie własne
Diagram 14. Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm w roku 2013 za ostatnie i przyszłe 12 miesięcy w Polsce i największych polskich miasta.
Źródło: Opracowanie własne
Diagram 15. Odsetek firm ponoszących wydatki inwestycyjne
w okresie ostatnich 12 miesięcy.
23 24
87112
187257
223304
268565
425934
6161 475
1 1843 007
10 19526 959
21%
9%
22%
10%
23%
12%
25%
14%
27%
16%
30%
21%
34%
23%
35%
92102
143189
24%
KR
AKÓ
W
KR
AKÓ
W
ŁÓD
Ź
ŁÓD
ŹTR
ÓJM
IAST
O
TRÓ
JMIA
STO
POZN
AŃ
POZN
AŃ
WA
RSZ
AW
A
WA
RSZ
AW
A
WR
OCŁ
AW
WR
OCŁ
AW
POLS
KA
POLS
KA
SZCZ
ECIN
SZCZ
ECIN
DO KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ
POZA KRAJE UNII EUROPEJSKIEJ
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
1.3. Wdrażanie innowacji4
Drugim, obok inwestycji, ważnym z punktu widzenia całej go-
spodarki obszarem badanym przez Bank są innowacje wdraża-
ne przez mikro i małe firmy. Respondenci są pytani o wdraża-
nie innowacji produktowych (wprowadzenie na rynek nowego
lub znacząco ulepszonego produktu lub usługi), jak również
innowacji procesowych (nowe lub znacząco ulepszone meto-
dy wytwarzania lub dystrybucji wyrobów i usług).
Innowacje produktowe w okresie ostatnich 12 miesięcy wdro-
żyło 25% ankietowanych firm (wykres nr 4). Przedsiębiorcy
warszawscy w tej klasyfikacji wyróżniają się in plus – co trze-
cia mikro i mała firma ze stolicy deklaruje wdrożenie innowa-
cji produktowej. Trochę gorzej wyglądają wyniki ostatniego
badania dla Warszawy, jeśli chodzi o innowację procesową
(wykres nr 5). Przy średniej krajowej na poziomie 21%, odse-
tek innowacyjnych firm z Warszawy to 18%.
O ile odsetek firm wdrażających innowacje produktowe
i procesowe może cieszyć, o tyle niepokojąca jest wysokość
wydatków na innowacje. Aż w 97% przypadków wydatki te nie
przekroczyły kwoty 100 tysięcy złotych.
1.4 Podsumowanie
Spośród dużych polskich miast, Warszawa co roku notuje je-
den z najniższych Ogólnych Wskaźników Koniunktury. War-
szawscy przedsiębiorcy znacznie gorzej, niż firmy w innych
regionach kraju oceniają ogólną sytuację swoich biznesów.
Słabo oceniony jest wynik finansowy firm oraz zatrudnienie.
Taka ocena przekłada się także na skłonność do podejmowa-
nia decyzji inwestycyjnych, która jest najniższa w całej grupie
dużych polskich miast. Przy średniej krajowej na poziomie
40%, w Warszawie jedynie 34% firm prowadziło w okresie 12
miesięcy projekty inwestycyjne. Mimo niewielkiego odset-
ka inwestujących firm, warszawskie mikro i małe firmy są w
gronie liderów innowacji. Ponad 1/3 firm wdrożyło w swych
firmach innowację produktową. Mniejszy odsetek firm dekla-
rował wdrożenie innowacji procesowej (14%).
2. Zaangażowanie międzynarodowe warszawskich przedsię-
biorstw (Jerzy Cieślik)
W niniejszej sekcji prezentujemy najważniejsze wnioski z ba-
dania zrealizowanego w ramach Projektu Stołeczne Forum
Przedsiębiorczości (SFoP)5. Mówiąc o zaangażowaniu między-
narodowym, mamy na myśli zarówno udział w międzynaro-
dowej wymianie towarami i usługami, jak również działalność
firm z kapitałem zagranicznym na terenie Warszawy. Jak wy-
każemy dalej, są to procesy ściśle ze sobą powiązane. Jedno-
cześnie warto przypomnieć istotne zastrzeżenie poczynione
w Części I Raportu. Chodzi o to, że analizowane podmioty
gospodarcze są przypisane do Warszawy zgodnie z ich zareje-
strowaną siedzibą. To nie musi oznaczać koncentracji realnej
działalności produkcyjnej czy usługowej w Stolicy.
2.1. Liczba firm warszawskich zaangażowanych w operacje
międzynarodowe
Na podstawie danych Centrum Analitycznego Administra-
cji Celnej (CAAC) i GUS szacuje się, że w 5-letnim okresie
2008 – 2012, ok. 25 tys. warszawskich podmiotów gospodar-
czych miało przynajmniej raz styczność z eksportem bądź im-
portem towarów bądź usług. Jeśli chodzi o liczbę eksporterów
tylko w 2012 r., ich liczba wynosiła ok. 9. tys., czyli 6% popula-
cji wszystkich aktywnych przedsiębiorstw. Jest to więc wskaź-
nik niewiele wyższy od wyliczonego dla całego kraju (5%).
2.2. Struktura eksportu towarowego według klas wielkości
obrotów
Oprócz samego zaangażowania w działalność eksporto-
wą istotne znaczenie ma także skala tego zaangażowania.
W 2012 r. warszawskich eksporterów towarowych (bez eks-
portu usług) było ok. 7900, ale tylko około 1300 większych eks-
porterów , czyli 16% ogólnej liczby przekraczało 1,1 mln PLN
wartości rocznego eksportu6. Sprzedaż pozostałych ponad
6600 marginalnych eksporterów, stanowiła niewiele ponad
1% całkowitej wartości eksportu.
Nawet w obrębie grupy większych eksporterów występuje
olbrzymie zróżnicowanie. Przy podziale liczb na decyle wi-
dać wyraźną koncentrację potencjału eksportowego w gór-
nym decylu, na który przypada 78% wpływów z eksportu
(Diagram 18). Ponadto wyraźna jest tendencja do zwiększania
udziału handlu wewnątrzunijnego w całkowitym eksporcie,
wraz ze skalą zaangażowania eksportowego. Rośnie on stop-
niowo od 52% w pierwszym decylu do 73% w ostatnim.Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS.
Diagram 16. Odsetek firm wdrażających innowacje produktowe
w okresie ostatnich 12 miesięcy.
Diagram 17. Odsetek firm wdrażających innowacje procesowe w okresie ostatnich 12 miesięcy. Diagram 18. Struktura obrotów większych eksporterów* towarowych w podziale na decyle w 2012 r.
*W analizie uwzględniono eksporterów towarowych, których eksport przekraczał w 2012 r. 1,1 mln PLN (próg podstawowy).
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych CAAC.
4 Temat innowacji w mikro i małych firmach będzie rozbudowany w najnowszym Raporcie, który ukaże się na początku 2015 roku. Innowacje będą bowiem tematem specjalnym piątej edycji Raportu.
5 Por. J. Cieślik, Internacjonalizacja sektora przedsiębiorstw w Warszawie, Warszawa, ALK, 2014.6 Jest to tzw. próg podstawowy stosowany w statystyce wymiany towarowej GUS.
25 26
LICZBA FIRM
LICZBA FIRM
PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY
PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY
SPRZEDAŻ NA EKSPORT
SPRZEDAŻ NA EKSPORT
WYNAGRODZENIA
LICZBA PRACUJĄCYCH
LICZBA PRACUJĄCYCH
LICZBA FIRM(POLSKA)
AKTYWA RAZEM
18%
26%
22%
19%
91%
20%
41%
30%
13%
62%
33%
48%
68%
9%
EKSPORTERZY >10% EKSPORTERZY MARGINALNI NIE-EKSPORTERZY
32%
52%
59%
45%
38%
39%
wskaźnik syntetyczny - 44,2%
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
Prezentowane dane ilustrują szersze zjawisko dualnego
zaangażowania nie tylko polskich przedsiębiorstw w wymianę
handlową z zagranicą. Tylko nieliczna grupa traktuje eksport
jako dźwignę dla szybkiego rozwoju. Zdecydowana większość
wykorzystuje ułatwienia w transporcie, komunikacji, zniesie-
nie ceł i innych barier dla realizacji sprzedaży eksportowej
na niewielką skalę. Mamy tu do czynienia z tzw. drobną przed-
siębiorczością międzynarodową7�
2.3. Zaangażowanie eksportowe przedsiębiorstw zatrudniają-
cych 10 i więcej osób
Według danych GUS, w 2012 r. na terenie Warszawy były
zarejestrowane 5603 firmy zatrudniające 10 i więcej osób.
Zdecydowana większość (62%) nie angażowała się w dzia-
łalność eksportową, a dla pozostałych 20% eksport odgry-
wał marginalną rolę (poniżej 10% w przychodach). Tylko dla
ok. 18% takich podmiotów eksport stanowił istotną pozycję
w całkowitej sprzedaży (Diagram 19).
Na tle całego kraju w tej samej grupie firm, Warszawa
ma relatywnie mniej nieeksporterów, ale za to więcej ekspor-
terów marginalnych. W efekcie udział większych eksporterów
w całej populacji podmiotów zatrudniających 10 i więcej osób
w Warszawie i w całym kraju jest zbliżony. Jest to sytuacja
wysoce niekorzystna i ewidentnie kontrastuje z potencjałem
gospodarczym Stolicy i intensywnością jej powiązań między-
narodowych w innych obszarach.
2.4. Rola firm kontrolowanych przez kapitał zagraniczny
Polska należy do grupy krajów o jednym z największych udzia-
łów firm z kapitałem zagranicznym w gospodarce. Tendencja
ta jest także widoczna w Warszawie (Diagram 20), gdzie syn-
tetyczny wskaźnik udziału firm zagranicznych w segmencie
przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób wynosił 44%8
i był wyraźnie wyższy niż w skali całego kraju (31%). Wynikało
to głównie z wyższego zaangażowania kapitału zagranicznego
w sektorze usług (Warszawa 41%, kraj 23%). Na szczególne
podkreślenie zasługuje zaangażowanie firm z kapitałem zagra-
nicznym w eksporcie.
7 Zjawisko to jest wyjaśnione szerzej w J. Cieślik, Przedsiębiorczość, polityka, rozwój, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa, 2014, s.177-179.
8 Średnia arytmetyczna % udziału w liczbie firm, przychodach ze sprzedaży, eksporcie, wynagrodzeniach, liczbie pracujących i aktywach.
Diagram 19. Przedsiębiorstwa zatrudniające 10 i więcej osób w podziale na większych, marginalnych i nie-eksporterów w 2012 r. (w %)
Diagram 20. Udział firm warszawskich kontrolowanych większościowo przez kapitał zagraniczny
w segmencie przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób w 2012 r.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS.
27 28
ILOŚĆ PRZEDSIĘWZIĘĆ ZREALIZOWANYCH W OPARCIU
O POMOC PUBLICZNĄ
44 083
ILOŚĆ PROJEKTÓW REALIZOWANYCH Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH
4 536
ILOŚĆ FIRM OBJĘTYCH POMOCĄ PUBLICZNĄ
21 258
ILOŚĆ FIRM REALIZUJĄCYCH PROJEKTY Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH
1 869
3%
DO 49
>50%
25 -
50%
10 -
25%
50 - 249 250+
K
142
4%
Z
84
7%
K
93
4%
Z
41
28%
K
51
12%
Z
20
3%
K
57
3%
Z
51
7%
K
32
8%
Z
23
2%
K
59
3%
Z
66
2%
K
63
1%
Z
50
5%
K
25
54%
Z
19
3%
K
86
1%
Z
76
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
2.5. Intensywność zaangażowania międzynarodowego war-
szawskich przedsiębiorstw
Jak pokazują międzynarodowe badania porównawcze, de-
cydujący udział w eksporcie krajów wysoko rozwiniętych
ma nieliczna grupa firm o dużym potencjale, a jednocześnie
wysokiej intensywności eksportu (udział eksportu w sprze-
daży przekracza 50%). Diagram 21 pokazuje swoistą „mapę”
internacjonalizacji warszawskich przedsiębiorstw w 2012 r.
Uwzględnione zostały podmioty o liczbie 10 i więcej pracują-
cych i udziale eksportu w przychodach przekraczającym 10%.
Tę grupę podzieliliśmy następnie na trzy segmenty: ekspor-
terów umiarkowanych (10-25%), zaawansowanych (25-50%)
i intensywnych (ponad 50%).
Przede wszystkim zwraca uwagę fakt, że w grupie badanych
eksporterów (z wyłączeniem marginalnych) znacznie więcej
jest firm zagranicznych niż krajowych (odpowiednio 608 i 430).
Co więcej, przewaga ta rośnie wraz z wielkością firmy i udzia-
łem eksportu w sprzedaży. W efekcie w grupie firm średnich
i dużych, będących jednocześnie intensywnymi eksportera-
mi, przewaga ta jest ponad dwukrotna, zarówno jeśli chodzi
o liczbę podmiotów jak i wartość eksportu. O bardzo niskim
otwarciu na świat świadczy fakt, że spośród 3816 firm kontro-
lowanych przez kapitał krajowy, w 2012 r. tylko 145 (poniżej
4%) czerpało większość wpływów z działalności eksportowej.
Przede wszystkim zwraca uwagę fakt, że w grupie badanych
eksporterów (z wyłączeniem marginalnych) znacznie więcej
jest firm zagranicznych niż krajowych (odpowiednio 608 i 430).
Co więcej przewaga ta rośnie wraz z wielkością firmy i udzia-
łem eksportu w sprzedaży. W efekcie w grupie firm średnich
i dużych, będących jednocześnie intensywnymi eksportera-
mi, przewaga ta jest ponad dwukrotna, zarówno jeśli chodzi
o liczbę podmiotów, jak i wartość eksportu. O bardzo niskim
otwarciu na świat świadczy fakt, że spośród 3816 firm kontro-
lowanych przez kapitał krajowy, w 2012 r. tylko 145 (poniżej
4%) czerpało większość wpływów z działalności eksportowej.
2.6. Podsumowanie
Wysoka dynamika sprzedaży i zatrudnienia, wdrażanie
innowacji, a także aktywne wychodzenie na rynki międzyna-
rodowe to cechy charakterystyczne współczesnych przedsię-
biorstw odnoszących biznesowe sukcesy. Niezależnie od indy-
widualnego wymiaru wspomnianych sukcesów, firmy te mają
znaczący wpływ na dynamikę rozwoju w skali całego kraju
i stąd są traktowane ze szczególną uwagą przez polityków
w ramach programów wspierania ambitnej przedsiębiorczo-
ści. Na podstawie przeprowadzonej analizy można wniosko-
wać, że zaangażowanie międzynarodowe nie jest mocną stro-
ną warszawskich przedsiębiorstw. By w pełni wykorzystać ich
potencjał w strategii rozwoju Miasta konieczne będzie skon-
centrowanie instrumentów wsparcia na rzecz zwiększenia ich
aktywności eksportowej, a z czasem, podejmowanie inwesty-
cji zagranicznych.
3. Aktywność warszawskich firm w projektach i inicjatywach
finansowanych ze środków publicznych w latach 2007-2013
(Michał Klepka)9.
Fundusze europejskie stały się w ostatnich latach istotnym
źródłem zasilania przedsiębiorstw w wiedzę, technologie,
kontakty, rozwiązania organizacyjne. W wielu przypadkach
zmieniły podstawę konkurencyjności przedsiębiorstw na ryn-
ku. Uzyskanie tego wsparcia nie jest jednakże kwestią prostą,
wymaga przejścia skomplikowanych procedur konkursowych,
potwierdzenia doskonałości swojego pomysłu w ramach
rywalizacji z innymi firmami, a fakt udzielenia wsparcia rodzi
wiele konsekwencji po stronie przedsiębiorcy związanych np.
z zarządzaniem, przepływami finansowymi czy koniecznością
osiągnięcia założonych wskaźników. Wysiłek ten nie jest po-
zbawiony wartości dla przedsiębiorstw, z tego też względu
konkurencja o te środki zawsze była bardzo wysoka. W ni-
niejszej części raportu prezentujemy syntetyczne dane na te-
mat aktywności firm działających na terenie m. st. Warszawy
w realizacji projektów finansowanych z funduszy publicznych,
w głównej mierze ze środków Funduszy Strukturalnych. Szer-
sze spojrzenie na tę problematykę zawarte jest w raporcie
opracowanym przez Akademię Leona Koźmińskiego zat.
Finansowanie warszawskich firm ze środków publicznych
ze szczególnym uwzględnieniem Funduszy Strukturalnych. Ak-
tywność przedsiębiorców w zakresie pozyskiwania funduszy
unijnych to bardzo ważny, równoległy kierunek wobec działań
Urzędu Miasta St. Warszawy na rzecz pozyskania tego typu
środków w latach 2007 – 2013 na rozwój infrastruktury miej-
skiej, obiektów kulturalnych, sportowych itp10�
3.1. Główne tendencje
Aktywność firm z Warszawy w realizacji przedsięwzięć finan-
sowanych ze środków publicznych, w tym Funduszy Struktural-
nych, charakteryzują 4 podstawowe parametry (Diagram 22).
Dwie pierwsze liczby bazują na statystyce Bazy Urzędu Ochro-
ny Konkurencji i Konsumentów – stan na 31.03.2014r., pozo-
stałe dwie na danych Krajowego Systemu Informatycznego
SIMIK 07-13 – stan na 31.03.2014r.
Uwzględniając fakt, że aktualnie w Warszawie liczba aktyw-
nych firm przekracza 158 tys., statystycznie jedno przedsię-
biorstwo na każde osiem w Warszawie korzystało z jakiejś
formy pomocy publicznej. Co do zasady, pomoc ta skojarzona
była z bezpośrednią (węższe podejście) i pośrednią (szersze
podejście) formą finansowania z Funduszy Strukturalnych.
W ujęciu węższym, czyli ewidencji realizowanych projektów
wiemy, iż warszawskie przedsiębiorstwa z sukcesem złożyły
4536 wniosków, a wnioski te pochodziły łącznie 1869 firm.
W ujęciu szerszym, czyli zarówno realizowanych projektów,
jak i wsparcia uzyskanego z instytucji realizujących projekty
na rzecz firm, tych przedsiębiorstw objętych wsparciem było
21 258 i łącznie uczestniczyły w ponad 44 tys. inicjatyw.
KLASA ZATRUDNIENIA
INTE
NSY
WN
OŚĆ
EK
SPO
RTU
%
Diagram 21. Warszawskie przedsiębiorstwa o liczbie 10 i więcej pracujących według skali działania, intensywności eksportu* i kontrolo kapitało-
wej** w 2012 r. (liczba firm i % udział w całkowitym eksporcie)
Diagram 22. Kluczowe parametry dotyczące środków publicznych w Warszawie – optyka firm
*Analiza nie obejmuje nieeksporterów i ekporterów marginalnych.** K – firmy z przewagą kapitału krajowego, Z – firmy z przewagą kapitału zagranicznego.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane bazy SIMIK oraz UOKIK
9 Szersze spojrzenie na tą problematykę zawarte jest w raporcie opracowanym przez Akademię Leona Koźmińskiego zatytułowanym: Finansowanie warszawskich firm ze środków publicznych ze szczególnym uwzględnieniem Funduszy Strukturalnych (Michał Klepka, Jerzy Cieślik).10 Działania Urzędu m. st. Warszawy w zakresie pozyskiwania środków unijnych prezentuje Raport Wykorzystanie funduszy europejskich w War-szawie w ramach perspektywy finansowej 2007-2013. [http://www.europedirect.um.warszawa.pl/publikacje/wykorzystanie-funduszy-europej-skich-w-warszawie-raport-2013]
29 30
DZIAŁANIA W MIKRO FIRMACH
1,4
DZIAŁANIA W ŚREDNICH FIRMACH
6,6
DZIAŁANIA W MAŁYCH FIRMACH
4,1
DZIAŁANIA W DUŻYCH FIRMACH
11,5
2 208 MAŁYCH FIRM
377 DUŻYCH FIRM
17 850 MIKRO FIRM
823 ŚREDNICH FIRM
9 152 DZIAŁAŃ
4 344 DZIAŁAŃ
25 160 DZIAŁAŃ
5 427 DZIAŁAŃ
Wielkość przedsiębiorstwa
Pomoc de minimis Pomoc na rozwój oparty o nową wiedzę
Pomoc na inwestycje w przedsiębiorstwach
Wartość nominalna pomocy (PLN)
Ilość firm objętych pomocą
Wartość nominalna pomocy(PLN)
Ilość firm objętych pomocą
Wartość nominalna pomocy(PLN)
Ilość firm objętych pomocą
Mikro 615,5 8 097 168,1 57 330,4 245
Małe 90,7 1 431 100,8 40 274,0 166
Średnie 46,8 706 53,2 24 204,2 90
Duże 28,9 346 110,5 19 457,0 10
Suma 782,0 10 580 432,6 140 1 265,7 511
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
3.2. Aktywność firm w pozyskiwaniu środków UE według wiel-
kości
Zgodnie z zapisami bazy danych Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów, zidentyfikowana liczba ponad 44 tys. działań11
podjętych przez przedsiębiorstwa charakteryzuje się rozkła-
dem wg wielkości firm, jak to prezentuje Diagram 23.
Podejmując próbę interpretacji powyższych danych, przede
wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku mikro
i małych firm korzystanie z pomocy publicznej posiadało
częściej formę „pośredniego” uzyskiwania wsparcia, niż sa-
modzielnej realizacji projektu przez firmę. Jednak już w przy-
padku średnich i dużych firm częściej pomoc ta udzielana była
w ramach realizowanych przez te firmy projektów własnych,
co dodatkowo związane mogło być z udzielaniem różnej
pomocy w ramach jednego projektu (i skutkowało odrębnym
wpisem do bazy udzielanej pomocy publicznej w stosunku
do tej samej firmy).
Analizując działania objęte pomocą publiczną przypadające na
jedno przedsiębiorstwo według jego wielkości zauważalna jest
rosnąca skala ilości działań obejmowanych pomocą publiczną
(statystycznie na przedsiębiorstwo) wraz z przesuwaniem
punktu analizy od grupy mikroprzedsiębiorstw do firm naj-
większych (tzn. im większa firma tym więcej działań o charak-
terze pomocy publicznej na 1 firmę). Zależność ta przedsta-
wiona została na Diagramie 24.
Z danych ogólnych zawartych powyżej, wydzielone zastały
informacje dotyczące intensywności udzielanego wsparcia
publicznego dla firm w trzech zakresach:
1� Statystyka firm korzystających z pomocy de minimis,
2� Statystyka firm korzystających z pomocy na rozwój opar-
ty o nową wiedzę12,
3� Statystyka firm korzystających z pomocy na inwestycje13�
Największy zbiór podmiotów obejmuje wsparcie w ramach
pomocy de minimis, z punktu widzenia wartości udzielonego
wsparcia największa kwota dotyczy pomocy na inwestycje.
Świadczą o tym dane zawarte w Tabeli 1.
W dalszej części opracowania omawiamy bardziej szczegóło-
wo wymienione trzy główne kierunki wsparcia.
11 Poprzez działanie rozumieć należy każde przedsięwzięcie - od prostej formy działania skutkującego przyjęciem pomocy de minimis po bardzo zaawansowane przedsięwzięcia technologiczne. Kryterium przynależności do działania jest występowanie pomocy publicznej w myśl USTAWY z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.
12 W niniejszej kategorii ujęte są następujące formy wsparcia: pomoc na projekty badawczo-rozwojowe: badania podstawowe, pomoc na projekty badawczo-rozwojowe: badania przemysłowe, pomoc na projekty badawczo-rozwojowe: eksperymentalne prace rozwojowe, pomoc na realizację projektów B+R+I, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw: prace badawczo-rozwojowe, wypożyczenie wysoko wykwalifikowanego personelu.13 W niniejszej kategorii ujęte są następujące formy wsparcia: duże projekty inwestycyjne, pomoc inwestycyjna dla małych i średnich przedsię-biorstw, pomoc inwestycyjna w obszarze ochrony środowiska na promowanie energii ze źródeł odnawialnych, regionalna pomoc inwestycyjna, regionalna pomoc na wspieranie nowych inwestycji, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw – nowe inwestycje.
Diagram 24. Ilość działań objętych pomocą publiczna przypadające na jedno przedsiębiorstwo wg. wielkości.
Diagram 23. Rozkład działań objętych pomocą publiczną
w firmach z Warszawy wg. wielkości firmy.
Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane UOKIK
Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane UOKIK
Źródło: Opracowanie własne na podstawie UOKIK.
Tabela 9. Rozkład aktywności projektowej firm w Warszawie wg wielkości przedsiębiorstwa i rodzaju otrzymanego wsparcia.
31 32
MIKRO PRZEDSIĘBIORSTWA77%
8 097
MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA29%
40
MIKRO PRZEDSIĘBIORSTWA41%
57
MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA14%
1 431
ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA17%
24
ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA7%
706
DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA14%
19
DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA3%
346
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
3.3. Pomoc de minimis dla firm z Warszawy
Pomoc de minimis to wsparcie państwa udzielane przed-
siębiorcom, które nie wymaga notyfikacji Komisji Europej-
skiej i dotyczy kwoty maks. 200 tys. euro na przedsiębior-
stwo w okresie 3 lat. Konstrukcja pomocy de minimis opiera
się na uznaniu (i jedynie potwierdzeniu tego w rozporządze-
niu Komisji), że pomoc w tym wymiarze jest na tyle niska,
że nie zagraża zasadom wolnego rynku. Tym samym wiele
form wsparcia w ramach Funduszy Strukturalnych uwzględ-
niało pomoc o niewielkiej wartości w wymiarze finansowym,
jako pomoc de minimis14�
Warszawskie przedsiębiorstwa aktywnie korzystały z pomo-
cy de minimis. W ujęciu statystycznym, 6,6% warszawskich
przedsiębiorstw było beneficjentem pomocy de minimis
(1 przedsiębiorstwo na 15). W układzie wg wielkości przed-
siębiorstw, jak na Diagram 25, dominującym odbiorcą są naj-
mniejsze firmy.
Powyższe dane ukazują rzeczywistość udzielania pomocy
de minimis w praktyce funkcjonowania warszawskich firm.
W znaczącej części oferta pomocy skierowana była (i jest)
do mikro-firm (77%), one bowiem - posiadając ograniczone
własne zasoby finansowe - wymagają wielu narzędzi wsparcia
(i mają do tego różne okazje). W znacznym zakresie programo-
wanie pomocy de minimis ukierunkowane było na najmniej-
sze przedsiębiorstwa, przybierając niekiedy formę działań
masowych np. przeszkolenie kilkudziesięciu lub więcej przed-
siębiorstw z wybranej branży lub terytorium. Były to zarazem
działania o niewielkich budżetach alokowanych na poszcze-
gólnych odbiorców wsparcia, o wartości od kilku do kilku-
dziesięciu tysięcy zł. To czyniło z tych instrumentów narzędzie
generowania małych zmian na poziomie przedsiębiorstw,
co pozostaje w zgodzie z intencją samej pomocy de minimis –
nie zaburzania konkurencji.
3.4. Pomoc związana z rozwojem opartym o nową wiedzę
Drugim obszarem analizy danych UOKIK jest zaangażowanie
firm z Warszawy w zakresie rozwoju opartego o nową wiedzę.
Przede wszystkim chodzi o wykorzystanie pomocy poprzez
inicjowanie różnorodnej działalności badawczo-rozwojowej,
zarówno w oparciu o zasoby wewnętrzne przedsiębiorstw,
jak i poprzez zaangażowanie zewnętrznego potencjału
np. naukowców. Projekty te mogły obejmować zarówno prace
o charakterze podstawowym, jak również działania ekspery-
mentalne czy opracowywanie prototypów itp. Zestawienie
udzielonego wsparcia, w podziale na wielkość przedsiębiorstw
przedstawione zostało na Diagram 26.
Jak wskazują powyższe dane tylko 140 firm skorzystało z tego
rodzaju wsparcia. Wielkość firmy nie ma tu tak istotnego wpły-
wu na rozkład pomocy, jak w przypadku wsparcia de minimis,
co nie zmienia faktu, że liderem pozostają nadal mikro przed-
siębiorstwa (41%).
Źródło: Opracowanie własne na podstawie UOKIK.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie UOKIK.
Diagram 25. Rozkład pomocy de minimis wg wielkości przedsiębiorstwa.
Diagram 26. Wsparcie dla warszawskich firm w zakresie rozwoju opartego o nową wiedzę, w podziale na wielkość przedsiębiorstwa.
14 Np. szkolenia, doradztwo, ekspertyzy, wyjazdy zagraniczne, małe granty itp. W praktyce każde źródło finansowania, rozumiane jako Działania lub Poddziałania na poziomie Programów Operacyjnych, zawierało informację, czy (i w jakim zakresie) wsparcie to udzielane jest na zasadach pomocy de minimis.
33 34
MIKRO PRZEDSIĘBIORSTWA48%245
MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA32%166
ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA18%
90
DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA2%10
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
3.5. Pomoc związana z rozwojem poprzez inwestycje
Odrębny aspekt rozwoju firm w oparciu o uzyskaną pomoc
publiczną stanowią inwestycje. W tym względzie przedsię-
biorstwa z Warszawy podejmować mogły różnorodne dzia-
łania inwestycyjne, bowiem katalog dostępnych środków
był bardzo elastyczny. Konsekwentnie istniała możliwość
uzyskania wsparcia na inwestycje w nieruchomości (zakup i/
lub modernizacja infrastruktury na potrzeby produkcji), tech-
nologie produkcji (nowe maszyny i urządzenia do produkcji),
tworzenie infrastruktury zaplecza badawczo – rozwojowego
i wiele innych. Z bazy UOKiK, przy tak zdefiniowanym przed-
miocie wsparcia wyodrębnionych zostało 511 firm z terenu
m. st. Warszawy. Szczegółowe dane przedstawione zostały
na Diagram 27.
3.6. Podsumowanie
W świetle powyższego przeglądu aktywności przedsiębiorców
Warszawy w zakresie pozyskiwania środków UE można stwier-
dzić, że spora część warszawskich przedsiębiorców zebrała
w latach 2007 – 2013 bogate doświadczenie w tej dziedzinie.
Możliwości pozyskiwania tego typu środków będą z pewno-
ścią istniały w ramach nowej perspektywy UE 2014-2020,
jednakże biorąc pod uwagę przesunięcie priorytetów i wzrost
wymagań będzie to zdecydowanie trudniejsze.
W tym kontekście nagromadzone doświadczenia nabierają
szczególnego znaczenia wobec preferencji dla wspólnych pro-
jektów z udziałem kilku podmiotów (przedsiębiorców, a tak-
że ośrodków badawczych) w nowej perspektywie UE. W tym
przypadku rola władz samorządowych może polegać na rozpo-
znaniu możliwości realizacji wspólnych projektów przez przed-
siębiorców, a także zainicjowanie takiej współpracy poprzez
np. zorganizowanie wstępnych roboczych spotkań potencjal-
nych kandydatów do współpracy. Dalej inicjatywa powinna
należeć do samych przedsiębiorców.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie UOKIK.
Diagram 27. Wsparcie dla warszawskich firm w zakresie inwestycji, w podziale na wielkość przedsiębiorstwa.
Recent Trends in Entrepreneurship Development in Warsaw Summary in English
1. Entrepreneurial activity in Warsaw as compared to Poland
as a whole and to the Masovian Voivodeship
At the end of 2013 there were 158.8 thousand active busi-
ness entities in Warsaw, which represents 8.5% of all business
entities in Poland (1854.3 thousand). This is therefore a much
larger share than the share of Warsaw in terms of the Polish
population (4.5%). An analysis of the industry structure indi-
cates that Warsaw owes its high ranking to its well-developed
service sector. Every fifth Polish company operating in the
widely understood field of computer science is registered
in Warsaw. Compared to the country as a whole, Warsaw also
ranks high in the field of professional services, culture and
recreation. However, Warsaw’s share in areas of economic
activity such as construction (4.9%), trade (5.9%) and industry
(6.0%) is rather low.
More detailed data illustrating the potential of the business
sector of Warsaw are available only with respect to entities
employing 10 or more persons and with full accounting sys-
tems. Within this group Warsaw’s position in the Masovi-
an Voivodeship is clearly dominant. Among all the active
enterprises in the Masovian Voivodeship 51% is registered in
Warsaw, while within the group of companies employing 10 or
more persons this percentage is as high as 59%. Considering
the following 6 economic parameters: the number of compa-
nies employing 10 or more persons, net revenue from sales,
export sales, wages, the number of employees and total
assets, we have set a general share index of Warsaw in the
potential of the business sector of the Masovian Voivodeship,
which in 2012 was 68%. Of particular note is the dispropor-
tionately large share of companies in Warsaw in terms of the
level of wages and the value of assets.
On a similar basis, a general share index of Warsaw in the
business sector on the national scale was calculated – more
than 19% in 2012. Also here Warsaw has a relatively large
share in terms of wages, assets and sales revenues. Whereas
Warsaw’s share in terms of exports is relatively small. This can
be explained by the low concentration of industry in the Cap-
ital, while industrial products play a dominant role in Polish
exports.
However, when interpreting the above data, one must take
into account the fact that some of the companies that are
registered in Warsaw operate throughout the entire country.
As a result, Warsaw’s share is overvalued, since, for instance,
sales, employment or exports realized by local branches
in Lomża or Gdańsk are statistically assigned entirely to the
seat of the company. This principle also works vice versa, but
to a lesser extent. Based on the above, it can almost certain-
ly be assumed that the share of Warsaw in the regional and
national economy is overvalued, although the magnitude
of this overvaluation is difficult to estimate. Furthermore,
the concentration of larger companies in the Capital is large-
ly a derivative of the market size. Hence, it would be more
appropriate to compare Warsaw to other large cities in Poland
and abroad. We currently do not have the necessary data that
would allow for such a comparative analysis.
2. The diversification of entrepreneurial activity in the
respective districts of Warsaw
The number of active enterprises in individual districts is very
diverse – ranging from 2.3 thousand in the district Wesoła
to 21.3 thousand in Mokotów. This is partly due to the differ-
ences in entrepreneurial intensity in the respective districts,
measured by the number of active business entities per 1000
inhabitants. At one extreme we have the low-intensity dis-
tricts (Praga-Północ, Targówek, Bielany and Ursus) and at the
other those with a high entrepreneurial intensity (Śródmieś-
cie, Wilanów, Włochy and Wawer). It should be emphasized
that the high ranking of the Śródmieście district is largely due
to the prestigious nature of its location (downtown), which
is of great significance in the case of larger companies, but
also smaller ones, which provide professional services. The
remaining 10 districts oscillate around the median = 91 enter-
prises per 1000 inhabitants.
The size of the active population of enterprises is not only
the result of the intensity but also the population potential
of the respective districts. Consequently, small districts such
as Wilanów or Włochy stand out on account of their high
entrepreneurial intensity and at the same time some large
districts have a relatively low amount of enterprises per 1000
inhabitants (Bielany, Targówek).
35 36
I 201
3
V 2
013
IX 2
013
III 2
013
VII
201
3
XI 2
013
II 2
013
VI 2
013
X 20
13
IV 2
013
VII
I 201
3
XII
201
3
AN
NU
AL
RAT
E
2369
496
2227
574
2237
544
2281
663
2747
775
2352
399
2396
713
2319
1100
2378
501
1885
1156
2112
568
1875
2260
2412
-980
1433
1271
369
1161
1411
290
1080
1188
-608
2364
2059
178
1285
1083
661
1057
1153
502
1454
1 269
1108
1042
1912
-198
1165
968
722
1351
961
543 4 286
1176
1291
1 588
1256
NET EFFECT
REG
ISTE
RED
RES
UM
EDSU
SPEN
DED
DER
EGIS
TER
ED
15 824
27 178
16 817
9 749
NU
MB
ER O
F B
USI
NES
S EN
TITI
ES
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
3. The structure of the population of enterprises in Warsaw
according to age, legal form and number of employees
Among the active enterprises in Warsaw 66% were regis-
tered after the year 2000, of which nearly 21% in the years
2011-2013. It is noteworthy that a significant amount (almost
a third) of the active enterprises were established in a very
difficult time for entrepreneurs, namely 1991-2000. Moreo-
ver, almost 3 thousand companies that started their activity
by the end of 1990 are still active, of which 1.1 thousand reg-
istered still in the period of real socialism and 1.8 thousand
were established in a breakthrough year for the political trans-
formation, namely in 1990.
One-man businesses and partnerships together form the larg-
est group and represent almost 83% of all companies regis-
tered in Warsaw. On a national scale this percentage amounts
to 92%. At the same time, entrepreneurs in Warsaw make
a relatively greater use of more advanced legal forms, such
as limited liability companies or joint-stock companies. The
growing interest in a limited liability company (almost 14%
of all active business entities) is the result of the recently
introduced reduction of the capital requirements and the sim-
plification of the registration procedure.
The structure of active companies in Warsaw according to the
number of employees is relatively better compared to the
national trend. The main difference concerns the structure
of micro-enterprises – compared to the country as a whole,
Warsaw has a significantly smaller share of business entities
without employees, and a much larger share of micro-employ-
ers. As already mentioned, this is largely a derivative of the
large and absorbent market, prompting entrepreneurs in War-
saw to expand their scale of operations and hire employees.
4. The dynamics of changes in the population of enterprises
in Warsaw – The Local Entrepreneurship Barometer (BLP)
An important indicator in terms of the direction and dynam-
ics of changes in the population of enterprises is the number
of newly registered business entities over the years. In the
case of Warsaw the number of people willing to undertake
business activity was 16% higher in 2013 compared to the
previous year. This was definitely a higher growth rate com-
pared to that observed on the national scale (2%). However,
this general indicator was the result of the multi-direction-
al trends that we can observe in the various sectors of the
economy. First of all, a clear increase occurred in the number
of new companies in real estate (35%) and professional servic-
es (31%). Simultaneously, there was a decrease in newly reg-
istered companies in transport (-13%) and construction (-8%).
In terms of analyzing the local labour market, also the short-
term (monthly, quarterly) changes in business activity are
important. In the literature on the subject the fluctuations of
newly registered companies on a monthly basis, compared
to the previous year, are used for this purpose. A comparison
of the years 2012 and 2013 shows that in the period Janu-
ary-August these fluctuations were irregular and multi-direc-
tional. In both years, in the period August-October there was
a marked increase in the number of new registrations and
in the following months (November and December) – a clear
decline.
A much better tool for measuring short-term (monthly) chang-
es in the entrepreneurial „business climate” is the Local En-
trepreneurship Barometer (BLP). The Barometer is developed
within the framework of the Warsaw Entrepreneurship Forum
(SFoP). Here changes in the entrepreneurial business climate
are analyzed through the prism of monthly increases/decreas-
es in the number of active companies operating in a certain
area. Increases in the respective months are not only the
result of the registration of new business entities, but also
of resuming previously suspended business activities. These
positive results are reduced by suspended business activities
as well as by complete deregistration of business entities.
The measure of the entrepreneurial business climate is a net
effect of the mentioned trends.
Diagram 1 illustrates the increase/decrease trends in the
number of active companies in Warsaw in the period Janu-
ary-December 2013. Although most months showed a growth
trend, a decrease can be observed in January, April and July
2013. Consequently, throughout 2013 the number of active
business entities in Warsaw increased by 4286 companies, i.e.
by 2.7% of active companies.
Source: Own elaboration based on GUS data.
Diagram 28. The Local Entrepreneurship Barometer
37 38
Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie Raport o stanie przedsiębiorczości w Warszawie
The Barometer also makes it possible to determine the source
of the occurring negative trends. It turns out that the ratio
of the number of newly registered and deregistered com-
panies (final rotation index) was positive throughout the
entire period (more than 1). However, throughout the en-
tire period, with the exception of December, this positive
effect was neutralized due to a higher number of suspended
businesses compared to those that decided to resume pre-
viously suspended business activities (transitional rotation
index) December 2013 was an exception, where the number
of business entities resuming previously suspended activities
increased significantly.
When it comes to the interpretation of the observed changes
in the entrepreneurial “business climate” in Warsaw, one has
to be careful. For instance, the above-mentioned significant
increase in business entities resuming previously suspended
activities in December 2013 could have been caused by fear
of removal from the Central Register and Information on Eco-
nomic Activity (CEIDG), which is possible in the light of the ex-
isting regulations. Moreover, the analyzed data are aggregat-
ed, and for an in-depth analysis one should take into account
qualitative factors, i.e. the number of employees, companies
exiting and entering the market, their industry structure.
39 40
Stołeczne Forum Przedsiębiorczości SFoP
Co dwunasty aktywny polski przedsiębiorca ma zarejestrowaną siedzibę w Warszawie.
Liczba pracujących w 2013 r. w Warszawie przekroczyła 800 tys. osób.
W 2013 roku liczba aktywnych firm zwiększyła się o 4,3 tys. podmiotów.
30% wszystkich firm z kapitałem zagranicznym obecnych w Polsce ma w Warszawie swoją siedzibę.
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rozwój lokalnych sieci przedsiębiorców w sześciu dzielnicach Warszawy 2012-2014.