raport roczny/końcowy z programu operacyjnego · sprawozdanie roczne za 2013 r. 5 5 i. informacje...

2

Sprawozdanie z realizacji Programu Operacyjnego

Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013

za 2013 r.

sprawozdanie roczne za 2013 r.

3

3

Sprawozdanie z realizacji Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 za 2013 r.

1. INFORMACJE WSTĘPNE ................................................................................................. 5

2. PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU W 2013 ROKU ................................................... 6

2.1. Realizacja i analiza postępów PO RPW ..................................................................... 6

2.1.1. Informacje na temat postępu rzeczowego PO RPW ....................................... 6 2.1.2. Informacje finansowe ..................................................................................... 6 2.1.3. Informacja nt. podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji ........ 7 2.1.4. Pomoc w podziale na grupy docelowe............................................................ 7 2.1.5. Pomoc zwrócona lub ponownie wykorzystana ................................................ 8 2.1.6. Analiza jakościowa ......................................................................................... 9

2.1.6.1. System realizacji PO RPW ..................................................................... 9 2.1.6.2. Postęp finansowy i rzeczowy PO RPW ..................................................11 2.1.6.3. Rekomendacje KE .................................................................................22 2.1.6.4. Rekomendacje IZ i innych instytucji .......................................................23 2.1.6.5. Instrumenty inżynierii finansowej ...........................................................23 2.1.6.6. Realizacja założeń Strategii EU 2020 ....................................................24 2.1.6.7. Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego ........................................25

2.2. Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi ....................................27

2.2.1. Zasada równości szans .................................................................................27 2.2.2. Zasada partnerstwa .......................................................................................29

2.3. Napotkane problemy wraz z podjętymi działaniami zaradczymi ................................29

2.4. Zmiany w kontekście realizacji programu operacyjnego ............................................30

2.5. Zasadnicze modyfikacje w rozumieniu art. 57 rozporządzenia nr 1083/2006 ............37

2.6. Komplementarność pomocy z innymi instrumentami wsparcia ..................................38

2.6.1. Opis osiągniętej komplementarności i uzyskanych efektów synergii ..............38 2.6.1.1 Przykłady zastosowanych mechanizmów wraz z opisem projektów komplementarnych ....................................................................................................38 2.6.1.2 W świetle badań ewaluacyjnych ....................................................................41

2.6.2. Cross- financing ............................................................................................41 2.6.3. Mechanizmy unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach polityki spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej .......................................................................42 2.6.4. Kontrole krzyżowe .........................................................................................42

2.7. Monitorowanie i ocena ..............................................................................................43

MINISTERSTWOROZWOJUREGIONALNEGO

4

3. POSTĘP WDRAŻANIA PROGRAMU WG PRIORYTETÓW ...........................................51

3.1 Postęp rzeczowo-finansowy I osi priorytetowej i analiza jakościowa ............................51

3.2. Postęp rzeczowo-finansowy II osi priorytetowej i analiza jakościowa ..........................57

3.3. Postęp rzeczowo-finansowy III osi priorytetowej i analiza jakościowa .........................61

3.4. Postęp rzeczowo-finansowy IV osi priorytetowej i analiza jakościowa ........................66

3.5. Postęp rzeczowo-finansowy V osi priorytetowej i analiza jakościowa .........................69

3.6. Postęp rzeczowo-finansowy VI osi priorytetowej i analiza jakościowa ........................73

4. DUŻE PROJEKTY ...........................................................................................................76

5. POMOC TECHNICZNA ...................................................................................................82

6. PROMOCJA I INFORMACJA ..........................................................................................87

ZAŁĄCZNIKI I. Tabela 1. Postęp rzeczowy programu operacyjnego II. Tabela 2. Osie priorytetowe w podziale na źródło finansowania (w EUR) III. Tabela 3. Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii IV. Tabela 4. Postęp rzeczowy wg priorytetów V. Tabela 5. Wskaźniki kontekstowe VI. Tabela 6. Strategia EU 2020 VII. Tabela 7. SUE RMB VIII. Tabela 8. Wskaźniki kluczowe (core indicators) 2007-2013 IX. Tabela 9. Matryca instrumentów finansowych 2007-2013 X. Formularz dotyczący informacji i promocji XI. Przykłady projektów komplementarnych XII. Wkład PO RPW w realizację EU2020 i SUE RMB XIII. Sprawozdanie za 2013 r. z monitorowania wpływu PO RPW na środowisko XIV. Raport dotyczący Równość szans w projektach Programu Operacyjnego Rozwój Polski

Wschodniej 2007-2013 Źródła zdjęć: beneficjenci PO RPW Na okładce wykorzystano zdjęcia z projektów:. Budowa infrastruktury Kieleckiego Parku Technologicznego, Kompleksowe doposażenie laboratoriów B+R prowadzących badania nad bio - materiałami oraz nowoczesnymi metodami analizy substancji wykorzystywanych w naukach biomedycznych i farmaceutycznych, Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 871 przebiegającej przez Tarnobrzeg.


5

5

I. INFORMACJE WSTĘPNE

PROGRAM OPERACYJNY

Cel: Konwergencja

Kwalifikowany obszar: Polska, województwo lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie

Okres programowania: 2007-2013

Numer programu (CCI): CCI 2007 PL 161 PO 003

Nazwa programu: Rozwój Polski Wschodniej

SPRAWOZDANIE ROCZNE Z WDRAŻANIA PROGRAMU

Rok sprawozdawczy: 2013

Data zaakceptowania sprawozdania przez KM PO RPW:

Niniejsze sprawozdanie zostało opracowane zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 67 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r., ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego Rozporządzenie (WE) nr 1260/1999.

6

II. PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU W 2011 ROKU

2.1. Realizacja i analiza postępów PO RPW

2.1.1. Informacje na temat postępu rzeczowego PO RPW

Informacje na temat postępu rzeczowego PO RPW 2007-2013 w odniesieniu do wskaźników celu głównego i celów szczegółowych Programu znajdują się w załączniku I i IV do sprawozdania. Opis postępu rzeczowo-finansowego Programu znajduje się w pkt 2.1.6.2 oraz w pkt 3 sprawozdania.

2.1.2. Informacje finansowe1

Rok 2013 był kolejnym rokiem, w którym zanotowano istotny postęp finansowy w realizacji Programu w zakresie wartości wydatków beneficjentów uznanych za kwalifikowalne, wynikających ze złożonych wniosków o płatność.

Od początku realizacji Programu, Komisja Europejska (KE) przekazała zaliczki w wysokości 204 641 437,50 EUR, co stanowiło 9% alokacji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) przeznaczonej na Program.

Od początku realizacji Programu do końca 2013 r. kwota wydatków kwalifikowalnych poniesionych przez beneficjentów, uwzględniona w poświadczeniach i deklaracjach wydatków oraz wnioskach o płatność złożonych do KE wyniosła 1 722 738 491,27 EUR, a w 2013 r. wyniosła 521 495 982,11 EUR.

W 2013 r. IC przekazała do KE wnioski o refundację wydatków w wysokości 425 028 601,53 EUR. Oznacza to, że realizacja prognozy zakładanych do złożenia wniosków o płatność w 2013 r., przekazanej do KE w kwietniu 2013 r. została zrealizowana na poziomie 101 %.

Do końca 2013 r. zasada n+2/3 na 2013 r. była realizowana na poziomie 110%.

1 W sprawozdaniu wartości prezentowane w EUR są przeliczane wg kursu Europejskiego Banku Centralnego

(EBC) z dnia 28 listopada 2013 r., tj. 4,1942 PLN. Wyjątek stanowią: a) dane dotyczące wartości deklaracji przekazanych do IC – kwoty w EUR podano zgodnie z przeliczeniami w deklaracjach, b) dane dotyczące instrumentów finansowych – kwoty w EUR wyliczono wg kursu przekazania przez IC deklaracji do KE dotyczących rozliczanych umów, c) dane dotyczące projektów indywidualnych: dla dużych projektów na dzień przekazania projektów do Komisji Europejskiej, dla pozostałych projektów wg kursu z dnia podpisania umowy o dofinansowanie.


7

7

W 2013 r. płatności okresowe zrefundowane przez KE wyniosły 364 744 854,96 EUR. Łącznie od początku realizacji programu KE zrefundowała, w ramach płatności okresowych, wydatki w wysokości 1 303 275 817,85 EUR, co stanowiło 55% alokacji środków wspólnotowych na Program.

Szczegółowe dane finansowe według osi priorytetowych w podziale na źródło finansowania w 2013 r. oraz narastająco od uruchomienia Programu przedstawia Tabela nr 2, stanowiąca załącznik II do sprawozdania.

Szczegółowe dane finansowe według osi priorytetowych w podziale na źródło finansowania w 2013 r. oraz narastająco od uruchomienia Programu przedstawia Tabela nr 2, stanowiąca załącznik II do sprawozdania.

2.1.3. Informacja nt. podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji

Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii interwencji przedstawia Tabela nr 3, stanowiąca załącznik III do sprawozdania.

2.1.4. Pomoc w podziale na grupy docelowe

Główne grupy docelowe2, które skorzystają z efektów Programu to: - studenci i środowisko naukowe (działania: I.1, I.3, I.4, III.1, III.2) - przedsiębiorcy (działania: I.2, I.3, I.4, II.1, III.2, V.1, V.2) - mieszkańcy Polski Wschodniej, w tym m.in. osoby zagrożone „wykluczeniem cyfrowym”

oraz mieszkańcy miast wojewódzkich (działania: II.1, III.1, III.2, V.2) - użytkownicy dróg (działanie IV.1) - jednostki samorządu terytorialnego (działania: I.4, II.1, III.2, V.1) - turyści (działania: III.1, III.2, V.1, V.2) - organizacje pozarządowe i inne (działania: II.1, V.1) Każda z grup docelowych może skorzystać z różnorodnych, uzupełniających się i wzmacniających efektów projektów PO RPW. Jest to możliwe dzięki temu, że:

do każdej grupy kierowane są różne typy projektów z różnych działań,

grupy te nie są traktowane rozłącznie, więc dana osoba może odczuć różnorodne korzyści Programu należąc do kilku grup jednocześnie, np. będąc użytkownikiem dróg, przedsiębiorcą i mieszkańcem Polski Wschodniej.

Poniżej przedstawiono kwoty dofinansowania z EFRR, które potencjalnie wpływają na poszczególne grupy docelowe wg stanu na koniec grudnia 2013 r. Zaprezentowane wartości są sumą dofinansowania w tych działaniach, w których wskazano daną grupę, jako docelową. Dlatego suma po grupach docelowych przewyższa łączną wartość EFRR przyznanego do końca 2013 r.

2 Na podstawie Szczegółowego opisu osi priorytetowych PO RPW.

8

Wykres 1. Wartość dofinansowania z EFRR dla poszczególnych grup docelowych

Jak dotychczas największe dofinansowanie z EFRR otrzymały projekty kierowane do studentów i środowiska naukowego oraz projekty, z których korzystali przedsiębiorcy. Znaczącą kwotę otrzymały również projekty z działań, w których jako grupę docelową wskazano mieszkańców makroregionu oraz użytkowników dróg.

Więcej informacji dotyczących obszarów wsparcia oraz typów beneficjentów w ramach PO RPW znajduje się w pkt 2.1.6.2 sprawozdania.

2.1.5. Pomoc zwrócona lub ponownie wykorzystana

W okresie sprawozdawczym w PO RPW nie prowadzono postępowania związanego z odzyskiwaniem od beneficjentów udzielonego dofinansowania w związku z niezachowaniem przez beneficjentów przepisów dotyczących trwałości operacji określonych w art. 57 rozporządzenia nr 1083/2006. Nie miało miejsca także wykorzystanie dofinansowania odzyskanego z tego tytułu.

W 2013 r. wydatkowano środki, które zostały wcześniej wycofane w związku z powstałymi nieprawidłowościami, o których mowa w art. 98 rozporządzenia nr 1083/2006. W okresie sprawozdawczym łącznie z kwot odzyskanych oraz wycofanych do alokacji Programu powróciło 2 210 219,68 EUR, z czego środki EFRR wyniosły 2 049 940,82 EUR.

W działaniu I.1 łącznie w okresie sprawozdawczym w ramach kwot odzyskanych oraz wycofanych powróciło do alokacji Programu 865 535,05 EUR, z czego 814 498,59 EUR stanowiły środki EFRR. Dofinansowanie z UE zostało zwrócone na konto w BGK powiększając przyznany limit płatności oraz ponownie wypłacone w ramach bieżących płatności. W działaniu I.3 łącznie w okresie sprawozdawczym w ramach kwot odzyskanych i wycofanych powróciło do alokacji Programu 1 113 119,29 EUR, w tym z EFRR - 1 034 622,58 EUR. Środki te zostały wykorzystane na dofinansowanie projektów rekomendowanych do udzielenia wsparcia w ramach konkursu przeprowadzonego w działaniu w roku 2012, dla których zabrakło środków (tzw. projektów rezerwowych). W działaniu I.4 łącznie w okresie sprawozdawczym w ramach kwot odzyskanych i wycofanych powróciło do alokacji Programu 77 586,00 EUR, w tym z EFRR - 72 574,32 EUR. Zostały one wykorzystane na dofinansowanie dodatkowego zakresu rzeczowego projektów w realizacji.

Środki odzyskane w ramach działań III.1 i III.2 w łącznej kwocie 111 541,30 EUR (w tym dofinansowanie z UE 111 541,30 EUR) zostały zwrócone na konto w BGK powiększając ogólną pulę przyznanego limitu płatności oraz ponownie wypłacone w ramach bieżących płatności. Natomiast środki odzyskane w ramach działania IV.1 w łącznej kwocie 42 438,04 EUR (w tym dofinansowanie z UE 16 704,03 EUR) powiększyły ogólną pulę


9

9

przyznanego limitu płatności oraz zostały ponownie wypłacone w ramach bieżących płatności.

2.1.6. Analiza jakościowa

2.1.6.1. System realizacji PO RPW

W 2013 r. w ramach systemu realizacji PO RPW zmodyfikowano następujące dokumenty:

- Instrukcję wypełnienia wniosku beneficjenta o płatność dla projektu finansowanego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013,

- Instrukcje Wykonawcze IP PO RPW oraz IZ PO RPW,

- Opis Systemu Zarządzania i Kontroli dla PO RPW 2007-2013,

- Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013,

- Szczegółowy opis osi priorytetowych dla PO RPW 2007-2013,

- Listę projektów indywidualnych PO RPW3.

Zmiana Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013

W dniu 22 marca 2013 r. Komitet Monitorujący PO RPW jednogłośnie przyjął Uchwałę 24/2013 dotyczącą zmian Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, która upoważniła Instytucję Zarządzającą PO RPW do przygotowania projektu niezbędnych zmian w Programie.

Główna zmiana polegała na przeniesieniu środków w wysokości 37 mln EUR z EFRR z osi VI do I PO RPW. Budżet działania I.2 został zasilony kwotą 11 mln EUR, a działania I.3 kwotą 26 mln EUR.

Ponadto uchwałą z 13 czerwca 2013 r. Komitet Monitorujący zatwierdził wprowadzenie nowego rodzaju projektu w osi III, dotyczącego przygotowania dokumentacji (w tym projektowej), w celu realizacji przedsięwzięć z zakresu transportu miejskiego w perspektywie 2014-2020.

Pozostałe zmiany dotyczyły aktualizacji zapisów w zakresie informacji i promocji oraz w ramach schematu organizacyjnego, który wskazuje rozmieszczenie Instytucji Zarządzającej, Instytucji Certyfikującej, Instytucji Audytowej i Instytucji odpowiedzialnej za otrzymywanie płatności z KE.

Rada Ministrów podjęła Uchwałę nr 151/2013 w sprawie przyjęcia projektu zmiany Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007–2013 w dniu 2 września 2013 r.

Zmieniony Program został wysłany do KE 24 października 2013 r. Komisja Europejska zaakceptowała wprowadzone zmiany 11 marca 2014 r. wydając Decyzję C(2014) 1663 zmieniającą decyzję K(2007) 4568 w sprawie przyjęcia Programu Operacyjnego „Rozwój Polski Wschodniej” w ramach pomocy wspólnotowej Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego objętego celem „konwergencja” w Polsce. Zmieniony PO RPW jest stosowany od dnia notyfikacji wspomnianej decyzji KE, tj. od dnia 12 marca 2014 r.

Aktualizacja Szczegółowego opisu osi priorytetowych dla PO RPW 2007-2013

W okresie sprawozdawczym Szczegółowy opis osi priorytetowych dla PO RPW 2007-2013 aktualizowany był dwukrotnie.

Pierwsza aktualizacja była efektem dokonania modyfikacji w ramach II osi priorytetowej Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. W ramach przeglądu śródokresowego programów operacyjnych zwiększono alokację przedmiotowej osi o kwotę EFRR

3 Szczegółowe informacje na temat zmian LPI PO RPW w 2013 r. znajdują się w pkt 2.1.6.2 sprawozdania.

10

wynoszącą 40 mln EUR, która pochodziła ze środków dostosowania technicznego. Prace nad zmianą Uszczegółowienia zakończyły się w marcu 2013 r.4

W stosunku do poprzednio obowiązującej wersji Uszczegółowienia wprowadzone zostały następujące zmiany:

1. Zmiany wynikające z modyfikacji w ramach II osi priorytetowej Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego.

a) System wyboru projektów – dodano możliwość skorzystania przez IP PO RPW: - z pomocy Urzędu Komunikacji Elektronicznej – w procesie przeprowadzania

konkursu w ramach Działania II.1 PO RPW, - ze wsparcia ekspertów zewnętrznych oraz UKE – w uzasadnionych przypadkach

w trakcie procesu odwoławczego lub sądowego. b) Wykaz dokumentów służących prawidłowej realizacji PO RPW – dodano rozporządzenie

Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej na tworzenie i umożliwienie dostępu do sieci szerokopasmowej w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013.

c) W opisach osi priorytetowych: - II Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, w Działaniu II.1 Sieć

szerokopasmowa Polski Wschodniej – w związku z rozszerzeniem zakresu wsparcia o projekty konkursowe dotyczące budowy sieci dostępowych tzw. „last mile” zmieniono cel główny, opis osi oraz opis działania,

- VI Pomoc Techniczna, w Działaniu VI.1 Wsparcie procesu wdrażania oraz promocja Programu – do grup docelowych beneficjentów dla projektów realizowanych w ramach przedmiotowego Działania dodano instytucje wykonujące czynności techniczne związane z obsługą PO RPW w rozumieniu Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

d) Załączniki: - załącznik 6 – dodano informację o zatwierdzeniu przez Komitet Monitorujący PO

RPW w dniu 22 marca 2013 r. kryteriów wyboru projektów w trybie konkursowym dla Działania II.1 oraz wymieniono te kryteria,

- załącznik 7 – w procedurze oceny wniosków o dofinansowanie dla wniosków dodano informacje dotyczące merytorycznej oceny wniosków złożonych w ramach konkursu Działania II.1 PO RPW.

2. Pozostałe zmiany. a) Na wniosek IP PO RPW w ramach osi priorytetowej III Wojewódzkie ośrodki wzrostu,

w Działaniu III.2 Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej – dodano typ obszaru 05 – obszary wiejskie.

b) Załącznik 4 – zaktualizowano indykatywną listę projektów indywidualnych.

Druga aktualizacja została dokonana w związku z wystąpieniem oszczędności poprzetargowych w Działaniu III.1, które decyzją IZ mogły być zagospodarowane poprzez udzielenie dofinansowania nowym projektom wyłonionym w drodze naboru na Listę Projektów Indywidualnych PO RPW. Prace nad zmianą Uszczegółowienia zakończyły się we wrześniu 2013 r.5

W stosunku do poprzednio obowiązującej wersji Uszczegółowienia wprowadzone zostały następujące zmiany:

1. W opisie osi priorytetowej III Wojewódzkie ośrodki wzrostu, w Działaniu III.1 Systemy miejskiego transportu zbiorowego usunięto informację o minimalnej wartości projektów.

4 Zmieniona treść Uszczegółowienia zaczęła obowiązywać od dnia jego zatwierdzenia przez Ministra Rozwoju

Regionalnego, tj. od dnia 22 maja 2013 r. 5 Zmieniona treść Uszczegółowienia zaczęła obowiązywać od dnia jego zatwierdzenia przez Ministra Rozwoju

Regionalnego, tj. od dnia 20 września 2013 r.


11

11

2. W części „Instytucja odpowiedzialna za wydanie ostatecznej decyzji w sprawie dofinansowania projektu i podpisania umowy/decyzji o przyznaniu wsparcia dla projektu” dostosowano informacje dotyczące trybu odwoławczego do znowelizowanej Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

3. W części „System realizacji Programu” zaktualizowano informacje w zakresie danych Instytucji Zarządzającej oraz usunięto informację o Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procedury odwoławczej dla wszystkich programów operacyjnych. Wytyczne przestały obowiązywać w związku z nowelizacją Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

4. Podobnie, w załączniku 7 - Procedura oceny wniosków o dofinansowanie dostosowano informacje dotyczące procedury odwoławczej.

2.1.6.2. Postęp finansowy i rzeczowy PO RPW

PO RPW jest jednym z programów operacyjnych realizowanych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 (NSRO). Program jest dedykowany pięciu najsłabiej rozwiniętym regionom Polski. Głównym celem PO RPW jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno–gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Podstawą dla działań zorientowanych na wspieranie rozwoju makroregionu stanowi Zaktualizowana Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, która zakłada działania, które mogą w największym stopniu przyczynić się w średnim okresie do poprawy wydajności pracy i do poprawy pozycji rozwojowej makroregionu.

Na realizację PO RPW przeznaczono środki EFRR w wysokości 2 387,71 mln EUR6. W 2013 r. postęp finansowy realizacji programu był znaczący, zwłaszcza w odniesieniu do wartości zatwierdzonych wniosków o płatność.

Wykres 2. Wartość EFRR zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność oraz deklaracji zatwierdzonych przez IC w PO RPW w okresie sprawozdawczym

oraz od uruchomienia programu.7

6 Wartość powiększona o dodatkowe środki, co zostało zaakceptowane przez KE w ramach przeglądu

śródokresowego PO RPW w 2011 r. 7 Powodem rozbieżności między wartością zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie a podpisanymi umowami

o dofinansowanie są różnice kursowe występujące w okresie od złożenia wniosku do podpisania umowy.

12

Na koniec 2013 r. wartość dofinansowania z EFRR w zatwierdzonych wnioskach o dofinansowanie stanowiła blisko 96% alokacji EFRR dla Programu, a w podpisanych umowach wartość zakontraktowanych środków EFRR wynosiła 97%8.

Natomiast wartość EFRR w zatwierdzonych wnioskach o płatność stanowiła 56% alokacji funduszu na Program. Certyfikacja wydatków na koniec okresu sprawozdawczego osiągnęła 56% alokacji EFRR na lata 2007 - 2013.

Wartość wniosków o dofinansowanie projektów zatwierdzonych w okresie sprawozdawczym w ramach PO RPW wyniosła 100 089 116,80 EUR (EFRR), co stanowiło ponad 4% wartości wniosków zatwierdzonych od początku realizacji Programu. Konsekwencją był przyrost wartości podpisanych umów o dofinansowanie, który w 2013 r. wyniósł 68 106 519,49 EUR (EFRR), co stanowiło 3% wartości zawartych umów od początku realizacji Programu.

Odnotowano znaczące zwiększenie wartości płatności przekazanych na rzecz beneficjentów, które w okresie sprawozdawczym wyniosły 349 595 706,11 EUR (EFRR), co stanowiło prawie 26% wartości środków przekazanych od początku realizacji Programu. Podobny postęp w okresie sprawozdawczym nastąpił w zakresie wartości deklaracji zatwierdzonych przez IC, która w 2013 r. wyniosła 385 383 075,07 EUR (EFRR), co stanowiło blisko 29% wartości wszystkich deklaracji zatwierdzonych od początku realizacji Programu.

Cel główny PO RPW zorientowany na przyspieszenie tempa rozwoju społeczno–gospodarczego Polski Wschodniej jest mierzony poprzez trzy wskaźniki horyzontalne. Wartości docelowe dwóch z nich: Liczba utworzonych miejsc pracy netto oraz Wpływ zaangażowanych środków PO RPW na wzrost PKB w stosunku do roku bazowego zostały oszacowane ex ante w 2006 r. na podstawie modelu makroekonomicznego. Zgodnie z tymi szacunkami PO RPW wpłynął do 2013 r. na wzrost liczby utworzonych miejsc pracy netto o ponad 13,6 tys. i o 1,38% na wzrost PKB w stosunku do roku bazowego. Zgodnie z zapisami obowiązującego Programu, po jego zakończeniu zostaną oszacowane wartości na 2015 r.

Wartość trzeciego wskaźnika Liczba utworzonych miejsc pracy brutto, w tym na obszarach wiejskich, odnosi się wąsko, do bezpośrednio utworzonych miejsc pracy i jest monitorowana cyklicznie. Z przeprowadzonej przez IZ analizy wskaźników w oparciu o dane z KSI9 wynika, że do końca 2013 r. dzięki zakończonej realizacji 7910 projektów powstało 317 nowych etatów (wyrażonych w ekwiwalencie pełnego czasu pracy - EPC). Dodatkowo, w I kwartale 2014 r. IZ przeprowadziła ankietę rezultatów wśród beneficjentów zakończonych projektów. Z badania wynika, że do końca 2013 r. utworzono ok. 830 nowych etatów, z czego 1/3 była objęta przez kobiety. Dane w KSI zostaną uaktualnione w oparciu o przeprowadzone ankiety w formie korekty wniosku o płatność końcową. Bazując na deklaracjach beneficjentów projektów zakończonych zawartych w ankietach należy stwierdzić, że osiągnięto 33% wartości docelowej wskaźnika. Dofinansowanie z EFRR projektów zakończonych stanowiło 18% alokacji Programu. Beneficjenci deklarują przy tym, że zatrudniają osoby na stanowiskach zgodnie z ich kompetencjami płeć zachowując zasadę równości szans. Udział stanowisk zajmowanych przez mężczyzn i kobiety może się zmieniać w czasie, a dane prezentowane są według stanu na koniec roku. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że w Polsce Wschodniej w 2013 r. różnica między udziałem kobiet i mężczyzn w liczbie bezrobotnych była nieznaczna11.

Nastąpił znaczący przyrost wartości wskaźnika Liczba utworzonych miejsc pracy brutto, w tym na obszarach wiejskich w porównaniu do 2012 r. W miarę postępu

8 Powodem rozbieżności między wartością zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie a podpisanymi umowami

o dofinansowanie są różnice kursowe występujące w okresie od złożenia wniosku do podpisania umowy. 9 Analiza wartości wskaźników w PO RPW została przygotowana w oparciu o dane KSI SIMIK 07-13 na dzień 31

grudnia 2013 r. i objęła 220 umów o dofinansowanie oraz 79 zatwierdzonych wniosków o płatność końcową. 10

W sumie w ramach PO RPW zakończono realizację 79 projektów, w tym 67 projektów w osiach I-V. 11

Udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych w Polsce Wschodniej w 2013 r. wyniósł 49%, a mężczyzn odpowiednio – 51% (obliczenia własne na podstawie danych BDL GUS).


13

13

realizacji Programu liczba nowopowstałych miejsc pracy będzie nadal wzrastać, a wartość docelowa wskaźnika w 2015 r. (2 500 etatów), według szacunków opartych o dotychczas podpisane umowy o dofinansowanie, powinna zostać osiągnięta. Interpretując osiągniętą dotychczas wartość należy mieć na uwadze kilka założeń.

Po pierwsze, wartość ta odnosi się tylko do wąskiej definicji miejsc pracy (zgodnie z wytycznymi KE - Dokument roboczy nr 7)12, która uwzględnia wyłącznie stanowiska utworzone w oparciu o umowę o pracę, gwarantujące zatrudnienie minimum przez 2 lata i które nie są związane wyłącznie z obsługą projektu. Inne formy zatrudnienia (np. umowy zlecenia, umowy o dzieło) nie były brane pod uwagę.

Po drugie, nie jest to ostateczna liczba nowych miejsc pracy, która powstała w ramach dotychczas zakończonych projektów, ponieważ dodatkowe etaty mogą powstać w kolejnych latach po zakończeniu projektów. Stopniowy wzrost nowych miejsc pracy może być spowodowany np. sukcesywnym otwieraniem nowych kierunków studiów we wspartej infrastrukturze i zatrudnianiem kadry dydaktycznej.

Po trzecie, nie uwzględnia ona pośrednich miejsc pracy, które powstają u beneficjentów lub beneficjentów ostatecznych i nie spełniają wszystkich wymogów zapisanych w Dokumencie roboczym KE nr 7. A jak wynika z analizy danych zawartych w ankietach rezultatu, nastąpił wzrost liczby pośrednich miejsc pracy po skorzystaniu przedsiębiorców z pożyczek, poręczeń, zlokalizowaniu działalności na wspartych terenach inwestycyjnych, skorzystaniu z usług wspartych instytucji otoczenia biznesu lub po skorzystaniu z dotacji na utworzenie klastra. Do końca okresu sprawozdawczego 30% przedsiębiorców, którzy dotychczas byli odbiorcami ostatecznymi wsparcia w ramach działania I.2, I.3 i I.4. wykazało wzrost zatrudnienia w sumie o około 2 575 etatów.

Podsumowując, PO RPW wpływa pośrednio na zatrudnienie i zmniejszenie ubóstwa w regionie, dzięki wsparciu uczelni, przedsiębiorczości i innowacyjności, wsparciu miast wojewódzkich (w zakresie funkcji targowo-wystawienniczych i transportu publicznego), turystyki i infrastruktury Internetu szerokopasmowego oraz dróg. Statystyczny pomiar wpływu Programu na zamożność (liczony PKB i zatrudnieniem) będzie przeprowadzony po zakończeniu realizacji projektów, po 2015 r. Obecnie, bez oceny wpływu PO RPW, odnotowano pozytywne trendy w tym zakresie: wzrósł PKB per capita13 i dochód rozporządzalny na osobę14.

Postęp PO RPW w podziale na osie priorytetowe15

W porównaniu z rokiem poprzednim, w 2013 r. odnotowano znaczne przyspieszenie tempa dokonywanych płatności w ramach Programu oraz umiarkowany wzrost w zakresie podpisywania umów.

Porównując stopień realizacji poszczególnych osi priorytetowych PO RPW w 2013 r. należy zauważyć, że najbardziej zaawansowana była realizacja I osi priorytetowej. W ramach tej osi od początku realizacji Programu złożono i zatwierdzono najwięcej wniosków o dofinansowanie oraz podpisano najwięcej umów o dofinansowanie (na łączną kwotę EFRR ponad 875 mln EUR, co stanowi 100,57% alokacji na tą oś). Warto zaznaczyć, że we

12

Programming Period 2007-2013. Indicative Guidelines on Evaluation Methods: Reporting on Core Indicators for the European Regional Development Fund and the Cohesion Fund, Working Document No. 7 13

PKB per capita (w cenach bieżących) w 2012 r. wynosił w poszczególnych województwach Polsk i Wschodniej 128-134% wartości z 2007 r. (źródło: obliczenia własne na podstawie danych szacunkowych GUS). 14

Miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w 2012 r. wynosił w poszczególnych województwach Polski Wschodniej 133-144% wartości z 2007 r. (źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS). 15

Informacje na temat zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność jako % wykorzystanej alokacji danej osi priorytetowej znajdują się na wykresach.

14

wszystkich osiach priorytetowych, za wyjątkiem VI, wartość wniosków o dofinansowanie w części EFRR przekroczyła 90% alokacji16. Wykres 3. Wartość EFRR podpisanych umów o dofinansowanie projektów jako % alokacji przeznaczonej na daną oś priorytetową

W II osi priorytetowej do końca 2013 r. zostało zakontraktowanych ponad 83% środków EFRR przeznaczonych na jej realizację. W ramach III i IV osi priorytetowej zakontraktowano prawie wszystkie środki. Na uwagę zasługuje znaczący postęp w zakresie wartości umów podpisanych w ramach V osi priorytetowej: w okresie sprawozdawczym podpisano umowy o wartości dofinansowania EFRR ponad 5,04 mln EUR i tym samym od uruchomienia Programu zakontraktowano 92% środków EFRR w ramach tej osi. Wykorzystanie alokacji wzrosło w 2013 r. o 7 punktów procentowych w porównaniu do roku ubiegłego.

Najwyższy stopień płatności przekazanych beneficjentom w ramach dostępnej alokacji, zanotowano w I i IV osi priorytetowej, gdzie wartość środków przekazanych od uruchomienia programu wyniosła odpowiednio 75% i 68% (w stosunku do 2012 r. nastąpił przyrost, odpowiednio o 13 pp i 21 pp). Istotny wzrost płatności nastąpił w ramach III osi priorytetowej - do końca 2013 r. wypłacono ponad 50% środków EFRR przeznaczonych na jej realizację.

16

Biorąc pod uwagę zmieniony PO RPW ( decyzja KE z 11.03.2014 r.) i pomniejszona alokację przypadającą na VI oś priorytetową, należy zaznaczyć, że zarówno wnioski o dofinansowanie, jak i umowy w pełni wyczerpały środki dostępne w ramach osi.


15

15

Wykres 4. Wartość płatności z EFRR przekazanych beneficjentom jako % alokacji przeznaczonej na daną oś priorytetową

Rozkład projektów realizowanych w ramach PO RPW

Projekty w podziale na sektory gospodarki

Projekty współfinansowane z PO RPW można zaklasyfikować do trzech grup PKD17: - usługi wysokiej technologii, - pozostałe usługi oparte na wiedzy oraz - usługi w mniejszym stopniu oparte na wiedzy.

Biorąc pod uwagę liczbę podpisanych umów w ramach PO RPW, najwięcej projektów należy do grupy pozostałe usługi oparte na wiedzy18. Są wśród nich m.in. projekty z zakresu budowy i modernizacji infrastruktury dydaktycznej uczelni (działanie I.1.), inżynierii finansowej (działanie I.2.), promocji i współpracy (działanie I.4.), infrastruktury targowo – konferencyjnej (działanie III.2), przygotowania terenów inwestycyjnych pod działalność innowacyjną (działanie I.3.).

Na kolejną grupę – usługi wysokiej technologii19 – składają się projekty sieci szerokopasmowej PW (działanie II.1.) oraz infrastruktury badawczo – rozwojowej (działanie I.3.). Ostatnią grupę stanowią projekty związane z infrastrukturą drogową i transportem miejskim (działanie IV.1. i III.1.) zaliczane do grupy usługi w mniejszym stopniu oparte na wiedzy20.

Według stanu na koniec 2013 r., największy udział w wartości dofinansowania z EFRR miały projekty z grupy PKD usługi w mniejszym stopniu oparte na wiedzy. Pozostałe dwie grupy PKD miały zbliżony udział wynoszący po ok. ¼ wartości dofinansowania EFRR dla wszystkich projektów.

17

Podziału na grupy PKD 2007 dokonano na podstawie informacji o „dziale gospodarki” i „temacie priorytetu” zawartych w KSI SIMIK 2007-2013. 18

Pozostałe usługi oparte na wiedzy (PKD 50-51, 58, 64-66, 69-71, 73-75, 78, 80, 84-93) [ang. knowledge intensive services]. 19

Usługi wysokiej technologii (PKD 59-63, 72) [ang. high-tech knowledge intensiva services]. 20

Usługi w mniejszym stopniu oparte na wiedzy (PKD 45-49, 52-56, 68, 77, 79, 81-82, 94-99) [ang. less knowledge intensive services].

16

Tabela 1. Projekty w podziale na sektory gospodarki

Wykres 5. Struktura dofinansowania z EFRR według grup PKD

Projekty w podziale na lokalizację udzielonego wsparcia

W sumie do końca 2013 r. w ramach PO RPW było realizowanych 220 umów. Liczba i wartość dofinansowania z EFRR projektów w poszczególnych województwach Polski Wschodniej wygląda następująco:

- lubelskie – 62 umów o wartości dofinansowania z EFRR - 646 mln EUR, - podkarpackie – 38 umów o wartości dofinansowania z EFRR - 546 mln EUR, - podlaskie – 28 umów o wartości dofinansowania z EFRR - 375 mln EUR, - warmińsko – mazurskie - 20 umów o wartości dofinansowania z EFRR - 356 mln EUR, - świętokrzyskie – 16 umów o wartości dofinansowania z EFRR - 278 mln EUR.

Ponadto zawarto 56 umów o dofinansowanie projektów o zasięgu ponadregionalnym o wartości dofinansowania z EFRR - 107 mln EUR.


17

17

Wykres 6. Struktura dofinansowania z EFRR według województw

Projekty realizowane w makroregionie Polski Wschodniej są skoncentrowane na trzech typach obszarów.

Tabela 2. Struktura dofinansowania z EFRR według typów obszarów

Wykres 7. Struktura dofinansowania z EFRR według typów obszarów

18

Projekty w podziale na typ beneficjenta

W sumie w ramach PO RPW do końca 2013 r. było realizowanych 220 umów przez następujące typy beneficjentów21:

- jednostki samorządu terytorialnego – 87 umów o wartości EFRR - 1 338 mln EUR, - uczelnie i jednostki naukowe – 70 umów o wartości EFRR - 542 mln EUR, - jednostki państwowe, administracja rządowa – 27 umów o wartości EFRR - 265 mln EUR, - przedsiębiorstwa – 24 umów o wartości EFRR - 153 mln EUR, - fundacje, stowarzyszenia, organizacje pozarządowe, samorządy gospodarcze

i zawodowe – 12 umów o wartości EFRR - 9 mln EUR.

Wykres 8. Struktura dofinansowania z EFRR według typów beneficjentów

Projekty według obszarów wsparcia

Według wartości dofinansowania z EFRR największe wsparcie jest skierowane na następujące obszary22:

- transport – 40 umów o wartości EFRR – 1 047 mln EUR, - przedsiębiorczość i B+R – 103 umów o wartości z EFRR - 548 mln EUR, - infrastruktura społeczna (czyli infrastruktura dydaktyczna uczelni) – 26 umów o wartości

z EFRR – 323 mln EUR, - społeczeństwo informacyjne – 5 umów o wartości z EFRR - 246 mln EUR, - turystyka – 13 umów o wartości z EFRR – 119 mln EUR, - inne – 33 umów o wartości EFRR - 26 mln EUR.

21

Podziału na typy beneficjentów dokonano na podstawie informacji o „formie prawnej beneficjenta” i „typie beneficjenta” zawartych w KSI SIMIK 2007-2013. 22

Obszary wsparcia wyznaczono na podstawie kategorii interwencji: kat. 2-5,8 – przedsiębiorczość i B+R, 10-15 - społeczeństwo informacyjne, 22, 23, 25 – transport, 24, 57 – turystyka (kat. 24 zaliczono do turystyki, ponieważ w przypadku PO RPW projekty przypisane tej kategorii mają przede wszystkim znaczenie turystyczne), 75 – infrastruktura społeczna, 81-85 – inne.


19

19

Wykres 9. Struktura dofinansowania z EFRR według obszarów wsparcia

Informacja na temat projektów indywidualnych23

Zgodnie z zapisami Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie systemu zarządzania i monitorowania projektów indywidualnych oraz mając na uwadze znaczne zaawansowanie wdrażania PO RPW, w 2013 r. aktualizacji Listy Projektów Indywidualnych PO RPW dokonano trzykrotnie: w lutym, sierpniu i listopadzie 2013 r. Aktualizacja LPI PO RPW wynikała z potrzeby dostosowania zawartych informacji do bieżącego stanu realizacji projektów na niej ujętych.

Istotne zmiany to przesunięcie czterech projektów z listy rezerwowej na listę podstawową oraz usunięcie jednego projektu rezerwowego w ramach działania IV.1 Infrastruktura drogowa, a także włączenie dwóch projektów na listę podstawową i trzech projektów na listę rezerwową w działaniu I.3 Wsparcie innowacji. W wyniku przeprowadzonych zmian lista projektów indywidualnych obejmowała 114 przedsięwzięć o łącznej wartości około 6 309,26 mln EUR, z tego na liście podstawowej znajdowało się 110 projektów, których wartość wyniosła 6 278,93 mln EUR, w tym środki EFRR stanowiły 2 008,48 mln EUR. Pozostałe cztery projekty to inwestycje rezerwowe, których łączna wartość wynosi około 30,33 mln EUR. Do dnia 31 grudnia 2013 r. zawarto 112 umów dla 11024 projektów indywidualnych o łącznej wartości 6 278,93 mln EUR, w tym środki z EFRR stanowiły 2 008,48 mln EUR.

Szczegółowe zmiany na Liście Projektów Indywidualnych PO RPW dokonane w 2013 r:

Oś priorytetowa IV Infrastruktura transportowa

Usunięto z listy projekt rezerwowy Budowa obwodnicy Wąchocka w ciągu drogi krajowej nr 42 (POPW 4.1-25), który nie uzyskał środków na pokrycie wkładu własnego w planie finansowym Krajowego Funduszu Drogowego.

Przesunięto 4 projekty z listy rezerwowej na podstawową: - Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 835 Lublin - Wysokie - Biłgoraj - Sieniawa -

Przeworsk - Kańczuga - Dynów - Grabownica Starzeńska na odcinku od km 43+750 do km 70+643,25 (z wyłączeniem odcinka od km 70+406 do km 70+599,50

23

Przedstawione dane odnoszą się do umów wszystkich inwestycji (podstawowych i rezerwowych) znajdujących się na LPI PO RPW zaktualizowanej w listopadzie 2013 r. Wartości w EUR są podane dla dużych projektów na dzień przekazania projektów do Komisji Europejskiej, natomiast dla pozostałych projektów wg kursu z dnia podpisania umowy o dofinansowanie. 24

Dla jednego projektu na LPI PO RPW - Likwidacja barier rozwojowych - most na Wiśle z rozbudową drogi wojewódzkiej nr 764 oraz połączeniem z drogą wojewódzką nr 875, który jest etapowany, zawarto 3 umowy o dofinansowanie w 2012 r.

20

realizowanego przez GDDKiA w ramach budowy obwodnicy miasta Frampol w ciągu drogi krajowej nr 74 Janów Lubelski-granica państwa) (POPW 4.1-41),

- Budowa drogi obwodowej Mielca w ciągu drogi wojewódzkiej nr 985 Nagnajów - Dębica przebiegającej od miejscowości Tuszów Narodowy w km 20+636 do ulicy Dębickiej w km 38+522 wraz z niezbędna infrastrukturą techniczną, budowlami i urządzeniami budowlanymi - etap II (POPW 4.1-43),

- Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 765 na odcinku Staszów – Osiek (POPW 4.1-44),

- Budowa drogi obwodowej miasta Przemyśla łączącej drogę krajową nr 28 z drogą wojewódzką nr 885 (POPW 4.1-40).

Oś priorytetowa I Nowoczesna gospodarka

Dodano 2 projekty na listę podstawową: - Rozwój infrastruktury i obszarów B+R Kieleckiego Parku Technologicznego (POPW

1.3-37), - Rozbudowa potencjału badawczego Puławskiego Parku Naukowo-

Technologicznego (POPW 1.3-38).

Dodano 3 projekty na listę rezerwową: - Rozbudowa potencjału Inkubatora Technologicznego w Stalowej Woli –

zintensyfikowanie rozwoju gospodarczego regionu poprzez wzmocnienie jego bazy innowacyjnej” (POPW 1.3-39),

- Rozbudowa Inkubatora Technologicznego wraz z Centrum Obsługi Podkarpackiego Parku Naukowo – Technologicznego – III etap PPNT” (POPW 1.3-40),

- Rozszerzenie zaplecza wspierania biznesu o Mielecki Inkubator Przedsiębiorczości dla małych firm (MInP) oraz poprawa dostępności komunikacyjnej Mieleckiego Parku Przemysłowego jako kontynuacja projektu zrealizowanego przez Agencję Rozwoju Regionalnego MARR S.A. w ramach PO RPW” (POPW 1.3-41).

Dodatkowo w ramach listy dokonano modyfikacji informacji o projektach w oparciu o dane z aktualnych dokumentów projektowych, na podstawie informacji uzyskanych od IP PO RPW oraz decyzji IZ PO RPW związanych z monitorowaniem przygotowania i realizacji inwestycji.

Prawie wszystkie projekty na LPI PO RPW są w fazie realizacji lub zostały zakończone. Postęp w realizacji większości inwestycji przebiega bez większych problemów, a beneficjenci na bieżąco składają wnioski o płatność i rozliczają poniesione wydatki.


21

21

Tabela 3. Projekty indywidualne

Informacja na temat konkursów od początku realizacji PO RPW

Łącznie w latach 2009-2013 w ramach Programu odbyło się 10 konkursów dla projektów z działań I.3, I.4 i II.1. Dzięki temu zawarto 94 umowy o dofinansowanie o wartości wsparcia EFRR równej 291,78 mln EUR. Z tego, w 2013 r. dofinansowano realizację 6 inwestycji wyłonionych w wyniku konkursów przeprowadzonych w 2012 r. w ramach działania I.3 Wspieranie innowacji udzielając wsparcia środkami EFRR w wysokości 19,56 mln EUR.

W maju 2013 r. ogłoszono nabór wniosków w trybie konkursowym do działania II.1 Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej dla przedsiębiorców zarejestrowanych w rejestrze przedsiębiorców telekomunikacyjnych prowadzonym przez Urząd Komunikacji Elektronicznej. W grudniu 2013 r. IP PO RPW zakończyła ocenę projektów oraz rekomendowała do objęcia wsparciem 46 projektów. Kontraktacja rekomendowanych do wsparcia inwestycji zostanie przeprowadzona w 2014 r. w związku z koniecznością przekazania przez beneficjentów do IP PO RPW kompletu załączników w celu zawarcia przedmiotowych umów o dofinansowanie.

22

Tabela 4. Konkursy w ramach PO RPW w latach 2009-2012

Tabela 5. Konkursy w ramach PO RPW przeprowadzone w 2013 r. 25

2.1.6.3. Rekomendacje KE

IZ PO RPW szczegółowo odniosła się do uwag KE zgłoszonych do poszczególnych sprawozdań rocznych sporządzanych od początku realizacji Programu. Wszystkie postulaty KE podlegały dokładnej analizie, a wnioski z nich wyciągnięte były uwzględniane przy przygotowywaniu kolejnych sprawozdań z realizacji Programu. IZ PO RPW opracowując sprawozdanie za 2013 r. uwzględniła w następujący sposób sugestie KE26:

25

W okresie od 1 stycznia 2014 r. do 18 marca 2014 r. zawarto 36 umów o dofinansowanie projektów wyłonionych w konkursie dla działania II.1 z 2013 r., udzielając wsparcia z EFRR w wysokości 25,10 mln EUR . 26

KE przedstawiła uwagi do sprawozdania za 2012 r. pismem z dnia 27 sierpnia 2013 r. Przedstawiciele IZ PO RPW udzielili stosownych wyjaśnień podczas spotkania rocznego z przedstawicielami KE w dniu 29 listopada 2013 r.


23

23

- w pkt 2.4 sprawozdania przedstawiono szeroki opis sytuacji społeczno-gospodarczej, a w załączniku V zamieszczono tabelę zawierającą zaktualizowane wskaźniki kontekstowe,

- w pkt 2.1.6.2 oraz w pkt 3 sprawozdania szczegółowo opisano i wyjaśniono postęp we wdrażaniu poszczególnych osi priorytetowych, a także przedstawiono wyjaśnienia dotyczące przypadków odchyleń od zakładanych wartości docelowych wybranych wskaźników,

- w pkt 3.1 sprawozdania przedstawiono informacje na temat wsparcia PO RPW na rzecz przedsiębiorczości,

- w pkt 2.1.6.6 sprawozdania przedstawiono informację na temat wkładu PO RPW w realizację Strategii Europa 2020, a w załączniku XI zamieszczono przykładowe projekty, które przyczyniają się do realizacji priorytetów Strategii,

- w pkt 2.3 sprawozdania zidentyfikowano problemy związane z niskim poziomem absorpcji w niektórych osiach oraz przedstawiono kroki podjęte w celu poprawy sytuacji,

- w pkt 2.4 sprawozdania w ramach opisu Aktualizacji Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 przedstawiono system wdrażania Strategii, który służy m.in. koordynacji wsparcia dla makroregionu

- w pkt 2.6.4 sprawozdania opisano wnioski z przeprowadzonych badań ewaluacyjnych, jakie wynikają dla zagadnienia komplementarności w ramach projektów finansowanych z PO RPW. Natomiast w załączniku XI zaprezentowano przykłady komplementarnych projektów realizowanych w ramach PO RPW oraz innych programów operacyjnych,

- w pkt 3 przedstawiono porównanie postępu rzeczowego i finansowego PO RPW oraz poszerzono opis rezultatów wdrażanych działań.

2.1.6.4. Rekomendacje IZ i innych instytucji

IZ wykonując dyspozycję Komitetu Monitorującego wyrażoną w Uchwale nr 24/2013 z dnia 22 marca 2013 r. rozpoczęła prace nad zmianą PO RPW, która polegała m. in. na przesunięciu wolnych środków z EFRR w wysokości 37 mln EUR z Osi VI Pomoc techniczna do Osi I Nowoczesna gospodarka. W efekcie nastąpiło zwiększenie alokacji działania I.2 Instrumenty inżynierii finansowej o kwotę 11 mln EUR z przeznaczeniem na dofinansowanie projektu realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego pn. Reporęczenia i pożyczki szansą na zwiększenie finansowania zewnętrznego MSP. Instrument wsparcia funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce Wschodniej, co umożliwiło przeprowadzenie naboru na Pośredników Finansowych na poziomie Beneficjenta. Zwiększono również alokację działania I.3 Wspieranie innowacji o 26 mln EUR, co umożliwiło udzielenie dofinansowania kolejnym inwestycjom.

2.1.6.5. Instrumenty inżynierii finansowej

Wsparcie Programu dla instrumentów inżynierii finansowej jest skierowane do funduszy poręczeniowych i pożyczkowych. Alokacja na działanie I.2 Instrumenty inżynierii finansowej wynosi 29,41 mln EUR, z czego wkład środków EFRR jest równy 25,00 mln EUR. W związku z zatwierdzoną w 2014 r. zmianą PO RPW, alokacja EFRR na działania zostanie powiększona o kwotę 11 mln EUR.

W 2013 r. beneficjent (BGK) zawarł 5 umów z pośrednikami finansowymi na kwotę 6,27 mln EUR. Środki na ten cel zostały pozyskane w związku ze zmniejszeniem wartości dwóch umów w produkcie Reporęczenie.

Wg stanu na dzień 31 grudnia 2013 r. fundusze poręczeniowe zawarły 226 umów poręczenia, w tym zaangażowanie na rzecz funduszy poręczeniowych wyniosło 7,09 mln EUR. Na podstawie ww. umów poręczenia przyznano kredyt/pożyczki o łącznej wartości 14,18 mln EUR. Udzielono 142 pożyczki mikroprzedsiębiorcom oraz 84 pożyczki małym i średnim przedsiębiorcom.

24

Jednocześnie wg stanu na dzień 31 grudnia 2013 r. fundusze pożyczkowe zawarły 1115 umów o udzielenie pożyczki na kwotę 19,42 mln EUR. Udzielono 1034 pożyczek mikroprzedsiębiorcom oraz 81 pożyczek małym i średnim przedsiębiorcom. Szczegółowe dane na temat instrumentów inżynierii finansowej zostały przedstawione w załączniku IX do sprawozdania.

2.1.6.6. Realizacja założeń Strategii EU 2020

Europa 2020 to strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu wytyczająca cele i priorytety rozwojowe dla UE w perspektywie średniookresowej. Dokument przyjęty w marcu 2010 r. ustala trzy priorytety tematyczne (rozwój inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu), siedem projektów przewodnich (inicjatyw flagowych), które mają umożliwić postępy w realizacji priorytetów tematycznych oraz nadrzędne, wymierne cele rozwojowe dla całej UE. Cele wspólnotowe podlegają przełożeniu na krajowe cele i metody działania, uwzględniające specyficzną sytuację i kontekst społeczno-gospodarczy w ramach Krajowych Programów Reform przygotowywanych przez poszczególne państwa członkowskie UE27.

W związku z faktem, iż Strategia Europa 2020 została ogłoszona ponad dwa lata po zatwierdzeniu PO RPW przez KE (październik 2007 r.), jej zapisy oraz priorytety nie mogły być uwzględnione w procesie tworzenia Programu i identyfikowania projektów, które zostały umieszczone na LPI, jak również w systemie kryteriów wyboru projektów i ich oceny. W procesie przeglądu śródokresowego PO RPW 2007-2013 wzięto pod uwagę zapisy Strategii Europa 2020, tak by zaproponowane w nim zmiany zwiększyły wkład tego instrumentu w realizację celów Strategii28. Należy podkreślić, że kierunki działań przyjętej w 2013 r. Zaktualizowanej Strategia rozwoju społeczno–gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 uwzględniają szersze cele rozwojowe sformułowane w Strategii Europa 2020. Dokument ten będzie miał szczególnie znaczenie dla koordynowania interwencji w zakresie polityki spójności na terenie makroregionu w okresie programowania 2014-2020.

Wśród działań przewidzianych do realizacji w ramach PO RPW można wyróżnić takie, które wpisują się w realizację priorytetów i obszarów priorytetowych wskazanych w Strategii Europa 2020. Projekty realizowane w ramach PO RPW przyczyniają się przede wszystkim do realizacji dwóch priorytetów Strategii: rozwój inteligentny (smart growth) i rozwój zrównoważony (suistainable growth). Szczegółowa informacja na temat zakresu, w którym PO RPW wpisuje się w realizację ww. priorytetów i przypisanych do nich inicjatyw flagowych została umieszczona w załączniku XII do sprawozdania. Wskazano w nim również przykłady projektów PO RPW, przyczyniających się do realizacji celów Strategii Europa 2020.

Wartość alokacji PO RPW dla kategorii interwencji wpisujących się w założenia Strategii stanowi około 93% wszystkich środków EFRR przeznaczonych na dofinansowanie programu, co oznacza, że niemal cały program przyczynia się do osiągania strategicznych celów ustalonych w tym dokumencie. Połowa tych środków została przeznaczona na inwestycje transportowe, w tym budowę tras rowerowych, wpisujące się w priorytet dedykowany rozwojowi zrównoważonemu. Z kolei projekty współfinansowane w ramach pozostałych środków, polegające przede wszystkim na wsparciu innowacyjnej gospodarki (oś priorytetowa I PO RPW) oraz budowie sieci szerokopasmowej w makroregionie (oś priorytetowa II PO RPW) wpisują się w priorytet rozwoju inteligentnego. Około 1/7 środków wpisujących się w cele Strategii Europa 2020 przeznaczono na infrastrukturę szkolnictwa

27

W Polsce koordynacją prac związanych z przygotowaniem oraz realizacją KPR zajmuje się Ministerstwo Gospodarki. KPR jest rokrocznie aktualizowany i przekazywany do KE. MIR uczestniczy w procesie realizacji i aktualizacji dokumentu jako podmiot wiodący w zakresie wdrażania polityki spójności KE. 28

M.in.: zwiększono alokację działania II.1, które wpisuje się w obszar projektu przewodniego Europejską Agenda Cyfrową oraz zwiększono alokację działania I.3 i skierowano środki na współfinansowanie inwestycji sektora B+R, co przyczyniło się do bardziej skutecznego wpisania działania w realizację projektu przewodniego Unia Innowacji.


25

25

wyższego, co można uznać za inwestycje na rzecz rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu29.

Poniżej przedstawiono wartość kontraktacji i wniosków o płatność na koniec 2013 r. dla kategorii interwencji wpisujących się w poszczególne priorytety i obszary działań Strategii UE 2020. W porównaniu z zakładaną alokacją (wg klasyfikacji środków na kategorie interwencji wpisujące się w założenia Strategii) wartość zakontraktowanych w ramach umów środków we wszystkich priorytetach stanowi ok. 100%. Natomiast wartość wniosków o płatność kształtowała się na poziomie 60%.

Tabela 6: Wartość dofinansowania z EFRR dla umów i wniosków o płatności według głównych priorytetów Strategii Europa 2020 (w mln EUR)

2.1.6.7. Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego

Głównym celem makroregionalnej Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB) – przyjętej komunikatem KE w czerwcu 2009 r., a następnie zatwierdzonej przez Radę Europejską w październiku 2009 r. - jest zacieśnienie współpracy w regionie i wykorzystanie potencjału, jaki pojawił się wraz z rozszerzeniem UE. Cele SUE RMB są realizowane przez państwa będące interesariuszami Strategii za pomocą środków dostępnych w ramach istniejących instrumentów finansowych UE oraz pochodzących z budżetów narodowych i międzynarodowych instytucji finansowych.

Implementację Strategii oparto na Planie Działania, zawierającym Obszary Priorytetowe i Działania Horyzontalne. Obecnie, po zakończeniu procesu przeglądu SUE RMB, przeprowadzono rewizję/aktualizację Planu Działania SUE RMB. Zmieniona została struktura dokumentu oraz zweryfikowano ujęte w nim projekty. Od lutego 2013 r. Plan opiera się na trzech nowych celach tematycznych: „Save the Sea” – ocalić morze, „Connect the Region” – rozwój połączeń w regionie, „Increase Prosperity” – wzrost dobrobytu oraz na nowym układzie obszarów priorytetowych i działań horyzontalnych. Plan Działania zawiera obecnie

29

W podziale na priorytety analizowane środki nie sumują się do 100%, ponieważ niektóre kategorie interwencji realizują jednocześnie kilka priorytetów. Szczegółowe dane na temat wartości alokacji PO RPW dla kategorii interwencji wpisujących się w założenia Strategii Europa 2020 znajdują się w załączniku VI do sprawozdania.

26

17 Obszarów Priorytetowych i 5 Działań Horyzontalnych, w ramach których realizowanych jest kilkadziesiąt Projektów Flagowych. Plan Działań SUERMB ma charakter ewoluujący i może być przedmiotem dalszych zmian.

W związku z faktem, iż SUE RMB została przyjęta dwa lata po zatwierdzeniu PO RPW przez KE, jej zapisy oraz priorytety nie mogły być uwzględnione w procesie tworzenia Programu i identyfikowania projektów, które zostały umieszczone na LPI, jak również w systemie kryteriów wyboru projektów i ich oceny. Niemniej jednak w procesie przeglądu śródokresowego PO RPW 2007-2013 uwzględniono zapisy SUE RMB, tak by zaproponowane zmiany zwiększyły wkład tego instrumentu w realizację celów Strategii30. Wśród działań przewidzianych do realizacji w ramach PO RPW można wyróżnić takie, które wpisują się w następujące zagadnienia priorytetowe SUE RMB i przyczyniają się do osiągania wskazanych w nich celów rozwojowych:

- wykorzystanie pełnego potencjału regionu w dziedzinie badań naukowych i innowacji,

- promowanie przedsiębiorczości i zwiększanie wzrostu MŚP,

- ulepszenie wewnętrznych i zewnętrznych połączeń transportowych,

- turystyka – Wzmacnianie spójności makroregionu za pomocą turystyki.

W ramach ww. priorytetów, od początku realizacji Programu do końca 2013 r. realizowano 182 projekty (z czego blisko 11 zainicjowano w minionym roku sprawozdawczym). Wartość ich dofinansowania ze środków EFRR wyniosła łącznie 2 036 mln EUR, co stanowiło 88 % wartości wszystkich umów podpisanych w ramach PO RPW od uruchomienia programu. Szczegółowe dane, przedstawiające liczbę i wartość projektów według podpisanych umów kumulatywnie i za rok 2013 w podziale na obszary priorytetowe Strategii, znajdują się w załączniku VII do sprawozdania. Ponadto, w załączniku XII umieszczono szczegółową informację na temat zakresu, w którym PO RPW wpisuje się w realizację priorytetów SUE RMB oraz podano przykłady projektów PO RPW przyczyniających się do osiągania jej strategicznych celów.

Wykres 10. Struktura dofinansowania z EFRR według głównych obszarów priorytetowych SUE RMB

Przedstawiciele resortu rozwoju byli aktywnie zaangażowani w prace Zespołu roboczego ds. koordynacji wdrażania Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego w Polsce, działającym przy Narodowym Punkcie Kontaktowym. W 2013 r. odbyły się dwa spotkania Zespołu – w maju, poświęcone omówieniu zagadnień transportowych i w listopadzie, dotyczące kwestii

30

M.in.: zwiększono alokację działania I.3, które wpisuje się w realizację priorytetu: wykorzystanie pełnego potencjału regionu w zakresie badań i innowacji, zwiększono alokację działania IV.1, które wpisuje się realizację priorytetu: wzmocnienie wewnętrznych i zewnętrznych połączeń transportowych.


27

27

ochrony środowiska. Podczas obu spotkań przedstawiono i przedyskutowano także sposób ujęcia SUERMB w dokumentach programowych Polityki Spójności 2014-2020, w tym zagadnienia współpracy z partnerami zagranicznymi.

W związku z kończącym się okresem programowym 2007-2013 oraz końcową fazą negocjacji Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2014-2020, w 2013 r. trwały intensywne prace nad uwzględnieniem realizacji celów Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego w dokumentach programowych Polityki Spójności 2014-2020. Na poziomie krajowym w ramach „Podręcznika systemu programowania i wdrażania programów operacyjnych 2014-2020” Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju przekazało zalecenia w zakresie uwzględniania Planu Działania SUERMB w dokumentach programowych.

Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014-2020 (PO PW) realizuje przede wszystkim trzeci cel SUERMB, tj. wzrost dobrobytu. Zgodnie z planem działań dla SUE RMB cel ten obejmuje promowanie przedsiębiorczości, innowacji, handlu oraz wzrostu opartego na technologiach cyfrowych, co w efekcie ma się przyczynić do poprawy konkurencyjności gospodarczej regionu z poszanowaniem zasad rozwoju zrównoważonego. Wsparcie w ramach Programu będzie ukierunkowane na stworzenie warunków dla rozwoju działalności innowacyjnej przedsiębiorstw oraz rozwój przedsiębiorczości, w tym współpraca międzyregionalna i internacjonalizacja działalności przedsiębiorstw. Działania zaplanowane w PO PW 2014 - 2020 wpisują się w trzy z siedemnastu obszarów priorytetowych Plan działań SUE RMB, tj.: wykorzystanie potencjału regionu w zakresie badań oraz innowacyjności; promocja przedsiębiorczości i wzmocnienie MŚP; ulepszenie wewnętrznych i zewnętrznych połączeń transportowych.

2.2. Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi

IZ PO RPW podjęła wszelkie odpowiednie środki zapewniające przestrzeganie polityk wspólnotowych (tj. w zakresie ochrony środowiska, prawa zamówień publicznych, zasady równości szans i niedyskryminacji, zasady partnerstwa) podczas realizacji PO RPW 2007-2013.

W okresie sprawozdawczym nie stwierdzono problemów związanych z zachowaniem przepisów wspólnotowych podczas realizacji Programu oraz działań podejmowanych przez beneficjentów w ramach przygotowania i realizacji projektów.

2.2.1. Zasada równości szans

Zgodnie z zapisami Programu, wszystkie projekty w ramach PO RPW są realizowane z poszanowaniem zasady zwalczania dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

Realizacja zasady równości szans na etapie programowania i wdrażania PO RPW zapewniona jest przez:

1. system kryteriów wyboru projektów w ramach PO RPW, wśród których znajduje się bezpośrednie odniesienie do obowiązku zachowania przedmiotowej zasady. Zachowanie tej zasady zawsze podlega weryfikacji w trakcie oceny wniosku o dofinansowanie, a kryterium, w oparciu o które ocena jest prowadzona ma status kryterium dostępu (niespełnienie takiego kryterium powoduje odrzucenie wniosku o dofinansowanie);

2. wprowadzenie w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 1 kwietnia 2009 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej na promocję gospodarczą Polski Wschodniej, stworzenie sieci współpracy centrów obsługi inwestora, tworzenie i rozwój klastrów, tworzenie polityki rozwoju

28

regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 zapisu, który zobowiązuje wnioskodawców do zapewnienia wszystkim podmiotom uczestniczącym w realizacji projektu, równego, bezpłatnego dostępu do usług, materiałów, wartości niematerialnych i prawnych oraz środków trwałych nabytych lub wytworzonych przez podmiot otrzymujący wsparcie. Zapis ten ma również odzwierciedlenie w umowach o dofinansowanie podpisanych z beneficjentami;

3. obowiązujące przepisy prawa, wymagające, aby obiekty objęte pozwoleniem na budowę (w projektach inwestycyjnych) były projektowane w sposób uwzględniający tę zasadę; organ wydający pozwolenie jest zobowiązany dokonać weryfikacji spełnienia tych warunków przez beneficjenta;

4. zamieszczanie informacji o naborze wniosków o dofinansowanie w prasie ogólnopolskiej oraz prasie regionalnej w każdym z województw Polski Wschodniej, a wszelkie szczegóły dotyczące konkursów oraz dokumentacja programowa udostępniane są na stronie internetowej PARP. W ramach konkursów wskazywane są również źródła (np. informatorium PARP, specjalny adres e-mail), które umożliwiają uzyskanie dodatkowych informacji oraz wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości związanych z zasadami prowadzenia konkursu. Odpowiedzi na pytania składane pocztą elektroniczną są publikowane na stronie internetowej konkursu. Taki mechanizm pozwala na poinformowanie maksymalnie dużej grupy potencjalnych beneficjentów zainteresowanych uzyskaniem dofinansowania na realizację projektów. Wszelkie informacje dotyczące udzielonego wsparcia są podawane do publicznej wiadomości.

Zasada równości szans na etapie monitorowania PO RPW jest realizowana:

1. na bieżąco w systemie sprawozdawczym za pomocą odpowiednich części formularza wniosku o płatność, gdzie beneficjent zobowiązany jest informować, czy projekt realizowany jest zgodnie ze wszystkimi politykami wspólnotowymi, w tym polityką równości szans. W przypadku, gdyby wystąpiły jakiekolwiek naruszenia tego obowiązku, IP PO RPW zobowiązana jest weryfikować proponowane przez beneficjenta działania naprawcze i zapobiegające występowaniu podobnych przypadków w przyszłości,

2. w trakcie kontroli realizacji projektów na miejscu, szczególnie w trakcie kontroli na zakończenie realizacji projektu, kiedy beneficjent przedstawia informację o przestrzeganiu polityk wspólnotowych. W sytuacji, gdy występuje podejrzenie naruszenia którejkolwiek z polityk, ustalenie takie jest szczegółowo wyjaśniane z beneficjentem, a w przypadku, gdyby konieczne było prowadzenie działań naprawczych, mogą być one przedmiotem zaleceń pokontrolnych, których wykonanie przez beneficjenta jest obowiązkowe,

3. przez pozyskiwanie informacji od beneficjentów, którzy złożyli wniosek o płatność końcową w zakresie praktyk stosowanych przez nich w projektach, szczególnie sprzyjających osobom z różnymi typami niepełnosprawności oraz rozwiązań, które beneficjenci wprowadzają w celu zachowania równości płci w zakresie zatrudnienia. W tym celu na stronie internetowej www.polskawschodnia.gov.pl została stworzona zakładka Monitorowanie, zawierająca informacje o obowiązku sprawozdawania IZ PO RPW z realizacji ww. zasady. Pierwsze wnioski z otrzymanych w 2011 r., 2012 r. i 2013 r. 92 ankiet od beneficjentów, zostały zaprezentowane załączniku nr XIV do sprawozdania. Dodatkowo w ramach ankiet monitorowania rezultatów po zakończeniu projektu, gromadzone są dane o nowoutworzonych miejscach pracy w wyniku realizacji projektów w podziale na objęte przez kobiety i mężczyzn.

W ewaluacji zasada równości szans pojawiła się pierwszy raz w 2010 r. w badaniu Zasada równości szans w projektach PO RPW. W ramach badania zgromadzono przykłady praktyk, które mogą być stosowane w typach projektów realizowanych w Programie oraz wypracowano wzory ankiet monitorujących realizację zasady równości szans. Ankiety są stosowane w odniesieniu do zakończonych projektów od 2011 r. i corocznie w oparciu

http://www.polskawschodnia.gov.pl/


29

29

o zebrany materiał przygotowywane są raporty. Raporty wraz z podsumowaniem analizy nowoutworzonych miejsc pracy w podziale na płeć mogą być podstawowym źródłem informacji przy sporządzaniu oceny ex-post realizacji zasady w PO RPW.

2.2.2. Zasada partnerstwa

Zgodnie z wymaganiami art. 11 rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 oraz prawa krajowego, w celu zapewnienia przejrzystości zasad przyznawania i wykorzystania środków w ramach PO RPW na wszystkich etapach jego realizacji, zachowywana jest zasada partnerstwa. Jest ona realizowana na etapie programowania, wdrażania i monitorowania PO RPW poprzez:

1. konsultacje społeczne prowadzone w przypadku przygotowania do realizacji inwestycji, jak i na etapie przygotowania bądź aktualizacji dokumentów planistycznych. Konsultacje społeczne dokumentów programowych prowadzi IZ PO RPW,

2. reprezentację przedstawicieli samorządu (8 osób) oraz partnerów społeczno-gospodarczych (13 osób) w pracach Komitetu Monitorującego PO RPW, który między innymi zapoznaje się z sprawozdaniem okresowym z realizacji PO RPW (co pół roku) oraz zatwierdza sprawozdanie roczne z realizacji PO RPW,

3. udostępnianie informacji na temat postępu we wdrażaniu Programu oraz informacji na temat posiedzeń grup i zespołów funkcjonujących w ramach PO RPW oraz KM PO RPW. Informacje są publikowane na stronach internetowych www.polskawschodnia.gov.pl, www.parp.gov.pl/porpw i www.mir.gov.pl, a także udostępniane na różnego rodzaju forach np. konferencjach, spotkaniach, itp.

4. funkcjonowanie ciał konsultacyjnych w ramach PO RPW. W ramach działania I.4 Promocja i współpraca funkcjonuje Grupa robocza do spraw wdrażania projektu Promocja Gospodarcza Polski Wschodniej, w ramach działania II.1 Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej - Grupa robocza do spraw wdrażania działania II.1, a w ramach działania V.2 Trasy rowerowe - Grupa robocza do spraw wdrażania działania V.2.

Realizacja zasady partnerstwa na etapie ewaluacji polega na udziale wszystkich kluczowych partnerów zaangażowanych w realizację Programu w procesie ewaluacji PO RPW poprzez uczestnictwo:

- w pracach Grupy Sterującej Ewaluacją PO RPW31, która została powołana przez IZ PO RPW zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata 2007-2013 i która otrzymuje do opiniowania różne dokumenty zawiązane z realizacją badań ewaluacyjnych np.: projekty Szczegółowych Opisów Przedmiotu Zamówienia i dokumentacji przetargowej, Okresowych Planów Ewaluacji,

- w spotkaniach roboczych polegających na konsultacji koncepcji badań ewaluacyjnych i raportów z badań ewaluacyjnych.

2.3. Napotkane problemy wraz z podjętymi działaniami zaradczymi

W okresie sprawozdawczym w realizacji PO RPW nie wystąpiły problemy zidentyfikowane w ramach procedury, o której mowa w art. 62 (1) (d) (i) rozporządzenia nr 1083/2006.

Zjawiskiem niekorzystnym z punktu widzenia efektywnego wdrażania PO RPW, było niepełne wykorzystanie środków, które zidentyfikowano w ramach przeglądu stanu kontraktacji w PO RPW oraz w związku z realizacją zadań w ramach pomocy technicznej. W celu zagospodarowania wykazanych oszczędności IZ przygotowała projekt zmiany PO

31

GSE PO RPW obejmuje przedstawicieli IZ PO RPW, IP PO RPW, urzędów marszałkowskich pięciu województw Polski Wschodniej oraz Krajowej Jednostki Oceny.


http://www.parp.gov.pl/porpw

http://www.mir.gov.pl/

30

RPW umożliwiającej przesunięcie wolnych środków z działania VI.1 Wsparcie procesu wdrażania oraz promocja Programu do działania I.2 z przeznaczeniem na wsparcie dla przedsiębiorstw z wykorzystaniem zwrotnych instrumentów finansowych oraz do działania I.3 z przeznaczeniem na wsparcie gotowych do realizacji projektów wyłonionych w konkursie lub zwiększenie dofinansowania projektów w trakcie realizacji. Objęcie współfinansowaniem dodatkowych projektów w ramach I osi priorytetowej umożliwiło zwiększenie wartości docelowych wskaźników dotyczących stymulowania rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Jednocześnie, w ramach działań zaradczych IZ wystąpiła do Ministerstwa Finansów z prośbą o akceptacje przejściowej nadkontraktacji środków w I osi priorytetowej. Zgoda MF umożliwiła wykorzystanie dostępnej alokacji przed formalnym podjęciem decyzji przez KE. Propozycja zmiany PO RPW została zatwierdzona przez KE w dniu 11 marca 2014 r.

IZ dostrzega również ryzyko związane z niskim poziomem płatności w ramach II i V osi priorytetowej. Zgodnie z harmonogramami realizacja rzeczowa jest przewidziana na lata 2014-2015, a w 2013 r. beneficjenci skupili się na przygotowaniu właściwej dokumentacji, w tym dokumentacji przetargowej oraz pozyskaniu odpowiednich pozwoleń. Biorąc pod uwagę napięte harmonogramy oraz fakt, iż w 2015 r. zakończy się okres kwalifikowalności, wszystkie projekty realizowane w ramach II i V osi objęto szczegółowym systemem monitorowania.

Pozostałe problemy, zostały opisane w pkt 3 sprawozdania.

2.4. Zmiany w kontekście realizacji programu operacyjnego

Sytuacja społeczno-gospodarcza na obszarze województw Polski Wschodniej jest na bieżąco monitorowana przez IZ PO RPW, zwłaszcza pod kątem identyfikowania potencjalnych ryzyk mogących zagrozić sprawnej realizacji Programu. W 2013 r., IZ PO RPW nie odnotowała zjawisk, które mogłyby mieć istotny wpływ na proces wdrażania projektów dofinansowywanych ze środków PO RPW. Z dostępnych danych wynika, że trendy społeczno-gospodarcze obserwowane w województwach objętych wsparciem w ramach PO RPW nie miały zauważalnego wpływu na realizację PO RPW 2007-2013.

Sytuacja społeczno-gospodarcza w Polsce Wschodniej

Rok 2013 r. był trudny dla polskiej gospodarki z powodu odczuwalnego spowolnienia aktywności ekonomicznej. Tempo wzrostu PKB w Polsce wyniosło 1,6%, tj. mniej niż w latach poprzednich32. Jednocześnie Polska nadal rozwijała się szybciej niż UE. Według wstępnych danych Eurostatu, wzrost PKB w 2013 r. w UE wyniósł zaledwie 0,1% po recesji rzędu minus 0,4% w 2012 r. Prognozy Komisji Europejskiej na lata 2014-2015 zakładają, że gospodarka europejska będzie stopniowo odbudowywać się, a wzrost PKB UE ma wynieść odpowiednio 1,5% i 2,0% (w Polsce – 2,9% oraz 3,1%).

W całym okresie członkostwa Polski w UE zmniejszał się dystans dzielący nasz kraj od średniego unijnego poziomu rozwoju gospodarczego mierzonego PKB na mieszkańca z uwzględnieniem różnic w sile nabywczej walut. W 2012 r. wskaźnik ten wyniósł dla Polski 67% średniej UE-28. Co więcej, w zakresie tempa konwergencji z UE w latach 2007-2012, Polska wyprzedziła pozostałe nowe kraje członkowskie. Wyniki modelowania makroekonomicznego wskazują, że wpływ funduszy unijnych na wskaźnik konwergencji wynosił ponad 4 pp.

32

1,9% w 2012 r., 4,5% w 2011 r., 3,9% w 2010 r.


31

31

Wykres 11: Zmiana PKB per capita w PPS (UE-28=100) w latach 2006-2012 w UE (w pp.)

Źródło: na podstawie danych Eurostatu

W całym okresie członkostwa Polski w UE procesy wzrostu gospodarczego miały miejsce we wszystkich polskich regionach, z tym, że w regionach słabszych ekonomicznie procesy te przebiegały wolniej, na skutek czego średnie wojewódzkie zróżnicowanie poziomu PKB na mieszkańca (wskaźnik dyspersji) zwiększyło się do poziomu 22,3% w 2012 r., pozostając jednak poniżej poziomu prognozowanego w NSRO na 2013 r. (25,0%). Jak pokazują badania ewaluacyjne33, środki dostępne w ramach polityki spójności częściowo powstrzymują proces pogłębienia międzyregionalnych dysproporcji w poziomie rozwoju. Zgodnie z prognozami w latach 2004-2015 szczególnie pozytywne oddziaływanie funduszy unijnych będzie miało miejsce w województwach: warmińsko-mazurskim, świętokrzyskim i podkarpackim.

W 2012 r.34 w makroregionie odnotowano wzrost produktu krajowego brutto w cenach bieżących na poziomie o 3,6% i był to wynik nieco niższy niż w całym kraju (4,4%). We wszystkich województwach w Polsce, w porównaniu z 2011 r. nastąpiło spowolnienie wzrostu, najwyższe, powyżej 5 pp. w województwach: małopolskim, śląskim i podkarpackim. Dość wysoką, powyżej średniej krajowej dynamiką charakteryzowało się województwo lubelskie (podobnie w 2010 r. i 2011 r.). W pozostałych województwach makroregionu wartość PKB na mieszkańca w relacji do roku poprzedniego wyniosła ok. 103%.

33

Na potrzeby MRR ocena oddziaływania funduszy UE na kształtowanie się podstawowych wskaźników makroekonomicznych jest wykonywana w ramach trzech modeli makroekonomicznych: MaMor3, EUImpactMod, Hermin. Por. Wpływ polityki spójności na rozwój społeczno-gospodarczy Polski w latach 2004-2015 w świetle wyników badań makroekonomicznych, MRR, Warszawa 2013. 34

Dane dla 2012 r. na poziomie województw na podstawie szacunków GUS: Wstępne szacunki produktu krajowego brutto według województw w 2012 r. (opracowanie eksperymentalne).

32

Przyczyną spowolnienia dynamiki aktywności gospodarczej w Polsce od 2012 r. było zarówno pogorszenie koniunktury na głównych rynkach eksportowych, tj. przede wszystkim w krajach UE dotkniętych recesją, jak i niższy popyt krajowy (o 0,2% niższy niż w 2011 r.). W 2012 r. osłabieniu uległy wszystkie znaczące składniki popytu krajowego: spożycie ogółem wzrosło w tempie znacznie niższym niż w latach poprzednich, a nakłady brutto na środki trwałe zmniejszyły się o 0,8% w skali rocznej. W ostatnich czterech latach tylko w 2011 r. miał miejsce wzrost nakładów brutto na środki trwałe - lata 2009-2010 oraz 2012 r. to lata zmniejszających się nakładów, przy jednocześnie słabnącej od 2010 r. dynamice spożycia, decydującego w głównej mierze o poziomie generowanego PKB.

Na skutek spadku nakładów brutto na środki trwałe, stopa inwestycji zmniejszyła się z 20,2% w 2011 r. do 19,4% w 2012 r. Należy przy tym podkreślić pozytywny wpływ środków unijnych na poziom nakładów oraz stopę inwestycji – bez ich wykorzystania w gospodarce byłaby ona w latach 2010-2012 o co najmniej 2,0 pp. niższa35. Struktura tematyczna wsparcia unijnego oraz mechanizmy alokacji sprzyjają zwiększaniu się poziomu inwestycji szczególnie w regionach zapóźnionych rozwojowo. W 2011 r. w mniejszych i słabszych regionach, w tym w Polsce Wschodniej, stopa inwestycji była wyższa niż średnia krajowa i wyższa niż w 2007 r. Odwrotna sytuacja miała miejsce w dużych i silnych ekonomicznie regionach.

35

Na podstawie wyników modelowania makroekonomicznego, Wpływ polityki spójności na rozwój społeczno-gospodarczy Polski w latach 2004-2015 w świetle wyników badań makroekonomicznych, MRR, czerwiec 2013 r.

Wykres 12:Produkt krajowy brutto na mieszkańca w latach 2004-2012, w Polsce i w województwach Polski Wschodniej

Źródło: na podstawie danych GUS


33

33

Produkcja sprzedana przemysłu36 w 2013 r. była wyższa niż przed rokiem o 2,2% (w 2012 r. odnotowano wzrost o 0,9%). Wzrost wystąpił w 11 województwach, najwyższy w zachodniopomorskim (o 12,5%) i podkarpackim (o 8,3%). W makroregionie jedynie województwo warmińsko-mazurskie odnotowało spadek - o 1,1%. Produkcja budowlano-montażowa w 2013 r. była o 12,0% niższa niż przed rokiem (w poprzednim roku spadek o 1,1%), a w makroregionie spadek ten wahał się od 1,4% w podlaskim do 15,9% w warmińsko-mazurskim.

Mapa 2. Zmiany produkcji sprzedanej przemysłu w 2013 r. (ceny stałe; 2012=100)

Źródło: Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej województw, Nr 4/2013, GUS.

36

W cenach stałych.

Mapa 1: Stopa inwestycji w 2011 r. (% PKB)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych systemu STRATEG

34

W 2013 r. przedsiębiorstwa niefinansowe37 uzyskały wyniki lepsze niż przed rokiem. Większość podstawowych wskaźników ekonomiczno-finansowych poprawiła się, m.in. odnotowano wzrost wyniku finansowego netto na poziomie 12,2%, większy niż w 2012 r. odsetek podmiotów gospodarczych zakończył rok zyskiem netto (prawie 80%) i większy odsetek firm (50%) prowadził sprzedaż na eksport. Nakłady inwestycyjne przedsiębiorstw zwiększyły się w 2013 r. o 6,1% w porównaniu z poprzednim rokiem, po niewielkim spadku w 2012 r. Znacząco zwiększyła się liczba inwestycji rozpoczętych oraz ich wartość kosztorysowa po spadku obserwowanym przed rokiem. Najkorzystniejszą zmianę odnotowano w przedsiębiorstwach województw podkarpackiego i kujawsko-pomorskiego. Przedsiębiorstwa z województwa podkarpackiego uzyskały najwyższy w kraju poziom wskaźnika rentowności obrotu netto, który wzrósł z 3,6% do 5,8%. Najgłębsze pogorszenie wszystkich wskaźników odnotowano m.in. w przedsiębiorstwach województwa świętokrzyskiego. W pozostałych województwach makroregionu przedsiębiorstwa poprawiły swoje wyniki finansowe w porównaniu z poprzednim rokiem, w województwie lubelskim wskaźnik rentowności ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów był najkorzystniejszy w kraju i wzrósł z 6,5% do 7,0%.

Na rynku pracy nadal utrzymywała się trudna sytuacja. Według szacunkowych danych, w 2013 r. liczba pracujących w gospodarce narodowej była wyższa o 0,6% niż przed rokiem, ale w sektorze przedsiębiorstw obniżyła się o 1,0%. W makroregionie przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw spadło o 2%, przy czym najwięcej w województwie podkarpackim (o 2%). Według wstępnych danych za 2013 r. z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), współczynnik aktywności zawodowej i wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 15 lat i więcej kształtowały się na poziomie poprzedniego roku. Liczba bezrobotnych (1,8 mln) i stopa bezrobocia (10,3%) były wyższe niż rok wcześniej.

Mapa 3 i 4. Wskaźnik zatrudnienia i stopa bezrobocia dla osób powyżej 15 lat w 2013 r.38

.

Źródło: na podstawie BAEL, GUS.

Warunki na makroregionalnym rynku pracy nie zmieniły się znacząco. Tak, jak w poprzednim roku wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 l. w dwóch województwach: lubelskim i podlaskim był wyższy niż średnio w kraju (60%) i wyniósł odpowiednio: 60,6% i 61,5%. Co istotne, było tak głównie za sprawą lepszej sytuacji kobiet. Wskaźnik zatrudnienia kobiet był w tych regionach powyżej 55%, podczas gdy w kraju wyniósł on 53,4%. Niezmiennie, w województwie warmińsko-mazurskim wskaźnik zatrudnienia był najniższy w kraju, ale w porównaniu z rokiem poprzednim nastąpiła nieznaczna poprawa – o 0,9 punktów procentowych. Stopa bezrobocia w Polsce Wschodniej wzrosła z 11,6% w 2012 r. do 11,9%

37

Dotyczy podmiotów gospodarczych prowadzących księgi rachunkowe (z wyjątkiem jednostek prowadzących działalność zaliczoną według PKD 2007 do sekcji „Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo” oraz „Działalność finansowa i ubezpieczeniowa”), w których liczba pracujących przekracza 49 osób. Zgodnie z definicją użytą w Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej województw, Nr 4/2012, GUS. 38

Wyliczone na podstawie danych kwartalnych z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności.


35

35

w 2013 r.39 Utrzymujący się w ostatnich latach wysoki poziom bezrobocia świadczy o dużych trudnościach wyjścia z niekorzystnej sytuacji ekonomicznej.

Wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2013 r. był w Polsce znacznie wolniejszy niż przed rokiem (0,9% wobec 3,7%). Również w makroregionie zaobserwowano osłabienie tempa wzrostu cen. W województwie warmińsko-mazurskim inflacja była na podobnym poziomie, jak średnio w kraju i wyniosła 0,9% (wobec 4,1% przed rokiem). Najwolniej natomiast rosły ceny w województwie podlaskim (0,6%, wobec 3,7% przed rokiem). W pozostałych regionach Polski Wschodniej inflacja była niższa niż przeciętnie w kraju i znacznie niższa niż w poprzednim roku (o ok. 3,2 pp.).

Mapa 5. Poziom życia ludności w 2012 r.

Źródło: Beneficjenci pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych w 2012 r., GUS, Kraków 2013 r.

Omówione powyżej czynniki powodują, że makroregion charakteryzują się trudną sytuacją bytową ludności. W 2012 r. w województwach podkarpackim i warmińsko-mazurskim odnotowano najniższy poziom życia40. Miernik syntetyczny woj. podkarpackiego z najmniej korzystnym poziomem życia musiałby wzrosnąć blisko 1,5-krotnie, aby osiągnąć poziom miernika w woj. mazowieckim, w którym ludziom żyło się najlepiej.

W 2012 r. województwa makroregionu, za wyjątkiem województwa podlaskiego41, cechowały się najniższym w kraju przeciętnym miesięcznym dochodem rozporządzalnym na osobę, który wyniósł od 75% średniej krajowej w województwie podkarpackim do 87,6% w województwie warmińsko-mazurskim. Warto zauważyć, że w makroregionie występowało relatywnie wysokie zróżnicowanie dochodów.

Niewystarczający materialny poziom życia, determinuje wysoki udział osób korzystających z pomocy społecznej w ludności ogółem. Najwyższy w Polsce udział gospodarstw osób korzystających z pomocy społecznej w populacji gospodarstw ogółem osiągający w 2012 r. poziom 14,5% odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim. W województwach świętokrzyskim i podkarpackim wskaźnik ten również był wysoki i przekroczył 11,0%. Dla porównania przeciętnie w Polsce w 2012 r. z pomocy społecznej korzystało 8,8% ogółu gospodarstw.

39

Wyliczone na podstawie danych kwartalnych z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności. 40

Por. miernik syntetyczny poziomu życia ludności integrujący dane z różnych dziedzin, za pomocą metody taksonomicznej, Beneficjenci pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych w 2012 r., GUS, Kraków 2013 r.

41 Dla województwa podlaskiego wskaźnik ten wyniósł w 2012 r. - 97,2% średniej krajowej, co plasowało go na 8

miejscu w kraju.

36

Województwa Polski Wschodniej cechuje niski poziom życia ludności i wysoki udział korzystających z pomocy społecznej w populacji ogółem, co może powodować długotrwałe uzależnienie od korzystania z pomocy społecznej oraz pogłębienie trudnej sytuacji mieszkańców. Powolne tempo rozwoju tych regionów nie pozwala na istotną poprawę sytuacji i spadek udziału osób korzystających z pomocy społecznej. Dodatkową przyczyną mającą wpływ na uzależnienie od korzystania z pomocy społecznej w tych województwach jest koncentracja osób potrzebujących pomocy na znacznym ich obszarze.

W 2012 roku w największym stopniu zagrożeni ubóstwem skrajnym byli mieszkańcy województwa warmińsko-mazurskiego, gdzie odsetek osób w gospodarstwach domowych, żyjących poniżej minimum egzystencji wyniósł 13,5%. Wysoką wartość wskaźnik zagrożenia ubóstwem skrajnym osiągnął także w województwach podlaskim oraz świętokrzyskim, gdzie wynosił prawie 11%. Ubóstwem znacznie częściej dotknięci są mieszkańcy wsi niż miast, a najrzadziej – mieszkańcy największych miast.

Mapa 6. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem skrajnym w 2012 r. (w % osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej granicy ubóstwa skrajnego)

Źródło: Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS, GUS, Warszawa 2013.

Zmiany legislacyjne

Nie zidentyfikowano żadnych zmian w kontekście realizacji PO RPW wynikających z rozwiązań legislacyjnych.

Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020

Prace związane z aktualizacją i uzupełnieniem Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 (Strategii) prowadzone były od 2010 r. w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Ich realizacja była konieczna m.in. w związku z wprowadzeniem nowego systemu zarządzania polityką rozwoju Polski. Było to konsekwencją dokonanej w 2008 r. nowelizacji ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Prace aktualizacyjne prowadzone były w zmieniających się uwarunkowaniach, determinowanych m.in. przez przyjęcie Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020, Strategii Europa 2020, Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju oraz negocjacjami dotyczącymi kolejnej perspektywy finansowej UE po 2013 r.

W związku z tym, kierując się dążeniem do skutecznego i trwałego zdynamizowania procesów rozwojowych w Polsce Wschodniej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz


37

37

samorządy województw Polski Wschodniej podjęły inicjatywę aktualizacji Strategii, czego wyrazem było podpisanie w czerwcu 2011 r. wspólnej deklaracji. Wolą wszystkich stron było uwzględnienie w aktualizowanym dokumencie najistotniejszych nowych uwarunkowań europejskiej polityki spójności i krajowej polityki, w tym uwarunkowań o charakterze formalno-prawnym, odnosząc je do specyfiki wyzwań i szans rozwojowych, stojących przed makroregionem. Zakres prac nad Strategią obejmował m.in. aktualizację części interwencyjnej Strategii (cele, priorytety oraz działania), części diagnostycznej i kierunkowej, opracowanie systemu wskaźników oraz stworzenie systemu monitorowania Strategii.

Na przełomie 2012 i 2013 roku projekt Strategii został poddany ocenie ex ante, w kwietniu i maju 2013 roku zostały przeprowadzone konsultacje międzyresortowe i konsultacje społeczne projektu Strategii, a w lipcu 2013 roku Strategia została przyjęta przez Radę Ministrów.

W oparciu o zidentyfikowane potencjały i szanse rozwojowe makroregionu zaktualizowana Strategia rozwoju społeczno–gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 wskazuje trzy strategiczne obszary wsparcia, dające największą szansę na przyśpieszenie rozwoju makroregionu, a w efekcie - na poprawę pozycji rozwojowej i konkurencyjnej makroregionu.:

1. podnoszenie poziomu innowacyjności makroregionalnej gospodarki w oparciu o gospodarcze specjalizacje ponadregionalne, przy jednoczesnym wzmacnianiu potencjału sektora nauki i badań;

2. aktywizacja zasobów pracy i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu;

3. budowanie powiązań transportowych i nowoczesnej infrastruktury elektroenergetycznej.

Strategia wzmacnia terytorialny wymiar polityki rozwoju i przyczynia się do wzmocnienia współpracy ponadregionalnej poprzez realizację wspólnych przedsięwzięć. Wdrażanie Strategii odbywa się m.in. poprzez programy operacyjne polityki spójności Unii Europejskiej, a elementem umożliwiającym przejście z poziomu Strategii do poziomu programowania i jednocześnie mechanizmem koordynującym różne instrumenty jest kontrakt terytorialny. Kontrakt jest częścią systemu wieloszczeblowej koordynacji różnych instrumentów wsparcia znajdujących się w programach krajowych i regionalnych, który ma zapewnić komplementarność oraz koordynację na poziomie implementacyjnym.

2.5. Zasadnicze modyfikacje w rozumieniu art. 57 rozporządzenia nr 1083/2006

W okresie sprawozdawczym, w ramach PO RPW nie stwierdzono przypadków zasadniczych modyfikacji w projektach, o których mowa w art. 57 rozporządzenia 1083/2006. Wniosek ten wynika z informacji pozyskanych w oparciu o stworzony w ramach PO RPW system monitorowania trwałości zakończonych projektów.

W I kwartale 2013 r. IP PO RPW przeprowadziła wśród beneficjentów Programu badanie ankietowe w ramach monitoringu efektów i trwałości zakończonych projektów. Badaniem objętych zostało 65 projektów. W ramach ankiety monitorowania trwałości, wszyscy beneficjenci zadeklarowali zachowanie celów projektu po ich zakończeniu.

Na podstawie przedstawionych przez beneficjentów informacji nie odnotowano sygnałów, które mogłyby wskazywać, że w przyszłości w przypadku badanych projektów zachowanie celów mogłoby być zagrożone. Nie nastąpiło zaprzestanie działalności produkcyjnej ankietowanych beneficjentów, rozumianej jako trwałe przerwanie działań bezpośrednio związanych z projektem realizowanym w ramach PO RPW. Żaden z ankietowanych beneficjentów PO RPW nie wskazał dodatkowych problemów o charakterze organizacyjnym i finansowym, które mogłyby mieć wpływ na utrzymanie trwałości projektów.

38

2.6. Komplementarność pomocy z innymi instrumentami wsparcia

W dokumentach programowych dotyczących polityki spójności realizowanej w latach 2007-2013 uwzględniono jedną z kluczowych zasad polityki spójności tj. zasadę komplementarności. Postulat zapewnienia komplementarności w dokumentach programowych został uwzględniony w ramach każdego programu operacyjnego oraz między nimi. Na poziomie krajowym koordynacja pomiędzy instrumentami finansowymi polityk UE: spójności, rolnej oraz rybackiej jest monitorowana i usprawniana przez Komitet Koordynacyjny NSRO 2007-2013, w którego pracach uczestniczy przedstawiciel IZ PO RPW.

Zgodnie z zapisami PO RPW, jego działania nie stanowią wsparcia w obszarze interwencji w ramach Wspólnej Polityki Rolnej - Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i Wspólnej Polityki Rybackiej - Europejski Fundusz Rybacki (EFR), jednakże część inwestycji realizowanych w ramach PO RPW bezpośrednio oddziaływuje na obszary wiejskie, ludność tam zamieszkałą, a także na działalność producentów i przetwórców produktów rolnych i rybnych.

2.6.1. Opis osiągniętej komplementarności i uzyskanych efektów synergii

2.6.1.1 Przykłady zastosowanych mechanizmów wraz z opisem projektów komplementarnych

W ramach zrealizowanego w 2009 r. na zlecenie IZ RPO badania ewaluacyjnego42 opracowano macierz komplementarności typów projektów. Macierz oraz informacje na temat zagadnienia komplementarności i potencjalnie komplementarnych projektów realizowanych w Polsce Wschodniej, znajdują się na stronie internetowej www.polskawschodnia.gov.pl w zakładce „poradnik beneficjenta”. Dzięki temu mechanizmowi, IZ PO RPW wdraża rekomendację horyzontalną nr 13 Grupy ds. koordynacji i komplementarności KK NSRO.

Przykłady projektów komplementarnych realizowanych w ramach PO RPW i innych programów operacyjnych znajdują się w załączniku XI do sprawozdania. Prezentowane przykłady pokazują m.in. komplementarność projektów realizowanych z EFRR i z EFS. Na obecnym etapie wdrażania Programu, IZ PO RPW identyfikuje projekty komplementarne w ramach EFS wspierające realizację celów projektów PO RPW i ocenia, jakie wspólnie mogą przynieść efekty synergiczne, szczególnie w zakresie osi I PO RPW.

Głównymi narzędziami mającymi zapewnić koordynację i komplementarność projektów realizowanych w PO RPW są:

Linia demarkacyjna pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej,

mechanizm finansowania elastycznego (cross-financing), który zaplanowano w II osi priorytetowej PO RPW, w ramach której przewidziano komponent szkoleń z zakresu korzystania z sieci internetowej,

regularne uczestnictwo przedstawicieli IZ PO RPW w pracach Grupy roboczej ds. koordynacji i komplementarności w ramach Komitetu Koordynacyjnego (KK) NSRO, co zapewnia m.in. realizację 1. rekomendacji Grupy ds. koordynacji i komplementarności

42

Badanie Komplementarność i synergia projektów realizowanych na terenie Polski Wschodniej w ramach Programów Operacyjnych Polityki Spójności oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w kontekście priorytetów Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020.



39

39

KK NSRO43, dot. stworzenia definicji związanych z komplementarnością i koordynacją,

regularne uczestnictwo IZ PO RPW w spotkaniach Grup roboczych, funkcjonujących w ramach projektów indywidualnych wdrażanych w PO RPW,

uwzględnienie w systemie kryteriów wyboru projektów PO RPW kryterium komplementarności wśród kryteriów rankingowych dla projektów indywidualnych i projektów wyłanianych w ramach konkursów. Dzięki temu realizowana jest rekomendacja 8 Grupy ds. koordynacji i komplementarności KK NSRO.

W celu zapewnienia koordynacji i komplementarności interwencji ze środków polityki spójności przedstawiciele IZ PO RPW uczestniczą w posiedzeniach:

- Komitetu Koordynacyjnego NSRO oraz organizowanych w ramach komitetu grup roboczych, w tym m.in. grupy do spraw koordynacji i komplementarności, grupy ds. społeczeństwa informacyjnego,

- Komitetu Rady Ministrów ds. Cyfryzacji,

- Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013,

- Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013,

- Międzyresortowego Zespołu do spraw Wykorzystania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej,

- Międzyresortowej Grupy Roboczej ds. przeciwdziałania nieprawidłowościom w zakresie wykorzystania funduszy unijnych,

- Grupy Sterującej ds. Informacji i Promocji Funduszy Europejskich,

- Krajowej Sieci Partnerstwa: Środowisko dla Rozwoju, w ramach dwóch grup roboczych: Grupy ds. ocen oddziaływania na środowisko oraz Grupy ds. nowej perspektywy finansowej.

W ramach Komitetu Koordynacyjnego NSRO 2007-201344 funkcjonuje grupa ds. koordynacji i komplementarności. W 2013 r. Grupa podjęła szereg działań na rzecz wzmocnienia koordynacji i komplementarności, które były także istotne z punktu widzenia wdrażania PO RPW:

– przedstawiono uwagi Komisji Europejskiej do sprawozdań rocznych z realizacji KPO/ RPO 2007-2013 w odniesieniu do kwestii komplementarności interwencji;

– przeprowadzono analizę możliwości wykorzystania w kolejnym okresie programowania mechanizmów na rzecz komplementarności interwencji stosowanych w latach 2007-2013, w kontekście realizacji zasady komplementarności wsparcia w ramach programów operacyjnych polityki spójności w latach 2014-2020;

– omówiono uwagi, które zostały zgłoszone do opracowywanego w ramach prac Grupy materiału pn. Zasada komplementarności w ramach programów operacyjnych polityki spójności – wnioski na lata 2014-2020, a także przedstawiono harmonogram dalszych prac nad dokumentem;

– przedstawiono aktualny stan prac nad dwoma nowymi instrumentami rozwoju terytorialnego tj. Zintegrowanymi Inwestycjami Terytorialnymi oraz Rozwojem Lokalnym Kierowanym przez Społeczność, które będą realizowane w przyszłej perspektywie finansowej.

43

Grupa robocza ds. koordynacji i komplementarności w ramach Komitetu Koordynacyjnego NSRO wypracowała rekomendacje horyzontalne dla instytucji zaangażowanych we wdrażanie i koordynację PO/ RPO w ramach NSRO 2007-20132 w zakresie koordynacji i komplementarności podejmowanych działań. 44

W skład grupy wchodzą przedstawiciele administracji rządowej, samorządowej oraz partnerzy społeczno-gospodarczy. W jej pracach uczestniczy również przedstawiciel IZ PO RPW.

40

Koordynacja i komplementarność wsparcia zapewnione są także poprzez funkcjonowanie na poziomie PO RPW następujących podmiotów45:

- Komitetu Monitorującego PO RPW, który został powołany Zarządzeniem nr 27 Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 13 listopada 2007 r. i sprawuje pieczę nad efektywnością i jakością wdrażania Programu. Spotkania jego członków odbywają się regularnie co najmniej dwa razy w roku. Informacje o posiedzeniach KM PO RPW w 2013 r. znajdują się w pkt 2.7 sprawozdania.

- Komitetu Sterującego ds. projektu Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej, w skład którego wchodzą przedstawiciele IZ PO RPW oraz samorządów województw Polski Wschodniej46. Komitet funkcjonuje od października 2009 r., a jego zadaniem jest koordynacja i nadzór nad realizacją projektów SSPW w ujęciu ponadregionalnym. Komitet wydaje także rekomendacje i zalecenia dotyczące realizacji projektów. W 2013 roku odbyły się dwa posiedzenia Komitetu.

- Grupy roboczej ds. wdrażania działania II.1 PO RPW Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej, która działa od czerwca 2011 r. Grupa stanowi forum wymiany informacji i doświadczeń z realizacji projektów SSPW. Umożliwia także stały monitoring postępu prac po stronie województw. W skład grupy wchodzą przedstawiciele IZ i IP PO RPW, samorządów województw Polski Wschodniej, Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE), Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (MAiC), Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ). W 2013 roku odbyły się cztery spotkania Grupy.

- Grupy roboczej do spraw wdrażania projektu Program Promocji Gospodarczej Polski Wschodniej w działaniu I.4, którą tworzą przedstawiciele samorządów województw i miast wojewódzkich Polski Wschodniej, przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki, Polskiej Organizacji Turystycznej, organizacji zrzeszającej przedsiębiorców IZ i IP PO RPW. Grupa Robocza spotyka się cyklicznie raz na kwartał, a jej celem jest monitorowanie realizacji projektu, a także dbanie o komplementarność działań realizowanych w ramach projektu, z analogicznymi działaniami podejmowanymi w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych oraz w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. W 2013 r. odbyły się 4 posiedzenia Grupy roboczej, podczas których m.in. zatwierdzono i aktualizowano listę wydarzeń promocyjnych, zapoznano się z wynikami badania ewaluacyjnego przeprowadzonego przez IP PO RPW oraz wynikami cyklicznego badania ankietowego przedsiębiorców dotyczącego efektów realizacji projektu.

- Grupy roboczej ds. wdrażania działania V.2 Trasy rowerowe, którą tworzą przedstawiciele IZ PO RPW, IP PO RPW oraz województw Polski Wschodniej. Do jej zadań należy w szczególności monitorowanie postępów prac w projektach.. W 2013 r. przedstawiciele Grupy spotkali się trzykrotnie (05.07, 30.09 i 14.10.2013 r.). W trakcie spotkań przedstawiono m.in. przyjęte w województwach rozwiązania dotyczące wypracowania standardów Miejsca Obsługi Rowerzysty, poruszono kwestie związane z zabezpieczeniem trwałości projektów i możliwością wypracowania efektu synergii w ramach współpracy komponentów infrastrukturalnych i promocyjnego a także omówiono współpracę regionów z Beneficjentem projektu promocyjnego.

W związku z faktem, że w skład ww. podmiotów wchodzą przedstawiciele różnych instytucji odpowiedzialnych za realizację programów w ramach NSRO, zapewniony jest przepływ

45

Do połowy 2013 r. istniał również Komitet Sterującego ds. działania V.2 Trasy rowerowe, którego celem było rekomendowanie do zatwierdzania Zarządom Województw dokumentów niezbędnych do realizacji projektu Trasy Rowerowe w Polsce Wschodniej, w szczególności studium wykonalności projektu. W związku z zakończeniem prac nad studium wykonalności inwestycji Komitet został zlikwidowany decyzją Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 15 czerwca 2013 r. 46

Komitet został powołany Zarządzeniem nr 16 Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 21 października 2009 r.


41

41

informacji między nimi, a tym samym - komplementarność między projektami realizowanymi z różnych programów operacyjnych.

2.6.1.2 W świetle badań ewaluacyjnych

W 2013 r. przeprowadzono cykliczną ocenę komplementarności z najniższego poziomu, tj. z perspektywy zakończonych projektów w ramach PO RPW. Beneficjenci mogli zweryfikować informacje podane we wniosku o dofinansowanie i ewentualnie opisać dodatkowe przedsięwzięcia, z którymi projekt PO RPW uzupełnia się, przyczyniając się do realizacji wspólnych celów. Analizując wyniki brano pod uwagę to, że sposób rozumienia komplementarności zależy od przyjętej skali, czy szczegółowości określenia celów, którym projekty mają służyć.

Beneficjenci wskazywali średnio 4 projekty komplementarne do projektu realizowanego w ramach PO RPW. Najczęściej wymieniali inne projekty, które sami realizują/realizowali i które były dofinansowane ze środków unijnych. Celem tak określonej komplementarności jest przede wszystkim budowanie potencjału własnego beneficjenta.

W co czwartej ankiecie, wśród projektów komplementarnych wskazano projekty realizowane przez innych beneficjentów, z czego połowa ankietowanych zadeklarowała, że współpracowała z beneficjentami projektów komplementarnych na etapie przygotowania projektu - głównie w związku z ustalaniem zakresu rzeczowego projektu lub na etapie realizacji – przede wszystkim w kwestiach organizacyjnych. Ta grupa beneficjentów uzasadniała szerzej celowość wskazanych przez siebie związków komplementarnych – zwykle w odniesieniu do grupy docelowej, np. w kontekście poprawy jakości życia mieszkańców, rozwoju przedsiębiorczości w regionie, jej innowacyjności, kompleksowego wsparcia funkcji turystycznej miasta.

W 2013 r. kwestię komplementarności i koordynacji uwzględniono również w ramach badania Ewaluacja ex-ante projektu PO PW 2014-2020. Pozytywnie oceniono komplementarność zaplanowanych działań w ramach osi priorytetowych przyszłego programu, między osiami priorytetowymi oraz z projektami innych programów operacyjnych. Stwierdzono, że ponadregionalny Program sam w sobie jest właściwym mechanizmem koordynacji działań odpowiadających na ponadregionalne potrzeby, ponieważ gwarantuje realizację spójnych, kompleksowych, a jednocześnie skoncentrowanych przedsięwzięć, których przygotowanie i koordynacja byłaby utrudniona przy rozproszeniu ich na programy regionalne.

Ponadto, sprawdzono, czy zapewnione będą mechanizmy koordynacji między instytucjami zaplanowanymi do wdrażania PO PW, które zagwarantują komplementarność i synergię efektów podejmowanych działań. W badaniu odniesiono się przede wszystkim do dotychczasowego doświadczenia instytucji w okresie programowania 2007-2013. Szczegółowe rozstrzygnięcia zostaną zapewnione w stosownych porozumieniach między IP i IZ. Więcej informacji o wynikach powyższych badań ewaluacyjnych i planowanych badaniach na 2014 r. znajduje się w pkt 2.7 sprawozdania.

2.6.2. Cross- financing

Mechanizm finansowania elastycznego na mocy art. 34 ust. 2 rozporządzenia nr 1083/2006 w PO RPW zaplanowano w II osi priorytetowej Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego poprzez realizację szkoleń dla osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Wielkość środków przewidzianych na ten cel nie przekroczy poziomu 10% kosztów kwalifikowanych projektów realizowanych w ramach osi. W okresie sprawozdawczym beneficjenci nie wykazali wydatków objętych cross-financingiem, jednakże w województwie podkarpackim trwa realizacja modułu szkoleniowego. W 2013 r. przeszkolonych zostało 396 osób wykluczonych cyfrowo. W pozostałych województwach trwają prace związane z przygotowaniem postępowań przetargowych na realizację szkoleń w ramach projektów.

42

Planowane jest wyszczególnienie wydatków objętych cross-finanscingiem w przyszłym okresie sprawozdawczym.

2.6.3. Mechanizmy unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach polityki spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej

W okresie sprawozdawczym nie wystąpiły problemy z zapewnieniem przestrzegania zapisów Linii demarkacyjnej.

IZ PO RPW, w celu spełnienia postanowień europejskiego prawa wspólnotowego w sprawie unikania podwójnego finansowania tych samych projektów z różnych źródeł wsparcia, dokonała zmian w Linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej Uchwałą nr 73 Komitetu Koordynacyjnego Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013 z dnia 25 maja 2012 r.

Wszystkie proponowane zmiany zapisów Linii demarkacyjnej odnosiły się do PO RPW i stanowiły dostosowanie zapisów Linii demarkacyjnej do zapisów obowiązującego Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych PO Rozwój Polski Wschodniej, który został zatwierdzony w dniu 8 marca 2012 r. Wprowadzone zmiany do przedmiotowego dokumentu wynikają ze zmiany Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, zatwierdzonego decyzją Komisji Europejskiej z dnia 23 grudnia 2011 r. nr K (2011) 9789 zmieniającą decyzję Komisji z dnia 1 października 2007 r. nr K (2007) 4568. Zmiany wprowadzone do Linii demarkacyjnej dotyczyły kategorii interwencji nr 24 (Trasy rowerowe) oraz 10-15 (Społeczeństwo informacyjne).

W celu zapewnienia mechanizmów unikania podwójnego finansowania, beneficjent ubiegający się o dofinansowanie ze środków PO RPW, we wniosku o dofinansowanie wypełnia oświadczenie następującej treści: Oświadczam, że projekt który będzie współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej nie będzie w tym samym czasie współfinansowany z innych programów operacyjnych Unii Europejskiej oraz że środki współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej nie były i nie będą współfinansowane przy pomocy innych wspólnotowych instrumentów finansowych zgodnie z art. 54 ust. 3 lit. b i ust. 5 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.

Ponadto, kluczowym mechanizmem unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach polityki spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej są kontrole krzyżowe. Szczegółowe informacje na ich temat znajdują się w pkt 2.6.4 sprawozdania.

2.6.4. Kontrole krzyżowe

System kontroli krzyżowych w ramach NSRO

W celu wykrywania i eliminowania podwójnego finansowania projektów w ramach programów operacyjnych funkcjonuje mechanizm kontroli krzyżowych, który jest dostosowany do systemu obowiązującego w ramach NSRO. W trybie comiesięcznym i kwartalnym IK NSRO prowadzi kontrole krzyżowe wydatków beneficjentów realizujących równolegle projekty w ramach co najmniej dwóch PO (tzw. kontrole krzyżowe horyzontalne).

System kontroli krzyżowych w PO RPW

W 2013 r. kontrole krzyżowe w PO RPW były realizowane wedle następujących zasad:


43

43

- zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym przeprowadzano kontrole krzyżowe Programu oraz kontrole krzyżowe horyzontalne z projektami PROW 2007-2013/ PO RYBY 2007-2013,

- zgodnie z podziałem kompetencji w zakresie wdrażania PO RPW, za przeprowadzanie kontroli krzyżowych odpowiada zarówno IP PO RPW, jak i IZ PO RPW.

Kontrole krzyżowe IZ PO RPW w 2013 r.

IZ PO RPW przeprowadziła kontrole krzyżowe 5 wniosków o płatność złożonych przez IP PO RPW oraz 4 wniosków o płatność IZ PO RPW w ramach VI osi priorytetowej. W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości.

Prowadzaniem kontroli krzyżowych Programu oraz przekazywaniem danych do IP PO RPW z OFSA PROW47 i PO RYBY (tzw. raportów pogłębionych) zajmowało się 2 pracowników Wydziału Finansów IZ PO RPW.

Kontrole krzyżowe IP PO RPW w 2013 r.

Kontrola krzyżowa przeprowadzana jest przez IP na etapie weryfikacji dokumentacji wniosku o płatność, następuje w trakcie oceny merytorycznej wniosku – na etapie wprowadzania danych do Lokalnego Systemu Informatycznego (LSI).

W przypadku stwierdzenia uchybień w trakcie weryfikacji wniosków o płatność, IP wszczyna czynności wyjaśniające, mające na celu określenie, czy wystąpiło podwójne finansowanie w projekcie. W pierwszej kolejności wzywa beneficjenta do złożenia stosownych wyjaśnień. W sytuacji, gdy potwierdzono wystąpienie podwójnego finansowania w projekcie, IP uznaje wydatki za niekwalifikowalne i podejmuje działania związane z raportowaniem o nieprawidłowościach i usuwaniem nieprawidłowości, zgodnie z odpowiednimi procedurami.

Kontrole w 2013 r. objęły 100% dokumentów finansowo-księgowych przedkładanych przez beneficjentów do rozliczenia w trakcie weryfikacji wniosku o płatność. Kontrola krzyżowa horyzontalna z PROW 07-13/ PO RYBY 2007-2013

Odbywa się na zasadach określonych w Wytycznych w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym obowiązujących od dnia 22 czerwca 2012 r. oraz w załączniku nr 7 do Systemu kontroli w ramach PO RPW 2007-2013.

W 2013 r. doprecyzowano procedury dotyczące kontroli krzyżowych horyzontalnych z projektami PROW 07-13 i PO RYBY. Zgodnie z Systemem kontroli w ramach PO RPW 2007-2013 - kontrola krzyżowa horyzontalna z projektami PROW 07-13 lub PO RYBY prowadzona jest w trakcie weryfikacji wniosku o płatność końcową. Weryfikacja polega na sprawdzeniu przez IP PO RPW, czy żaden z wydatków rozliczonych w projekcie RPW, w którym złożono wniosek o płatność końcową, nie został wcześniej sfinansowany w ramach PROW 07-13 lub PO RYBY.

W 2013 r. przeprowadzono 36 kontroli krzyżowych horyzontalnych z projektami PROW 07-13 i PO RYBY 07-13, w ramach których nie stwierdzono nieprawidłowości. Obecnie w KSI zarejestrowanych jest 37 kontroli (36 kontroli z 2013 r. i 1 kontrola z 2014 r.).

2.7. Monitorowanie i ocena

System monitorowania PO RPW

Obowiązki IZ PO RPW dotyczące systemu monitorowania i sprawozdawczości wynikają z rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu

47

System wsparcia informatycznego OFSA dla działań pomocowych realizowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013.

44

Społecznego oraz Funduszu spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 31 lipca 2006 r.).

Monitorowanie realizacji Programu odbywa się zgodnie ze znowelizowanymi w 2011 r. zapisami Wytycznych ds. sprawozdawczości i ma charakter:

- analityczny (sprawozdania okresowe, roczne i końcowe),

- informacyjny (informacje kwartalne).

Do monitorowania realizacji Programu, tj. do sporządzania ww. sprawozdań wykorzystywane są dane zawarte w KSI (SIMIK 07-13), którego głównym celem jest zapewnienie zdolności zbierania i agregacji podstawowych danych dotyczących Programu. Zasady zbierania danych określają Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie warunków gromadzenia i przekazywania danych w formie elektronicznej.

System monitorowania realizacji PO RPW obejmuje następujące podmioty: IZ PO RPW, IP PO RPW, beneficjentów oraz KM PO RPW. W 2013 r. system monitorowania PO RPW nie uległ zmianom w stosunku do roku poprzedniego. Jednostką odpowiedzialną za monitorowanie, sprawozdawczość i ewaluację w ramach IZ PO RPW był Wydział Monitorowania i Ewaluacji, którego przedstawiciele uczestniczyli w pracach Zespołu zadaniowego ds. monitorowania wskaźników realizacji programów oraz brali udział w spotkaniach Grupy roboczej ds. sprawozdawczości.

Proces monitorowania PO RPW jest także wspierany przez następujące narzędzia informatyczne (Krajowy System Informatyczny SIMIK 07-13 i Lokalny System Informatyczny), w których są gromadzone m.in. dane dotyczące obsługi cyklu życia projektów, w tym informacje z zakresu realizacji wskaźników rzeczowych i finansowych projektów.

W 2013 r. w wyniku zmiany Wytycznych MRR w zakresie projektów indywidualnych, która zniosła obowiązek monitorowania przygotowania do realizacji projektów indywidualnych, zaktualizowano system monitorowania PO RPW w tym zakresie. Mając na uwadze stopień zaawansowania realizacji PO RPW oraz kontraktację wszystkich projektów podstawowych z LPI PO RPW, IZ PO RPW zdecydowała o rezygnacji z kontynuacji systemu monitorowania przygotowania do realizacji projektów indywidualnych. Niemniej jednak do momentu likwidacji systemu w ramach PO RPW, tj. do listopada 2013 r. IZ PO RPW pozyskała od IP PO RPW informacje dotyczące przygotowania do realizacji projektów indywidualnych za I, II oraz III kwartał 2013 r.

Ponadto, od 2009 r. IZ PO RPW monitoruje wpływ PO RPW na środowisko. Obowiązek ten wynika z art. 10 Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko, jak również art. 55 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227 z późn. zm.). Szczegółowe informacje na temat efektów monitorowania wpływu PO RPW na środowisko 2013 r. znajdują się w załączniku XIII do sprawozdania.

Komitet Monitorujący (KM PO RPW)

KM PO RPW został powołany w 2007 r. i odpowiada za efektywne wdrażanie Programu. W 2013 r. liczba członków KM PO RPW nie uległa zmianie w stosunku do roku poprzedniego i wynosiła 43 osoby. Wśród nich byli przedstawiciele samorządu (8 osób) oraz partnerów społeczno-gospodarczych (13 osób).

W 2013 r. odbyły się 2 posiedzenia KM PO RPW, na których zostały podjęte następujące uchwały:


45

45

- Uchwała nr 24/2013 z dnia 22 marca 2013 r. w sprawie przyjęcia zmiany załącznika do Uchwały nr 23/2012 Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 zatwierdzonej w dniu 15 listopada 2012 r.,

- Uchwała nr 25/2013 z dnia 22 marca 2013 r. w sprawie przyjęcia kryteriów wyboru projektów konkursowych w Działaniu II.1 „Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej” w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013,

- Uchwała nr 26/2013 z dnia 23 czerwca 2013 r. w sprawie przyjęcia „Sprawozdania z realizacji Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 za rok 2012”,

- Uchwała nr 27/2013 z dnia 23 czerwca 2013 r. w sprawie przyjęcia zmiany Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013.

Działania z zakresu ewaluacji

W 2013 r. monitorowanie Programu było wspierane poprzez proces ewaluacji. Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata 2007-2013 został przygotowany Okresowy Plan ewaluacji PO RPW na 2013 r., w ramach którego IP i IZ PO RPW zrealizowały 5 badań ewaluacyjnych, w tym 3 w formie analiz wewnętrznych i 2 jako ewaluacje zewnętrzne.

Ewaluacja ex ante projektu Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020

Badanie zostało przeprowadzone na zlecenie IZ PO RPW przez konsorcjum PSDB i RegioGroup. Realizacja ewaluacji rozpoczęła się w maju 2013 r. i przebiegała zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Komisję Europejską (Programming Period 2014-2020. Monitoring and Evaluation of European Cohesion Policy. Guidance document on ex-ante evaluation. European Regional Development Fund. European Social Fund. Cohesion Fund), które zostały zoperacjonalizowane w Zaleceniach Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie ewaluacji ex-ante programów operacyjnych na lata 2014-2020.

Badanie postępowało równolegle z procesem opracowywania Programu. Ocenie podlegały kolejne (w sumie trzy) wersje projektów Programu wraz z obowiązującymi na danym etapie oceny dokumentami. Raport końcowy odnosił się do wersji Programu zatwierdzonej przez Radę Ministrów w dniu 08.01.201448 i został przekazany wraz z tekstem Programu do Komisji Europejskiej.

Ostatni etap badania będzie polegał na świadczeniu usług doradczych na rzecz Zamawiającego w trakcie negocjacji PO PW z Komisją Europejską i potrwa najpóźniej do końca 2014 r. Łączny koszt ewaluacji to 53 tys. EUR.

Głównym celem badania była ocena logiki interwencji przyjętej w projekcie Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020 (PO PW 2014-2020) stanowiącego kontynuację makroregionalnego Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, jej spójności zewnętrznej i wewnętrznej, zgodności z politykami horyzontalnymi. Istotnym elementem badania była również ocena potencjału instytucjonalnego podmiotów, które będą zaangażowane we wdrażanie PO PW, planowane działania zmierzające do redukcji obciążeń administracyjnych beneficjentów jak również ocena założeń procesów monitorowania i ewaluacji Programu.

Metodologia badania opierała się na koncepcji H. White’a49, dostosowanej do potrzeb badania. Służy ona zrozumieniu wpływu określonego programu i nazywana jest również oceną oddziaływania opartą na teorii (Theory Based Impact Evaluation). W jej ramach dokonuje się analizy łańcucha przyczynowego od nakładów po rezultaty i wpływ interwencji, uwzględniając przy tym szeroki kontekst naukowy, ograniczenia, czy też heterogeniczność

48

http://www.polskawschodnia.gov.pl/2014_2020/Strony/glowna.aspx#strona=1&zakladka=3 49

White H.,Theory-Based Impact Evaluation: Principles and Practice, International Initiative for Impact Evaluation, Working Paper 3, 2009.

46

efektów. W efekcie uzyskuje się wiedzę pozwalającą zrozumieć nie tylko czy oceniane działania przyniosą zakładany skutek, ale też dlaczego tak się stanie i jakie warunki muszą zostać spełnione by tak się stało. Koncepcja zakładała:

1) Odtworzenie logiki interwencji (na podstawie analizy desk research dokumentów, spotkań z autorami);

2) Odtworzenie kontekstu realizacji interwencji (na podstawie analizy wyników badań, ewaluacji, modelowania statystycznego, wywiadów z pracownikami IZ i IP PO RPW, udziału w spotkaniach Grupy do wsparcia przygotowania PO PW, spotkaniach w ramach konsultacji społecznych przeprowadzonych w 5 miastach wojewódzkich Polski Wschodniej, z Wykonawcą oceny oddziaływania na środowisko w celu uspójnienia wniosków oraz szeregu spotkań roboczych, które pozwoliły uwzględnić w badaniu ewaluacyjnym uwarunkowania przygotowania programu);

3) Testowanie logiki interwencji (zweryfikowanie i uzupełnienie logiki poprzez FGI z grupami interesariuszy Programu, wywiady w instytucjach systemu realizacji, w województwach objętych Programem, panel ekspertów).

Stosując powyższą metodologię, Ewaluator formułował wnioski i rekomendacje z oceny Programu, które były uwzględniane w jego kolejnych wersjach. Taki tryb pracy doprowadził do wydania przez Ewaluatora pozytywnej oceny ostatniej wersji Programu we wszystkich aspektach wskazanych przez Komisję Europejską w art. 55 rozporządzenia ogólnego. Ewaluator dodatkowo zasugerował kilka kwestii do rozwinięcia na etapie przygotowania Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Programu oraz przygotował wstępny, ogólny zarys Planu ewaluacji PO PW.

Cykliczna ocena realizacji kwestii horyzontalnych w projektach PO RPW (równość szans, komplementarność, zrównoważony rozwój)

Ocena jest przeprowadzana przez IZ PO RPW w formie analizy wewnętrznej, na podstawie danych gromadzonych cyklicznie w oparciu o kwestionariusze monitorowania PO RPW wypełniane jednorazowo przez beneficjentów, którzy złożyli wnioski o płatność końcową. Na tej podstawie przygotowany jest corocznie raport z realizacji kwestii horyzontalnych w ramach PO RPW. Ostatni raport przygotowany za rok 2013 podsumowuje sposób realizacji zasad w ramach pierwszych 92 zakończonych projektów spośród 205 umów podpisanych do końca 2013 r. w ramach osi I-V Programu. Zawiera on przykłady konkretnych rozwiązań infrastrukturalnych, technicznych, organizacyjnych w ramach projektów, które wskazują na uwzględnienie zasad horyzontalnych. Wnioski z analizy zostały wykorzystane w pkt 2.2.1. sprawozdania i załączniku XIV.

Ocena mechanizmów egzekwowania realizacji wskaźników przez beneficjentów

Analiza została przygotowana przez Jednostkę Ewaluacyjną IZ PO RPW. Główną przesłanką podjęcia analizy jest wzrost znaczenia wskaźników programów operacyjnych na lata 2014-2020 w kontekście oceny ich efektów oraz konsekwencje finansowe wynikające z niezrealizowania wartości pośrednich (na 2018 r.) i docelowych (na 2023 r.) wskaźników w ramach wykonania. Biorąc pod uwagę to, że wskaźniki programowe w znacznej części pochodzą z agregacji wskaźników z poziomu projektów, IZ powinna stworzyć skuteczne mechanizmy egzekwowania realizacji wskaźników zakładanych w umowach o dofinansowanie przez beneficjentów i wprowadzić je już od samego początku do systemu wdrażania nowego programu.

W poszukiwaniu dobrych praktyk przeprowadzono przegląd już istniejących rozwiązań, przewidzianych w pozostałych krajowych i regionalnych programach operacyjnych na lata 2007-2013. Analizie poddano przede wszystkim treści umów o dofinansowanie obowiązujących w poszczególnych programach, ale też inne dokumenty, takie jak wytyczne instytucji zarządzających czy poradniki beneficjenta. Analiza wspomnianych dokumentów


47

47

wskazała na potrzebę podjęcia prac nad weryfikacją rozwiązań w tym zakresie planowanych do zastosowania w kolejnej perspektywie finansowej.

Uznano, że badanie powinno być kontynuowane na poziomie horyzontalnym przez IK NSRO, w celu zgromadzenia praktycznych doświadczeń oraz ew. wypracowania wspólnych mechanizmów egzekwowania realizacji wskaźników przez beneficjentów.

Jak zmieniają się klastry dzięki wsparciu z PO RPW?

Badanie zostało zrealizowane na zlecenie IP PO RPW w IV kwartale 2013 r. przez firmę PSDB i kosztowało 35 tys. EUR. Wykazano, że projekty klastrowe realizowane w ramach PO RPW były w wielu przypadkach podstawową przesłanką nawiązania współpracy pomiędzy uczestnikami powiązań kooperacyjnych/klastrów, a w trakcie wdrażania rosło zainteresowanie udziałem wśród kolejnych, potencjalnych uczestników struktur klastrowych. Projekty tym samym wywarły istotny wpływ na podniesienie poziomu kapitału społecznego w Polsce Wschodniej, wzrost poziomu zaufania, miały stymulujący wpływ na rozwój klastra (aktualnie w fazie wzrostowej, a na początku wsparcia – przeważnie w fazie embrionalnej). Cześć przedsiębiorstw odnotowała pozytywne zmiany w zakresie innowacyjności i konkurencyjności firm na skutek uczestnictwa w klastrze. Przedsiębiorcy dostrzegają korzyści z funkcjonowania w klastrze związane z możliwością wymiany doświadczeń, ale w mniejszym natomiast stopniu rozumieją potencjalne korzyści ze wspólnego zakupu technologii, licencji czy wspólnego prowadzenia prac B+R. Istnieją problemy związane z niedostateczną wiedzą i kompetencją koordynatorów klastrów oraz trudności we współpracy z jednostkami administracyjnymi.

Rekomendacje dotyczą kontynuowania wsparcia podmiotów wywodzących się z danego klastra z większym naciskiem na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, poprawę jakości produktów/usług, wzrost innowacyjności/zastosowania nowych technologii, wytworzenie nowych produktów, ekonomizację procesów wytworzenia starych produktów i internacjonalizację. Odpowiednie zapisy w tym zakresie znalazły się w nowym Programie dla Polski Wschodniej na lata 2014-2020, zatwierdzonym przez Radę Ministrów w styczniu 2014 r.

W ewaluacji wykorzystano szereg metod i technik badawczych służących formułowaniu odpowiedzi na pytania badawcze, w tym analizę danych wtórnych, badania ilościowe na populacji członków klastrów, badania statystyczne z wykorzystaniem wskaźnika lokalizacji (obliczenia wskaźnika lokalizacji ze zmienną w postaci liczby podmiotów oraz ze zmienną w postaci pracujących oraz dynamiki tych wskaźników), badania jakościowe (zogniskowane wywiady grupowe FGI, pogłębione wywiady indywidualne IDI), panel ekspertów oraz studium przypadku.

Ocena efektów po zakończeniu projektu i ich trwałości

Ewaluacja wewnętrzna prowadzona przez IP PO RPW opiera się na ankietowaniu beneficjentów projektów zakończonych co roku w okresie trwałości projektu. W wyniku badania stwierdzono, że osiągnięto już docelowe wartości w przypadku ok. 2/3 wskaźników rezultatu zawartych w umowach zakończonych projektów. Łączna liczba utworzonych miejsc pracy deklarowana przez beneficjentów w ankietach była wyższa od określonej w ich wnioskach o płatność, co było przesłanką do wezwania beneficjentów do złożenia korekty wniosku o płatność. W wyniku analizy otrzymanych danych zdecydowano o wyborze projektów do przeprowadzenia kontroli w 2014 r. Jednocześnie wszyscy beneficjenci zadeklarowali zachowanie celów projektów po ich zakończeniu.

Okresowy Plan Ewaluacji PO RPW na 2014 r.

Wraz z końcem 2013 r. IZ PO RPW we współpracy z IP PO RPW opracowała Okresowy Plan Ewaluacji PO RPW na 2014 r., zgodnie z którym realizowanych będzie 7 badań ewaluacyjnych, a także zostaną upowszechnione ich wyniki i wdrożone rekomendacje.

48

Ponadto, gromadzone będą dane na potrzeby przyszłych ewaluacji oraz prowadzone będą bieżące działania z zakresu budowy potencjału ewaluacyjnego.

Ewaluacja ex ante Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020

W 2014 r. planowana jest realizacja ostatniego etapu badania, która będzie polegała na świadczeniu usług doradczych przez Ewaluatora w trakcie negocjacji PO PW z Komisją Europejską.

Ocena działań informacyjno-promocyjnych PO RPW 2007-2013

Badanie będzie wypełniało wymóg zawarty w art. 4 ust. 2 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006) dotyczący oceny rezultatów działań informacyjnych i promocyjnych pod kątem efektywności ścieżek dotarcia i skuteczności w budowaniu świadomości społecznej o programach operacyjnych oraz o roli odgrywanej przez Wspólnotę, zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. e, która ma być zawarta w sprawozdaniu końcowym z realizacji programu. Badanie będzie odnosiło się do oceny skuteczności działań informacyjno-promocyjnych w budowaniu wiedzy o PO RPW grup docelowych. Będzie realizowane zgodnie z ustaloną, powtarzalną metodologią, aby porównać uzyskane wyniki z wynikami analogicznych badań z 2009 r. i 2011 r. Przy okazji realizacji tego badania mogą zostać określone również wartości bazowe wskaźników odnoszących się do ww. grup docelowych na potrzeby Strategii Komunikacji PO PW 2014-2020.

Ocena wpływu PO RPW na rozwój Polski Wschodniej jako dodatkowego instrumentu wsparcia

W związku z realizacją wsparcia dla Polski Wschodniej ocenie zostaną poddane m.in. efekty oraz wpływ PO RPW 2007-2013 na rozwój tego makroregionu, ocena PO RPW jako dodatkowego instrumentu wsparcia Polski Wschodniej zarządzanego z poziomu centralnego oraz ocena komplementarności wsparcia realizowanego na terenie Polski Wschodniej w ramach programów operacyjnych wraz z opisem sposobu koordynacji działań beneficjentów i dobrych praktyk we współpracy.

Cykliczna ocena realizacji kwestii horyzontalnych w projektach PO RPW (równość szans, komplementarność, zrównoważony rozwój)

Na podstawie danych gromadzonych cyklicznie (2 razy do roku) w oparciu o kwestionariusze monitorowania PO RPW kierowane do beneficjentów, którzy w danym półroczu złożyli wnioski o płatność końcową zostanie przygotowany krótki raport z realizacji kwestii horyzontalnych w ramach PO RPW do 2014 r.

Aktualizacja wskaźnika międzygałęziowej dostępności transportu (WMDT) i jego wartości bazowych i docelowych

Badanie będzie realizowane w ramach szerszego badania koordynowanego przez Krajową Jednostkę Oceny, we współpracy z zainteresowanymi Instytucjami Zarządzającymi. Wyniki badania posłużą m.in. uszczegółowieniu danych dla wskaźników rezultatu przewidzianych w projekcie Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020. W projekcie Programu założono, że wskaźnik dostępności drogowej na bazie wskaźnika WMDT mierzyłby rezultaty osi III Nowoczesna infrastruktura transportowa, w ramach której wspierane będą projekty z zakresu budowy bądź przebudowy szczególnie istotnych odcinków dróg w obrębie miast wojewódzkich Polski Wschodniej i ich obszarów funkcjonalnych lub obszarów realizacji ZIT ww. miast. Wsparcie przeznaczone zostanie na przebudowę istniejącej sieci drogowo-ulicznej, budowę obwodnic wewnętrznych oraz budowę/przebudowę odcinków dróg służących połączeniu układu drogowego w mieście z siecią dróg poza jego obszarem. Wskaźnik dostępności kolejowej na bazie wskaźnika WMDT mierzyłby natomiast rezultaty osi IV Ponadregionalna infrastruktura kolejowa, w ramach której realizowane będą inwestycje poprawiające stan istniejących linii kolejowych.


49

49

Wsparcie ośrodków innowacyjności w Polsce Wschodniej – ocena pierwszych efektów

Głównym celem badania będzie ocena funkcjonowania ośrodków innowacyjności (parków przemysłowych, naukowo-technologicznych oraz inkubatorów), wspartych w ramach działania I.3 PO RPW (schemat: Wsparcie na rozwój ośrodków innowacyjności), z punktu widzenia celów założonych w Programie. Ewaluacja obejmie wszystkie ośrodki (parki), które otrzymały dofinansowanie na realizację projektu w ramach PO RPW oraz wszyscy lokatorzy tych instytucji. Cele szczegółowe badania obejmą:

1. Ustalenie zakresu oraz poziomu standaryzacji usług faktycznie świadczonych przez poszczególne podmioty na rzecz przedsiębiorców oraz poziom zadowolenia przedsiębiorców z zakresu, jakości, dostępności i ceny tych usług.

2. Określenie struktury podmiotów korzystających z ww. usług, ze szczególnym zwróceniem uwagi na strukturę firm dzierżawiących powierzchnię w parkach, z uwzględnieniem wielkości i rodzaju prowadzonej działalności w oparciu o PKD;

3. Ustalenie pochodzenia wszystkich podmiotów korzystających z usług ośrodków innowacyjności (analiza zasięgu terytorialnego oddziaływania poszczególnych instytucji);

4. Określenie struktury i wielkości przychodów i wydatków ośrodków innowacyjności w kontekście oceny rentowności tych instytucji;

5. Analizę wykorzystania udostępnionej powierzchni w poszczególnych parkach z wykazaniem przedsiębiorców innowacyjnych oraz obsługowych

6. Uzyskanie informacji na temat działalności innowacyjnej i badawczej prowadzonej na terenie parków (przez przedsiębiorców lub wspólnie z parkiem), np. liczb firm innowacyjnych, liczba badań, liczba firm korzystających z laboratoriów;

7. Ocenę potencjału pracowników parków do realizacji usług wyspecjalizowanych i innowacyjnych na rzecz przedsiębiorców;

8. Ustalenie obecności i przybliżonego zakresu planów inwestycyjnych w kontekście świadczenia usług innowacyjnych dla przedsiębiorców;

9. Analizę współpracy parków z uczelniami i innymi IOB, jednostkami badawczymi, w tym analizę rodzaju współpracy (umowy), zakresu oraz efektów (na poziomie obserwowanych zmian);

10. Analizę komplementarności usług i infrastruktury parków w kontekście tworzenia sieci ponadregionalnej;

11. Analizę utworzonych podmiotów w parkach i stworzonych miejsc pracy; 12. Ustalenie stopnia zaspokojenia oczekiwań podmiotów korzystających z usług

ośrodków innowacyjności oraz potencjalnych grup docelowych.

Analiza pierwszych efektów realizacji działania I.1. PO RPW

Badanie zaplanowano w formie ewaluacji wewnętrznej. Przeanalizowane zostaną pierwsze efekty realizacji działania I.1 PO RPW z uwzględnieniem wymiaru jakości oraz dostępności świadczonych usług. Badanie obejmie również stopień zaspokojenia zdiagnozowanych uprzednio potrzeb oraz ustalenie, które z nich nie zostały jeszcze zaspokojone i jaki ma to związek z kontynuowanym wsparciem w perspektywie 2014-2020. W kolejności ramach badania planuje się przygotowanie raportu metodologicznego dla oceny ex-post realizacji działania, która mogłaby zostać przeprowadzona w 2015 r. i uwzględniać pierwotnie zakładane aspekty. Niemożliwe jest bowiem przeprowadzenie wiarygodnej i pełnej oceny w 2014 r., ponieważ nie zakończą się jeszcze wszystkie projekty.

Cykliczna ocena trwałości i efektów osiągniętych po zakończeniu realizacji projektu w ramach PO RPW

Coroczna analiza bazuje na danych i informacjach nt. trwałości i efektów projektów otrzymanych od beneficjentów, którzy zakończyli realizację projektów w ramach PO RPW. Zgodnie z procedurą monitorowania trwałości PO RPW beneficjenci projektów

50

zakończonych przekazują do IP PO RPW informację na temat zachowania trwałości projektu w rozumieniu art. 57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oraz zachowania założonych celów projektu, wskaźników oraz warunków, na podstawie których Beneficjent otrzymał dofinansowanie.


51

51

III. POSTĘP WDRAŻANIA PROGRAMU WG PRIORYTETÓW50

3.1 Postęp rzeczowo-finansowy I osi priorytetowej i analiza jakościowa

Zgodnie z zapisami PO RPW, celem I osi priorytetowej Nowoczesna Gospodarka jest stymulowanie w województwach Polski Wschodniej rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy. Tak sformułowany cel wynikał m.in. ze zidentyfikowanych słabości makroregionu:

- niskiego poziomu innowacyjności przedsiębiorstw,

- niskich nakładów na działalność badawczo - rozwojową,

- niedostatecznej infrastruktury dydaktycznej uczelni.

Wszystkie działania podejmowane w ramach I osi priorytetowej PO RPW przyczyniają się do realizacji pierwszego kierunku działań zaktualizowanej Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, jakim jest podnoszenia poziomu innowacyjności makroregionalnej gospodarki w oparciu o specjalizacje ponadregionalne, przy jednoczesnym wzmacnianiu potencjału sektora nauki i badań. Cel ten, zgodnie z założeniami Strategii jest realizowany poprzez:

- skoncentrowane wsparcie dla budowy trwałych przewag konkurencyjnych poprzez działania na rzecz podnoszenia poziomu technologicznego zaawansowania i innowacyjności w obszarze wiodących endogenicznych ponadregionalnych specjalizacji gospodarczych,

- wzmocnienie potencjału sektora nauki i badań w Polsce Wschodniej przy jednoczesnym wzmacnianiu powiązań i intensyfikacji współpracy między kluczowymi uczestnikami systemu innowacji.

W latach 2006-2012 w Polsce Wschodniej znacząco zwiększyły się nakłady na działalność badawczo-rozwojową51 (w tym w sektorze przedsiębiorstw), nakłady na działalność

50

Informacja na temat stanu przygotowania projektów indywidualnych PO RPW, ogłoszonych konkursów w PO RPW, rozkładu projektów znajduje się w pkt 2.1.6.2 sprawozdania. Informacje na temat wkładu osi priorytetowych w promowanie równości szans w pkt 2.2.1, a na temat cross-financingu w pkt 2.6.3. Informacje o zrealizowanych w 2013 r. i planowanych do realizacji w 2014 r. badaniach ewaluacyjnych znajdują się w pkt 2.7 sprawozdania. 51

Dynamika nakładów na działalność badawczo-rozwojową w 2012 r. w stosunku do 2006 r. (=100%) wynosiła w Polsce Wschodniej 370% i była wyższa od dynamiki nakładów w kraju (244%). Nadal jednak w 2011 r. udział

52

innowacyjną przedsiębiorstw usługowych i przemysłowych52 oraz poprawiła się jakości infrastruktury uczelni.

W nurt tych zmian wpisują się inwestycje realizowane w ramach I osi polegające m.in. na rozwoju bazy dydaktycznej szkolnictwa wyższego, budowie centrów transferu technologii, uzbrojeniu terenów inwestycyjnych, modernizacji infrastruktury laboratoryjnej podmiotów prowadzących działalność innowacyjną, współpracy województw, tworzeniu inicjatyw klastrowych i promocji Polski Wschodniej. Do końca okresu sprawozdawczego w ramach osi I Nowoczesna Gospodarka zostało podpisanych 147 umów (z czego 8 w 2013 r.)53 o dofinansowanie projektów na kwotę EFRR wynoszącą 875,15 mln EUR, co pozwoliło w całości wykorzystać alokację przypadającą na I oś priorytetową.

Wykres 13. Wartość EFRR zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność oraz deklaracji zatwierdzonych przez IC w ramach I osi priorytetowej

w okresie sprawozdawczym i od początku realizacji PO RPW54

W ramach I osi priorytetowej do końca 2013 r. zakończyła się realizacja 55 projektów55, które przyczyniają się do rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy w województwach Polski Wschodniej, m.in. poprzez rozwój potencjału dydaktycznego i badawczego uczelni oraz rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw korzystających ze wspartych terenów inwestycyjnych, parków technologicznych, struktur klastrowych i zewnętrznych źródeł finansowania.

nakładów na BRT w Polsce Wschodniej w stosunku do PKB województw Polski Wschodniej (poza województwem podkarpackim) był niższy niż średni udział nakładów na BRT w Polsce w stosunku do PKB kraju. 52

Dynamika nakładów na działalność innowacyjną przedsiębiorstw usługowych i przemysłowych w 2012 r. w stosunku do 2006 r. (=100%) wyniosła w Polsce Wschodniej – ponad 151% (brak danych dla województwa warmińsko-mazurskiego) i była wyższa od dynamiki w Polsce (144%). 53

W kwietniu 2013 r. rozwiązano umowę z Lubelską Agencją Wspierania Inwestycji Sp. z o.o., która zrezygnowała z realizacji projektu Rozwój Wschodniego Klastra Ekologiczny Dom Energooszczędny. Uwolnione środki wróciły do alokacji I osi priorytetowej.

54 Powodem rozbieżności między wartością zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie a podpisanymi umowami

o dofinansowanie są różnice kursowe występujące w okresie od złożenia wniosku do podpisania umowy. 55

Zgodnie z przyjętymi zasadami w zakresie sprawozdawczości, projekt zakończony to taki, dla którego został zatwierdzony wniosek o płatność końcową.


53

53

Do końca 2013 r. 17 szkół wyższych zrealizowało 24 projekty, z czego: - 8 w zakresie infrastruktury dydaktycznej, z których skorzystało już ponad 15 tys.

studentów, - 16 projektów w zakresie wyposażenia badawczego.

W sumie, szkoły wyższe zakupiły specjalistyczne wyposażenie dydaktyczne oraz badawcze o wartości ok. 97,9 mln EUR (410 mln PLN) i utworzyły 53 nowe etaty badawcze.

Projekty infrastruktury dydaktycznej stanowią odpowiedź na potrzeby uczelni w Polsce Wschodniej w zakresie poprawy atrakcyjności ich oferty dydaktycznej i dostosowanie jej do potrzeb rynku pracy. Beneficjenci zakładają, że dzięki poprawie fizycznych warunków kształcenia (modernizacji lub budowie nowego obiektu naukowo-dydaktycznego wraz z wyposażeniem) m.in. wzrośnie liczba i jakość zajęć praktycznych (laboratoryjnych) dla studentów, zostaną zastosowane nowe formy kształcenia z wykorzystaniem zakupionego sprzętu badawczo-dydaktycznego (w tym kształcenie na odległość), dzięki nowym możliwościom aparaturowym wzrośnie potencjał badawczo-rozwojowy (mierzony liczbą prac badawczych, rozwojowych i celowych), a dzięki nowym możliwościom lokalowym – zostaną otwarte nowe, dostosowane do zapotrzebowania rynku pracy, kierunki studiów. W niektórych przypadkach w efekcie podejmowanych działań zakłada się wzrost liczby studentów oraz zwiększenie dostępności uczelnianej infrastruktury dla potrzeb osób niepełnosprawnych.

Wyposażenie badawcze stanowi natomiast odpowiedź na potrzebę unowocześnienia bazy aparaturowej, która pozwoli rozszerzyć zakres dotychczasowych prac i podnieść jakość ich wyników (np. przez bardziej precyzyjne pomiary), zyskać odpowiednie certyfikaty uwiarygodniające tą jakość, lepiej wykorzystać potencjał badawczy oraz inicjować współpracę z przedsiębiorstwami, a przedsiębiorcom korzystać z wyników prac badawczych56.

W ramach zakończonych projektów wsparcia przedsiębiorczości uzbrojono 197 ha terenów inwestycyjnych w 14 miejscowościach (Ełku, Elblągu, Kolnie, Zambrowie, Łukowie, Lubartowie, Stalowej Woli, Międzyrzecu Podlaskim, Janowie Lubelskim, Lublinie, Czarnej Białostockiej, Kielcach, Krośnie i Szczepańcowej k/Krosna). Na udostępnionych terenach inwestycyjnych wspartych w ramach Programu swoje inwestycje ulokowało dotychczas 27 przedsiębiorców. Zgodnie z deklaracjami tych przedsiębiorców od momentu zawarcia umowy na korzystanie z terenu inwestycyjnego zatrudnienie u nich zwiększyło się o ponad 550 nowych etatów.

Ponadto, utworzono 3 nowe parki technologiczne (w Elblągu, Kielcach i Lublinie), w ramach których 104 przedsiębiorców dzierżawiło lub wynajmowało powierzchnię. Z laboratoriów w tych parkach skorzystało 61 przedsiębiorców. Tereny utworzonych parków są już prawie w pełni zagospodarowane przez przedsiębiorstwa, z których 90% to mikroprzedsiębiorstwa. Zakończono również realizacje projektu polegającego na rozbudowie i doposażeniu istniejącego parku w Świdniku. Analizując wszystkie wspierane ośrodki innowacji, wśród firm, które się w nich ulokowały, najwięcej pochodziło z branży przetwórstwa przemysłowego (1/4), informacji i komunikacji (1/5) oraz naukowo-technicznej (1/5).

Bardzo istotnym z perspektywy możliwości inwestycyjnych przedsiębiorstw, szczególnie na wczesnym etapie działalności firm, są oferowane w ramach PO RPW pożyczki i poręczenia. Dzięki programowi od początku realizacji do końca 2013 r. 1341 przedsiębiorców (w tym ok. 1178 mikroprzedsiębiorców) otrzymało wsparcie w postaci pożyczek lub poręczeń. Najliczniejszą grupę wsparcia tworzyli przedsiębiorcy z województwa warmińsko-mazurskiego i województwa lubelskiego. Wsparci przedsiębiorcy najczęściej działali

56

Na podstawie badania ewaluacyjnego: Sposoby maksymalizacji efektów z działania 1.1. i 1.3. Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. Wnioski i rekomendacje dla procesu programowania wsparcia na lata 2014-2020

54

w sektorze handlowym, budowlanym lub przetwórstwa przemysłowego. Pozyskane środki firmy w przypadku pożyczek inwestowały głównie w zakup wyposażenia oraz zakup, budowę lub modernizację obiektów produkcyjnych, usługowych bądź handlowych, natomiast w przypadku poręczeniobiorców najczęściej podawanym celem było tworzenie nowych miejsc pracy. Według deklaracji przedsiębiorców łączna liczba etatów od momentu udzielenia pożyczek i poręczeń wzrosła o 651.

Źródło: dane monitoringowe

Zakończono cztery projekty współpracy przedsiębiorstw z jednostkami badawczymi: Podlaski Klaster Bielizny, Świętokrzysko - Podkarpacki Klaster Energetyczny, Klaster Zdrowie i Turystyka "Uzdrowiska - Perły Polski Wschodniej" oraz Klaster "Mazurskie Okna" (stolarka otworowa). Z ewaluacji pierwszych efektów wszystkich projektów klastrowych57 wynika, że realizują one zakładany cel, jakim jest zainicjowanie oraz stworzenie przestrzeni dla współpracy różnego typów podmiotów. Dofinansowane z PO RPW na uruchomienie lub dalsze prowadzenie biura klastra pomogło ustrukturyzować współpracę i zatrudnić specjalistów, do których dostęp członków klastra był do tej pory utrudniony. Dzięki realizacji projektów nastąpiło zintensyfikowanie współpracy partnerów tj. wymiana wiedzy o sposobach produkcji, wypracowanie wspólnych produktów klastra, a także prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, których efekty umożliwiły produkcję przy niższych kosztach operacyjnych lub wprowadzenie na rynek istotnie ulepszonych lub nowych produktów. Bez środków PO RPW dla wielu przedsiębiorców nie byłoby możliwe zwiększenie wydatków na działalność innowacyjną oraz zatrudnienie dodatkowych pracowników w ramach działalności badawczo-rozwojowej. Jak wynika z dodatkowych danych monitoringowych blisko 50% przedsiębiorstw działających w klastrach odnotowało w roku 2013 r. wzrost przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w porównaniu z rokiem ubiegłym, a ponad 30% z tych firm, które prowadziły sprzedaż na eksport wykazały wzrost przychodów z eksportu.

Dzięki realizowanemu w ramach działania 1.4 Projektowi Promocji Gospodarczej Polski Wschodniej od początku realizacji programu ok. 1900 przedsiębiorców oraz przedstawicieli jst z makroregionu wzięło udział w blisko 130 wydarzeniach promocyjnych o charakterze międzynarodowym, m.in. targach, misjach wyjazdowych i przyjazdowych, konferencjach i wizytach studyjnych. Przyczyniło się to do zawarcia kontraktów o wartości ponad 300 mln PLN, do podjęcia inwestycji m.in. w rozbudowę i rozwój infrastruktury przedsiębiorstw na łączną kwotę ok. 60 mln PLN oraz zatrudnienia ok. 300 osób w celu obsługi bądź realizacji nowych kontraktów. Biorąc pod uwagę pozytywne efekty dotychczasowe, projekt jest kontynuowany.

57

Na podstawie: „Raport z badania ewaluacyjnego Ocena pierwszych efektów projektów z działania I.4.1 i I.4.2 PO RPW związanych z pozyskaniem inwestorów do Polski Wschodniej”, PARP, Warszawa 2013 r.

Wykres 14: Liczba i wartość inwestycji realizowanych w ramach pożyczek dzięki wsparciu realizowanym w działaniu 1.2 wg województw


55

55

Odnosząc zrealizowany do końca 2013 r. postęp rzeczowy58 do alokacji EFRR i wartości docelowych wskaźników na 2015 r., można stwierdzić, że:

- zrealizowane wartości wskaźników wynoszą59: od 16% do 47% ich wartości docelowej na 2015 r. w porównaniu do 25% alokacji EFRR w osi I, która została wykorzystana przez projekty zakończone60.

- według szacunków realizacja wskaźników produktu osi I może wynosić w 2015 r. od 97% do 127% wartości docelowej. Wskaźniki rezultatu mogą zostać osiągnięte na wyższym poziomie (106-358%), zwłaszcza wskaźniki: liczba miejsc pracy w zakresie BRT, liczba podmiotów korzystających z usług instytucji otoczenia biznesu oraz liczba przedsiębiorstw, które skorzystały z pożyczek i poręczeń.

W przypadku wskaźnika liczba miejsc pracy BRT, jego docelowa wartość była określana w ramach przeglądu śródokresowego na podstawie przeciętnej liczby miejsc pracy BRT zakładanej w projektach w ramach działania 1.3. PO RPW i dostępnej alokacji na to działanie. Obecnie z danych z KSI wynika, że wśród nowopodpisanych umów jest stosunkowo więcej projektów wykazujących ten wskaźnik niż w grupie projektów, które umowę podpisały przed przeglądem śródokresowym.

Wartość docelową wskaźnika liczba przedsiębiorstw, które skorzystały z pożyczek i poręczeń określono na podstawie

58

W oparciu o projekty zakończone. 59

Nie uwzględniono realizacji na poziomie 0% dla dwóch wskaźników, które są realizowane przez 2 projekty wieloletnie: „Promocję gospodarczą Polski Wschodniej” (wskaźnik: liczba projektów promujących biznes, przedsiębiorczość, nowe technologie) i „Reporęczenia i pożyczki szansą na zwiększenie finansowania zewnętrznego MSP. Instrumenty wsparcia funduszy poręczeniowych i pożyczkowych w Polsce Wschodniej” (wskaźnik: liczba przedsiębiorstw wspartych przez fundusze pożyczkowe i poręczeniowe). Zrealizowane wartości dla tych wskaźników będą wykazane na zakończenie projektów tj. w 2015 r. 60

W stosunku do nowej alokacji dla I osi zatwierdzonej w 2014 r., projekty zakończone wykorzystały 24% tej alokacji, a zakontraktowano w sumie umowy o dofinansowanie na 99% alokacji.

56

ostrożnościowych założeń, przede wszystkim uwzględniających instrument reporęczeń.

Przy przeglądzie śródokresowym wprowadzono dodatkowo pożyczkę globalną, dzięki której znacznie wzrosło zainteresowanie przedsiębiorców projektem. Odpowiadając na zapotrzebowanie zwiększono ok. 2-krotne wartość projektu w porównaniu do kwoty sprzed przeglądu śródokresowego, co spowodowało zwiększenie wartości wskaźnika.

Problemy we wdrażaniu I osi priorytetowej oraz podjęte środki zaradcze

Przedłużenie terminu zakończenia realizacji projektów w działaniu I.1 i I.3 wynika z opóźnień w realizacji robót i dostaw, a także jest konsekwencją przedłużających się procedur udzielania zamówień publicznych. Ponadto, część wydłużeń wynika z realizacji dodatkowego zakresu rzeczowego w związku z zagospodarowanymi oszczędnościami. Przedłużenie terminu realizacji projektów przekłada się na realizację planu finansowego Programu oraz realizację zakładanych wskaźników. IZ PO RPW analizuje indywidualnie przyczyny i potrzebę przedłużenia realizacji inwestycji, w tym bada czy przyczyny opóźnień wynikają z okoliczności niezależnych od beneficjenta. Ponadto weryfikowana jest zasadność realizacji dodatkowego zakresu rzeczowego. W większości przypadków zostaje wyrażona zgoda na zaproponowane zmiany, jednocześnie w części przypadków nowo wyznaczony termin zostaje określony jako ostateczny.

Mając na uwadze fakt, że realizacja I osi priorytetowej wkroczyła w fazę końcową, IZ PO RPW przeanalizowała możliwości wykorzystania uwalnianych kwot w realizowanych projektach, powracających do alokacji osi. W związku z tym przeprowadzono nabór projektów w działaniu I.3, w wyniku którego w grudniu 2013 r. zawarto 2 umowy o dofinansowanie i 3 kolejne projekty wpisano na listę projektów rezerwowych. Dofinansowanie tych projektów będzie możliwe w przypadku pojawienia się dostępnych środków.

Wnioski i rekomendacje IZ odnośnie do dalszego przebiegu realizacji I osi priorytetowej

W celu zwiększenia efektywności wykorzystania stworzonej infrastruktury wspartej środkami PO RPW, IZ zleciła IP podjęcie działań zmierzających do intensyfikacji zagospodarowania przez przedsiębiorców uzbrojonych terenów inwestycyjnych. Jednym z proponowanych działań wpływających na wzrost zainteresowania przedsiębiorców lokowaniem biznesu w Polsce Wschodniej są działania promocyjne i informacyjne prowadzone przez beneficjentów oraz stosowanie zachęt inwestycyjnych, tj. np. objęcie terenów inwestycyjnych obszarem specjalnych stref ekonomicznych oraz możliwość korzystania z ulg w podatkach i opłatach lokalnych.

Dodatkowo w ramach działań I.1 oraz I.3, tak jak w ubiegłych latach planowane są szkolenia mające na celu wsparcie beneficjentów w zakresie terminowej realizacji projektów i prawidłowego rozliczania płatności.

W ramach działania I.4 planowana jest dalsza realizacja projektu pn. Program Promocji Gospodarczej Polski Wschodniej zgodnie z harmonogramem oraz jego bieżący monitoring m.in. poprzez cykliczne spotkania Grupy roboczej do spraw realizacji projektu. Realizacja zaleceń i rekomendacji Komisji Europejskiej

Komisja Europejska odnosząc się do sprawozdania rocznego za 2012 r., zaleciła przeprowadzenie dodatkowej analizy w zakresie efektów wsparcia infrastruktury dydaktycznej (działanie I.1.) oraz instytucji otoczenia biznesu (działania I.3). W oparciu o ankiety skierowane do beneficjentów, IZ i IP przeprowadziły wstępną analizę działania I.1 odnoszącą się do efektów wsparcia z PO RPW w postaci nowych kierunków, wydziałów, specjalności, nawiązanej współpracy wspartych uczelni z pracodawcami i innymi uczelniami oraz do publikacji w punktowanych czasopismach naukowych. W odniesieniu do wspieranych ośrodków innowacyjności (działanie I.3) zgromadzono informacje dotyczące przedsiębiorstw zlokalizowanych w tych ośrodkach oraz rodzaju usług oferowanych przez te


57

57

ośrodki i intensywności korzystania z nich przez przedsiębiorców. Pierwsze wyniki przedmiotowych analiz zostały przekazane na spotkaniu rocznym z Komisją Europejską w dniu 29 listopada 2013 r. oraz dodatkowo wybrane informacje zaktualizowano zgodnie ze stanem na koniec 2013 r. uwzględniono w niniejszym sprawozdaniu.

Na 2014 r. zaplanowano badanie ewaluacyjne odnoszące się do pogłębionej oceny pierwszych efektów funkcjonowania ośrodków innowacyjności (parków przemysłowych, naukowo-technologicznych oraz inkubatorów). Badanie będzie zawierało m.in. analizę zasięgu oddziaływania i sieci współpracy wspartych ośrodków innowacyjności oraz ocenę stopnia zaspokojenia przez wsparte ośrodki innowacyjności potrzeb i oczekiwań grup docelowych. W 2015 r. natomiast przewiduje się realizację ewaluacji odnoszącej się do oceny efektów wsparcia uczelni w zakresie dydaktyki, która będzie poprzedzona przygotowaniem w 2014 r. raportu metodologicznego określającego m.in. szczegółowo zakres dostępnych danych i zakres możliwej oceny.

3.2. Postęp rzeczowo-finansowy II osi priorytetowej i analiza jakościowa

Zwiększenie dostępu do Internetu szerokopasmowego w Polsce Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem sieci NGA to cel II osi priorytetowej Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. Jest to odpowiedź na zidentyfikowany problem słabo rozwiniętej infrastruktury teleinformatycznej w makroregionie. W celu likwidacji luki w tym obszarze, w ramach PO RPW jest realizowanych 5 projektów w każdym z województw Polski Wschodniej. Dodatkowo będą realizowane projekty na budowę infrastruktury dostępowej sieci szerokopasmowej, które zostały wybrane w trybie konkursowym.

Wszystkie działania podejmowane w ramach II osi priorytetowej PO RPW przyczyniają się do realizacji trzeciego kierunku działań zaktualizowanej Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, jakim jest budowanie powiązań transportowych i nowoczesnej infrastruktury elektroenergetycznej, w części odnoszącej się do przełamywanie barier komunikacyjnych poprzez zmaksymalizowanie wykorzystania sieci teleinformatycznej. Zwiększenie dostępności teleinformatycznej zapewni mniejszym ośrodkom miejskim i wiejskim lepszą łączność z większymi miastami, które pełnią rolę ośrodków innowacji, centrów nauki i wiedzy, centrów wydarzeń kulturalnych oraz głównych rynków pracy, edukacji, opieki medycznej, co będzie miało przełożenie na wzmocnienie procesów rozwojowych zachodzących w skali całego makroregionu.

Wykres 15. Wartość EFRR zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność oraz deklaracji zatwierdzonych przez IC w ramach II osi priorytetowej w okresie sprawozdawczym i od początku realizacji PO RPW

58

Na realizację II osi priorytetowej przeznaczono środki EFRR w wysokości 295,11 mln EUR. Do końca 2011 r. zostały podpisane wszystkie 5 z planowanych umów o dofinansowanie projektów indywidualnych, na kwotę EFRR wynoszącą 245,50 mln EUR, absorbując tym samym 83% alokacji II osi priorytetowej61.

IZ przekazała do KE wnioski o potwierdzenie wkładu finansowego dla projektów SSPW. Wszystkie województwa otrzymały pozytywne decyzje KE: świętokrzyskie w dniu 14 stycznia 2013 r.; lubelskie w dniu 14 lutego 2013 r.; podkarpackie, podlaskie i warmińsko-mazurskie w dniu 18 kwietnia 2013 r. W ramach przedmiotowych projektów przewidziana jest również realizacja szkoleń dla osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. W okresie sprawozdawczym w województwie podkarpackim przeszkolonych zostało 396 osób wykluczonych cyfrowo. W pozostałych województwach trwają prace związane z przygotowaniem postępowań przetargowych na realizację szkoleń w ramach projektów. Mając na uwadze to, iż łączna wartość dofinansowania dla projektów indywidualnych SSPW nie wyczerpuje alokacji dostępnej w ramach II osi, podjęto decyzję o przeznaczeniu wolnych środków na projekty konkursowe z zakresu budowy sieci dostępowych na obszarze Polski Wschodniej. W okresie sprawozdawczym IZ PO RPW rozpoczęła działania zmierzające do uruchomienia konkursu.

opracowano projekty rozporządzeń Ministra Rozwoju Regionalnego i poddano je wymaganym konsultacjom. Rozporządzenia zostały podpisane w dniu 21 marca 2013 r. i opublikowane w dniu 3 kwietnia 2013 r.,

przygotowano niezbędną dokumentację (m.in. opracowano kryteria wyboru projektów i poddano je konsultacjom z UKE I MAiC, przygotowano propozycje zmiany Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych i Linii Demarkacyjnej),

opracowano nowelizację Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 21 marca 2013 r. Nowelizacja weszła w życie w dniu 21 grudnia 2013 r. Zmiana rozporządzenia umożliwia przedłużenie udzielania pomocy publicznej beneficjentom do dnia 30 czerwca 2014 r. Rozporządzenie przed nowelizacją ograniczało możliwość zawierania umów z beneficjentami do dnia 31 grudnia 2013 r.

Ogłoszenie konkursu nastąpiło w maju 2013 roku. Nabór wniosków trwał od 3 czerwca 2013 r. do 31 lipca 2013 r. W związku z zakończeniem oceny projektów przez IP PO RPW w grudniu 2013 r. zawarcie umów o dofinansowanie nastąpi w 2014 r.

W latach 2008-2013 w Polsce Wschodniej odsetek gospodarstw domowych wyposażonych w komputer, odsetek osób regularnie korzystających z komputera i odsetek gospodarstw domowych posiadających dostęp do Internetu szerokopasmowego był niezmiennie najniższy w kraju. Wskaźniki te w analizowanych latach znacznie się poprawiły, ale nadal na słabo zurbanizowanych terenach Polski Wschodniej pozostają najniższe. Projekty z osi II PO RPW powinny w przyszłości wpłynąć bezpośrednio na wartość odsetka gospodarstw domowych posiadających dostęp do Internetu szerokopasmowego, tworząc taką możliwość dla ponad miliona osób.

61

W wyniku przeglądu śródokresowego alokacja na II oś priorytetową PO RPW została zwiększona o 40 mln EUR z dostosowania technicznego. Zmieniony program operacyjny został zaakceptowany w grudniu 2011 roku, dlatego też dodatkowe środki nie zostały dotychczas rozdysponowane.


59

59

Tabela 7: Wykorzystanie ICT w gospodarstwach domowych w latach 2008-201362

Źródło: na podstawie Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2008-2012, oraz Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2009-2013,GUS

W ramach wniosków o płatność w osi II wykorzystano 0,6% alokacji EFRR przeznaczonej na oś. Jednocześnie nie odnotowano jeszcze postępu rzeczowego w realizacji wskaźników. Natomiast na podstawie podpisanych umów szacuje się, że zakończenie realizacji projektów w 2015 r., pozwoli osiągnąć zakładane wartości docelowe wskaźników (na poziomie 100-103% wartości docelowej)63. Tym samym mieszkańcy Polski Wschodniej uzyskają możliwość dostępu do Internetu szerokopasmowego, co jest zgodne z celem II osi priorytetowej PO RPW. Planuje się, że docelowo zostanie zainstalowanych ponad 1000 węzłów oraz zostanie wybudowane ponad 10 tys. sieci Internetu szerokopasmowego. Z uwagi na fakt,

62

W tym zestawieniu Polska Wschodnia rozumiana jest jako obszar 5 województw objętych PO RPW, Polska Centralna to województwo kujawsko-pomorskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, pomorskie, śląskie, Polska Zachodnia - województwo dolnośląskie, lubuskie, opolskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie.

63

Informacje o szacowanej realizacji wskaźników według umów o dofinansowanie na dzień 31 grudnia 2013 r. znajdują się w załączniku IV do sprawozdania.

60

że dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego problemem jest nie tylko brak odpowiedniej technologii, ale również niski poziom umiejętności posługiwania się Internetem, w ramach projektów planowane są szkolenia dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem cyfrowym.

Problemy we wdrażaniu II osi priorytetowej oraz podjęte środki zaradcze

W okresie sprawozdawczym w wyniku rozstrzygnięcia postępowań o udzielenie zamówień publicznych na wybór wykonawców zasadniczych zadań w projektach województwa podkarpackiego i warmińsko-mazurskiego zidentyfikowano potrzebę zwiększenia wartości projektu oraz dofinansowania z Programu. Kwoty wskazane w najkorzystniejszych ofertach przewyższały kwoty wskazane we wnioskach o potwierdzenie wkładu finansowego zatwierdzonych przez KE. W związku z powyższym, beneficjenci wystąpili o zwiększenie wartości projektów i wartości dofinansowania. Zmieniony wniosek o potwierdzenie wkładu finansowego dla województwa podkarpackiego przesłano do KE 30 października 2013 r. W maju 2014 r. KE przesłała projekt decyzji zatwierdzający zmiany. Zmieniony wniosek o potwierdzenie wkładu finansowego dla województwa warmińsko-mazurskiego przesłano do KE w lipcu 2013 r. Zmiana dotyczy zwiększenia liczby węzłów w projekcie i zwiększenia dofinansowania. W maju 2014 r. KE przesłała IZ projekt decyzji zatwierdzający zmiany dla dużego projektu. W odpowiedzi IZ zgłosiła uwagi do decyzji w zakresie harmonogramu wkładów finansowych z EFRR.

Prowadzony jest stały monitoring postępu prac w projektach SSPW, m.in. poprzez udział w spotkaniach Grupy Roboczej przy IP. Po dwóch posiedzeniach Komitetu Sterującego w 2013 r. ds. projektu SSPW64 przekazano do marszałków województw rekomendacje mające na celu przyspieszenie działań w projektach. Biorąc pod uwagę niezadowalające postępy we wdrażaniu rekomendowano m.in. jak najszybsze wyłonienie Operatora Infrastruktury w województwach: świętokrzyskim, podlaskim i lubelskim, opracowanie dokumentacji przetargowej na dostawę infrastruktury aktywnej, rozpoczęcie prac związanych z promocją i działaniami edukacyjnymi; podkreślono konieczność stosowania metodyki zarządzania projektem zgodnej z praktyką stosowaną w danym Urzędzie; zalecono rygorystyczne przestrzeganie harmonogramów realizacji projektów i ścisłe monitorowanie przez Komitety Sterujące w województwach działań wybranych wykonawców/partnerów prywatnych. Efektem wydanych rekomendacji jest zintensyfikowanie prac po stronie województw. Dodatkowym narzędziem wspomagającym proces monitoringu projektów będzie pełnił elektroniczny System Informacyjny o Regionalnych Sieciach Szerokopasmowych, którego pełne wdrożenie planowane jest w kolejnym okresie sprawozdawczym.

Województwa ogłosiły kluczowe postępowania:

64

W dn. 08.03.2013 r. oraz 17.12.2013 r.


61

61

Wnioski i rekomendacje IZ odnośnie do dalszego przebiegu realizacji II osi priorytetowej

W kolejnym okresie sprawozdawczym zostaną zawarte umowy o dofinansowanie projektów rekomendowanych do wsparcia w wybranych w trybie konkursowym. Zakłada się, że wartość udzielonego wsparcia wyczerpie dostępną alokację środków EFRR dla osi.

Odnośnie projektów indywidualnych zakłada się prowadzenie systematycznego monitoringu postępu w rzeczowej i finansowej realizacji inwestycji. Planowane są spotkania Komitetu Sterującego, na których sformułowane zostaną szczegółowe zalecenia odnośnie realizacji kolejnych zadań w ramach poszczególnych projektów.

Realizacja zaleceń i rekomendacji Komisji Europejskiej

Odnosząc się do prośby KE dotyczącej wyjaśnienia przyczyn niskiego poziomu wydatkowania środków w osi priorytetowej II, należy podkreślić, że projekty regionalnych sieci szerokopasmowych są przedsięwzięciami o wiele szerszymi niż sama budowa infrastruktury telekomunikacyjnej. Proces inwestycyjny wymaga uzyskania wielu pozwoleń oraz z uzgodnień z właściwymi organami krajowymi. Projekty cechują się wysokim poziomem złożoności, stąd też zostały podzielone w wielu przypadkach na poszczególne obszary inwestycji. Województwa potwierdziły, iż dla poszczególnych obszarów realizacji inwestycji wykonawca zgłasza, iż projektowanie czy budowa zostanie zlecona podwykonawcom. Stąd też dobre przygotowanie tych inwestycji determinuje w ogóle możliwość ich realizacji.

Niski poziom wydatkowania w działaniu II.1 wynika z faktu, iż w 2013 r. realizacja rzeczowa projektów SSPW była na początkowym etapie. Wynika to ze złożonego charakteru przedsięwzięć, przygotowanie inwestycji wymagało uzgodnień z wieloma partnerami, w szczególności z operatorami telekomunikacyjnymi, Regulatorem (Urząd Komunikacji Elektronicznej).

Należy jednak podkreślić, że wszystkie województwa rozstrzygnęły postępowania na wybór inżyniera kontraktu i wykonawców infrastruktury/partnerów prywatnych. W 2014 r. planowane są pierwsze odbiory odcinków zbudowanej sieci szerokopasmowej. Większość kosztów w ramach projektów SSPW będzie ponoszona i rozliczana w latach 2014 - 2015.

3.3. Postęp rzeczowo-finansowy III osi priorytetowej i analiza jakościowa

Celem działań podejmowanych w ramach III osi priorytetowej Wojewódzkie ośrodki wzrostu jest stymulowanie rozwoju wybranych funkcji metropolitalnych 5 miast wojewódzkich Polski Wschodniej. Wynika to z faktu, że funkcje te są słabo rozwinięte, a ich potencjał jest niewystarczający, aby obszary te w sposób skuteczny oddziaływały rozwojowo na swoje otoczenie, podnosząc konkurencyjność i atrakcyjność całego makroregionu. Realizacja celu III osi priorytetowej została zapewniona poprzez inwestycje polegające na budowaniu zintegrowanych systemów miejskiego transportu publicznego oraz budowie i modernizacji infrastruktury umożliwiającej organizację kongresów, konferencji, wystaw i targów w Polsce Wschodniej. Inwestycje te wpisują się we wszystkie trzy kierunki działań zaktualizowanej Strategii rozwoju społeczno - gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020: Innowacyjność, Zasoby pracy i jakość kapitału ludzkiego, Infrastruktura transportowa i elektroenergetyczna. Będą miały wpływ na przełamanie barier związanych z peryferyjnym położeniem makroregionu oraz wzmocnienie powiązań między przedsiębiorstwami, w szczególności tymi, które prowadzą działalność innowacyjną, jak również przyczynią się do wzrostu mobilności pracowników.

W ramach PO RPW na rozwój wojewódzkich ośrodków wzrostu przeznaczono środki EFRR o wartości 423,84 mln EUR. Do końca 2013 r. podpisano 12 umów o dofinansowanie o wartości EFRR 410,98 mln EUR, dzięki czemu zagospodarowano 97% alokacji III osi priorytetowej. Poziom płatności na rzecz beneficjentów wzrósł o ponad 2/3 w stosunku do roku poprzedniego i łącznie od rozpoczęcia programu wyniósł ponad 50% alokacji dla osi.

62

Kontraktacja w ramach działania III.1 została zakończona, jednak w związku ze zidentyfikowanymi w projektach oszczędnościami poprzetargowymi, IZ podjęła decyzję o przeprowadzeniu naboru projektów rezerwowych na LPI w ramach ww. działania w okresie od 30 października do 30 grudnia 2013 r. W trakcie naboru nadesłano 4 propozycje inwestycji. Po zakończeniu okresu sprawozdawczego IP dokonała ich oceny i rekomendowała wpisanie wszystkich 4 na LPI PO RPW. W terminie 28 lutego – 14 marca 2014 r. IZ prowadziła konsultacje społeczne ww. projektów. Natomiast w ramach zmiany LPI PO RPW dokonanej w marcu 2014 r. powyższe przedsięwzięcia zostały ujęte jako projekty rezerwowe. W zależności od wysokości wolnych środków dostępnych w ramach ww. działania w kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest, po dokonaniu oceny przez IP PO RPW ww. projektów, sukcesywne podpisywanie umów o dofinansowanie dla powyższych inwestycji. Ponadto w związku z występowaniem wolnych środków w działaniu III.2 w okresie sprawozdawczym przeprowadzono ocenę wniosku o dofinansowanie projektu rezerwowego pn. „Audytorium Podkarpackie” znajdującego się na LPI PO RPW. Ocena projektu zakończyła się wynikiem negatywnym z uwagi na niespełnienie przez projekt formalnych kryteriów oceny.

Wykres 16. Wartość EFRR zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność oraz deklaracji zatwierdzonych przez IC w ramach III osi priorytetowej

w okresie sprawozdawczym i od początku realizacji PO RPW65

W porównaniu z 2006 r., liczba pasażerów, którzy skorzystali z komunikacji miejskiej66 w 2012 r. zarówno w kraju, jak i w Polsce Wschodniej nieznacznie zmniejszyła się. Po początkowym spadku, zauważalny jest jednak wzrost w ostatnich latach (2011 i 2012), w tym w miastach wojewódzkich makroregionu.

65

Powodem rozbieżności między wartością zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie a podpisanymi umowami o dofinansowanie są różnice kursowe występujące w procesie od złożenia wniosku do podpisania umowy. 66

Zgodnie z definicją GUS za pasażera przewiezionego środkami komunikacji miejskiej uważa się jednokrotny przejazd. Liczbę pasażerów określa się szacunkowo na podstawie liczby sprzedanych biletów jednorazowych i wieloprzejazdowych. Zakłady komunikacji miejskiej mogą także stosować inne metody szacowania (np. na podstawie badań potoków pasażerskich) liczby przewiezionych pasażerów, jeśli zapewniają bardziej dokładne określenie tej liczby.


63

63

Tabela 8: Liczba pasażerów, którzy skorzystali z komunikacji miejskiej [mln]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Można przypuszczać, że przyczyniło się do tego m.in. zakończenie pierwszego projektu z zakresu transportu miejskiego w III osi priorytetowej w Białymstoku. W ramach projektu zakupiono 48 autobusów o pojemności ponad 6,2 tys. pasażerów, wybudowano i przebudowano drogi o długości ponad 5 km, wprowadzono system sterowania ruchem ulicznym, system dynamicznej informacji pasażerskiej oraz infrastrukturę do wprowadzenia karty miejskiej. Dzięki projektowi zanotowano wzrost liczby pasażerów korzystających z transportu zbiorowego o 2,6 mln.

Uwzględniając projekty niezakończone, do końca 2013 r. w ramach PO RPW dokonano zakupu łącznie 343 szt. taboru. Projekty w istotny sposób poprawiają jakość komunikacji w mieście i na jego obrzeżach, zwiększają bezpieczeństwo podróży oraz zachęcają mieszkańców do korzystania z transportu zbiorowego.

Zakończono również dwa projekty wystawiennicze i konferencyjne: w Ostródzie i w Lublinie o łącznej powierzchni obiektów równej 43,5 tys. m2, gdzie w 2013 r. zorganizowano już około 40 imprez, w tym 16 międzynarodowych. Stanowią one istotny bodziec dla lokalnego sektora MŚP. We wspomnianych wydarzeniach uczestniczyło 1834 wystawców, z czego 58 zagranicznych, natomiast odwiedzających było blisko 170 tys. Wśród imprez znalazły się zarówno te istotne z punktu widzenia gospodarki, np.: Międzynarodowe Targi Meblowe, ARBOS - targi dla przemysłu jachtowego i branży jachtowej, Targi Rolnicze AGRO-PARK, jak i wydarzenia o dużym znaczeniu społecznym, np.: Targi Aktywności Osób Niepełnosprawnych, Targi Edukacyjne, Międzynarodowe Targi Pracy. Intensywną działalnością charakteryzuje się również wspierany z PO RPW Międzynarodowy Ośrodek Wystawienniczo-Kongresowy w Kielcach (projekt w trakcie realizacji). W okresie sprawozdawczym w kieleckim ośrodku odbyło się 56 imprez, w tym 20 międzynarodowych. Było to m.in.: AGROTECH - największa w Europie środkowej impreza prezentująca technikę i sprzęt rolniczy oraz MSPO/Logistyka - największe w Europie Środkowej targi przemysłu obronnego.

Odnosząc zrealizowany do końca 2013 r. postęp rzeczowy do alokacji EFRR i wartości docelowych wskaźników na 2015 r., można stwierdzić, że:

- projekty zakończone wykorzystując 9% alokacji EFRR w tej osi zrealizowały wartości docelowe wskaźników produktu w 12% (tabor) i 58% (powierzchnia wystawiennicza i konferencyjna) oraz wskaźniki rezultatu w 30% (przyrost ludności korzystającej z transportu zbiorowego) oraz 36% (imprezy wystawiennicze i konferencyjne)

- na podstawie zawartych umów szacuje się, że w 2015 r. wskaźniki osi III zostaną osiągnięte na poziomie 100-205% ich wartości docelowej. Znacznie wyższe szacowane wartości od zakładanych dotyczą liczby i powierzchni obiektów wystawienniczych i konferencyjnych oraz możliwego większego przyrostu ludności korzystającej z transportu zbiorowego.

64

Wyższe szacowane wartości wskaźników dotyczących obiektów wystawienniczych i konferencyjnych wynikają z większej niż zakładano w trakcie przeglądu śródokresowego Programu liczby podpisanych umów w działaniu 3.2. PO RPW. W trakcie przeglądu śródokresowego, kiedy ustalono wartość docelową na poziomie 4 projektów67 wydawało się mało prawdopodobne, że zostaną podpisane dodatkowe umowy w tym działaniu ze względu na dotychczasowe problemy potencjalnych beneficjentów z pozyskaniem wkładu własnego. W 2009 r. bowiem z 8 projektów wpisanych na LPI pozostało 3, a w 2010 r. po 2 naborach na LPI dodano zaledwie 1 projekt. Brano zatem pod uwagę ryzyko niezagospodarowania całej wolnej alokacji w ww. działaniu. W wyniku naboru projektów zakończonego 31 sierpnia 2011 r. wyłoniono 2 dodatkowe projekty. W związku z powyższym na koniec grudnia 2012 r. było podpisanych 6 umów o dofinansowanie w tym działaniu, przy wartości docelowej – 4.

Ostrożnie należy oceniać możliwość osiągnięcia wyższej od zakładanej wartości wskaźnika przyrostu ludności korzystającej z transportu zbiorowego, co wynika ze specyfiki tego wskaźnika, który był szacowany z wykorzystaniem modeli statystycznych zarówno na poziomie programu (w ramach Badania ewaluacyjnego dotyczącego wskaźników Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej, 201068), jak i projektów (w ich studiach wykonalności). Poszczególne modele uwzględniają szereg specyficznych założeń. Ewaluator szacował wartość docelową dla całego działania III.1. PO RPW i w sposób oczywisty nie mógł odnosić się do szczegółów, które badane są dopiero na etapie przygotowywania studium wykonalności dla projektu. Zakładał m.in. związek między liczbą zakupionego taboru a przyrostem ludności korzystającej z transportu miejskiego, który okazał się bardziej złożony. Dodatkowe czynniki wpływające na przyrost korzystających z komunikacji miejskiej są uwzględniane dopiero w analizie kosztów-korzyści dla poszczególnych projektów przy tworzeniu studium wykonalności. Włączane są do modelu statystycznego, który wykorzystuje zarówno dane posiadane przez beneficjenta, dane ze statystyki publicznej i szereg subiektywnie przyjętych założeń nawiązujących do danych z innych ośrodków. Modele prognozy liczby pasażerów dla poszczególnych projektów nie są identycznie skonstruowane, bo zależą m.in. od tego, jakim zakresem danych i za jaki okres dysponuje dany beneficjent, jaki zakres danych

67

Zmieniony PO RPW został przekazany do KE przez SFC w czerwcu 2011 r. 68

http://www.polskawschodnia.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Documents/Raport_z_badania_ewaluacyjnego_ wskaznikow_PO_RPW_marzec_2011.pdf

http://www.polskawschodnia.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Documents/Raport_z_badania_ewaluacyjnego_%20wskaznikow_PO_RPW_marzec_2011.pdf

http://www.polskawschodnia.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Documents/Raport_z_badania_ewaluacyjnego_%20wskaznikow_PO_RPW_marzec_2011.pdf


65

65

zewnętrznych można pozyskać i jakie w związku z tym trzeba przyjąć założenia a priori. Faktyczny wzrost liczby pasażerów będzie wykazywany przez beneficjentów po zakończeniu projektów na podstawie danych przewoźników.

Dodatkowo warto wspomnieć, że IP PO RPW w ramach działań ewaluacyjnych zrealizowała w 2009 r. badanie ilościowe na populacji mieszkańców 5 miast wojewódzkich Polski Wschodniej na temat korzystania ze środków komunikacji zbiorowej69. Analogiczne badanie będzie powtórzone po zakończeniu realizacji projektów działania III.1 PO RPW, a uzyskane dane pozwolą na przeprowadzenie analizy zmian, które zaszły w obszarze korzystania z transportu miejskiego. Gromadzone dane dotyczą takich kwestii jak: udział mieszkańców korzystających z transportu miejskiego, udział osób niepełnosprawnych ruchowo korzystających z transportu miejskiego, motywy korzystania ze środków komunikacji miejskiej, poziom zadowolenia mieszkańców z wybranych aspektów transportu zbiorowego oraz inne. Całościowe badanie pozwoli lepiej zrozumieć motywację mieszkańców miast wojewódzkich Polski Wschodniej do korzystania z transportu miejskiego i tym samym może być pomocne przy wyjaśnianiu ew. odchyleń względem wartości docelowej wskaźnika przyrost ludności korzystającej z transportu zbiorowego.

Problemy we wdrażaniu III osi priorytetowej oraz podjęte środki zaradcze

W związku z nieterminową realizacją przez wykonawcę kontraktu dotyczącego budowy linii tramwajowej, w ramach projektu realizowanego przez Miasto Olsztyn, Beneficjent w dniu 9 sierpnia 2013 r. podjął decyzję o odstąpieniu od ww. umowy. Jest to newralgiczny kontrakt, warunkujący realizację całej inwestycji. W związku z powyższym IZ wdrożyła proces monitorowania stanu realizacji powyższego przedsięwzięcia (comiesięczne raporty Beneficjenta o realizacji założonego harmonogramu, comiesięczna sprawozdawczość IP nt. ogłaszania i rozstrzygania postępowań przetargowych w ramach planu naprawczego, trzykrotnie zorganizowane spotkania monitorujące z udziałem reprezentantów Beneficjenta, IP oraz Inicjatywy JASPERS (17 września 2013 r.,4 listopada 2013 r., 27 marca 2014 r.).

Wskutek powyższych zmian w projekcie, jak również w związku z podjętą przez Beneficjenta decyzją o zmianie sposobu realizacji projektu z uwzględnieniem w strukturze instytucjonalnej projektu operatora wewnętrznego (zamiast wyłaniania firmy zewnętrznej), Beneficjent zmodyfikował dokumentację aplikacyjną dla powyższej inwestycji, która – po uzyskaniu zmodyfikowanej opinii Inicjatywy JASPERS (ACN) – została przesłana przez IZ do oceny KE w dniu 28 lutego 2014 r.

Ponadto, w związku z negatywnym wynikiem oceny formalnej projektu rezerwowego pn. Audytorium Podkarpackie, projekt został usunięty z LPI PO RPW 2007-2013 w wyniku aktualizacji listy przeprowadzonej w styczniu 2014 r.

Natomiast przedłużenie realizacji projektu pn. Lubelskie Centrum Konferencyjne wpłynie na zmianę terminu realizacji wartości docelowych wskaźników rezultatu w ramach inwestycji i wskaźnika PO PW liczba zorganizowanych imprez wystawienniczych. Nieosiągnięcie ww. wskaźnika w ramach projektu do końca 2015 r. w ramach ww. projektu oznaczać będzie brak realizacji założonej wartości docelowej ww. wskaźnika na poziomie Programu w 2015 r. (oszacowano, że wskaźnik zostanie osiągnięty na poziomie ok. 80%). IZ PO RPW i IP PO RPW będą prowadzić bieżący monitoring postępów inwestycji w okresie realizacji projektu i realizacji wartości docelowych wskaźników rezultatu w 2016 r. Beneficjent projektu został zobowiązany do osiągnięcia wartości docelowej ww. wskaźnika w najszybszym możliwym terminie, nie później niż do końca 2016 r. Osiągnięte w 2016 r. wartości docelowe zostaną uwzględnione w sprawozdaniu końcowym z realizacji PO RPW przedłożonym KE do 31 marca 2017 r.

69

Ustalenie sytuacji wyjściowej dla działania 3.1. PO RPW – systemy miejskiego transportu zbiorowego, 2009, zrealizowane na zlecenie IP PO RPW przez TNS OBOP i Ecorys, http://www.parp.gov.pl/files/74/75/77/7770.pdf

http://www.parp.gov.pl/files/74/75/77/7770.pdf

66

Wnioski i rekomendacje IZ odnośnie do dalszego przebiegu realizacji III osi priorytetowej

W I kwartale 2014 r. w ramach działania III.1 planowane jest podpisanie aneksu do umowy o dofinansowanie dla projektu Miasta Białystok (etap III) w związku z rozszerzeniem jego zakresu rzeczowego, co umożliwi zagospodarowanie oszczędności przetargowych w ramach inwestycji.

IZ bierze również pod uwagę następujące możliwość zagospodarowania wolnej alokacji w kolejnym okresie sprawozdawczym:

w zależności od wysokości wolnych środków dostępnych w ramach ww. działania planowane jest, po dokonaniu oceny przez IP PO RPW projektów rezerwowych ujętych na LPI PO RPW, sukcesywne podpisywanie umów o dofinansowanie dla tych inwestycji;

ewentualny nabór projektów polegających na przygotowaniu dokumentacji, w tym dokumentacji projektowej, związanej z wdrażaniem celu tematycznego 4, priorytet inwestycyjny 4.5 dla obecnych Beneficjentów PO RPW w perspektywie finansowej 2014-2020 - możliwość taką niesie za sobą procedowana zmiana PO RPW,

W ramach działania III.2 nie planuje się przeprowadzania kolejnego naboru projektów i zawierania nowych umów o dofinansowanie. Niewykorzystane dotychczas środki zostaną w pierwszej kolejności zagospodarowane w ramach realizacji zakontraktowanych projektów (m.in. projekt pn. Budowa Centrum Wystawienniczo-Kongresowego Województwa Podkarpackiego70). Następnie, wolna alokacja występująca w ramach działania III.2 zostanie przesunięta do działania III.1 w ramach aktualizacji SZOOP w kolejnym okresie sprawozdawczym i zagospodarowana na zawarcie kolejnych umów o dofinansowanie projektów.


KE nie sformułowała zaleceń odnośnie tej osi priorytetowej.

3.4. Postęp rzeczowo-finansowy IV osi priorytetowej i analiza jakościowa

Obszar Polski Wschodniej cechuje zły stan techniczny sieci drogowej oraz ograniczona dostępność transportowa w skali regionalnej i w układzie zewnętrznym. Celem IV osi priorytetowej Infrastruktura transportowa jest poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej. Jego realizacja zostanie zapewniona poprzez inwestycje polegające na budowie i modernizacji ważnych odcinków dróg wojewódzkich Polski Wschodniej oraz obwodnic w ciągach dróg krajowych. Na tego typu inwestycje przeznaczono w ramach PO RPW środki EFRR o wartości 697,03 mln EUR.

Inwestycje podejmowane w ramach IV osi priorytetowej wpisują się w trzeci kierunek działań zaktualizowanej Strategii rozwoju społeczno - gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 - Infrastruktura transportowa i elektroenergetyczna, którego celem jest zwiększenie zewnętrznej dostępności i wewnętrznej spójności makroregionu, w tym głównych funkcjonalnych rynków pracy. Dostępność komunikacyjna ma kluczowe znaczenie dla możliwości rozwojowych właściwie we wszystkich aspektach życia społecznego i gospodarczego, zarówno mieszkańców, jak i inwestorów, czy turystów w Polsce Wschodniej.

Do końca 2013 r. w ramach osi podpisano 34 umowy o dofinansowanie (z czego 2 w 2013 r.) o wartości EFRR 691,29 mln EUR, dzięki czemu zagospodarowano prawie całą alokację IV osi priorytetowej. Poziom wykorzystania alokacji w ramach wniosków o płatności wzrósł w porównaniu z rokiem ubiegłym o 21 punktów procentowych i wyniósł ponad 68%.

70

Aneks do umowy o dofinansowanie projektu został podpisany 14 lutego 2014 r. Na tej podstawie przeznaczono na realizację inwestycji 14 mln PLN w ramach dofinansowania UE z puli wolnej alokacji w działaniu III.2.


67

67

Wykres 17. Wykres Wartość EFRR zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność oraz deklaracji zatwierdzonych przez IC w ramach IV osi

priorytetowej w okresie sprawozdawczym i od początku realizacji PO RPW71

W latach 2006 – 2012 nastąpiła znacząca poprawa w zakresie gęstości szlaków komunikacyjnych oraz stanu technicznego infrastruktury komunikacyjnej w Polsce Wschodniej. Całkowita długość dróg publicznych w makroregionie zwiększyła się w porównaniu z 2006 r. o 12%, a długość dróg o nawierzchni twardej ulepszonej – o 15%. Dynamika tych wskaźników w Polsce Wschodniej była nieznacznie wyższa niż na poziomie kraju. Istotnie wzrosła długość dróg ekspresowych w makroregionie z 30,5 km do 222 km w 2012 r. Wybudowano również pierwsze odcinki autostrad (8 km)72. Biorąc pod uwagę zapóźnienia infrastrukturalne w Polsce Wschodniej zmiany te mają istotny wpływ na poprawę dostępności transportowej w makroregionie.

Na poprawę jakości sieci drogowej w Polsce Wschodniej wpływ miało 8 zakończonych projektów w ramach IV osi priorytetowej. Dzięki nim wybudowano i przebudowano łącznie ponad 58 km dróg krajowych i wojewódzkich w makroregionie, w tym ukończono budowę 4 obwodnic (Mrągowa, Przemyśla, Kolbuszowej i Frampola). Ponadto do użytku oddano dodatkowo 5 obwodnic, które zostały zrealizowane w ramach projektów, które nie zostały jeszcze rozliczone finansowo. Inwestycje te zwiększyły dostępność do terenów inwestycyjnych, przedsiębiorstw, atrakcji turystycznych, przejść granicznych, sieci dróg krajowych oraz międzynarodowych i innych miejsc ważnych dla rozwoju gospodarczego miasta i regionu, a także pozytywnie wpłynęły na komfort życia mieszkańców odciążając ruch w miastach i poprawiając bezpieczeństwo ruchu. Ponadto, dzięki zakończonym inwestycjom drogowym wykazano na koniec 2013 r. oszczędność czasu w przewozach (towarowych i pasażerskich) w wysokości ok. 125 mln PLN (ok. 30 mln EUR). Efekt tych projektów będzie rósł, ponieważ w momencie składania wniosku o płatność końcową nie wszystkie projekty wykazały jeszcze postęp w zakresie wskaźnika rezultatu.

Spośród 34 projektów, na które podpisano umowę do końca 2013 r., w realizacji pozostaje jeszcze 26 projektów, spośród których 8 znajduje się na etapie rozliczeń finansowych

71

Powodem rozbieżności między wartością zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie a podpisanymi umowami o dofinansowanie są różnice kursowe występujące w procesie od złożenia wniosku do podpisania umowy. 72

Obliczenie własne na podstawie danych BDL GUS.

68

(realizacja rzeczowa inwestycji została zakończona i przebudowane drogi zostały oddane do użytku). Procesem inwestycyjnym objęte jest nadal 18 projektów.


- projekty zakończone wykorzystując 23% alokacji EFRR w tej osi zrealizowały wartości docelowe wskaźników produktu w zakresie od 16% (dł. nowych dróg) do 31% (liczba projektów transportowych) oraz wskaźnik rezultatu w 14% (oszczędność czasu w przewozach)

- na podstawie zawartych umów szacuje się, że w 2015 r. wskaźniki osi IV zostaną osiągnięte na poziomie od 95% (liczba obwodnic) do 133% (dł. dróg przebudowanych) ich wartości docelowej, a wskaźnika rezultatu oszczędności czasu w przewozach pasażerskich i towarowych - 61% jego wartości docelowej. Znaczący wzrost wartości wskaźnika dł. dróg przebudowanych jest konsekwencją pojawienia się oszczędności poprzetargowych, które zostały przeznaczone na współfinansowanie nowych projektów dotyczących przebudowy dróg.

W 2013 r. przeanalizowano wiarygodność danych dla wskaźnika oszczędności czasu (…) zamieszczonych w KSI i wprowadzono niezbędne aktualizacje. Na tej podstawie stwierdzono, że zakładana wartość docelowa wskaźnika zostanie osiągnięta z opóźnieniem w 2018 r. z powodu spowolnienia w realizacji projektów spowodowanych m.in. koniecznością uzupełniania i weryfikacji dokumentacji środowiskowej, będącą efektem wprowadzenia zmianą w przepisach dotyczących ocen oddziaływania na środowisko.

Problemy we wdrażaniu IV osi priorytetowej oraz podjęte środki zaradcze

Realizacja niektórych projektów przebiega z opóźnieniami, które są spowodowane m.in. niesolidnością wykonawców, błędami w dokumentacji projektowej, nieprzewidywanymi zdarzeniami o charakterze losowym. Wszystkie projekty są monitorowane i stosownie do zaistniałych okoliczności podejmowane są odpowiednie działania naprawcze Opóźnienia dotyczą m.in. projektu obwodnicy Szczuczyna w ciągu przyszłej drogi ekspresowej S61. Pod koniec 2012 r. doszło do zerwania kontraktu z wykonawcą prac budowalnych i dopiero


69

69

w dniu 12 maja 2014 r. dokonano otwarcia ofert na realizację prac budowalnych. W związku z powyższym należy oczekiwać, iż realizacja projektu rozpocznie się niezwłocznie.

Wnioski i rekomendacje IZ odnośnie do dalszego przebiegu realizacji IV osi priorytetowej

Kontraktacja w ramach działania IV.1 została praktycznie zakończona, jednak w związku z sukcesywnie pojawiającymi się w projektach oszczędnościami poprzetargowymi, IZ podjęła decyzję o przeprowadzeniu naboru projektów rezerwowych na LPI w ramach działania IV.1 w terminie: 13 sierpnia - 20 września 2013 r. W trakcie naboru zgłoszono ogółem 8 projektów. IP dokonała oceny ww. zgłoszeń i rekomendowała wpisanie na LPI 2 projektów. W terminie 29 grudnia 2013 – 12 stycznia 2014 r. IZ prowadziła konsultacje społeczne odnośnie ww. projektów. W ramach zmiany LPI dokonanej w styczniu 2014 r. powyższe przedsięwzięcia zostały ujęte jako projekty rezerwowe. W zależności od wysokości wolnych środków dostępnych w ramach działania w kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest sukcesywne podpisywanie umów o dofinansowanie dla powyższych inwestycji.


Odnosząc się do zaleceń KE dotyczących przeprowadzenia analizy korzyści społeczno-gospodarczych inwestycji z zakresu infrastruktury drogowej, należy podkreślić, że ze względu na niewielki udział projektów w zmianach infrastrukturalnych na terenie makroregionu, istotne efekty będą możliwe do zaobserwowania dopiero po ukończeniu największych projektów, w tym przede wszystkim 2 projektów drogowo-mostowych. Dodatkowo, ze względu na specyficzny, dalekosiężny charakter oddziaływań inwestycji drogowych, będzie to wymagało przeprowadzenia szczegółowej ewaluacji. Zdaniem IZ powinna ona zostać przeprowadzona dopiero po zakończeniu realizacji PO RPW.

Należy zauważyć, że efekty realizacji już zakończonych projektów są wyraźnie zauważalne. Koncentracja Programu na obiektach kluczowych z punktu widzenia przepustowości ruchu (budowa obwodnic) przyczyniła się do znaczących oszczędności w przewozach pasażerskich i towarowych spowodowanych skróceniem czasu podróży. Koncentracja środków na wybranych inwestycjach skutkuje osiągnięciem znaczących efektów przy relatywnie niewielkich nakładach finansowych.

3.5. Postęp rzeczowo-finansowy V osi priorytetowej i analiza jakościowa

Celem V osi priorytetowej Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego o warunki naturalne jest zwiększenie roli zrównoważonej turystyki w rozwoju gospodarczym makroregionu. Wynika to z faktu, że obszar ten cechuje m.in. nieefektywna struktura gospodarki z wysokim poziomem zatrudnienia w rolnictwie oraz niski poziom świadomości nt. możliwości wykorzystania walorów przyrodniczych dla turystyki, z drugiej zaś strony województwa Polski Wschodniej dysponują znaczącymi w skali europejskiej walorami turystyczno-przyrodniczymi. Jego realizacja zostanie zapewniona poprzez przedsięwzięcia polegające na:

- promocji Polski Wschodniej jako miejsca atrakcyjnego turystycznie,

- budowie i oznakowaniu ścieżek rowerowych o utwardzonej nawierzchni,

- wytyczeniu i oznakowaniu tras rowerowych na terenie pozamiejskim.

- wykreowaniu unikalnego produktu turystycznego w postaci Trasy rowerowej Polski Wschodniej poprzez przeprowadzenie kompleksowych działań promocyjnych i jednolite oznakowanie turystyczne utworzonych tras rowerowych.

Projekty realizowane w ramach V osi priorytetowej PO RPW realizują cel drugiego kierunku działań zaktualizowanej Strategii rozwoju społeczno - gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 jakim jest aktywizacja zasobów pracy i podniesienie jakości kapitału ludzkiego

70

poprzez wzmacnianie potencjału nowoczesnych kadr oraz skuteczne przeciwdziałanie wykluczeniu na makroregionalnym rynku pracy. Wysoka atrakcyjność środowiska naturalnego stanowi jeden z najważniejszych atutów Polski Wschodniej. Może ona stanowić ważny potencjał dla rozwoju aktywności ekonomicznej społeczności lokalnej poprzez rozwijanie różnych form turystyki aktywnej.

Na realizację ww. działań przeznaczono środki EFRR w wysokości 68,5 mln EUR, a do końca 2013 r. w ramach osi podpisano 7 umów o dofinansowanie (w tym 1 w 2013 r.) o wartości EFRR 5,04 mln EUR. Dzięki temu zagospodarowano 92% alokacji V osi priorytetowej, co stanowiło przyrost równy około 5 pp w porównaniu z rokiem ubiegłym. W związku z początkowym etapem realizacji podpisanych w 2013 r. umów, poziom płatności na rzecz beneficjentów był niewielki i na koniec okresu sprawozdawczego stanowił 7,7% alokacji dla osi.

Wykres 18. Wartość EFRR zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność oraz deklaracji zatwierdzonych przez IC w ramach V osi priorytetowej w okresie sprawozdawczym i od początku realizacji PO RPW

W ramach osi V Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego o warunki naturalne zakończono dotychczas realizację projektu Promocja zrównoważonego rozwoju turystyki. Głównym celem projektu było zainteresowanie ofertą turystyczną województw Polski Wschodniej. Projekt obejmował kompleksową kampanię73 skierowaną do turystów krajowych (w tym mieszkańców Polski Wschodniej) i zagranicznych (Niemcy, Ukraina). Kampania skupiała się na prezentacji wybranych produktów turystyki aktywnej i specjalistycznej. Z porównania wyników badań przeprowadzonych przed kampanią i po niej, wynika, że poprawiło się postrzeganie Polski Wschodniej i makroregion budzi więcej pozytywnych skojarzeń niż przed kampanią74. Osoby deklarujące kontakt z kampanią nie tylko częściej niż pozostali odwiedzili w ostatnich trzech latach regiony Polski Wschodniej, ale również częściej planują odwiedzać makroregion w przyszłości. Poziom wiedzy badanych na temat makroregionu oraz poszczególnych jego części był wyższy niż przed kampanią. Poprawiła się rozpoznawalność niektórych regionów, m.in. Polesia, Roztocza, Kielecczyzny. Pozytywne zmiany w tym zakresie odbyły się bez uszczerbku dla regionów popularnych, tj. Mazury i Bieszczady. W czasie realizacji projektu, w latach 2010-2012 wzrosła również liczba turystów (polskich i zagranicznych) odwiedzających Polskę

73

Kampanię internetową, radiową, telewizyjną, prasową, outdoorową, konferencje prasowe, publikacje, wizyty studyjne 74

Podsumowanie efektów kampanii było prezentowane na spotkaniu rocznym z Komisją Europejską 29.11.2013 r. - http://www.polskawschodnia.gov.pl/2014_2020/Documents/Piekny_Wschod.pdf


71

71

Wschodnią. Dynamika liczby turystów zagranicznych korzystających w tym okresie z noclegów turystycznych w obiektach zbiorowego zakwaterowania wyniosła 126%, a w przypadku turystów krajowych – 106%75. Zauważalny jest wzrost liczby wyjazdów krótkookresowych do Polski Wschodniej, co wiąże się z komponentem prowadzonej kampanii medialnej, zachęcającej turystów krajowych do spędzenia krótkich wyjazdów np. weekendowych w regionów. W latach 2010 -2012 nastąpił również wzrost liczby gości zwiedzających wybrane atrakcje turystyczne Polski Wschodniej min. muzea i wystawy oraz parki narodowe. Wzrost na przestrzeni realizacji projektu nastąpił również w wydatkach turystów odwiedzających Polskę Wschodnią. Można zaobserwować, iż średnie wydatki na osobę w latach trwania kampanii sukcesywnie rosną we wszystkich województwach. Na terenie całego makroregionu można zaobserwować pozytywne tendencje w sektorze turystyki, zarówno w odniesieniu do krajowego jak i zagranicznego ruchu turystycznego. Przemianom uległa także struktura podażowa oferowanych usług. Wszystkie zmiany mają korzystny wpływ na sytuację społeczno-gospodarczą regionu. Zmiany te należy wiązać z kampanią „Piękny Wschód”, choć nie jest możliwe całkowite wyizolowanie wpływu projektu na tendencje makroekonomiczne kształtujące się w sektorze turystyki.

Trwa realizacja 5 projektów dotyczących trasy rowerowych w Polsce Wschodniej. We wszystkich województwach zawarte zostały umowy na przygotowanie dokumentacji technicznej na całość przebiegu trasy i aktualnie kończy się proces przygotowywania tej dokumentacji j. Ogółem zawarto 15 umów na przygotowanie dokumentacji budowlanej i wykonawczej oraz jedną umowę na przygotowanie programu funkcjonalno-użytkowego (województwo podkarpackie) na kwotę ogółem 6,3 mln zł.

Ze względu na skomplikowany charakter projektu, konieczność dokonania uzgodnień z wieloma partnerami, jak również uzyskania licznych pozwoleń proces inwestycyjny rozpocznie się dopiero w II połowie 2014 r. W dwóch województwach (lubelskie i warmińsko-mazurskie) rozpoczęto ogłaszanie przetargów na budowę kolejnych odcinków trasy rowerowej, a w województwie podkarpackim i świętokrzyskim na realizację poszczególnych odcinków projektów w systemie „zaprojektuj i wybuduj”.

W 2013 r. weszły w życie zmiany w rozporządzeniach, które dotyczyły wprowadzenia nowoczesnego sytemu oznakowania tras rowerowych, dzięki którym możliwe będzie prawidłowe znakowanie ponadregionalnych tras rowerowych, takich jak trasa rowerowa Polski Wschodniej, jak również zagwarantowanie wyższego poziomu bezpieczeństwa uczestników ruchu rowerowego. Powyższe regulacje prawne zostały przygotowane przez Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej w oparciu o propozycje przedłożone przez IZ PO RPW.

W dniu 30 grudnia 2013 r. została podpisana umowa o dofinansowanie projektu pn. Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej – promocja realizowanego w ramach działania V.2 przez Samorząd Województwa Świętokrzyskiego w porozumieniu z Regionalną Organizacją Turystyczną Województwa Świętokrzyskiego. Realizacja projektu polegająca na przeprowadzeniu szeregu działań informacyjno – promocyjnych, w tym kampanii medialnej przewidziana została na lata 2014 – 2015.


- zakończony projekt promocji turystycznej wykorzystując 7% alokacji EFRR w tej osi zrealizował wartość wskaźnika produktu: liczba projektów z zakresu promocji turystycznej

75

obliczenia własne na podstawie BDL GUS

72

- dotychczas na realizację projektów tras rowerowych poniesiono stosunkowo niewielkie wydatki. Szacuje się, że projekty kończąc się w 2015 r. przyczynią się do osiągnięcia pozostałych wskaźników produktu osi V w niemal 100%, a rezultatu (liczba udostępnionych atrakcji turystycznych) nawet w stopniu 2-krotnie wyższym od zakładanego. Wartość docelowa wskaźnika rezultatu nie była możliwa do wiarygodnego oszacowania bez znajomości przebiegu trasy rowerowej, co zostało określone w studium wykonalności, odebranym w 2012 r.

Problemy we wdrażaniu V osi priorytetowej oraz podjęte środki zaradcze

Pojawiły się opóźnienia w odbiorze dokumentacji w projektach infrastrukturalnych realizowanych w ramach działania V.2 PO RPW. W przypadku województwa lubelskiego niezbędne było rozwiązanie jednej z umów. W efekcie, później rozpoczęto rzeczową realizację projektów, co przyczyniło się do niższego niż planowano wydatkowania środków. Podjęto szereg działań zaradczych mających na celu dotrzymanie zakładanego w umowach o dofinansowanie terminu zakończenia projektów. Wdrożono m.in. szczegółowy system monitorowania, w ramach którego pozyskiwane są w cyklu miesięcznym szczegółowe dane o stanie postępów w procesie realizacji projektów, a informacja o stanie realizacji projektów i ewentualnych opóźnieniach w ich realizacji dostępna jest na bieżąco. Tym samym pozwala to na szybkie podjęcie interwencji w uzasadnionych przypadkach, bądź też udzielenie beneficjentowi niezbędnego wsparcia.

Termin ostatecznego złożenia wniosku o dofinansowanie projektu pn. Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej – promocja wiązał się z koniecznością dopracowania ostatecznych założeń projektu i prowadzeniem konsultacji pomiędzy województwami makroregionu w zakresie koncepcji zachowania trwałości projektu i podjęcia stałej współpracy w ramach realizacji projektu, co miało zostać uwzględnione we wniosku o dofinansowanie. Proces uzgodnień pomiędzy wszystkimi województwami Polski Wschodniej odbył się kilku etapowo. W dniu 30 września 2013 r. odbyło się posiedzenie Grupy roboczej do spraw realizacji działania V.2, na którym szczegółowo zostały omówione założenia projektu promocji w postaci dokumentu pn. Program promocji i rozwoju tras rowerowych w Polsce Wschodniej na lata 2013-2020. Następnie kluczowe kwestie zostały skonsultowane podczas spotkania przedstawicieli samorządów i IP PO RPW w dniu 14 października 2013 r. oraz w ramach korespondencji pomiędzy samorządami. Wniosek o dofinansowanie został przedstawiony do oceny IP PO RPW 21 października 2013 r. W dniu 30 grudnia 2013 r. została podpisana


73

73

warunkowa umowa o dofinansowanie. Zgodnie z jej postanowieniami w ciągu 3 miesięcy od momentu podpisania umowy beneficjent projektu zobowiązany został do zawarcia porozumień partnerskich z pozostałymi województwami Polski Wschodniej, które potwierdzą formalnie dotychczasowe uzgodnienia.

Wnioski i rekomendacje IZ odnośnie do dalszego przebiegu realizacji V osi priorytetowej

W kolejnym okresie sprawozdawczym rozpocznie się realizacja projektu promocji tras rowerowych skorelowana z postępami wdrażania projektów infrastrukturalnych. Ponadto niezbędne będzie podpisanie aneksów do umów o dofinansowanie projektów infrastrukturalnym związanych w szczególności ze zmianą przebiegu trasy rowerowej w poszczególnych województwach.

Zakłada się również prowadzenie systematycznego monitoringu postępu w rzeczowej i finansowej realizacji inwestycji. Planuje się głównie organizację spotkań na szczeblu zarówno IZ, jak i IP (grupa robocza), na których sformułowane zostaną szczegółowe zalecenia odnośnie realizacji kolejnych zadań w ramach poszczególnych projektów.


Odnosząc się do prośby KE dotyczącej wyjaśnienia przyczyn niskiego poziomu wydatkowania środków w osi priorytetowej V, należy podkreślić, że projekt budowy ponadregionalnej trasy rowerowej wymagał przeprowadzenia szeroko zakrojonych konsultacji i uzgodnień z wieloma partnerami, bez czego nie było możliwe przygotowanie studium wykonalności. W efekcie podpisanie umów na realizację 5 projektów infrastrukturalnych było możliwe dopiero w drugiej połowie 2014 r. Skomplikowany charakter ww. projektów spowodował, że odbiór dokumentacji projektowej we wszystkich województwach następował z opóźnieniami, co rzutowało bezpośrednio na niemożność dotrzymania terminów rozpoczęcia prac budowlanych. W 2014 r. rozstrzygnięte zostaną wszystkie przetargi na prace budowlane i przewidywany jest odbiór pierwszych odcinków trasy rowerowej. W efekcie spowoduje to szybki przyrost wydatkowanych środków, jednak ich największa koncentracja nastąpi w roku 2015.

3.6. Postęp rzeczowo-finansowy VI osi priorytetowej i analiza jakościowa

W celu efektywnej i skutecznej realizacji osi priorytetowych I-V PO RPW, zaplanowano wsparcie działań i procesów z zakresu zarządzania, wdrażania, monitorowania, ewaluacji i kontroli PO RPW. Przewidziano również wsparcie dotyczące upowszechniania informacji na temat możliwości korzystania ze środków Programu oraz efektów jego realizacji. Jest to możliwe dzięki VI osi priorytetowej Pomoc Techniczna, która zakłada działania na rzecz optymalizacji systemu zarządzania i wdrażania PO RPW oraz podnoszenia potencjału administracyjnego instytucji zaangażowanych w realizację PO RPW.

Na realizację VI osi priorytetowej przeznaczono środki w wysokości 58,21 mln EUR, a do końca 2013 r. podpisano 15 umów (w tym 2 w 2013 r.) o wartości EFRR wynoszącej 21,77 mln EUR co pozwoliło wykorzystać ponad 37% środków VI osi priorytetowej przeznaczonych na tego typu przedsięwzięcia. Wartość wniosków o płatność dla tej osi priorytetowej stanowił prawie 27% alokacji dla osi. Jednocześnie w związku z planowanym przeniesieniem środków z VI osi do osi I, zakłada się, że po uwzględnieniu zmniejszenia wartości środków przewidzianych dla osi VI, alokacja osi zostanie wykorzystana w blisko 100%, natomiast płatności będą stanowić 74,12% alokacji osi.

74

Wykres 19. Wartość EFRR zatwierdzonych wniosków o dofinansowanie projektów, podpisanych umów, wniosków o płatność oraz deklaracji zatwierdzonych przez IC w ramach VI osi priorytetowej w okresie sprawozdawczym i od początku realizacji PO RPW

W ramach osi VI Pomoc techniczna wykorzystano 27% alokacji EFRR76, zrealizowano od 73 do 103% wartości docelowej wskaźników określonych na 2015 r. oraz zakończono realizację 12 umów.

Według stanu umów o dofinansowanie na koniec 2013 r. wartości wskaźników mogłyby zostać osiągnięte w 2015 r. na poziomie od 88% do 198% (liczba wykonanych ekspertyz, analiz, badań, studiów i ocen). Z jednej strony należy mieć na uwadze, że wartości w umowach w osi VI są jednak zwykle nieco wyższe niż realnie osiągane i później wykazywane we wnioskach o płatność końcową. Wynika to ze stosunkowo krótkiego czasu trwania tych umów (rocznego), w trakcie którego rzadko są one aneksowane wyłącznie ze względu na wskaźniki. Realnie osiągnięte wartości są wykazywane we wniosku o płatność końcową. Z drugiej strony, w kolejnych latach będą podpisywane umowy w osi VI, które zwiększą jeszcze wartość realizacji wskaźników. Szczególnie wysoka szacowana na 2015 r. wartość wskaźnika liczba wykonanych ekspertyz, analiz, badań, studiów i ocen wynika ze znacznej liczby ocen wniosków o dofinansowanie (szczególnie pochodzących z konkursów), które są zlecane przez IP ekspertom zewnętrznym i zaliczane do wartości tego wskaźnika. Szacując w trakcie przeglądu śródokresowego wartość docelową wskaźnika nie wzięto pod uwagę, tego że oceny wniosków będą zaliczane do wartości wskaźnika. Nie możliwe było również (przed rozdzieleniem rezerwy wykonania i realokacją środków w ramach Programu) określenie skali nowych konkursów, które zwiększyły znacznie zapotrzebowanie na zewnętrzną ocenę wniosków.

Problemy we wdrażaniu VI osi priorytetowej oraz podjęte środki zaradcze

Na obecnym etapie nie zidentyfikowano problemów we wdrażaniu VI osi.

Wnioski i rekomendacje IZ odnośnie do dalszego przebiegu realizacji VI osi priorytetowej

W związku z tym, że tempo wydatkowania środków w ramach VI osi priorytetowej jest adekwatne do potrzeb IP i IZ PO RPW oraz w związku z brakiem jakichkolwiek utrudnień we

76

Odwołując się do zmniejszonej alokacji dla osi VI (po realokowaniu środków do I osi) zatwierdzonej w 2014 r., projekty zakończone wykorzystały 74% tej alokacji.


75

75

wdrażaniu tej osi priorytetowej, IZ planuje w kolejnym okresie sprawozdawczym sukcesywnie wydatkować środki przeznaczone na realizację VI osi priorytetowej zgodnie z zadaniami określonymi w Rocznych Planach Działań dla IP i dla IZ PO RPW na 2014 r.


Odnosząc się do uwagi KE dotyczącej niskiego poziomu kontraktacji środków w VI osi priorytetowej Pomoc Techniczna na poziomie ok. 40% (obowiązującej w 2013 r. alokacji) IZ PO RPW przygotowywała modyfikację zmianę planu finansowego PO RPW, obejmującą realokację środków pomiędzy osiami priorytetowymi Programu. Zmiana polegała na przesunięciu wolnych środków77 z działania VI.1 Wsparcie procesu wdrażania oraz promocja Programu do I osi priorytetowej. Zmiana została zatwierdzona przez KE w marcu 2014 r. Po zmianie kontraktacja w ramach VI osi priorytetowej w pełni wykorzystała przewidzianą na oś alokację.

77

Pozostałe wolne środki – wg przeliczenia alokacji PO RPW po kursie PLN/EUR z 30 października 2012 r., tj: 4,1305 – określono na kwotę 141 812 433,09 PLN.

76

IV. DUŻE PROJEKTY W rozumieniu rozporządzenia nr 1083/2006 w 2013 r. w ramach PO RPW jest realizowanych 16 dużych projektów78:

- 5 w ramach działania II.1.

- 4 w ramach działania III.1.

- 7 w ramach działania IV.1.

W ramach II osi priorytetowej realizowanych jest 5 dużych projektów. Zawarto umowy o dofinansowanie dla wszystkich dużych projektów przewidzianych do realizacji w ramach osi.

Tabela 9. Informacja dotycząca podpisanych umów o dofinansowanie dużych projektów w ramach II osi priorytetowej

Tabela 10. Informacja dotycząca wartości złożonych wniosków o płatność w ramach dużych projektów z II osi priorytetowej

78

Zmniejszenie liczby dużych projektów realizowanych w ramach PO RPW wynika z usunięcia projektu Budowa obwodnicy Wąchocka w ciągu drogi krajowej nr 42 z LPI w lutym 2013 r.


77

77

1. Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo lubelskie - Data podpisania umowy - 21 stycznia 2011 r. - W dniu 14 lutego 2013 r. KE wydała decyzję zatwierdzającą dofinansowanie. - W dniu 22 maja 2013 r. podpisano umowę z wykonawcą infrastruktury. - W dniu 18 czerwca 2013 r. podpisano umowę z Inżynierem Kontraktu. - W dniu 30 października 2013 r. ogłoszono postępowanie w trybie dialogu

konkurencyjnego na opracowanie koncepcji kreacyjnej i kreację kampanii informacyjno-promocyjnej projektu.

- W kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest ogłoszenie postępowania na wybór Operatora Infrastruktury wraz z dostawą infrastruktury aktywnej, postępowania na wybór wykonawcy usługi szkoleniowej - realizacja działań edukacyjnych w projekcie oraz podpisanie umowy z wykonawcą na realizację działań promocyjnych.

2. Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo podkarpackie - Data podpisania umowy - 11 marca 2011 r. - W dniu 18 kwietnia 2013 r. KE wydała decyzję zatwierdzającą dofinansowanie. - W dniu 14 marca 2013 r. podpisano umowę z Inżynierem Kontraktu. - W dniu 26 września 2013 r. podpisano umowę z wykonawcą infrastruktury. - W kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest zatwierdzenie harmonogramu

rzeczowo-finansowego projektu.

3. Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo podlaskie - Data podpisania umowy - 15 kwietnia 2011 r. - W dniu 18 kwietnia 2013 r. KE wydała decyzję zatwierdzającą dofinansowanie. - W dniu 26 lutego 2013 r. podpisano umowę z Inżynierem Kontraktu. - W dniu 21 marca 2013 podpisano umowę z wykonawcą infrastruktury. - W kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest ogłoszenie postępowania na

wybór Operatora Infrastruktury, postępowania na wybór wykonawcy działań promocyjnych oraz postępowania o zamówieniu na wybór wykonawcy działań szkoleniowych.

4. Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo świętokrzyskie - Data podpisania umowy – 27 stycznia 2011 r. - W dniu 14 stycznia 2013 r. KE wydała decyzję zatwierdzającą dofinansowanie. - W dniu 29 stycznia 2013 r. podpisano umowę na wybór wykonawcy infrastruktury. - W kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest ogłoszenie postępowania na

wybór Operatora Infrastruktury, postępowania na realizację działań szkoleniowych oraz zawarcie umowy z wykonawcą na realizację Kampanii informacyjno-promocyjna projektu.

5. Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej - województwo warmińsko- mazurskie

- Data podpisania umowy - 16 listopada 2010 r. - W dniu 18 kwietnia 2013 r. KE wydała decyzję zatwierdzającą dofinansowanie. - W dniu 04 czerwca 2013 r. podpisano umowę z Inżynierem Kontraktu. - W dniu 19 kwietnia 2013 r. podpisano umowę z wykonawcą infrastruktury. - W kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest przygotowanie postępowania

o udzielenie zamówienia publicznego na działania promocyjne w ramach projektu.

W ramach III osi priorytetowej realizowane są 4 duże projekty. Zawarto umowy o dofinansowanie dla wszystkich dużych projektów przewidzianych do realizacji w ramach osi.

78

Tabela 11. Informacja dotycząca podpisanych umów o dofinansowanie w ramach dużych projektów z III osi priorytetowej

Tabela 12. Informacja dotycząca wartości złożonych wniosków o płatność w ramach dużych projektów z III osi priorytetowej

1. Projekt Miasta Kielce Rozwój systemu komunikacji publicznej w Kieleckim Obszarze Metropolitalnym

- Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 12 listopada 2009 r. - W dniu 17 stycznia 2011 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu. - Beneficjent uzyskał zgodę KE na zagospodarowanie oszczędności przetargowych

w ramach ww. inwestycji w drodze rozszerzenia zakresu rzeczowego projektu – dokumentacja projektowa uwzględniająca dodatkowe zadania w ramach zakresu rzeczowego projektu została opracowana i przesłana do oceny KE w dniu 27 sierpnia 2013 r. W związku z powyższym oczekiwane jest wydanie przez KE decyzji zmieniającej pierwotną decyzję KE (tzw. amendment).

- Projekt uzyskał status finalisty konkursu KE – RegioStars 2013. - Trwają prace związane z realizacją rozszerzonego zakresu projektu. - Zakończenie realizacji projektu (rozszerzonego zakresu) - planowane jest do końca

2015 r.

2. Projekt Miasta Lublina Zintegrowany system miejskiego transportu publicznego w Lublinie - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 1 września 2011 r. - W dniu 31 stycznia 2013 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu. - W związku z zakończeniem procesu kontraktowania w ramach projektu powstały

oszczędności w wydatkach kwalifikowanych, które po ankesowaniu umowy o dofinansowanie dla ww. projektu zostaną zagospodarowane przez podpisanie umowy/umów o dofinansowanie z projektem/projektami wyłonionymi w drodze naboru projektów rezerwowych dla działania III.1 PO RPW przeprowadzonego w terminie: 30 października 2013 r. - 30 grudnia 2013 r. Beneficjent nadesłał 3 zgłoszenia w ramach powyższego naboru.

- Planowany termin zakończenia realizacji inwestycji to 31 grudnia 2015 r.


79

79

3. Projekt Miasta Rzeszowa Budowa systemu integrującego transport publiczny Miasta Rzeszowa i okolic

- Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 30 lipca 2012 r. - W dniu 14 sierpnia 2013 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu. Ww. decyzja zawiera błędy (głównie edytorskie), dlatego też IZ pismem z dnia 13 grudnia 2013 r. zwróciła się z prośbą do KE o skorygowanie powstałych w dokumencie omyłek.

- W związku z zakończeniem procesu kontraktowania w ramach projektu powstały oszczędności w wydatkach kwalifikowanych, które po ankesowaniu umowy o dofinansowanie dla ww. projektu zostaną zagospodarowane przez podpisanie umowy/umów o dofinansowanie z projektem/projektami wyłonionymi w drodze naboru projektów rezerwowych dla działania III.1 PO RPW przeprowadzonego w terminie: 30 października 2013 r. - 30 grudnia 2013 r. Beneficjent nadesłał 1 zgłoszenie w ramach powyższego naboru.

- Umowa o dofinansowanie zakłada, że projekt zostanie zakończony w 2015 r.

4. Projekt Miasta Olsztyna Modernizacja i rozwój zintegrowanego systemu transportu zbiorowego w Olsztynie

- Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 12 listopada 2012 r. - W dniu 12 grudnia 2012 r. dokumentacja aplikacyjna dla ww. projektu został przekazana

do KE. - Beneficjent podjął decyzję o odstąpieniu od umowy na realizację kontraktu dotyczącego

budowy linii tramwajowej. Opóźnienia w realizacji ww. zadania wpływają na terminową realizację innych kontraktów w ramach projektu. Beneficjent przedstawił harmonogram działań po odstąpieniu od umowy z wykonawcą ww. kontraktu – zaplanowano przeprowadzenie kilku postępowań przetargowych na wykonanie brakujących elementów. Harmonogram jest konsekwentnie realizowany. Wskutek powyższej zmiany przesunięciu ulegnie termin zakończenia realizacji całego projektu zadeklarowany w umowie o dofinansowanie (styczeń 2015 r.).

- W związku z podjętą przez Beneficjenta decyzją o zmianie sposobu realizacji projektu z uwzględnieniem w strukturze instytucjonalnej projektu operatora wewnętrznego zamiast wyłaniania firmy zewnętrznej oraz wskutek dodatkowych opisanych powyżej zmian w projekcie związanych z odstąpieniem od realizacji kontraktu na budowę linii tramwajowej, Beneficjent zmodyfikował dokumentację aplikacyjną, która po uzyskaniu zmodyfikowanej opinii Inicjatywy JASPERS (ACN) została przesłana przez IZ do oceny KE w dniu 28 lutego 2014 r.

W ramach IV osi priorytetowej realizowanych jest 7 dużych projektów79. Zawarto umowy o dofinansowanie dla wszystkich dużych projektów przewidzianych do realizacji w ramach osi.

Tabela 13. Informacja dotycząca podpisanych umów o dofinansowanie dla projektów dużych w ramach IV osi priorytetowej

79

Zmniejszenie liczby dużych projektów realizowanych w ramach PO RPW wynika z usunięcia projektu Budowa obwodnicy Wąchocka w ciągu drogi krajowej nr 42 z LPI w lutym 2013 r.

80

Tabela 14. Informacja dotycząca wartości złożonych wniosków o płatność w ramach dużych projektów z IV osi priorytetowej

1. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 747 Iłża – Konopnica na odcinku Konopnica - Kamień - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 3 października 2012 r. - W dniu 17 grudnia 2012 r. wniosek o dofinansowanie został przekazany do KE. - W dniu 16 sierpnia 2013 r. Komisja Europejska wydała decyzje zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu. - Inwestycja została podzielona na IV etapy, z tego dwa etapy na odcinki (w sumie

na projekcie zostało wydzielonych 7 odcinków). Trwa realizacja rzeczowa inwestycji. - Jeden z odcinków (odcinek 2.2 Chodel – Bełżyce) został zakończony we wrześniu 2013 r.

i oddany do użytkowania. - Na projekcie na 6 odcinkach występują opóźnienia wynikające z niesprzyjających

warunków atmosferycznych. - Na dwóch odcinkach stwierdzono opóźnienia będące wynikiem niewystarczającej

mobilizacji sprzętowo – kadrowej wykonawcy robót. W związku z powyższym zostały rozwiązane umowy z tymi Wykonawcami robót i wszczęto nowe postępowania przetargowe. Postępowania przetargowe zostały rozstrzygnięte, a umowy zostały zawarte w styczniu 2014 r.

2. Budowa mostu na Wiśle w m. Kamień wraz z budową dróg dojazdowych - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 3 października 2012 r. - Projekt nie jest ujęty w PO RPW w załączniku nr 1 Indykatywny wykaz dużych projektów,

jednak zgodnie z wnioskiem dostarczonym do oceny IP PO RPW w dniu 31.01.2012 r. projekt spełnił warunek finansowy dużego projektu.

- W dniu 16 września 2013 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład z EFRR dla projektu.

- W dniu 17 września 2012 r. rozpoczęła się realizacja rzeczowa projektu. - Stwierdzono opóźnienie w realizacji projektu wynikające z niedotrzymywania terminów

dowozu konstrukcji stalowej na plac budowy. W zakresie robót drogowych prace zostały wykonane ponad plan.

3. Budowa obwodnicy Jarosławia w ciągu drogi krajowej nr 4 Jędrzychowice – Korczowa - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 18 czerwca 2010 r. - W dniu 25 lipca 2013 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład z EFRR

dla projektu. - Rzeczowa realizacja projektu została zakończona. W dniu 18 grudnia 2012 r. droga

została oddana do użytkowania.

4. Budowa wschodniej drogi obwodowej miasta Przemyśla łączącej drogę krajową nr 77 z drogą krajową nr 28 - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 21 kwietnia 2010 r. - W dniu 14 kwietnia 2011 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu.


81

81

- Rzeczowa realizacja projektu została zakończona. W dniu 10 listopada 2012 r. droga została oddana do użytkowania.

- W marcu 2013 r. została przeprowadzona kontrola na zakończenie projektu. Ostatnia refundacja została wypłacona 27 czerwca 2013 r.

5. Budowa obwodnicy miejscowości Bargłów Kościelny w ciągu drogi krajowej nr 61 - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 12 listopada 2012 r. - Projekt nie jest ujęty w PO RPW w załączniku nr 1 Indykatywny wykaz dużych projektów,

jednak zgodnie z wnioskiem dostarczonym do oceny IP PO RPW w dniu 31.01.2012 r. projekt spełnił warunek finansowy dużego projektu.

- W dniu 28 lutego .2013 r. rozpoczęła się rzeczowa realizacja projektu. - W dniu 4 kwietnia 2014 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu. - Stwierdzono opóźnienie w robotach budowlanych.

6. Budowa północnej obwodnicy Jędrzejowa w ciągu drogi krajowej nr 78 - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 25 czerwca 2010 r. - W dniu 8 grudnia 2011 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu. - Droga została oddana do użytkowania w dniu 14 grudnia 2012 r. - W 2013 r. do IP PO RPW wpłynął wniosek o płatność końcową będący obecnie w trakcie

weryfikacji.

7. Likwidacja barier rozwojowych most na Wiśle z przebudową drogi wojewódzkiej nr 764 oraz połączeniem z drogą wojewódzką nr 875 - Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 24 października 2012 r. - W dniu 29 listopada 2013 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą wkład

z EFRR dla projektu. W dniu 10 października 2012 r. rozpoczęła się rzeczowa realizacja projektu.

Informacje na temat zmian na Indykatywnej liście dużych projektów

W 2013 r. nie zaszły żadne zmiany na Indykatywnej liście dużych projektów PO RPW w stosunku do 2012 r, ponieważ do końca 2012 r. zostały wysłane do Komisji Europejskiej wszystkie duże projekty w ramach Programu (w PO RPW w załączniku nr 1 Indykatywny wykaz dużych projektów nie wszystkie projekty są ujęte).

82

V. POMOC TECHNICZNA Środki pomocy technicznej PO RPW finansują działalność IZ i IP PO RPW. W 2013 roku w ramach Pomocy Technicznej realizowano 2 projekty. Roczny Plan Działania Pomocy Technicznej PO RPW 2007-2013 na 2013 rok dla IZ PO RPW

Całkowita wartość projektu wyniosła 367 435,98 EUR, w tym EFRR 312 320,58 EUR80. Od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. wydatkowano kwotę 313 328,96 EUR, w tym EFRR 266 329,61 EUR, co stanowiło 85,27 % zaplanowanych środków.

Wsparcie wdrażania i zarządzania PO RPW ze środków pomocy technicznej PO RPW realizowane było poprzez:

1. podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników wykonujących zadania w ramach PO RPW, na co zarezerwowano środki w wysokości 9 035,33 EUR, w tym EFRR 7 680,03 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 83,61% zaplanowanych środków, które zostały przeznaczone na dofinansowanie indywidualnych szkoleń pracowników. Niższe wykorzystanie środków związane było z tym, iż w związku z przygotowaniem PO PW 2014-2020 i dużym obciążeniem obowiązkami służbowymi, pracownicy IZ zrezygnowali z udziału w części planowanych szkoleń,

2. funkcjonowanie IZ PO RPW, na które zarezerwowano środki w wysokości 62 266,22 EUR, w tym EFRR 52 926,29 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 88,70% zaplanowanych środków, z których dofinansowano koszty delegacji krajowych i zagranicznych pracowników, koszty abonamentu i połączeń telefonicznych, koszty usług pocztowych i kurierskich, zakup tonerów i sprzętu komputerowego, zakup licencji oprogramowania i druk wizytówek,

3. realizację PO RPW, na co zarezerwowano kwotę w wysokości 155 916,98 EUR, w tym EFRR 132 529,43 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 90,65% zaplanowanych środków. Z tej kwoty dofinansowano koszty organizacji posiedzeń Komitetu Monitorującego, organizacji spotkań roboczych, tłumaczeń ustnych i pisemnych, koszty doradztwa prawnego i usług prawnych, koszty usług doradczych w związku z pracami prowadzonymi w zakresie przygotowywania ram programowych i strategicznej interwencji w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem makroregionu Polski Wschodniej,

80

Pierwotnie projekt opiewał na kwotę 912 450,53 EUR, w tym EFRR 775 582,95 EUR, jednak w związku z przeprowadzoną analizą budżetu projektu (rezygnacja z realizacji lub przesunięcie na 2014 rok realizacji niektórych działań informacyjno–promocyjnych oraz wzrost oszczędności, które pojawiły się po rozstrzygnięciu niektórych przetargów), IZ PO RPW dokonała aktualizacji w wyniku której całkowita wartość projektu została ostatecznie zmniejszona o 545 014,55 EUR (Decyzja nr 13 z dnia 11.09.2013 r. i Decyzja nr 14 z dnia 25.11.2013 r.).


83

83

w ramach kolejnej perspektywy finansowej UE (2014-2020)81, przygotowanie ekspertyz: Analiza potrzeb inwestycyjnych i rekomendacje odnośnie założeń operacyjnych programu dla Polski Wschodniej na lata 2014-2020 w obszarze Celu tematycznego 1 Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji z uwzględnieniem Celu tematycznego 3 Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury polityki spójności na lata 2014-2020, Analiza potrzeb inwestycyjnych i uzasadnienie założeń operacyjnych programu dla Polski Wschodniej na lata 2014-2020 w obszarze INFRASTRUKTURA DROGOWA, Analiza potrzeb inwestycyjnych i uzasadnienie założeń operacyjnych programu dla Polski Wschodniej na lata 2014-2020 w obszarze TRANSPORT MIEJSKI, Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej wraz z analizą SWOT dla Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020, Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Operacyjnego Polska Wschodnia na lata 2014-2020, uzupełnienie Prognozy oddziaływania na środowisko projektu PO PW na lata 2014-2020, Analiza modeli realizacji przez klastry projektów innowacyjnych i inwestycyjnych w kontekście zapisów projektu Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020, koszty sporządzenia analizy stanu realizacji 5 projektów indywidualnych Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej, koszty organizacji warsztatów dotyczących zakresu wsparcia dla ośrodków innowacji w ramach projektowanego Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020, koszty organizacji 5 spotkań konsultacyjnych (w Białymstoku, Olsztynie, Lublinie, Rzeszowie i w Kielcach) dotyczące projektu POPW 2014-2020, koszty archiwizacji dokumentów DPP,

4. działania ewaluacyjne, na które zarezerwowano środki w wysokości 62 944,07 EUR, w tym EFRR 53 502,46 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 74,33% zaplanowanych środków, z których dofinansowano koszty badania pt. Ocena ex-ante projektu zaktualizowanej Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 202082 oraz I i II etap badania ewaluacyjnego pt. Ewaluacja ex-ante projektu Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020. Niższy niż planowano poziom wydatkowania środków był wynikiem przesunięcia na 2014 rok płatności za III etap ww. badania ewaluacyjnego (został odebrany w styczniu 2014 roku),

5. informację i promocję, na które zarezerwowano kwotę w wysokości 77 273,38 EUR, w tym EFRR 65 682,37 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 80,78% zaplanowanych środków. Najważniejsze działania informacyjno-promocyjne zostały opisane w pkt 6 sprawozdania, a także w załączniku X do sprawozdania.

81

Umowa częściowo finansowana z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 – 2013. 82

Umowa częściowo finansowana z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 – 2013.

84

Tabela 15. Wskaźniki realizacji projektu

Roczny Plan Działania Pomocy Technicznej PO RPW 2007-2013 na rok 2013 dla IP PO RPW

Całkowita wartość projektu wyniosła 2 126 879,06 EUR, w tym EFRR 1 807 847,20 EUR83. Od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. wydatkowano kwotę 1 982 402,26 EUR, w tym EFRR 1 685 041,92 EUR84, co stanowiło 93,21% zaplanowanych środków.

Działania IP PO RPW ze środków pomocy technicznej PO RPW były wspierane poprzez:

83

Pierwotnie projekt opiewał na kwotę 2 427 161,32 EUR, w tym EFRR 2 063 087,12 EUR, jednak w związku z oszczędnościami, które pojawiły się w toku realizacji projektu (po ponownej weryfikacji potrzeb oraz po rozstrzygnięciu niektórych przetargów), IP PO RPW dokonała aktualizacji, w wyniku której całkowita wartość projektu została ostatecznie zmniejszona o 300 282,26 EUR (Zgodnie z § 14 ust. 3 Umowy nr 5 o dofinansowanie Rocznego Planu Działania IP w ramach pomocy technicznej PO RPW 2007-2013 na rok 2013 zawartej w dniu 07.02.2013 r., zmniejszenie przez IP kwoty projektu nie wymagało zmiany umowy). 84

Wydatki kwalifikowalne po korekcie wniosku o płatność końcową z dnia 15.04.2014 r. (korekta po zakończeniu kontroli na zakończenie realizacji projektu).


85

85

1. podnoszenie kwalifikacji, na co zarezerwowano środki w wysokości 14 011,03 EUR, w tym EFRR 11 909,37 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 85,15% zaplanowanych środków. W ramach kategorii dofinansowano koszty szkoleń dla pracowników IP PO RPW. Niższy niż planowano stopień wykorzystania środków przeznaczonych na podnoszenie kwalifikacji pracowników związany był z dużym obłożeniem obowiązkami służbowymi pracowników zaangażowanych w realizację PO RPW w okresie sprawozdawczym, co utrudniło udział w szkoleniach,

2. funkcjonowanie IP, na potrzeby realizacji zadań w ramach PO RPW zarezerwowano kwotę w wysokości 1 778 583,93 EUR, w tym EFRR 1 511 796,34 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 97,19% zaplanowanych środków. Środki zostały przeznaczone na pokrycie wydatków związanych z finansowaniem wynagrodzeń pracowników IP PO RPW, kosztów delegacji krajowych oraz kosztów wynajmu powierzchni biurowej, usług telekomunikacyjnych, kosztów leasingu samochodów służbowych,

3. realizację PO RPW, na co zarezerwowano kwotę w wysokości 37 039,36 EUR, w tym EFRR 31 483,46 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 46,22% zaplanowanych środków. W ramach ww. środków sfinansowano koszty usług eksperckich. Niski stopień realizacji był wynikiem mniejszej niż pierwotnie zakładano liczby ocen wniosków o dofinansowanie projektów prowadzonych przez ekspertów zewnętrznych,

4. działania ewaluacyjne, na które zarezerwowano kwotę w wysokości 56 029,76 EUR, w tym EFRR 47 625,30 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 69,51% zaplanowanych środków. Środki zostały przeznaczone na sfinansowanie badania ewaluacyjnego. Niższe niż planowano wykorzystanie środków w ramach tej kategorii wydatków związane było z oszczędnościami, które powstały w wyniku uzyskania korzystnej oferty w ramach przeprowadzonego postępowania przetargowego, a także nałożenia na Wykonawcę badania kary z powodu naruszenia postanowień umowy,

5. realizację działań kontrolnych, na które zarezerwowano kwotę w wysokości 140 270,63 EUR, w tym EFRR 119 230,03 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 61,34% zaplanowanych środków. W ramach kategorii dofinansowano koszty kontroli projektów. Niższy niż planowano poziom wydatkowania środków był wynikiem przesunięcia płatności za kontrolę projektów realizowanych przez beneficjentów PO RPW na 2014 rok. Przyczyną zaistniałej sytuacji były z jednej strony problemy z Wykonawcami dotyczące jakości świadczonych usług a z drugiej strony liczne uwagi beneficjentów do informacji pokontrolnych, które wpłynęły na wydłużenie procesu zamykania kontroli oraz opóźnienia w płatnościach,

6. informację i promocję, na co zarezerwowano kwotę w wysokości 100 944,35 EUR, w tym EFRR 85 802,70 EUR. Na dzień 31 grudnia 2013 r. wydatkowano 98,88% zaplanowanych środków. Informacje o działaniach informacyjno-promocyjnych zostały szczegółowo opisane w załączniku X do sprawozdania.

W 2013 roku sfinansowanych zostało łącznie 180 ekspertyz, analiz, badań, studiów i ocen, co stanowi realizację na poziomie 64,98 % w stosunku do planu. Niski poziom realizacji wskaźnika był wynikiem mniejszej niż pierwotnie zakładano liczby ocen wniosków o dofinansowanie projektów prowadzonych przez ekspertów zewnętrznych.

86

Tabela 16. Wskaźniki realizacji projektu


87

87

VI. PROMOCJA I INFORMACJA

W 2013 roku Instytucja Zarządzająca i Instytucja Pośrednicząca PO RPW prowadziły wspólne działania informacyjne i promocyjne zgodnie z Rocznym planem działań informacyjnych i promocyjnych na 2013 r. Działania realizowane przy użyciu różnorodnych narzędzi i kanałów komunikacji koncentrowały się na sześciu podstawowych obszarach: informacja, promocja, edukacja, Internet, ewaluacja i wymiana doświadczeń.

W maju 2013 r. powtórzona została ogólnopolska kampania promocyjna „Fundusze Europejskie – Każdy korzysta, nie każdy widzi”, promująca efekty wdrażania programów operacyjnych, w tym PO RPW. W pięciu spotach, które wyemitowała większość stacji telewizyjnych i radiowych ukazano wpływ środków unijnych na codzienne życie Polaków oraz ich najbliższe otoczenie. Spot dotyczący PO RPW prezentował rozwój uczelni w makroregionie i zachęcał do studiowania w Polsce Wschodniej. Kampania pomogła utrwalić obraz Polski Wschodniej jako miejsca przyjaznego studentom. Badanie poziomu dotarcia kampanii przeprowadzone w lipcu 2013 r. wykazało, że mieszkańcy makroregionu bardziej niż ogół wszystkich badanych zgadzali się, że Fundusze Europejskie wspierają rozwój uczelni w Polsce Wschodniej. Tematyka PO RPW została także uwzględniona w spocie dotyczącym nauki, transportu i medycyny, w którym pokazano projekt miejskiego transportu publicznego w Lublinie.

Wsparciem dla całej kampanii była promocja w mediach społecznościowych.

Działania informacyjno-promocyjne prowadzono także poprzez uruchomioną w lipcu aplikację mobilną I LOVE POLSKA WSCHODNIA. Ten nowoczesny, interaktywny przewodnik po Polsce Wschodniej miał: zachęcać do odwiedzenia makroregionu, promować jego atrakcje turystyczne, a przede wszystkim ukazać zmiany, jakie w nim zaszły dzięki środkom pochodzącym z PO RPW. Aplikacja umożliwiła również zdobywanie punktów, które następnie można było wymieniać w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich na nagrody.

88

Codziennie prowadzony był profil „I Polska Wschodnia” na portalu społecznościowym Facebook, który do końca 2013 roku zgromadził ponad

34,5 tys. fanów. „I Polska Wschodnia” promuje Program oraz pokazuje Polskę Wschodnią jako makroregion piękny, dynamicznie rozwijający się i atrakcyjny turystycznie. Profil, m.in. poprzez zabawę i udział w licznych konkursach angażuje fanów do wspólnej

dyskusji na temat przyszłości makroregionu. W czasie wakacji zostały zorganizowane na nim 3 minikonkursy: „Poznaj Polskę Wschodnią” – test z wiedzy, „Odkryj Polskę Wschodnią – gra memo oraz „Zrób zdjęcie Polsce Wschodniej” – konkurs fotograficzny. Stworzono także unikatową aplikację - grę strategiczną „Rozwój Polski Wschodniej”, dzięki której fani mogli poznać projekty realizowane w ramach PO RPW oraz sprawdzić swoje umiejętności strategiczne, inwestując wirtualne środki finansowe w przedsięwzięcia w rzeczywistości realizowane w Programie.

Trwały również intensywne prace nad przygotowaniem projektu Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020 (PO PW). W celu zebrania opinii i uwag na temat proponowanych kierunków wsparcia w ramach PO PW, w październiku 2013 r.

zorganizowano konferencje konsultacyjne, które odbyły się we wszystkich miastach wojewódzkich Polski Wschodniej. Punktem wyjścia do dyskusji nad kształtem wsparcia przewidywanego w PO PW, w której łącznie wzięło udział 535 osób, było przedstawienie dotychczasowych efektów PO RPW. Konferencjom

towarzyszyła przygotowana przez IP wystawa plenerowa „Polska Wschodnia – tu chce się żyć!”, której inauguracja odbyła się w Białymstoku. Mieszkańcy i odwiedzający pięć miast wojewódzkich Polski Wschodniej mogli zobaczyć 24 plansze prezentujące projekty zrealizowane dzięki wsparciu PO RPW. Wystawa przedstawiała m.in. nowoczesne laboratoria, infrastrukturę dydaktyczną na uczelniach, tereny inwestycyjne, parki naukowo-technologiczne i przemysłowe, komunikację miejską oraz projekty drogowe.

W drugim półroczu 2013 r. realizowany był I etap trzeciej edycji Lekcji o Funduszach Europejskich. Do udziału w wydarzeniu przeznaczonym dla szkół

gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z pięciu województw Polski Wschodniej zgłoszono rekordową ilość uczestników - prawie 21 tys. uczniów z 900 klas. Celem działania jest poszerzenie wiedzy młodzieży na temat wykorzystania środków unijnych, ze szczególnym uwzględnieniem projektów wspartych z PO RPW. Na potrzeby projektu zostały przygotowane specjalne materiały dydaktyczne, w tym komiks pt. „Wyprawa. W poszukiwaniu tajemnicy rozwoju Polski Wschodniej”. Czytelnicy wraz z bohaterami komiksu – dwoma średniowiecznymi wojownikami szukającymi magicznej


89

89

księgi - przemierzając Polskę Wschodnią, poznają inwestycje realizowane dzięki Funduszom Europejskim.

W ramach działań informacyjno-promocyjnych redagowano serwis www.PolskaWschodnia.gov.pl funkcjonujący w ramach portalu www.FunduszeEuropejskie.gov.pl. Na bieżąco zamieszczano w nim m.in. informacje i aktualności o projektach PO RPW oraz o działaniach promocyjnych. We współpracy z IK NSRO przygotowywany był również biuletyn informacyjny nt. NSS i PO „Fundusze Europejskie w Polsce”. W kolejnych numerach kwartalnika ukazały się cztery artykuły dotyczące PO RPW: Nowe oblicze Polski Wschodniej, Design rozkwita w Parku, W Polsce Wschodniej łatwiej o pożyczki oraz Medyczne innowacje w Lublinie.

W 2013 r. opracowano i opublikowano materiały informacyjne dotyczące PO RPW i PO PW, w tym m.in. prezentacje i broszury tematyczne. Ponadto na potrzeby konferencji i konkursów przygotowano materiały promocyjne PO RPW. Realizowane działania były adresowane przede wszystkim do opinii publicznej, beneficjentów oraz partnerów społecznych i gospodarczych, a także do mediów. Szczegółowe informacje na temat wszystkich działań informacyjno-promocyjnych zrealizowanych w 2013 r. w ramach PO RPW znajdują się w załączniku nr X do sprawozdania.