Leesverslag over het boek

Referaat over het congres van de

Gyrgy PAPPMA PatristiekPatristische ArbeitsgemeinschaftGttingen/Duderstadt (Duitsland)2-5 januari 2015.Tussen 2-5 januari vond in Duderstadt en Gttingen het congres van de Patristische Arbeitsgemeinschaft plaats. Het onderwerp van het congres was: wat is de kerk in de late antiquiteit?. De lezingen en de presentaties van het congres handelden dus over verschillende vragen van de vroegkerkelijke ecclesiologie. Peter Gemeinhardt heeft in zijn openingslezing het kerkbegrip van de late antiquiteit met de begrippen van de moderne ecclesiologie uitgelegd. Hij heeft de vroege kerk met een grote matrix vergeleken, dat als elementen de organisatie, de institutie, de interactiviteit en de Inszenierung heeft:

de organisatie verzekert de zichtbaarheid van de kerk;

het institutionaliseren als vormgeving verscheen vooral in de catechese; in het begrip van interactiviteit kan men over de gemeenschap van de heiligen (of meer accuraat over de gemeenschap van de mensen, die door God geheiligd zijn) spreken;

als men over de liturgie spreekt, dan spreekt men over het openbaren van de heilsgeschiedenis.Op de vraag, wat het proprium van de oude kerk was, antwoordde de spreker, dat het vooral het maken van de gemeenschap was, wat geen element van de heidense religies was.

De archeoloog Achim Arbeiter sprak over de ontwikkeling van de oud-christelijke kerkgebouwen van de huiskerk (en/of Prayer Hall) tot de basilica. Hij heeft zijn lezing met beelden over de huiskerk van Dura Europos, the prayer hall van Kefar Othnay en sommige basilicas van de late antiquiteit gellustreerd. Het was interessant om op de plattegronden van meerdere steden te zien, dat in de late antiquiteit de christelijke godsdienstplaatsen intra muros werden, maar toch aan de buitenzijde van de steden gebouwd. Een ander interessant aspect van de lezing was te horen, hoe de ontwikkeling van het bouwen van de kerken ook de veranderingen van het kerkelijke hirarchische systeem tonen:Tijd van ConstantijnNa ConstantijnBij Ambrosius

Christus

HemelChristus

Petrus

HemelChristus

Heiligen

Hemel

Aarde

Keizer (Constantijn)

Bisschop (clerus)

Christelijk volkAarde

Keizer

Bisschop (clerus)

Christelijk volkAarde

Bisschop (clerus)

Keizer

Christelijk volk

De lezing van Stefan Rebenich was een leerzame presentatie van de pluraliteit en van de conflicten van de vroege kerk. De spreker benadrukte dat de hoofdkarakteristieken van de vroege kerk de theologische diversiteit en de sociale pluraliteit zijn geweest. Het christendom was niet een proces van homogeniciteit, maar is vanaf het begin divers geweest. Hierdoor kan men in de plaats van de geschiedenis van het christendom over de geschiedenis van het christendommen spreken. De oorzaken van deze diversiteit zijn de verschillende vormen van de pogingen om de ontstane conflicten op te lossen. De spreker heeft drie vormen van de conflicten onderscheiden: de concurrentie, de strijd en het gevecht. Als voorbeelden voor situaties die naar conflicten leidden, noemde de spreker de bisschopsverkiezingen, het ontstaan van verschillende ketterijen, en de invloed van de aristocratie in het kerkelijk leven. Hij heeft ook vermeld dat de strijd tegen een derde persoon of groepering twee (soms heel verschillende, maar vaak ook tegenstaande) groeperingen bij elkaar trok. De dialoog om deze conflicten op te lossen, werd vaak door een verengde horizon gekarakteriseerd.Thomas Graumann gaf een andere benadering op de vraag van de oude kerk, toen hij over de dagelijkse noodzaak van de oude kerk op grond van de synodale akten sprak. Hij heeft als voorbeeld de financile gevolgen van de gebeurtenissen rond de verkiezing van Basianus vermeld. Door dit voorbeeld kon men zien, hoe er een ingewikkeld systeem ontstond door de ontmoeting van kerk en staat. Door het voorbeeld van Kyril van Alexandrie heeft de spreker ook de aanwezigheid van de corruptie in de vroege kerk vermeld. Door de vermelding van de verschillende kerkelijke ambtenaren (beheer, notarissen, bibliothecarissen, etc.) konden de deelnemers een inzicht in het ingewikkelde systeem van de kerk van de late antiquiteit krijgen. Twee andere aspecten van de late antieke kerk werden ook uitgelegd: aan de ene kant de onscheidbare ingewikkeldheid van de imperiale en kerkelijke institutie en autoriteit, aan de andere kant de tegenstand van de charismatische en institutionele autoriteit.Zes Nachwuchswissenschaftler (junior wetenschappers) hebben hun lopende PhD of habilitatieprojecten gepresenteerd. Andrs Handl sprak over zijn project, waarmee hij de sociale aspecten van begrafenissen in de romeinse catacomben bewerkt, Sandra Leuenberger-Wenger sprak over het Concilie van Calchedon en de institutionalisering van de kerk, en Carmen Cvetkovi sprak over het belang van Nicetas van Remesiana en zijn verband met de theologie van Kyril van Jerusalem. Christoph Birkner heeft het kerkbegrip van Kyril van Schytopolis gepresenteerd, en daarna kwamen twee presentaties over het kerkbegrip van sommige theologen uit de 7de eeuw: Nicholas Marinides sprak over het kerkbegrip van drie Griekse vaders (Antiochos van Massada, Anastasios van Sinai en Sophronios), terwijl Ovidiu Ioan sprak over het kerkbegrip van de Syrische vaders. De laatste twee sprekers hebben ook de apologetische positie van de Griekse en Syrische vaders tegen de islamitische expansie vermeld. Liuwe Westra heeft een etymologische en contextuele analyse van het woord katholiek gepresenteerd. Hij sprak over de geografische en de organische-theologische mening van het woord door de teksten van Ignatius van Antiochie, de teksten van Constantijn de Grote bij Eusebius van Caesarea en de teksten van Julianus van Apostata.De presentatie van Katharina Greschat leidde de toehoorders in de kerken van Gallia in de tijd van Martin van Tour, Victricius van Rouen en Salvianus in. Ze wilden door het implementeren van het oudkerkelijke ascetisme hun hoogst gedegenereerde kerk vernieuwen. De spreker benadrukte dat volgens hen de zwakheid van de kerk het resultaat van de zwakheid van de priesterdom was. Ze wilden de vernieuwing op verschillende manieren realiseren, maar het was toch gemeenschappelijk, dat ze de oorspronkelijke eenheid van de oude kerk in een eschatologische zicht gezet hebben. De impressieve titel van de lezing was: de toverij van het begin.Het laatste moment van het congres was de openbare lezing van bisschop Martin Hein over het begin van het christendom en de evangelische kerken vandaag. Hij sprak over het verband tussen drie belangrijke protestantse theologen (Luther, Schleiermacher en Barth) en de kerkvaders. Op grond van de analyse van deze theologische verbanden benadrukte hij het belang van het schrijven van een protestantse patrologie.Na de lezingen vatte Peter Gemeinhardt de leringen van de lezingen (en de presentaties) samen. Hij vertelde dat uit de lezingen van het congres vier aspecten van de vroegchristelijke ecclesiologie werden benadrukt: Pluralisme (tijdens de discussie na de samenvatting werd het aan deze opmerking toegevoegd dat de waarheid n is, maar het vereist geen uniformiteit); De behoefte naar het herstel van de eenheid (deze eenheid werd ook in de liturgie, maar volgens mij ook in de geloofsbelijdenissen van de oecumenische synoden inszeniert); Functionaliteit van de kerk

Katholiciteit

Reflecties op het congresHet was een erg leerzaam congres omdat ik aan de ene kant veel nieuwe dingen geleerd heb, en aan de andere kant was het een goede mogelijkheid om professionele contacten op te richten.Ik vond het bestuderen van de patristiek met behulp van de moderne sociaal-wetenschappen (sociologie, praktische theologie, etc.) op het congres heel goed.

Wat de protestante patrologie betreft, denk ik, dat men deze vraag voorzichtig behandelen moet. Aan de ene kant moet men zien dat de patristische theologie het gemeenschappelijke erfgoed van het hele christendom is, en men moet niet het protestantse wereld- en Godsbeeld in de vroege kerk terug projecteren. Ik denk dat het contact tussen de vroegchristelijke en de protestantse theologie alleen werkt op het spoor vroege kerk protestantisme, en niet versa.PAGE 3