reformat në të bërit biznes të bankës botërore · ministria e tregtisë dhe industrisë...

Ministria e Tregtisë dhe Industrisë

Ministarstvo Trgovine i Industrije

Ministry of Trade and Industry

Reformat në Të Bërit Biznes të Bankës Botërore

Indikatori: Tregtia Përtej Kufijve Përmbledhje analitike dhe udhëzime teknike

Në mbështetje të Vendimit të Qeverisë Nr. 12/67 të datës 30 dhjetor 2015, “Për koordinimin e reformave të Të Bërit

Biznes”

Përgatitur nga:

Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, me mbështetjen e

Projektit të USAID Partneritetet për Zhvillim

Shkurt 2016

PËRMBAJTJA

A. HYRJE ............................................................................................................................................... 1

B. LIDHJET ME POLITIKAT .................................................................................................................... 1

C. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I TREGTISË PËRTEJ KUFIJVE ............................................................... 1

D. PRAKTIKAT E MIRA .......................................................................................................................... 9

E. KORRELACIONI I TË BËRIT BIZNES ME REZULTATET EKONOMIKE DHE TË QEVERISJES ................ 13

F. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES – TREGTIA PËRTEJ KUFIJVE .............................. 14

G. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS – TË BËRIT BIZNES 2016 TREGTIA PËRTEJ KUFIJVE ................... 15

H. ANALIZA E REFORMAVE DHE TABELAT E PLANIFIKIMIT ............................................................... 17

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese ............................... 17

2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues ..................................................... 19

3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces ..................... 22

I. SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2016 ...................................... 23

1. Bashkimi Evropian (16): Reformat në tregtinë përtej kufijve sipas ekonomive TBB2008-

TBB2016 ............................................................................................................................................ 25

2. Shtetet fqinje dhe të ndërlidhura (8): Reformat në tregtinë përtej kufijve sipas ekonomive

TBB2008-TBB2016 ............................................................................................................................ 28

3. Shtetet tjera (106): Reformat në tregtinë përtej kufijve sipas ekonomive TBB2008-TBB2016 30

Qeveria e Kosovës Udhëzues Analitik “Tregtia Përtej Kufijve” 1

Indikatori: Tregtia Përtej Kufijve

Institucioni udhëheqës: Ministria e Financave – Doganat e

Kosovës

A. HYRJE

Qëllimi i kësaj përmbledhje analitike është që të informojë një analizë të thellë të Indikatorit Tregtia

Përtej Kufijve të Raportit të Bankës Botërore për të Bërit Biznes. Kjo përmbledhje është paraparë që

të përdoret nga Ministria e Financave – Doganat e Kosovës si institucioni udhëheqës për vlerësimin

dhe përgatitjen e një memorandumi të hollësishëm që paraqet masat për reforma të mundshme

ligjore, rregullatore dhe operacionale që do të përmirësojnë procesin për tregtinë përtej kufijve në

Kosovë. Përmbledhja analitike është përgatitur duke përdorur materialet ekzistuese të Bankës

Botërore për Të Bërit Biznes, duke përfshirë nga ueb faqja për Të Bërit Biznes

(http://www.doingbusiness.org/) si dhe raportet e publikuara dhe një analize krahasuese mes

shteteve të ndryshme të përgatitur nga Projekti i USAID-it Partneritetet për Zhvillim.

Në këtë përmbledhje analitike gjithashtu janë përfshirë edhe disa tabela pune për të lehtësuar

punën e grupeve punuese individuale të krijuara nga ministritë përgjegjëse për secilin indikator për

të kryer vlerësimin, në bashkëpunim me institucionet dhe partnerët tjerë përkatës.

B. LIDHJET ME POLITIKAT

Numri I respondentëve (TBB 2016): 6

Lidhjet me MSA-në: Neni 1, Neni 10, 16, 17, 74, 20-49, 104

SAAIP Matrica e prioriteteve afatshkurta: Blloku III, Kapitulli 29, Masa 3.30

Çështjet e ndërlidhura:

Vazhdimi i Implementimit të masave për menaxhimin e integruar të kufirit.

Implementimi i procedurave të kontrollit të bazuar në rrezikshmëri dhe programeve

të besueshme të eksportit për të reduktuar inspektimet.

C. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I TREGTISË PËRTEJ KUFIJVE

Historiku

Kjo temë regjistron kohën dhe koston e lidhur me procesin logjistik të eksportit dhe importit të

mallrave. Sipas metodologjisë së re e cila ka filluar të aplikohet këtë vit, Të Bërit Biznes mat kohën

dhe koston (duke përjashtuar tarifat) lidhur me tri grupe të pajtueshmërisë – pajtueshmëria

dokumentare, pajtueshmëria kufitare dhe transporti vendor - brenda procesit të përgjithshëm të

eksportit dhe importit të një dërgese mallrash. Raundi i fundit i mbledhjes së të dhënave për

projektin ka përfunduar në qershor të vitit 2015.

http://www.doingbusiness.org/


Metodologjia

Të Bërit Biznes regjistron kohën dhe koston e lidhur me procesin logjistik të eksportit dhe importit të

mallrave. Sipas metodologjisë së re e cila ka filluar të aplikohet këtë vit, Të Bërit Biznes mat kohën

dhe koston (duke përjashtuar tarifat) lidhur me tri grupe të pajtueshmërisë – pajtueshmëria

dokumentare, pajtueshmëria kufitare dhe transporti vendor - brenda procesit të përgjithshëm të

eksportit dhe importit të

një dërgese mallrash.

Gjysma e lartë e figurës 1,

duke përdorur shembullin e

Brazilit (si eksportues) dhe

Kinës (si importues), tregon

procesin e eksportit të një

dërgese nga një magazinë

në ekonominë e origjinës në

një depo te një partner

tregtar jashtë shtetit

përmes një porti. Gjysma e

poshtme e figurës 1, duke

përdorur shembullin e

Kenias (si eksportues) dhe

Ugandas (si importues),

tregon procesin e eksportit

të një dërgese nga një

magazinë në ekonominë e

origjinës në një depo te një

partner rajonal tregtar përmes kufirit tokësor. Renditja e ekonomive në lehtësimin e tregtisë përtej

kufijve përcaktohet nga zgjidhja distancës së tyre me rezultatet më të larta në tregtinë përtej kufijve.

Këto rezultate janë mesatarja e thjeshtë e largësisë nga rezultatet më të larta për kohën dhe koston

për pajtueshmëri dokumentare dhe pajtueshmëri kufitare për eksport dhe import (figura 2)

Edhe pse Të Bërit Biznes mbledh dhe publikon të dhëna për kohën dhe koston për transportin e

brendshëm, nuk i përdor këto të dhëna në llogaritjen e distancës me rezultatin më të lartë në

tregtinë përtej kufijve ose renditjen për lehtësinë e tregtisë përtej kufijve. Arsyeja kryesore për këtë

është se koha dhe kostoja për transportin e brendshëm ndikohet nga shumë faktorë të jashtëm - të

tillë si gjeografia dhe topografia e territorit të transitit, kapaciteti i rrugëve dhe infrastruktura e

përgjithshme, afërsia me portin më të afërt ose kufirin, dhe vendndodhjen e depove ku mallrat e

tregtuara ruhen - dhe kështu nuk janë të ndikuara drejtpërdrejt nga politikat tregtare të një

ekonomie dhe nga reformat. Përveç kësaj, Të Bërit Biznes vazhdon të mbledhë të dhëna për numrin

e dokumenteve të nevojshme për tregti ndërkombëtare. Ndryshe nga vitet e mëparshme, edhe këto

të dhëna përjashtohen nga llogaritja e distancës me rezultatin më të lartë dhe renditjen. Koha dhe

kostoja për pajtueshmëri dokumentare shërbejnë si masa më të mira të kostos së përgjithshme dhe

Figura 1


kompleksitetit të pajtueshmërisë me kërkesat

dokumentare sesa me numrin e dokumenteve të kërkuara.

Të dhënat mbi tregtinë përtej kufijve janë mbledhur

përmes një pyetësori të administruar të transportuesit

lokal të mallrave, agjentët doganor dhe tregtarët.

Përgjigjet e pyetësorëve vërtetohen nëpërmjet disa

raundeve të komunikimit përcjellës me të anketuarit, si

dhe duke kontaktuar palët e treta e konsultuar burimet

publike. Të dhënat e pyetësorëve janë konfirmuar

nëpërmjet thirrjeve telekonferencë ose vizitave në të

gjitha ekonomitë.

Në qoftë se një ekonomi nuk zhvillohet tregti ndërkufitare

në shkallë të gjerë zyrtare në sektorin privat si rezultat i

kufizimeve të qeverisë, konfliktit të armatosur apo një

fatkeqësie natyrore, ajo konsiderohet si ekonomi “pa

praktikë”. Një ekonomi “pa praktikë” merr 0 pikë për

distancën nga rezultati më i lartë për të gjithë indikatorët

e tregtisë Përtej Kufijve.

Supozimet e rastit studimor

Për ti bërë të dhënat të krahasueshme nëpër ekonomi,

janë bërë disa supozime rreth mallrave të tregtuara dhe transaksioneve:

Për secilën nga 189 ekonomitë e mbuluara nga Të Bërit Biznes, supozohet se dërgesa udhëton nga magazina në qytetin më të madh afarist të ekonomisë eksportuese deri te një magazinë në qytetin më të madh afarist të ekonomisë importuese . Për 11 nga ekonomitë të dhënat janë mbledhur edhe për qytetin e dytë më të madh afarist , sipas supozimeve të njëjta të rastit studimor.

Rastet studimore të importit dhe eksportit supozojnë produkte të ndryshme të tregtuara. Është supozuar se çdo ekonomi importon një ngarkesë të standardizuar me 15 tonë metrikë të pjesëve të automjeteve në kontejner (HS 8708) nga partneri i tyre i natyrshëm i importit - ekonomia nga e cila importon vlerën më të madhe (çmimi herë sasia) të auto pjesëve. Është supozuar se çdo ekonomi eksporton produktin e avantazhit të saj krahasues (përcaktuar nga vlera më e madhe e eksportit) te partneri i saj i natyrshëm i eksportit - ekonomia që është blerësi më i madh i këtij produkti. Metalet e çmuara dhe xhevahiret, kafshët e gjalla dhe materialet farmaceutike janë të përjashtuar nga lista e produkteve të mundshme të eksportit, megjithatë, dhe kategoria e dytë më e madhe e produktit konsiderohet si e nevojshme.

Një dërgesë është një njësi e tregtisë. Dërgesat e eksportit nuk duhet domosdoshmërisht të jenë në kontejnerë, ndërsa dërgesat e importit të pjesëve të automjeteve supozohet të jenë në kontejnerë.

Kosto e dërgimit në bazë të peshës supozohet të jetë më e madhe se kosto e dërgimit në bazë të vëllimit.

Nëse taksat e qeverisë janë përcaktuar nga vlera e dërgesës, vlera është supozuar të jetë $ 50,000.

Produkti është e ri, jo mall i dorës së dytë apo i përdorur.

Figura 2 – Tregtia Përtej Kufijve: koha dhe kosto për eksport dhe import


Firma eksportuese është përgjegjëse për punësimin dhe të paguar për një transportues të mallrave ose ndërmjetës doganor (ose të dyja) dhe paguan për të gjitha shpenzimet që lidhen me transportin detar ndërkombëtar, transportin e brendshëm, zhdoganimin dhe inspektimet e detyrueshme nga ana e doganave dhe agjencive të tjera qeveritare, trajtimin në port ose kufi, taksat për pajtueshmëri dokumentare dhe për eksportet. Firma importuese është përgjegjëse për shpenzimet e mësipërme për importe.

Mënyra e transportit është një nga më të përdorurat gjerësisht për produktin e zgjedhur të importit ose eksportit dhe partnerin tregtar, siç është porti, aeroporti apo pikë kalimi kufitar.

Të gjitha dorëzimet elektronike të informacionit të kërkuar nga ndonjë agjenci qeveritare në lidhje me dërgesën konsiderohen të jenë dokumente të marra, të përgatitura dhe të dorëzuara gjatë procesit të eksportit ose importit.

Një port apo kufi është përkufizuar si një vend (porti, aeroporti ose pikë kalimi kufitar), ku malli mund të hyjë ose të largohet nga një ekonomi.

Agjencitë qeveritare që konsiderohen relevante janë agjencitë e tilla si doganat, autoritetet e portit, policia rrugore, rojet kufitare, agjencitë e standardizimit, ministritë ose departamentet e bujqësisë ose të industrisë, agjencitë e sigurisë kombëtare dhe autoritetet tjera qeveritare.

Koha

Koha është i matur në orë, dhe 1 ditë është 24 orë (për shembull, 22 ditë janë regjistruar si 22 × 24 =

528 orë). Nëse zhdoganimi merr 7,5 orë, të dhënat regjistrohen ashtu si janë. Nga ana tjetër,

supozoni se dokumentet janë paraqitur në një agjenci doganore në 8:00 paradite, janë përpunuar

gjatë natës dhe mund të merren në 8:00 paradite të nesërmen. Në këtë rast koha për zhdoganim do

të regjistrohet si 24 orë për shkak se procedura aktuale morri 24 orë.

Kosto

Kostoja e sigurimit dhe pagesat informale për të cilat nuk është lëshuar asnjë faturë përjashtohen

nga kostot e regjistruara. Shpenzimet raportohen në dollarë të SHBA-ve. Kontribuuesve u kërkohet

për të kthyer monedhën lokale në dollarë të SHBA-ve bazuar në kursin e këmbimit që mbizotëron në

ditën që i përgjigjen pyetësorit. Kontribuuesit janë ekspertë të sektorit privat në logjistikën e tregtisë

ndërkombëtare dhe janë të informuar në lidhje me kursin e këmbimit dhe lëvizjet e tyre.

Përputhshmëria e dokumenteve

Përputhshmëria e dokumenteve kap kohën dhe koston e lidhur me përputhshmërinë me kërkesat

dokumentare të të gjitha agjencive qeveritare të ekonomisë së origjinës, ekonomisë së destinacionit

dhe të gjitha vendet e transitit (Tabela 1). Qëllimi është për të matur barrën totale për të përgatitur

paketën e dokumenteve që do të mundësojnë përfundimin e tregtimit ndërkombëtare të produktit

dhe palën partnere të supozuar në rastin studimor. Gjatë lëvizjes së dërgesës nga Mumbai në New

York City, për shembull, transportuesi i mallrave duhet të përgatisë dhe të dorëzojë dokumente në

agjencia doganore në Indi, autoritetet portale në Mumbai dhe në agjencinë doganore në New York

City.

Koha dhe kostoja për pajtueshmëri dokumentare përfshin kohën dhe koston për marrjen e

dokumenteve (të tilla si koha e kaluar në inspektime për të marrë një certifikatë të konformitetit ose

certifikatën e origjinës); përgatitjen e dokumenteve (të tilla si koha e kaluar në mbledhjen e

informacionit për të përfunduar deklaratën doganore ose certifikatën e origjinës); përpunimin e

dokumenteve (të tilla si koha e kaluar duke pritur për autoritetin përkatës për të lëshuar një


certifikatë fito sanitare); prezantuar dokumentet (të tilla si koha e kaluar duke treguar një deklaratë

doganore policisë rrugore, ose duke treguar një faturë të terminalit të portit autoriteteve të portit);

dhe dorëzimin e dokumenteve (të tilla si koha e kaluar në dorëzimin e një deklarate doganore në

agjencinë doganore personalisht ose në mënyrë elektronike).

Të gjitha dorëzimet elektronike apo në letër të informacionit të kërkuar nga ndonjë agjenci

qeveritare në lidhje me dërgesën konsiderohen të jenë dokumente të marra, të përgatitura dhe

dorëzuara gjatë procesit të eksportit ose importit. Të gjitha dokumentet e përgatitura nga

transportuesi i mallrave ose ndërmjetësi doganor për produktin dhe palën partnere të supozuar në

rastin studimor janë përfshirë pavarësisht nëse kërkohen me ligj ose në praktikë. Çdo dokument i

përgatitur dhe dorëzuar për të marrë qasje në trajtim preferencial, për shembull, certifikata e

origjinës, janë të përfshira në llogaritjen e kohës dhe kostos për pajtueshmëri dokumentare. Çdo

dokument i përgatitur dhe dorëzuar për shkak të perceptimit që lehtëson kalimin e dërgesës janë të

përfshira (për shembull, transportuesit e mallrave mund të përgatisin një listë paketimi sepse në

përvojën e tyre kjo zvogëlon probabilitetin e inspektimeve fizike ose të tjera ndërhyrëse).

Përveç kësaj, të gjitha dokumentet që janë të detyrueshme për eksport ose import janë përfshirë në

llogaritjen e kohës dhe kostos. Dokumentet që duhet të merret vetëm një herë nuk numërohen,

megjithatë. Dhe Të Bërit Biznes nuk përfshin dokumentet e nevojshme për të prodhuar dhe shitur në

tregun vendor, siç janë certifikatat e palës së tretë të testimit të standardeve të sigurisë që mund të

kërkohet për të shitur lodra në vend, përveç nëse një agjenci qeveritare ka nevojë për të parë këto

dokumente gjatë procesit të eksportit.

Të Bërit Biznes përfshin të gjitha dokumentet që janë të mjaftueshme për të përfunduar tregtinë

ndërkombëtare. Ky dallim është i rëndësishëm në rastet kur ka versione të ndryshme të

dokumenteve. Në Uruguaj, për shembull, eksportuesit e mishit duhet të marrin një certifikatë

sanitare. Marrja e një certifikate të përkohshme, e cila do të lejojë që mallrat të eksportohen, merr

72 orë. Marrja e certifikatës përfundimtare (prokuruar për tatimin apo qëllime të tjera) zgjat më

shumë. Në këtë rast Të Bërit Biznes numëron vetëm certifikatën e përkohshme, sepse kjo është e

mjaftueshme për të eksportuar produktin.

Tërësia e procedurave për pajtueshmëri dokumentare është potencialisht e njëkohshëm me ato për

transportin e brendshëm dhe ka shumë të ngjarë të jetë i njëkohshëm me trajtimin në port ose kufi,

me zhdoganimin dhe me inspektimet. Në Uruguai, për shembull, inspektimi sanitar (duke marrë 72

orë) çon në marrjen e certifikatës sanitare për firmën.

Pajtueshmëria kufitare

Pajtueshmëria kufitare kap kohën dhe koston e lidhur me përputhshmërinë me rregulloret doganore

të ekonomisë dhe me rregulloret në lidhje me inspektimet e tjera që janë të detyrueshme në mënyrë

që dërgesa të kaloj kufirin e ekonomisë, si dhe kohën dhe koston për trajtimin që ndodh në portin

ose kufirin e saj. Koha dhe kostoja për këtë segment përfshijnë kohën dhe koston për marrjen,

përgatitjen dhe dorëzimin e dokumenteve gjatë trajtimit në port ose kufi, zhdoganimin dhe

procedurat e inspektimit. Për shembull, koha dhe kostoja për marrjen e faturës së terminalit të

portit do të përfshihet këtu.

Llogaritja e kohës dhe kostos së pajtueshmërisë kufitare varet nga ajo se ku ndodhin procedurat e

pajtueshmërisë kufitare, kush kërkon dhe kryen procedurat dhe çfarë probabiliteti është se do të

kryhen inspektime. Nëse të gjitha zhdoganimet dhe inspektimet e tjera zhvillohen në port ose kufi,

koha e vlerësimi për pajtueshmëri kufitare merr këtë njëkohësi parasysh. Është plotësisht e mundur


që koha pajtueshmërisë kufitare dhe kosto mund të jenë të papërfillshme, ose zero, si në rastin e

tregtisë ndërmjet anëtarëve të Bashkimit Evropian ose bashkime të tjera doganore.

Nëse disa ose të gjitha inspektimet doganore ose të tjera zhvillohen në vende të tjera, koha dhe

kostoja e këtyre procedurave shtohen në kohën dhe koston e atyre që ndodhin në port ose kufi. Në

Kazakistan, për shembull, të gjitha zhdoganimet dhe inspektimet doganore zhvillohen në një post

doganor në Almaty që nuk është në kufirin tokësor mes Kazakistanit dhe Kinës. Në këtë rast koha e

pajtueshmërisë kufitare është shuma e kohës së kaluar në terminalin në Almaty dhe kohës së

trajtimit në kufi.

Të Bërit Biznes kërkon nga kontribuuesit për të vlerësuar kohën dhe koston për zhdoganim dhe

inspektimet nga agjencitë doganore - të përcaktuara si inspektime të dokumenteve dhe inspektime

fizike, për qëllime të llogaritjes së detyrimeve duke verifikuar klasifikimin e produktit, duke

konfirmuar sasinë, përcaktimin e origjinës dhe për të kontrolluar vërtetësinë e informacioneve të

tjera në deklaratën doganore. (Kjo kategori përfshin të gjitha inspektimet që kanë për qëllim

parandalimin e kontrabandës.) Këto janë procedura zhdoganimi dhe inspektimi që ndodhin në të

shumtën e rasteve dhe kështu janë konsideruar si rasti "standard". Vlerësimet e kohës dhe kostos

kapin efikasitetin e agjencisë doganore të ekonomisë.

Të Bërit Biznes po ashtu kërkon nga kontribuuesit për të vlerësuar kohën totale dhe koston për

zhdoganim dhe inspektimet nga doganat dhe të gjitha agjencitë tjera qeveritare për produktin e

caktuar. Këto vlerësime llogarisin inspektimet që lidhen me shëndetin, sigurinë, standardet fito

sanitare, konformitetin dhe të ngjashme, dhe kështu kapin efikasitetin e agjencive që kërkojnë dhe

kryejnë këto inspektime shtesë.

Nëse inspektimet nga agjenci të tjera që nuk janë doganat janë kryer në 10% ose më pak raste, matja

e kohës dhe kostos së pajtueshmërisë kufitare marrin në konsideratë vetëm zhdoganimin dhe

inspektimet nga doganat (rasti standard). Nëse inspektimet nga agjencitë e tjera zhvillohen në më

shumë se 10% të rasteve, matja e kohës dhe kostos llogarit zhdoganimin dhe inspektimet nga ana e

të gjitha agjencive. Llojet e ndryshme të inspektimeve mund të bëhen me probabilitet të ndryshme -

për shembull, skanimi mund të bëhet në 100% të rasteve, ndërsa inspektimi fizik ndodh në 5% të

rasteve. Në situata të tilla, Të Bërit Biznes llogarit kohën vetëm për skanim, sepse ndodh në më

shumë se 10% të rasteve, ndërsa inspektim fizik nuk ka.

Koha dhe kostoja e pajtueshmërisë kufitare për një ekonomi nuk përfshijnë kohën dhe koston për

pajtueshmëri me rregullat e cilësdo ekonomi tjetër. Konsideroni Izraelin, partner eksporti kryesor i të

cilit në studimin e Të Bërit Biznes janë Shtetet e Bashkuara. Për dërgesë eksporti që të ngarkohet në

anije, ngarkesa duhet të merr provimin e doganës dhe inspektimeve të Izraelit (1,5 orë), dhe të

trajtohet në portin Haifa (36 orë). Përveç kësaj, në Shtetet e Bashkuara kërkohet që të gjitha

dërgesat të inspektohen nga një kompani private (e vendosur në portin Haifa) para se të ngarkohen

në anije, një proces që merr deri në 72 orë gjatë së cilës dërgesa është në portin e Haifas. Por, për

shkak se ky inspektim kërkohet nga autoritetet e SHBA-së, ajo nuk llogaritet në kohën dhe koston e

pajtueshmërisë kufitare për Izraelin, edhe pse ndodh në 100% të rasteve dhe shton konsiderueshëm

kohën për eksport.

Një shembull i kundërt ka të bëjë me importin e auto pjesëve në Ruandë nga Kina. Autoritetet

Ruandase kërkojnë një certifikatë të konformitetit për të gjitha dërgesat e importit. Për dërgimin e

auto pjesëve në rastin studimor të Të Bërit Biznes, kjo certifikatë do të lëshohet nga një kompani

private, pas inspektimeve në depo apo fabrikë në Kinë. Të 245 orët që nevojiten për të marrë këtë


certifikatë janë të përfshira në kohën e pajtueshmërisë kufitare për Ruandën, sepse kjo kohë është

shpenzuar në përmbushjen e kërkesave të autoriteteve të Ruandës dhe për shkak se inspektimet e

tilla janë të vendosura në më shumë se 10% të dërgesave të importit.

Transporti vendor

Transporti vendor kap kohën dhe koston e lidhur me transportimin e dërgesës nga një depo në

qytetin më të madh të biznesit të ekonomisë në portin që përdoret më së shumti, aeroportin ose

pikën kufitare tokësore të ekonomisë. Për 11 prej ekonomive të dhënat janë mbledhur edhe për

qytetin e dytë më të madh të biznesit. Ky grup i procedurave kap kohë për (dhe koston e) transportin

aktual; çdo vonesë e trafikut dhe kontroll të policisë rrugore; si dhe kohën e kaluar në ngarkim ose

shkarkim në depo apo kufi. Koha e përfshirë në këtë segment përfshin kohën e kaluar në marrjen,

përgatitjen dhe dorëzimin e dokumenteve gjatë procesit të transportit.

Për një ekonomi bregdetare me një partner tregtar jashtë shtetit, transporti i brendshëm kap kohën

dhe koston nga ngarkimi i dërgesës në depo derisa dërgesa arrin portin e ekonomisë (shih figurën 1).

Për një ekonomi që tregton nëpërmjet një kufiri tokësor, transporti i brendshëm kap kohën dhe

koston nga ngarkimi i dërgesës në depo derisa dërgesa arrin kufirin tokësor të ekonomisë (shih

figurën 1). Në disa raste kostoja brenda territorit të ekonomisë është e interpoluar nga kostoja totale

nga depo në depo. Për Belgjikën, për shembull, partneri kryesor të eksportit në rastin studimor të Të

Bërit Biznes është Gjermania, dhe transportimi i një ngarkesë që peshon 15 ton, 760 kilometrat nga

Brukseli në Berlin kushton $ 1,400. Dërgesa udhëton 125 kilometra brenda Belgjikës, kështu që

kostoja e transportit të brendshëm që i atribuohet Belgjikës është $ 265. Këto llogaritje bazohen në

distancën e udhëtuar përgjatë rrugës më të përdorur gjerësisht (siç raportohet nga kontribuuesit).

Vlerësimet për kohën dhe koston janë të bazuara në mënyrën më të përdorur të transportit (kamion,

tren, anije lumi) dhe rrugës më të përdorur (rrugë, port, pikat kufitare) siç raportohet nga

kontribuuesit. Në shumicën dërmuese të rasteve të gjithë kontribuuesit në një ekonomi bien dakord

për mënyrën dhe rrugën. Në rastet e pakta të mbetura Të Bërit Biznes ka konsultuar kontribuues të

tjerë për të kuptuar se pse ka pasur mosmarrëveshje. Në këto raste vlerësimet për kohën dhe koston

janë bazuar në mënyrën dhe rrugën e zgjedhur nga shumica e kontribuuesve. Për 11 ekonomi, për të

cilat të dhënat janë mbledhur për qytetin më të madhe dhe qytetin e dytë më të madh afarist, Të

Bërit Biznes lejon që rrugë dhe mënyra më e përdorur gjerësisht e transportit të jenë të ndryshme

për të dy qytetet, në qoftë raportohen kështu nga kontribuuesit e sektorit privat. Për shembull,

dërgesat nga Delhi janë transportuar me tren në portin Mundra për eksport, ndërsa dërgesat nga

Mumbai udhëtojnë me kamion në portin Nhava Sheva për t'u eksportuar.

Në rastin studimor të eksportit, siç u tha, Të Bërit Biznes nuk supozon një dërgesë në kontejner, dhe

vlerësimet për kohën dhe koston mund të bazohen në transportin e 15 ton të produkteve që nuk

janë në kontejner. Në rastin studimor të importit auto pjesët supozohet se janë në kontejner dhe

dërgesa mund të përbëhet nga më shumë se një kontejner. Në rastet kur ngarkesa është në

kontejnerë, koha dhe kosto për transport dhe procedurat e tjera janë të bazuara në një dërgesë që

përbëhet nga ngarkesa homogjene që i përkasin një kodi të vetëm të klasifikimit të vetëm në

Sistemin e Harmonizuar (SH). Ky supozim është veçanërisht i rëndësishëm për inspektimet, sepse

dërgesat e produkteve homogjene janë shpesh objekt i inspektimeve më të pakta dhe më të shkurta

se dërgesat e produkteve që i përkasin kodeve të ndryshme SH.


Tabela 1 – Çfarë mbulojnë indikatorët për kohën dhe koston për eksport dhe import?

Në disa raste dërgesa udhëton nga depoja në një post doganor ose terminal për zhdoganim ose

inspektime dhe pastaj udhëton më tej për në port ose kufi. Në këto raste koha për transport vendor

(me kosto) është shuma e kohës (kosto) për të dy segmentet e transportit. Koha dhe kostoja për

zhdoganim ose inspektime është e përfshirë në matjet e pajtueshmërisë kufitare, por jo në ato për

transportin vendor.

Pse ka rëndësi

Në 10 vitet e fundit modelet e tregtisë ndërkombëtare janë përcaktuar nga rritja e ekonomive në zhvillim, zgjerimi i zinxhirëve të vlerave globale, rritja e çmimeve të mallrave (dhe rëndësinë në rritje të eksporteve të mallrave) dhe natyra gjithnjë e më globale e goditjeve makroekonomike. Secila prej këtyre tendencave ka riformuar rolin e tregtisë në lehtësimin e zhvillimit.

Restaurimi i tregtisë më të hapur pas Luftës së Dytë Botërore ka përfshirë marrëveshjet e mëdha të tregtisë shumëpalëshe dhe të privilegjuar që kishin për qëllim uljen e tarifave dhe barrierave jo-tarifore në tregti. Për herë të parë marrëdhëniet ekonomike dhe të tregtisë ndërkombëtare janë qeverisur nga një sistem shumëpalësh i rregullave, duke përfshirë edhe Marrëveshjen e Përgjithshme mbi Tarifat dhe Tregtinë (GATT) dhe institucionet e Bretton Woods. Këto marrëveshje të tregtisë, të kombinuara me përparimet e mëdha në transport dhe teknologji të komunikimit, kanë çuar në norma të papara të rritjes në tregtinë ndërkombëtare. Midis 1950 dhe 2007, për shembull, tregtia e vërtetë botërore u rrit me 6.2% në vit, ndërsa të ardhurat reale për frymë u rrit me 2% në vit. Tregtia më e madhe ndërkombëtare është e lidhur fort me rritjen ekonomike. Një studim që përdor të dhëna nga 118 vende gjatë gati 50 viteve (1950-98), gjeti se ata që kanë hapur regjimet e tyre tregtare kanë përjetuar një rritje në normat e tyre mesatare vjetore të rritjes prej rreth 1.5 pikë për qind.


Provat tregojnë se një kanal i rëndësishëm me të cilin tregtia ndërkombëtare çon në rritjen ekonomike është me anë të importit të teknologjisë dhe fitimet e ndërlidhura në produktivitet. Një studim i 16 vendeve të OECD mbi 135 vjet zbuloi një marrëdhënie të fortë midis produktivitetit total të faktorëve dhe importit të dijes (matur nga importet e teknologjisë së bazuar në patentë). Në të vërtetë, studimi gjeti se 93% e rritjes së produktivitetit total të faktorit gjatë shekullit të kaluar në vendet e OECD-së ka qenë vetëm për shkak të këtyre importeve të teknologjisë. Këto rezultate tregojnë se tregtia ndërkombëtare është një kanal i rëndësishëm për transmetimin e njohurive, e cila nga ana tjetër përmirëson intensitetin e kapitalit dhe rritjen ekonomike.

Marrëdhëniet në mes tregtisë dhe rritjes ekonomike mund të vërehet në nivel të firmave. Dëshmi substanciale sugjerojnë se rrjedha e njohurive nga blerësit ndërkombëtar dhe konkurrentët ndihmojnë në përmirësimin e performancës së firmave eksportuese. Një përmbledhje e 54 studimeve në nivel të firmave në 34 vende tregon se firmat që eksportojnë janë më produktive se sa ato që nuk bëjnë (edhe pse eksporti nuk e përmirëson produktivitetin domosdoshmërisht). Kjo është kryesisht për shkak se firmat që marrin pjesë në tregjet ndërkombëtare janë të ekspozuara ndaj konkurrencës më intensive dhe duhet të përmirësohen më shpejt se firmat që shesin prodhimet e tyre në vend.

Ndërsa qasja në tregjet ndërkombëtare është e rëndësishme për të gjitha ekonomitë, ekonomitë në zhvillim janë të prekur në mënyrë unike nga politikat tregtare. Për shkak se ata anojnë në drejtim të aktiviteteve të punës intensive, rritja e tyre varet nga aftësia e tyre për të importuar produkte kapitale intensive. Pa qasje në tregjet ndërkombëtare, ekonomitë në zhvillim duhet të prodhojnë këto produkte vetë dhe me një kosto më të lartë, e cila tërheq burimet larg nga fushat ku ata mbajnë një avantazh krahasues. Përveç kësaj, të ardhurat e ulëta për kokë banori kufizojnë mundësitë e brendshme për ekonomi të shkallës. Një regjim tregtar që lejon prodhuesit me kosto të ulët për të zgjeruar prodhimin e tyre edhe përtej kërkesës lokale mund të rrisë mundësitë e biznesit. Kështu, ndërsa tregtia ndërkombëtare mund të sjellë përfitime për ekonomitë e zhvilluara dhe në zhvillim, politika tregtare është në mënyrë të qartë e pandashme nga politikat e zhvillimit.

Në shumë ekonomi proceset joefikase, burokracia e panevojshme dhe procedurat e tepërta shtojnë kohën dhe koston për pajtueshmëri kufitare dhe dokumentare. Vetëm kohët e fundit marrëdhënia midis kontrolleve administrative dhe vëllimeve të tregtisë ka tërhequr vëmendjen e rrjeteve shumëpalëshe të tregtisë. Në vitin 2013, për shembull, anëtarët e Organizatës Botërore të Tregtisë (OBT-së) kanë lidhur një marrëveshje për Lehtësimin e Tregtisë që synon thjeshtëzimin e procedurave tregtare. Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD) vlerëson se zbatimi i plotë i Marrëveshjes së Lehtësimit të Tregtisë së OBT-së mund të zvogëlojë kostot e tregtisë me 14.1% për ekonomitë me të ardhura të ulëta, 15.1% për ekonomitë më të ardhura të mesme të ulëta dhe 12.9% për ekonomitë me të ardhura të mesme të larta. Miratimi edhe vetëm i rekomandimeve të thjeshta (edhe pse shpesh ende të kushtueshme), të tilla si automatizimi i procesit të tregtisë dhe doganave, mund të reduktojë shpenzimet për këto grupe të të ardhurave me 2.1-2.4%. Në matjen e kohës dhe kostos së lidhur me pajtueshmërinë kufitare dhe dokumentare në të gjitha 189 ekonomitë, Të Bërit Biznes mbështet praktika më efikase rregullatore për tregtinë Përtej Kufijve.

D. PRAKTIKAT E MIRA

Ekonomitë me mjediset më të efektshme tregtare ndajnë tipare të përbashkëta. Ato lejojnë

tregtarët për të shkëmbyer informacion me doganat dhe agjencitë tjera të kontrollit në mënyrë

elektronike. Ato gjithashtu përdorin vlerësimet e bazuara në rrezik për të kufizuar inspektimet fizike

në vetëm një përqindje të vogël të dërgesave, duke reduktuar kohët e zhdoganimit. Po kështu, këto


ekonomi kanë tendencë për të tregtuar brenda bashkimeve doganore ose të angazhohen në forma

të tjera të marrëveshjeve bilaterale dhe multilaterale të tregtisë, duke e bërë kohën dhe koston për

të përmbushur formalitetet kufitare të papërfillshme.

Lejimi i dorëzimit dhe procedimit elektronik

Sisteme elektronike për paraqitjen, transferimin, përpunimin dhe shkëmbimin e informatave

doganore janë bërë një mjet i rëndësishëm për menaxhimin e flukseve të informacionit, tashmë të

përdorura gjerësisht në sistemet komplekse tregtare. Sistemet më të avancuara të bazuara në rrjet

lejojnë tregtarët të paraqesin dokumentet përkatëse dhe të paguajnë detyrimet në internet nga

kudo në botë. Çelësi i suksesit është aftësia e një ekonomie të përshtatur kuadrin e tij rregullator me

teknologjitë e reja të informacionit.

Nëse zbatohet në mënyrë efektive, një sistem i tillë kursen kohë të çmuar dhe të holla. Gjithashtu

mund të kufizojë ndërveprimet e drejtpërdrejta me zyrtarë, që redukton mundësitë për korrupsion.

Megjithatë, fillimi i aplikimit të një sistemi elektronik shpesh kërkon që qeveritë të miratojnë

legjislacionin për nënshkrimet elektronike dhe transaksioneve; pa legjislacionin përkatës në fuqi,

zbatimi i një sistemi të ri mund të çojë në veprime të tepërta dhe vonesa, duke kërkuar paraqitjen në

letër të dokumenteve të nënshkruara, pasi ato të jenë deponuar tashmë në mënyrë elektronike. Për

më tepër, për ekonomitë e vogla dhe me të ardhura të ulëta, infrastruktura dhe kostot e trajnimit

për zbatimin e sistemeve të tilla mund të jenë të vështira, dhe efektet kuptimplota për tregtarët

lokal mund të marrin kohë për tu materializuar.

Shkëmbimi i të dhënave doganore dhe harmonizimi i procedurave doganore janë shtylla të

rëndësishme të shumë bashkësive rajonale, dhe sistemet elektronike të shkëmbimit të të dhënave

mund të ndihmojnë në materializimin e iniciativave integruese rajonale. Në Amerikën Qendrore,

sistemi Mallrat Internacionale në Transit (TIM) harmonizon procedurat që më parë ishin të vështira

në një dokument të vetëm për të menaxhuar lëvizjen e mallrave në 9 ekonomi. Në disa vende

kufitare, ky sistem ka reduktuar kohët e zhdoganimit për mallrat në transit deri në 90%. Megjithatë,

lidhja e 2 ose më shumë sisteme të teknologjisë së informacionit nëpërmjet një ndërfaqeje të

përbashkët nuk është gjithmonë një proces i thjeshtë. Integrimi i sistemit të Kenias Simba me

ASYCUDA ++ të Ugandës përmes zhvillimit të sistemit Shkëmbimi Digjital i të Dhënave i Autoriteteve

të të Hyrave (RADDEx) ka marrë disa vjet dhe ende nuk i mbulon të gjitha fushat e tregtisë mes 2

vendeve. Zgjerimi i këtij sistemi në pjesën tjetër të Komuniteti të Afrikës Lindore mbetet një sfidë e

vazhdueshme.

Potenciali i plotë i sistemeve të dixhitalizimit dhe të shkëmbimit elektronik të të dhënave nuk

realizohet menjëherë. Zbatimi i sistemeve merr kohë dhe përfshin ndryshim në praktikat operative,

në trajnime dhe në disa raste, në zakonet e punës së stafit. Në shkurt 2014, Guatemala ka nisur

programin "Dogana pa letër" për të nxitur dorëzimin elektronik të dokumenteve doganore

nëpërmjet një ueb portali dhe për të eliminuar paraqitjen e kopjeve fizike. Paraqitja on-line e

deklaratave doganore ka qenë e detyrueshme për tregtarët guatemalas që nga janari 2015. Programi

u shpalos gradualisht; filloi në zyrën doganore Puerto Barrios në mars 2014 dhe është zbatuar në të

gjitha pikat doganore në korrik të vitit 2015. Edhe pse sistemi për paraqitjen elektronike të

dokumenteve ka qenë në dispozicion që nga viti 2006, përdorimi i tij nuk ishte i detyrueshëm dhe

vetëm disa tregtarë e kanë përdorur atë në praktikë. Me sistemin e detyrueshëm të dorëzimit

elektronik, deklaratat e importit dhe dokumentet e tjera shoqëruese paraqiten në doganë vetëm në

format elektronik, dhe si pasojë, pajtueshmëria dokumentare dhe procesi i përgjithshëm i

zhdoganimit është më i shpejtë.


Për të gjithë ekonomitë, pavarësisht nga niveli i të ardhurave, lejimi i dorëzimit elektronik dhe

përpunimit të dokumenteve doganore të lidhura ka qenë një nga mënyrat më të zakonshme dhe

efektive për të reduktuar vonesat në procesin tregtar. Sot, tregtarët mund të paraqesin të gjitha

dokumentet e tregtisë në mënyrë elektronike në më shumë se gjysmën e ekonomive të OECD-së me

të ardhura të larta pa pasur nevojë për të ofruar kopje fizike. Në Afrikën Sub-Sahariane dhe në

Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore, në kontrast, shumica e ekonomive që kanë sistemet

elektronike ende kërkojnë nga tregtarët të paraqesin kopje fizike të dokumenteve.

Lidhjet e agjencive përmes një sporteli të vetëm elektronik

Gjithnjë e më shumë ekonomi janë duke marrë një hap më tej për të lidhur virtualisht jo vetëm

tregtarët dhe doganat, por të gjitha agjencitë e përfshira në tregti dhe transport nëpërmjet një

sistemi elektronik me një sporte. Në rastin më të mirë, sistemi lejon tregtarët për të paraqitur

informacion dhe dokumente standarde në një pikë të vetme hyrje për të përmbushur të gjitha

kërkesat rregullatore për import, eksport dhe transit, pastaj ndan informatat përkatëse me të gjitha

palët e përfshira në tregti, duke përfshirë pjesëmarrësit privat si bankat dhe kompanitë e sigurimeve,

si dhe agjencitë publike të tilla si autoritetet e emigracionit dhe të regjistrimit të automjeteve.

Një numër në rritje i ekonomive në zhvillim janë të interesuara në fillimin e aplikimit të sistemeve

me një sportel të vetëm të kompleksitetit të ndryshëm. Për shembull, Kolumbia dhe Senegali kanë

zbatuar sisteme të një sporteli të vetëm, edhe pse arritja e funksionalitetit të plotë është një proces i

vazhdueshëm. El Salvador ka ngritur një sportel të vetëm që lidh doganat, ministritë qeveritare dhe

autoritetet tatimore dhe të sigurimeve shoqërore.

Sistemi me një sportel është gjithashtu duke u përqafuar në nivel rajonal. 10 vendet anëtare të

Asociacionit të Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN) kanë vendosur një objektiv ambicioz të krijimit

të një dritare të vetme që mbulon tërë ASEAN. Planet thirrin për integrimin e sporteleve të vetme

nacionale të vendeve anëtare në mënyrë që një paraqitje e vetme e të dhënave dhe informatave të

mjaftojë për të gjithë rajonin ASEAN.

Disa ekonomi kanë raportuar rezultate pozitive nga zbatimi i sistemeve me një sportel të vetëm.

Shërbimi Doganor i Koresë fillimi i aplikimit të sistemit të një sporteli të vetëm ka sjellë 18 milionë $

në përfitime në vitin 2010, pjesë të përfitimeve të përgjithshme ekonomike të atij viti deri në 3.47

miliard $ nga përpjekjet e lehtësimit të tregtisë të agjencisë. Në të vërtetë, për kompanitë koreane-

të tilla si Samsung dhe LG - udhëheqës global në industrinë elektronike - arritja e një kohe të shpejtë

dhe të parashikueshme të kthimit është një aspekt i rëndësishëm i strategjive të tyre të

konkurrencës.

Në Singapor, zbatimi i një sporteli të vetëm sjellë përfitime të mëdha në produktivitetin e qeverisë.

Qeveria ka themeluar sportelin e parë të vetëm në botë për tregti (TradeNET) në vitin 1989, duke

sjellë së bashku më shumë se 35 agjenci kufitare. Në saje të kësaj iniciative, sot TradeNET trajton më

shumë se 30.000 deklarata në ditë, përpunon 99% të lejeve në 10 minuta dhe merr krejt koleksionet

përmes zbritjeve ndërbankare.

Përdorimi i inspektimeve të bazuara në rrezik

Kërkesa që importet dhe eksportet t'i nënshtrohen inspektimeve-për tatim, të sigurisë, mjedisit, kontrollit të kufirit, dhe për arsye shëndetësore dhe të sigurisë, është shpeshherë e nevojshme. Si kryhen këto inspektime, duke përfshirë se si përzgjidhen ngarkesa për inspektim, megjithatë, ndryshon në të gjithë ekonomitë. Nëse bëhen me një dorë të rëndë, inspektimet mund të jenë një pengesë serioze për tregti efikase dhe të parashikueshme. Gjatë viteve, administratat doganore në


mbarë botën, duke punuar së bashku me agjencitë e tjera të kontrollit të kufirit, kanë zhvilluar sisteme për krijimin e profileve të rrezikut që mundësojnë për të aplikuar inspektime fizike përkatëse të rrezikut potencial të dërgesave. Investimi në pajisje është një tjetër mënyrë për të ndihmuar në përshpejtimin e përpunimit të ngarkesave. Shumë ekonomi kanë miratuar përdorimin e skanerëve për të kufizuar nevojën për të hapur kontejnerët fizikisht. Në disa ekonomi, megjithatë, përdorimi joefikas i skanerëve ka çuar në barrë shtesë mbi tregtarët, pasi agjentët doganor skanojnë të gjithë kontejnerët, duke krijuar vonesa dhe shkaktar tarifat e detyrueshme skanimit për tregtarët. Përdorimi efikas i skanerëve në lidhje me profilizimin e bazuar në rrezik mund të arrijë ekuilibrin e drejtë në inspektim, duke kontribuar në efikasitetin e procesit të tregtimit.

Inspektimet e bazuara në rrezik janë normë në ekonomitë me të ardhura të larta të OECD-së, dhe

janë duke u bërë gjithnjë e më e zakonshme në vende të tjera. Tregtarët në Uruguai janë ndër ata që

po përfitojnë nga përmirësimet në procesin e inspektimit përmes miratimit të një sistemi të bazuar

në rrezik. Si pjesë e planit të Modernizimit të Doganave të Uruguait i nisur nga Qeveria në vitin 2007,

Drejtoria Kombëtare e Doganave ka shpalosur një sistem të ri të bazuar në rrezik që u bë plotësisht

operacional deri në vitin 2014. Inspektimet, pra, janë bërë më të shpejta, siç është bërë edhe koha e

nevojshme për të përfunduar procesin e zhdoganimit të eksportit dhe importit.

Tejkalimi i pengesave gjeografike përmes bashkëpunimit rajonal

Shumë ekonomi përballen me sfida të veçanta për të konkurruar në nivel global për shkak të

distancave të mëdha në brendësi dhe vendkalimet kufitare të shumta të përfshira në tregtinë e tyre.

Këto ekonomi mund të përshpejtojë tregtinë nëpërmjet përpjekjeve për të arritur marrëveshje

bashkëpunimi kufitare dhe për të zvogëluar numrin e pikave të kontrollit në mënyrë që ngarkesat të

mund të lëvizin lirisht, pa u ndalur për doganat ose inspektimet tjera-deri sa të arrijnë destinacionin

e vet.

Një shembull i bashkëpunimit rajonal është krijimi i bashkimeve doganore. Dyzet e shtatë vjet më

parë, ndërsa pjesa tjetër e komunitetit ndërkombëtar ishte duke negociuar nivelet e tarifave dhe

kuotave, Bashkimi Evropian nisi një eksperiment të madh - nisjen e një bashkimi doganor. Nuk do të

ketë tarifa doganore në kufijtë e brendshëm në mes të shteteve anëtare të BE-së; do të ketë

detyrime të përbashkëta doganore mbi importet nga jashtë Bashkimit Evropian, si dhe rregulla të

përbashkëta të origjinës për produktet nga jashtë; dhe do të ketë një përkufizim të përbashkët të

vlerës doganore.

Ndërsa bashkimi doganor i BE-së mbetet një nga shembujt më të mirë të lehtësimit të tregtisë në

mes të popujve të ndryshëm, është larg nga të qenit i vetëm. Më shumë se gjysma nga 189

ekonomitë e mbuluara nga Të Bërit Biznes janë në një bashkim doganor sot. Për më tepër, 33

ekonomi janë në një bashkim doganor me partnerin e tyre të rastit studimor të eksportit, dhe 39

janë në një bashkim doganor me partnerin e rastit studimor të importit. Për këto ekonomi koha për

pajtueshmëri dokumentare dhe kufitare kufirit është konsiderueshëm më e ulët në mesatare se sa

për të tjerët. Megjithatë, jo të gjitha unionet doganore janë të barabartë. Unionet doganore mes

ekonomive me të ardhura të larta të OECD-së (në thelb bashkimi doganor i BE-së) performojnë

konsiderueshëm më mirë se të tjerët, e ndjekur nga bashkimet doganore në Evropë dhe Azinë

Qendrore dhe pastaj nga ato në Afrikën Sub-Sahariane.

Shkaktimi i konkurrencës duke e bërë pjesëmarrjen private më të lehtë

Përtej formaliteteve doganore, ofruesit privat të shërbimeve në tregti, siç janë ndërmjetësit

doganor, kompanitë e transportit dhe ofruesit e shërbimeve portuale - të gjithë kanë efekte të

rëndësishme në kohën dhe koston e tregtisë përtej kufijve. Konkurrenca më e madhe në mesin e


ofruesve të shërbimit të tregtisë mund të çojë në taksa më të ulëta dhe cilësi më të lartë të

shërbimit, siç mundet edhe infrastruktura më e mirë. Në vitin 2012, janë marrë masat në Portin e

Cotonou për të lehtësuar kalimin transit dhe lëvizjen e kamionëve. Aranzhimet e parkimit dhe rrugët

ishin modernizuar, dhe një sistem monitorimi për kamionët që kalojnë transit është vendosur.

Jo të gjitha reformat për lehtësimin e tregtisë kërkojnë shpenzime të mëdha. Nisma të tilla si sigurimi

i trajnimit, sqarimi dhe publikimi i rregullave dhe mbajtja e takimeve të rregullta me eksportuesit në

procesin e zhdoganimit mund të bëjnë ndryshim. Për shembull, nëpërmjet një serie të përpjekjeve

për të përmirësuar administratën doganore, si trajnimi i personelit, reduktimi i inspektimeve,

thjeshtimi i procedurave dhe rritja e komunikimit me përdoruesit - Grenada ka reduktuar kohën për

zhdoganim me 3 ditë për eksportet dhe 2 ditë për importin në mes të 2008 dhe 2010.

Promovimi i efikasitetit në inspektimet për produkte specifike

Në ekonomitë ku eksporti më i madh është një produkt bujqësor, pajtueshmëria kufitare merr 70%

më shumë kohë (35 orë më shumë) mesatarisht sesa në ekonomitë e tjera, ndërsa pajtueshmëria

dokumentare merr dy herë më shumë kohë. Arsyeja kryesore për këto dallime është se 81% e

ekonomive ku eksporti më i madh i së cilave është një produkt bujqësor kërkojnë inspektime të

produkteve të veçanta dhe procedura (të tilla si tymosje ose inspektime fito sanitare) për të

eksportuar atë produkt.

Megjithatë, edhe në mesin e ekonomive eksporti më i madh i të cilave është një produkt bujqësor,

koha e nevojshme për pajtueshmëri dokumentare dhe kufitare ndryshon shumë. Koha e

pajtueshmërisë kufitare për produktet bujqësore që i nënshtrohen inspektimeve specifike të

produkteve varion nga 11 orë deri në 210. Ky dallim tregon se është e mundur për të mbrojtur

konsumatorët dhe bizneset, ndërsa lehtësohet (ose të paktën nuk e pengohet) tregtia.

Ekonomitë eksportuese të produkteve bujqësore përfshijnë të gjitha rajonet dhe grupet e të

ardhurave, nga Norvegjia në mesin e OECD ekonomive me të ardhura të larta deri në Guinea-Bissau

në Afrikën Sub-Sahariane. Të dyja, Grenada dhe Australia, për shembull, kërkojnë inspektime

sanitare dhe certifikata për top produktin e tyre të eksportit. Megjithatë përfundimi i procedurave të

pajtueshmërisë kufitare merr 101 orë dhe $ 1.034 për një eksportues të arrë myshkut në Grenadë,

ndërsa merr vetëm 36 orë dhe $ 749 për një eksportues të mishit në Australi. Dhe përfundimi i

pajtueshmërisë dokumentare merr 10 herë si shumë orë për eksportuesin në Grenadë (77), se për

eksportuesin në Australi (7). Eksportuesi në Grenada duhet të kontaktojë me Ministrinë e Bujqësisë

disa ditë më parë dhe të presin për të marrë një dokument kopje fizike për zhdoganim. Në Australi,

nga ana tjetër, autoritetet e karantinës punojnë ngushtë me prodhuesit dhe autoritetet doganore

gjatë gjithë procesit. Ajo që ka rëndësi nuk është nëse inspektimet dhe procedurat e avancuara janë

të nevojshme, por nëse ato kryhen në mënyrë efikase.

E. KORRELACIONI I TË BËRIT BIZNES ME REZULTATET EKONOMIKE DHE TË QEVERISJES

Performanca në Të Bërit Biznes është pozitivisht e lidhur me rezultate tjera ekonomike që janë në

mesin e prioriteteve të Qeverisë së Kosovës.


Rangimi në TBB

2016

Mesatarja e të

ardhurave

bruto

kombëtare për

kokë banori

(TBB 2015)

Biznese të reja

të formuara

për 1000

qytetarë

(TBB 2015)

Rangimi në

Indeksin e

Perceptimit të

Korrupsionit

(TI 2014)

Angazhimi

qytetar në

bërjen e

rregullave

(TBB 2015)

1 – 25 $38,799 7.23 22 4.91

26 - 50 $23,381 3.74 55 4.24

51 - 75 $15,802 3.22 71 2.80

76 - 100 $11,739 2.14 90 1.57

101 - 125 $8,179 1.32 87 1.06

126 - 150 $2,560 0.66 116 1.04

151 - 189 $2,672 1.00 137 0.51

F. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES – TREGTIA PËRTEJ KUFIJVE

Kosova Më së miri

në botë

Më së miri në

BE

Më së keqi në BE

Matja Rangimi

Tregtia Përtej Kufijve 71 1 (16

shtete) 1 (16

shtete) 48 (Irlanda)

Eksport

Koha për eksport: Pajtueshmëria kufitare (orë)

56 107 0 (17

shtete) 0 (1 – 16 shtete)

36 (71 – 2 shtete)

Kosto për eksport: Pajtueshmëria kufitare (USD)

137.0 39 0 (18

shtete) 0 (1 - 16 shtete)

345 (102 - Gjermania)

Koha për eksport: Pajtueshmëria dokumentare (orë)

62 121 0

(Jordania) 1 (2 – 21 shtete)

4 (51 – Mbretëria e Bashkuar)

Kosto për eksport: Pajtueshmëria dokumentare (USD)

227.0 147 2 (20


75 (70 - Irlanda)

Import

Koha për import: Pajtueshmëria kufitare (orë)

16 53 0 (21


24 (61 - Irlanda)

Kosto për import: Pajtueshmëria kufitare (USD)

83.0 32 0 (28

shtete) 0 (24

shtete) 335 (82 – Cyprus)

Koha për import: Pajtueshmëria dokumentare (orë)

6 53 1 (31


2 (32 – 2 shtete)

Koha për import: Pajtueshmëria dokumentare (USD)

92.0 81 0 (1 – 30 shtete)

0 (1 – 25 shtete)

75 (67 – Irlanda)


G. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS – TË BËRIT BIZNES 2016 TREGTIA PËRTEJ KUFIJVE

Karakteristika Të dhënat

Eksport

Produkti

HS 42 : Artikujt prej lëkure; takëme kuajsh dhe mbrehje; mallra udhëtimi, çanta dore dhe kontejnerë të ngjashëm; artikuj prej të brendshmeve të kafshëve (përveç krimbit të mëndafshit)

Partneri tregtar Italia

Kufiri Vermice-Morine pikë kalimi kufitar

Distanca (km) 100

Koha e transportit vendor (orë) 3

Kosto e transportit vendor (USD) 182

Shpejtësia e transportit vendor (km/orë)

39.1

Kosto e transportit vendor për distancën (USD/km)

1.8

Dokumentet Fatura e ngarkesës

CMR itinerari

Fatura komerciale

Deklarata doganore e eksportit

Deklarata doganore e transitit

EUR 1 – Certifikata e origjinës

Certifikata e standardeve ISO

Certifikata e prodhimit

Import

Produkti HS 8708: Pjesë dhe aksesorë të automjeteve

Partneri tregtar Gjermania

Kufiri Pika kufitare Elez Han

Distanca (km) 67




30.9


1.8

Dokumentet CMR itinerari

Fatura komerciale


Deklarata doganore e importit


Lista e paketimit


H. ANALIZA E REFORMAVE DHE TABELAT E PLANIFIKIMIT

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese

Karakteristika Të dhënat Informatat e sakta (P/J)

Korrigjimet

Eksport

Produkti




Distanca (km) 100




39.1


1.8


CMR itinerari

Fatura komerciale







Import




Distanca (km) 67




30.9


1.8


Fatura komerciale



Lista e paketimit


2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues

Karakteristika Të dhënat Baza ligjore ose

operacionale

Reforma që duhet bërë (p.sh.

eliminimi, riorganizimi, s’ka

ndryshim)

Mekanizmi për reformë:

ndryshimi i (L)igjit, ndryshimi

i (R)regullores, Përmirësim

(O)peracional)

Koha e nevojshme për

reformë: (S)hkurtë, (M)esme, (G)jatë)1

Baza ligjore ose operacionale

Eksport

Produkti




Distanca (km) 100

Koha e transportit vendor (orë)

3

1 Shkurtë = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2016. Mesme = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2017. Gjatë = reforma zbatohet dhe validohet

pas datës 1 qershor 2017.


Kosto e transportit vendor (USD)

182


39.1


1.8


CMR itinerari

Fatura komerciale






Import





Distanca (km) 67

Koha e transportit vendor (orë)

2

Kosto e transportit vendor (USD)

118


30.9


1.8


Fatura komerciale



Lista e paketimit


3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces

Nr. Qeveria ose organi joqeveritar

Numri i procedurës

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


I. SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2016

Në fushën e tregtisë përtej kufijve, reformat e regjistruara nga Të Bërit Biznes 2014/15 hapën një gamë të gjerë-nga ndërtimi apo përmirësimin i

infrastrukturës së fortë apo të butë për tregti deri te bashkimet doganore, digjitalizimin e dokumentacionit dhe fillimin e aplikimit të sistemeve të

inspektimit të bazuara në rrezik. Këto përpjekje të ndryshme nxjerrin në pah kompleksitetin e tregtisë ndërkombëtare. Ato gjithashtu flasin për ndryshimet

e paraqitura gjatë këtij viti në metodologjinë e përdorur për të matur kohën dhe koston për të tregtinë Përtej Kufijve. Sipas metodologjisë së re Të Bërit

Biznes konsideron tregtinë mbi tokën në mes të ekonomive fqinje, duke

shtuar një funksion të ri të reformës: marrëveshjet rajonale për lehtësimin e

tregtisë.

Brazili është në mesin e ekonomive që investojnë në sistemet elektronike

për të lehtësuar tregtinë. Një platformë on-line ka minimizuar burokracinë

dhe riorganizuar transaksionet, duke reduktuar kohën e zhdoganimit për

eksportuesit në Sao Paulo dhe Rio de Janeiro në 2014/15. Zyra e Tregtisë së

Jashtme dhe Sekretariati i të Ardhurave Federale ka filluar zbatimin e

sistemit elektronik në prill të vitit 2014 për të lidhur doganat, tatimin dhe

agjencitë administrative të përfshira në eksport. Sistemi tani u lejon

eksportuesve të paraqesin deklaratat dhe dokumentet tjera të lidhura në

mënyrë elektronike në vend se në letër. Edhe pse kopjet e shtypura ende

pranohen gjatë këtij viti të parë të programit, shumica e eksportuesve janë

konvertuar plotësisht në sistemin e ri elektronik.

Megjithatë, potenciali i plotë i digjitalizimit dhe sistemeve të shkëmbimit

elektronik të të dhënave nuk realizohet menjëherë. Zbatimi i sistemeve merr

kohë dhe përfshin ndryshime në praktikat operative, në trajnim dhe, në disa

raste, në praktikat e punës së stafit. Benin ka zbatuar me sukses një sistem elektronik me një sportel në vitin 2012. Në vitin e kaluar, megjithatë, ka zgjeruar

në mënyrë të konsiderueshme digjitalizimin e procedurave të tregtisë për eksportet dhe importet përmes sporteleve të vetme. Organi doganor tashmë

është i detyruar të pranojë vetëm dokumentet elektronike mbështetëse për faturë të vetme dhe dokumentet e tjera të dorëzuara para deklaratës

doganore. Kjo ka rezultuar në një ulje të konsiderueshme të kohës për procedurat doganore - tre vjet pas fillimit të platformës on-line.


Tunizia gjithashtu përmirësuar praktikat e tregtisë ndërkombëtare vitin e kaluar. Vendi ka lehtësuar tregtinë përmes portit të Rades duke rritur efikasitetin e

kompanisë shtetërore të trajtimit portual dhe duke investuar në infrastrukturën portuale. Një përmirësim i rëndësishëm strukturor në port ishte zgjerimi i

dokut për të rritur kapacitetin e terminalit. Përmirësimet në infrastrukturën e fortë dhe të butë në port kanë reduktuar kohën e pajtueshmërisë kufitare

eksport dhe import, duke u kursyer tregtarëve në Tunizi 48 orë për dërgesë (figura 1).

Guatemala dhe Tanzania janë ndër ekonomitë që kanë përmirësuar infrastrukturën e butë për tregti duke lejuar dorëzimin elektronik dhe përpunimin e

dokumenteve, si dhe duke përdorur platforma on-line për shkëmbimin e informacionit ndërmjet agjencive të përfshira në tregtinë ndërkombëtare. Në

shkurt 2014 Guatemala e ka nisur programin "Dogana pa letër" për të promovuar dorëzimin elektronik të dokumenteve doganore nëpërmjet një ueb portali

dhe për të eliminuar dorëzimin e kopjeve fizike. Paraqitja on-line e deklaratave doganore për eksportet dhe importet ka qenë e detyrueshme për tregtarët

guatemalas që nga janari 2015. Programi u shpalos gradualisht; filloi në zyrën doganore Puerto Barrios në mars të vitit 2014 dhe është zbatuar plotësisht në

të gjitha pikat doganore në korrik 2015. Tanzania ka zbatuar një sistem on-line për përpunimin e dokumenteve të lidhura me tregtinë në korrik të vitit 2014.

Sistemi i Integruar i Doganave të Tanzanisë (TANCIS) lidh disa agjenci, duke eliminuar nevojën për tregtarët që të vizitojnë këto agjenci në person.


1. Bashkimi Evropian (16): Reformat në tregtinë përtej kufijve sipas ekonomive TBB2008-

TBB2016 Austria

= Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Austria e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke aplikuar

një sistem elektronik të zhdoganimit dhe një sistem të inspektimeve të bazuar

në rrezik.

Belgjika = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Belgjika e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar sistemin e saj të profilimit të bazuar në rrezik për importet.

Bullgaria = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Bullgaria e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar dorëzimin on-line të formularëve të deklarimit doganor.

Kroacia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Kroacia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar një sistem të ri elektronik doganor.

TBB 2014: Kroacia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke përmirësuar infrastrukturën fizike dhe të sistemit të informimit në portin e Rjekës dhe duke riorganizuar procedurat doganore të eksportit në përgatitjet për aderim në Konventën e Transitit të Përbashkët të Bashkimit Evropian.

TBB 2009: Kroacia e ka reduktuar kohën për eksport dhe import për

përmirësimeve të vazhdueshme në infrastrukturën e portit.


Republika Çeke = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Republika Çeke e ka reduktuar kohën për eksport dhe import

duke lejuar dorëzimin elektronik të deklaratave doganore dhe dokumenteve

tjera.

Franca = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Franca i ka shpejtuar dhe thjeshtëzuar procedurat e zhdoganimit

duke aplikuar deklaratën doganore elektronike dhe eliminuar nevojën për

dorëzim të dokumenteve të caktuara.

Greqia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Greqia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar

një sistem që lejon dorëzimin elektronik të deklaratave tatimore për eksport.

Hungaria = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Hungaria ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke lejuar

dorëzimin elektronik të deklaratave doganore dhe dokumenteve tjera.

Letonia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Letonia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

reduktuar numrin e dokumenteve të kërkuara për importim.

TBB 2011: Letonia ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke

aplikuar dorëzimin elektronik të deklaratave doganore.


Lituania = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Lituania ka reduktuar kohën për import duke aplikuar, në

përputhje me ligjin e BE, një sistem elektronik për dorëzimin e deklaratave

doganore.

Holanda = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Holanda e ka bërë më të lehtë importin duke aplikuar një sistem

të ri të bazuar në ueb për lirimin e kargos në terminalet e portit në Roterdam.

Polonia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Polonia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një sistem të ri operativ në terminal në portin e Gdanskit.

TBB 2012: Polonia e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar përgatitjen elektronike dhe dorëzimin e dokumenteve doganore.

Portugalia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Portugalia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një sportel të vetëm për procedurat portuale.

TBB 2010: Portugalia e ka reduktuar kohën e nevojshme për zhdoganim

përmes trajnimit të stafit dhe përmirësimit të procedurave doganore.

Republika Sllovake = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Republika Sllovake ka reduktuar kohën për tregtinë përtej

kufijve duke aplikuar më shumë sisteme elektronike për administrim

doganor.


Sllovenia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Sllovenia e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar dorëzimin on-line të formularëve të deklarimit doganor.

Spanja


TBB 2013: Spanja ka reduktuar kohën për import duke zgjeruar tutje

përdorimin e dorëzimit elektronik të deklaratave doganore dhe përmirësuar

shkëmbimin e informatave në mes doganave dhe agjencive tjera.

2. Shtetet fqinje dhe të ndërlidhura (8): Reformat në tregtinë përtej kufijve sipas ekonomive

TBB2008-TBB2016 Shqipëria


TBB 2016: Shqipëria e ka bërë më të lehtë eksportimin duke zbatuar sistem

inspektimi elektronik të bazuar në rrezik, që ka reduktuar kohën për

pajtueshmëri kufitare. TBB 2010: Shqipëria ka reduktuar kohën e nevojshme për zhdoganim të

importeve duke zbatuar sistemin ASYCUDA për shkëmbimin elektronik të të

dhënave në botë dhe duke blerë skanerë.

Bjellorusia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Bjellorusia ka reduktuar kohën për tregti duke aplikuar deklarimin elektronik të eksporteve dhe importeve.


TBB 2010: Bjellorusia ka reduktuar kohën e transitit për tregti duke zbatuar një sistem të inspektimit të bazuar në rrezik dhe duke përmirësuar operacionet në pikë kalimin kufitar.

TBB 2009: Bjellorusia ka reduktuar kohën për eksport dhe import përmes

rregulloreve të reja që shtrëngojnë afatin kohor për zhdoganim dhe sqaruar

procedurat për lëshimin e letër-kredive.

Bosnja dhe Hercegovina = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Bosnja dhe Hercegovina e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej

kufijve duke miratuar një ligj të ri doganor, themeluar një administratë të re

doganore dhe zbatuar një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave.

Gjeorgjia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Gjeorgjia ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke

krijuar zona të zhdoganimit.

TBB 2010: Gjeorgjia ka reduktuar koston e tregtisë dhe ka thjeshtëzuar

kërkesat për dokumente për eksport dhe import.

IRJ e Maqedonisë = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: IRJ e Maqedonisë ka reduktuar kohën për eksport dhe import

duke racionalizuar orarin e taksave doganore dhe strukturën e lejeve, duke

përmirësuar sistem e inspektimeve të bazuara në rrezik, duke thjeshtëzuar

procedurat doganore dhe eliminuar një dokument që kërkohej më parë

Mali i Zi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2011: Administrata doganore e Malit të Zi ka thjeshtëzuar tregtinë

duke eliminuar kërkesën për paraqitje të faturës së trajtimit në terminal për

eksport dhe import.

Turqia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Turqia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke aplikuar

një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave, duke përmirësuar

infrastrukturën e teknologjisë informative dhe trajnuar diku 2.500 doganierë

dhe 14.000 tregtarë.

Ukraina = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Ukraina e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

lëshuar deklaratat doganore më shpejtë dhe duke reduktuar numrin e

inspektimeve fizike.

TBB 2009: Ukraina ka reduktuar kohën për import duke përmirësuar infrastrukturën portuale dhe shërbimet.

TBB 2012: Ukraina e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej kufijve

duke aplikuar inspektime shtesë për zhdoganim të importeve.

3. Shtetet tjera (106): Reformat në tregtinë përtej kufijve sipas ekonomive TBB2008-TBB2016 Antigua dhe Barbuda


TBB 2013: Antigua dhe Barbuda e kanë bërë më të vështirë tregtinë

përtej kufijve duke rritur numrin e dokumenteve të kërkuara për

import.

Algjeria = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2015: Algjeria e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar infrastrukturën në portin e Algiers.

TBB 2008: Algjeria e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej kufijve

duke rritur numrin e inspektimeve të kryera.

Angola = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Angola ka reduktuar kohën për tregti përtej kufijve duke bërë

investime në infrastrukturën e portit dhe administratë.

TBB 2010: Angola e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve përmes një

programi për përmirësimin e doganave që ka riorganizuar procedurat dhe ka

reduktuar kohën dhe koston për tregti.

TBB 2014: Angola ka rritur kërkesat për dokumente për tregtinë

ndërkufitare duke aplikuar një regjistrim të detyrueshëm për të gjithë

tregtarët dhe një licencë të re për transaksione eksporti dhe importi.

Argjentina = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Argjentina ka reduktuar numrin e dokumenteve të nevojshme për

import duke eliminuar kërkesat për licencë jo-automatike.

TBB 2013: Argjentina ka rritur kohën, koston dhe numrin e

dokumenteve të nevojshme për import duke zgjeruar listën e

produkteve që kërkojnë licenca jo-automatike dhe aplikojnë

procedura të reja të para miratimit për të gjitha importet.

Armenia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Armenia ka reduktuar kohën dhe koston për pajtueshmëri

dokumentare dhe kufitare për tregti me Federatën Ruse duke u bashkuar në

Unionin Ekonomik Euroaziatik.

TBB 2011: Armenia e ka bërë më të lehtë tregtinë duke aplikuar tryeza vetë deklaruese në shtëpitë doganore dhe duke investuar në pajisje të reja për të përmirësuar operacionet kufitare dhe aplikuar sistemin e menaxhimit të rrezikut.

TBB 2010: Armenia ka reduktuar kohën e kërkuar për tregti përtej kufijve duke inkurajuar konkurrueshmëri më të madhe në sektorët e bankave dhe të transportit dhe në industrinë e shërbimeve të ndërmjetësuesve doganorë dhe


duke reduktuar numrin e mallrave që kërkohet të inspektohen dhe numrin e dokumenteve të nevojshme për zhdoganim të mallrave.

TBB 2008: Armenia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar

një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave (Direct Trader Input) që u

mundëson ndërmjetësve doganorë të dorëzojnë në mënyrë elektronike

deklaratat doganore.

Azerbajxhani = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Azerbajxhani e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke riorganizuar procedurat doganore të brendshme.

TBB 2010: Azerbajxhani ka reduktuar kohën për zhdoganim dhe për kalim të

kufirit duke riorganizuar dhe rigrupuar agjencitë prapa një sporteli të vetëm të

shërbimit doganor.

Bahamet = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Bahamet e kanë bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar plotësisht një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave, që ka

reduktuar kohën për përgatitjen dhe dorëzimin e dokumenteve tregtare për

eksport dhe import.

Bahrejni = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Bahrejni e ka bërë më të lehtë tregtinë duke ndërtuar një port të

ri modern, duke përfshirë sistemin elektronik për shkëmbim të të dhënave dhe

duke aplikuar inspektimet e bazuara në rrezik.

Bangladeshi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2015: Bangladeshi e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar një sistem plotësisht të automatizuar, të kompjuterizuar të

menaxhimit të të dhënave doganore , ASYCUDA (Automated System for

Customs Data) World. Kjo reformë aplikohet në Chittagong dhe Dhaka.

TBB 2010: Bangladeshi ka reduktua kohën e kërkuar për zhdoganim të

mallrave duke automatizuar procedurat e zhdoganimit në portin e Chittagong.

Benini = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Benini e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke e

zhvilluar thjeshtëzuar ende sistemin e vet elektronik me një sportel të vetëm,

që ka reduktuar kohën për pajtueshmëri kufitare për eksport dhe import.

TBB 2015: Benini e ka bërë më të lehtë duke reduktuar numrin e dokumenteve të nevojshme për import

TBB 2014: Benine e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke përmirësuar sistemet e menaxhimit të porteve, avancimit të infrastrukturës rreth portit dhe vendosja e rregullave të reja për transit të kamionëve.

TBB 2013: Benini ka reduktuar kohën e kërkuar për tregti përtej kufijve duke zbatuar një sistem elektronik me një sportel të vetëm duke integruar doganat, agjencitë e kontrollit, autoritetet portuale dhe ofruesit e tjerë të shërbimeve në portin e Kotonou.

TBB 2010: Benin ka reduktuar kohën e nevojshme për zhdoganim të mallrave përmes doganës duke zbatuar një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave.

TBB 2009: Benini ka reduktuar kohën për eksport përmes përmirësimeve në

infrastrukturën e portit.

Botsvana = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Në Botsvana eksporti dhe importi është bërë më i shpejtë falë

aplikimit të një skaneri nga autoriteti doganor i vendit dhe një përditësimi të


sistemit të deklarimit doganor të Afrikës Jugore në pikën kufitare Kopfontein–

Tlokweng.

TBB 2009: Botsvana ka shpejtuar zhdoganimin në kufirin e saj me Afrikën

Jugore dhe ka trajnuar doganierët e saj për përdorimin e sistemit elektronik të

shkëmbimit të të dhënave, duke rezultuar me përpunim më të shpejtë të

dokumenteve tregtare.

Brazili = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Brazili ka reduktuar kohën për pajtueshmëri dokumentare dhe

kufitare për eksport duke zbatuar sistemin elektronik SISCOMEX Portal. Kjo

reformë vlen për Rio de Janeiro dhe Sao Paulo.

TBB 2009: Brazili ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke zbatuar sistemet e shkëmbimit elektronik të të dhënave SISCARGA dhe SISCOMEX CARGA si dhe sistemin e inspektimit të bazuar në rrezik për kargot. Një rritje e ofertës së letërkredive nga banka ka kontribuar gjithashtu në reduktimin e kohës.

TBB 2008: Brazili e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përditësuar sistemin e vet të shkëmbimit elektronik të të dhënave për doganat.

Belize = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Belize ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke zbatuar

sistemin për shkëmbimin e të dhënave ASYCUDA World.

Burkina Faso = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Burkina Faso ka reduktuar kohën e nevojshme për tregti përtej

kufijve duke krijuar një sportel të vetëm për dokumente e tregtisë komerciale.


Burundi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Burundi e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

eliminuar kërkesën për raport të pastër të inspektimit para dërgimit.

TBB 2013: Burundi ka reduktuar kohën për tregti përtej kufijve duke

avancuar përdorimin e sistemeve të shkëmbimit elektronik të të dhënave, duke

aplikuar një sistem më efikas për monitorimin e mallrave që shkojnë nëpër

shtete tranzit dhe duke përmirësuar koordinimin kufitar me shtetet fqinje

transit.

Bolivia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Bolivia e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej kufijve

duke shtuar kohën e zhdoganimit.

Kamboxhia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Kamboxhia ka eliminuar inspektimet para dërgimit, duke

reduktuar kohën dhe numrin e dokumenteve të kërkuara për import dhe

eksport.

Kameruni = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Kameruni ka reduktuar kohën për eksport dhe import dhe ka

avancuar sigurinë e mallrave transit brenda vendit, duke përmirësuar sistemin e

një sporteli të vetëm (Guichet Unique du Commerce Extérieur) në portin

Douala dhe duke zbatuar sistemin e përcjelljes GPS dhe skanerët për kargo.

Republika e Afrikës Qendrore = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2014: Republika e Afrikës Qendrore e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej

kufijve duke rehabilituar rrugën kryesore transit në kufirin me Kamerunin.

TBB 2015: Republika e Afrikës Qendrore e ka bërë më të vështirë

tregtinë përtej kufijve duke rritur kontrollet kufitare dhe kontrollet e

sigurisë në pikën kufitare me Kamerunin.

Çadi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Çadi e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar një dokument të ri për eksport dhe import.

Kili = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Kili e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar

një sistem elektronik on-line të shkëmbimit të të dhënave për operacionet

doganore.

Kina = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Kina e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke relaksuar

kufizimet për kredi tregtare.

Kolumbia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Kolumbia ka përshpejtuar procesin e zhdoganimit duke zbatuar

sistemin elektronik të shkëmbimit të të dhënave MUISCA.

TBB 2009: Kolumbia ka reduktuar kohën për eksport dhe import përmes zbatimit të procedurave të menaxhimit të riskut, shkëmbimit elektronik të të dhënave dhe pagesën elektronike të detyrimeve doganore dhe përmes përmirësimeve në sektorin bankar.

TBB 2008: Kolumbia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zgjatur

orët e punës për doganën në portin e Karategjenas.


Republika Demokratike e Kongos = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Në Republikën Demokratike të Kongos pjesëmarrja e kompanive

private në procesin e trajtimit në terminal në portin e Matadit ka reduktuar

kohën e trajtimit të kargos duke përmirësuar cilësinë e shërbimeve.

TBB 2016: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë më të vështirë

tregtinë përtej kufijve duke rritur kohën e trajtimit në port dhe koston

për eksport dhe import.

Republika e Kongos = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Republika e Kongos e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve

duke zbatuar përpunimin para arritjes së manifesteve të dërgesës dhe duke

bërë përmirësime në administrimin doganor.

Kosta Rika = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Kosta Rika e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar sistemin elektronik të shkëmbimit të të dhënave dhe duke lejuar

dorëzimin elektronik të manifesteve të kargos para arritjes së mallrave.

Bregu i Fildishtë = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një platformë me një sportel të vetëm për import, që ka reduktuar

kohën e kërkuar për pajtueshmëri dokumentare.

TBB 2015: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

thjeshtëzuar proceset për prodhimin e raportit të inspektimit dhe duke

reduktuar ngarkesat për trajtim në port dhe terminal në portin e Abigjanit.

Xhibuti = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2012: Xhibuti e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke zhvilluar një terminal të ri për kontejnerë.

TBB 2009: Xhibuti ka reduktuar kërkesat për dokumente për eksport dhe import, dhe kohën për import duke përmirësuar administrimin e portit dhe eliminuar disa formalitete shëndetësore dhe teknike.

TBB 2008: Xhibuti e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar

sistem elektronik për manifestet.

Republika Dominikane = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Republika Dominikane e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej

kufijve duke reduktuar numrin e dokumenteve të kërkuara për eksport dhe

import.

TBB 2009: Republika Dominikane ka reduktuar kohën për eksport dhe import përmes përmirësimeve në portalin on-line për dokumente doganore, në inspektimet e bazuara në risk dhe në sektorin bankar.

TBB 2008: Republika Dominikane e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej

kufijve duke reduktuar kërkesat dokumentare.

Ekuadori = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Ekuadori e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar një sistem të ri elektronik të shkëmbimit të të dhënave të quajtur

ECUAPASS.

TBB 2009: Ekuadori ka reduktuar kohën për eksport dhe import përmes

përmirësimeve në infrastrukturën e portit dhe sektorin bankar dhe duke

shfuqizuar disa kërkesa për dokumente.

Republika Arabe e Egjiptit = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2011: Egjipti e ka bërë më të lehtë tregtinë duke aplikuar një sistem

elektronik për dorëzimin e dokumenteve të eksportit dhe importit.

TBB 2009: Egjipti e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke përmirësuar objektet e portit në Aleksandri dhe shpejtuar zhdoganimin, ndërsa konkurrenca më e madhe në sektorin bankar ka çuar në reduktim të kohës për hapje të letërkredive.

TBB 2008: Egjipti e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar administratën doganore.

El Salvadori = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: El Salvadori e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zhvilluar një sportel të vetëm për eksport dhe zbatuar sisteme elektronike për

shkëmbimin e të dhënave.

TBB 2009: El Salvadori ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke modernizuar sistemin doganor, reduktuar inspektimet fizike, përmirësuar kontrollin e trafikut në port dhe zbatuar sistemin e një sporteli, ndërsa përmirësimet në sektorin bankar kanë reduktuar kohën e kërkuar për marrjen e letërkredive.

TBB 2008: El Salvadori e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

themeluar një sportel të vetëm për importuesit.

TBB 2016: El Salvadori ka rritur kohën për pajtueshmëri kufitare për

eksport dhe import duke shtuar një inspektim shtesë jo ndërhyrës në

pikën e kalimit kufitar Anguiatu me Guatemalen.

Eritrea = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Eritrea e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar infrastrukturën në portin Massawa si dhe rrugët ndërmjet

Massawa dhe Asmara. Ndërkohë, rritja e efikasitetit në mesin e bankave ka

reduktuar kohën e kërkuar për hapjen e letërkredive.

Etiopia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2011: Etiopia e ka bërë më të lehtë tregtinë duke adresuar joefikasitetin

e brendshëm burokratik.

Fixhi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Fixhi e ka bërë më të lehtë tregtinë duke hapur qendra për

kujdesin ndaj klientëve dhe duke përmirësuar funksionimin e doganave.

Gaboni = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Gaboni e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej kufijve

duke aplikuar një dokument shtesë për import dhe eksport.

Gambia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Gambia e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar Sistemin e automatizuar për të Dhëna Doganore (ASYCUDA).

TBB 2008: Gambia e ka përshpejtuar procesin e tregtar të zhdoganimit duke

shfuqizuar kërkesën për skanim të të gjithë kontejnerëve dhe duke aplikuar një

sistem të inspektimeve të rastit.

Gana = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Gana e ka reduktuar kohën për pajtueshmëri dokumentare dhe

kufitare për import duke zhvilluar kanale elektronike për dorëzimin dhe

mbledhjen e raportit final të klasifikimit dhe vlerësimit.

TBB 2015: Gana e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke përmirësuar infrastrukturën në portin Tema.

TBB 2008: Gana e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke reduktuar

ngarkesën në zonën e portit.

TBB 2013: Gana e ka shtuar kohën e kërkuar për import duke rritur skanimin e importeve dhe duke ndryshuar sistemin e zhdoganimit.


Grenada = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Grenada ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke zbatuar

sistemin elektronik për shkëmbim të të dhënave ASYCUDA World.

TBB 2011: Administrata doganor e Grenadës e ka bërë më të shpejtë tregtinë duke thjeshtëzuar procedurat, reduktuar inspektimet, përmirësuar trajnimet për stafin dhe avancuar komunikimin me përdoruesit.

TBB 2010: Grenada e ka reduktuar kohën për tregti përtej kufijve përmes

trajnimeve të vazhdueshme të doganierëve dhe ndërmjetësve doganor dhe

zbatimit të burimeve të referencave elektronike.

Guatemala = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Guatemala ka reduktuar kohën për pajtueshmëri dokumentare

dhe kufitare për import duke e bërë të detyrueshme dorëzimin elektronik të

dokumenteve dhe duke eliminuar nevojën për shumë dokumente fizike.

TBB 2008: Guatemala e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një sistem të ri të shkëmbimit elektronik të të dhënave, duke trajnuar

stafin e doganave dhe përmirësuar sistemin e inspektimeve të bazuara në risk.

Guinea = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Guinea e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar sistemet e menaxhimit të portit.

Guajana = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Guajana ka përmirësuar sistemin e profilimit të riskut për

inspektimet doganore, duke reduktuar inspektimet fizike të dërgesave dhe

kohën për tregti.


TBB 2010: Guajana ka reduktuar kohën për eksport dhe import zbatuar një

sistem që lejon ndërmjetësit doganor të dorëzojnë dokumentet në mënyrë

elektronike.

Haiti = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Haiti ka shpejtuar zhdoganimin e mallrave përmes doganës duke

zbatuar sistemin ASYCUDA dhe aplikuar operim 24 orësh në port.

TBB 2009: Haiti ka reduktuar kohën për eksport duke zbatuar sistemin e

inspektimit të bazuar në risk.

Hondurasi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Hondurasi e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave të bazuar në ueb

dhe aparate me rreze X në portin Puerto Cortes.

TBB 2009: Hondurasi e ka bërë më të lehtë importimin duke eliminuar

kërkesën për legalizim konsullor të dokumenteve tregtare.

India = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: India ka reduktuar kohën për eksport duke zbatuar një sistem

elektronik të shkëmbimit të të dhënave.

TBB 2008: India e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke aplikuar

ICEGATE—një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave duke e bërë të

mundur deponimin e deklaratave doganore përmes internetit dhe duke

lehtësuar operimin e sistemit të menaxhimit të riskut, një sistem të pagesave

elektronike dhe një sistem të manifesteve elektronike që lejon vijat transportit

të dorëzojnë manifestet e tyre të kargos paraprakisht.


Indonezia


TBB 2011: Indonezia e ka reduktuar kohën për eksport duke nisur një

shërbim me një sportel të vetëm.

TBB 2015: Në Indonezi tregtia përtej kufijve është bërë më e

vështirë për shkak të infrastrukturës së pamjaftueshme në portin

Tanjung Priok në Xhakarta. Ky ndryshim vlen si në Xhakarta ashtu edhe

në Surabaya.

Republika Islamike e Iranit


TBB 2010: Republika Islamike e Iranit kanë reduktuar kohën për eksport dhe

import përmes instalimit të skanerëve në portin e Shahid Rajaee dhe

riorganizimi i zyrave të zhdoganimit për të ndarë inspektimet e mallrave të

veçanta (kimikatet, karburantet) nga ato të mallrave të përgjithshme.

Izraeli = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Izraeli e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke ndryshuar

metodën e përdorur për llogaritjen e taksave portuale.

TBB 2011: Izraeli është duke e zgjeruar sistemin elektronik të shkëmbimit të

të dhënave dhe duke zhvilluar një kornizë së një dritareje të vetme, duke lejuar

mbledhje më të lehtë të dokumenteve të kërkuara nga autoritete të ndryshme

dhe reduktuar kohën për tregti.

Xhamajka = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Xhamajka ka reduktuar kohën për import duke lejuar që hyrjet në

doganë të deponohen gjatë natës.

Jordania = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2015: Jordania e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar infrastrukturën në portin Aqaba.

TBB 2012: Jordania e ka shpejtuar tregtinë përtej kufijve duke aplikuar skanerët me rreze X për sistemet e menaxhimit të riskut.

TBB 2010: Jordania ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke zbatuar

një sistem inspektimi të bazuar në rrezik me zhdoganim pas destinimit për

tregtarët e para miratuar, duke reduktuar numrin e kontejnerëve që i

nënshtrohen inspektimeve fizike dhe duke lejuar dorëzim on-line të deklaratave

doganore duke aplikuar plotësisht sistemin elektronik të shkëmbimit të të

dhënave ASYCUDA World.

Kazakistani = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Kazakistani e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

hapur një pikë të re kufitare dhe lidhje hekurudhore që ka ndihmuar në

reduktimin e ngarkesës në kufirin me Kinën.

TBB 2011: Kazakistani ka shpejtuar tregtinë përmes përpjekjeve për të

modernizuar doganat, përfshirë zbatimin e sistemit të menaxhimit të riskut dhe

përmirësimeve në automatizimin e doganave.

Kenia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Kenia e ka përshpejtuar tregtinë duke zbatuar një sistem

elektronik të përcjelljes së kargos dhe duke lidhur këtë sistem në sistemin

elektronik të shkëmbimit të të dhënave të Autoritetit të të Hyrave të Kenias për

zhdoganim.

TBB 2009: Kenia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zgjatur

orët e operimit të autoriteteve doganore dhe portuale, duke reduktuar numrin

e pikëve të inspektimit ndërmjet Najrobit dhe Mombasas dhe duke aplikuar një

sistem elektronik që lejon tregtarët të dorëzojnë deklaratat e tyre on-line.


Republika e Koresë = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Koreja e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar sistemin elektronik të shkëmbimit të të dhënave.

Kuvajti = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Kuvajti ka reduktuar kohën e nevojshme për zhdoganim duke

përmirësuar procedurat administrative dhe trajnimet e stafit.

Republika e Kirgizisë = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Republika e Kirgizisë e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve

dhe më pak të kushtueshme duke eliminuar disa dokumente që janë kërkuar

më parë dhe duke thjeshtëzuar procedurat e inspektimit.

RDP e Laos = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: RDP e Laos ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke

zbatuar sistemin ASYCIDA të shkëmbimit elektronik të të dhënave në pikë

kalimin kufitar Thanaleng–Friendship Bridge.

TBB 2008: RDP e Laos ka marrë masa që kanë për qëllim të lehtësojnë

tregtinë përtej kufijve, përfshirë aplikimin e rregulloreve të reja që kufizojnë

agjencitë qeveritare që mund të jenë të përfshira në inspektimit e mallrave në

kufi.

Liberia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2012: Liberia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar

dorëzimin on-line të formularëve doganor dhe avancuar inspektimet e bazuara

në rrezik.

TBB 2010: Liberia ka reduktuar kohën e nevojshme për tregti përtej kufijve duke krijuar një zyrë të vetme që sjell së bashku ministritë dhe agjencitë qeveritare dhe duke riorganizuar procesin e inspektimit.

TBB 2009: Liberia e ka bërë më pak të kushtueshme tregtinë përtej kufijve

duke reduktuar taksat për zhdoganim dhe trajtim në port dhe terminal.

Madagaskari = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Madagaskari ka reduktuar kohën për pajtueshmëri kufitare për

eksport dhe import duke përmirësuar infrastrukturën e portit—dhe ka

reduktuar edhe kohën për pajtueshmëri dokumentare për import.

TBB 2014: Madagaskari e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke shpalosur një platformë on-line që lidh operatorët tregtar me agjencitë qeveritare të përfshira në procesin tregtar dhe zhdoganim.

TBB 2011: Madagaskari ka përmirësuar komunikimin dhe koordinimin ndërmjet doganave dhe operatorëve në terminalin e portit përmes sistemit të një sporteli të vetëm (GASYNET), duke reduktuar kohën dhe koston për eksport dhe import.

TBB 2009: Madagaskari ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke zbatuar një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave, një sistem të një sporteli të vetëm, inspektime të bazuara në rrezik dhe përmirësime në infrastrukturën e portit.

TBB 2008: Madagaskari e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave, duke përmirësuar

infrastrukturën e portit dhe riorganizuar kërkesat për dokumente.

Malavi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2013: Tregtia Përtej kufijvenë Malavi është bërë më e lehtë falë

përmirësimeve në procedurat e zhdoganimit dhe lidhjet transportuese

ndërmjet portit të Beiras në Mozambik dhe Blantyres.

TBB 2010: Malavi ka reduktuar vonesat në zhdoganim të mallrave duke

zbatuar një sistem të inspektimit të bazuar në rrezik dhe një program të

zhdoganimit pas destinacionit për tregtarët e para miratuar.

Mali = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Mali ka reduktuar kohën për pajtueshmëri dokumentare për

eksport dhe import duke aplikuar një sistem elektronik të shkëmbimit të të

dhënave.

TBB 2011: Mali ka eliminuar inspektimet e tepërta të mallrave të importuara duke reduktuar kohën për tregti përtej kufijve.

TBB 2010: Mali ka reduktuar kohën e nevojshme për tregti përtej kufijve duke zbatuar një sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave, duke përmirësuar terminalet e përdorura nga tregtarët e Malit dhe riorganizuar kërkesat për dokumente.

TBB 2009: Mali e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke aplikuar një

sistem elektronik të shkëmbimit të të dhënave dhe duke arritur një

marrëveshje për bashkëpunim kufitar me Senegalin.

Mauritania = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Mauritania ka reduktuar kohën e pajtueshmërisë dokumentare

dhe kufitare për import duke eliminuar deklarimin para importit dhe atestin e

vlerës dhe duke e bërë manifestin elektronik.

TBB 2014: Mauritania e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar një sistem të ri të inspektimeve të bazuara në risk me skanerë.


Mauriciusi = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Mauriciusi e ka reduktuar kohën për tregti përtej kufijve duke

aplikuar dorëzimin elektronik të deklaratave doganore dhe faturave të

ngarkesës pa kërkuar kopje fizike.

TBB 2008: Mauriciusi e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një sistem të ri të kompjuterizuar të menaxhimit të riskut për

inspektimet doganore.

Meksika


TBB 2014: Meksika e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke aplikuar

një sistem me një sportel të vetëm elektronik.

Maroku = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Maroku e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

reduktuar numrin e dokumenteve të kërkuara për eksport.

TBB 2009: Maroku e ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke eliminuar kartelën identifikuese të kontejnerit.

TBB 2008: Maroku e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke aplikuar

sistemin e inspektimit të bazuar në rrezik.

Mozambiku = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Mozambiku e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar një sistem elektronik me një sportel të vetëm.

TBB 2010: Mozambiku ka reduktuar kohën e kërkuar për zhdoganim duke

aplikuar përmirësime administrative në dogana.


Mianmari = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Mianmari e ka bërë tregtinë përtej kufijve më të lehtë duke

reduktuar numrin e dokumenteve të kërkuara për eksport dhe import.

Nikaragua = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Nikaragua e ka përshpejtuar tregtinë duke migruar në një sistem

të ri të shkëmbimit elektronik të të dhënave për doganën, duke ngritur një

sportel të vetëm fizik për eksporte dhe duke investuar në pajisje të reja në

portin Corinto.

Nigeri = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Nigeri ka reduktuar kohën për import duke zgjeruar dhe

optimizuar përdorimin e sistemit elektronik për shkëmbimin e të dhënave për

zhdoganim.

TBB 2016: Nigeri ka rritur kohën dhe koston për pajtueshmëri

dokumentare dhe kufitare duke e bërë të detyrueshëm inspektimin

para dërgimit.

Nigeria = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Nigeria ka shpejtuar eksportimin dhe importimin duke

përmirësuar objektet në portin Apapa në Lagos.

Omani = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Omani ka reduktuar kohën për pajtueshmëri kufitare për eksport

dhe import duke transferuar operacionet për kargo nga porti Sultan Qaboos në

portin Sohar.


Pakistani = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Pakistani e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar një sistem plotësisht të automatizuar kompjuterik (sistemin One

Customs të bazuar në ueb) për dorëzimin dhe përpunimin e dokumenteve të

eksportit dhe importit. Kjo reformë vlen edhe në Lahore dhe në Kharachi.

TBB 2011: Pakistani ka reduktuar kohën për eksport duke përmirësuar

komunikimin elektronik ndërmjet autoriteteve të porti të Kharachi dhe

terminaleve private, të cilat gjithashtu e kanë rritur efikasitetin duke aplikuar

pajisje të reja.

Palau = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Palau e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke përmirësuar sistemin për llogaritjen e detyrimeve doganore duke reduktuar kështu kohën për zhdoganim.

TBB 2009: Palau ka reduktuar kohën për import duke automatizuar deklarata

doganore në Projektin për Modernizimin e Administratës Doganore.

Paraguaji = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Paraguaji ka reduktuar kohën e kërkuar për tregti përtej kufijve

duke zbatuar një sistem elektronik me një sportel të vetëm për eksporte dhe

duke përmirësuar sistemin e inspektimit të bazuar në risk.

Peru = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Peru e ka bërë më të lehtë tregtinë duke zbatuar një sistem të ri

të bazuar në ueb të shkëmbimit elektronik të të dhënave, inspektime të bazuar

në risk dhe shtyrje të pagesave.


TBB 2010: Peru e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke shtuar

krane në portin Callao duke shpejtuar kështu aktivitetet e trajtimit në porte dhe

terminale.

Filipinet = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Filipinet kanë reduktuar kohën dhe koston për tregti duke

përmirësuar sistemet doganore elektronike, duke shtuar funksione si pagesat

elektronike dhe dorëzimi on-line i deklaratave.

TBB 2009: Filipinet kanë reduktuar kohën për import duke përmirësuar

inspektimet e bazuara në risk dhe sisteme elektronike të shkëmbimit të të

dhënave.

TBB 2015: Në Filipine tregtia përtej kufijve është bërë më e vështirë

për shkak të një urdhërese të re të qytetit që kufizon trafikun me

kamionë në Manila.

Katari = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Katari ka reduktuar kohën për pajtueshmëri kufitare për import

duke reduktuar numrin e ditëve të ruajtjes falas në port dhe kështu kohën e

kërkuar për trajtim në port.

TBB 2013: Katari ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke aplikuar

një portal të li on-line që lejon dorëzimin elektronik të deklaratave doganore

për zhdoganim në portin detar të Dohas.

Federata Ruse = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Rusia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar një

sistem elektronik për dorëzimin e dokumenteve për eksport dhe import dhe

duke reduktuar numrin e inspektimeve fizike.

TBB 2012: Rusia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke reduktuar


numrin e dokumenteve të nevojshme për çdo transaksion eksporti ose importi

dhe duke ulur kostot e ndërlidhura.

Ruanda = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Ruanda e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke aplikuar

një sistem me një dritare të vetme në kufi.

TBB 2011: Ruanda ka reduktuar numrin e dokumenteve tregtare të kërkuara dhe avancuar procedurat e përbashkëta të menaxhimit kufitar me Ugandën dhe fqinjët tjerë duke quar në një përmirësim të mjedisin logjistik për tregti.

TBB 2010: Ruanda ka reduktuar kohën e kërkuar për tregti përtej kufijve duke aplikuar ndryshime administrative si orë të zgjatura të punës dhe avancim të bashkëpunimit kufitar dhe duke eliminuar disa kërkesa për dokumente.

TBB 2009: Ruanda ka reduktuar kohën për eksport duke zgjatur orët e punës për pikat doganore, duke zbatuar ose përmirësuar shkëmbimin elektronik të të dhënave dhe sistemet e inspektimit të bazuara në risk dhe duke bërë përmirësime në sektorin e transportit.

TBB 2008: Ruanda e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

përshpejtuar pranimin e deklaratave doganore dhe duke liberalizuar tregun e

shërbimeve të magazinimit.

TBB 2016: Ruanda ka rritur kohën dhe koston për pajtueshmëri

dokumentare dhe kufitare për import duke e bërë inspektimin para

dërgesës të detyrueshëm për të gjitha produktet e importuara.

Shën Kits dhe Nevis = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Shën Kits dhe Nevis ka në reduktuar kohën e kërkuar për tregti

Përtej kufijveduke e bërë të mundur dorëzimin e deklaratave doganore në

mënyrë elektronike.

TBB 2013: Shën Kits dhe Nevis e ka bërë më të shtrenjtë eksportin

duke rritur koston e operimit në portin e Basseterre.

Sudani = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Sudani ka reduktuar kohën e kërkuar për tregti përtej kufijve duke

e bërë më të lehtë deponimin e deklaratave on-line, duke lidhur 10 zyra tjera


doganore në sistemin elektronik dhe duke shtuar 2 skanerë të ri në portin e

Sudanit.

Sao Tome and Principe = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Sao Tome and Principe e ka bërë tregtinë përtej kufijve më të

shpejtë duke miratuar përmirësime legjislative, administrative dhe

teknologjike.

Arabia Saudite = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Arabia Saudite ka reduktuar kohën për import duke lansuar një

terminal të ri për kontejnerë në portin islamik të Jeddah.

TBB 2008: Arabia Saudite e ka bërë më të lehtë importin duke shfuqizuar

kërkesën për certifikatë konsullore duke lejuar transferin elektronik të të

dhënave (dhe kështu duke eliminuar kërkesën për kopje fizike të dokumenteve)

dhe duke përmirësuar kapacitetin e objekteve në portin e Jeddah.

TBB 2014: Arabia Saudite e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej

kufijve duke rritur numrin e dokumenteve të nevojshme për eksport

dhe import.

Senegali = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Senegali e ka bërë më pak të kushtueshme tregtinë përtej kufijve

duke hapur tregun për transport, që ka rritur konkurrencën.

TBB 2010: Senegali e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve dhe më pak të kushtueshme në aspektin kohor duke aplikuar përmirësime në terminalin e kontejnerëve në portin e Dakarit dhe duke rritur numrin e agjencive të përfshira në lehtësimin e tregtisë.

TBB 2009: Senegali ka reduktuar kërkesat për kohë dhe për dokumente për

eksport dhe import duke aplikuar sportele të vetme, shkëmbim elektronik të të

dhënave dhe sisteme të inspektimit të bazuara në rrezik; duke zgjatur orarin e


punës së doganës; duke përmirësuar infrastrukturën e portit dhe atë rrugore;

dhe duke reduktuar numrin e pikave të kontrollit.

Siera Leone = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Siera Leone e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar Sistemin Automatik për të Dhënat Doganore (ASYCUDA).

TBB 2009: Siera Leone e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

eliminuar kërkesën për licencë eksporti për kafe.

TBB 2010: Siera Leone e ka bërë më të kushtueshme tregtinë përtej

kufijve përmes një rritje të disa taksave, edhe pse e ka reduktuar edhe

kohën e kërkuar për tregti.

Sejshelet = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2012: Sejshelet e kanë bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar dorëzimin elektronik të dokumenteve doganore.

Afrika e Jugut = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Afrika e Jugut ka reduktuar kohën dhe dokumentet e kërkuara për

eksport dhe import përmes programit të vazhdueshëm të modernizimit të

doganave.

Sri Lanka = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Sri Lanka e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar një sistem të pagesave elektronike për shërbimet portuale.

TBB 2013: Sri Lanka ka reduktuar kohën për eksport duke zbatuar sistemin e shkëmbimit elektronik të të dhënave ASYCUDA World.

TBB 2008: Sri Lanka e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

aplikuar një sistem të ri të shkëmbimit elektronik të të dhënave që mundëson

dorëzim dhe përpunim elektronik të deklaratave doganore dhe manifesteve të


dërgesave dhe duke paraparë njohjen ligjore të dokumenteve dhe kontratave

elektronike.

Shën Lucia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Shën Lucia e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar sistemin elektronik ASYCUDA World për dorëzimin e dokumenteve për

eksport dhe import dhe duke reduktuar numrin e dokumenteve të kërkuara për

eksport.

TBB 2014: Shën Lucia e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej kufijve

duke aplikuar një dokument të ri për eksport.

Surinami = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Surinami ka reduktuar kohën për pajtueshmëri dokumentare dhe

kufitare për eksport dhe import duke zbatuar një sistem të automatizuar të

menaxhimit të të dhënave, ASYCUDA (Sistemi i Automatizuar për të Dhëna

Doganore) World.

TBB 2013: Surinami ka rritur kohën për eksport duke përfshirë më

shumë departamente doganore në zhdoganimin e eksporteve.

Svaziland = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2014: Svazilandi e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

riorganizuar procesin për marrjen e certifikatës së origjinës.

TBB 2011: Svaziland ka reduktuar kohën për import të tregtisë përtej kufijve

duke zbatuar një sistem të shkëmbimit elektronik të të dhënave për doganat

një pikat kufitare të tij.

Republika Arabe e Sirisë = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Hyrja e bankave private në tregun sirian ka çuar në lëshimin më të

shpejtë të letërkredive, duke e bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve.


Taxhikistani = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Taxhikistani e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke e

bërë të mundur dorëzimin elektronik të deklaratave tatimore.

Tanzania = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Tanzania ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke zbatuar

Sistemin e Integruar të Doganave të Tanzanisë (TANCIS), sistem on-line për

shkarkimin dhe përpunimin e dokumenteve doganore.

TBB 2015: Tanzania e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke përmirësuar infrastrukturën në portin e Dar es Salamit.

TBB 2012: Tanzania e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

zbatuar sistemin e Deklarimit Para Arritjes (PAD) dhe dorëzimin elektronik të

deklaratës doganore.

TBB 2013: Tanzania e ka bërë më të vështirë importin duke aplikuar

një kërkesë për marrje të një certifikate të konformitetit para se

mallrat e importuara të transportohen.

Tajlanda = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2009: Tajlanda e ka reduktuar kohën dhe numrin e dokumenteve për

eksport dhe import duke përmirësuar sistemin e shkëmbimit elektronik të të

dhënave.

TBB 2008: Tajlanda ka reduktuar kohën e kërkuar për tregtinë përtej kufijve

duke zbatuar një sistem që lejon dorëzimin elektronik të deklaratave doganore

dhe verifikimin e njëkohshëm të të dhënave nga agjenci të ndryshme.

Togo = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.


TBB 2016: Togo ka reduktuar kohën për pajtueshmëri dokumentare dhe

kufitare për import duke zbatuar një platformë elektronike që lidh disa agjenci

për procedura importi dhe pagesa.

TBB 2014: Togo e ka bërë më të vështirë tregtinë përtej kufijve duke

i dhënë kontroll monopol të të gjitha aktiviteteve portuale në portin e

Lome një kompanie private.

Trinidad dhe Tobago = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2013: Trinidad dhe Tobago ka reduktuar kohën për eksport dhe import

duke lansuar sistemin për shkëmbimin elektronik të të dhënave ASYCUDA

World dhe duke thjeshtëzuar procesin për marrjen e certifikatës së origjinës.

Tunizia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Tunizia ka reduktuar kohën për pajtueshmëri kufitare për

eksporte dhe importe duke përmirësuar efikasitetin e kompanisë së trajtimit

portual në pronësi shtetërore dhe duke investuar në infrastrukturën e portit në

portin Rades.

TBB 2011: Tunizia ka përmirësuar sistemin e saj për shkëmbim elektronik të të dhënave për importe dhe eksporte, duke shpejtuar mbledhjen e dokumenteve të importit.

TBB 2010: Tunizia ka reduktuar kohën e nevojshme për tregti përtej kufijve

duke ua mundësuar tregtarëve së në mënyrë elektronike të dorëzojnë

shumicën e dokumenteve të kërkuara për të zhdoganuar ngarkesat përmes

sistemit me një sportel TradeNet – edhe pse tregtarët ende duhet të sjellin

kopjet origjinale në doganë për verifikim.

TBB 2015: Në Tunizi tregtia përtej kufijve është më e vështirë për

shkak të prishjes së infrastrukturës së portit (për shembull, në pajisjet e

ngarkimit dhe shkarkimit) dhe hapësirës joadekuate të terminalit.

TBB 2009: Tunizia ka rritur kohën për import duke aplikuar një kërkesë për mallrat që arrijnë në port që të jenë të shoqëruara me një njësi të autoriteteve doganore.

Uganda = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Uganda e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke zbatuar

sistemin elektronik ASYCUDA World për dorëzimin e dokumenteve për eksport

dhe import.


TBB 2010: Uganda ka reduktuar kohën për tregti përtej kufijve përmes orarit të zgjatur të punës në portin e Mombasas dhe përmirësimeve në proceset doganore dhe në bashkëpunimin kufitar.

TBB 2008: Uganda e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke e

zgjeruar sistemin e shkëmbimit elektronik të të dhënave ASYCUDA++ në 4

stacione tjera doganore, duke aplikuar një sistem që lidh bankat me doganën

(për pagesën e detyrimeve) dhe duke avancuar bashkëpunimin në pikë kalimin

kufitar Malaba ndërmjet Kenias dhe Ugandës përmes inspektimeve të

përbashkëta.

Emiratet e Bashkuara Arabe = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Emiratet e Bashkuara Arabe kanë riorganizuar përgatitjen e

dokumenteve dhe duke reduktuar kohën për tregti me lansimin e sistemit të ri

gjithëpërfshirës doganor të Doganave të Dubai, Mirsal 2.

TBB 2010: Emiratet e Bashkuara Arabe e kanë bërë më të lehtë tregtinë

përtej kufijve përmes kapaciteteve më të mëdha në terminalin e kontejnerëve

në Dubai, eliminimit të kërkesës për faturë të trajtimit në terminal dhe

përmirësimit në sektorin bankar duke reduktuar koston e produkteve financiare

të tregtisë.

Uzbekistani = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2015: Uzbekistani e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke

reduktuar numrin e dokumenteve për eksport dhe import dhe duke e bërë të

mundur dorëzimin elektronik të dokumenteve.

TBB 2014: Uzbekistani e ka bërë më të lehtë tregtinë përtej kufijve duke eliminuar nevojën për regjistrim të kontratave të importit në doganë, duke shtrënguar kufizimet kohore për bankat për të regjistruar kontratat për eksport dhe import dhe duke reduktuar numrin e dokumenteve të kërkuara të eksportit.


TBB 2013: Uzbekistani ka reduktuar kohën për eksport duke aplikuar një

sportel të vetëm për zhdoganim dhe ka reduktuar numrin e dokumenteve të

nevojshme për çdo transaksion importi.

Vanuatu = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2016: Vanuatu ka reduktuar kohën për pajtueshmëri kufitare për

import duke përmirësuar infrastrukturën në portin Vila.

TBB 2012: Vanuatu e ka bërë më të shpejtë tregtinë përtej kufijve duke

përmirësuar infrastrukturën e skelave në Port-Vila, që ka ngritur efikasitetin e

portit dhe aktiviteteve të trajtimit në terminal.

RB e Venezuelës = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2008: Republika Bolivariane e Venezuelës e ka bërë eksportin

më të vështirë duke aplikuar kërkesa të reja për regjistrim të

transaksioneve të eksportit.

Vietnami = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Vietnami ka reduktuar kohën për eksport dhe import duke

zbatuar rregullat e Organizatës Botërore të Tregtisë për administratën

doganore; duke rritur konkurrencën në industrinë e logjistikës ka ndihmuar në

reduktimin e vonesave.

Bregu Perëndimor dhe Gaza = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Proceset më efikase në doganat e Palestinës e kanë bërë tregtinë

më të lehtë në Bregun Perëndimor.


Republika e Jemenit = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2010: Republika e Jemenit ka reduktuar kohën e kërkuar për tregti

përtej kufijve duke zbatuar një sistem të inspektimit të bazuar në rrezikshmëri

dhe një sistem të shkëmbimit elektronik të të dhënave.

TBB 2015: Në Republikën e Jemenit tregtia përtej kufijve është bërë

më e vështirë si rezultat i funksionimit joefikas të portit.

Zambia = Reformë e Të Bërit Biznes që e lehtëson të bërit biznes. = Ndryshim që e vështirëson të bërit biznes.

TBB 2011: Zambia e ka lehtësuar tregtinë duke zbatuar një ndalje në pikën

kufitare me Zimbabvenë, duke lansuar dorëzimin e bazuar në rrjet të

deklaratave dhe duke aplikuar makina skanimi në pikat kufitare.

TBB 2016: Zambia ka rritur kohën e pajtueshmërisë dokumentare

dhe kufitare për eksport dhe import duke lëvizur autoritetin e

zhdoganimit në një qendër përpunimi qendrore në fazën fillestare të

zbatimit të platformës doganore të bazuar në rrjet (ASYCUDA World).

reformat në të bërit biznes të bankës botërore · ministria e tregtisë dhe industrisë...

Documents