revista keshilla mjekesore nr.7

Revista Këshilla Mjekësore 7

1

email: [email protected]


2

Stafi:

Kryeredaktor: Dukagjin Zeqiraj

Redaktore: Kristi Brajniku

Antare e portalit: Delfina Ukaj

Antare e portalit: Edita Bilali

Antare e portalit: Gerta Sinaimeri

Antare e portalit: Jona Canaj

Antar i portalit: Ylber Kallja


3

Përmbjatja Nr fq

1 Këshilla për një lëkurë të pastër. 4

2 Si të shpëtojmë nga pikat e zeza në fytyrë. 6

3 Keilitis (Inflamacioni i buzëve). 7

4 Apendesiti acut. 9

5 Sporti gjatë shtatzënisë, shumë i rëndësishëm për të përballuar

ankthin.

11

6 Shtatzënia, Ekzaminimet përfundimtare para lindjes. 13

7 Bisturia Inteligjente 15

8 Vaksina kunder kancerit te gjirit

16

9 Vaksina ndaj Pneumokokut. 18

10 Vaksina kundër rotavirusit 20

11 Kur jepet vaksina 5 në 1 21

12 Tetë këshilla për t'ju ndihmuar në kontrollimin e presionit të lartë të

gjakut:

22

13 Shkaqet e futjes së thoit në mish. 24

14 Kush mund të shkaktoj Epilepsi-Epi.

25

15 10 shprehit e dëmshme për trurin. 26


4

1. 6 Këshilla për

lëkurë të pastër!

1. Lani fytyrën tuaj të paktën dy

herë çdo ditë, duke përdorur një

sapun të pastër dhe ujë të

pastër. Uji i nxehtë i hap poret,

kështu që duhet të lani me ujë

të ngrohtë. Uji i ftohtë i mbyll

poret, kështu spërkatni fytyrën

tuaj me ujë të ftohtë pas larjes

për të siguruar që poret tuaja

janë mbrojtura nga mjedisi.

Spërkate me ujë të ftohtë edhe

para se të aplikoni kozmetikën.

2. Zvogëlojeni përdorimin e

kozmetikës sa më shumë të

jetë e mundur sepse poret

bllokohen. Nëse ju duhet të

vendosni kozmetikë, sigurohuni

që jeni duke përdorur produkte

jo-alergjike, ose produkte për

lëkurë të ndjeshme. Spërkateni

fytyrën tuaj me ujë të ftohtë

para se të aplikoni, dhe

sigurohuni që pastaj do të lani

fytyrën dhe të hiqni kozmetikën

para se të shkoni në shtrat.

3. Mbani flokët dhe duart e

juaja jashtë fytyrës suaj.

Flokët dhe duart përmbajnë

vajra që mund të shkaktojnë

puçrra në fytyrë. Kur aplikoni

krem apo kozmetikë në fytyrë,

përdorni aplikacione e- jo duart

tuaja. Mos u mbështet me duart

tua mbi fytyrën tuaj dhe mbani

flokët tuaja të tërhequra nga

fytyra juaj.

4. Hidratoje trupin dhe lëkurën

me ujë. Lëkura e hidratuar

është e shëndetshme. Uji

ndihmon që të çhelmoj trupat

tona, dhe lëkurën tonë, duke i

hequr elementet që na bëjnë të

sëmurë, si dhe elementet që

mund të shkaktojnë puçrra në

fytyrë.

5. Hani një dietë të ekuilibruar,

dhe sigurohuni që të përfshijë

shumë fruta të freskëta dhe

perime. Frutat dhe perimet

përmbajnë mjaft vitaminën A

dhe vitaminën E, e cila është

thelbësore për kujdesit të mirë

të lëkurës.

6. Shmanguni nga dielli, sepse

kjo është e shëndetshme, dhe

kur delni kufizojeni kohën tuaj

në diell. Ekspozimi i tepruar


5

ndaj diellit, ose rrezet

ultravjollcë, mund të

shkaktojnë puçrra në fytyrë.

Punoi: D. Ukaj


6

2. Si të shpëtojmë nga

pikat e zeza në fytyrë!

● Pastë dhëmbësh – Pasta e

dhëmbëve është mjaft efektive në

heqejen e pikave të zeza. Aplikoni një

paste të hollë në zonat tuaja të

infektuar dhe le të ulen në fytyrën tuaj

për të paktën 25 minuta. Ju ndoshta

do të ndjeni një ndjesi djegie kur të

aplikoni pastën e dhëmbëve, dhe

nëse acarim vazhdon, pastrojeni atë.

● Domate - Domatet kanë pasuri

antiseptike natyrore që thajnë pikat e

zeza në fytyrë. Ju duhet të aplikoni tul

domatesh tek pikat e zeza në fytyren

tuaj para se të shkoni në shtrat. Lini

tul domate në fytyrën tuaj, ndërsa ju

flini dhe pastaj pastrojeni fytyrën tuaj

me ujë të ngrohtë në mëngjes!

● Lemon-Pastroje fytyrën tuaj me ujë

të ngrohtë. Pastaj, shtrydh lëngun e

një limoni në një tas. Shtoje nje sasi të

vogël kripe dhe përzieje. Aplikoni

përzierjen tuaj ne pikat e zeza në

fytyrë. Lëreni përzierje në për rreth 20

minuta dhe pastaj pastroje fytyrën tuaj

me ujë të ngrohtë.

● Patate – Vendos patate të

papërpunuara dhe pastaj fshij zonën

me pika të zeza me përzierje. Pastroje

atë pas 15 minutash.

● Mjalti është gjithashtu i mirë për të

hequr pikat e zeza. Përhape mjaltin në

zonën e prekur dhe pastroje atë pas 15

minutash.

Punoi: D. Ukaj


7

3. Keilitis (Inflamcioni I buzëve).

Inflamacioni akut apo kronik i

buzëve njihet me emrin Keilitis.

Keilitis është një infeksion i cili

mund te prek këndin e buzëvë, një

pjesë të mukozës së buzëve ose

gjithë sipërfaqen e tyre.

Ai mund të shkaktohet nga shkaqe të

ndryeshme si: përdorimi i aromave

apo buzëkuqeve, pomadat me

antibiotike, veprimet obsesive

(mekanike) si lëpirja, thithja e

buzëve, lapsat ne gojë, sensibiliteti

nga dielli dhe disa ushqime te

ndryeshme si portokallet etj.

Inflamacioni i buzëve klasifikohet

në:

Keilitis angular

Keilitis aktinik

Keilitis eksfoliativ

Keilitis glandular

Keilitis granulomatoz

Keilitis angular karakterizohet nga

inflamacioni akut apo kronik i

mukozës së këndit të buzës.

Faktoret apo atiologjia:

1. Faktori moshë: si pasojë e

moshës buza e sipërme bie

mbi të poshtmen duke krijuar

nja palë e cila erozionon

(gërryen) pjesën kontaktuese

me të, duke çuar në keilit

angular.

2. Hipersolivacioni (prodhim i

shtuar i pështymës).

3. Faktori ushqimorë, mungesa e

proteinave, vitaminave, Fe etj.

4. Dermatitet atopike apo

seborroike (infeksionet e

lëkurës).

5. Agjentët infektiv si

stafilokoku i arte 80%

,candida 44% dhe streptokoku

B hemolitik 15%.

Keilitis aktinik (Nga rrezatimi

diellorë) është inflamacion akut ose

kronik i mukozës së buzëve si pasojë

e hipersensibilitetit (ndjeshmërisë,

alergjisë) ndaj rrezatimit diellorë, i

cili shfaqet me tharje të buzëve,

eritemë të tyre dhe me skuama të

imta, por që mund të erozionohet

dhe të cojë në malformacione

malinje.


8

Keilitis eksfoliativ karakterizohet

nga një infalamacion superficial

kronik i shoqëruar me deskuamime,

kruste dhe një bordurë me ngjyrë të

kuqe, e cila persiston me muaj dhe

me vite. Mendohet që shkaktohet

nga veprimet obsesive.

Keiliti glandular karakterizohet nga

hiperplazia e glandulava të

pështymës glandulave dhe limfatike

në indet e buzëve, duke i dhënë

mukozës së buzëve pamjen e

kokrrizave.

Format e keilitit glandular:

1. Forma e thjeshtë kur nga

glandulat del sekrecion i qartë

gjer në të errët.

2. Forma purulente kur nga

glandulat del sekrecion

purulent.

Keiliti granolumatoz (Syndromi

Melkerson Roenthal) përvec

inflamacionit karakterizohet edhe

nga:

1. Edema e buzëve

2. Gjuha skrotale (e madhe)

3. Pareza dhe paraliza faciale.

Punoi:Y. Kallja


9

4. Apendesiti acut.

Lidhet me pengesën ose me

mbylljen e plotë të lumenit të

appendixit nga: futja në lumen i

koproliteve (gurët fekaloide), futja

në lumen e parazitëve përdredhja e

appendiksit kur ky është i gjatë ose

tërhiqet nga aderencat inflamatore,

trashja e mukozës nga

inflamacioni. Apendiksi është

pjesë e sistemit limfatik(tonsillat e

abdomenit).

Si rezultat i bllokimt të lumenit të

apendiksit ndodh:

Rritja e presionit brenda lumenit të tij.

Kompromentimin e qarkullimit të gjakut venoz.

Kompromentimi i qarkullimit arterial.

Ishemia dhe nekroza e apendiksit deri në plasjen e tij.

Mikrobet që përbëjnë floren normale të zorrës, si: E.Coli,Stafilokokët etj, zhvillohen duke dhënë klinikën e apendisitit akut.

Klinika

Dhimbja. Temperatura. Nauze

Të vjella. Ulje të oreksit.

Konstipacion. Diarre. Ndryshim i gjëndjes së

përgjithshme.

Dhimbja

Në fillim kjo është e papërcaktuar

mirë . Mund të lokalizohet në

epigastër, periumbelikal ose është

e përhapur në të gjithë barkun.

Nuk është shumë e fortë. Është e

bezdisshme dhe e vazhdueshme.

Me kalimin e kohës lokalizohet në

fosa iliake dextra.

Temperatura

Nuk është shumë e lartë. Në fillim

është subfebrile (37-37.5 gradë).

Kur procesi inflamator avancon

arrin deri në 40 gradë.


10

Ndryshimi i gjëndjes së

përgjithshme.

Ulet tensioni arterial, shtohet

takikardia, zbehja ne fytyrë, djersë.

Anatomia patologjike

1.Forma katarrale: Apendiksi është

në permasa normale, lehtesisht i

zmadhuar. Dallohet zgjerim dhe

theksim i rrjetit vaskular nga

jashtë, nga brenda shihet edema

dhe elementet e inflamacionit.

2.Forma phlegmonose: Është

forma më e zakonshme e

apendicitit. Apendiksi është i fryrë,

i tensionuar, ka zgjerim të rrjetit

vaskular dhe është i mbuluar me

fibrine

3.Forma gangrenose

Është stadi më i avancuar dhe që

mund të komplikohet me plasjen e

tij. Apendiksi në këtë rast është i

zmadhuar, ka njolla të zeza ose

është terësisht i nxirë si rezultat i

nekrozëës së paretit të tij.

Punoi: K. Brajniku


11

5. Sporti gjatë

shtatzënisë, shumë I

rëndësishëm për të

përballuar ankthin.

Frika e shtimit të peshës, frika e

celulitit apo e humbjes së formave

gjatë shtatzënisë është ajo që na ndjek

për 9 muaj dhe për shumë muaj apo

vite pas shtatzënisë. Sporti gjatë

shtatzënisë është një angazhim i mirë

për të shmangur frikën e rreme dhe të

ndjeheni mirë në lidhje me vetën tuaj.

Rregulli nr një, është shumë i thjeshtë,

nësë jeni marrë me sport para

shtatzënisë, është mirë që të vazhdoni

të merreni me të edhe gjatë

shtatzënisë. Në tre muajt e parë

moderoni frekuencën dhe intensitetin

e sportit, pasi këto janë tre muajt më

delikatë për ju dhe fëmijën tuaj, janë

muajt kur abortet spontane kanë

predispozitë më të madhe të ndodhin.

Në të kundërt nëse nuk merrni me

sport, shtatzënia është rasti më i mirë

që të filloni të merreni me ndonjë lloj

sporti, duke shmangur sportet që janë

shumë intensive apo që kërkojnë

shumë sforcim, si prsh: futbolli,

peshngritja apo artet marciale. Ndër

sportet më të rekomanduara gjatë

shtatzënisë janë: noti, yoga dhe ecja.

Në periudha të ndryshme të

shtatzënisë trupi ka nevojë për gjëra të

ndryshme:

Në tremujorin e parë trupi duhet të

përshtatet me ndryshimet hormonale

dhe fizike, lodhja është rëndi i ditës.

Bëni joga, do t’iu ndihmojë të

relaksoheni, të mbani artikulacionet

elastike dhe muskujt tonikë.

Në tremujorin e dytë barku do të rritet

por çuditërisht ju do të ndjeheni më

energjike dhë të forta. Mund të notoni

dhe uji do t’iu ndihmojë të ndjeheni

më të lehta, përmirëson qarkullimin

tëk këmbët, duke shmangur kështu

enjtjen e tyre. Nëse është verë

zgjidhni të ecni 30-40 minuta tre herë

në javë, ndërsa në dimër zgjidhni

kohën kur është më pak ftohtë dhe

bëni një ecje me një ritëm të shpejtë

për 15 minuta.

Në tremujorin e trëtë do jetë

gjithmonë dhe më e vështirë për të


12

lëvizur, barku do peshojë më shumë,

sidomos gjatë natës. Noti këshillohët

edhe me bark të madh, do t’iu

ndihmojë të jeni në formë. Gjithashtu

edhe joga këshillohet dhë ushtrimet e

frymëmarrjes

Të gjitha këto këshilla janë të mira për

ata që përballen me një shtatëzani

normale, pa ndonjë problem,

përndryshe ju do të këshilloheni me

mjekun tuaj dhe le t’iu këshillojë ai

mbi llojin e aktivitetit fizik të

rekomanduar për gjëndjen tuaj.

Punoi: K. Brajniku


13

6. Shtatzënia,

Ekzaminimet

përfundimtare para

lindjes.

Kur momenti i lindjes po afrohet dhe

tashmë data e lindjes është përcaktuar

mjeku që ka ndjekur shtatzëninë

referon gruan të bëjë disa analizash të

thjeshta.

Më e rëndësishme është

cardiotocografia (e quajtur ndryshe

monitorimi). Nëna vendoset në shtrat

dhe mbi barkun e saj vendosen dy

detektorë të lidhur me monitorin fetal.

Monitori rregjistron frekuencën e

rrahjes së zemres së fetusit dhe

praninë e kontraktimeve në mitër.

Frekuenca normale e rrahjeve të

zemres së fetusit duhet të jetë diku

120-160 rrahje në minutë. Është e

rëndësishme që gjatë monitorimit

fëmija të jetë zgjuar dhe të lëvizë, pasi

nësë ai është në gjumë rrhajet e

zemres do jenë të qëndrueshme dhe

konstante. Në rast të kundërt duhet të

presim deri në 40 minuta që fëmija të

zgjohet dhe të lëvizë.

Në fund të ekzaminimit infermieri/ja

ose mjeku/ja lexon rezultatin që do të

jetë i shtypur në një fletë të ngjashme

me elektrocardiogramën.

Përveç cardiotokografisë mjeku mund

të bëjë ekzaminim me ultratinguj

(elektrosonografia) për të parë sa i

shëndetshëm është fetusi dhe

vendndodhjen e tij. Gjithashu ky

ekzaminim na ndihmon të shfoim

nëse sasia e lëngut amniotic është në

normë dhe nëse cilësia e plancetës

rruhet akoma, pasi nëse data e lindjes

kalon atëhërë shfaqet rreziku që

placenta të kryejë funskionet që kryen

normalisht.


14

Kur shtatzënia vazhdon përtej datës së

lindjes atëherë mjeku vendos të bëhet

amnioscopia: një ekzaminim që lejon

që nëpërmjet një rreze të dritës e

projektuar në mitër dhe duke përdorur

née indtrument që e vndos ne vagine

duke vlerësuar kështu praninë e lëngut

amniotic nëse ka ngjyrë të errët, kjo

vë në dukje që fetusi po vuan dhe

duhet ndërhyrë menjëherë.

Punoi: K. Brajniku


15

7. Bisturia inteligjente

Për largimin kirurgjikal të tumoreve

së shpejti do të vij në sherbim Iknife,

bisturia e zgjuar që mund të zbulojë

qelizat e kancerit dhe t’ia tregojë

kirurgut për të lehtësuar punën e

eliminimit.

Elektrobisturia heq indet qe janë

përfshirë nga kanceri dhe i

polverizon ato nëpërmjet ngrohjes,

duke ndihmuar kirurgët të mos prekin

indet e shëndetshme dhe veçanërisht

për të eliminuar çdo gjurmë te tumorit

në mënyrë që ai mos të përsëritet një

herë të dytë.

Instrumenti i ri është i pajisur me një

spektometer dhe ka qenë i projektuar

nga një kimist hungarez, Zoltan

Takats, i cili punon në Imperial

College, në Londër.

Gjatë eksperimenteve, rezultatet e 91

pacientëve te testuar kane qenë

pozitive dhe tani priten të fillojnë

gjykimet e tjera që përfshijnë një

numër më të madh të pacientëve në

tre spitale të ndryshme në Londër, St

Mary, 'Hammersmith dhe Charing

Cross.

Kush mund të shkaktoj Epilepsi. Për

shkak të aftësisë së saj për të njohur

indet e prekura nga sëmundja,

elktrobisturia mund të shmang

nevojën e përdorimit të biopsisë duke

bërë në këtë mënyrë një diagnozë më

të shpejtë e efikase si dhe një kursim

jo vetëm në kohë por edhe në lek.

Punoi Gerta Sinaimeri


16

8. Vaksina kunder

kancerit te gjirit

Vaksina e re kundër kancerit të gjirit

duket se është shumë efikase në

luftimin e sëmundjes. Gjatë studimit

të kryer nga studiuesit në Ëayne State

University të Michiganit dhe botuar

në revisten 'Cancer Research' , minjtë

e trajtuar me këtë vaksinë kanë

mposhtur tërësisht kancerin dhe ekipi

amerikan thote se kjo kurë mund të

përdoret gjithashtu për të parandaluar

zhvillimin fillestar të kësaj

sëmundjeje.

Vaksina stimulon sistemin imunitar

për të luftuar receptorin HER2 (një

proteinë përgjegjëse për tumorin) në

një mënyrë të vazhdueshme, në

kundërshtim me mënyrën se si

medikamentet e përdorura deri më

tani që veprojnë mbi receptorët vetëm

për një periudhë të caktuar kohe.

Studiuesit nëpërmjet impulseve

elektrike kane injektuar vaksinën në

muskujt e kembeve te kavies dhe

njehere ne qarkullim vaksina ka

filluar të prodhojë një sasi të madhe të

receptoreve HER2 duke stimuluar në

këtë mënyrë sistemin imunitar.

"Ne kemi parë se si përgjigjia imune

ndaj HER2 receptorëve është e

fuqishme - shpjegon Profesor-Zen Ëei

Ëei - kjo vaksinë mund 'të bëhet një

zgjidhje praktike për të gjitha ato gra

me tumore rezistente ndaj terapisë në

treg."

Rezultatet e këtij studimi janë

premtuese - tha Sarah Raëlings e

Breakthrough Breast Cancer- por ne

nuk e dimë nëse vaksina në fakt do

kete një efekt pozitiv mbi gratë , ose

nëse do të ketë efekte anësore, pasi

vaksina është testuar në minj.

"Do të duhet të prisni disa vite më

shumë para se ne mund të


17

konkludojmë eksperimentet klinike

në njerez, të vlerësojme të mirat dhe

rreziqet e trajtimit të ri dhe imunizimit

para se të hedhim në treg një vaksinë

kundër kancerit të gjirit efektive dhe

të sigurt. "

Megjithatë, testet e para mbi kafshët

kane ushqyer shpresa të larta per tu

kuruar ndaj kancerit te gjirit ne të

ardhmen.

Punoi Gerta Sinaimeri


18

9. Vaksina ndaj

penumokokut

Roli kryesor i saj është që të mbrojë

nga infeksionet e pneumokokut.

Infeksionet ndaj pneumonisë

shkaktohen nga bakteri Streptococcus

pneumoniae, si rezultat I saj mund të

vie deri tek septicemia( prezenca e

bakterit në gjak, infeksion i rëndë),

meningjit.

Kush duhet të marr: këtë vaksinë

duhet të marr pothujse secili grup I

popullësisë, e ne veqanti femijët nën 2

vjetë, të rriturit mbi 65 vjetë, dhe

grupet të cilat kanë sëmundje

shoqëruese si p.sh: insuficiencë të

zemrës( pamundësi e punës së

zemrës), insuficiencë të veshkëve.

Llojet e kësaj vaksinës: sot në

përdorim janë dy lloj vaksinash për

pneumoninë e ato janë:

1. PCV- që ju japet femijëve nën

2 vjetë.

2. PPV- që ju japet të rriturve 65

vjetë e mbi. Dhe njerëzve me

indikacion të cilet kanë

probleme tjera shëndetësore.

Deri më sot janë të njohura 90 shtame

të kësaj bakterie, po nga to vetem 2

shkaktojnë infeksion serioz të njeriu,

gjegjësishtë 8 dhe 10. PCV mbronë

kunder 13 shtameve, ndërsa PPV ndaj

23 shtameve. Mendohet se PPV është

me fektive se PCV, pra reagon e

mbronë me mirë ndaj infeksioneve

pneumokoke mjaftë serioze, 50-70%

më efektive.

Kush nuk duhet të marr: disa grupe

nuk duhen marrur ketë vaksinë apo

duhet shmangur për një përiudh

kohore, këto grupe janë:

1. Alergjia ne vaksina: tregoni

mjekut tuaj nëse ju apo femija

juaj kishit alergji në vaksinat e

marrura më parë. Nëse

reaksioni alergjik ishte i rënde

nuk lejohet të mirret vaksina

pasi mund të shpie në shok

anafilaktik që ka përfundim

fatal. Nëse reagimi ishte i letë

si: skuqje e lëkurës, është e

sigurt që të mirret kjo vaksinë.

2. Të sëmuarit me ethe: nëse ju

apo femija juaj jeni mirë me

shëndet, atëher mund të mirret

pa frikë kjo vaksinë, ndërsa

nëse jeni të sëmuar me ethe

është mirë që kjo vaksinë të


19

shtyhet derisa të përmirësohet

gjëndja juaj.

3. Shtatzënsia dhe ushqyeshmëria

me gji: nuk është e ndaluar që

të merrni vaksinen nëse jeni ne

një nga këto gjëndje, por është

mirë që të shtyhet derisa të

kalon shtatzënsia apo ushqyerja

me gji, po nëse rrezikohet jeta

atëher bënë të mirrët.

4. Imuniteti i dobësuar: nëse ju

keni imunitet të dobësuar p.sh:

HIV-AIDS, shpretkë të

shkatrruar apo keni marrë

tableta me steroide është e

mundur që juve të ju duhet një

dozë shtesë e vaksinës së

pneumokokut. Kjo ndodhë për

shkak se trupi juaj nuk mund të

prodhoj sa duhet antitrupa pas

dozës standard të vaksinës.

Efektet anësore: në shumicën e

rasteve nuk jep efekte anësore, efektet

anësore kryesishtë janë të leta e ato

janë: ethe e letë, skuqje në vendin e

injektimit, ngurtësim dhe dhimbje në

vendin e injektimit. Në raste shumë të

rralla, mund të jap efekte të rënda

anësore jetë kërrcënuese, nëse e

vereni këtë drejtohuni sa më parë tek

mjeku me i afërt.

Punoi: D.Zeqiraj


20

10. Vaksina kundër

rotavirusit

Një vaksinë e re orale kundër

raotavirusit tashme ka dal në

përdorim. Vaksina rotavirus ipet në

dy doza në foshnjët 2 dhe 3 muajshe,

krahas vaksinave tjera rutinë. Vaksina

e quajtur Rotarix ipet me pikatore

drejt e në gojën e foshnjës suaj.

Rotavirusi është virus që efektin

kryeaor e ushtron në stomak, prekë

kryesisht foshnjët dhe femijët e

vegjel, duke u manifestuar me diarre e

ndonjeher të shoqëruar me vjellje

dhimbje barku dhe ethe. Shumica e të

prekurve shërohen në shtepi pothujse

1 në 5 të prekur duhet të vizitojnë

mjekun e tyre për të trajtuar këtë

problem, 1 nga 10 duhet të

hospitalizohen, si pasojë e

komplikimeve si p.sh dehidrimi

ekstrem. Një numër I vogël

përfundojnë me vdekje.

Kush duhet ta marrë: këtë vaksinë

duhet ta marrin foshnjët 2 dhe 3

muajshe.

Si funksionon: puna kryesore e kësaj

vaksine është në ngritjen e imuniteti,

që do të thot që edhe nese bie ne

kontakt me këtë virus, foshnja të mos

sëmuret. Vaksina përmban rotavirus

të dobësuar.

Sa efektive është: kjo vaksinë është

mjaft efektive dhe I jep iminitet të

qëndrushem foshnjës suaj kundër

infeksioneve me rotavirus. Ka fekte të

mirë ndaj 90% të shtamave të

rotavirusit. Kjo vaksinë ipet pothujse

në cdo cep të botës duke fillu nga

SHBA, Britani të Madhe, Azi,

Amerikën Latine dhe Europ( nuk ka

të dhëna a ipet në Kosovë apo jo ),

pas dhëniës së kësaj vaksinë është

vertetu se bebet 86% më pak janë

shtruar në spital.

Sa e sigurt është: kë shumë shënime

që vlasin për një siguri të lartë ndaj

kësaj vaksine. Vaksina është përdorur

për shumë vite në Belgjikë, Finlandë,

Austri e nuk ka asnjë dyshim rreziku.

Janë studiuar të gjitha llojet e

vaksinës para se ato të përdoren,

kshtuqe nuk ka vënd per të dyshuar

rreth ndonjë rreziku eventual.

Punoi: D.Zeqiraj


21

11. Kur jepet vaksina

5 në 1

Vaksina 5 në 1 e njohur gjithashtu

edhe si vakisna DTaP/IPV/Hib është

një nga vaksinat e para që duhet t’i

marrë foshnja juaj. Kjo vaksinë i

mbronë foshnjet tuaja nga 5 sëmundje

serioze të femijërisë, këto 5 sëmundje

janë: difteria, tetanozi, kolla e mire

(pertusis), poliomieliti dhe Hemofiluz

influenca tip b.

Cila foshnje duhet të marrë 5 në 1:

është e obliguar pra e rregulluar me

ligj, që cdo foshnje të marr këtë

vaksinë. Kjo vaksinë zakonisht ipet

kur foshnja juaj mbushë 2-3-4 muaj.

Sa është e efektshme: vaksina 5 në 1

është mjaft e efektshme dhe krijon

imunitet të qëndrushem për këto

sëmundje: difterinë, tetanozin,

poliomielitin, kollën e mirë dhe

Hemofiluz influenzen tip b.

Sa e sigurtë është: vaksina 5 në 1

është mjaftë e sigurt. Sigurisht para se

të lshohet në përdorim është testuar e

më pas është licencuar nga

instuticioni përkatës. Aplikimi i sajë

krahas ndonjë medikamenti tjetër

mendohet se mund të jap efekt

anësore.

Punoi: D.Zeqiraj


22

12. Tetë këshilla për

t'ju ndihmuar në

kontrollimin e

presionit të lartë të

gjakut:

1. Sigurohuni që tensioni juaj i gjakut

është nën 140/90 mm Hg. Në qoftë se

tensioni juaj sistolik (numri i lartë)

është mbi 140, pyesni mjekun tuaj se

çfarë mund të bëni për të ulur atë.

2. Merrni rregullisht medikamentet

tuaj të presionit të lartë të gjakut

(nëse ju janë dhënë nga mjeku). Nëse

keni ndonjë paqartësi në lidhje me to ,

bisedoni me mjekun tuaj.

3. Bëni përpjekje për të arritur një

peshë të shëndetshme. Nëse jeni

mbipeshë dhe vazhdoni të ruani këtë

peshë, rrisni rrezikun e presionit të

lartë të gjakut. Një mënyrë për të

përcaktuar nëse keni nevojë për të

humbur peshë është duke gjetur

indeksin e masës së trupit tuaj ose sic

quhet ndryshe BMI. Nëse BMI juaj

është mbi nivelin e duhur (dmth 25

ose më i madh), ose në qoftë se

gjerësia e belit tuaj është më e madhe

se 35 inç (femrat) ose 40 inç (burra),

ju ndoshta keni peshë të tepërt të

barkut dhe ndoshta do t'ju duhet të

bëni përpjekje për humbje peshe

veçanërisht nëse keni dhe faktorë të

tjerë të rrezikut. Bisedoni me mjekun

tuaj për të parë nëse jeni në rrezik për

rritje të tensionit dhe nëse kani

nevojë për të humbur peshë.

4. Rrisni aktivitetin tuaj fizik. Bëni të

paktën 30 minuta aktivitet të

moderuar, të tilla si ecje, në shumicën

e ditëve të javës.

5. Zgjidhni ushqime me përmbajtje të

ulët të kripës dhe natriumit.

6. Lexoni etiketat e ushqimeve.

Pothuajse të gjitha ushqimet e

paketuara përmbajnë natrium. Çdo

herë që ju të përgatisni apo të hani një

ushqim të paketuara, e dini se sa

natrium (sodium) është në një

rracion.Mbani një ditar natriumi. Ju

mund të habiteni se sa sodium keni

konsumuar çdo ditë dhe ditari do t'ju

ndihmojë të vendosni se konsumimin

e cilave ushqime mund të ulni ose

eliminoni.

7. Përdorni erëza dhe barëra në vend

të kripës kur përgatisni ushqim në

shtëpi.

8. Hani më shumë fruta, perime,


23

drithëra, dhe produkte të qumështit

me pak yndyrë.

Punoi: J. Canaj


24

13. Shkaqet e futjes së

thoit në mish.

1) Këpucët shkaktojnë probleme

me thoin gjatë stadeve të

zhvillimit të këmbës . Kjo

ndodh kryesisht në moshat më

të vogla se 21 vjec të cilat janë

akoma në fazë zhvillimi. Për

pasojë, thoi përdridhet dhe

tenton të orientohet për në

brendësi të lëkurës. Ky është

rasti tipik i këpucëve

problematike që puthiten me

këmbën, duke qëndruar të

ngushta apo të vogla

krahasimisht me dimensionet e

këmbës. Por sidoqoftë, gjitha

tipet e këpucëve mund ta

shkaktojnë një problem të tillë.

2) Një përkujdesje e keqe kundrejt

thoit, ku përfshihen këtu prerja

e tij shumë shkurt , e harkuar

për në brendësi apo edhe e

prerë në mënyrë të shkujdesur

dhe jo të drejtë.

3) Traumë e shkaktuar thoit të

gishtit si pasojë e shtypjes apo

rënies përsipër të dickaje me

peshë të rëndë. Kjo con në një

zhvillim dhe rritje të

pakontrolluar të thoit. Po ashtu,

edhe shtytja e këmbës deri në

fund si në rastin e aktiviteteve

sportive, përbën një lloj traume

në vetvete për thoin.

4) Shkaqet gjenetike janë

gjithashtu ndikuese në këtë

problematikë. Këtu psh

përmendim ndërtimin e sheshtë

të bazës së gishtit dhe jo paksa

të harkuar sic ndodh zakonisht

apo edhe deformime të thoit të

shkaktuara nga sëmundjet e

ndryshme.

5) Edhe infeksionet bakteriale

përbëjnë një shkak të futjes së

thoit në mish. Në këto raste

këshillohet përdorimi i një kure

me antibiotikë.

Punoi: E. Bilali


25

14. Kush mund të

shkaktoj Epilepsi-Epi

Akoma nuk mund të definohet një

shkaktarë i prerë i cili shkakton

epilepsinë, perjashtohen disa raste të

cilat janë shumë të rralla. Në mënyr

më të gjeneralizuar mund të themi se

epilepsia ka një lidhje të ngusht me

lëndimet e trurit. Shkaktarët më

kryesor që shkaktojnë epilepsinë janë:

Sasia e ulur e oksigjenit gjatë

lindjes

Traumat e trurit gjatë lindjes,

rinisë së hershme apo moshës

mesatare

Tumoret e trurit

Predispoziat gjenetike

Infeksionet e ndryshme si:

meningjiti, encefaliti

Nivletet jo adekuate te glukozes

në gjak

Më shpesh preken fëmijet dhe te

rriturit e moshuar. Në 70% të rasteve

me epilepsi tek femijet dhe tek të

rriturit e moshuar nuk dihet shkaku i

sakt i epilepsisë. Ka disa produkëte të

cilat e rrisin rrezikun për epilepsi nga

të tillat janë: drogat e ndryshme( duke

përfshi dhe disa medikamentet),

alkooli, pagjumësia. Epilepsia

zakonisht tek gratë paraqitet gjat ciklit

menstrual.

Punoi: D.Zeqiraj


26

15. 10 shprehit e

dëmshme për trurin!

1. Mosngrënia e mëngjesit

Njerëzit të cilët nuk marrin mëngjes

do të kenë nivelin e sheqerit të ulët në

gjak. Kjo çon në një furnizim të

pamjaftueshëm të ushqyesve të trurit

dhe shkakton degjenerimin e trurit.

2. Ngrënia e tepërt

Ajo shkakton forcim të arterieve të

trurit, duke çuar në një rënie të fuqisë

mendore.

3. Pirja e duhanit

Ajo shkakton tkurrje të shumëfishtë të

trurit dhe mund të çojë tek sëmundja e

Alzheimerit.

4. Konsumi i lartë i sheqerit

Shumë shumë sheqeri do të ndërpresë

thithjen e proteinave dhe lëndëve

ushqyese të shkaktojnë kequshqyerje

dhe mund të ndërhyjë në zhvillimin e

trurit.

5. Ndotja e ajrit

Truri është konsumatori më i madh

oksigjenit në trupin tonë. Thithja e

ajrit të ndotur zvogëlon furnizimin e

oksigjenit në tru, duke sjellë një rënie

në efikasitetin e trurit.

6. Pagjumësia

Gjumi është i nevojshëm për truri n

tonë. Privimi nga gjumi afatgjatë do të

përshpejtojë vdekjen e qelizave të

trurit.

7. Mbulimi i kokës gjat gjumit

Duke fjetur me kokë të mbuluar rritet

përqendrimi i dioksidit të karbonit dhe

zvogëlohet përqëndrimi i oksigjenit

që mund të çojë në efekte të dëmshme

të trurit.

8. Puna gjat sëmundjes

Puna e vështirë apo duke studiuar me

sëmundje mund të çojë në një rënie të

efikasitetit të trurit, si dhe dëmtim të

trurit.

9. Mungesë në mendimet stimuluese


27

Të menduarit është mënyra më e mirë

për të trajnuar trurin tonë, mungesa

në mendime ndikon ne mos stimulim

të trurit e cila mund të shkaktojë

t’kurrje të trurit.

10. Duke folur rrallë

Bisedat intelektuale do të promovojë

efikasitetin e trurit.

Punoi: D. Ukaj


28

revista keshilla mjekesore nr.7

Documents