bimeve mjekesore te dibres

1Vjelja dhe grumbullimi i bimëve mjekësore të Dibrës

VJELJA DHE GRUMBULLIMIVJELJA DHE GRUMBULLIMIVJELJA DHE GRUMBULLIMIVJELJA DHE GRUMBULLIMIVJELJA DHE GRUMBULLIMII BIMËVE MJEKËSOREI BIMËVE MJEKËSOREI BIMËVE MJEKËSOREI BIMËVE MJEKËSOREI BIMËVE MJEKËSORE

TË DIBRËSTË DIBRËSTË DIBRËSTË DIBRËSTË DIBRËS

Manual për vjelësit, grumbulluesit dhe blerësite bimëve mjekësore dhe aromatike,

mbështetur në parimet e vjeljessë qëndrueshme, ruajtjes së ekosistemit

dhe prodhimit organik e jo organik

Vjelja dhe grumbullimi i bimëve mjekësore të Dibrës2

Titulli: Vjelja dhe grumbullimi i bimëve mjekësoretë Dibrës

Autori: Zyber Gjoni,kryetar i shoqates “Mediflor Diber”Tel: 00355 218 4119

Ndihmuan në pergatitje:Federata e Pyjeve dhe Kullotave Komunale,[email protected]

Botimi i këtij manuali u bë i mundur në sajëtë mbështetjes metodike , këshilluese dhefinanciare të SNV Dibër, duke integruar faktorëte një vjelje të qëndrueshme të bimëve mjekësore.

Designer: Bujar Karoshi, “m&b” - botime & studio grafike

SNV Dibër,Bulevardi kryesor “Elez Isufi”, PeshkopiTel/Fax:+355 218 2642

+355 218 3953+355 218 2547


NJOHJA, VJELJA, THARJA, DHE TRAJTIMINJOHJA, VJELJA, THARJA, DHE TRAJTIMINJOHJA, VJELJA, THARJA, DHE TRAJTIMINJOHJA, VJELJA, THARJA, DHE TRAJTIMINJOHJA, VJELJA, THARJA, DHE TRAJTIMII BIMEVE MJEKESOREI BIMEVE MJEKESOREI BIMEVE MJEKESOREI BIMEVE MJEKESOREI BIMEVE MJEKESORE-----AROMAAROMAAROMAAROMAAROMATIKETIKETIKETIKETIKE

Parathenie

Rrethi i Dibres dallohet per nje flore spontane te pasursi ne sasi, llojshmeri dhe sidomos ne cilesi, pasi bimet

tona jane afro bio. Grumbullimi i bimeve mjekesore dhearomatike ne Shqiperi dhe vecanresisht ne Diber ka njetradite disa dekadash. Rrethi i Dibres i marre ne teresiperfshin me shume se 1000 grumbullues vjetor.

Per nje vjelje dhe grumbullim te qendrueshem tebimeve mjekesore, pavaresisht nga perpjekjet e bera deritani nga institucione e individe te ndryshem, ndjehet nevojae pasjisjes me njohuri dhe libra apo manuale qe trajtojneçeshtje te tilla. E pare ne kete sens, SNV-OrganizataHollandeze per Zhvillim/Dibër, Shoqata e BimeveMjekesore “Mediflor” me drejtues Zyber Gjonin dhe Grupii Zhvillimit te Bimeve Mjekesore Diber, menduan se botimii nje manuali i cili pasqyron eksperiencen disa vjecare tegrumbulluar ne kete fushe, do te orientoje dhe bind memire vjelesit dhe grumbulluesit per nje trajtim me teqendruesem te bimeve mjekesore.

Manuali i hartuar eshte ndare ne dy pjese: pjesa epergjitheshme dhe pjesa e pershkrimit te bimeve. Nevecanti nga trajtimet e mepareshme, eshte pare me interespjesa qe trajton bimet mjekesore duke i ndare ato sipas


A. Disa kritere teknike te pergjithshmembi vjeljen, tharjen dhe trajtimin ebimeve mjekesore-aromatike sipaspjeseve qe shfrytezohen

Bimet mjekesore te treves sone per vete kushtetnatyrore ku rriten, pastertine e mjedisit dhe permbajtja

e larte qe kane, kerkohen nga tregu i jashtem keshtu perzonat rurale (fshatare) hapet nje front pune i perhershemdhe burim i vazhdueshem te ardhurash. Per te siguruarkete rol , nga te gjithe ne qe merremi me bimet eveçanerisht nga ju qe merreni drejteperdrejte membledhjen tharjen dhe manipulimin paraprak te tyre,kerkohet nje trajtim shkencore i kesaje pasurie terendesishme per ekonomine e sotme dhe brezave qe dote vijne. Qe te arrihet kjo, duhet vullnet dhe rritje e njohuriveme te domosdoshme mbi kete fushe, gje te cilen synonedhe ky liber xhepi (broshure).

pjeses qe shfrytezohet, pavaresisht nga trajtimi i parimevete pergjitheshme. Manuali permban 59 bime mjekesore.

Ne kete manual vertet nuk pershkruhen detaje tehollesishme shkencore, por ky punim perben bazen e njepune te metejshme qe do te vazhdohet ne periudhen nevazhdim, per te bere te mundur rezistencen dhe furnizimine tregut. Mirepresim verejtjet dhe sugjerimet nga studiuesitdhe perdoruesit e ketij manuali.


A.1 LULETA.1 LULETA.1 LULETA.1 LULETA.1 LULET

Mblidhen (vilen) pak para çeljes se plote (ose sapo tekene çelur ne masen 50 – 60%). Ka bime si

thundermushka, shtogu, blini, murrizi etj, lulet e te cileveduhet te mblidhen gjysem te çelura, kur ato jane gonxhesepse ato me vone çelin vetevetiu, ne rast te kundert atoshkunden dhe nuk jane te vlefshme,dhe cilesia e prodhimitbie. Mbledhja eshte mire te behet ne mengjes kur eshtethare vesa, ne kohe te thate dhe mundesisht me diell.Lulet vilen duke i keputur nje e nga nje ose me mjete te

VJELJVJELJVJELJVJELJVJELJA E BIMEVE MJEKESOREA E BIMEVE MJEKESOREA E BIMEVE MJEKESOREA E BIMEVE MJEKESOREA E BIMEVE MJEKESOREDHE DHE DHE DHE DHE ARARARARAROMAOMAOMAOMAOMATIKETIKETIKETIKETIKE

Bimet mjekesore dhe aromatike mbeshteten nestudimet e kryera dhe eksperiencen shumevjeçare

(vilen, korren ose priten dhe shkulen) kur ne organet etyre permbajne sasine me te madhe te lendes per te cilatmblidhen. Çdo bime, sipas organeve, ka kohen e saj tembledhjes (vjeljes, korrjes apo shkuljes). Pikerisht kymoment duhet vleresuar gjate punes dhe duhet zbatuarme rreptesi. Kjo rrit cilesine e bimeve, rrit te ardhurat dheruan mjedisin nga shkaterimi.

Bima per vete biologjine e saj, permbajtjen me te lartete lendeve e ka ne periudhen e lulezimit. Kjo eshteverifikuar nga analizat laboratorike dhe studimetshkencore qe jane bere per kete qellim. Kjo periudhesherben per te dalluar bimet nga njera tjetra. Koha egrumbullimit ndryshon sipas llojeve, sipas pjeseve oseorganeve dhe vendit ku ndodhen keto bime.


A2. FLETET (GJETHET)A2. FLETET (GJETHET)A2. FLETET (GJETHET)A2. FLETET (GJETHET)A2. FLETET (GJETHET)

Zakonisht fletet (gjethet) vilen kur kane arritur pjekurine.Tek shumica e bimeve fletet mblidhen menjehere pas

lulezimit ose ne kohen kur bima eshte gati te lulezoje. Porky rregull ka edhe perjashtime. Helmarina (belladoni) kur

posaçme ne forme kreheri etj. Zakonisht lulet vilen te plotaduke i keputur me bisht jo me te gjate se 2 cm. Lulet edrureve te larte si Akacia, blini, vilen duke i prere megershere, te vendosura ne maje te nje shkopi te gjate.Disa lule qe keputen me veshtiresi, si p.sh. shtogu, vilenduke prere veshulet me gershere dhe pas tharjes se tyrebehet shkoqja dhe pastrimi. Poshte degeve te bimes vihetnje shtrese plastmasi ose beze, goditen deget lehte pa ithyer apo demtuar, ne menyre qe te bien vetem lulet.

Lulet e disa bimeve barishtore qe rriten ne mase dhenuk jane shume te degezuara, siç eshte kamomili viletme kreher te posaçem ose direct me dore. Lulet e disabimeve u vilen vetem petalet, si tek lulekuqja, Netulla(verbaskum) keshtu rekomandohet te mos keputet e gjithelulja. Petalet qe vilen duhet te kapen lehte e te mosshterngohen me gishta sepse prodhimi demtohet dhengjyra prishet. Lulet e sapo vjelura hidhen ne arke kartoni,ne shporta ose ne amballazh tjeter te pershtatshem dheçdo 2-3 ore happen per ajrosje ne vend te posaçme tehijezuara, kuhapen ne shtresa me trashesi 2-3 cm dhehere pas here (çdo dite ose çdo dy dite) perzihen derisate thahen plotesisht.

Raporti i mases se njome me te thaten zakonishteshte: 4-7 me 1


fillon te lulezoje ka pak gjethe dhe ato jane te varfera melende vepruese, vjelja behet gjate lulezimit dhe vazhdonper disa muaj. Ne kete kohe vilen edhe gjethet e mellages.Disa bime ne kohen e lulezimit nuk kane gjethe(thundermushka) etj. Pra gjethet vilen pas zhdukjes seluleve, ne fillim te veres, kur jane te zhvilluara mire por pa uplakur. Fletet mblidhen kurdohere te pastra, te pa cermoze,te shendosha, ne kohe te thate. Fletet si rregull vilen dukeu keputur me dore ose duke i prere me gershere. Gjethet evogla dhe te pa pjekura dhe nje pjese e gjetheve normale(te zhvilluara) nuk mblidhen ne menyre qe te mos pengohetzhvillimi i metejshem i bimes. Ndalohet prerja e degeveper te vjelur gjethet, me perjashtim te rasteve kur teknikishtlejohet qe te behet ricungimi i bimeve.

Raporti i mases se njome me ate te thatezakonisht eshte: 3-5 me 1

A3.A3.A3.A3.A3. HERB HERB HERB HERB HERBAAAAAT (OSE MAJT (OSE MAJT (OSE MAJT (OSE MAJT (OSE MAJAAAAAT E BT E BT E BT E BT E BARITARITARITARITARIT TE LTE LTE LTE LTE LULEZUULEZUULEZUULEZUULEZUAR)AR)AR)AR)AR)

Zakonisht bimet barishtore, te cilave nuk ju drunjezohetkercelli vilen duke i prere disa cm mbi siperfaqen e

tokes, ne menyre qe prodhimi te mos perzihet mepapastertira dhe per mbrojtjen e lendeve vepruese nekercellin rreth siperfaqes se tokes eshte shume e ulet.Vjelja e bimeve barishtore (herbave) behet ne kohe palageshti. Ndalohet prerja e kercejve te palulezuar. Ketolihen per te siguruar prodhimin e mevonshem, riperteritjetdhe zhvillimin e bimes. Ndalohet kategorikisht shkulja ebimeve barishtore kur atyre nuk u grumbullohen rrenjet.Per te siguruar vazhdimesi te prodhimit te bimeve


barishtore, ne çdo 2-3 m2 siperfaqe te lihet detyrimishtpa u vjelur te pakten nje tufe me qellim qe kur fara te ketearritur pjekjen e plote, te bjere ne toke dhe te sherbeje perte zgjeruar mbirjet. Vjelja e sherbeles behet duke e korrurme kize buqetat(lastaret) e vitit ne vazhdim, ne gjatesi tetille qe te permbaje jo me shume se tete gjethe(flete)momenti me i pershtatshem per vjeljen e sherbeles eshtepak para lulezimit ose sapo te filloje lulezimi i degevekryesore (zakonisht mbas mezit te Qershorit). Ne praktikenisur nga interesa te ngushta korrja e sherbeles disa herebehet perpara ose mbas kesaj periudhe, kjo ben qe temarrim prodhim te cilesise se dobet dhe rendiment te ulet.Normalisht mund te marrim dy korje, njera ne vere dhe edyta ne vjeshte ne Shtator –Tetor. Ne pergjithesi herbatvilen (korren) perpara se bima te kete lulezuar plotesisht,sepse çelja e luleve te tyre te behet gjate tharjes. Ndalohetrreptesisht prerja e sherbeles rrafsh me token apo shkuljenapo shkulja e saj per te marre buqeten. Buqetat e sherbeleste porsa mbledhura happen çdo 2 – 3 ore per ajerosje.Transporti i tyre per ne vendin (lokalet) e tharjes duhet tebehet Brenda dites, aty hapet ne shtresa te holla dheperzihet derisa te thahet sipas kerkesave te standarteve.

Nga vezhgimet shumevjeçare si dhe analizat e kryerarezulton se korrja e trumzes eshte e domosdoshme tebehet gjate lulezimit. Ne kete periudhe ajo ka sasine mete madhe te lendeve per te cilat mblidhet, dhe ngjyra egjetheve eshte e çelur. Bari i bletes korret kur bima kalulezuar, ne dite me vese heret ne mengjes ose kur kamjegull. Keshtu sigurojme permbajtjen me te larte telendeve te perdoreshme. Korrja e zhumrices (lisnes) behetne fillim te lulezimit.

Praktika qe po zbatohet vitet e fundit e nxitur kjo edhe


nga disa grumbullues, te cilet nuk i nenshtrohenkonkurences se ndershme, qe veprojne duke u udhehequrnga interesa te ngushta te çastit, trumza po korret shumekohe para lulezimit, duke e thare ne diell. Kjo praktikepune eshte shume e demshme. Keshtu fletet nxihen,permbajtja e lendeve eshte 30-40% me e ulet, bimarrallohet sepse nuk arrin te riperterije vetveten.

Raporti i mases se njome me ate te thatezakonisht eshte: 2.5-3 me 1

A4.A4.A4.A4.A4. KOKRA KOKRA KOKRA KOKRA KOKRAT (FRT (FRT (FRT (FRT (FRUTUTUTUTUTAAAAAT)T)T)T)T)

Periudha e vjeljes se kokrrave ndryshe ne vartesi tellojit te bimes kushteve klimatike dhe kerkesave te

tregut. Keshtu frutat e misheta (tulta) si kokirat e qershigles(boronices), te dellinjave te shtogut etj. Mblidhen pasi tejene pjekur. Kokrat e disa bimeve qe nuk bien nga degetsi p.sh. kokrat e murrizit mblidhen edhe me vone. Kokrrate disa bimeve mblidhen perpara se te arrijne pjekjen eplote. Keshtu vjelja e trendafilit te eger fillon kur ato kanemarre ngjyre te kuqe ne vishnje dhe vazhdon derisa kokrrate jete e forte dhe te mos kete filluar te zbutet. Sasia evitamins C rritet derisa fruit te filloje te piqet, kur ngjyrosetplotesisht dhe te forcohet krahas pjekjes se tij, sasia evitamins C pakesohet. Kokrrat e vjela para kohe nuk kanesasine e duhur te vitamins C. zakonisht kokrrat (frutat)vilen duke i keputur me dore. Ne disa bime si dellinjat,vjelja e tyre behet edhe me shkundje te lehte ne menyreqe te mos demtohet bima dhe te mos bien poshte kokrrate papjekura qe do te japin prodhim vitin e ardhshem.Kokrrat e shtogut vilen duke i prere veshulet me gershere


dhe duke i thare. Pastaj shkoqen dhe pastrohen. Kokrrate qershigles (boronices) vilen me dore ose mbledheseneforme kreheri. Ndalohet shkulja e bimeve per te mbledhurkokrrat ose gjethet(fletet).


A5. RRENJETA5. RRENJETA5. RRENJETA5. RRENJETA5. RRENJET

Ne pergjithesi rrenjet mblidhen ne periudhen e qetesisese bimes, kur ato kane grumbulluar lendet qe do te

sherbejne per fillimin vegjetative gjate vitit te arrdhshem.Kjo periudhe fillon nga fundi i veres dhe mbaron nga fundii dimrit. Prandaj shkulja e rrenjeve behet ne vjeshte dhene dimer, duke perjashtuar rastet e ngricave dhe kur tokaeshte e mbuluar me bore. Ka edhe perjashtime, keshtup.sh. Shpatorja periudhen e qetesise e ka nga fillimi i veres,fillon vegjetacionin ne vjeshte e nderpret ne dimer dhe efillon ne pranvere. Prandaj grumbullimi (shkulja) e sajefillon ne Korrik dhe vazhdon deri ne gusht. Shkulja errenjeve behet me Shate, Kazem, Bel ose me mjete tetjera te pershtateshme. Mbas shkuljes rrenjet duhet telahen dhe te pastrohen. Ne menyre qe te sigurohetriperteritja, duhet qe ne cdo 2-3 m2 siperfaqe, te lihetdetyrimisht te pakten nje bime pa u shkulur.


A6.A6.A6.A6.A6. LEV LEV LEV LEV LEVORETORETORETORETORET

Levoret mblidhen ne pranvere kur ne druret lengjetqarkullojne vrullshem. Ne kete faze levorja hiqet me


lehtesi, kjo periudhe vazhdon deri ne formimin e gjethevete para. Levoret duhet te mblidhen (qerohen) nga deget 2-3 vjeçare te drureve te shendoshe. Levorja duhet te jete elemuar, me shkelqim, pa pjese drunore, pa alga, pa myshqedhe kerpurdha dhe pa njolla te zeza dhe myk ne pjesen ebrendeshme. Rreth e qark degeve te bimes behet nje prerjeunazore deri ne dru ne nje largesi 10-15 cm nga njera tjetra.Pastaj behet nje prerje gjatesore dhe me majen e thikeshiqet levorja ne forme tubi. Keto udhezime duhet tezbatohen detyrimisht nga te gjithe klientet qe merren mevjeljen e bimeve mjekesore dhe aromatike natyrale.

Raporti i mases se njome me ate te thatezakonisht eshte: 2-2.5 me 1

B. Parime te trajtimit sipas proceseve

B1.B1.B1.B1.B1. GR GR GR GR GRUMBUMBUMBUMBUMBULLULLULLULLULLUESITUESITUESITUESITUESIT

1. I gjitha meteriali bimor mjekesor duhet te jete neperputhje me standartet e pergjitheshme perhigjienen e ushqimit dhe kushtet e punes.

2. Kur kemi te bejme me bime helmuese, garantohetshendeti i grumbulluesve dhe perpunuesvenepermjet veshjeve mbrojtese te posaçme

3. Personat qe vuajne nga semundje infectivengjitese apo me plage te hapura, nuk duhet tejene ne kontakt me materialet bimore.

4. Njohurite e nevojshme per to jane: identifikimi i bimes,karakteristikat dhe perhapja, kerkesat per hijezim,lageshtia, toka , koha e vjeljes, teknikat e vjeljes dhe


tharjes si dhe amballazhi gjate tharjes. etj.5. Shoqatat e Perdoruesve te Pujeve dhe Kullotave,

ato te Bimeve mjekesore ne bashkepunim meDSHP, marrin masa per trajnimin e vjelesve,grumbulluesve dhe manipuluesve.

6. Grmbulluesit e bimeve mjekesore duhet teinformohen dhe udhezohen per ceshtje e ligje qelidhen me mbrojtjen e mjedisit dhe llojet bimore.

B2.B2.B2.B2.B2. GR GR GR GR GRUMBUMBUMBUMBUMBULLIMIULLIMIULLIMIULLIMIULLIMI

1. Shoqerite tregtare, DSHP, komunat duhet tecaktojne mbikqyres per identifikimin dheverifikimin e sasive dhe llojeve te grumbulluarate materialit bimor dhe te punes se grumbulluesve.

2. Grumbullimi behet sipas ligjit per ruatjen dheperdorimin e qendrueshme te bimeve mjekesore.

3. Menyrat e grumbullimit nuk duhet te demtojnemjedisin, token dhe bimet, duke garantuarvazhdimesine e rritjes se bimeve mjekesore dhete bimeve te tjera.

4. Llojet e bimeve te percaktuara si specie terrezikuara , te njoftuara nepermjet organevekompetente, nuk duhet te vilen.

5. Kur kemi te bejme me grumbullim te bimeve bio,respektohet largesia ne ml nga zonat e ndotura.

B3.B3.B3.B3.B3. RREGULLA RREGULLA RREGULLA RREGULLA RREGULLAT PER GRT PER GRT PER GRT PER GRT PER GRUMBUMBUMBUMBUMBULLIMINULLIMINULLIMINULLIMINULLIMIN E QENDR E QENDR E QENDR E QENDR E QENDRUESHEMUESHEMUESHEMUESHEMUESHEM

1. Sezoni i vjeljes u njoftohet grumbulluesve


nepermjet shoqatave apo shoqerive tregtare qekane marre miratimin e organeve kompetente.

2. Respektohet sasia e caktuar e bimes per t‘u vjelur,e percaktuar nga shoqata apo kompania.

3. Materiali bimor i demtuar perjashtohet ngatregtimi, etiketohet dhe ruhet e shfrytezohet perprodhim esencash.

4. Grmbullimi behet jo ne kushte lageshtie( vese,shi, lageshti ajrore).

5. Mjetet prerese te bimeve, pastrohen paraperdorimit.

6. Pjesa e mbledhur e bimes nuk duhet te jete nekontakt te drejteperdrejte me token. Duhet temblidhet, ruhet dhe trasportohet ne kushte tethata.

7. Nuk lejohet perzierja e bimeve te mbledhura melloje te tjera.

8. Mbledhja e bimeve behet ne thase bezeje.9. Venet e depozitimit te bimeve duhet te jene te

pastra e pa ndotje, te thata, pa insekte, minj apokafshe. Te perdoret dezinfektimi me gelqere.Masat e mara dokumentohen.

10. Bimet dhe pjeset e bimeve qe jane tulore duhenderguar menjehere ne vendet e tregut per teshmangur fermentimin e mundeshem te tyre.

11. Ndalohet perdorimi i pesticideve dhe herbicideve,duke nxitur perdorimin e luftimin mekanik.

12. Kur mblidhen rrenjet ose zhardhoket, 80% ezones se grumbullimit nuk duhet te preken.

13. Kur mblidhen lulet, 30% e luleve ne cdo bime dhe20% e tere bimeve nuk duhet te preken.


14. Kur mblidhen farat, 30% duhet te lihen perriperteritjen e tyre.

15. Kur mblidhen frutat, 20% duhet te lihen perriperteritje.

16. Duhen grumbulluar vetem bimet mekarakteristikat e percaktuara nga STASH(Standarti Sheteror).

17. Metodat e ndaluara te vjeljes se bimeve jane: atome shkop (me perjashtim te dellinjes), heqja mezorr ( me force) e pjeses se bimes dhe sharrimizinxhir i degeve.

B4.B4.B4.B4.B4. TRAJTIMI PTRAJTIMI PTRAJTIMI PTRAJTIMI PTRAJTIMI PAS GRAS GRAS GRAS GRAS GRUMBUMBUMBUMBUMBULLIMITULLIMITULLIMITULLIMITULLIMIT

1. Trajtimi paraprak perfshin procese si larja, prerjaperpara tharjes, ngrirja, tharja. Kjo eshte vetemnje renditje e te gjithe proceseve, por vetem nepak raste sic eshte rasti i ndonje rrenje, do tekerkonin procese si larja. Pra nuk kemi te bejmeme nje rradhe procesesh qe duhen kryer per cdobime. Te gjitha keto trajtime duhet te jene neperputhje me rregullat dhe udhezimet perkatese.

2. Pas mberritjes ne ambientet e perpunimit,materiali i grumbulluar duhet te shkarkohet dhete hiqet menjehere nga thaset. Perpara se te behettrajtimi paraprak, materiali nuk duhet teekspozohet drejteperdrejte ne diell, me perjahstimte rasteve kur keshtu e kerkon ndonje bime (sitek rrenjet). Materiali i grumbulluar duhet tembrohet nga lashteshtia dhe reshjet.

3. Ne rastin e tharjes natyrshem ne ajer, materiali


bimor duhet te hapet ne nje shtrese te holle. Perte siguruar qarkullimin e mire te ajrit, korrnizat kueshte vendosur per t‘u thare materiali, duhet tejene te ngritura ne nje lartesi te caktuar nga tokagjithnje mbi 25cm

4. Ndalohet tharja drejteperdrejte ne toke dheekspozimi ne diell. Per te shmangur formimin emykut apo te kerkpudhave, duhet te behenperpjekje qe te arrihet nje tharje e njetrajteshmee materialuit te fresket bimor, nen 14% lageshti.

5. Kushtet e tharjes gjithmone varen nga lloji i bimesdhe pjesa qe i shfrytezohet.

6. Perdorimi i lendeve djegeve per tharjen edrejteperdrejte te bimeve duhet te kufizohet (Gazbutan, propan ose gaz natyror).

7. Materiali bimor duhet te kalohet neper sita (kurkerkohet) per te eleminuar lendet e huaja dheruajtur madhesine e kerkuar te tij.

8. Per hedhjen e mbeturinave perdoren kosha teetiketuar dallueshem “kosha per mbeturina”.

B5.AMBB5.AMBB5.AMBB5.AMBB5.AMBALLAZHIMIALLAZHIMIALLAZHIMIALLAZHIMIALLAZHIMI

1. Per te mbrojtur prodhimin dhe per te ulur rrezikune prekjen nga demtuesit, keshillohet amballazhimii perkoheshem.

2. Materiali bimor duhet te amballazhohet ne thasebezeje apo arka druri te pastra, mundesisht tereja.

3. Etiketa duhet te jete e qarte,e fiksuar mire dhe temos permbaje lende helmuese.


4. Informacioni ne etikete duhet t‘I permbahetstandartit te kerkuar sipas legjislacionit shqiptardhe atij te bleresit apo importuesit.

5. Materiali amballazhues qe do te perdoret per meshume se nje here, duhet te pastrohet dhe te jetei thare para perdorimit.

6. Materiali amballazhues duhet te ruhet ne nje vendte paster e te thate, larg demtuesve dhepesticideve dhe ku nuk hyjne bagetia ose kafshetshtepiake. Duhet shmangur perdorimi i thaseveplastike dhe fijet plastike qe mund te gjenden nematerialin bimor te mbledhur.

B6.B6.B6.B6.B6. RU RU RU RU RUAJTJAJTJAJTJAJTJAJTJA DHE A DHE A DHE A DHE A DHE TRASPORTRASPORTRASPORTRASPORTRASPORTITITITITI

1. Materiali i thare dhe i amballazhuar duhet te ruhetne nje vend apo godine te thate, te ajrosur mire,me ventilim dhe me nje luhatje te vogel te tyre.

2. Ambientet e ruajtjes dhe mjetet e trasportit duhette jene pa pesticide dhe materiale te tjerahelmuese.

3. Kur trasportojme ne sasi te medha duhengarantuar kushte te thata. Per eleminimin ekerpudhave dhe myqeve vendosen konteiner dheventilator.

4. Perdorimi i fumiganteve behet mbeshtetur nelegjislacion. Prodhimi organik ka receta mjaft teveçanta. Keshtu ai ndalon perdorimin efostoksines.


B7. DOKUMENTIMIB7. DOKUMENTIMIB7. DOKUMENTIMIB7. DOKUMENTIMIB7. DOKUMENTIMI

1. Te gjithe proceset dhe procedurat qe kalon zinxhirii pergatitjes se bimeve, deri ne dorezim, duhendokumentuar.

2. Ngjarjet dhe rrethanat duke perfshire edhetemperaturat ditore, lageshtira ditore.

3. Shfqaja e semundjeve apo demtuesve4. Sipas llojeve: data, zona dhe sasia e grumbullimit5. Perdorimi i fumiganteve, qe ne prodhimin organic

eshte i ndaluar.6. Sigurimi i materialit bimor dhe fazat e perpunimit:

habitati i zones se grumbullimit, klima, toka dherethana qe mund te ndikojne ne cilesi.

7. vendndodhja gjeografike e zones se grumbulimitduhet te pershkruhet sa me sakte( harta 1:25000).Grumbulluesit duhet te identifikojne zonen egrumbullimit ne harte.

8. Materialet e grumbulluara nga zona te ndryshmenuk duhet te perzihen. Perzierja behet vetem kurgarantohet homogjeniteti.

9. Midis grumbulluesve dhe bleresve dhegrumbulluesve dhe vjelesve duhet te lidhet kontrate.

10. Dokumentacioni i shoqerise tregtare: hartat1:25000, listat e blerjeve, ditari i perpunimit, listae asortimenteve (organike dhe jo organike) dheditaret e shitjeve e shpenzimeve.

11. Trajtimi i prodhimit organik behen i veçante dhe indare nga ai i zakonshem ne kuptimin e vendit tetrajtimit, pajisjeve mbajtese dhe te perpunimit eamballazhimit si dhe te dokumentacionit


Emri shkencor: (Prunus spinosa L.)

Emërtimi popullor:kulumria, kumbull uku

Përshkrim i shkurtër ibimës: Eshte shkureose dru me gjemba qerritet 2-4 metra gjethet ika eliptike vezake, medhembe anes. Lulet mengjyre te bardhe dalinpara çeljes se gjetheve,kane bishta te shkurterjane te vetmuara dherralle nga dy. Lulezon nepranvere.

KULUMBRIAKULUMBRIAKULUMBRIAKULUMBRIAKULUMBRIA

Vendet e përhapjes: Mbin ne ledhat e arave, brigjeve teperrejve apo lumenjve dhe shkon gjer ne brezin ekullotave te vjeshtes.

Pjesët që përdoren: Perdoren lulet dhe kokrat(frutat).Lulet mblidhen ne Mars- Prill. Kerkohen lule teçelura, te thata, te plota, me bishtin e tyre natyral, lule teshkeputura nga buqeta, pa arome. Ngjyra e luleve(petaleve) te bardha dhe te bardha krem ne te verdhe,bishti i gjelber.


Kokrrat (frutat)mblidhen ne Gusht –Shtator. Kokrrat duhet tejene te pjekura, te thara,te shendosha, pa bisht,forme rrumbullake 1-1.5cm, nga jashte cipa ne blute errret, nga brenda tulijeshil ne te verdhe.

Mënyrat dhe kujdesi nëmbledhje: Lulet keputenme gjithe bisht, hidhen nenje traste bezeje dhetrasportohen ne ambinetete tharjes. Frutat keputenpa bisht. Grumbullimi dhetrasportimi i tyre mund tebehet edhe ne thase mefije plastike deri ne shtepi.

Përpunimi i pjesës sëmbledhur: Lulet duhenhapur per t‘u thare nevende te hijezuara dhe meajer. Poshte tyre shtrohet doemos beze. Kokrrat duhenhapur per tharje ne vende me hije dhe ku ka korent ajri.Poshte tyre duhet te jete dysheme druri ose shtroje mebeze apo qylym leshi. Mjediset e tharjeve duhet tesigurohen nga ndotjet e ndryshme. Amballazhimi ifrutave te thare behet ne thase bezeje.


Emri shkencor: (Verbasscum thapsiforme SCHRADdhe V. Phlomoides L.)

Familja: Skrofuliarore (scrophulariaceae)

Emërtimi popullor: Netulla, duhan i eger, llapushë.

NETULLANETULLANETULLANETULLANETULLA

Përshkrim i shkurtër i bimës: Jane tre lloje netullash (v.thapsiforme ochard, v . phlomoides L. dhe v. longifoliumTen.) Te treja jane bime barishtore dy ose shumevjecare, qe riten 60-200 cm te gjata. Ne vitin e pareformojne vetem nje rozete gjethesh prane rrenjes.Kercellin e kane te drejte, te forte, te thjeshte ose tedegezuar. Gjethet i kane te medha, te trashe , tekembyer dhe te paisur me qime bardhoshe. Lulet i kanete medha, te verdha, thuajse pa bisht, te grumbulluarane trajte vile. Lulezon ne qershor – korrik.


Vendet e përhapjes: Takohet duke filluar qe nga zona eulet e deri ne lartesite e kullotave verore (2000m). Mbinne vende te buta, gropa, shse, perreth staneve dheplehrishteve. Jetojne zakonisht ne grupe ose edhevetem.

Pjesët që përdoren: Perdoren lulet dhe me rralle gjethet(fletet). Lulet mblidhen kur ato kane celur thuajsekrejtesisht, ndersa gjethet mblidhen ne Qershor – Gusht.

Kerkesat teknike: Lulet kerkohen te celura, te thata, teshkoqura nga kupa e saj, te pastra. Ngjyra e verdhe ecelet. Fletet (gjethet) duhet te jene te thata, te plota osedhe pjeserisht te coptuara, te zhvilluara, fletet te jene tedegezimit dhe te trupit, me bishtin e tyre natyral. Aromadhe shija e bimes,ngjyra e fleteve e gjelbert, e gjelbertnegri ne te verdhe e mbuluar lehtesisht me push .Sasitee mbledhura hidhen ne thase bezeje te paster dhetrasportohen per ne shtepi.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Lulet happen per t‘uthare ne vende me hije dhe te ajrosur, larg pluhurave,shpendeve, zogjve dhe kafsheve qe mund t‘I ndotin.Shtresat e luleve gjate tharjes nuk duhet te jene meshume se 2 cm dhe hera-heres perzihen per t‘u thare eshtruar mbi copa bezeje neper etazhere ose rafte druri.Pas tharjes, lulet duhet te jene ne gjyre te verdheuniformed he te amballazhohen ne thase bezeje tepaster.


Emri shkencor: Tussilago farfara L.

Familja: kompozite (compositae)

Emërtimi popullor: thundërmushke, lule qeni

Përshkrim i shkurtër: eshte bime barishtore shumevjecare, 10 –20 cm e larte. Gjethet (fletet) i ka te medha,me diameter 10-15 cm , pellembore, te dhembezuaradhe kendore ne buzete, me bisht te gjate, te gjelberanga larte, leshetore dhe te bardhe nga poshte. Lulet qedalin perpara gjetheve i ka te verdha, te grumbulluar nemaje te nje shtije ose kercelli. Lulezon gjate muajve mars-prill, por ka mundesi te lulezoje edhe gjat muajt Shkurt.

THUNDER MUSHKTHUNDER MUSHKTHUNDER MUSHKTHUNDER MUSHKTHUNDER MUSHKAAAAA

Vendet e përhapjes: Kudo ku la lugina perrejsh te gerryernga reshjet apo rreshqitur nga ujrat nentokesore.Preferon kryesisht toka argjilore dhe qe djersitinvazhdimisht uje.

Pjesët që përdoren: Perdoren lulet dhe gjethet(fletet).Lulet mblidhen ne fillim te pranveres para se te


celin mire d.m.th. kur jane ende burbuqe. Fletete(gjethet) mblidhen ne fillim te veres dhe mund tevazhdohet deri ne Gusht duke i keputur deri ne gjysmene bishtit. Nuk duhet te mblidhen gjethet e reja qe jane teveshura me push persiper. Duhet patur kujdes te mosmblidhen gjethet me njolla te murme. Kjo verehet dendurkur mbledhja behet me vonese.

Mënyra dhe kujdesi në mbledhje: Per vjelje perdorengershere. gjethet e reja nuk vilen.lulet mblidhen osegonxhe ose te sapoçelura. nuk pranohen lulet qe sapokane lidhur fare pasi shkaterrohen, shkermoqen. pokeshtu nuk pranohen gjethet e demtuara apo me njolla.nuk duhet te preken : 30% e luleve 70% e gjetheve dhe20% e bimeve te nje vend-mbledhje. gjatesia e bishtitnet e dyja rastet nuk duhet t‘i kaloje 1-1.5 cm.

Lulet duhet te jene te plota sebashku me kupen elules te celur, gjysme te celura, me bishtin e vet megjatesi jo me shume se 1.5-2 cm, jo te farezuara. Mearome karakteristike te vete bimes. Lulja e verdhe ehapur, kupa e gjelber dhe e gjelber ne grinxho.Fletet(gjethet) duhet te jene te thata, te plota dhe pjeserishtte coptuara me bisht jo me shume se 2 cm te gjate. Paarome dhe shije muciloze. Ngjyra e fleteve ne siperfaqee gjelber ne te celur, nga poshte me push ne gri.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Lulet edhe gjethetthahen ne vende me hije, pa lageshtire, me qarkullimajri. Amballazhi: thase bezeje, kuti kartoni, arkakompensatoje.


Emri shkencor: Crataegus oxycantha

Familja: TRENDAFILORE (ROSACEAE)

Emërtimi popullor: murriz, lule zemre

Përshkrim i shkurtër: Murizi eshte shkure ose dru qeshkon nga 2 deri ne 8 metra lartesi, i veshur me shumegjemba shpues, me gjethe me 3-5 vriguj te thelle, lulete bardha te grumbulluar ne vastek te vegjel. Fruit eshtemishtake, me ngjyr te kuqe te eret i cili sipas specievepermban nje deri ne tre berthamesh. Takohet kudo derine lartesine 1600 m. lulezon ne Maj –Qershor, frutin eprodhojne ne gusht.

MURRIZIMURRIZIMURRIZIMURRIZIMURRIZI

Vendet e përhapjes: Haset kryesisht ne brezat pyjor tedushqeve me mbulese jo shume te dendur dhe neperzierje me llojet: frasher, krekez, shkoze, mëllezë,trendafil i eger, molle e eger, kumbull e eger.


Pjeset qe perdoren dhe koha e mbledhjes: Murrizit iperdoren kryesysht lulet, lulet sebashku me gjethet dheme pak frutet e thata. Lulet e murrizit me fletet (gjethet)duhet te jene (mblidhen Maj –Qershor) buqeta telulezuara dhe pjeserisht gonxhe, te thata, te sezonit,me flete dhe lule te plota. Lulja e bardhe dhe e bardhene roze, bishti dhe kupa e gjelbert ne te hirte. Ne rastkur murrizit i kerkohet lulet pa fletet (gjethet) atomblidhen ne Prill Maj lulet duhette jene te thata, te pasterta, teplota, me bisht jo me te gjate se1 cm pjeserisht me gonxhe luljae berdhe ne krem, kupa dhe bishtite gjelbert me nuanca gri.

Kokrra e murrizit mblidhetgusht – Tetor. Kokrrat duhet tejene te pjekura, te rrumbullaketaose vezake, pa bisht medimensione mbi 6 mm. Ngjyra e kuqe e celur ose vishnje

Menyrat dhe kujdesi ne mbledhje: Tregu preferon meshume lulet ne fazen e gonxheve te fryra ne pragçelje.Frutat mblidhen pa kercell. Frutat pa ngjyre nuk kanecilesi te mire, prandaj nuk duhen mbledhur. 20% efrutave nuk duhet te mblidhen. Nuk keshillohet vjelja efrutave te errata, gjetheve me dege ose frutave qe kanehumbur ngjyren. Duhet te lihen pa mbledhur: 30% eluleve, 70% e gjetheve dhe 20% e bimeve. Vjelja behetme dore duke perdorur dorashka doku te forte per t‘uruajtur nga gjembat.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Tharja e luleve dhegjetheve behet ne hije, ne vende te ajrosura, duke shtruarposhte beze te paster. Lageshtia deri ne 12%, Tharja efrutave behet ne diell ose ne amiente te mbyllura. Ambientiduhet duhet ruajtur nga ndotjet e ndryshme.


Emri shkencor: Matricaria chamomilla

Familja: KOMPOZITA (compositae)

Emërtimi popullor: kamomile.

Përshkrim i shkurtër: bime barishtore nje vjecare efamiljes se kompoziteve. Ne natyre kamumili i vertetemund te ngaterohet me lloje te tjera qe nuk kane vlere.Interes mjekesor paraqetvetem ai qe ka ere tekendeshme dhe shkelqimkarakteristik.

Kamomili i vertete karrenje te holle boshtore qeshoqerohet me rrenje tedyta te holla si fije flokesh.Kercelli kryesor ne bimet erritura arrin lartesine 60-80cm. Pjesa mbitokesore ebimes eshte kacube e perbere nga shume degeanesore. Gjethet i ka dy tre paleshe te ndara, ndersalulen e ka me petale te bardha dhe koke te verdhe.Kamomili ne shume raste lulezon dy here ne vit. Koha elulezimit zgjat 50 – 60 dite.

Vjelja e luleve te kamomiles behet nga Maji dhe deringa mezi i Korrikut, keshillohet 3-5 dite pas lulezimit teplote. Lulet e pa celura ose gjysem te celura nuk duhette mbvlidhen, keshillohet te mlidhet ne kohe te thatedhe me diell te forte.

KKKKKAMOMILAAMOMILAAMOMILAAMOMILAAMOMILA


Vendet e përhapjes: Rreth oborreve te shtepiveperdhese.

Kerkesat teknike: lulet e zhvilluara por jo te farezuara,lulet te jene te plota dhe me bisht deri ne 2-5 cm. Mengjyre karakteristike, te pastra nga kercejte dhe gjethete vete bimes si dhe nga mbeturinat e bimeve te tjera.Kujdes duhet bere qe vendet e mbledhjes nuk duhet tejene te sperkatura. Lulet keputen me dore duke e lenebishtin e tyre ne bime. Amballazhi me i mire eshte bezja


Emri shkencor: Rosa canina

Familja: TRENDAFILORE (ROSACEAE)

Emërtimi popullor: Kaça

Përshkrimi: Është shkurre, shumëvjeçare, rritet 1-4 metra e larte,me degë të përkulura të holla, të mbuluara me lëkurë tëlëmuar me ngjyrë kafe në të kuqe dhe të pajisur megjëmba të fortë me bazë të gjere. Gjethet e këmbyera i ka me 5-7 fletëza vezake, tëdhëmbezuara, Lulet janë rozë ose dhe të bardha,4-5 cm të gjera. Frutat janë eliptike, me ngjyrë të kuqe në portokalli tëlëmuar, në brendësi kanë plot farëra. Trëndafili i egër lulëzon gjatë muajit Korrik ndërsa frutati pjek në vjeshtë

TRENDTRENDTRENDTRENDTRENDAFILI I EGERAFILI I EGERAFILI I EGERAFILI I EGERAFILI I EGER


Vendndodhja: Gjendet pothuajse në të gjithë teritorin errethit që nga lugina e Drinit në nivelin e 500 metravedhe deri në lartësitë e kullotave verore

Pjesët që i mblidhen dhe për çfarë përdoret: Trëndafilit të egër i mblidhen fruti ( kokrrat) kur ato tëkenë arritur pjekjenportokalle në të kuqepor të forta. Vetitë kurruese;nësaje të përmbajtjessë larmishme tëvitaminës C, P, tëprovitaminës A,acideve organike,mesheqer, taninë,esencë etj. Frutat e Trëndafilit të egër janë mjaft mjekuese. Frutat e trëndafilit të egër përveç si pije freskuese dheçaji, përdoret edhe kunder heqjes së barkut, skurbutit,për rritjen e qëndrueshmërisë së organizmit. Përmbajtja e vitaminës C rritet derisa frutat të fillojne tëmarrin ngjyrë kuqe në portokalli.

Vecori te mbledhjes: Ajo duhet mbledhur me fillimin eskuqjes, para pjekjes se plote ose teknike. Mbledhjabehet me dore dhe amballazhohet ne shporta thupre.Tharja behet ne diell deri sa te marre ngjyren e kuqe nevishnje.


Emri shkencor: Vaccinium myrtillus

Familja: SHQOPORE (ericaea)

Emërtimi popullor: qershi toke, boronice , qershi ariu.

Përshkrimi : Është bimë gjysëm shkurre me degë që rritet deri në50 cm e lartë. Deget i ka kënde kënde. Gjethet i ka të këmbyera, të lëmuara, me ngjyrë tëgjelbërt të çelur, me bisht të shkurtër, me formë eliptikeose vezake, me dhëmbëzime të vogla dhe të mprehtë. Lulet i ka të vendosura një e nga një në sqetullat egjetheve. Ato kanë ngjyrë të gjelbert ose trëndafili. Fruti është një kokërr sferike me ngjyrë blu në të zezë,me diametër deri në 10 mm. Lulëzon gjatë muajve Maj- Qershor.

QERSHIGLAQERSHIGLAQERSHIGLAQERSHIGLAQERSHIGLA


Vendndodhja: Kryesisht në zonën e pyjeve të lartë të pishës e të ahute deri në kullotat alpine.

Pjesët që i mblidhen dhe për çfarë përdoret ajo: Qershigles i mblidhen gjethet dhe kokrrat. Vetite mjekuese: të qershiglës janë shumë por ne popërmendim vetëm disa nga këto. Frutat e qershiglës (boronicës) në sajë të përmbajtjesqë ka përdoret kundërheqjes së barkut, nëinfeksjonet e fytit,kundër majasëllit etj. Gjethet përdoren edhepër kurimin esëmundjes së sheqerit.

Si dhe kur do të bëhetmbledhja: Vjelja e gjetheve tëqershiglës bëhet nëQershor- Korrik. Vjelja e frutave bëhet në kohën e pjekurisë së plotë (gusht- shtator), kur ato kanë marrë ngjyrë blu në të zezë. Vjelja bëhet me dorë duke i shkundur ose me krëhër tëposaçëm. Gjethet vilen gjatë dhe pas lulëzimit. Në vjeljen egjetheve duhet mbajtur parasysh që bima të mos“zhvishet” krejtësisht pasi bima nuk formon, rrit dhezhvillon kokrrën.


Emri shkencor: Urtica dioica

Familja: HITHERORE (Urticaceae)

Emërtimi popullor: Hither, Kupridha.

Përshkrim: Eshte bime barishtore shumevjecare dioike (melule mashkullore dhe femerore). Ka rizome zvaritese dhete degezuar. Kercelli eshte i drejte. i thjeshte, me katerbrinje ose i rumbullaket, i veshurme qime qe kur i prek te djegin.Lartesia e kercellit arrin 0.5 – 2 m.gjethet i ka te perkundrejta, tevmedha, deri ne 15 cm te gjata. Atojane te pajisur me katerndajegjethese te lira, vezake oseheshtake. Jane me maje temprehte dhe me buze tedhembezuara, te mbuluara meqime te holla tharese, me bisht tegjate e me ngjyre te gjelber ne te erret.

Lulet jane te vogla, te gjelberta ne te hapur, tegrumbulluara ne kallinj, te degezuara neper sqetulla. Hithralulezon nga Maji deri ne vjeshte. Fruit eshte nje kokerr evogel e shtypur dhe vezake.

Pjesët që përdoren: Hithres i perdoren kryesisht gjethet,rrenjet dhe rrale edhe fara. Gjethet vilen kur bima eshtezhvilluar mire, si gjate muajve Maj – Qershor dhe Korrikdhe Gusht. Per te menjanuar djegjen e duarve nga hithrat,gjate vjeljes perdoren doreza. Zakonisht hithrat kositendhe lihen ne kete gjendje derisa te vyshken. Keshtumenjanohet djegia e duarve dhe lehtesohet vjelja e

HITHRAHITHRAHITHRAHITHRAHITHRA


gjetheve.Rrenjet vilen (shkulen) ne vjeshte

ose heret ne pranvere. Pas shkuljesato pastrohen mire nga dherat,lahen me uje te bollshem dhe si tegjithe rrenjet ato thahen ne diell.Mbas tharjes ato priten ne gjatesi 15– 20 cm.

Kerkesat teknike: fletet duhet te jenete thata, te plota, pjeserisht tecioptuara, me ngjyre te gjelbert teerret. Rrenjet kerkohen te zhvilluara,te thara, te pasterta nga pjeset mbitokesore, te prera 15 –20 cm, me ngjyre te murme ne te verdhe nga brenda tebardha ne krem. Bimet korren me draper duar-duar dhepastaj merren ne nje faqe thesi per t‘u trasportuar, dukeshmangur shtypjen e gjteheve qe shkakton nxirjen dhefermentimin. Gjate punes perdoren dorashka doku per t‘uruajtur nga djegiet dhe percellimet qe shkakton bima nelekure. Rrenjet shkulen me kazem gjate stines se vjeshtesdhe trasportohen ne thase drejt burimeve me uje per t‘ulare. Nuk duhet te grumbullohen te gjithe bimet e nje vendi.30% e populates se bimeve duhet te jete e paprekur, dhene rastin e rrenjeve 80% duhet te lihet e paprekur.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Tufat me bime happenper t‘u thare ne vende te ajrosura, j one diell dhe ne mjedisete mbrojtur prej ndotjeve te ndryshme. Eshte mire qemateriali i grumbulluar te pritet ne copa 4-5 cm te gjataper t‘u thare me shpejt. Shkoqja e tyre behet me dore dukeperdorur dorashka te buta bezeje. Pasi lahen e shpelahenme uje te rrjedhshem, rrenjet lihen per t‘u thare ne vendeme diell.


Emri shkencor: Satureja Montana

Familja: BUZORE (Labiatae)

Emërtimi popullor: Trumzë

Përshkrimi: Eshte nje shkurreze qe rrritet 10-40cm e larte.Rrenjet i ka boshtore te forta, me ngjyre kafe.

Kercellin e ka te forte me kater qoshe, me shume dege tedrejta. Gjethet i ka lekurore vezake heshtore, te gjelbera,pak te shkelqyeshme, me buze te plota, me maje temprehte, pa bisht. Lulet 3-7 ne sqetullat e gjetheve, janete bardha, trendafil ose vjollce. Lulezon ne Korrik- Tetor.

TRUMZATRUMZATRUMZATRUMZATRUMZA


Pjesët që përdoren: Trumzes i perdoren majat elulezuara, te shkoqura dhe te pastruara nga kercelli dhepluhurat nepermjet sitave me dimensione tepercaktuara. Trumza mblidhet Korrik –Shtator. Malli ipergatitur per shitje perbehet nga flete dhe lule te thata,te shkoqura nga kercellidhe te kaluara ne site 3mm, pastruar nga bishtate coptuar dhe lendet ehuaja, risitur ne siten 0,5mm per heqjen e pluhurit.Ngjyra e gjelbert.

Mënyra dhe kujdesi nëmbledhje: Bimet korrenme draper ne gjatesi 10-15cm kur bima eshte nelulezim te plote. Duhet qe30% e populates te mospreket, Me pas futen neperthase dhe trasportohen ne shtepi ku happen ne vendete pa hijezuara, te ajrosura dhe te pastra.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Pas tharjes, bimeve ushkoqen gjethet se bashku me lulet. Ne kete rast punabehet me dore. Teknika e perpunimit rekomandonshirjen e bimeve te thara me shufer druri deri ne veçimine plote te gjetheve dhe te luleve. Pas kesaj, behetpastrami nga kercejte e vegjel me ane te nje shoshekastile per kete qellim.


Emri shkencor: Taraxacum officinalis

Familja: KOMPOZITE (compositae)

Emërtimi popullor: Qumeshtore, tomlanejke,luleshurdhe.

Përshkrimi: Bimë barishtore shumëvjeçare, ezakonëshme tek ne. rrënjët i ka mishtake, pranë sajnxjer një rozetë gjethesh, prej mesit të së cilës ngrihenpërpjetë një a më shumështiza lulore.

Gjethet që dalin tëgjitha nga rrënja janë tëgjata, të gjelbërta, të çarathellësisht, kanë formën enjë trekëndëshi me majëtë mprehtë.

Lulet janë të rendituranë koka të mëdha mengjyrë të verdhë që dalintë vetmuara në majë tëboshtit lulor.

Fruti është një aken ibukur i pajisur me qime tëbardha që shpejt shkatërohet nga era.

Të gjitha pjesët e bimës kur priten nxjerrin një lëng tëbardhë si qumësht.

Lulëzon në pranverë deri në vjeshtë.

QUMËSHTQUMËSHTQUMËSHTQUMËSHTQUMËSHTORJAORJAORJAORJAORJA


Vendndodhja: Gjendet pothuajse në të gjithë teritorin errethit, që nga lugina e Drinit e deri në lartësi, kryesishtnë shoqërime të jonxhishteve, livadheve si dhe nëpërmejat e arave.

Pjesët që i mblidhen dhepër çfarë përdoret ajo:Qumështores i mblidhengjethet dhe rrënjët.

Grumbullimi i gjethevebehet që nga muaji Maj derinë Gusht, ndërsa rrënjëtmblidhen nga Marsi deri nëMaj. Qumështores ipërdoren gjethet që mblidhen në pranverë dhe verë, mëpak rrënjët që shkulen në pranver dhe vjeshtë. Rënjëtnuk priten dhe as çahen sepse kullon “qumështi” (latex).

Vetitë mjekuese: nxit rrjedhjen e vrerit nga fshikëzae tëmthit si dhe prodhimin e tijë në mëlçi, vepron kundërkapsllëkut, pastron organizmin dhe eliminon helmet, nxitrrjedhjen e urinës, dhe përmirëson oreksin.

Si dhe kur do të bëhet mbledhja: Mbledhja bëhet sipasstinëve; p,sh, për gjethet mbledhja bëhet pranverë dheverë, që nga muaji Maj e deri në muajin Gusht. Ndërsapër rrënjët kjo kohë ndryshon, fillon në fillim të pranverësnë muajin Mars deri në Maj si dhe në vjeshtë.

Kerkesat e vjeljes dhe tharjes: gjethet duhet te vilenpas lulezimit. Tharja fillohet duke i dhene nje rreze diellidhe tharja e plote behet ne hije neper zgara apo raftedruri, duke vendosur mbi te edhe beze. Tharja e plotemerr ngjyre jeshile.


Emri shkencor: Papaver rhoeas

Familja: LULEKUQORE ( Papaveraceae)

Emërtimi popullor: sallakuq, lulexheli

Përshkrimi: Eshte bime barishtore nje vjecare, e veshurme qime. Kercelli 30-60cm te gjate, te drejte, tedegezuar. Gjethe te kembyera, te vendosura kryesyshtne pjesen e poshtme te kercellit. Lulet dalin ne maje tebisqeve te gjate., jane te medha dhe te vetmuara. Luleti ka me petela te kuqe, me nje njolle te zeze ne fund.Lulezon ne Prill- Korrik.

LULEKUQJALULEKUQJALULEKUQJALULEKUQJALULEKUQJA


Pjeset qe i perdoren: lulet

Mbledhja: Mbledhja e lulekuqeve behet ne kohen elulezimit (P.K) kerkohen petala te zhvilluara, te thata, teplota, te shkrifta. Ngjyra e kuqe e erret, e kuqe ne vishnjete erret, ne baze lulet kane nje njolle te zeze. Ka shije tehidhur me ere te keqe.

Tharja: Te shtrihet ne shtresa sa me te holla ne trashesinederi ne 2-3 cm,ne shtresa bezeje ose druri duke e perzierhere pas here. Ne tharje te plote merr ngjyre te kuqe nevishnje te erret.


Emri shkencor: Sambucus nigra

Familja: Caprifoliaceae

Emërtimi popullor: shtog, shtok, shtoq

Përshkrim i shkurtër: Eshte shkurre ose dru i vogel qerritet 2-5m i larte. Gjethet i ke te perkundrejta thuajsepa bisht, vezake, maje gjata, te dhembezuara ne formeshare, me ngjyre te gjelbert te erret.

Lulet i ka me ngjyre te bardhe ne te verdhe te celur. Atokane bisht te gjate ere te kendeshme, vendosen neforme ombrelle. Fruit eshte si nje kokrize e zeze, me triberthama te zgjatura, qe kane siperfaqe me rrudha teterthorta. Shtogu nuk lulezon ne te njejten periudhe ,nuk i nxjer te gjitha lulet njeheresh.

SHTSHTSHTSHTSHTOGUOGUOGUOGUOGU


Pjeset qe i shfrytezohen: Lulet dhe frutet

Koha e mbledhjes dhe ngjyra: Lulet e shtogut mblidhenne Prill – Qershor. Lulet duhet te jene te celura teshkoqura nga ombrella pa bishta dhe me aromen e vetebimes. Ngjyra e verdhe dhe e verdhe e celur.

Kokrrat mblidhen ne Gusht – Tetor. Kerkohen kokrrate pjekura te thata, te rrudhura, pa demtuar cipen, tendara nga bishti. Aromadhe karakteristika evete bimes. Ngjyra siBrenda dhe jashteduhet te jete e zeze.

Mënyra dhe kujdesi nëmbledhje: Lulet siombrella keputen me gershere dhe hidhen ne nje trastebezeje te varur ne sup. Duhet te mbeten te paprekura30% e luleve. Pastaj sasite e mbledhura hidhen ne thaseme te medhej dhe pa u ngjeshur fort trasportohenBrenda dy oreve ne ambinetin e tharjes.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Lulet e vjela happenper t‘u thare ne hije dhe vende te ajrosura dhe per shtrojeperdoret detyrimisht beze. Pas tharjes se plote te tyre silulet ashtu edhe frutet ndahen nga kercejte e shtratitombrellor duke i shkoqur me dore. Ngjyra e luleve teshkoqura duhet te jete e verdherreme. Lulet me ngjyrete erret duhen hedhur pasi nuk kane vlere tregtare.


Emri shkencor: Malva silvestris

Familja: Mellagore ( Malvaceae)

Emërtimi popullor: Mullagë.

Përshkrim i shkurtër: Eshte bime barishtore nje oseshume vjecare, 30-40 cm e larte, nxjerr shume kercej,cilindrik te degezuar, gjethet i ka te kembyera, terrumbullaketa dhe te dhembezuara, me bisht deri ne 3cm.

Lulet i ka paka shume temedhaja, mebisht 1-2 cm mengjyre roze nemanushaqe, tecilat dalin nesqetullat egjetheve

Pjesa qëshfrytëzohet:lulet, gjethet.

Kërkesat teknike të mbledhjes: Lulet mblidhen ne Maj– Korrik. Lulet kerkohen te celura bashke me kupen mebisht deri ne 2 cm te thata, arome karakteristike te vetebimes, ngjyra e lules manushaqe e erret, kupa e gjelbert.

MELLAMELLAMELLAMELLAMELLAGAGAGAGAGA


Fletet mblidhen te zhvilluara, te thata te plotapjeserisht te coptuara, me bishtin e tyre natyral, jo mete gjate se 2 cm, pa ere, shije specifike te vete bimes,pa njolla ndryshku, te pa brejtur nga insektet, ngjyra egjetheve te jete manushaqe e erret dhe kupa e gjelbert.

Mënyra dhe kujdesjet nëmbledhje: Gjethet vilen dyose tre here ne vit, gjithnjehere ne mengjez kur motieshte i thate. Lulet keputenme nje pjese te bishtit, mekupen dhe petalet. Atohidhen ne trasta bezeje dhepa shkaktuar ngjeshje teforte me dore trasportohenne ambientin e tharjes. Edheper gjethet veprohet , duke lene te pa prekur: 80% terrenjeve, 30% te luleve dhe 70% gjetheve e 20% tepopulates.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Tharja e luileve dhegjetheve behet ne vende plotesisht te ajrosura dhedoemos ne hije te vendosura ne banda bezeje neetazhere ose rafte druri. Pastrohen rrenjet nga koka edrunjezuar dhe pjeset e tjerea dhe lahen ato me uje teftohte. Hiqet levorja dhe pritet ne disa copa ne menyregjatesore. Pas kesaj, rrenja eshte gati per t‘u thare netemperature 50-60 grade. Tharja e tyre behet e shpejteper te shmangur prekjen kerpudhore. Ruhet nga ndotjetdhe papastertite.


Emri shkencor: Achillaea millefolium

Familja: KOMPOZITE (compositae)

Emërtimi popullor: Lulja e bardhë

Përshkrim i shkurtër: Eshte bime barishtoreshumevjecare, me rizome zvarritese prej te ciles dalinstalone nentokesore. Nga rizomat formohet nje kercell idrejte, i holle, me ose i pa degezuar i cili rritet 20- 100cm i larte. Gjethet i ka te vogla me ngjyre te gjelbert nehiri, pa bisht, te butadyfish pendore. Lulet jane te bardha,te renditura ne kaptina te vogla.

Lulezon: Maj –Korrik.

NJEMIJEFLETSHJANJEMIJEFLETSHJANJEMIJEFLETSHJANJEMIJEFLETSHJANJEMIJEFLETSHJA


I perdoren: lulet dhe herbe

Koha e mbledhjes: mblidhet Qershor – Korrik, kerkohenlule te celura, te lulezuara por jo te farezuara, te thatame bisht deri ne 2 cm. Petalette bardha me qendren everdhe e te celur. Aromakarakteristike e vete bimes.Ne rastet kur njemijefleteshjakerkohet si herbe (bare ilulezuar) bari duhet te jete ithate i plote dhe me gjethedhe lule, 15-25 cm gjatesi,lulesa pjeserisht e lulezuarpor jo e farezuar, lulesa mepetala te bardha ne qendere verdhe, kercelli dhe gjethetjeshil me push te holle gri.

Mënyra dhe kujdesi nëmbledhje: Lulesat mblidhen gjithmone ne fazen qe nukkane zene fare. Gjate prerjes perdoren draper osegershere. Nuk preken 30% e luleve dhe 20% e bimeve.

Përpunimi i pjese së mbledhur: Prodhimi i mbledhurhapet per t‘u thare ne sasi te vogla dhe ne mjedise tehijezuara dhe i mbrojtur nga pluhurat apo mbeturinat.Pas tharjes ajo amballazhohet ne thase bezeje ose letreduke u vendosur ne trina ose rafte per t‘u mbrojtur ngalageshtia.


Emri shkencor: Trifolium pratense

Emërtimi popullor: terfili i kuq, terfoje

Përshkrim i shkurtër i bimës: Bimë barishtore shumëvjeçare, 15-60 cm e lartë, me gjethe treshe.

Lulja është si një kaptinë sferike ose vezake, pa bishtose rrethuar nga gjethëzat e sipërme.

Ngjyra e lules natyrale: trendafili me nuanca vjlollce.Pas lulëzimit merr ngjyrë rozë në kafe.

Lulëzon nga Maji deri në Shtator.

Vendet e përhapjes: Terfili i kuq ndodhet pothuajse nëtë gjithe zonën nga zonat e ulëta e deri në alpe.

Kryesisht terfili i kuq ndodhet nëpër livadhe dhe nëkullotat alpine.

TERFILI I KUQ I LIVTERFILI I KUQ I LIVTERFILI I KUQ I LIVTERFILI I KUQ I LIVTERFILI I KUQ I LIVADHEVEADHEVEADHEVEADHEVEADHEVE


Pjesët që i mblidhen dhe për çfarë përdoren: Terfilit tëkuq i mblidhet lulja e cila kërkohet me kupe dhe eshoqëruar me tre fletë, me bisht deri në një cm, lule tëçelura normalisht të pa farëzuara të thata.

Si dhe kur do te behet mbledhja: Terfili i kuq mblidhetzakonisht në Qershor - Gusht.

Terfili i kuq mblidhet me dorë nëpër livadhe dhe kullotaalpine.

Terfili i kuq mund të kultivohet shumë lehtë ngafermerët, si dhe tregu ka një kërkesë të vazhdueshmepër të.


Emri shkencor: Primula veris

Familja: AGULICORE ( Primulaceae)

Emërtimi popullor: Aguliçe, sgarifet, gjategishteshe,gjargjishti, lulebjeshke.

Përshkrim: Eshte bime barishtore shumevjecare, ezakoneshme te ne ne kullotat dhe livadhet subalpinedhe alpine. Te gjitha gjethet jane prane rrenjes ne bazete kercellit, i ka ne trajte rozete, lulet e medha, te verdha,te renditura ne ombrelle te thjeshte. Lulezon Prill –Qershor.

AAAAAGULIÇJAGULIÇJAGULIÇJAGULIÇJAGULIÇJA


Pjesët që përdoren: Bimes kryesisht i perdoren luletdhe me pak rrenjet. Lulet mblidhen gjate kohes selulezimit, Prill – Qershor. Kerkohen lule te thata, te celuradhe pjeserisht gonxhe ne shperthim, lulet duhet te jenete vecuara ose tebashkuara me bisht rreth3 cm. Ngjyre te verdhe dhekupe dhe bisht jeshile.

Rrenje te zhvilluara tepastra nga pjesa embitokes, te pa prekuranga insektet me madhesite ndryshme, te lara ngadherat, pa arome dhe pashije , kerkohet e verdhene kafe ne te kuqeremtenga brenda e bardhe nekrem

Mënyra dhe kujdesi në mbledhje: Mblidhet ne lulezimte plote dhe pjeserisht gonxhe ne shperthim. Duhet tevilen ne kohen kur eshte thare lageshtira dhe vesa. Viletme dore me nje bisht deri ne 3 cmPas vjeljes materialifutet ne amballazh qe nuk shkakton ngjeshjen e luleve.

Tharja: Tharja te behet ne hije, ne vende te thata dhe teajrosura, ne shtresa te holla 5-10 cm. Bima konsiderohete thare kur merr ngjyren ngjyren karakteristike te vetebimes, portokalli ne te verdhe.


Emri shkencor: Salvia officinalis

Emërtimi popullor: sherbela.

Përshkrimi: Është bimë shumëvjeçare në formë shkurreze cila shkon 20-60 cm lartësi.

Nga rrënjët e saj dalin shumë kërcej të rinj, që kanëpush të argjendë, ndërsa kur mplaket marrin ngjyrë tëmurme.

Gjethet i ka në formë vezake deri heshtake, tërrudhosura, me push ngjyrë hiri dhe me erë tëkëndëshme, me shije të hidhur.

Lulet i ka të mëdha me ngjyrë blu në vjollcë, rrallë tëbardha.

Ato janë të vendosura në një kalli të rremë. LulëzonMaj- Korrik. Farat janë frut katër pjesësh.

SHERBELASHERBELASHERBELASHERBELASHERBELA


Vendndodhja: Zonat sherbelore të Dibrës; Sherbelaështë e përhapur më shumë në Çidhën, Reç, Selishtëdhe Gur- Lurë. Bulqizë

Pjesët që i mblidhen dhe për çfarë përdoret ajo: Sherebela mblidhet buqeta, pavarësisht se ajotregëtohet pas përpunimit(çfletosjes) në repartet epërpunimit si fletë (gjethe). Buqeta duhet të jetë evegjetacionit e vitit nëvazhdim, me pesë deri nëtetë fletë të thata, me aromëtë këndëshme, me shije tëhidhur, ngjyra gjelbëroshederi në gri argjendi.

Si dhe kur do të bëhet mbledhja: Sherebela në kushteoptimale zakonisht jep dy vegjetacione.

Vegjetacionin e parë e jep nga fundi i Qershorit derinë fund të Korrikut, ndërsa vegjetacionin e dytë e jepShtator Tetor.

Cilësia më e mirë realizohet në vegjetacionin e parë.Momenti më i përshtatshëm për korjen e sherebelës

është pak përpara ose sapo të ketë filluar lulëzimi i degëskryesore, me thika, pa dentuar pjesen e vitit te kaluar.

Tharja: Ne ambiente te thata te pershtateshme, te izoluaranga ekstrementet e kafsheve apo lende te huaja tendryshme. Ne tharje te plote ajo merr ngjyre gjelberoshederi ne gri argjendi.


Emri shkencor: (Delphinium consolidae;consolidaregalis)

Familja: zhabinore

Emërtimi popullor: lule zogu

Përshkrim i shkurtër i bimës: Bimebarishtore nje ose shume vjecarepak e degezuar, gjethet i ka te holla,bishtat me ngjyre te gjelber, lulet ika lela dhe blu ne roze.

Gjendet ne vendet barishtore,ne vende te mbjella pothuajsekudo, kryesisht ne arat e mbjellame te lashta (grure) etj. MblidhetQershor – Korrik.

Pjesët që përdoren: Bimes iperdoren lulet.

Kërkesat teknike: kerkohen lule tethata te keputura nga kercelli, mebishtin e tyre natyral. Ngjyra bludhe blu ne roze.

ZOGU (KONSOLIDE)ZOGU (KONSOLIDE)ZOGU (KONSOLIDE)ZOGU (KONSOLIDE)ZOGU (KONSOLIDE)


JONXHA E EGERJONXHA E EGERJONXHA E EGERJONXHA E EGERJONXHA E EGEREmri shkencor: (Melilotus officinalis)

Familja: Leguminosae

Emërtimi popullor: jonxha e eger

Përshkrimi: bime barishtore nje ose dy vjecare qe rritet derine nje metra e larte. Ka nje ose disa kercejte degezuar.Gjethet i ka te kembyera, te dhembezuara. Lulet i ka teverdha, te grumbulluara ne vile te gjate. Frutat bishtaje tevogla qe permbajne nje fare me ngjyre te murme.

Pjesët që përdoren: kercelli imbuluar me flete e lule, megjatesi 30-40 cm.Lulet tecelura e pjeserisht gonxhe.

Lulezon gjate gjithe veres.Grumbullimi (Korja) behet nefillim te lulezimit, gjate veres,pasi ne te kundert lulet bien(shkunden).

Kërkesat teknike: Bari (herbe)i thate kercelli me gjatesi derine 40 cm i mbuluar me fletedhe lule te celura dhepjeserisht te pa çelura(gonxhe)me arome tekendeshme te vete bimes,ngjyra e luleve e verdhe, fletet(gjethet) dhe kercelli i gjelber.


Emri shkencor: (Helichrysum arenarium L)

Familja: kompozite

Emërtimi popullor: lule aku, lule arke, lule marove

Përshkrimi: Eshte bime barishtore shumevjecare, 15-40cm e larte. E gjithe bima eshte e veshur me push ngjyrete verdhe ne limon. Ne qender eshte ngjyre te verdhene portokalli. Bishti dhe kupa te bardha ne gri. Lulezongjate muajve Korrik-gusht.

Përdorimi dhe koha e mbledhjes: I perdoren lulet, tecilat mblidhen ne Qershor – Gusht.

Kërkesat teknike: lulet duhet te jene te pastra, te thata,gjysem te çelura, te prera nga ombrella me tufa te voglame bishta jo me te gjata se 1 cm. Ngjyra e verdhe nelimon ne qender portokalli, bishti dhe kupa te bardhe negri.

AKUAKUAKUAKUAKU


Emri shkencor: Centaurea cijanus L

Familja: Kompozite

Emërtimi popullor: lule ciani,lulja blu

Përshkrimi: Eshte bime barishtorenje ose dy vjeçare, kercelli 30-60cm i larte i drejte i degezuar. Luleti ka me bisht te gjate ne ngjyreblu, lulezon ne Qershor-Korrik.

Pritet si bar i keq ne tokat embjella me grure theker dhe bime tetjera bujqesore .Gjendet ne lartesinembi 500 m mbi nivelin e detit.

Pjesët që përdoren: Bimes iperdoren lulet ne dy forma: luleciani me kupe dhe lule ciani petale( te çveshura nga kupa). Mblidhenne Qershor- Korrik. Paraqetinteres per kultivim.

Kërkesat teknike: lule ciani mekupe . Ne kete rast kerkohen lule te çelura sebashkume kupen, te thata, me bisht jo me te gjate se 0,5 cm,ngjyra e lules te jete blu ndersa ngjyra e kupes e gjelberne gri me nuanca ne kafe. Lule ciani petale kerkohen(petale) te thata me ngjyre blu, pa kupe.

CIANICIANICIANICIANICIANI


Emri shkencor: (Colchicum automnale L)

Familja: zambakore

Emërtimi popullor: xhirrokulli

Përshkrimi: Eshte bime barishtoreshume vjeçare, rritet e larte 10-40 cmme qepe zhardhok. Gjethe heshtorete shkelqyeshme 2-7 cm te gjera, qedalin sebashku me frutin e vitit nevazhdim. Rritet dhe zhvillohet nevende me lageshti. Eshte bimeshume e rralle vjelja behet ne Gusht– Shtator dhe ndalohet grumbullimi isaj pasi rrezikohet te zhduket sispecie (lloje).

Fruit eshte nje kapsule eliptike qedel gjate muajve Prill i madh sa njearre. Brenda ka shume fara te voglame ngjyre te murrme.

Pjesët që i përdoren: Xhirokullit iperdoren farat. Farat mblidhen gjate muajve Qershor –Korrik, kur akoma jane te verdha, nuk duhet pritur kurfarat te marrin ngjyren e murrme.

Kërkesat teknike: farat duhet te jene te thata, te pastra(siten) te pjekura te pa deformuara, me madhesi 1,5-2,5 mm, shume te forta dhe te pashtypura. Ngjyra kafedhe Brenda krem e çelur.

XHIROKULLIXHIROKULLIXHIROKULLIXHIROKULLIXHIROKULLI


Emri shkencor: BellisPerennis L

Familja: KompoziteEmërtimi popullor: luleshqerre, lule kinxhi.Përshkrimi: Bime barishtore shume vjeçare qe rritet deri

ne 15-20 cm. Gjethet i ka te grumbulluara rreth e qarkkercellit ne trajte rozetash. Kercelli nuk permban gjethedhe ne maje perfundon me nje lule. Lulet perbehen ngafletet anesore me ngjyre te bardhe te verdhe si te arit.Lulezon dhe mblidhet ne Prill deri ne Qershor.

Pjeset qe i mblidhen: lulet pa bishtKërkesat teknike: lulet duhen te jene te plota ,te jene te

bardha ne qender te verdha.Bishti deri ne 2cm, petalette bardha, ne qender te verdha.

Mënyra dhe kujdesi nëmbledhje: Lulet vilen me doredhe futen ne nje traste te varurne sup. Pastaj atogrumbullohen ne thase te vegjelbezeje dhe trasportohen per t‘uthare.

Përpunimi i pjesës sëmbledhur: Lulet happen per t‘uthare ne ambiente te hijezuaradhe te hapur. Shtresa e luleve gjate tharjes nuk duhette kaloje 2cm trashesi dhe hera heres perzihen me dore.Aty ku eshte e mundur tharja behet me etazhere medok ose rrjeta teli me diameter 0.5 mm. Amballazhimi iluleve behet me thase bezeje me peshe 10kg

LULESHQERALULESHQERALULESHQERALULESHQERALULESHQERA


Emri shkencor: (Capsella bursa pastoris)

Familja: kryqore

Emërtimi popullor: qesja e bariut, shtrapëri, cantebariu, trasta e bariut.

Përshkrimi: bime barishtore nje vjeçare, me kercell tengritur perpjete, te thjeshte ose te degezuar qe shkon10 – 30 cm i larte. Gjethet i ka te vogla, te plota, medhembe ose pendore te çara, ne forme te zgjatur mebisht pak a shume te gjate. Lulet te bardha, te vogla, tevendosura ne maje te kercellit ne lulese ne forme vile.

ÇESJA E BARIUTÇESJA E BARIUTÇESJA E BARIUTÇESJA E BARIUTÇESJA E BARIUT


Perhapja: Livadhet kullosore, vendet djerre qe shkojnederi ne 1300 m mbi nivelin e detit

Lulezon nga Prilli deri ne Tetor. Si pjese e perdoreshmenjihet bari i lulezuar (herbe) mblidhet ne kohen e lulezimit(Prill – Tetor) duke e korrur me draper ose kose.

Kerkesat teknike: bari(herbe) duhet te jete megjethe me lule te çeluradhe pjeserisht te paçelura, me trasta (qese)jeshile te pa farezuara megjatesi 10-35 cm. Ngjyrae fleteve Kercellit dhetrastave (qeseve) jeshil,ndersa lulet te bardha

Mënyra dhe kujdesi në mbledhje: Korrja behet ne draperdhe bimet lidhen ne tufa me kercej te vete bimes, futenne thase te medhej me ngjeshje te lehte dhetrasportohen per ne vendet e tharjes.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Tufat e vogla me bimehapen per t‘u thare ne vende te ajrosura, ne hije dhe tembrojtura nga nditjet e ndryshme. Pas tharjes futen nethase bezeje te paster dhe te mbrojtur nga lageshtira.


Emri shkencor: Cicharium intybus L

Familja: Kompozite

Emërtimi popullor: Çikore

Përshkrimi: Bime barishtoreshumevjeçare qe arrin 0,5 – 1mlartesi rrenjen e ka te gjate,strumbullare, te trashe sa nje gisht, nga jashte temurrme, perbrenda si te bardhe, te mbushur me njeleng qumeshtor.

Kercelli e ka te drejte, cilindrik te degezuar. Gjethette kembyera, lulet kane ngjyre blu. Fruit eshte nje akenme 4 qoshe. Lulezon nga qershori deri ne Tetor. MblidhetGusht- Nentor.

Kërkesat teknike:rrenjet keshillohen tezhvilluara, te thata tepastra nga pjeset embitokes dhe rrenjet eholla anesore, megjatesi te ndryshme,trashesi mbi 1 cm.Ngjyra e murrme ne teverdhe, Brenda ebardhe ne krem.

ÇIKÇIKÇIKÇIKÇIKORJAORJAORJAORJAORJA


Emri shkencor: ArtemisiaObsinthium L.

Familja: Compositae

Emërtimi popullor: Pelini

Përshkrimi: bime barishtoreshumevjeçare, me ngjyre hiri ne tebardhe, me lartesi 40- 100 cm.Gjethet i ka te kembyera. Lulet janete vogla ne forme kokrash te verdhane te gjelber, ndersa tek pelini i zilulet jane te kuqerreme te vendosurane forme kalliri. Pelini lulezon gjatemuajve Korrik- Gusht ndersa pelini izi gjate muajve Korrik- Shtator.

Pjesa që i përdoret: Si pjese eperdoreshme njihen kryesishtmajat e lulezuara (herbat). Ketomblidhen ne fillim te lulezimit

Kërkesat teknike: Bari (herbe) ipelinit te bardhe duhet te jete ithate, gjysem i lulezuar, i zhvilluar.Kercelli i mbuluar me flete me luledhe pjeserisht me gonxhe,gjatesia 20 – 35 cm, aroma e vetebimes, me shije te hidhur. Ngjyrae kercellit dhe e gjetheve jeshilene gri, lule te verdha.

PELINIPELINIPELINIPELINIPELINI


Emri shkencor: Iris germanica L

Familja: shpatore

Emërtimi popullor: shpatore, zambak

Përshkrim i shkurtër i bimës: Eshte bime barishtoreshumevjeçare, qe shkon 30-60 cm e larte. Ka nje rizome(rrenje) te trashe. Kercelli eshte i forte dhe nga mezi elarte eshte i degezuar. Gjethet jane te gjera me maje tegjate si shpate. Lulet jane ngjyre vjollce ne blu, ne bazete bardha ne te verdhe, damare ngjyre kafe. Lulet janepothuajse pa bisht. Fara gjendet ne nje kapsule temadhe, forma e tyre eshte e ç’rregullt me ngjyre te kuqete murrme.

Lulezon ne muajt Maj – Qershor. Shpatorja rritet

SHPSHPSHPSHPSHPAAAAATTTTTORJAORJAORJAORJAORJA


Pjesët që i përdoren: Shpatores i perdoren rizomat(rrenjet). Shpatorja mblidhet (shkulet) ne Korrik Tetor.Shpatorja mund te kultivohet me sukses.

Rrenjet e shpatores tregetohen natyrale (pa qeruar).Ne kete rast rizomat ( rrenjet) kerkohen te thata te paqeruara, te pastruara nga pjeset e mbitokes dhe rrenjete holla. Rizomat (rrenjet) e trasha çahen ne dy ose katerpjese, me dimensione 5-10 cm gjatesi, te pa ngrenanga insektet. Ngjyra e verdhe ne kafe, brenda e bardhekrem ne te verdhe.

Rrenje shpatore e qeruar: Rizomat (rrenjet) duhet tejene te qeruara nga levorja ( lekura) rrenjet e holla dhepjeset e mbitokes. Rizomat (rrenjet) e trasha çahen nedy ose ne kater pjese, per tu thare me mire me gjatesi5-10 cm te pa ngrena nga insektet. Ngjyra e bardhekrem ne te verdhe.

deri ne lartesine 1080 m lartesi mbi nivelin e detit, uqendron kushteve atmosferike. Shpatorja mbilet edhene kopesht si bime zbukurimi.


Emri shkencor: Malus Silvestri

Familja: rosacea

Emertimi popullor: molla e eger

Përshkrim: eshte dru 8-12 m i larte. Takohet ne zonen eshkureve dhe te pyjeve te zones se dushkut dhe ne fillimte zones se ahut.

Molles i perdoren frutat te cilat priten ne rriska dhethahen ne diell. Vjelja e molles se eger behet ne Shtator– Tetor.

MOLLA E EGERMOLLA E EGERMOLLA E EGERMOLLA E EGERMOLLA E EGER


Kërkesat teknike: kerkohen kokerra te pjekura, te prerane forme ovale me trashesi 2 –4 mm, te thata, shije tetharte rrudhese, cipa e verdhe ne te kuqe, tuli i verdhene portokall. Nisur nga kerkesat e vazhdueshme tetregut, kultivimi i molles se eger paraqet leverdiekonomike.

Mënyra dhe kujdesi në mbledhje: Frutat vilen me doredhe jo me shkundje me qellim qe kokrrat te mosdemtohen. Frutat e keputur futen futen ne traste, arke,kosh dhe dhe pastaj trasportohen.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Frutat perzgjidhenduke vecuar te krimburat qe nuk i pranon tregu. Frutate perzgjedhur sit e mira priten ne rriska te holla 2-4mmdhe vendosen ne rrjeta teli per t‘u thare ne vende shumete ajrosur dhe me korent te vazhdueshem ajri.


Emri shkencor: Melissa officinalis L

Familja: buzore

Emërtimi popullor: bar i bletes, milca.

Përshkrim i shkurtër i bimës: Eshte bime barishtore njeose shume vjeçare, qe shkon 30 –80 cm lartesi, kercejti ka te drejtuar larte, kater kendore, shume te degezuar.Gjethe te perkundrejta te thjeshta, me ngjyre te gjelbertte çelur, shume leshtore, lulet kane ngjyre te bardhedhe nga njehere si ne roze. Fruti perbehet nga katerakene vezake me ngjyre te murme.

Lulezon ne Qershor – Gusht. Rritet ne zonen edushkut, shumohet me anen e fares dhe filizave. Dukeu nisur nga kerkesat e tregut paraqet interes per kultivim.

BARI I BLETESBARI I BLETESBARI I BLETESBARI I BLETESBARI I BLETES


Përdoren: Perdoren majat e lulezuara ose gjethet (oselulet se bashku me gjthet), por te zhveshura nga kercelliMbledhja (korrja) e barit te bletes behet ne periudhen elulezimit, ndersa gjethet mund te grumbullohen para,gjate dhe pas lulezimit. Rekomandohet qe si bari ilulezuar (herba) ashtu edhe kur mblidhet vetem gjethet,te mblidhet (vile) ne dite me mjergull, kur ska diell, osene dite te fresketa,pasi ne te kundertkemi avullim tepjesshem teesences.

Kerkesat teknike:kur tregetohet siflete(gjethe) fletetduhet te jene tethata, te pastra, te zhvilluara, te plota dhe pjeserisht tethyera, me bisht jo me te gjate se 2 cm, flete edhembezuar dhe e tejdukshme, pa push, aromekarakteristike te bimese se ngjashme me ate te limonit.Ngjyra e gjelber dhe e gjelber e erret, me nuanca telehta ne te verdhe.

Kur tregetohet si bar blete e shkoqur. bari duhet tejete i thate, i paster, pjeserisht i lulezuar, i shkoqur ngakercelli. Pastrohen nga kercejt e coptuar dhe lendet ehuaja, risiten ne sita me dimensione 05 mm per heqjene pluhurit, aroma dhe shija karakteristike e vete bimes(limon) ngjyra e gjelbert ne te murrme te lehte ne teverdhe.


Emri shkencor: Betula Pendula

Familja: Betulacea

Emërtimi popullor: mështekna,krahjete

Përshkrim i shkurtër i bimës:Eshte drure qe shkon deri ne 20-30 m lartesi, trung te drejte,levore e ka te bardhe, deget i kate holla, kurrore ne forme vezake.Gjethet jane 3-6 cm te gjata 2-4cm te gjera, me maje te mprehte.Gjethet jane dyfish tedhembezuara dhe kur jane te rejajane mjafte ngjitese.Lulezon Maj – Qershor.

Vendndodhja: Shtrihet ne pjesenverilindore te Dibres, ne lartesite mbi 400 m.

Pjesa e përdorshme: gjethet. Gjethet vilen ne periudhene lulezimit

Kërkesat teknike: Fletet duhet te jene te thata, tezhvilluara, me bisht natyral deri ne 2 cm. Nga siper ngjyrae gjetheve kerkohet e gjelber ne gri, nga poshte mepush te holle gri.

MESHTEKNAMESHTEKNAMESHTEKNAMESHTEKNAMESHTEKNA


Emri shkencor: Arctium Lappa L.

Familja: Kompozite (compositae)

Emërtimi popullor: Rrodhe lope,rrodhe.

Përshkrimi: Eshte bime barishtorenje ose shume vjeçare, qe shkonderi 1 m lartesi. Rrenjen e ka tegjate, te trashe nga jashte temurrme, bardhoshe nga brenda.Kercellin e ka te drejte dhe shumete degezuar. Gjethet i ka tekembyera ne forme zemre, tedhembezuara anash. Lulezon neKorrik – Gusht.

Përhapja: Toka te pasura, me uje.

Pjesa që i përdoret: rrenjet

Koha e mbledhjes: Ato mblidhen (shkulen)ne Shkurt-Mars dhe ne Gusht – Nentor.

Kërkesat teknike: rrenjet duhet te jene te zhvilluara joporoze, te thata, te pastruara nga rrenjet e holla dhe tembi tokes, me gjatesi 10-12 cm. Rrenjet e trasha çahenne 2 ose 4 pjese. Ngjyra kafe, nga brenda e bardhe nekrem te hirte.

RRODHJA E MADHERRODHJA E MADHERRODHJA E MADHERRODHJA E MADHERRODHJA E MADHE


Emri shkencor: Ononis Spinosa L

Familja: Leguminosae

Emërtimi popullor: gjuhenuse.

Përshkrimi: eshte shkureze 30 – 80cm e larte shume vjeçare. Ka kercellte degezuar. Lulet jane te vogla mebisht te shkurter, me ngjyretrendafilirritet buze rrugeve, midisshkurreve pothuajse kudo. Lulezonne Qershor – Gusht.

Pjesa qe i perdoret: rrenja. Rrenjetgrumbullohen ne Shkurt ose Gusht–Tetor duke e shkulur te gjithebimen.

Kërkesat teknike: rrenjet kerkohente zhvilluara, me levore te pademtuar, te pastruara nga pjesa embi tokes (qafat) dhe rrenjet e holla,me trashesi mbi 0,5 cm dhe megjatesi 10-15 cm, rrenjet e trashaçahen dyshe per tu thare me mire.Ngjyra kafe ne gri, brenda e bardhekrem ne te verdhe.

GJUHENUSJAGJUHENUSJAGJUHENUSJAGJUHENUSJAGJUHENUSJA


Emri shkencor: Equisetum arvense L.

Familja: ekuisetore (equisetoreae)

Emërtimi popullor: bishtkali,barkali, keputja e arave.

Përshkrimi: Bime barishtoreshumevjeçare, me rizome tedegezuar te future thelle ne toke.Kercejte mbi tokesore jane dyllojesh, sporifere dhe vegjetative,te paret jane 15-25 cm te larte,keto pas pjekurise se plote tesporeve thahen dhezevendesohen prej kercejvevegjetative te veres qe dalin poprej asaj rizome dhe shkojne derine 60 cm te larte.Ngjyre e celur,ne nyje ka disa pika kafe.

Pjesa e përdorshme: pjesambitokesore.

Kërkesat teknike: kerkohet bare i thate, i paster, megjatesi 10-25 cm, i plote. Ngjyra e çelur ne nyje disapika kafe. Mblidhet Qershor Korrik.

BISHTKBISHTKBISHTKBISHTKBISHTKALIALIALIALIALI


Emri shkencor: RubiniaPseudoacacia

Familja: bishtajore(leguminosae)

Emërtimi popullor: akacie,bagreme, ferre italie.

Përshkrimi: eshte nje dru megjemba qe shkon deri ne 20 mi larte. Lulet jane te bardha netrajte vilash te gjata, te varura,e me ere te kendeshme.Lulezon nga Maji dhe deri neQershor.

Pjesa që i përdoret: lulet.Mblidhet ne periudhen elulezimit ne Maj-Qershor

Kërkesat teknike:kerkohen lule te thata teçelura, te shkeputura ngaveshuli, me bishtin e tyrenatyral. Ngjyra e luleveeshte e bardhe dhe ebardhe ne krem te çelur.

AKAKAKAKAKAAAAACIACIACIACIACIA


Emri shkencor: Rubus Ideaus L.

Familja: trendafilore (Rosaceae)

Emërtimi popullor: Mjeder,mjeter, ferre malike.

Përshkrimi: Eshte shkure erendomte ne lartesine 800-1800 m mbi nivelin e detit. Ajoshkon 1-1.5 m e larte, megjethe te kembyara tekpendore me 3-7 gjetheza, tesipermet trishe, gjethet eposhtme jane me push te imetdhe kane ngjyre gri, kurse persiper jane te gjelbera. Luletshume te vogla me ngjyre te bardhe. Fruit eshte njemaneze me ngjyre te kuqe shume aromatike, lulezonne Maj-Qershor ndersa frutat i piqen ne Korrik – Gusht.

Perhapja : kryesisht ne zonat mbi 1500 m.Mjedres i perdoren gjethet.

Kërkesat teknike: mblidhet Qershor- Gusht. Fletet duhette jene te thata te plota me bishtin e tyre natyral ne anene mbrapeshtme te pushezuara, me dhembezime tetheksuara anes gjethes e cila perfundon me maje.Ngjyre te gjelber te hapur, push gri te gjelber.

MJEDRAMJEDRAMJEDRAMJEDRAMJEDRA


Emri shkencor: Gentiana Lutea L

Familja: gentianore (Gentianaceae)

Emërtimi popullor: sanzi, shtar

Përshkrimi: Sanzi eshte nje bime barishtoreshumevjeçare autoktone Shqipetare, qe mban dheemerin e mbretit te Ilireve Genti ( shekulli i II paraKrishtit). Gentiana eshte nje bime e gjate me lartesi 06-1.5 m, me gjethe te gjera jeshile dhe lule te verdha. Ajorritet ne toka me lageshtire e te pasur, me kullim te mire,ne shpate gelqerore te zonave sub-alpine ne lartesine800-2000 m mbi nivelin e detit.

SANZISANZISANZISANZISANZI

Pjesët që përdoren: Sanzit i perdoren rrenjet e saj. Atomblidhen ne Shtator-Tetor. Rrenjet duhet te jene te thata,


me gjatesi 10-15 cm, te pastruara nga pjeset e mbitokesdhe rrenjet e holla, ngjyra e rrenjeve kerkohet e verdhene kafe.

Disa keshilla qe duhet te mbahen parasyshe ne vjeljendhe grumbullimin e Sanzit. Shkulja e sanzit behet nevjeshte kur te jete pjekur fara me qellim qe ata te bijen netoke dhe te zevendesojne bimen meme.

Ne vendin ku shkulen rrenjet duhet te lihen copa rrenjeshte mbuluara ne dhe pasi keshtu mund te rimbijne bimezate reja

Gjate shkuljes ne çdo 5 rrenje te lihet nje rrenje e pa shkulurqe te behet e mundur zevendesimi i bimeve te shkulura.

Sot Gentiana kjo bime me vlera ekonomike,sociale, ekologjike te pa zevendesueshmene rast se nuk vihet ne mbrojtje dhe nukkultivohet, rrezikohet te zhduket, dukeshkaktuar pasoja te pa llogariteshme.

MESAZH:MESAZH:MESAZH:MESAZH:MESAZH:


Emri shkencor: Juniperus communis L. / Oxycedrus L.

Familja: Cupresaceae

Emërtimi popullor: dellinja e zeze

Përshkrim i shkurtër i bimës: dellinja e zeze (Juniperuscommunis L.) eshte nje shkurre me lartesi 1-2 m lartesishume e degezuar. Fruti eshte nje rrushk me madhesi5-8 mm, piqet ne vjeshten e vitit te dyte.

DELLINJA E ZEZEDELLINJA E ZEZEDELLINJA E ZEZEDELLINJA E ZEZEDELLINJA E ZEZE

Dëllenjës i përdoren frutat (kokrat). Mblidhet ne shtator-dhjetor dhe ne shkurt, duke e goditur bimen me shkop,pasi kemi shtruar ne toke nje çarçaf. Kokrrat e saje janeme ngjyre te erret ne te zeze. Ne maje te frutit vihen retre vija te ngritura qe formojne nje forme trekendeshi


pak si te thelluar. Keto vija na tregojne majen e tri luspaveqe perbejne vete frutin. Kur kokrrat e dellinjes se zezejane te pjekura, tuli i tyre eshte si i sfungjerte. Ne rastse siperfaqja e frutit nuk eshtee rregullt kjo shpjegohet osenga shtypja e tyre ose ky eshtembledhur i pa pjekur.Zakonisht nje kokerr dellinjepermban tre fara te ngjiturapas tulit te frutit.

Kërkesat teknike: dellinjamblidhet ne Shtator - Dhjetor,Shkurt. Kokrrat duhet te jenete rrumbullaketa te ndriteshmeme diameter mbi 4mm tetuleta. Ngjyra blu e erret ose violete e thelle. EdheDellinja e kuqe (Juniperus Oxycedrus L.) mblidhet nete njejtat periudha. Kokrrat e dellinjes se kuqe duhen tepjekura te rrumbullaketa me cipe te ndriteshme, pakokrra te thata te vegjetacioneve te kaluara. Ngjyra ekokrave (frutave) duhet e kuqe dhe e kuqe me nuancate lehte ne te verdhe.

Përpunimi i pjesës së mbledhur: Kokrrat e grumbulluarahapen per t‘u thare ne nje shtrese 1-2 cm ne vende tembrojtura nga ndotjet, dike siguruar ajrosje. Perzihencdo 4-5 ore, me ane te nje krehesri te lehte prej druri.Gjate periudhes se tharjes behet edhe pastrami i tyrenga gjethet, kercejte dhe kokrrat e prishura. Tharja zgjatderisa lageshtia te ulet nga 30-20%. Amballazhimi behetne thase bezeje.


Emri shkencor: Tilia Cordata, Tilia Platyphyllos scop,Tilia argentea deif

Familja: Blinore (tiliaceae)

Emërtimi popullor: blin, gjin

Përshkrim i shkurtër i bimës:Duke qene se ne terrentepyjeve takohen te tre ketalloje, duhen dalluar se kanevlere te ndryshme tregu. Blirifletevogel e ka gjethen neforme zemre dhe eshte papush nga ana e poshteme.Bliri i argjendte quhet keshtusepse nga ana e poshteme egjethes ka push te bardhe eme shkelqim si argjend.

Bliri gjethegjere dallohetnga madhesia e gjethes qeeshte shume e dukeshme dhenga ana e poshteme nuk kapush me shkelqim argjendi porvetem thjesht ngjyre hiri te lehte.Eeshte dru deri ne 40 m i larte, gjethet i ka te kembyera,me dhembe te mprehte, me maje te shkurter, me dyndajgjetheza vezake mjaft renese dhe me llape te madhene trajte zemre, te gjelbera ne te dyja faqet. Lulet me ere

BLIRIBLIRIBLIRIBLIRIBLIRI


Vendet e përhapjes: Nelartesite deri ne 1000 m mbinivelin e detit, ne tokagurishtore e shkembore terrahura nga dielli e te fresketa,qe ruajne lageshti.

Pjesa që i shfrytëzohet: Luljase bashku me brakte,te plotame bishtin e tyre natyral. Luljae verdhe deri ne krem, braktja-jeshile ne te verdhe.

Periudha e mbledhjes:qershor, korrik, kur kanelulezuar 2/3 e gonxheve.

Mënyra dhe kujdesi në mbledhje: Vjelja behet me doreose gershere te posacme, me ndihmen e shkalleve. Nuklejohet prerja e degeve ose goditja e tyre me shkop.30% e luleve duhet te lihen ne peme per riperteritje sidhe per bletet.

Tharja dhe ruajtja: Tharja behet ne hije, ne vende tehapura, duke perdorur per shtroje beze (jo plastmas).Tharja behet duke ruajtur ngjyren e verdhe net e gjelerttte çelur. Ndotjet jane te papranushme

te kendeshme jane te grumbulluara ne cima mbi nje bishtte perbashket i cili deri nga mesi i gjatesise se tij rritet menje brakte me ngjyre te blerte si ne te verdhe. Lulezon neQershor – Korrik.

Bliri i kuq ( i eger): lulja e verdhe ne krem, braktjajeshile net e verdhe, me damare te kuq.


Emri shkencor: Viscum Album L

Familja: Lorantale

Emërtimi popullor: Dishell, vjeshtull

Përshkrimi: Eshte bime gjysem parazitare,me degezimedikotonike, me gjelberim te perhershem, jeton ne drure(Pishe) dhe shkon deri ne 1-1,2m e larte, duke formuarnje shkurez te rrumbullaket. Gjethet i ka te trasha teplota dhe te perkundrejta, lekurore, pa bisht me ngjyrete gjelber ne te verdhe. Ne sqetull dhe ne maje te degevedalin lulet me ngjyre te verdhe, fruit eshte nje rrushk irrumbullaket me ngjyre te bardhe i cili permban nje fare.

VJESHTULLAVJESHTULLAVJESHTULLAVJESHTULLAVJESHTULLA


Përhapja: Ne masivet e pishave ne Lure, Lukan, etj.Lulezon ne Mars –Prill. Frutet piqen ne fund te vjeshtes.

Pjesët që përdoren: Perdoren gjethet dhe gjethetsebashku me deget (lastaret e rinj) herbe, te mbledhurambi pisha dhe mblidhen ne Gusht Shtator.

Kërkesat teknike: ngjyra jeshile me nuanca lehtesishtne te verdhe. Kur do te tregetohet si herbe, kerkohetbare i thate i plote, dege te vegjetacionit te po atij viti, tetrasha deri ne 0,5 cm, ngjyra jeshile, lehtesisht ne teverdhe.


Emri shkencor: Viola odorata

Familja: manushaqore

Emërtimi popullor: manushaqe, lulevjollce, lulexhiveze, surratke.

Përshkrimi: Bime barishtore shumevjeçare me rrenjekacavjerese e paisur me shume rrenjeza penjezore. Nukka kercell. Gjethet jane te plota, me bisht te gjate neforme zemre ose veshkore, ka disa dege te holla teashtuquajtura stalone, te cilat perhapen ne siperfaqene tokes ne trajte tufash. Lulet kane ngjyre manushaqe,me ere shume te kendeshme. Frti eshte nje kapsuleme shume fara te bardheme, lulezon heret ne pranvere(Mars – Prill)

MANUSHAMANUSHAMANUSHAMANUSHAMANUSHAQJAQJAQJAQJAQJA


Përhapja: Ne zonat e larta, bjeshke, barishtore dhegurishtore.

Pjesa qe shfrytezohet: lulja. Tek ne mblidhet kryesishtmanushaqja tre ngjyreshe (viola tricolor L) me lule vjollceme nuanca ose te verdha.

Periudha e mbledhjes: mblidhet ne periudhen e lulezimitMaj – Korrik.

Kërkesa teknike: lule te zhvilluara, te celura ,me bisht jome te gjate se 3 cm te thata, aromen e kendeshmekarakteristike te vete bimes, lule me ngjyren natyrale,kupa jeshile ne violete.


Emri shkencor: Salvia sclarea

Familja: buzore

Emërtimi popullor: shengjin

Përshkrimi: eshte bime barishtore, shumevjecare, mekercell te drejte, te thjeshte te degezuar ne maje,katerkendesh 0,5 – 1 m te larte. Gjethet i ka terrjetezuara pak si te perkulura, te veshura me shumeqime te shkurtra. Gjethet jane pothuajse pa bisht, tedhembezuara dhe te rrudhosura. Lulet jane mjaft temedha, me bisht te shkurter, me ngjyre mavi dhe tegrumbulluara ne kallinje te gjate. Lulezon ne QershorKorrik.

SHENGJINISHENGJINISHENGJINISHENGJINISHENGJINI


Përhapja: Rritet ne vendet barishtore gelqerore, te thatakryesisht ne zonen e dushqeve deri ne ato sub - alpine.

Pjesa qe mblidhet: bar i lulezuar (maja e lulezuar me dycifte gjethesh)

Periudha e mbledhjes: Qershor-Korrik

Kërkesat teknike: bare (herbe) i thate i lulezuar, te preranen fleten e siperme te luleses jo me te gjate se 40-50cm, me lule dhe gjethe (flete) pjeserisht te shkoqura,me arome karakteristike te vete bimes. Ngjyra e kercellitdhe e fleteve te gjelbera ne gri, lulja boje qielli ne roze

Vjelja (korrja), zakonisht behet ne mengjez osepasdite, per efekt te mos avullimit te esencave.


Emri shkencor: Salix alba L .

Familja: shelgore

Emërtimi popullor: shelgu i bardhe, shenja e bardhe

Përshkrimi: Eshte shkure ose dru deri ne 20 m i larte.Levorja e trungut dhe e dgeve kane ngjyre hiri ose ulliri.Gjethet i ka te kembyera me bisht te shkurter. Lulezongjate muajve Mars – Prill.

Përhapja: Ne vendet ujore dhe ato me lageshtire.

Përdorimi: Perdoren fletet (gjethet) dhe levorja. Levorjamblidhet nga deget 2 – 3 vjeçare ne pranvere (M- P) ne

SHELGU I BARDHESHELGU I BARDHESHELGU I BARDHESHELGU I BARDHESHELGU I BARDHE


levoren e degeve behen dy prerje te ceketa, unazoreme thike ne gjatesine 20 – 30 cm larg njera ngatjeteradhe keto prerje bashkohen ndermjet tyre me njeratjetren me nje prerje te trete persegjati. Levorja rrihetme nje shkop te gjate e te trashe dhe hiqet nga degetme nje thike druri.

Kërkesat teknike: fletet duhen te thata, te zhvilluara, medimensione te ndryshme, gjethet me maje dhe me bishtnatyral. Aroma karakteristike e vete bimes ne pjesen esiperme e gjelber, e gjelber ne gri. Ne pjesen e poshtmee gjeber e hapur.


Emri shkencor: Rhamnus frangula L .

Familja: rhamnaceae

Emërtimi popullor: drunakuqi, verri i eger.

Përshkrimi: Shkure ose dru 4-6 m i larte. Deget jane tekembyera me lekure ngjyre hiri si ne manushaqe telemuar dhe te paisur me njolla te bardha. Gjethet janete kembyera te plota. Lulet i ka te vogla te bardhemeose te gjelbera ne te verdhe te grumbulluara ne sqetullate gjetheve, fruit eshte nje rrushk i vogel ne fillim i gjelbertdhe me vone i kuq dhe kur piqet i zi. Lulezon ne Maj –Qershor vazhdon deri ne Gusht dhe fruti piqet ne Shtator.

Përhapja: Ne lartesine mbi 1000 m, buze ujrave ,ne zonene dushkut e ahut (Lure, Selishte, Martanesh, Korab)

DRUNAKUQIDRUNAKUQIDRUNAKUQIDRUNAKUQIDRUNAKUQI


Përdorimi: Perdoret levorja e degeve qe kane trashesinee gishtit.

Periudha e mbledhjes: Levorja duhet te mblidhet heretne pranvere (Mars – Prill) ne kohen e levizjes selengjeve.

Mënyra dhe kujdesi në mbledhje: Ne kete kohe levorjaveçohet (ripet) lehte nga deget. Per te hequr levorennga deget behen disa prerje gjatesore dhe terthore menje thike, pastaj zhvishet lekura ne menyre qe midis çdoprerje te mbetet nje pjese e pa zhveshur qe teshfrytezohet vitin tjeter. Tharja behet ne diell. Tek negjendet kryesisht (Rhamnus fallanx) i cili nuk ndryshonshume nga Rhamus frangula.

Levoret e prera dhe te çara 2-3 pjesesh te paraqitente perdredhura ,me gjatesi 6-14 cm te hequra nga filizate drurit qe kane trashesine e gishtit, me arome te vetebimes. Ne pjesen e jashtme ngjyre te murme ne te gjelbertme pika gri, ne pjesen e brendshme e verdhe ne te kuqe.


Emri shkencor: Orchis maria L

Familja: orchidaceae O, maculatat

Emërtimi popullor: salep

Përshkrimi: bime barishtoreshumevjeçare ritet 20 – 50 cm elarte, kercellin e ka cilindrik, tethjeshte te veshur me gjethe negjysmen e poshtme te bimes.Gjethet jane heshtake me majedhe mbeshtjellin kercellin evetmuar te lules, lulet jane temedha, te grumbulluara ne formevilash ne kercellin me ngjyre rozeose lejla. Rrenja (tubera)perbehet nga filiza te holla dheprej dy tuberash, njera me e vjeter me e madhe por evyshkur, tjetra eshte e re dhe me leng. Tubera e re, nete cilen grumbullohen lendet ushqimore reserve, nxjerne pranvere gjethet dhe njekohesisht formohet njetubere e vogel. Dallohen dy lloje tuberash. Ne formegishtore ose dhembekali dhe vezake. Tregu parapelqenllojin ne forme gishtore ose dhembekali. Lulezon ne Maj– Qershor.

Përhapja: Kryesisht ne bjeshke dhe livadhet ne lartesi

SALEPISALEPISALEPISALEPISALEPI


Si pjesë e përdorshme: Jane tuberet e plota, ne formegishterinjsh .

Koha e grumbullimit (shkuljes) se salepit eshte ne Korrik– Gusht kur kercelli ka filluar te thahet.

Menyra e mbledhjes: Tuberet pasi shkulen u hiqenrrenjet, pastrohen nga dheu, lahen, pergatiten per tharje

KUJDES: salepi eshte nje bime me vlere temadhe i cili nga shfrytezimi i pervitshem dhe pakritere teknike po shkon drejte zhdukjes per ketene rekomandojme te mos mblidhet per 5-10 vjet.

Kerkohen tubera te plote ne forme gishterinjesh osedhembekali, konsistence miellore. Ngjyre e murme menuance te verdhe nga brenda e bardhe ne krem.


Emri shkencor: Sorbus aucuparia

Familja: trendafilore

Emërtimi popullor: vodhe

Përshkrimi: Dru 7 –8 m i larte deget qe ne fillim i ka mepush e me vone te shogeta, kane ngjyre te murrme.Sythet gjithmone i ka me qimeza. Gjethetderi ne 20 cmte gjata perbehen nga 4-9 pale gjethezash me njegjethez tek ne maje. Gjethezat pa bisht ne maje teshkurter, deri ne 6 cm, anes me dhemb, perposhte mepush. Tulet te bardha. Fruit nje koker e vogel (rreth 8mm) me ngjyre te kuqe, e rrumbullaket me shije te athet,me tre fara. Lulezon ne Maj – Qershor.

VODHJA E EGERVODHJA E EGERVODHJA E EGERVODHJA E EGERVODHJA E EGER


Përhapja: Ne male e lures, Korabit, Selishtes (Balgjaj)etj.

Perdoren frutat (kokrat)

Vjelja (Shtator – Tetor)

Kërkesat teknike: fruta (kokrra) te pjekura, te thata tezhvilluara me madhesi rreth 6 mm, ere te dobet, shije teathet rrudhese. Ngjyre te kuqe.


Emri shkencor: Thymus serpyllus L

Familja: buzore

Emërtimi popullor: zhumrice, lisn, lisen

Përshkrimi: eshte bime barishtore, shumevjeçare, mekercell shume te degezuar zvarrites, majat e degevengihen perpjete. Gjethet i ka te vogla, te plota, lulet i kate vogla, me ngjyre trendafili, mavi te kuqereme ose tebardhe, te grumbulluara ne tufa te rrumbullaketa ne majete disqeve.

ZHUMRICAZHUMRICAZHUMRICAZHUMRICAZHUMRICA


Përhapja: vendet e kullotave barishtore te zones se uletsi dhe brezi i kullotave verore. Edhe ne zonen e dushkut.

Pjesa që mblidhet: e gjithe bimaPeriudha e mbledhjes: Lulezon dhe mblidhet ne Maj –

Korrik. Tregetohet kryesisht si zhumrice e shkoqur.

Kërkesat teknike: Kercejte korren ( jo shkulje) me draperduke u future ne thase me ngjeshje te lehte. Pas tharjes,bari (herbe) i thate i shkoqur nga kercelli, kalohet nesite me diameter 4 mm, pastrohet nga kercejt e coptuardhe lendet e huaja dhe risitet me site 0,5 mm per heqjene pluhurit. Aroma karakteristike e vete bimes. Ngjyra egjelber dhe gjelber ne te erret, ndersa lulet natyraleviolete e çelur.


Emri shkencor: Origonum vulgare L

Familja: buzore

Emërtimi popullor: rigon, caj mali

Përshkrim i shkurtër i bimës: bime barishtoreshumevjeçare, 30 – 70 cm e larte. Kercejt i ka me katerqoshe, pushtore, te kuqeremte. Gjethet te perkundrejte,me bisht te shkurter, vezake, te veshura me qime dheanash me qerpike. Lulet kane bisht te shkurter, tevendosura ne sqetullat e gjetheve. Ngjyra e lules(kurores) e kuqerremte ne roze. (ngjyre mishi). Lulezonne Korrik – Gusht. Fruti perbehet nga kater akeneza neforme vezake me qoshe.

Përhapja: zonat livadhore, vende te mbrojtura qe shkojnelartesite deri ne 1600 mbi niveln e detit.

RIGONI I ZAKRIGONI I ZAKRIGONI I ZAKRIGONI I ZAKRIGONI I ZAKONSHËMONSHËMONSHËMONSHËMONSHËM


Përdorimi: Tregetohet me shume si rigon i shkoqur ngakercelli, lule dhe gjethe dhe me rralle si bare i lulezuar(herbe) siç mblidhet dhe thahet.

Periudha e mbledhjes: Vjelja behet ne kohen e lulezimit.Koha me e pershtatshme eshte Korriku.

Menyra e vjeljes: Bimane lulezim korret (pritet)5-10cm mbi siperfaqene tokes. Kujdes duhetpatur te mos shkuletstalonet (renjet) sepsedemtohet bima dhe rritpapastertine eprodhimit.

Ne rast se do te tregetohet si herbe (majera te lulezuara)bari duhet te jete gjysem i lulezuar, i thate i pa farezuar,me gjatesi 20-30 cm. Kercelli me gjethe dhe lule mearome te kendeshme fletet (gjethet) te gjelberta te ereta,kercelli i gjelbert i kuqeremte, lulet ngjyre roze.

Ne rast se llogaritet te tregetohet i shkoqur kerkohenflete (gjethe) dhe lule te thata, te shkoqura nga kercelli,kalohet ne site me diameter 4 mm, pastrohet nga bishtate copetuara dhe lendet e huaja, risitet ne site mediameter 0,5 mm per heqjen e pluherave. Aroma dheshija karakteristike e vete bimes. Fletet (gjethet) tegjelbera ne gri, lulja roze.


Emri shkencor: Rubus fruticosus L

Familja: trendafilore

Emërtimi popullor: manaferra

Përshkrimi: eshte nje shkure qe rritetderi ne 3 m ka dege te shumta meqoshe, te paisura me gjemba. Gjetheti ka vezake, te bardhemeose hiri, te cilat ne faqet eposhteme, ne dellinkryesore kane gjemba tevegjel. Lulet jane te medhame ngjyre te bardhe osetrendafili te grumbulluarane maje te degeve. Fruiteshte nje maneze e zeze.Lulezon gjate pranveresdhe veres.

Përhapja: Takohet neper gardhe e buze rrugeve, rrezepyjeve dhe hendeqeve, eshte e perhapur pothuajse kudo.

Perdoren kryesisht gjethet. Mblidhet ne Maj – Shtator.

Kërkesat teknike: flete te zhvilluara, te plota, me bishtine tyre natyral, damari kryesor dhe bishti me gjemba tevegjel. Ngjyra e gjelber e dallueshme njera faqe ngafaqja tjeter.

MANAFERRAMANAFERRAMANAFERRAMANAFERRAMANAFERRA


Emri shkencor: Galegae officinalis

Emërtimi popullor: qerbash

Përshkrimi: Binme barishtoreshumevjecare, me kercell te degezuar60-120 cm te larte, me gjthe tekembyera tek pendore., te perberanga 11-19 gjetheza gjatore-heshtore.Lulet e qerbashit jane te bardha derine manushaqe, renditen ne lulesa neforme vileje, qe dalin ne sqetullat egjteheve te degev te majes.

Përhapja: vendet barishtore te lageta,sidomos buze kanaleve, meperhapje gati tezakoneshme.Perhapet me teper nezonen e lugines se Drinit te zi,Dovolan, etj

Përdorimi: Gjethet, lulet dhe herbe

Rregulla teknike: Vilet ne muajt maj-qershor, ne kohen e lulezimit. Tharjate behet ne hije, ne vende teajrosura. Kur eshte herbe e shkoqur,merren gjethet e zhveshura ngakercelli, ne gjatesine 20-25 cm.

QERBASHIQERBASHIQERBASHIQERBASHIQERBASHI


Emri shkencor: Arctostaphylos uva-ursi

Emërtimi popullor: zdrokth, rrush ariu.

Përshkrimi: Eshte shkurre meblerim te perhereshem, 30-50cm e larte, me gjthe lekurorevezake te permbusurabuzeplota, lulet e bardha memaje ngjyre trendafili qe i kane vile te varurura. Fruterrezullore kur piqen.

Përhapja: haset ne pyje medrite, ne kullota dhe ne vendete rrjepura dhe me gure tezones se ahut, me permbajtjegypsi (Vrejnt deri ne Livadhine Gjate-kala e Dodes dhe nemalin e Korabit(shkalla eRrahmane).

Perdorimi: Fletet (gjethja) teshkoqura nga kercelli, te thatame bishtin e tyre natyral.Ngjyra jeshile e ndriteshme,jeshile me nuanca te lehta ne te verdhe.

RRUSH ARIURRUSH ARIURRUSH ARIURRUSH ARIURRUSH ARIU


Emri shkencor: Teucrium Chamaedrus

Emërtimi popullor: bar gjarperi

Përshkrimi: Bime barishtoreshumevjecare, qe rritet si shkurre evogel, me dege te drunjezuara ne baze,5-15 cm e larte. Gjethet i ka te vogla siromb, me buze me ura dhe pa bisht.Ngjyra e luleve trendafili e purpurt,zene vend nga te dy sqetullat egjteve. Bima lulezon nga prilli derine korrik.

Përhapja: Ne zonen e dushkut, neshkurreza, vende barishtore tethata.

Perdorimi: herbe

Vjelja: Ne periudhen e lulezimit. imerren majjat e thata, te lulezuaradhe pjeserisht me gonxhe e pa rrenje dhe farezime, dukembajtur flete dhe lule me gjatesi 10-15 cm, pa arome eme shije rrudheze. Ngjyra: kercelli dhe flete te gjelberta,lulet ne roze. Nuk lejohen te mykura e te nxira, trup dheflete kryesisht te verdha dhe papasterti te ndryshme.

ARRESIARRESIARRESIARRESIARRESI


Emri shkencor: Hypericum perforatum

Emërtimi popullor: kantriot, bar te premje, lule konturi.

Përshkrimi: Bime e bukurbarishtore shumevjecare, mekercell te drejte cilindrik osete pershkuar nga dy vija tedala. Kercelli eshte i degezuardhe arrin ne lartesine 30-60cm. Gjethet i ka te vogla,gjatore, te cilat po te shihenkundrejt drites kane njolla tevogla si pika te vogla dhe teshumta, gati te tejdukeshme.Lulet i ka te medha ne ngjyrete verdhe ne te arte, me pikate zeza ne pjesen eposhteme. Keto dalin ne tufane maje te kercellit dhe tedegeve. Lulezon gjatepranveres dhe veres.

Përhapja: Ne vende te papunuara, buze rrugeve earave, ne vende barishtore,livadhe, kullota e faqekodrash. Nga zona e ulet derine sub-alpine.

BALSAMIBALSAMIBALSAMIBALSAMIBALSAMI


Lulezon: Gjate pranveres dheveres.

Perdoren: majat e luezuara megjatesi 20-30 cm.

Grumbullohet porsa fillonlulezimi.

Tharja: ne hije, ne vende tethata dhe te ajrosura.

Pamja: maja te lulezuara, tethata, me gjatesi 20-30 cm.Kercelli pa rrenje, i degezuarpor jo i drunjezuar. Flete dhelulet pjeserisht te shkeputur nga deget.

Ngjyra: kercelli ne ngjyre te gjelbert, te celur, e gjelbertne roze, flete te gjelberta, e gjelber e celur dhe lulja everdhe naturale. Nuk lehohen kalbjet dhe papastertite.


Emri shkencor: Fragaria Vesca

Emërtimi popullor: dredhes,luleshtrydhe

Përshkrimi: Bime barishtoreshumevjecare, qe shumezohetme fare dhe stalone (kercejajroro, qe dalin nga baza e bimesdhe shtrihen pertoke). Kercellirritet deri ne 20 cm lartesi. Gjethetrrenjake kane bishta pak me teshkurter se kercelli lulor dhe meqime te drejtuara perpjete. Atojane te perbera, treshe, megjetheza vezake dhe buze tedhembezuara. Lulet jane terregullta dhe me 5 petale tebardha. Lulezon ne maje-qershor.

Përhapja: Ne pyje e shkurra jo te dendura, ne vende mebar, kryesisht ne zona malore.

Përdorimi: gjethet

Kërkesat teknike: Pamja: flete te thata, te plota epjeserisht te thyera. Bishtin jo me te gjate se 2cm. Fletete shkeputura dhe pjeserisht treshe. Pa arome. Fletetne forme eliptike dhe te dhembezuara perrreth.Nervatura te perkundrejta. Ngjyra: e gjelbert, e gjelbertne gri, e mbulluar me nje push te holle. Nuk lejohen tenxira, te mykura, te kalbura dhe papasterti te tjera.

LULESHTRYDHJALULESHTRYDHJALULESHTRYDHJALULESHTRYDHJALULESHTRYDHJA


Emri shkencor: Plantago major

Emërtimi popullor: llapadelli,bishtamiu.

Përshkrimi: Bime barishtoreshumevjecare, me rozete gjetheshme bisht te gjate. Kercelli 10-15cmi madh. Lulesa eshte nje kalli idendur, i perbere prej lulesh tevogla, me ngjyre te murrme

Përhapja: Tokat e papunuara, anesrrugeve, mezhda, kullota. Klima engrohte dhe tokat gelqerore-ranore.

Përdorimi: Gjethet dhe kallinjte efarezuar ne mjekesine popullore

Kritere teknike: Pamja: flete te thatame madhesi te ndryshme, me bishtjo me te gjate se 3cm, fletetpjeserisht mund te jene te thyeraose te coptuara. Flete te zhvilluarae te gjera me nervature te dalluarne mes per se gjati.

Ngjyra:jeshile te celur, medamare ne te verdhe. Nuk lejohenflete te nxira, te mykura, te kalbura,te prekura nga insektet dhepapasterti te ndryshme.

DELLI I GJEREDELLI I GJEREDELLI I GJEREDELLI I GJEREDELLI I GJERE


Emri shkencor: Petasites officinalis

Emërtimi popullor: Llapoi

Përshkrimi: Bime barishtore shumevjecare, me rizomete trashe. Gjethet ne trajte veshke trekendeshe, si sharreose te dhembezuara anash, me ngjyre te gjelbert hiri,faqja e poshteme eshte veshur me qime si pelhura emerimanges. Gjethet dalin afer lules dhe jane shume temedha. Lulet e kuqerremta jane hemafrodite kursefemeroret jane te verdha. Lulezon gjate muajve mars-prill.

Përhapja: Viset e ftohta, buze perrrejve. Parapelqen tokate pasura qe mbajne lageshti dhe klime te zones seahut.

LLAPOILLAPOILLAPOILLAPOILLAPOI


Përdorimi: Gjethet pa bishta dhe rrenjet. Gjethetgrumbullohen ne kohen e lulezimit kurse rrenjet ne fillimte pranveres.

Kërkesat teknike: Pas grumbullimit te rrenjeve, ato duhette lahen. Pas larjes largohet uji i tepert dhe rrenjet priten.Priten ne vecanri rizomat ose kokat, te cilat jane pjesetme te trasha dhe te rrumbullaketa te rrenjeve nga kugjeteht fillojne territen. Kokat etrasha jane shumeveshtire per tuthare. Me pas atoduhet te priten necopa 2-3 cm tetrasha, per terealizuar tharje temire. Stolonat(rrenjet e holla ne trashesine e lapsit) mund te priten necopa 2-10 cm te gjata.

Tharja behet direkt ne diell, duke vendosur poshtenje shtroje, duke bere kujdes ndaj ndotjeve. Gjatembremjes ato mblidhen qe te mos marrin lageshti dhederi ne tharje te plote behet i njejti veprim. Rrenjetkonsiderohen te thara plotesisht ne se kokat jane aq teforta sa eshte veshtire per tu prere qofte edhe me thikete mprehte. Kokat duhet te jene te forta deri ne brendesi.Stolonat nuk duhet te perkulen deri pak pata thyerjes.Ne se nuk jeni te sigurte, lereni edhe pak dite ne diell.Pas tharjes ato amballazhohen ne thase letre qe te mosdjersitin.


Emri shkencor: Anthylus vulneraria L.

Emërtimi popullor: Terfili i verdhe

Përshkrimi: Bime barishtore nje, dydhe shumevjecare, me kercell teshtrire, me gjethe te perbera ngatri deri ne gjashte cifte gjethezash.Lulet jane te verdha ose te bardha,te grumbulluara ne kaptineza.Kupa leshtore. Flamuri i kuroreskalon pak flateren. Bishtajavezake permban nje ose dy fara.Lulzon ne qershorkorrik.

Përhapja: Tokat e papunuara, anesrrugeve, mezhda, kullota. Klima engrohte dhe tokat gelqerore-ranore.

Përhapja: Gjendet ne vise te thata,gurishtore, gelqerore.

Përdorimi: Lulja

Kritere teknike: Ngjyra: lulja e verdhe ne flori, e thate,me bisht 1-1.5 cm. Koha e vjeljes ne periudhen elulezimit.

ANTILI SHERUESANTILI SHERUESANTILI SHERUESANTILI SHERUESANTILI SHERUES


Emri shkencor:Tanacetum vulgare

Emërtimi popullor:pelini i verdhe.

Përshkrimi: Bime barishtoreshumevjecare, 40-120 cm elarte, me ere te forte. Gjtehet ika te kembyera, te poshtmetbishtake, te sipermet dhe temesit pa bisht, vezako-gjatore,pendore te ndara, persiper mengjyre te gjelbert te erret, poshtehiri ne te gjelbert. Kaptinezat mengjyre te verdhe jane tegrumbulluara ne trajtevastakesh. Fruti eshte eshte njeaken e zgjatur, e lemuar me 5brinje. Lulezon prej qershorit deri ne vjeshte.

Përhapja: Gjate rrugeve, ne vendet kundrejt diellit, nepertokat e papunuara dhe neper arat. Kerkon toka te pasuradhe te pershkueshme, te fresketa dhe klime tranzitoree sub-alpine.

Përdorimi: Majat e lulezuara (herba)

Kritere teknike: 15-30 cm herbe, me flete e lule te plotadhe pjeserisht te shkoqura edhe gonxhe. Lulet te verdhadhe verdha ne te erret. Flete jeshile dhe jeshile menuanca ne te verdhe. Trupi jeshil dhe jeshil ne gri.

KRIZANTEMEKRIZANTEMEKRIZANTEMEKRIZANTEMEKRIZANTEME


Emri shkencor: Carlina acaulis

Emërtimi popullor: kulac gomari,caushke, ferre dashi,molle kaurri, shallgon

Përshkrimi: Bime barishtoreshumevjecare.Ka kercell teshkurter, te padegezuardhe me shume flete. Nemes te rozetes se gjethevenxjerr nje lule ne trajtekaptine. Ato jane te medhame ngjyre trendafili ose tebardha. Gjethet i kapendore, te gjata, tedhembezuara. Fryti eshtenje aken i pajisur meshume qime. Lulezon gjatemuajve korrik-shtator.

Përhapja: vende barishtoredhe gurishtore te zones sedushkut.

Përdorimi: Rrenjet

Kritere teknike: Vilet gjate muajve shtator-tetor. Ne serrenjet jane te trasha, ato priten per se gjati ose ne katerpjese dhe thahen ne dhoma te ajrosura ose ne diell.

KAROLINEKAROLINEKAROLINEKAROLINEKAROLINE


Emri shkencor: Poligonum aviculare

Emërtimi popullor: barpate

Përshkrimi: bimebarishtore njevjecare,20-60cm lartesi.Kercellin e ka te drejte,te degezuar dhe shpeshte shtrire pertoke.Kercelli dhe deget kanegjethe te kembyera derine maje. Gjethet ekercellit kryesor janeheshtore, gjatore-heshtore ose vezakeheshtore me bisht teshkurter. Lulet jane tevetmuara ose disa sebashku, me ngjyre tebardhe ose trendafili. Bima lulezon qershor deri ne tetor.

Përhapja: neper rruge, hamullore dhe oborre.

Përdorimi: herba (bari i lulezuar)

Kritere teknike: Pamja: Bar me lule dhe flete me gjatesi10-25 cm, pa rrenje, kercelli ne forme xhufke ose tufe,pa arome dhe shije. Ngjyra: gjethet dhe kercelli ngjyrejesjile, lulet te kuqe ne roze. Nuk duket te kete ndotje,mykje dhe prekje nga insektet.

BARPBARPBARPBARPBARPAAAAATTTTTAAAAA


Njohja,Njohja,Njohja,Njohja,Njohja, vjelja, vjelja, vjelja, vjelja, vjelja, thar thar thar thar tharja,ja,ja,ja,ja,dhe trdhe trdhe trdhe trdhe trajtimi i bimeajtimi i bimeajtimi i bimeajtimi i bimeajtimi i bimevvvvveeeeemjekmjekmjekmjekmjekesoresoresoresoresore-are-are-are-are-aromaomaomaomaomatiktiktiktiktikeeeee

Parathenie ..............................3A. Disa kritere teknike te

pergjithshme mbi vjeljen,tharjen dhe trajtimin e bimevemjekesore-aromatike sipaspjeseve qe shfrytezohen .....4

B. Parime te trajtimitsipas proceseve .................11

Kulumbria ..............................18Netulla ..................................20Thunder mushka .....................22Murrizi ..................................24Kamomila ..............................26Trendafili i eger ......................28Qershigla ..............................30Hithra ....................................32Trumza .................................34Qumështorja ..........................36Lulekuqja ..............................38Shtogu .................................40Mellaga ................................42Njemijefletshja .......................44Terfili i kuq i livadheve .............46Aguliçja ................................48Sherbela ..............................50Zogu (Konsolide) ...................52Jonxha e eger ........................53Aku .......................................54Ciani ...................................55Xhirokulli ..............................56Luleshqera ...........................57

Çesja e bariut ........................58Çikorja .................................60Pelini ....................................61Shpatorja ..............................62Molla e eger ...........................64Bari i bletes .............................66Meshtekna ..............................68Rrodhja e madhe ...................69Gjuhenusja ...........................70Bishtkali ................................71Akacia ..................................72Mjedra ..................................73Sanzi ....................................74Dellinja e zeze ........................76Bliri ......................................78Vjeshtulla ..............................80Manushaqja ...........................82Shengjini ..............................84Shelgu i bardhe .....................86Drunakuqi ..............................88Salepi ....................................90Vodhja e Eger ........................92Zhumrica ..............................94Rigoni i zakonshëm ...............96Manaferra ..............................98Qerbashi...............................99Rrush ariu ............................100Arresi ..................................101Balsami ..............................102Luleshtrydhja ........................104Delli i gjere ..........................105Llapoi ..................................106Antili sherues .......................108Krizanteme .........................109Karoline ..............................110Barpata ..............................111

TREGUESI I LËNDËSTREGUESI I LËNDËSTREGUESI I LËNDËSTREGUESI I LËNDËSTREGUESI I LËNDËS

bimeve mjekesore te dibres

Documents

mases se njome

mnyra dhe

coptuar dhe

ka te kembyera

vjelja dhe

bime barishtore

si dhe kur

kalohet ne