หลกสตร

“นกบรหารวสาหกจเพอสงคม” (Social Entrepreneur Management : SEM)

คณะผรเรมจดตงศนยศกษาและพฒนากจการเพอสงคม

แหงมหาวทยาลยรงสต

1. รศ.ดร.สงศต พรยะรงสรรค คณบด วทยาลยนวตกรรมสงคม

มหาวทยาลยรงสต (ทปรกษา)

2. ดร.สรยะใส กตะศลา รองคณบด วทยาลยนวตกรรมสงคม

มหาวทยาลยรงสต

3. ผศ.ดร.ฐตพร ศรพนธ พนธเสน รองคณบด วทยาลยนวตกรรมสงคม

มหาวทยาลยรงสต

4. ดร.ดวงพร อาภาศลป อดตรองคณบด วทยาลยนวตกรรม

สงคม มหาวทยาลยรงสต

5. ดร.ศกดสน ปจจกขะภต สถาบนพฒนาการบรหารทรพยสน

และอสงหารมทรพย

6. ดร.วฒนา โอภานนทอมตะ บรษท บางจากปโตรเลยม จ ากด (มหาชน)

7. ดร.สวฒน ทองธนากล หนงสอพมพผจดการ

8. ดร.นชชา เทยมพทกษ บรษท ซพ ออลล จ ากด (มหาชน)

9. ดร.สมฤด ศรจรรยา สถาบนการตลาดเพอสงคม

10. ดร.ณฐพงษ จารวรรณพงศ ส านกงานสงเสรมกจการเพอสงคม

11. ดร.พพฒน ยอดพฤตการ สถาบนไทยพฒน

12. ดร.สนทร คณชยมง มลนธสมมาชพ

ผรบผดชอบหลกสตร 1. รศ.ดร.สงศต พรยะรงสรรค คณบด วทยาลยนวตกรรมสงคม

2. ผศ.ดร.ฐตพร ศรพนธ พนธเสน รองคณบด วทยาลยนวตกรรมสงคม

3. ดร.สรยะใส กตะศลา รองคณบด วทยาลยนวตกรรมสงคม

4. ดร.สนทร คณชยมง ผอ านวยการหลกสตร

สารบญ

หนา

หลกการและเหตผล 1

วตถประสงค 5

กลมเปาหมาย 5

การด าเนนงาน 6

หลกสตร “การจดการกจการเพอสงคมเชงกลยทธ” 8 หลกสตร “การจดการกจการชมชนเชงกลยทธ” 12 สถานทตดตอ 16

หลกการและเหตผล ในระยะ 20 ปทผานมา กระแสความตนตวใหความสนใจตอการ

พฒนาเศรษฐกจฐานรากในระดบชมชน การสงเสรมการประกอบการ

การสนบสนนในกจการขนาดกลางและขนาดยอม1 เพอตอยอด

เศรษฐกจใหมๆ ใหกบระบบเศรษฐกจของประเทศไทยนนได

เกดข นอยางตอเนองและมความเขมขนข นตามล าดบควบคไปกบ

การยกระดบการใหความส าคญตอสทธการมสวนรวมของภาคสงคม

การมสวนรวมของประชาชนผ มสวนไดเสย รวมทงสอดรบไปกบ

การกระจายอ านาจการปกครองจากสวนกลางไปยงภมภาค ซงกลาว

อกนยหนงไดวาการสรางกลไกสนบสนนเศรษฐกจรายยอยตางๆ

ขางตน กเปรยบเสมอนการกระจายความสามารถในการเขาถง

แหลงทนและโอกาสทางเศรษฐกจจากสวนกลางไปยงทองถนจาก

เมองไปยงชนบท จากระดบของคนในสวนผน าของสงคมไปยงระดบ

ชมชน ยงไปกวานน ในหวงระยะเวลาเดยวกนน ในประเทศไทย

ยงใหความสนใจตอการรณรงคใหกจการเอกชนเขามารวมรบผดชอบ

ตอการจดการแกไขปญหาของสงคมหรอทรจกกนโดยทวไปวา

“ความรบผดชอบตอสงคม” (Corporate Social Responsibility : CSR)

ซงจะมประเดนการสนบสนนเศรษฐกจในระดบชมชนรวม อยดวย

ซงข นอยกบการพจารณาของผประกอบการกบผมสวนไดเสยจะให

ความส าคญ

1 ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.) จดตงขนในป 2543

ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SME Development Bank) จดตงขน

ในป 2545

1

ส าหรบ “วสาหกจเพอสงคม” (Social Enterprise : SE) ในกรณ

ของไทย นบไดวาเปนกระแสทเกดข นตามหลงจากเรองตางๆ ขางตน

รฐบาลไทยโดยมตคณะรฐมนตร เมอวนท 28 กรกฎาคม พ.ศ.2553

ไดจดตง “ส านกงานสรางเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต” (สกส.)

ข นตามระเบยบกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ2 ตามแผน

แมบทวาดวยการสรางเสรมกจการเพอสงคม พ.ศ.2553-2557

โดย สกส. มเปาหมายส าคญทจะกระตน สนบสนน ประสานความ

รวมมอเพอใหเกดกจการเพอสงคมและพฒนาเปนเครอขายตอบสนอง

ตอปญหาทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและสงแวดลอม ครอบคลม

การประกอบการจากบคคลโดยทวไปทด าเนนธรกจดวยการค านงถง

ผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม อนง กรอบภารกจของ สกส. ท

รวมไปถงการประกอบการโดยบคคลทด าเนนธรกจดวยการค านงถง

ผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม นนยอมหมายความวา ไดขยาย

ความเกยวของในการด าเนนงานไปยง “การประกอบการเพอสงคม”

(Social Entrepreneurship) อกมตหนงดวย

รฐบาลของ พล.อ. ประยทธ จนทรโอชา ไดเหนชอบทจะพฒนา

เศรษฐกจของประเทศเพอกาวขามกบดกการเปนประเทศทมรายได

ปานกลาง กบดกความเหลอมล าของความมงคงและกบดกความ

ไมสมดลของการพฒนา ดวยการพฒนาประเทศใหเศรษฐกจกระแส

หลก พฒนาดวยนวตกรรมเปนพลงขบเคลอนเปน Innovation-

2 ตอมารฐบาลโดยส านกนายกรฐมนตร ไดอาศยอ านาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบ

บรหารราชการแผนดน พ.ศ.2534 รองรบการด าเนนงานของ สกส. เรยกวา ระเบยบ

ส านกนายกรฐมนตร วาดวย การสงเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต พ.ศ.2554 โดยม

นายกรฐมนตร เปนประธานคณะกรรมการสรางเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต (คกส.)

2

Driven Industry เพอปรบเปลยนประเทศใหกาวไปตาม “ประเทศไทย

4.0” ในขณะเดยวกน กผลกดนนโยบาย “ประชารฐ” ใหน าเอา

ความสามารถในดานตางๆ ของกจการเอกชน ไปรวมกบกลไกของ

ภาครฐ เพอพฒนาเศรษฐกจในระดบฐานราก รวมทงการด าเนนงาน

ในดานตางๆ โดยมคณะท างานวาดวยประชารฐ 13 คณะ มการ

จดตง “บรษทประชารฐรกสามคคจงหวด จ ากด” และน าเอาแนวคด

วาดวยวสาหกจเพอสงคม มาเปนแนวทางในการด าเนนงานชกชวน

เอกชนใหมารวมลงทนกบชมชน (โดยจ ากดสทธและการปนผลของ

การลงทนภาคเอกชน-มงใหความส าคญตอการจดการโดยชมชน

เปนหลก) และออกพระราชกฤษฎกาเพอยกเวนภาษแกธรกจท

ประกอบกจการตามกรอบเกณฑทก าหนดข นเปน “วสาหกจเพอ

สงคม”3 (เปนธรกจทด าเนนกจการเพอสงคม และน าเอาก าไรทได

จากการประกอบกจการไมนอยกวา 70% ไปใชในการลงทนเพอ

สงคมตอไปอก)

อยางไรกตาม ปรากฏวา ในขณะทรฐบาลเรงรดพฒนาเศรษฐกจ

ฐานรากตามแนวทางประชารฐนน สกส. ซงเปนองคกรทรณรงค

แนวคดวาดวยวสาหกจเพอสงคมมากอนหนาน ตองยตตวเองลง

เปนการชวคราว เนองจากตองรอการตราพระราชบญญตจดตง

องคกร จงท าใหการด าเนนกจการวสาหกจเพอสงคมตามนโยบายของ

รฐบาล ขาดองคกรสนบสนน (Supporting Organization) โดยเฉพาะ

อยางยงในดานวชาการและการจดการความร

3 พระราชกฤษฎกา ออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท

621) พ.ศ.2559 ประกาศกจจานเบกษา 30 สงหาคม 2559

3

สถานการณแวดลอมทไดกลาวมาขางตน จงเปนทมาของการจดท า

ข อเสนอใหจดต ง “ศนยศกษาและพฒนากจการเพอสงคม

แหงมหาวทยาลยรงสต” เรยกเปนภาษาองกฤษวา Social Enterprise

Studies and Development Center of Rangsit University เรยกโดย

ยอวา RSU-SE Center เพอท าหนาทศกษา คนควา และจดใหม

การสนบสนนตอผปฏบตงานของภาคสวนตางๆ ทงภาครฐ เอกชน

ประชาสงคม ตลอดจนเยาวชนคนรนใหมทเพงจบการศกษาหรอ

ทเรมท างานใน 1-3 ปแรกทสนใจจะเปลยนงานไปสรางวสาหกจ

หรอกจการเพอสงคม ในเบองตนน RSU-SE Center ขอเสนอใหม

การด าเนนงานในหลกสตร “นกบรหารวสาหกจเพ อสงคม”

4

วตถประสงค 1. เปนการเพมพนความร ทกษะ และความเชยวชาญในการ

จดการวสาหกจและการประกอบการเพอสงคมส าหรบผน า

ในภาครฐ เอกชน และประชาสงคม

2. เปนการพฒนาความร ดานการบรหารจดการกบการ

ด าเนนงานวสาหกจและการประกอบการเพอสงคม

3. เปนสวนหนงของกจการเพอสงคมดานงานวชาการในนาม

ของมหาวทยาลยรงสต

กลมเปาหมาย 1. ผบรหารวสาหกจเพอสงคมขององคกรภาครฐทงสวนกลาง

และทองถน

2. ผบรหารทเกยวของกบงานดานความรบผดชอบตอสงคม

ในองคกรภาคเอกชน

3. ผน าชมชน และเจาหนาทขององคกรชมชนทด าเนนงาน

ดานวสาหกจชมชน

4. ผบรหารขององคกรสนบสนนในกจการชมชน

5

การด าเนนงาน

1. ลกษณะของหลกสตร

เปนหลกสตรอบรมแบบระยะสน โดยมระยะเวลาเรยนและท า

กจกรรมในชนเรยนรวมกนเพยง 3 วน เนนสรางความรพนฐาน

(Concept) และเครองมอ (Tools) ทจ าเปนส าหรบการด าเนนงาน

ใหบรรลตามเปาหมายและพรอมกบการรจกสรปรวบยอดและตง

เปนขอสงเกตหรอตงเปนสมมตฐานส าหรบการคนควาและพฒนา

ตอยอด ซงเปนไปตามลกษณะเฉพาะของการเรยนรทเกดจากงาน

ภาคสนาม หรอ Field-based learning

2. หมวดวชา

2.1 การจดการกจการเพอสงคมเชงกลยทธ เ ปนวชาทม งหวงใหผ เขาอบรมมหลกทจะพจารณาความส าคญของประเดนปญหาของสงคมกบความเหมาะสมของกจการและการท างานของฝายกจการเพอสงคม ยกระดบความรเกยวกบรปแบบ ขนตอน และเทคนคการพฒนางานความรวมมอ รวมทงการปรบเปลยนยทธศาสตรในระดบองคกร

2.2 การจดการกจการชมชนเชงกลยทธ เปนวชาทมงหวงใหผเขาอบรมมหลกคดหรอเครองมอ

เบองตนทจะประเมนการด าเนนธรกจของชมชน รวมทงมแนวทางส าหรบการจดการเรงดวน การสรางเครองมอ Checklist และการพฒนาองคกรในระยะกลาง รวมทงการอธบายผลลพธตอสงคมซงจะเปนไปทงความสามารถในการสรางเศรษฐกจใหมจากภาคสวนของผประกอบการทไมใชรฐและเอกชน และเปนการรเรมจดการ

6

เศรษฐกจไปจากระดบฐานรากของสงคมทจะไปเชอมโยงกบเศรษฐกจกระแสหลก 3. การจดอบรม มนาคม-เมษายน 2560

- วนศกร (เวลา 18.00-21.00 น.)

- วนเสาร (เวลา 09.00-16.00 น.)

- วนอาทตย (เวลา 09.00-12.00 น.)

4. อตราคาอบรม 15,000 บาท/คน/หมวดวชา

5. สถานท

- วนศกร : มหาวทยาลยรงสต ศนยศกษาวภาวด

- วนเสาร-อาทตย : มหาวทยาลยรงสต

หมบานเมองเอก

6. จ านวน 30 คนตอรน

7

หลกสตรอบรม

“การจดการกจการเพอสงคมเชงกลยทธ”

บรรยายโดย

ดร.พพฒน ยอดพฤตการ

ดร.สนทร คณชยมง

8

Goals มงหวงทจะใหผ เขาอบรมมหลกทจะพจารณาความส าคญของ

ประเดนปญหาของสงคมกบความเหมาะสมของกจการและการ

ท างานของฝายกจการเพอสงคม ยกระดบความรเกยวกบรปแบบ

ขนตอน และเทคนคการพฒนางานความรวมมอ รวมทงการปรบเปลยนยทธศาสตรในระดบองคกร

Sustainability Management

สาระส าคญของวชาน จะเกยวของกบ ประเดนทาทายของเศรษฐกจ

และสงคมของโลกทงในอดต ปจจบน และอนาคตกบววฒนาการ

ของแนวคดการพฒนาอยางยงยน การแปรผลสการปฏบตตาม

มาตรการตางๆ ทงดานสงแวดลอม เศรษฐกจ และสงคม ทงท

เปนไปตามนโยบายของรฐ และมาตรการการสรางมาตรฐานสากล

(Standardization) จะอธบายถงการน าเอาแนวคดวาดวยการพฒนาอยางยงยนไปใช

เปนยทธศาสตรการจดการเศรษฐกจทงในระดบมหภาคและจลภาค

ทน าเอาประเดนของสงคมทไมไดรบการแกไขตามกลไกปกตไปนบ

รวมเปนโจทยส าคญ รวมทงมงอธบายถงแนวคดใหมๆ ทรองรบตอ

การด าเนนตามยทธศาสตรน เชน Inclusive growth, Linked Economy,

Social Enterprise (SE), Social Business (SB) and Creating Shared

Value (CSV) นอกจากน ยงจะอธบายถงลกษณะและความหมายของผลลพธ (Result-based) เพอท าความเขาใจตอผลลพธทมตอการเปลยนแปลงสงคม (Social impact)

9

Collaborative Governance

สาระส าคญของวชาน จะเกยวของกบ การบรหารจดการในรปแบบใหม

ทกาวหนาล าไปกวาการมสวนรวม (Participatory management) ทเปนเพยงแคการรบฟงความคดเหนหรอเสยงสะทอนกลบจาก

สาธารณะ ซงเปนขนตอนในเบองตน แตกไมใชการท างานแบบ

จดตงองคกรรวมข นมาด าเนนการแทนตามรปแบบของการจดการ

โดย Single organization จะอธบายถงการจดการความรวมมอระหวางองคกร การยกระดบ

การจดงานฐานความสมพนธทองคกรด าเนนงานไวแลว (Relationship-

Based) ไปสงานทมลกษณะของการแปรผลไปสการท างานรวมกนแบบตงอยบนฐานของพนธะสญญาตามความรวมมอทสรางสรรคข น

รวมทงยงคงไวซงประสทธภาพของการบรหาร เชน Collaboration,

Participatory Budgeting, Collective Impact, Mass Collaboration and

Collaborative Governing

Strategic Corporate Social Responsibility

สาระส าคญของวชาน จะเกยวของกบ การบรหารจดการเปลยนแปลง

ในระดบวสยทศน กรอบพนธกจ และโครงสรางขององคกร จะน าเอากรณศกษาขององคกรขนาดใหญในประเภทตางๆ มาเปน

ตวอยางของการศกษาของการเปลยนแปลงในระดบยทธศาสตร

องคกร ทมผลตอการเปลยนแปลงของโลก เชน การจดตงองคกร

ใหมๆ ของ UN การจดประชม World Economic Forum การบรหาร

10

ยทธศาสตรการเปลยนแปลงโดยรฐ (State-led policy) การเปลยนทศทางของธรกจสประเดนทางสงคมของ Shell, Nestle’, Unilever

การเกดองคกรใหมๆ แบบเครอขายของ Shared Value Initiative และการจดการขอมลความรแบบ Non-peer review ของ Stanford

Social Innovation Review การอบรมประจ าเดอนมนาคม 2560

รนท 1 : วนศกรท 24 (เวลา 18.00-21.00 น.) วนเสารท 25 (เวลา 09.00-16.00 น.)

วนอาทตยท 26 (เวลา 09.00-12.00 น.)

11

หลกสตรอบรม

“การจดการกจการชมชนเชงกลยทธ”

บรรยายโดย

ดร.ณฐพงษ จารวรรณพงศ ดร.สนทร คณชยมง

12

Goals

มงหวงทจะใหผ เขาอบรมมหลกคดหรอเครองมอเบองตนทจะ

ประเมนการด าเนนธรกจของชมชน รวมทงมแนวทางส าหรบการ

จดการเรงดวน การสรางเครองมอ Checklist และการพฒนาองคกร

ในระยะกลาง รวมทงการอธบายผลลพธตอสงคม ซงจะเปนไปทง

ความสามารถในการสรางเศรษฐกจใหมจากภาคสวนของ

ผ ประกอบการทไมใชรฐและเอกชน และเปนการรเรมจดการ

เศรษฐกจไปจากระดบฐานรากของสงคม ทจะไปเชอมโยงกบ

เศรษฐกจกระแสหลก Community Capital สาระส าคญของวชาน จะเกยวของกบ การท าความเขาใจตอการท า

ธรกจหรอการประกอบการของชมชน (Community Entrepreneurs) ซงในหลกการแลวจะเปนการปรบเปลยน Mode of production จากการผลตแบบเกษตรไปสการจดการแบบคาขายและอตสาหกรรม

ทผประกอบการในระดบชมชนจะตองปรบเปลยนตาม

จะอธบายถง Best practice ของกจการในระดบวสาหกจชมชนทประสบความส าเรจ จะมองคประกอบของ “ทนสามกอน” ซงเปน

การรวมกนระหวาง “ทนการรวมกลมชมชน” “ทนสนบสนนจาก

ภายนอก” และ “ทนความรและการสรางสรรค” ประกอบกบ

บคลกลกษณะของการจดการการมสวนรวมแบบกาวหนา เปนการใช

ความสามารถจากองคกรภาคสวนอน โดยเฉพาะภาคธรกจเอกชน

มาชวยแกไขปญหาความสามารถทางธรกจซงเปนจดออนของชมชน

13

นอกจากน ยงจะอธบายถงลกษณะและความหมายของผลลพธ (Result-based) เพอท าความเขาใจตอผลลพธทมตอการเปลยนแปลงสงคม (Social impact)

Scaling Up

สาระส าคญของวชาน จะเกยวของกบ การยกระดบจากกจกรรมเลก

ในระดบชมชนไปสการเปนสวนหนงของหวงโซอปทานในระบบ

เศรษฐกจ ซงเปนขอตอของการพฒนาของผประกอบการในระดบ

ชมชน และเปนไปจดออนของ Social Enterprise โดยทวไป

จะอธบายถง Best practice ของกจการในระดบวสาหกจชมชนประสบความส าเรจ ซ งจะตองมแผนงานการจดการองคกร การพฒนาความรความสามารถบคลากร การวางแผนงาน การจดการ

14

ทรพยากรมนษย การประสานงานและการสรางพนธมตรธรกจ-

กรณตวอยางของการศกษาในญปนและอเมรกาซงเปนประเทศทม

การสรางระบบแวดลอมหรอทเรยกวา Ecosystem สนบสนน รวมทงการปรบเปลยนไปสกจการของคนรนใหม-กรณของการจดตง

บรษท DripTech เพอบรการระบบน าหยดในอนเดย Linked Economy

สาระส าคญของวชาน จะเกยวของกบ ความสามารถใหมหรอ

นวตกรรมทางสงคมทเกดข นจากการสรางสรรคเศรษฐกจโดยการ

มสวนรวมของผ ประกอบการในระดบชมชน ซงเปนการแกไข

ประเดนการกระจายเศรษฐกจจากสวนกลางไปยงภมภาคหรอการ

กระจายความมงคงออกไปจากการรวมศนยของกจการขนาดใหญ

เปนการบวกรวมเศรษฐกจกระแสหลกกบกระแสรองเขาดวยกนโดย

บทบาทของ “กระแสรอง”

จะอธบายถง Best practice ของกจการในระดบวสาหกจชมชนและการจดการเศรษฐกจระดบทองถนทประสบความส าเรจของกรณ

โออตะ (ผลตภณฑวฒนธรรมหมบานและการทองเทยว) กรณการสนบสนน Open Innovation Center ของเกาหลใต และกรณการ

จดตง Social Enterprise Center ของรฐบาลองกฤษ ฯลฯ

15

การอบรมประจ าเดอนมนาคม-เมษายน 2560 รนท 1 : วนศกรท 31 มนาคม

(เวลา 18.00-21.00 น.) วนเสารท 1 เมษายน (เวลา 09.00-16.00 น.) วนอาทตยท 2 เมษายน (เวลา 09.00-12.00 น.)

ทตง : ศนยศกษาและพฒนากจการเพอสงคม แหงมหาวทยาลยรงสต 52/347 หมบานเมองเอก ตก 3 ชน 1 หอง 116

ถ.พหลโยธน ต.หลกหก อ.เมอง จ.ปทมธาน 12000 โทรศพท : 0-2617-5854-8 โทรสาร : 0-2617-5859

เวบไซต : https://rsusecenter.wordpress.com/

ผประสานงาน : เปรมณช โภชนสมบรณ โทรศพท : 086-526-3328 พมพชฎา ธนกลด ารง โทรศพท : 081-623-3544

16