سرمقاله

درباره تورم روزنامه، پولی شدن مدارس، آمریکا و کوبا، تحریف سخنان پوتین در غرب و راه تحقق دمکراسی

ماهنامه فرهنگی- معلومات عمومیگستره توزیع: سراسری- بین المللی

دارنده پروانه و مدیر مسئول: نوشیروان کیهانی زادهنشانی: تهران- خیابان دماوند- خیابان شهید علی صدیقیان- کوچه سوم- شماره 6

کدپستی: 43831- 17458تلفن: 77425717)98-21(

مدیر اجرایی )داخلی(: کوروش کیهانی زادهصفحه آرا، گرافیست و دستیار مدیر: حمیده خواجوی راد

hamideh.khajavirad@gmail.comچاپ: موسسه ایران

نماینده روزنامک در استان کرمان: منیره بهشتی 09134410127نماینده روزنامک در منطقه راین: ایرج میرحسینی 03433231383

مجله روزنامک با 40 درصد تخفیف در تهران مشترک پستی می پذیرد،

در صورت تمایل آدرس بدهید تا ارسال شود

info@ journalistnushiravan.com

n.keihanizadeh@gmail.com

nhistorian@cox.net

1 روزنامک- دی1393- شماره نهم

ســرمقاله جای ابراز نظر ناشر و یا سردبیر یک نشریه پیرامون یک و یا چند موضوع روز اســت. به پرسش هایی هم که خواهان ابراز نظر هستند می توان در سرمقاله پاسخ داد و در این سرمقاله

به چند پرسش از آن دست پاسخ خواهیم داد.

* یک دانشجو پرسیده است: همین چند روز پیش ]در آذرماه[، معاونت مطبوعاتی وزارت ارشــاد در اصفهان گفت که هم اکنون در کشــور 250 روزنامه فعال داریم. این همه روزنامهـ در دنیای آنالین هاـ ده برابر ظرفیت کشــور، چرا و هدف چیست؟. چرا با این تورم روزنامه و اضافه بر ظرفیت بودن آنها، بازهم هجوم برای

دریافت مجوز انتشار روزنامه است؟ پاسخ: برای اینکه در قانون مطبوعات به جای »پروانه« واژه »امتیاز!« بکار رفته، شرط »روزنامه نگار بودن« و نیز شرط اثبات داشتن سرمایه و همکار روزنامه نگار ندارد. عالوه براین؛ دریافت یارانه از دولت و احســاس قدرت. طبق گــزارش، 400 میلیارد تومان )به پول وقت( در 8 سال و پیش از آن، حتی پرداخت یارانه ارزی!. در دهه1320 طرحی به مجلس وقت داده شده بود که اگر تصویب می شد، »روزنامه دادن« دارای دو مرحله می شد: مرحله اول، صدور پروانه ]موقت[ در صورت داشــتن شرایط و مرحله دوم، ارائه ساختمان محل کار، وسائل کار، شماری معین خبرنگار، نویسنده و مترجم، گواهی بانک مبنی بر داشتن حساب و پول معادل هزینه 100 شماره و داشتن و یا معرفی چاپخانه و عوامل توزیع. در صورت تایید بازرسان، مجوز قطعی صادر می شد. مجوز اول، موقت

و یکساله بود و تا دو بار قابل تمدید.* آیا پولی شدن مدارس قانونی است؟.

پاسخ: پاسخ به این ســئوال، کار حقوق دان است. بروید از اصل ســی ام و بند 3 از اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران، اصل 26 اعالمیه جهانی حقوق بشر که به تصویب پارلمان ایران هم رســیده اســت، قانون تعلیمات اجباری که 5 دهه اجرا می شد و اعالمیه ها، تصمیمات و اقدامات شهریور 1353 دولت وقت رونوشــت بردارید و به یک حقوقدان )و یا مشــاور حقوقی(

بدهید و سئوال خودرا از او بکنید.* هدف نهایی آمریکا از تجدید روابط سیاسی با کوبا چیست؟.

پاســخ: تعلیق روابط دیپلماتیک دو کشــور سالها پس از محاصره اقتصادی صورت گرفت. لغو تحریم ها وعده داده نشده است زیراکه در دست کنگره اســت نه رئیس جمهوری. دولت واشینگتن برنامه خود در قبال چین را با کوبا هم به آزمایش خواهد گذارد. واشــنگتن همه تالش خودرا کرد و می کند که چین یک کاپیتالیســت کامل شــود و چینیان یک آرزو داشته باشند و آن میلیاردر شدن باشــد از هر طریق و مخالفتی هم با قدرت نظامی شــدن چین پرجمعیت ندارد زیرا که به آسانی می توان آن را در

برابر سیبری )روسیه( کم جمعیت و وسیع قرارداد. مسیر حرکت چین و چینیان نشان می دهد که راهی را که واشنگتن طالب آن اســت می روند. آمریکا در کوبا از ایجاد تسهیل مسافرت که اینک موانعی دارد آغاز می کند و با ورود میلیــونـ میلیون آمریکایی به کوبا جهت تفریح و سپس کسب و کار کوچک، توده کوبایی را به خود جلب می کنــد و دولت کوبا در برابر کار انجام

شده قرار می گیرد و ....* پرســیده اند کــه باالخره مــا نفهمیدیم که

والدیمیر پوتین ]ماه گذشــته[ در سخنرانی خود در برابر اعضای دو مجلس قانون گزاری این کشــور و برنامه 190 دقیقه ای پاسخ به 53 پرسش چه گفت، از نوشــته مطبوعات و گفته تلویزیون ها

چیزی دستگیرمان نشد. پاسخ: نقل اظهارات پوتین نشان داد که غرب بر رسانه هایش که شدیدا دچار کمبود روزنامه نگار واقعی هستندـ نه قلم به مزدـ کنترل دارد و ژورنالیسم روسیه در پی ترور شدن دهها بلکه صدها روزنامه نگار این کشور به دست مافیا دچار ضعف است. رسانه های غرب، سه خبرگزاری فراگیر و سرچ انجین هایش به جای گزارش عین ســخنان پوتین، روی ضعف های اقتصادی روسیه با تفسیر و تحریف اظهارات او در زمینه تحریــم ]محدود[ صادرات نفت و بازیهای های ارزی تمرکز کرده بودند. به این ترتیب که بر هر جمله از گفته های اقتصادی پوتیــن و در متن خبر، 50 جمله اظهار نظر نوشته بودند که خالف اصول ژورنالیسم است. رسانه های روسیه هم که لنگ می زنند در ترجمه مطالب به انگلیســی راه اختصار و بازی های گرافیک رفته بودند. بــه هرحال، پوتین به طور صریح حرفی نزد. اظهارات او در لفافه بود و به این واقعیت 3 هزارسالهـ از زمان فرعون های مصریـ توجه نکرده بود که در برابر قدرت های غیر دوســت باید صریح، اخطارگونه و با زبان قدرت سخن گفت. یکی از جمالت او برای مثال: »ما به زبان سیاسی هم به غرب حمله نمی کنیم، تنها از منافع خود دفاع مــی کنیم. آمریکا در نزدیکی مرزهای ما ]در لهستان و رومانی متحدان پیشین مسکو[ موشک استراتژیک مستقر کرده و وقتی که می پرسیم چرا؟، می گویند که

به شما مربوط نیست!.«.آیا رئیس جمهوری بورکینافاسو چنین جمالت مظلومانه ای بر زبان می راند؟. روسیهـ اگر حقیقت داشته باشد!ـ یک کشور اتمیـ موشکیـ فضایی است. باید از موضع قدرت سخن بگوید. Khodorkovskyپوتین در برنامه پرســش و پاســخ گفت که مــی تواند فعالیت سیاســی کنــد و در انتخابات نامزد شــود.

می دانیدم »خودورکوفسکی« کسی که به اتهام انواع فساد مالی و تقلب در بلعیدن Yakos ـ موسسه نفتی دولتی روسیه به زندان محکوم شد و ده سال در زندان بود. آیا فردی که به جرم فساد ده

سال در زندان بوده و سال گذشته آزاد شده می تواند نامزد مقام در انتخابات شــود؟. این حرف این ادعا را که در میان نزدیکان پوتین از قماش افراد مورد سوء ظن به فساد اداری دیده می شوند به اثبات نزدیک می کند. هر وقت که پوتین مصوبه مجلس روســیه مبنی بر غیر قانونی بودن فروپاشی شوروی )تجزیه روسیه امپراتوری( را امضا کند و از غرب به خاطر نقض عهد )تعهدی که به گورباچف سپرده بودند( غرامت بخواهد، از آلمان به خاطر مرگ دهها میلیون روس خونبها مطالبه و اعالم کند که ناتو را از مناطق شــوروی سابق به بالتیک خواهد ریخت، آن وقت می شــود پوتینـ آن پوتینی که در ذهن مردم اســت. غرب به این گفته او که چطور رفراندم در کوزوو قابل قبول بود و در کریمه نیست می خندد. باید زور نشان داد، از موضع قدرت

سخن گفت و بیم نداشت.* می دانیم که از دمکراسیـ در سراسر دنیا، جز 5ـ 4 کشورـ

تنها نام آن باقی مانده است. برای تحقق آن چه باید کرد؟. پاســخ: براي تحقق دمکراسي؛ نخســت باید در هر کشور، هماهنگ با فرهنگ ملي و روانشــناختی مردم، قانون بنویســند. پیش نویس این قانون باید به دست »اندیشمندان، استادان مربوط و به دور از دستگاه دولت« تنظیم شود. در این قانون باید مشارکت در دمکراسي یک »تکلیف« اعالم شود، نه »حق«. طبق علم حقوق از »حق« مي شود صرف نظر کرد، ولي از »تکلیف«؛ نه. براي انجام ندادن این تکلیف )تمرین دمکراسی( باید جریمه و مجازات تعیین شود یعنی که ضمانت اجرا داشته باشــد. وقتي که مشارکت در دمکراســي »تکلیف« قرار گیرد )بمانند نظام وظیفه(، هر دولت مکلف مي شود که همگان را براي انجام این تکلیف آماده سازد و کار آموزش دمکراسي را از مدرسه و اجتماعاتـ به صورت فوق برنامهـ تا با استفاده از رسانه ها که ستون و پایه اصلي دمکراسي هســتند برعهده گیرد که نیاز به ایجاد یک سازمان و وزارتخانه جداگانه )سازمان آماده سازی برای تحقق دمکراسی( دارد و رابطه با رســانه ها هم به همین سازمان سپرده شود و ... که تا کنونـ به صورت کاملـ در هیچ یک از کشــورها چنین نشده است. آیین نامه )قانون( انتخابات را نمي توان قانون دمکراسي خواند. این آیین نامه چگونگي راي دادن و راي گرفتن و ثبت نام براي انتخابات و محل حوزه ها را روشن مي سازد و وارد اصل دمکراسي نمي شود. در همه فرضیه هاي دمکراسي، هدف از حکومت نمایندگان مردم ؛ انتخاب افراد بهتر و شایسته تر براي اداره جامعه بوده است که بتوانند با وضع قوانین جامع، مدیریت امور و ایجاد دســتگاه قضایي دقیق و منصف، جامعه را بدون این که اعضاي آن دغدغه و کمبود داشته باشند پیش ببرند و ... که بازهم چنین نشده است.

ادامه در صفحه29

n.keihanizadeh@ gmail .comnhistorian@cox.net

پیام ها و پاسخ به پرسش ها

در پاسخ به پرسش چند مخاطب باید گفت: صراحت لهجه رئیس جمهور، امیدواری به »عمل و پاکسازی« در دلها به وجود می آورد و همگان چشم انتظار به اصالح و حذف فساد و فاسد خواهند دوختـ نباید تنها سراغ معلول رفت باید علت را هم شناخت، یعنی که چرا فساد به وجود آمده است و دست به اصالح زدـ ضعف ژورنالیسم به گسترش فساد کمک کرده استـ توجه به تنبه

به موازات تنبیهـ راه حل ها از دیدگاه این روزنامه نگارـ تاریخ نویسدر دهه آخر آذرماه چند مخاطب، این ســئوال را از مؤلف تاریخ

www.iranianshistoryonthisday.com آنالین برای ایرانیان و ناشــر مجله روزنامک کرده بودند که نظر او درباره سخنان حجت االسالم حســن روحانی رئیس جمهور در همایش مبارزه با فساد چیســت و همچنین خواسته بودند که مؤلفـ با توجه به تجربه طوالنیـ راههــای مبارزه با فســاد اداری را که از زمان

حکومت ایلخانان مغول پدید آمده است به دست دهد. پاسخ:

1ـ رئیس جمهور بســیار صریح ســخن گفت. 58 سال اظهارات سران دولت ها و سران کشورهارا تنظیم کرده ام. یعنی که کلمه به کلمــه آنها را خواندم و روی هرکلمه مکث کردم و اندیشیدم، روی هر عبارت و جمله تأمل کردم، آنهارا باال و پایین بردم و ... و چنین صراحت لهجه ندیده بودم. سخنان او که سند هســتند و در »تاریخ« خواهند ماند در عین حال حاوی هشدار بودند. چنین صراحت لهجه، امیدواری به عمل و پاکسازی در دلها به وجود می آورد و همگان چشم انتظار به اصالح و حذف فســاد و فاســد خواهند دوخت. به این جمالت صریح رئیس

جمهور توجه کنید:»ادامه فساد، گسترش و تعمیق فساد به معنای به خطر افتادن اصل انقالب و نظام اســت. مــردم می خواهند هم جمهوریت اجرا شود یعنی اراده ملت و هم اســالم اجرا شود یعنی فرمان خداوند. آن وقت جمهوری اســالمی می شود مقدس و مورد

احترام همه. چراعده ای به نــام کار خیر و خیریه تابلو می زنند و زیر آن تابلو به فساد می پردازند؟. موضوع فساد از دیدگاه مردم اینچنین است؛ یا مسئوالن می دانند و در برابر فساد نمی ایستند، پسـ خودشان آلوده اند، و لذا، کل انقالب و نظام زیر سؤال است. یا آنکه نمی دانند، و بنابراین دولت اسالمیـ دولتی ناکارآمد است. مگر امکان دارد در جامعه ای فساد باشد، کار اداری با رشوه حل و فصل شود، طبقات ساختمان با رشوه باال برود، جنگل و مرتع که منابع ملی کشور هستند مورد دست اندازی قرار گیرند، آنچه به عنوان مزایده و مناقصه مطرح می شــود روی پرده و پشت پرده ای داشته باشــد، آن وقت مردم از این حکومت و دولت راضی باشــند؟. باید با فساد مبارزه کنیم. مالحظه هیچ کس را

نکنیم. هر کس در هر مقامی که هست، اگر ببینیم که به اموال مردم، بیت المال مردم و منابع عمومی کشــور دست اندازی می کند و کاری می کند که شکاف اجتماعی را بیشتر کندـ فقیر فقیرتر شود و غنی غنی تر، باید در برابر او ایستادگی و برخورد کرد. هر که می خواهد باشد، و هر مقامی می خواهد داشته باشد. برای ما اصل، حکم خدا و رضایت او، حکم مردم و رضایت آنان است. از آنجایی که انحصار عامل فساد است. ما باید با انحصار مبارزه کنیم. بزرگترین فساد از رانت اطالعاتی آغاز می شود.«. 2ـ برای این مبارزه تا قطع فساد )کورپشن( نباید تنها سراغ معلول رفت باید علت را شناخت، یعنی که چرا فساد به وجود

آمده است و دست به اصالح زد. ایران یک جمهوری اسالمی است و در یک نظام اسالمی، رعایت اصول و دستورهای اسالم که در قرآن آمده اند در صدر قرار دارند و سپس اصول قانون اساسی کشور. باید یک مجمع نسبتا وسیع مرکب از فقهاء، حقوقدانان، جامعه شناسان، منطق دانان، روانشناسان، اقتصاددانان و استادان علم حکومت )و نه از مقامات و اعضای قوای سه گانه( تشکیل شود و این مجمع جدا از سه قوه تشکیل دهنده دولت بکار ادامه دهد، وضعیت را مطالعه و طرح تهیه کند و ضمن قراردادن شهروندان در جریان آن از طریق رسانه ها و دریافت نظرات آنان، طرح خودرا تکمیل و از طریق قوای مربوط به دست اجرا بسپارد و خود بر جریان اجرا نظارت داشته باشــد و این طرح ها باید شامل کاهش مراحل اداری کار، حذف بوروکراسی، انتقال برخی از سازمان های دولتی به شهرهای دیگر و مثال وزارت نفت به اهواز، وزارت کشاورزی به رشــت، وزارت کار به اصفهان و ...، پیشنهاد اصالح قوانین موضوعه که در عمل مسئله ساز بوده اند و یا اینکه برپایه منافعی تدوین شده اند و جامعیت ندارند و .... کشف موارد نقض قانون اساسی و یا عبور قبلی از برخی از اصول آن و اعالم قضیه به قوه قضایی. ایجاد یک دادگاه قانون اساســی که آیت اهلل یزدی در زمان ریاست بر قوه قضاییه وعده آن را داده بود جهت سهولت دادخواهی های مربوط، همکاری وسیع و تنگاتنگ دو قوه اجرایی و قضایی با مجمع حذف فساد. این مجمع باید یک دفتر روابط عمومی بسیار کارآمد داشته باشد مرکب از روزنامه نگار واقعی نه کارمند اداری دارنده مدرک از دانشگاه )کاغذ( تا شهروندان

را وسیعا و سریعا در جریان کارهای مجمع قرار دهد و از نظرات و کمک اتباع برخوردار شود و رسانه ها را تشویق به دنبال کردن هر قضیه. جلسات مجمع و کمیسیون های آن باید علنی باشد )آزاد بودن حضور روزنامه نگار و شــهروند( و شرکت اعضای

مجمع در جلسات، بدون دریافت حق حضور. این مجمع، نخســت تمامی ضوابــط و مقررات موضوعه از زمان تصویب قانون اساســی جمهوری اسالمی در آذرماه 1358 راـ در انشاء و اجراءـ بررسی کند تا ببیند که مغایرت با شریعت و دستورهای اسالمی و اصول قانون اساسی نداشته باشند و سپس ببیند که کدام یک از اصول قانون اساسی به اجرا در نیامده، رعایت نمی شود و یا اینکه تفسیر و تعبیر شده اند و یا دور زده شده باشند. طبق نظرات سانتایانا فیلسوف و نویسنده اســپانیایی و وارالس اقتصاددان و رفورمیســت اجتماعی و تئوریسین فرانسویـ سویسی، رعایت نشدن و یا نقض و تفسیر یک و یا چند اصل قانون اساسی )ام القوانین( یک کشور، ایجاد فساد )کورپشن( می کند. طبق اصول 113 و 121 قانون اساسی جمهوری اسالمی، رئیس جمهور مسئول اجرا و رعایت یک به یک اصول قانون اساسي است و پیش از آغاز کار خود، در حضور

اعضاي دو قوه دیگر به رعایت این وظیفه سوگند یاد می کند.3ـ »روزنامه نگار« پاسدار سالمت جامعه و قلم او به موازات تفنگ ســربازـ دو وســیله دفاع از میهن و شهروندان است و روزنامه نگار تمام عیار موجودی است کمیاب. رادیوتلویزیون دولتی است، کتاب ها پیش از انتشار باید بازبینی شوند و مجوز انتشار روزنامه، پس از تصویب قانون جاری مطبوعات در سال 1364 )زمان وزارت محمــد خاتمی( عمال به روزنامه نگاران حرفه ای داده نشده است تا تکلیف خودـ پاسداری از سالمت جامعه را به انجام برســانند و در غیاب روزنامه و روزنامه نگار حرفه ای بوده است که فساد رشد کرده است. رئیس جمهور در سخنانش از روزنامه ها خواست که به صحنه بیایند و تاکید کرد که بدون همکاری رسانه ها و بدون یک مبارزه عمومی هماهنگ، بدون حضور مردم، ما نمی توانیم در زمینه مبارزه تا قطع فساد به

مقصد برسیم، تبلیغات دستگاه اجرایی کافی نیست.ایــن اظهار رئیس جمهور یک واقعیت اســت، ولی با کدام رسانه؟. از زمان انتشار این ســخنرانی هفته ها می گذرد، آیا

روزنامک- دی1393- شماره نهم2

پیام ها و پاسخ به پرسش ها

www. یــک مخاطــب تاریخ آنالیــن بــرای ایرانیــانiranianshistoryonthisday.com تألیف ناشر مجله روزنامک که در دو دهه گذشته، وسیع ترین آنالین فارسی از این دست در اینترنت بوده است 22 آذرماه 1392 دو کپی روزنامه )صفحه اول روزنامه اطالعات مورخ 21 آذرماه 1346 و بخشی از صفحه 4 روزنامــه ایران تایمز بین المللی مورخ 15 آذرماه 1392 = 6 دســامبر 2013 و گوشه ای از صفحه 11 این روزنامه( را با یک مطلب نسبتا طوالنی ارسال داشــته بود که الزم دیدم، با توجه به اظهارات 17 آذرماه 1393 رئیــس جمهور، آن را در اینجا

نقل کنیم.این مخاطب )درست یک سال پیش( نوشته بود که پیش از انقالب، به مدت 8 سال در سه شهر ایران ازجمله تهران، دادیار و بازپرس دادسرا بود. می دانید که سر و کار دارنده این شغلـ از بام تا شامـ با ضعف های انسانی و مشکالت ناشی از آن )نقض

حق دیگران و قانون( است. با این تجربه، من به این نتیجه رســیدم که این مسائل، راه حلی ندارنــد جز اصالح روان آدم ها که رفتــار و پندار خودرا تنظیم کننــد و تعدیل تفکر مادی گری و بازگشــت به اخالق حسنه و انســانیت به صورتی که پیامبران و اندیشمندان آن را تعریف کرده اند. زمانی که در دبیرســتان درس می خواندم، یکی از دروس اساسی ما »تعلیمات دینی و فقه« و نیمی از کتاب

مربوط، درباره دستورهای اخالقی اسالم بود. در هر پرونده ای که به من ارجاع می شــد، علت را فقر اخالق، ضعف انسانیت و رعایت نکردن همان تعلیمات مــی دیدم و آرزو می کردم که گردانندگان کشــور این را بدانند و چاره جویی کنند ولی دستم

کوتاه بود و خرما بر نخیل. یک روز یک اندیشــمند معروف که نــام اورا در روزنامه ها خوانده بودم به عنوان شــاکی یک پرونده به دفتر من آمد و گفت که می خواهد گذشت کند، در کالنتری پلیس رضایت اورا نپذیرفتند و گفتند که »سرقت« جرمی است در جنبه عمومی و با گذشت شاکی، قضیه فیصله نمی یابد. به اینجا آمده ام تا ببینم

که شما با دریافت »گذشت من« چه خواهید کرد. قضیه از این قرار بود که این اندیشــمند برای خرید میوه از یک دســتفروش کنار خیابانی از اتومبیل خود پیاده شده بود بدون اینکه پنجره را باال ببرد که چشم مرد جوانی که از آنجا می گذشت به کیف دستی او در اتومبیل می افتد و آن را بر می دارد و پا به گزیر می گذارد. اندیشمند، فروشنده میوه و دیگران مرد

جوان را دنبال و دستگیر می کنند و .... اســتنباط خودم را از ضعف اخــالق در جامعه برای آن استاد گفتم، گفت که از هفتصدـ هشتصد سال پیش وضعیت بر همین منوال بوده و نیاز جامعه ما به یک انقالب فرهنگی بسیار گسترده و پیگیر است. »تاریخ« نشان می دهد که تاکنون ]زمان

مراجعه اندیشمند به دادســرا[ انقالب ها به دست کارگران و افراد ناراضی صورت گرفته و عمدتا جنبه مادی و پایه اقتصادی ـ سیاسی داشته نه معنوی. مثال: »مارکس« از انقالب پرولتاریا سخن گفته و ... ولی فکر نکرده که وقتی توده ها به هدف برسند و قدرت را به دست گیرند طولی نخواهد کشید که همان راه قبل از انقالب را به شکلی دیگر درپیش خواهند گرفت و فساد از سر گرفته خواهد شدـ نمونه اش بلوک شرق ]سابق[. او ]اندیشمند[ همچنین گفت که با مجازات یک و چند مجرم و فاسد مسئله جرم و فساد حل نخواهد شد باید اعضاء و افراد جامعه اصالح شوند و این اصالح اخالقی و معنوی از مقامات و مؤسسات آغاز شود و آیین نامه ها و ضوابط. باید برپایه نظرات توماس هابز ]که انسان را موجودي ذاتا خودخواه، قدرت طلب، خواهان سلطه بر همنوع و استثمار دیگران به هر طریق دانسته و گفته است که سه عامل باعث منازعه انسانها مي شود: رقابت بر سر منابع محدود براي تملک، بي اعتمادي نســبت به یکدیگر، و باالخره عشق و عالقه وافر به جالل و شکوه و قدرت. هابز راه حل را، وجود یک دولت نیرومند در جامعه به دست دادهـ دولتی که بتواند بر خودخواهي افراد فائق آید. چنین دولتي باید قدرت تمام عیار داشته باشد و متناسب با نیاز روز وارد عمل شود. در جامعه ای که کینه افراد نسبت به فرد وجود نداشته باشد آرامش برقرار خواهد بود.[، دولت ها با وضع قوانین و ضوابط مناســب و اجرای دقیق آنهاـ

رفته اند ببیننــد که کدام روزنامه آن را دنبال کرده اســت و برای دنبال کردن، کدام روزنامه تیم تشــکیل داده است؟. تا زمــان آغاز جنگ عراق با ایران و 5 ســال بعد از آن، تصویب قانون جاری مطبوعات، آن کار )دنبال کردن خبر و تشــکیل تیم برای آن( انجام می شــد. در کشورهای دیگر هم می شود. روزنامه ملی )روزنامه ایران( برای تحقق برنامه رئیس جمهور کافی نیســت؛ زیرا که یک دســت، صدا ندارد. وبسایت ها و

خبرگزاری ها که رئیس جمهور به آنها اشــاره کرده اســت ـ در تعریف؛ رســانه نیستند، کمک رســانه هستند. بنابراین، رئیس جمهور با اختیاراتی که دارد کمک کند که چند روزنامه نگار حرفه ای و ماهر پــرورش یافته پس از انقالب )نه، لزوما

قدیمی ها( روزنامه منتشــر کنند. آنان خودشان می دانند که چه بکنند تا فساد از جامعه ایران رخت بربندد.

4ـ رئیس جمهور در سخنانش گفت: »درکار قضاء، اگر زود به پرونده ای مهم رسیدگی شود و مردم از جریان قضیه اطالع یابند، این »بازدارنده« می شود. هدف اصلی از تعقیب قضایی و مجازات، بازدارندگی است که دیگران بفهمند و بدانند که راه ناصواب پایانش کجا خواهد بود. اگر در یک کشوری قبح رشوه،

دزدی و فساد از بین برود باید به خدا پناه برد.«.این اظهار رئیس جمهور یک اصل و قاعده اســت. هدف از مجازات؛ تنبیه است و تنبهـ تنبه )بیدارشدن و به خود آمدن و هشــدار گرفتن( دیگران. بنابراین، انتشار اخبار یک تعقیب قضایی و بعضا بدون ذکر نام متهم نباید زیانی داشــته باشــد. جامعه مایل است که بداند. تا مدرک و سندی نباشد که فردی را دستگیر و قرار تأمین صادر نمی کنند. روزنامه نگاری »گرامر ویژه« خود دارد. با گزارش یک رویداد با این گرامر، حق کسی

نقض نمی شود. متأسفانه برخی از روزنامه نگاران این گرامر را نمی دانند. من سالها خبر پلیسیـ قضایی نوشته ام و در این زمینه یک برنامه رادیویی داشتم و دبیر صفحه اخبار پلیسیـ قضایی روزنامه اطالعات بودم. بنابراین، بدون تجربه حرفی نمی زنم. در هر کشوری، پخش اخبار تلویزیون در اغلب روزها با یک و یا چند خبر قضاییـ پلیسی آغاز می شود و این اخبار صفحه اول روزنامه ها را پوشــانده است. برای نمونه: در اینجا، صفحه اول شماره 13 دســامبر 2014 )22 آذرماه 1393( یک روزنامه ایالتی آمریکا که تیتر باالی تمامی صفحه اول خودرا به احتمال محکوم شدن فرماندار سابق ایالت ویرجینیا اختصاص داده که متهم به گرفتن 177 هزار دالر )و به گفته خودش؛ وام( از یک آشنای قدیمی اش شــده و در عوض به او در یک معامله و نیز

تبلیغ تجاری مساعدت کرده است. متهم تا 11 ماه پیش فرماندار انتخابی ایالت بود. خبر دیگر این روزنامه همانطور که دیده می شود در باره بازپرسی از یک نماینده مجلس است که متهم به رابطه سکس با یک تین ایجر ) Teenagerـ فرد 13 تا 19 ساله( شــده است. روزنامه نام و عکس این نماینده راـ همانطور که می بینید چاپ کرده است که درس عبرت و بازدارنده دیگران باشــد. در آمریکا سکس حتی در صورت ازدواج، با فردی که به سن قانونی نرسیده باشد جرم است. خبر دیگر این روزنامه که جداگانه کپی شده حاکی از آن است که دادگستری آمریکا گفته است که »جیمز رایزن« خبرنگار نیویورک تایمز را که از قول یک مأمور سیا )بدون ذکر نام این مأمور( مطلبی را افشاء کرده است مجبور نخواهد کرد که نام این مأمور را بدهد. ایــن روزنامه هر روز بیش از 400

هزار نسخه فروش دارد.

جامعه ایران نیاز به یک انقالب فرهنگی برای بازگشت به معنویات و اخالقیات دارد نخست اخالق اسالمی سپس اقتصاد

خبر احتمال محکوم شدن فرماندار سابق در صفحه اول روزنامهخبر اتهام روابط نامشروع نماینده مجلس

خبر اجبار نکردن خبرنگار به افشاء نام منبع خبر افشاء کننده

3 روزنامک- دی1393- شماره نهم

افراد را کنترل کنند که سختگیری و نظارت دقیق بمانند نظامت مدرســه، در درازمدت افراد را اصالح می کند. دولت باید بر تغییرات دارایی و درآمد افراد جامعه نظارت کامل داشته باشد.

حرف این اســتاد همچنان در ذهن بود و داشتم از اصالح افراد جامعه مأیوس می شدم که انقالب سال 1957 از نیمه راه مذهبی تر شد و روحانیون ارشد وعده ساخت یک جامعه معنوی و اخالقی را برپایه تعالیم اسالم دادندـ جامعه ای که در آن فکر تجاوز به حقوق فرد و یا افراد )ملت( نباشــد و عدل و حق در آن رعایت شود. بارزترین این اعالمیه ها که تاریخی است؛ اعالمیه آیت اهلل خمینی در فروردین 1358 و پس از انتشار نتایج رفراندم و اعالم نظام اسالمی بود. وی در سخنرانی هایش با تاکید گفته بود که نخست اخالق اسالمی و سپس اقتصادـ انقالب، تنها برای اقتصاد نبود. ولــی پس از فوت او، وضعیت اداری و مدیریت ها به تدریج به شــکل پیش از انقالب بازگشت که گزارش حجت االسالم حســن روحانی در پایان صد روز حکومت خود، خاصه خرجی در ســازمان تأمین اجتماعی بویــژه در زمانی که یک دادستان سابق و قاضی در راس آن بود که شهرت سختگیری داشت، و نیز موارد متعدد دیگر ازجمله حیف و میل ها، انحصار طلبی ها، اختالس های متعدد و کالهبرداری ها نمونه هایی از آن است. این حرف ها باید زده شود و ادامه یابد تا به انقالب فرهنگی بیانجامدـ نه به صورت »انقــالب فرهنگی مائو«، بلکه انقالب برای بازگشت به تفکر و عمل معنوی و اخالقی و دورشدن واقعی )نه ظاهری( از آزمندی، پولپرســتی و خودخواهی. با تجربه ای که من ]مخاطب[ دارم، بدون انقالب فرهنگی و اصالح رفتار و

پندار مردم، جامعه پاک و آرامی نخواهیم داشت. دو ماه است که برای دیدار پسر 40 ساله ام که از 15 سال پیش در آمریکا و در مجاورت شهر واشنگتن زندگی می کند به اینجا آمده ام. چون حوصله ام از خانه نشستن سر می رود چند روز است که هر روز مرا به کتابخانه کنگره آمریکا می رساند و در اینجا کار من خواندن روزنامه ها و کتاب های فارسی قدیم و جدید است. دنبال مطلبی در روزنامه های چاپ آذرماه 1346 می گشــتم )که در این کتابخانه بزرگ به صورت های مختلف

نگهداری می شوند( که چشمم به تیتر صفحه اول شماره 21 آذر 1346 روزنامه اطالعات افتاد که خبر از اجرای انقالب اداری و اصالحات در رفتــار در این زمینه داده بود. مطلب را خواندم و فتوکپی گرفتم و با اظهارات حجت االسالم حسن روحانی به مناســبت 100 روز نخست ریاستش بر دولت مقایسه کردم و دیدم مسائل اداری ما و فســاد مورد بحث همان است که 46 سال پیش بود و شاید هم بیشتر. با خود گفتم که این، مربوط به ایرانیان داخل کشوراست که دیدم روزنامه ایران تایمز که پسرم آبونه آن است و به خانه اش ارســال می شود در شماره ششم دسامبر 2013 خود در یک صفحه اش سه خبر از اتهامات وارده به ایرانیان در آمریکا و مالزی درج کرده اســت که یکی از سه خبر مربوط به یک ایرانی متهم به دست داشتن در سرقت بانک در کالیفرنیا است و دیگری محکوم شدن دو ایرانی به اعدام در مالزی به جرم قاچاق مواد مخدر و ســومی داستان یک بانوی ایرانی ساکن کالیفرنیا است و صاحب صدها هزار دالر پول، ولی خودرا »بی نوا« قلمداد کــرده و از دولت آمریکا و دولت ایالتی کالیفرنیا انواع کمک مالی دریافت می کند. وی مدعی است که به دالیل سیاســی! از ایران فرار کرده و از طریق مکزیک وارد

آمریکا شده و پناهنده این کشور. مرحوم پدرم می گفت که ما مردمی نفرین شــده هستیم که درست نمی شویم و صراط مســتقیم را نمی شناسیم. من از مخاطبان تاریخ آنالین شما هســتم. همیشه گفته ام که در این زمانه که کسی حتی یک گام به رایگان برنمی دارد، شاید همین شما یک نفر باشید که وقت و پول خودرا صرف می کنید تا بزرگی

ایران و ایرانی را منعکس ســازید و در حقیقت یک غرورآفرین برای ایرانیان هستید. خواستم که با ارسال این نامه که اطمینان دارم درج خواهد شد من هم به ســهم خود برای اصالح رفتار کمک کرده باشم که گفته اند مشــاهده عیب دیگران درس و سرمشق است و خودداری از تکرار. با این نامه، کپی صفحه اول روزنامه اطالعات 21 آذر سال 1346 که شرح آن گذشت و کپی سه خبر ایران تایمز را برایتان می فرستم تا اگر بخواهید درج کنید شــاید کمک کوچکی به اصالح رفتار و بازداری از جرم و فساد شود. من تفسیرهای شما در صفحه ششم روزنامه اطالعات در سال های 1356 و 1357 و مطالب ستون »امروز در تاریخ« به قلم شــما در این صفحه را در منزل در تهران نگهداری و گاهی مرور می کنم. از مطالب به قلم شــما در صفحه پنجم روزنامه اطالعات در نیمــه دوم دهه 1340 برای نوشــتن تز خود در

دانشگاه استفاده فراوان کردم و سپاسگزار هستم. به سبب ضیق جا، در اینجا تنها تیترهای کپی های دریافت

شده درج شده است که می بینید و قضاوت با خودتان.

روزنامک- دی1393- شماره نهم4

پیام ها و پاسخ به پرسش ها

شرق شناسان و مورخان متفق القولند که ایرانیان نزدیک به ـ ـ آخرین شب پاییز و آذرماهـ 4 هزار سال است که شب یلداـ را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار مانده، در کنار یکدیگر خود را سرگرم کرده تا اندوه غیبت خورشید و تاریکي و نیز سردي هوا روحیه آنان را تضعیف نکند و با به روشني گراییدن آســمان )حصول اطمینان از بازگشت خورشید در پي یک شب طوالني و سیاه که تولد تازه آن عنوان

شده است( به رختخواب رفته و لختي بیآسوده اند. پیشــتر، ایرانیان )مردم سراســر ایران زمین( روز پس از شــب یلدا )یکم دي ماه( را »خــور روز« و »دیگان = دي گان«

مي خواندند و به اســتراحت مي پرداختند و تعطیل عمومي بــود. در این روز عمدتا به این لحاظ از کار دست مي کشیدند که نمي خواســتند احیانا مرتکب بدي کردن شوند که میترائیسم ارتکاب هر کار بد، ولو کوچک را در روز تولد خورشــید گناهي بزرگ مي

شمرد. »هرمــان هیرت« زبانشــناس بزرگ آلمان که گرامر تطبیقي زبانهاي آریایي را نوشته است که پارســي از جمله این زبانها

اســت نظر داده که »دي« به معناي »روز« به این دلیل بر این ماه ایراني گذارده شده که شروع طوالنی تر شدن مجدد روز و نورافشانی خورشــید است. باید دانست که انگلیسي یک زبان گرمانیک )خانواده زبانهاي آلماني( و ازخانواده بزرگتر زبانهاي آریایي )آرین( است. آداب شب یلدا در طول زمان تغییر نکرده و ایرانیان در این شب، باقیمانده میوه هایي را که انبار کرده اند و خشکبار و تنقالت مي خورند و دور هم، گرد هیزم افروخته و بخاري روشن مي نشینند تا سپیده دم بشارت شکست تاریکي و ظلمت و آمدن روشــنایي و گرمي ]در ایران باستان، از میان نرفتن و زنده بودن خورشــید که بدون آن حیات نخواهد بود[ را بدهد، زیرا که به زعم آنان در این شب، تاریکي و سیاهي در اوج خود است. »خور روزـ دي گان ـ یکم دي ماه« در ایران باســتان درعین حال روز برابري انسانها بود. در این روز همگان از جمله شاه لباس ســاده مي پوشیدند تا یکسان به نظر آیند و کسي حق دســتور دادن به دیگري را نداشت و کارها داوطلبانه انجام مــي گرفت، نه تحت امر. در این روز جنگ کردن و خونریزي، حتي کشتن گوسفند و مرغ هم ممنوع بود. واژه »یلدا« از دوران ساســانیان که متمایل به بکار گیري خط سریاني

)الفباي از راست به چپ( شــده بودند بکار رفته است. »یلدا « همان »میالد« به معناي زایش، زادروز یا تولد اســت که از آن زبان سامي وارد پارسي شده اســت. باید دانست که هنوز در بسیاري از نقاط ایران مخصوصا در جنوب و جنوب خاوري براي نامیدن بلندترین شب ســال ، به جاي شب یلدا از واژه مرکب ـ شب سیاه و سرد( شب چله ) 40 روز مانده به جشن ســدهـ اســتفاده مي شود. مراسم شب یلدا )شب چله( از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و در اینجا جشــن »ساتورن« خوانده مي شد. جشن ساتورن پس از مسیحي شدن رومي ها هم اعتبار خود را از دســت نداد و ادامه یافت که در همان نخستین سده آزاد شدن پیروي از مسیحیت در میان رومیان، با تصویب رئیس وقت کلیسا، کریســمس )مراسم میالد مسیح ( را 25 دسامبر قراردادند که چهار روز و در سالهاي کبیسه سه روز پس از یلدا )شب 21 دسامبر( اســت و مفهوم هر دو واژه هم یکي است. از آن پس این دو میالد تقریبا باهم بر گزار مي شــده اند. آراستن سرو وکاج در کریسمس هم از ایران باستان اقتباس شده است، زیراکه ایرانیان به این دو درخت مخصوصا سرو به چشم مظهر مقاومت در برابر تاریکي و سرما مي نگریستند و در »خور روز« در برابر سرو مي ایستادند و عهد مي کردند که تا سال بعد یک

نهال سرو دیگر کشت کنند.

شب یلدا )شب چله(؛ فلسفه، تاریخچه و ارتباط آن با کریسمس

گشتی در رویدادهای ماه

حجت االسالم حســن روحانی رئیس جمهور 17 آذرماه 1393 در همایش ملی ارتقاء سالمت اداری و مبارزه با فساد شرکت کرد و ســخن گفت که رسانه های بین المللی سخنان اورا جامع، بی پرده، تند و سخت و سرآغاز یک فساد زدایی در جمهوری اسالمی تفســیر کرده اند. در زیر پاراگراف هایی از

سخنان او درج شده است:رئیس جمهور در ســخنرانی خــود در همایش ملی ارتقاء سالمت اداری و مبارزه با فساد با تأکید بر اینکه مبارزه قاطع، عملی و بدون مالحظه با فســاد، خواست مقام رهبری است،

گفت: »مردم انقالب کردند برای اینکه کشور از فساد پاکسازی شود. مردم انقالب کردند تا هیچ مفسدی بر صندلی ریاست تکیه نزند. اگر خدای ناکرده ما در مبارزه با فساد ناتوان باشیم، این به مفهوم ضعف انقالب اســالمی، ناتوانی انقالب و دست

نیافتن به یکی از اهداف مهم انقالب اسالمی است. موضوع فساد از دیدگاه مردم اینچنین است؛ یا مسئوالن می دانند و در برابر فساد نمی ایستند، پسـ خودشان آلوده اند، و لذا، کل انقالب و نظام زیر ســؤال است. یا آنکه نمی دانند، و

بنابراین دولت اسالمیـ دولتی ناکارآمد است. چه فاســد بودن نظام، چه ناکارآمد بودن نظام که یکی از این دو مورد قضاوت مردم است، به معنای آن است که ما به یکی از مهم ترین اهداف انقالب دست نیافته ایم. مبارزه با فساد و ریشه کنی فساد، آرمانی همچون استقالل، مبارزه با استعمار و استبداد و ایجاد حاکمیت ملی است. رهبر معظم انقالب مسأله فســاد را در کنار فقر و تبعیض قرار داده و خواســته است که

جامعه ما از فقر، فساد و تبعیض مبرا باشد. اگر این دولت نتواند راه حل پیدا کند و ناتوان باشد، یا راه حل پیدا کند ولی در اجرا ناتوان باشــد به معنای بی توفیقی و

ناکارآمدی این دولت است.«. حسن روحانی گفت: »مگر امکان دارد در جامعه ای فساد باشد، کار اداری با رشوه حل و فصل شود، طبقات ساختمان با رشوه مرتفع شود ]باال برود[، جنگل و مرتع به عنوان منابع ملی کشور مورد دست اندازی قرار گیرد، آنچه به عنوان مزایده و مناقصه مطرح می شود روی پرده و پشت پرده ای داشته باشد،

آن وقت مردم از این حکومت و دولت راضی باشند؟. برای چه راضی باشــند؟. ما باید همــه توانمان را در این زمینه بــکار بگیریم. اینکه رهبر معظــم انقالب در ذیل نامه همین سمینار خواســتار اتخاذ تصمیمی قاطع، عملی و بدون مالحظه کاری برای مبارزه با فساد شدند، این خواست عموم مردم است. اگر ما بخواهیم آن مشکالت را حل بکنیم و امروز، کشور در ریل درســت قرار بگیرد، باید با فساد مبارزه کنیم.

مالحظه هیچ کس را نکنیم. هر کس در هر مقامی که هست، اگر ببینیم که به اموال مردم، بیت المال مردم و منابع عمومی کشور دســت اندازی می کند و کاری می کند که شکاف اجتماعی را بیشتر کندـ فقیر فقیرتر شود و غنی غنی تر، و اگر کاری می کند که فقر در جامعه گسترده تر شود، بیکاری در جامعه بیشتر شود، باید در برابر او ایستادگی و برخورد کرد. هر که می خواهد باشد، و هر مقامی می خواهد داشــته باشد. برای ما اصل، حکم خدا و

رضایت او، حکم مردم و رضایت آنان است. پس اگر می خواهیم در این دولت مشکالت را حل بکنیم، بدون مبارزه با فســاد، مشــکالت ما حل نخواهد شد. در هر زمینه ای وارد شــویم، فســاد همانند آن موریانه ای است که

پایه ها را تباه و فاسد می کند و از پای در می آورد. ما با فســاد همزمان با تــورم، رکود و بیــکاری مبارزه

می کنیم.«.

رئیس جمهور گفت: »از آنجایی که »انحصار« عامل فساد است. ما باید با انحصار مبارزه کنیم. ما باید شرایط رقابت را در همه امور فراهم بکنیم و باالتر از آن شفافیت و دادن اطالعات. بزرگترین فساد از رانت اطالعاتی آغاز می شود. ما باید رابطه مردم را برای حل مســائل روزمره از رودررو شدن با کارمند کاهش دهیم. با نصیحت که ما بگوییم رشــوه نگیرید، درست نمی شود. چرا قوای سه گانه درست کردند؟، این کار چه لزومی داشــت؟. تفکیک قوا برای »کنترل قدرت« است. امام اصول قانون اساسی را ]پس از تصویب در مجلس مربوط و رفراندم

آذرماه 1358[ امضا کرده است. ما باید در هر موردی نظارت بکنیم تا فســاد ایجاد نشود. فســاد یک معنا و مفهوم بسیار گسترده دارد. حتی آنجایی که ما اولویت ها را خدای ناکرده عوض کنیم، اینـ یعنی فســاد. مثال؛ اگر در مکانی ]محلی[ به جای جاده که اولویت آنجا است سد بسازیم که اولویت آنجا نیست، این یعنی فساد. به عبارت دیگر؛ اگر در ]توجه به[ اولویت برنامه ها هم دقت کامل نشود،

یعنی فساد. تخصیص منابع هم اگر عادالنه نباشد، فساد است. قانون اساســی کشور ما دســتگاه های ناظری ]نظارت[ را در نظر گرفته؛ بازرسی کل کشــور، دیوان عدالت اداری و دیوان محاسبات. اینها برای این است که نظارت ها دقیق تر و حساب شده تر انجام شــود. ما باید در نظارت ها دقیق تر عمل کنیم. اولویت بندی در نظارت یک اصل است. در کار قضاء، اگر زود به پرونده ای مهم رســیدگی شود و مردم از جریان قضیه اطالع یابند، این »بازدارنده« می شود. هدف اصلی از تعقیب و مجازات، بازدارندگی است که دیگران بفهمند و بدانند که راه ناصواب پایانش کجا خواهد بود. اگر در یک کشوری قبح رشوه،

دزدی و فساد از بین برود باید به خدا پناه برد. ادامه فســاد، گسترش و تعمیق فســاد به معنای به خطر افتادن اصــل انقالب و نظام اســت. مــردم می خواهند هم جمهوریت اجرا شــود یعنی اراده مردم و هم اسالم اجرا شود یعنی فرمان خداوند. آن وقت جمهوری اسالمی می شود مقدس و مورد احترام همه. من چند ماه پیش که به مناسبتی خدمت رهبر معظم انقالب گزارشی دادم، ایشان در مورد مسأله فساد فرمودند در این امور جدی باشید تا هر کجا باشد من حمایت

و کمک می کنم. اگر قوای سه گانه هم به همین نسبت پافشاری کنند. همه مردم به صحنه بیایند ]در امر مبارزه با فساد[ موفقیت خواهیم

داشت. ما در امر مبارزه با فساد نظارت عامه را می خواهیم. اگر بخواهیم که رحمت خدا شامل ما بشود باید بیایید و در

زمینه امر به معروف و نهی از منکر تالش کنیم.«. حسن روحانی همچنین گفت:

»چرا عده ای به نام کار خیر و خیریه تابلو می زنند و زیر آن تابلو به فساد می پردازند؟، چرا با این کار برخورد نمی شود؟، همه باید به صحنــه بیاییم؛ رئیس جمهور، قــوه مجریه، قوه مقننــه، قوه قضائیه و مــردمـ همه مــردم ازجمله نهادهای مدنی و روزنامه ها. تبلیغات دستگاه اجرایی کافی نیست، همه ســندیکاها، انجمن ها، احزاب و گروه ها باید در مبارزه با فساد نقش خود را ایفا کنند. تمام ســازمان های مردم نهادی که این امر به آنها مربوط می شــود به صحنه بیایند. همه روزنامه ها، وبسایت ها و صدا و سیما به صحنه بیایند. بدون همکاری رسانه ها و بدون یک مبارزه عمومــی هماهنگ، بدون آمدن جامعه

لگو همایش ملی ارتقاء

5 روزنامک- دی1393- شماره نهم

حجت االسالم حسن روحانی رئیس جمهور در همایش مبارزه با فساد ما با فساد همزمان با تورم، رکود و بیکاری مبارزه می کنیم. مالحظه هیچ کس را نخواهیم کرد. هر کس در هر مقامی که هست، اگر ببینیم که به اموال مردم، بیت المال مردم و منابع عمومی کشور دست اندازی

می کند و کاری می کند که شکاف اجتماعی بیشتر شودـ فقیر فقیرتر شود و غنی غنی تر، و اگر کاری می کند که فقر در جامعه گسترده تر و بیکاری بیشتر شود، باید در برابر او ایستادگی و برخورد کرد. هر که می خواهد باشد، و هر مقامی داشته باشد. برای ما اصل، حکم خدا و رضایت او، حکم مردم و رضایت آنان است. ما در امر مبارزه با فساد نظارت عامه را می خواهیم. عده ای به نام کار خیر و خیریه تابلو می زنند و زیر آن تابلو به فساد

می پردازند، چرا با این کار برخورد نمی شود؟. در کار قضاء، اگر زود به پرونده ای مهم رسیدگی شود و مردم از جریان قضیه اطالع یابند، این، »بازدارنده« می شود. هدف اصلی از تعقیب و مجازات، بازدارندگی است که دیگران بفهمند و بدانند که راه ناصواب پایانش کجا خواهد بود. مردم انقالب کردند برای اینکه کشور از فساد پاکسازی شود. مردم انقالب کردند تا هیچ مفسدی بر صندلی ریاست تکیه نزند. اگر در یک کشوری قبح

رشوه، دزدی و فساد از بین برود باید به خدا پناه برد.

:

گشتی در رویدادهای ماه

مدنی و بدون حضور مردم ما نمی توانیم در زمینه مبارزه تا قطع فساد به مقصد برسیم. همه چیز باید شفاف باشد نه در ابهام. مقررات و ضوابط باید صحیح، شفاف و کوتاه باشد. اگر راه کسی که مجوزی می خواهد کوتاه باشــد، فسادش هم کم است. هر چه طوالنی، و مقررات دســت و پاگیر باشد، فسادساز خواهد بود. همین طور قوانین مجلس شورای اسالمی هم باید شفاف و جامع باشد و نیز وظیفه نظارتی آن. و از همه مهم تر قوه قضائیه که پایان راه و پایان کار است، باید بتواند دقیق، سالم و عادالنه عمل کند. این ســمینار و امثال این سمینارها در صورتی مؤثر

اند که در پایان آن، همه دنبال عمل برویم.«.***

سخنان جامع و بی پرده حجت االسالم حسن روحانی چند International ساعت پیش از آغاز روز جهانی مبارزه با فسادAnti - Corruption Day ایراد شــد و در این روز در رسانه ها انعکاس یافت. به این مناسبت نگاهی داریم به مبارزه جهانی با فســاد و تعیین چنین روز جهانی برای یادآوری ساالنه آن و انتشار آمارها و گزارش های مربوط به فساد دولتی )اداریـ

اقتصادی( در سطح جهان و نتایج مبارزه با آن:یک کنوانسیون سازمان ملل پس از بحث بسیار و بررسی آمارها و شنیدن دالیل و عقاید اصحاب نظر، 31 اکتبر 2003 )9 آبان 1382( نگرانی خودرا از گسترش فساد دولتی در گوشه و کنار جهان که دمکراسی، حکومت قانون، اخالقیات و شئون انســانی را تضعیف و در نتیجه، ثبات و امنیت در جوامع را که بعضا ناشی از افزایش بی اعتمادی است متزلزل می سازد اعالم داشــت و از دولتهای عضو سازمان ملل خواست که با وسائل موثر به فساد اداری و سوء استفاده از اموال عمومی )متعلق به تمامی اتباع( که زاینده جرائم دیگر و ناامنی است پایان دهند.

این کنوانســیون همچنین از دولتهای عضو خواست که به

یکدیگر در کشف و دستگیری و استرداد فاسدین و مفسدین، با استفاده از همه تکنیک ها و وسائل کمک کنند.

کنوانســیون همچنین تصویب کرد که ایجاد ســازمانها و دادگاههای بین المللی به منظور حذف فساد و یافتن و مجازات

فاسدین و مفسدین را پیشنهاد کند. این کنوانسیون روز »نهم دسامبر=18 آذر« هرسال را روز International Anti - Corruption Day جهانی مبارزه با فساد

اعالم کرد که از آن پس برگزار می شــود و در آستانه این روز، بنیادها و ســازمانهای غیر انتفاعی که چگونگی ارتکاب فساد، حجم فســاد و سطح مبارزه با فســاد را در کشورهای مختلف دنبال می کنند آمارهای مقایســه ای خودرا منتشر می سازند و کشورها را طبق این آمارها ]که برآورد خودشان است[ ردیف بندی می کنند. Corruption در استعمال لغت )یوسیج( عمدتا به مفهوم فســاد عمومی بویژه »فساد اداری Transparency International .ـ دولتیـ اقتصادی« اســتو اختصارا TI در سال 1993 تاسیس شــده و در بیش از صد

کشور دارای دفتر است. آمارها و ردیف بندی های ساالنه این بنیاد سهم بزرگی در افزایش نگرانی جهانی از سرطان و خوره فساد و تشکیل کنوانسیون مذکور)کنوانسیون سازمان ملل( شده بود. Peter Eigen اقتصاددان آلمانی )و اینک 76 ساله( از موسسان TI اســت و گویا صاحب اصلی این تفکر. وی یک کارشــناس اقتصاد پول و بانکداری است. این سازمان اخیرا و با هدف کاستن از فساد اداری در کشورها، به انتشار فهرست رشوه دهندگان به مقامات دولتی بویژه رشوه دهندگان خارجی که تالش برای برنده شدن اجرای پروژه ها، معامالت و خرید و فروش ها دارند دســت زده است. چند ســال پیش درباره ایجاد دســتگاهی برای کشف و دستگیری و استرداد فاسدین و مفسدین اداری با استفاده از همه تکنیک ها و وسائل ازجمله تاســیس یک دادگاه بین المللی ویژه، یک نشست جهانی در مکزیک برگزار شد و قطعنامه حاوی پیشنهاد اساس نامه آن

را تصویب و منتشر کرد.

لگو ترانسپیرنسی اینترنشنال

Peter Eigen

روزنامک- دی1393- شماره نهم6

در آذرماه 1393 گــزارش هایی درباره صدور مجوز ورود ســیگار آمریکایی مارلبرو Marlboro ساخت کمپانی فیلیپ موریس Philip Morris )مستقر در ریچموند ویرجینیا( به ایران، در تهران انتشــار یافته بود و یک مقام وزارت مربوط در برابر انتقاد یک نماینده مجلس ضمن اشــاره به قانون برنامه پنجم گفته بود که ممنوعیت کاالی غیــر ضروری طی برنامه پنجم برای سیگار الزم االجرا نیست )در برخی گزارش ها اشاره ای مبهم به قانون برنامه پنجم، تبصره 3 شده بود(. این مجوزـ طبق گزارش هاـ به شرکت زرین تجارت خاورمیانه داده شده است. یک مقام دولتی دیگر گفته بود که این نوع سیگار به ایران قاچاق! می شــد که ورود قانونی آن، عایدی گمرکی دارد. ]به گزارش ایسنا در 26 آذرماه 1391، در سال 1390 حدود 21 میلیارد و 900 میلیون نخ ]دانه[ سیگار به صورت قاچاق! به جمهوری اسالمی ایران وارد شده بود. به این ترتیب؛ حجم قاچاق سیگار بیش از سه برابر واردات قانونی این کاال به کشور بود!.[. نخستین سیگار مارلبرو معروف به سیگار ویژه بانوان در 1924 )90 سال

پیش( ساخته شد.

در این میان کمیسیون اصل 90 مجلس با اختیارات وسیع خود به بررسی موضوع پرداخته و مقامات مربوط را دعوت به

ادای توضیح کرده و ....درست همزمان با انتشار این گزارش ها، در آمریکا تبلیغات تازه برضد دودکردن سیگار در جریان بود و در همه جا، بروشور و کارت ضد سیگار توزیع می شــد که یک نمونه از این کارت ها در اینجا کپی شده اســت. این تبلیغات همه جانبه ضد دود کردن سیگار به مناسبت گذشــت پنج دهه از انتشار اعالمیه رئیس نظام پزشکی آمریکا درباره مضار دود سیگار بود. دکتر لوتر تریLuther L. Terry متخصص بیماری های قلب، استاد دانشگاه و رئیس نظام پزشکی آمریکا از 1961 تا 1965 )دوران ریاست جمهوری جان اف. کندی و لیندن جانسون( با توجه به کشف یک انستیتوی پژوهش پزشکی انگلستان که دود سیگار عامل بیماری های ریوی ازجمله برونشــیت مزمن و آمیفزمEmphisema ، بیماری های قلب و عروق، ســکته مغزی، چند نوع سرطان و ... است و دود دست دوم آن نیز همین خطرات را دارد یک شورای پزشکی ویژه را مأمور بررسی همه جانبه این

قضیه کرد و این شورا پس از بررسی های عملی ازجمله معاینه بیماران و مصاحبه با معتادان بــه دخانیات به همان نتیجه ای

رسید که انگلیسی ها قبال رسیده بودند.دکتری تری برپایه گزارش این شورا، اعالمیه معروف سال 1964 را صادر کرد که مبارزه جهانی با دود کردن سیگار را به دنبال داشته و کنگره آمریکا و متعاقب آن دستگاههای مقننه چندین کشور دیگر قانون ضد دودکردن سیگار تصویب و به

اجرا گذارده اند.دکتر لوتر تری در اعالمیه رسمی خود تصریح کرده است که دخانیات کشنده و عامل چند نوع سرطان از جمله سرطان ریه، حلق و زبان، همچنین به وجود آورنده و تشــدیدکننده بیماری های قلب و عروق، سکته مغزی، برونشیت و ... و نیز کوتاه شدن

]متوسط[ عمر هستند.دراعالمیه دکتر تری آمده است: موادی که کارخانه های دخانیات آمریکا به برگ توتون و تنباکو هنگام ساخت سیگار و توتون پیپ می زنند تا تاثیر بیشتری داشته، خوشبو و خوش طعم شود خطر مرگ از دخانیات را افزایش می دهد. این اعالمیه در

ماه گذشته در حالی که در تهران گزارش از صدور مجوز واردات سیگار بود در آمریکا تبلیغات گسترده برضد دودکردن آنـ دود سیگار عامل بیماری های ریوی ازجمله برونشیت مزمن و آمیفزم، بیماری های قلب و عروق، سکته مغزی، چند نوع سرطان و ... است و قاتل 6 میلیون انسان در هر سال استـ دود دست دوم سیگار نیز همین خطرات را داردـ موادی که کارخانه های دخانیات آمریکا به برگ توتون و تنباکو هنگام ساخت سیگار و توتون پیپ می زنند تا تاثیر بیشتری داشته، خوشبو و خوش طعم شود خطر مرگ از دخانیات را افزایش می دهدـ در آمریکا بزرگترین

سازنده سیگار، هرپاکت سیگار 7 تا 10 دالر و فروش آن به زیر 18 ساله و هرگونه تبلیغ ممنوع استـ تالش دولت ها بر ضد سیگارـ احکام :دادگاهها و پرداخت غرامت سنگین سیگار سازها به قربانیان سیگارـ گزارش مشروح در این زمینه

گشتی در رویدادهای ماه

7 روزنامک- دی1393- شماره نهم

آن روز در جهان همانند بمب صدا کرد. در پی اعالم مضار بهداشتی سیگار و مسائل روانی ناشی از هرگونه اعتیاد که بدون دسترسی به ماده مربوط ازجمله سیگار، الکل و مواد مخدر، فردـ حالت عادی خودرا از دست می دهد، نخست انتشار آگهی تبلیغ سیگار در رسانه های بیشتر کشورها ممنوع شد و بازیگران فیلم های سینمایی از دود کردن سیگار هنگام فیلمبرداری که مشاهده آن ایجاد تشویق در بیننده می کند منع شــدند و حتی به مؤلفان کتاب و سردبیران نشریات توصیه شــد که حتی االمکان عکس هــای معاریفی همچون چرچیل، فیدل کاسترو، استالین و ... درحال دودکردن سیگار و یا به دست داشتن آن را چاپ نکنند، سپس دودکردن سیگار در ادارات، رستورانها، وسائط نقلیه عمومی ازجمله هواپیماها و حتی منازل )در زیر ســقف( ممنوع شد و در آمریکا قانون منع فروش دخانیات به افراد زیر 18 سالگی تمام به تصویب رسید و آنگاه در بیشتر کشــورها تبلیغات دولتی برضد مصرف آن آغاز گردید و سازمان جهانی بهداشت در یک اعالمیه رسمی دخانیات را قاتل شماره یک انسان اعالم داشت و تاکید کرد که سیگار هر سال شــش میلیون انسان را می کشدـ از هر جنگی، بیشتر. در کشورهای پیشرفته در چندسال اخیر کارخانه های سیگار سازی و یا شرکتهای وارد کننده آن مجبور شده اند که بر هر پاکت سیگار برچسبی بزنند که خطرات ناشی از مصرف آن را ذکر کرده باشد. در این کشورها دادگاهها به قبول دادخواست ادعای غرامت از کارخانه و وارد کننده سیگار دست زده اند و بعضی احکام در این زمینه در دادگاههای آمریکا سر به صدها میلیون دالر مــی زندـ چند مورد آن در ایالــت فلوریدا. این غرامات سنگین به شاکیانی داده می شود که ثابت کرده باشند

مصرف سیگار آنان را ســرطانی، مرض قلبی و ... کرده باشد. بسیاری از وارثان متوفیان که مرگ آنان مربوط به اعتیاد سیگار تشخیص داده شده باشد چنین دادخواست هایی به دادگاهها

داده و موفق شده اند. این تبلیغات باعث شده است که در کشورهای پیشرفته و از جمله آمریکا مصرف سیگار تا 42 درصد کاهش یابد ولی به رغم این تبلیغات، مصرف سیگار در کشورهای دیگر و عمدتا فقیرـ به سبب بی اطالعی از مضارـ 3 و 4 دهم درصد افزایش یافته است و تالش کارخانه های سیگارسازی آمریکا به ایجاد شعبه در کشورهای با پیشــرفت کم افزایش یافته و از طرفی می کوشند که محصول خودرا به کشورهای دیگر صادر کنند.

در پی انتشار اطالعیه سازمان جهاني بهداشت که دخانیات را قاتل شماره یک انسان اعالم داشته است بسیاري از کشورها دود کردن ســیگار در اماکــن عمومي و اماکن ســقف دار را غیرقانوني کرده و برخــي از دولت ها براي انصراف اتباع خود از اعتیاد به دخانیات، مالیات ســنگین بر سیگار وضع و فروش دخانیات به افراد زیر 18 و بعضا 21 ســاله را ممنوع کرده اند. در اجراي همین مقررات است که سیگار ساخت آمریکا در این کشور ده بار گرانتر ار کشورهایي است که همان سیگار را وارد مي کنند. بهای یک پاکت ســیگار در دسامبر 2014 )آذرماه 1393( در آمریکا برحسب ایالتـ از 7 تا 10 دالر )24 تا 34 هزار تومان( بود. در آمریکا، به خریدار کمتر از 18 ســال تمام سیگار نمی فروشــند. بنابراین، در این کشور نه تنها سیگاری ها رو به کاهش هستند بلکه نســل جوان هم کمتر به اندیشه

سیگاری شدن می افتد.دولت برزیل که در این زمینه ســکوت کــرده بود از 16 دسامبر2011 دود کردن سیگار در اماکن عمومي این کشور

را ممنوع کرده است.قانون سال 1971 ضد دخانیات آمریکا که مکمل قانون قبلی و تصمیمات دولتی است فروش سیگار به افراد را برحسب سن آنان محدود، دود کردن سیگار در مکان های معین را ممنوع، پخش آگهی تبلیغ ســیگار را از رادیوتلویزیــون غیرقانونی و کارخانه های سیگارسازی را مجبور به افزودن برچسبی بر پاکت های سیکار کرده است که در آن به خریدار اخطار می شود که

سیگار یک کشنده انسان است.هشتم ژانویه 2014 آمار جهانی معتادان به دخانیات انتشار یافت و نشان داد که سیگاری های روسیه، چین، هند و اندونزی به نسبت جمعیت این کشورها، بیش از کشورهای دیگر است.

طبق این آمار، 39 میلیون از جمعیت 143 میلیونی روسیهـ به رغم ممنوعیت دود کردن سیگار در اماکن عمومی این کشور و برقرارشدن جریمهـ معتاد به سیگار هستند یعنی از هر هفت نفر، دو نفر. سیگار و الکل از عوامل کوتاهی عمر روس ها اعالم

شده است. 20 سال پیش، روسیه 38 میلیون سیگاری داشت که به رغم هشدارهای سازمان جهانی بهداشت افزایش یافته اند، زیراکه این کشور محدودیت ساخت و فروش و واردات نداشته است. تنها در سال 2012 روس ها 340 میلیارد سیگار مصرف

کرده بودند یعنی هر معتاد بیش از 20 سیگار در شبانه روز!. چین با یک میلیــارد و 350 میلیون جمعیت دارای 280 میلیون سیگاری اســت. آمریکا با 318 میلیون جمعیت، 38 میلیون سیگاری دارد )از هر هشــت نفر تقریبا یک نفر(. جمع سیگاری های جهان یک میلیارد نفر است یعنی از هر هفت نفر

یک نفر به دود کردن سیگار معتاد است.میزان مصرف ســیگار در جمهوری اسالمی ایران در سال 1390 بالغ بر 63 میلیارد و 800 میلیون نخ ]دانه[ برآورد شده بود. میزان سیگار قاچاق سال 1389 نیز معادل 28 میلیارد نخ اعالم شــده بود. ترکیه و امارات عربی متحده از مبادی اصلی ورود سیگار به جمهوری اسالمی گزارش شده بودند. واردات قانونی سیگار به ایران درســال 1390 با رشد 111 درصدی، به 6.6 میلیارد نخ رسید. این، در حالی بوده است که همزمان با افزایش نرخ ارز در ایران پیش بینی می شد که واردات قانونی و

همچنین قاچاق سیگار به کشور با کاهش مواجه شود. چندی پیش 55 درصد از ســهام شرکت دخانیات ایران بابت رد دیون دولــت، از »وزارت صنعت، معدن و تجارت« به وزارت »تعــاون، کار و رفاه اجتماعی« منتقل شــد. رییس کمیسیون ویژه حمایت از تولیدات ملی با انتقاد از نحوه واگذاری سهام برخی شرکتهای دولتی همانند شرکت دخانیات گفته بود مجلس قصــد دارد اصالحاتی را در قانون بودجه صورت دهد تا جلوی زیاد شــدن چنین واگذاری ها را به روش ]به نام[ رد

دیون بگیرد.نخستین سیگار در سال 1558 توسط فرانسیسکو فرناندز با توتوني که از کوبا به اروپا برده شده بود آغاز شد. آمار تلفات ناشی از سیگار و توتون از آن زمان تاکنون نزدیک به یک میلیارد است. آمریکای شــمالی از زمان مهاجرت انگلیسی ها در قرن هفدهم، بزرگترین تولید کننده توتون، تنباکو و بعدا سیگار بوده است. توتون و تنباکو از گیاهان قاره آمریکا بودند که کریستف کلمب در دهه آخر قرن پانزدهم بذر آن را از کوبا به اروپا برد

و مصرف دخانیات جهانی شد.

Luther Terryدکتر

از دهه 1340 دانشــگاه پلیس ایران )قبال آموزشگاه عالی و واقع در مجاورت زندان قصر( پذیرفتن دانشجوی زن برای دوره افسری پلیس )دوره لیسانس( را آغاز کرده بود و منع استخدام زن برای پلیس شدن هم برداشته شده بود که گزارش رسید در پاکســتان، باکره بودن را بر شرایط ورود زنان به آموزشگاههای پلیس این کشــور افزوده اند، و یک دختر داوطلب ورود به این آموزشــگاهها عالوه بر تحصیالت متوسطه و شرایط دیگر، باید »گواهی بکارت« هم از پزشک مورد اعتماد پلیس در دست داشته

باشد تا بتواند وارد آموزشگاه مربوط شود.این گزارش به همین صــورت از خبرگزاری ها دریافت و در میز اخبار بین الملل روزنامه اطالعات ترجمه و برای چاپ به میز

اخبار حوادث و قضایی روزنامه که کارهای پلیس )شهربانی( را هم پوشش می داد ارجاع شده بود.

خبرنگار حوزه شهربانی روزنامه برای تکمیل خبر و کسب نظر رئیس دانشگاه پلیس، با این مقام تماس گرفته بود که کار مخالفت با انتشار گزارش آغاز شد، نه تنها از ناحیه شهربانی بلکه ساواک و وزارت اطالعات و جهانگردی )امروزه؛ ارشاد( که این، یک بی اطمینانی و اهانتی است به دختران. کار به جر و بحث هم کشیده شد. گزارش چاپ نشد ولی دلخوری مقامات پلیس باقی ماند و سردبیر وقت برای رفع این دلخوری، چند روز بعد که مناسبتی به دست آمد )سالروز 21 آذر(، عکس رژه دانشجویان دختر دانشگاه پلیــس را در صفحه اول و آن هم باالتر از تمام تیترها درج کرد و

قضیه فیصله یافت.]در اینجــا کاپی آن صفحه روزنامه با عکس دختران دانشجو که بعدا افسر پلیس شدند و به درجه سرگردـ

سرهنگی هم رسیدند آورده شده است.[.

دانشگاه پلیس ایران و پذیرش دختر برای افسر شدن

خاطرات ژورنالیستی نوشیروان کیهانی زاده

روزنامک- دی1393- شماره نهم8

این نگارنده براي نخســتین بار از بهمن ماه سال 1350 مطلب »امــروز در تاریخ« را براي کانال دوم تلویزیون ملي )در آن زمان تلویزیون رنگي( ایجاد کرد که در دنباله آخرین بخش اخبار شب که قسمت بین المللي آن را خود او تنظیم مي کرد مي آمــد به این صورت: این بود رویدادهاي امروز جهان و حاال نگاهي داریم بــه رویدادهاي جهان در چنین

روزي در طول تاریخ.این نگارنده )نوشیروان کیهانی زاده( سپس و در طول سال 1353ـ روز به روزـ مطالب »امروز در تاریخ« را در بولتن خبرگزاري پارس )ایرناي امروز( براي استفاده مطبوعات هم قرارداد. این بولتن هر روز در سه شمارهـ بامداد، ظهر و شبـ چاپ و با پیک ارسال می شد. در آن زمان از فاکس و اینترنت خبری نبود. همه دریافت کنندگان اخبار و مطالب

خبرگزاری پارس تلکس نداشتند که با آن ارسال شود.

چرا پس از یک ســال، درج آن قطع شــد؟، برای اینکه کار خبرگزاری تکرار مطالب نیست مگر اینکه یک مطلب، نوســازی و با اطالعات بیشتر نوشته شود و یا اینکه مطلب، تازه باشد. بپاس نوشتن ستون روزانه »امروز در تاریخ« برای من تقدیرنامه ارسال شد که در فرصت دیگر، کپی آن در این

مجله به چاپ خواهد رسید.نگارنده به خواســت مخاطبان روزنامــه اطالعات، از زمستان ســال 1356 دست به نوشتن ســتون »امروز در تاریخ« در این روزنامه زد که در صفحه ششم منتشر می شد.در ســال 1373 تصمیم بر تجدید حیات روزنامه ایران گرفته شــد که در دهه 1320 انتشار آن متوقف شده بود. آخرین مدیر آن حمید رهنما و سردبیرش بهرام بوشهری پور بــود. این روزنامه دولت مســیری از وقایع اتفاقیه )در زمان صدارت امیر کبیر( با هدف انتشــار اخبار دارالخالفه )دستگاه دولت در پایتخت( تا روزنامه ایران دهه 1320 طی کرده و چند بار تغییر نام داده بود؛ از وقایع اتفاقیه به روزنامه دولت علیه ایران، به روزنامه دولت ایران، به روزنامه ایران ســلطانی و به روزنامه ایران. مدیر آن از سال 1302 زین العابدین رهنما، از سال 1316 عبدالمجید موقر و از 1320 حمید رهنما بود. در نیمه اول دهه 1340 جلســات متعدد برای احیاء روزنامه دولتی تشــکیل و تاکید شــد که وجود یک روزنامه ملی برای توجیه سیاســت ها و برنامه های هر دولت ضروری است و نیز دفاع در برابر حمله قلمی دیگران. ایزوستیا )روزنامه دولت شوروی( منظما به ما حمله می کند و ما حریف روزنامه های داخلی خود نمی شــویم که پاسخ مارا برسانند. روزنامه دولت همچنین مکلف به نشر نظرات شهروندان و پاسخ ادارات و مقامات به انتقادات از کارکرد

دولت است ولی روزنامه های غیر دولتی هر نامه و پاسخ را که بخواهند نشر می دهند و این روش، یک نوع تبعیض است. این جلسات به نتیجه نرسید زیراکه سردبیران روزنامه های وقت که نگاه به دهان صاحبان این روزنامه ها داشتند در این جلسات شــرکت و منفی گویی می کردند. آنانـ خودشان هم رقیب نمی خواســتند. تا سرانجام تصمیم گرفته شد که به جای روزنامه ملی، تلویزیون ملی ایجاد کنند که در سال

1345 کردند.ابتکار احیاء روزنامه ملی ایران که پس از »کاغذ اخبار« قدیمی ترین روزنامه کشوراست از دکتر فریدون وردی نژاد مدیرعامل وقت ایرنا است. وی برای احیاء این روزنامه ملی 7 ماه جلسه تشــکیل داد و با اهل تجربه مذاکره و مشورت کرد بویژه روزنامه نگاران قدیمی و معروف ازجمله منصور تاراجی، محمد بلوری، مســعود برزین، حسین آل ابراهیم، بهروز بهزادی، محسن میرزایی، حسین الهامی، این نگارنده )نوشــیروان کیهانی زاده(، پرویز ایران زاد، مســعود فقیه، وطندوســت و .... حتی برخی از آنان برای مشورت و دادن پیشــنهاد و نظر، از خارج دعوت شــده بودند، برای مثال؛ منصور تاراجی از فرانســه. این جلسات طوالنی که در آنها سردبیران پیشــین و وقت ایرنا ازجمله حسین ضیائی هم شــرکت می کردند و مجید رضائیان قائمقام وقت وردی نژاد حضور داشت بدون پرداخت حق حضور بود و خدمت به وطن محسوب می شد. درویش که همچنان رئیس دفتر مدیریت موسسه ایران است شاهد این جلسات و چگونگی احیاء این روزنامه ملی بوده است. در همین جلسات بود که وردی نژاد گفت که می خواهد در فرصت مناسب در جوار روزنامه ایران یک روزنامه با همین محتوا به زبان انگلیسی و یک روزنامه به زبان عربی منتشر کند زیرا که خبرگزاری های 4 گانه واقعیت های مارا، درست منعکس نمی کنند تا ذهن خارجیان بویژه عرب زبانان روشن باشد. قرار شد که در زمینه روزنامه عربی زبان، با کاظم چایچیان که تجربه این کار را دارد تبادل نظر شود. 7 ماه تبادل نظر و فراهم ساختن

مقدماتـ تنها در گفتن آسان است.در این جلسات شــالوده دوره نوین روزنامه ملی ایران ریخته شد، اختصاص صفحات و دبیران میزها و نویسندگان تعیین شدند و حتی سالون های تحریریه آن مطابق روزنامه های بزرگ جهان طراحی شــد: ســالون اخبار روز، سالون فیچرنویسی )صفحات الیی( و .... این روزنامه بمانند روزنامه های بزرگ جهان تا چند سال دارای مدیر تحریریه بود که تمشــیت کارها از ماموریت های خبری، تشکیل تیم برای پوشــش و دنبال کردن اخبار یک رویداد تا مرخصی ها و ... را می داد. در حال حاضر تنها روزنامه شرق مدیر تحریریه

دارد. برای روزنامه ایران پابلیک ادیتور )دبیر در ارتباط با مخاطبان( انتخاب شد که قبال در روزنامه های کشور سابقه نداشت و نیز یک میز نظرسنجی و کسب نظر مردم پیرامون موضوعات روز و از این طریق مشــارکت آنان در تصمیم

گیری های دولتی.روزنامه ایران یک روزنامه ملی اســت و طبق تعریف؛ یک روزنامه ملی، روزنامه عمومی محسوب می شود )و نه، اختصاصی بمانند همشهری و ...( و منعکس کننده تصمیمات و برنامه های ســه قوه تشــکیل دهنده دولتـ بدون کم و کاست،گوش و زبان ملت است و مدافع وطن در یک جنگ سرد با خارجی. روزنامه ایران پس از 7 ماه بحث و تبادل نظر،

از زمستان 1373 کار انتشار خودرا آغاز کرد.وردی نژاد که توجه به تکلیــف روزنامه به عنوان یک آموزشگر عمومی و ارتقاء سطح معلومات عمومی و آگاهی ها داشت از این نگارنده خواست که ستون »تاریخ در امروز« برای روزنامه ایران بنویسم و عنوان ستون را »دانایی توانایی« گذارد و گفت که وقوف بر تجربه گذشتگان دانایی را افزایش می دهد و دانایی در فرد توانمندی ایجاد می کند. وی چندی بعد این ستون را به صفحه آخر منتقل کرد و با افزودن پرسش و پاسخ پزشکی، خالصه یک کتاب روز و ... عنوانش را »دانش و زندگی« گذاشت و گفت که »تاریخ« تنها شرح سیاست ها

و جنگ ها نباشد به علم و اندیشه هم توجه شود. پیــش از روزنامه ایــران، این نگارنده بــراي روزنامه همشهري مطلب تاریخ می نوشــت که در این روزنامه در ســتوني با عکسـ در صفحه »دور دنیا« به چاپ مي رسید که مهندس عطریانفر ســردبیر وقت این روزنامه خواست به »برگي از تاریــخ« تغییر عنوان دهد و در صفحه آخر این روزنامه چاپ شود و به همین ترتیب در روزنامه شرق پس از اینکه ســردبیر این روزنامه شده بود. پس از شرق هم در

اعتماد و ... به چاپ رسید.13 ســال اســت که مطالب تاریخ به صورت کرونیکل )روزشــمارـ امروز در تاریخ( شــامل تاریخ ایران، تاریخ عمومی، رسانه ها، نظرات، علوم و ادبیات، هنر، تاریخ نگاری، تاریخ روز )تاریخ جاری(، تاریخ از نگاه دوربین، خاطرات و نامه های وارده و پاسخ به پرسش ها آنالین شده و بزرگترین آنالین به زبان فارسی )با هر دو حروف: الفبای عربی و الفبای سیریلیک( در اینترنت اســت. این آنالین مطلقا از افراد و دولت ها کمک مالی نگرفته و نخواهد گرفت و تا کنون 220

هزار دالر هزینه آن شده است. برخي از مطبوعات فارسي و دو زبانه در کشورهاي دیگر بخش هایي را که بپســندند از تاریخ آنالین و با ذکر مأخذ نقل مي کنند ازجملــه روزنامه ایران تایمز بین المللي چاپ واشنگتن و مجله جوانان چاپ لس آنجلس. طبق یک اصل اعالمیه حقوق بشر و قوانین داخلی و بین المللی، نقل بدون

ذکر مأخذ جرم است. نشانی این آنالین:

www.iranianshistoryonthisday.com

... و به این ترتیب، ستون »امروز در تاریخ« را در خبرگزاری پارس )ایرنا( و روزنامه های

تهران را باز و متداول کردمـ خاطره ای از تجدید حیات روزنامه ملی ایران

لگو ستون »امروز در تاریخ«، نوشته این نگارنده در صفحه 6 روزنامه اطالعات. این کپی از یک شماره اردیبهشت 1357

)ماه می( این روزنامه گرفته شده است

9 روزنامک- دی1393- شماره نهم

خاطراتی از نوشیروان کیهانی زاده که داستان خواهند شد

آذرماه 1346 بود و در تحریریه روزنامه اطالعات، دبیری میز حوادث )اخبار قضایی و پلیســی( نیز بر عهده من. خبرنگار حوزه دادســرای تهران تلفن کرد که نماینده سازمان حمایت از زنان Ga - re - kani دختر جوانی را برای دادخواهــی به دفتر گرکانیداســتان ]وقت[ تهران آورده و این دختر حرف های شنیدنی می زند ازجمله اینکه پدر 45 ســاله اش 16 زن گرفته و ... و خواست که عکاس برای گرفتن عکس دختر که موافقت به گرفتن عکس

و درج در روزنامه کرده بود بفرستیم.به خبرنگار گفتم که شــما کار خودتان را بکنید، من هم خواهم آمد. آن دختر که خودش را مهری معرفی کرد گفت که هنوز 13 ساله نشده و پدرش می خواهد با شناسنامه خواهر متوفایش اورا شوهر بدهد که منع قانونی سنی نداشته باشد. ]ازدواج دختر کمتر

از 13 سال تمام غیرقانونی بود[ او گفت که پدرش معتقد است که اگر دختر در سنین زیر 16 و 17 سالگی شوهر کند زنی وفادار، سر بزیر، گوش به حرف و قانع خواهد بود، خودش را با وضعیت شوهر تطبیق خواهد داد و زندگی

خوبی خواهند داشت.این دختر درباره پدرش گفت که وی راننده تاکسی بود و عادت کرده بود هر زنی از مســافران تاکسی را که آماده ازدواج می دید خواستگاری کند و این زنان از آن دسته بودند که یا چند بار شوهر

کرده و طالق گرفته و یا بیوه، بیکار و نیازمند به درآمد شوهر. او 16 بار به همین ترتیب ازدواج کرد و طالق داد و محصول این ازدواج ها 23 فرزند بود که تنها 8 تن از آنان زنده هستند. علت آن شاید این باشد که انتخاب اول او متناسب نبود و تغییرات ذهنی و روانی

در او به وجود آورده بود.مهری گفت: پدرم اخیرا با تجربه از دردسر های ازدواج پی در پی و گاهی هر ازدواجـ کمتر از دوـ سه ماه و پرداخت نفقه و مهریه و ... تصمیــم به ترک این عادت گرفت که به قول خودش برایش بمانند عادت به دود سیگار شده بود و چون »تاکسی داری« را باعث آن می دانست، تاکسی اش را فروخت و راننده کامیون شد و از آن پس به فکر بچه هایش افتاد و به خواستگار من که هنوز 13 ساله هم نشده ام پاسخ مثبت داد که بکاربردن شناسنامه خواهر متوفی و تا زمان ثبت عقد نکاح، صیغه شفاهی شدنـ به خاطر محرم بودن

و مشروع بودن رفت و آمد خواستگار به خانه ما دنباله آن بود.من راضی به این طرز ازدواج در این سن کم و پیروی از خواست کور کورانه پدر نبودم و گریه ام قطع نمی شــد تــا اینکه یکی از همسایگان که از قضیه آگاه شــده بود گفت که به سازمان زنان بروم و خودرا زیر چتر حمایت آن ســازمان قرار دهم و من چنان کردم ولی نمی خواهم که پدرم به دردســر افتد، سوء نیت ندارد، طرز فکرش درست نیســت. او با آن ازدواج ها به حد کافی برای

خودش دردسر درست کرده است.مطلبی که خبرنگار از این ماجرا نوشــته بــود، به قلم خود او و عکس دختر و تنها به خاطر روشــن شــدن خانواده ها و من باب بازداری از تکرار چنین قضایایی در صفحه 18 شماره 21 آذرماه 1346 روزنامه چاپ شد و یادداشت من از آن گفت و شنود، ماند

برای خاطرات و نوشتن داستان کوتاه.

عادت تکرار ازدواجـ مردی که 16 بار ازدواج کرده بود درصدد شوهر دادن دختر 12 ساله اش برآمده بود

عکس مهری و اظهاراتش به همان صورت که در روزنامه درج شده بود

ســتون من »در گوشه و کنار شــهر« که مدت ها در روزنامه اطالعات و مجله اطالعات هفتگی چاپ می شد می تواند دستمایه چندین مجموعه داستان کوتاه )ماجراهای واقعی( قرار گیرد. گمان نمی کنم که عمر من کفاف مجموعه کردن آن همه ماجرا را بدهد که حاصل پرسه زدن من از این کالنتری پلیس به آن کالنتریـ از این بیمارستان به آن بیمارستان و از این مجتمع قضایی به مجتمع دیگر هستند. دو مورد از آنها را از مطالب »در گوشه و کنار شهر« که در یک شــماره روزنامه اطالعات )صفحه 18( چاپ شده بود پس از تطبیق با یادداشت های شخصی خودم و کپی کردن قسمتی

از ستون را به عنوان سند در اینجا می آورم:یک بانوی نســبتا جوان و کارمند دولت به دادگستری آمده

بود تا به مسأله دار شدن زندگی زن و شوهری او رسیدگی شود.این زن به من گفت که پدرش عادت به کوهنوردی داشــت و روزهای تعطیل به کوه دربند و یا درکه و گاهی هم لشــکرک و شمشک می رفت. یک روز هنگام پایین آمدن از قله توچال بر زمین می افتد و دچار شکستگی استخوان می شود که مرد جوانی اورا بر دوش می گیرد، با زحمت زیاد از کوه پایین می آورد و به بیمارستان می رساند. تا رسیدن به بیمارستان، مقداری نسبتا زیاد از خون پدرم از بدن او بیرون رفته بود و نیاز به تزریق خون داشــت و موجودی خون بیمارستان تمام شده بود. پرستارها برای خون گرفتن متوسل به این و آن شده بودند و چون گروه خونی این جوان »بی مثبت« و

هم گروه خون پدرم بود حاضر به دادن خون نیز شده بود.این جوان تا رسیدن ما به بیمارستان همانجا منتظر شده بود و در این میان، ضمن صحبت به پدرم گفته بود که به قصد خودکشی به کوه رفته بود و اگر پدرم بر زمین نیافتاده و مجروح نشده بود، ای بسا که زنده نمانده بود. پدرم علت را پرسیده بود و او این جواب را داده بود که چون دختر مورد عالقه اش با مردی دیگر که ثروتمند

است ازدواج کرده، زندگی بر او سیاه شده است.پس از رسیدن ما به بیمارستان اولین خواست پدرم این بود که آن جوان را با خود به خانه ببریم و تا مرخص شدن او از بیمارستان، اورا مطلقا تنها نگذاریم. پدرم نگران بود که جوان تصمیم خودکشی را عملی کند. این جوان پس از دیدن من به پدرم گفته بود که دختر

مورد عالقه اش بی شباهت به من نبود.این جــوان دو هفته در خانه ما بود تا اینکه پدرم به خانه منتقل شد و چون در گچ بود، از خانه بیرون نمی رفت و آن جوان، ندیم و عمال پرستار او شده بود و ماندگار در خانه ما. سرانجام پدرم از من خواســت که با این جوان ازدواج کنم و چون اصرار کرد پذیرفتم. پدرم همچنین وصیت کرد که پس از مرگ، سهمی هم از میراث

به شوهرم بدهند. آسیب دیدگی استخوان پدرم کار اورا ساخت و شش ماه بیشتر

زنده نبود. پس از فوت پدر، شوهر من که به پول مفت دست یافته بود دست از کار کشید و به عیاشی پرداخت و فقط ماهی 4 روز با من خوب بود و آن هم 4 روز اول ماه که حقوق گرفته و پول داشتم. پس از این 4 روز، بد خلقی را شــروع می کرد و با زور مطالبه پول

داشت که به تنگ آمده ام و راهی جز جدایی نمی بینم.* * *

یــک دادگاه جنحه تهران، در پاییــز 1346 مردی را به جرم ازدواج غیر رسمی )غیر ثبتی( به ســه ماه زندان محکوم کرد. از اجرای قانون حمایــت خانواده که گویا به اصــرار زنان درباری ازجمله خواهر دوقلوی شاه تنظیم شده بود چند ماه می گذشت و

ازدواج های منقطع )صیغهـ متعه( هم باید ثبت می شدند.این مرد به من گفت: اشــتباه من این بود که با زنی 13 ســال بزرگتر از خودم ازدواج کرده ام. پس از گذشــت ده سال از این ازدواج احســاس کردم که پیر شده است. پس از مشورت، دختر خدمتکار خانه را که به تازگی از شوهرش طالق گرفته بود با مادر، پدر و عمویش نزد روضه خوان و پیشــنماز محله خودمان بردم و صیغه کردم )نکاح شــفاهی(. این روحانی گفت که نکاح یعنی موافقت زن و مرد، حضور دو شــاهد مــرد، تعیین مهر و خواندن صیغه نکاح و اگر منقطع باشــد تعیین مدت. بقیه اش را دولت ها و 30 سال پس از مشروطیت درست کرده اند که زن و مرد بعدا

حاشا نزنند و تکذیب نکنند و .... مادر این دختر قبال هر روز برای تمیز کردن خانه ما چند ساعتی به آنجا می آمد و ما با هم آشــنا بودیم و از وضعیت آگاه. دختر او به من گفته بود که بچه دار نمی شــود و به همین علت شوهر اورا طالق گفته است که پس از ازدواج یک روز خبر داد حامله است. به او گفتم که از دو زن بچه نمی خواهم، سقط جنین کند که مرافعه راه انداخت و از من شکایت کرد که بدون اجازه دادگاه اورا صیغه کرده ام و صیغه نکاح ثبت نشده است و دادگاه مرا محکوم به زندان

کرد که تقاضای تجدید نظر کرده ام.

داستان شنیدنی دو ازدواج و پندهایی که می توان از آنها گرفت

دوربین هم تاریخ می نویسد

در پي توافقهاي رونالد ریگن و گورباچف )رهبران وقت آمریکا و شــوروي( در مذاکرات پنج گانه از سال 1985 در ژنو تا دسامبر 1988 در نیویویورک، تاچر و ریگن سران وقت دولتهاي انگلستان و آمریکا 14 دسامبر سال 1988 اعالم کردند که جنگ سرد قرن 20 را باید پایان یافته تلقي کرد که اندک زمانی پس از پایان جنگ

جهاني دوم میان دو بلوک غرب و شرق آغاز شده بود. تاســیس اتحادیه هاي نظامي با هــدف محاصره جماهیریه شوروی و هموار ساختن زمینه برای ایجاد این اتحادیه ها متأثر از این جنگ سرد بود از جمله براندازی دولت مصدق و ماندن پهلوی دوم در صدر ایران برای 25 سال دیگر، پیروزي افراد مائو بر دولت ملیون در چین با کمک مسکو، مسائل کره و منطقه هندوچین، کمونیست شدن کوبا و تحریم اقتصادی آن از جانب آمریکا، مسائل شبه قاره

هند، جنگهاي داخلي کنگو و آنگوال و .... در مذاکرات سران آمریکا و شوروي در واشنگتن، گورباچف موافقت کرده بود که 500 هــزار نظامي و ده هزار تانک از اروپاي شرقي خارج سازد و به شوروي باز گرداند، دو کشور به آزمایشهاي اتمي پایان دهند و موشکهاي میان برد خودرا که ویژه جنگ در اروپا بودند نابود سازند. در آن زمان و در محدوده اروپا، شوروي یکهزار

و 752 و آمریکا 859 موشک اتمي در اختیار داشتند. در سازش بعدي ســران آمریکا و شوروی )که در مذاکرات این دو در جزیره مالت حاصل شــد( قرار شــد که اتحادیه نظامی معروف به پیمان ورشو منحل و اتحادیه نظامی غرب )ناتو( بتدریج به صورت یک انجمن سیاسی درآید و مسکو چتر حمایت خودرا از

باالی سر رژیمهاي کمونیستي اروپاي شرقي بردارد. در اجراي همین سازشــها و یک رشــته مذاکــرات علني و محرمانه بود که پیمان نظامي ورشو منحل و رژیمهاي کمونیستي اروپاي شرقي که حمایت مسکو را از دست داده بودند؛ تحت فشار و تحریکات غرب فروپاشیده شــدند و مخالفان آنها که در دوران نظامهاي کمونیســتي تحت تعقیب و یا فراري بودند بازگشــته و

برجایشان نشستند و حاکم شدند. با این که بلوک شرق و جماهیریه شوروي منحل شدند، غرب نه تنها به تعهد خود مبني بر انحالل ناتو و یا تبدیل آن به یک انجمن سیاســي عمل نکرد بلکه وارد به قلمرو شــوروي سابق در منطقه بالتیک شد، به گسترش خود تا مرزهاي روسیه فدراتیو پرداخت و اگر ایستادگی مسکو در ســال 2004 نبود؛ اوکراین و گرجستان را هم وارد »ناتو« کرده بود و طرح انقالب مخملی در چند کشــور دیگر شوروی سابق به آزمایش گذارده می شد که این فعالیت در اوکراین در سال 2014 با دامنه ای وسیع تر از سر گرفته شده است. در پی ســازش گورباچف با ریگن )که دولــت لندن در آن نقش موثر داشت و بازیگر صحنه بود( همچنین نیروهاي شوروي از افغانستان فراخوانده شــدند که در دهه یکم قرن 21 آمریکا و ناتو به نام مبارزه با القاعده چند صد نفري و طالبان دســت ساخت ... وارد افغانســتان شده و جای شوروی سابق را در آنجا گرفته اند؛ حــال آنکه مبارزه با القاعده و هرگروه دیگر از این دســت، وظیفه

پلیس ملی است. همان سازشهاي ریگن و گورباچف باعث شد که رفت و آمد منظم ناوگان شــوروي در دریاهاي دوردســت و پرواز هواپیمای

نظامی اش به دور دنیا متوقف شود. نتیجه همین سازشـ سازش با یــک فرد، گورباچفـ بود که در شــوروی به انحصار دولت در دست حزب کمونیست پایان داده شد. آنگاه قراردادهاي دوستي شوروي با کشورهاي دیگر کان لم یکن اعالم شد و در نتیجه مسکو نتوانست به عراق )در جریان جنگ با آمریکا بر سر کویت( کمک کند و در این جنگ دولت بغداد در ســال 1991 شکســت خورد و در ســال 2003 عراق بــه تصرف آمریکا درآمــد و ... و در پی دیدار یلتســین از آمریکا، ناگهان! در دسامبر 1991 سران وقت جمهوري هاي روسیه، اوکراین و بالروس در یک دیدار خصوصي

در تفریحگاه جنگلBelavezhdkaya در بالروس، جماهیریه شورويـ قلمرو روسیه سلطنتی تا زمان پیروزی انقالب بلشویکی را منحله اعالم کردند! بدون این که رفراندمي سراسري برگزار شود که طبق اصول و منطق باید می شد و گورباچف بدون مقاومت!، به این عمل آنان تسلیم شد ـ موشکي ]که مدعي و چراغ عمر شوروي با آن همه قدرت اتميـ آن شده بود[ و ارتش ســرخ و هزاران ژنرال و میلیونها کمونیست بدون سر و صدا و بمانند برف بر شیروانی داغ پایان یافت و یکشبه سرزمیني که 74 سال سوسیالیست و مردم عاري از سرمایه بودند کاپیتالیست و شــماری اندک )عمدتا از یهودیان روسیه(، معلوم نبود از کجا ؟!، میلیونر، میلیاردر و ســرمایه دار شدند و موسسات دولتي )ملی و متعلق به عموم مردم و میراث مشترک آنان( را در

حراجهاي معلوم الحال باال کشیدند. به اظهار برخي اندیشــمندان، در پی انحالل بلوک شــرق و فروپاشی شوروی بود که بحرانهای جهانی و گسترش فساد اداری

)دولتی( و آلودگی دمکراسی در همه جا پدید آمده است. حقایــق مربوط به کارهایــي که از زمــان روي کار آمدن گورباچف در دسامبر سال 1985ـ پس از درگذشت ناگهاني و به قولی اسرارآمیز چرننکو و پیش از او آندروپوفـ در کرملین انجام شــد و بزرگترین رویداد تاریخ بشر بوده است هنوز در پرده ابهام است و معلوم نیست که چه وقت آشگار شوند!. تا زماني که درباره اقدام هاي گورباچف یک تحقیق دولتي )رسمي و یا قضایی( صورت نگیرد حقایق آشگار نخواهد شد و روس ها نخواهند دانست که بر سرشان چه آمده است تا به خود آیند. دومای روسیه با مصوبه ای فروپاشی جماهیریه را )بدون انجام رفراندم سراسری و کسب نظر همه شهروندان( غیر قانونی اعالم کرد ولی یلتسین این مصوبه را در کشوی میز خود گذارد و پوتین جانشین او هم نه آن را امضا کرد و نه به پارلمان بازگردانید تا دوباره تأیید کند که اگر کرده بود روس

ها از مسائل امروز و فردا در امان مانده بودند. برخالف برنامه ای که غرب در چین اجرا کرده و همانا فروبردن این کشور در کاپیتالیسم و ایجاد عشق به میلیاردر شدن در هر چینی از راه ساخت و صدور اشــیاء معمولی از قبیل عروسک و پیراهن و جوراب بود، در روسیه مافیابازی و فساد را به راه انداختند و بیش از 200 روزنامه نگار و نویسنده که تالش کرده بودند واقعیت هارا کشف و منتشر سازند تا شاید روس ها از خواب طوالنی و تأثیر الکل و سیگار بیدار شوند ترور، سر به نیست و به کنار زده شدند. گزارش های رسانه ای حکایت از وجود همین میلیاردرهای یکشبه در میان نزدیــکان و اطرافیان پوتین دارد!. برخي از اصحاب نظر با توجه به

... و با این 5 مالقات ریگن و گورباچف در 3 سال، عمر بلوک شرق، جماهیریه شوروي و احزاب مارکسیستی پایان یافت که بزرگترین رویداد تاریخ بشر بود، آمریکا تنها ابرقدرت جهان شد، کنفدراسیون یوگوسالوی فروپاشی

کرد، جهان اسالمی دچار مشکالت و خونریزی شد، هرکس به اندیشه میلیاردر شدن از جیب دیگران افتاد، روسیه ورود به دنیای فساد و مافیا کرد، ولی معمای کار همچنان باقی استـ پوتین برخالف تصور عمومی، از هیچیک از

ابزارهایش استفاده نکرده استـ نگاهی به این ابزارهای تغییر وضعیت

روزنامک- دی1393- شماره نهم10

دوربین هم تاریخ می نویسد

ایجاد بلوکی نوین در جهان با عضویت 33 کشور

سوم دسامبر 2011 )12 آذر 1390( بلوک تازه ای در جهان به وجود آمد. در این روز و در پی دو روز مذاکره و تبادل نظر، سران 33 کشور

آمریکای التین و کارائیب ایجاد جامعه ای واحد از ملت های خودرا که به اختصار

CELAC نامیده می شود اعالم داشتند. این جامعه همه کشورهای قاره آمریکا به استثنای ایاالت متحده و کانادا را شامل می شود.

سران این 33 کشور برای بنیادگذاری جامعه خود درشهر کاراکاس ـ زادگاه سیمون بولیوارـ El Libradorـ آزادیبخش ملل التین قاره

آمریکاـ گرد آمده بودند و آغاز کار نشست آنان مصادف بود با سالروز صدور اعالمیه )دکترین( مونرو )جیمز مونرو

James Monroe پنجمین رئیس جمهوری ایاالت متحده آمریکا( در دوم دسامبر 1823 که اخطاری بود به قدرتهای اروپایی که از آن پس در قاره آمریکا مداخله نکنند. در آن زمان ایاالت متحده وسعتی

به اندازه امروز نداشت و 5 دهه بود که از صورت یک مهاجرنشین انگلیسی خارج شده بود و بخش های بزرگی از غرب و جنوب آن در قلمرو مکزیک )اسپانیای نو( قرار داشت. کشورهای آمریکای التین

به استثنای 3ـ 4 کشورکوچک و بزرگ، در دو دهه اخیر دارای سران چپگرا شده اند و زیر نفوذ افکار فیدل کاسترو. یکی از انگیزه های دولت واشنگتن به تجدید فعالیت سفارت خود در کوبا که 17 دسامبر 2014

آن را اعالم داشت )بدون لغو تحریم های تجاری پنجاه و چند ساله(، کمرنگ کردن این نفوذ و نیز دور ساختن کوبا از روسیه بوده است و

همچنین داشتن امکان هر لحظه تماس و مذاکره و بیان خواست های خود که در طول تعطیل بودن سفارت، عمدتا از طریق اخبار و مقاله های

رسانه ها و واسطه ها ابراز می شد.

حرف های مالیم پوتین در برابر روحیه و حالت تعرضی غرب و بکار نبردن سالح تهدید و اخطار صریح، تردید دارند که روســیه در دوران زمامداری او قد علم کند و بتواند دست کم به مرزهاي امپراتوري تزارها برسد. تزلزل پول ملی روسیه در پی تحریم های سال 2014 نشانه از آن است که روسیه دارد به »پترو ستیت = کشور متکی به درآمد مفت نفت« تبدیل می شود حال آن که در طول 74 سال نظام سوسیالیستی با داشتن آن همه منابع نفت و خودداری غرب از خرید، این چنین نبود. روسیه مسائل داخلي فراوان دارد. در روسیه هنوز ضعف میهندوستی که کمونیست ها آن را عمیقا تضعیف کردند مشاهده می شود. کساني که در ظاهر، دم از روسیهـ روسیه مي زنند سهام خارجي مي خرند، پولشان را در بانکهاي سایر کشورها پس انداز مي کنند و در کشورهاي دیگر مالک مستغالت مي شوند و براي فرار از پرداخت مالیات، در مناطق معروف به »آف شور« ثبت شرکت مي کنند. مفهوم این کارها این اســت که به بقاء وطن خود اعتماد ندارند. روسیه بزرگترین کشور جهان به لحاظ وسعت است و در جنوب شــرقی آن چین پرجمعیت قرار دارد که در آن، جای نفس کشیدن نیست. برخی از مورخان گفته اند که به رغم ابراز دوســتی کنونی، بعید نیست که چین بخواهد جایی در سیبری برای جمعیت اضافی خود دســت و پا کند و اینکه غرب در برابر تقویت روزافزون قدرت نظامی چین سکوت کرده است به همین دلیل است. روســیه با سفارش ساخت دو کشتی نظامی »میسترال Mistral به فرانسه به بهای یک میلیارد و پانصد میلیون دالر، بزرگترین ضعف خودرا نشــان داد مخصوصا پس از اینکه فرانســه گفت که به خاطر مداخله روسیه در اوکراین )بخشی از مناطق سابق خودش و به حمایت از روس تبارها( این کشــتی ها تحویل نمی دهد!. هنگامی می شود پوتین را باور کرد که از این ابزارهایی

که در دست دارد استفاده کند:ـ مصوبه مجلس )دوما( مبنی بر غیرقانونی و خالف اصول دمکراســی بودن فروپاشی جماهیریه شوروی را امضاء کند تا قانون شود و مجاز به مداخله و از جنجال رسانه ای غرب هراس نداشته باشد

که باد هوا هستند.ـ معامله لغو پیمان ورشو، خروج نظامی از شرق و مرکز اروپا )آلمان( در برابر عمل به مثل )متقابل( غرب را، یک فریب اعالم کند زیراکه غرب به تعهد خود عمل نکرد. متعاقب آن )با حکم یک دادگاه روسیه( از آلمان مطالبه غرامت و خونبهای دهها میلیون روس را کند که در تعرض آلمان به روسیه

کشته شدند و اجرای آن را به ارتش بسپارد.

ـ اخطار کند که ناتو پایگاههای خودرا از بالتیک شوروی برچیند زیرا که این تاسیسات با پول روس ها و به دست آنان ساخته شده اند، تهدید هستند و وجود آنها، خواب و آرامش را از روس ها ربوده است.

ـ به غرب اخطار کند که از افغانستان خارج شود زیراکه گسترش کشت خشخاش در این سرزمین روس ها تهدید می کند.

ـ تحریکات خارجی در چچن و داغستان را با ذکر نام دولت مربوط اعالم و اخطار تالفی دهد.ـ دســتور دهد )ولو ســمبولیک( پناهگاههای ضد بمباران اتمی در روســیه مرمت و آماده بهره

برداری شوند.ـ افسران و کشتی های بازنشســته را بکار بازگرداند و همچنین احضار چند دوره سربازان وظیفه

منقضی خدمت را.ـ یک ناسیونالیست را معاون اول خود و یک ناسیونالیست دیگر را وزیر دفاع کند.

ـ با ســوریه پیمان نظامی امضاء کند که با این امضاء، بسیاری از طرح ها و برنامه ها برهم خواهد خورد.

ـ از حمایت کوبا و دوستی با التین های آمریکا، ویتنام، کره شمالی و هند دست بر ندارد و تحکیم کند.پوتین باید مطمئن شود که هیچ فرد و دولتی آماده برای یک جنگ اتمی نخواهد بود. بنابراین تهدید

و اخطار و نشان دادن شاخ و شانه کارگر خواهد افتاد.

ریگن و گورباچف هنگام امضاي

اعالمیه مشترک در واشنگتنـ دسامبر 1987

CELAC تصاویر اجتماع دوم و سوم دسامبر 2011 کاراکاس براي ایجاد

11 روزنامک- دی1393- شماره نهم

دوربین هم تاریخ می نویسد

معمر قذافي رهبر وقت لیبي پس از یک مقاومت دهها ساله، 20 دسامبر 2003 )29 آذرماه 1382( از سر راه سیاست آمریکا کنار رفت و اعالم داشت که از تالش براي ساختن هرگونه اسلحه کشتار جمعي منصرف شده و درهاي کشورش به روي بازرسان مربوط بازاست. دولت واشنگتن سالها حکومت لیبی را تحت فشار

قرارداده بود و تحریم اعمال کرده بود. قذافی در آن روز اعالم کرده بود که سالحهای کشتار جمعی را که در اختیار دارد نابود می کند به عالوه،

موشکهایی را که بردشان از 300 کیلومتر بیشتر است و برای ورود بازرسان سازمان ملل قید و شرط قرار نمی دهد. هنوز تعجب جهانیان از این اقدام غیر منتظره قذافی به پیایان نرسیده بود که جورج دبلیو بوش رئیس جمهور وقت آمریکا اعالم داشت که موافقت قذافی با انهدام سالحهای کشتار جمعی لیبی نتیجه مذاکرات

محرمانه 9 ماهه او و قول و قرارهای متعدد بوده است. بوش گفت گه قذافی اطالعات مارا تأئید کرده و گفته است که سرگرم فراهم ساختن مقدمات ساخت بمب اتمی بوده، مواد اولیه و وسائل کار را به دست آورده

و در اختیار دارد. بوش افزوده بود که با این اقدام قذافی و نیز موافقت او به پرداخت غرامت به خانواده های مقتولین سقوط جمبوجت پان امریکن در الکربی، تحریم ها به تدریج و پس از کسب اطمینان برداشته و

روابط با لیبی عادی خواهد شد. قذافی بعدا مواد و وسائل تهیه اسلحه کشتار جمعی را که در اختیار داشت به آمریکا فرستاد و در آگوست

سال 2004 حاضر شد که به قربانیان یک دیسکوتک برلین نیز غرامت بپردازد. در پی لغو تحریم ها، قذافی به پس انداز کردن پول اضافی ناشی از فروش نفت در آمریکا دست زد و این

ذخیره در پایان سال 2010 نزدیک به 32 میلیارد دالر بود. به اظهار مورخان، از دهه 1980 که هنوز شوروي بر سر پا بود، سیاست آمریکا بر این پایه قرار گرفته بود که معارض نداشته باشدـ کوچک و یا بزرگ. براي آمریکا دارندگان اسلحه استراتژیک و نیز آن دسته از سران

کشورها که نیرومند و صاحب اختیارات وسیع بوده اند هر دو خطر محسوب مي شوند.به رغم تسلیم شدن قذافی به فشار و خواست آمریکا و دوست و نزدیک شدن به این دولت و سایر دولت های غرب، دیدیم که دیری نگذشت که با کمک همین دولت ها و اعالم لیبی به عنوان »منطقه پرواز ممنوع« چه از آن قذافي تا این قذافي، تنها 5 سال، که گفته اند: چرخ بازیگر از این بازیچه بالیی بر سرش آمد. تجربه نشان داده است که قدرت ها سیاست ها کلی خودرا به آسانی تغییر نمی دهند.

ها بسیار دارد

نتیجه دست برداشتن قذافي از معارضه طوالني خود با آمریکا، موافقت با انهدام سالحهاي کشتار جمعي لیبي، ارسال مواد و وسائل به آمریکا و پس انداز کردن دهها میلیارد دالر ذخایر ارزی لیبی در بانکهای آمریکا، ولی ...

مسکو تایمز: سرانجام تلخ والدیمیر کراسنیخ ! زندگاني در چنین اطاقي!ـ عاقبت مردي که دهها سال کار کرد و براي

نجات وطنش با آلمان جنگیدمسکو تایمز )نشریه اي به زبان انگلیسي( در دسامبر 2006 )آذرماه( ضمن درج این عکس که اقامتگاه »والدیمیر

کراسنیخ« 82 ساله را نشان مي دهد، نوشته بود: این والدیمیر یک بازنشسته روس است که اینک در اطاقي به این شکل، پر از تار عنکبوت و آکنده از بوي فضوالت انساني زندگي مي کند و در انتظار به پایان رسیدن عمر است. او نه تنها دهها سال کار کرده بود که تا اواخر عمر آسوده زندگي کند، بلکه در جریان جنگ جهاني دوم به عنوان یک سرباز پیاده جان

برکف نهاده بود تا آلماني ها را از وطن سوسیالیستي )که اینک 15 قسمت شده و گروهي اندک را قدرتمند و شمار دیگر را ثروتمند کرده است( بیرون راند. او هرگز تصور فروپاشي وطنش، به تاریخ سپرده شدن سوسیالیسم و افتادن خود به

این روز را نمي توانست بکند.

شترمرغ سوارياین عکس هفته اول دسامبر2005 تحت عنوان »عکس روز«

در رسانه ها انتشار یافته بود که دیدني است. عکس، یک صحنه »شترمرغ سواري« را در کشور کنیا واقع در آفریقاي

خاوري نشان مي دهد. شترمرغي که در عکس دیده مي شود، نر و دو ساله است که بر پشت آن زین نهاده اند. گفته شده

است که طاقت شتر مرغ در سواري دادن بیش از اسب است ولي سرعت اسب را ندارد.

والدیمیر داراي فرزند است، ولي تنها و به این صورت زندگي مي کند!. او مي گوید که در روسیه امروز انتظار

کمک داشتن از فرزند یک سراب است زیراکه آنان گرفتار مشکالت خودشان هستند.

تنها وسیله ارتباط والدیمیر با جهان خارج از این اطاق، یک رادیو است و آن هم از بس فرسوده شده صدایش

از ته چاه درمي آید. والدیمیر که اقامتگاهش را سگداني مي نامد، براي انتقال به اطاقي بهتر درخواست

داده است ولي باید تا 15 سال دیگر )96 سالگي( در انتظار بماند!، آیا او تا آن زمان زنده خواهد ماند؟.

مي دانیم که روسیه امروز کشوري پهناور ]وسیعترین سرزمین بر سطح کره زمین[، نفتدار، دارای معادن طال

و تنها با کمي بیش از 140 میلیون نفوس است.

روزنامک- دی1393- شماره نهم12

لشکرکشي آمریکا به پاناما براي دستگیري ژنرال نوریه گا رئیس این دولت و محاکمه و مجازات و سپس استرداد او به

فرانسه و پاناما!ـ رویداد بی سابقه و درس عبرت

20 دسامبر سال 1989 )29 آذر1368( نیروهاي اعزامي جورج بوش )پدر( رئیس جمهوري وقت آمریکا با کمک هزاران تن نظامیان آمریکایي مستقر در منطقه کانال پاناما )جمعا 27 هزار نظامي( حمله خود به واحدهاي ژنرال مانوئل نوریه گا رئیس وقت دولت پاناما را آغاز کردند که در آمریکا متهم به معاونت درصدور کوکایین

و مانی الندری )تبدیل غیر قانونی پول( شده بود. ولی درعرف بین المللی، چنین اتهامی نمی توانست دلیل تعرض نظامی به یک کشور مستقل قرار گیرد. زمانی نگذشت که بهانه لشکرکشی به دست افتاد و آن قتل یک

آمریکایی بود که پلیس پاناما به او ایست بازرسی داده بود و ظاهرا او به این ایست توجه نکرده و هدف گلوله قرار گرفته بود. نوریه گا متولد سال 1934 از جواني در ارتش پاناما فعالیت داشت و به اظهار آگاهان، با کمک آمریکا به قدرت رسیده بود. اسناد منتشره حاکی از آن بوده است که نوریه گا سالها حقوق بگیر »سیا« بود و هر

سال یکصد هزار دالر دریافت مي کرد. وی در آمریکا آموزش کار اطالعاتی دیده بود. نوریه گا که از 1983 تا 1989 بر پاناما حکومت کرده بود در پاسخ به اتهامات وارده گفته بود که اتهام وارده در آمریکا به او ، سیاسي است و از هنگامي وارد آمده که او حاضر نشد به خواست دولت واشنگتن وارد جنگ

نیکاراگوئه شود و راه استقالل در پیش گرفت. به عالوه، دولت واشنگتن خواهان انحالل شبه نظامیان معروف به گردانهاي »حیثیت« بود که وی آنهارا ایجاد کرده بود.

نوریه گا پیش از اینکه تفنگداران دریایی آمریکا به مقر او برسند آنجا را ترک کرده بود که بعدا به سفارت واتیکان پناهنده شده بود. چند روز محاصره سفارت ادامه داشت که نوریه گا بیرون آمد و تسلیم شد. اورا

همانند یک مجرم با دستبند به آمریکا بردند و در اپریل 1992 در یک دادگاه فدرال در ایالت فلوریدا به 40 سال زندان محکوم شد که دادگاه بعدی مجازات اورا به 30 سال کاهش داد و قرار بود در سال 2007 با استفاده از آزادی مشروط رها شود که دولت فرانسه تقاضای استرداد اورا به اتهام تبدیل و انتقال غیر قانوني پول )ماني

الندري( به آن کشور کرد. این امر بهانه قرارگرفت که دولت آمریکا اورا در بازداشت نگهدارد. همزمان در پاناما نیز براي نوریه گا پرونده جنایي تنظیم و غیابا به 20 سال زندان محکوم شده بود.

نوریه گا در اپریل 2010 از سوي آمریکا به فرانسه مسترد و مستقیما به زندان این کشور منتقل شد. یک دادگاه فرانسه وي را به 7 سال زندان محکوم کرد ولي دولت فرانسه اورا که بیمار و علیل بود در 23 دسامبر 2011 به پاناماـ کشوري که سالها ژنرال و رئیس دولتش بودـ انتقال داد و نوریه گا مستقیما از فرودگاه و با

ویلچر به زندان »ال رناسر« انتقال یافته است. این رویداد در تاریخ جهان کم سابقه خوانده شده است زیراکه سابقه نداشته برای دستگیری یک رئیس دولت به یک کشور لشکرکشی شده باشد. به گفته یک تاریخدان،

سرنوشت نوریه گا باید درس عبرت شود. نباید به سادگي از این رویداد بی سابقه گذشت. سرگذشت او بعدا فصلی از تاریخ عمومي خواهد شد زیرا که بازتابي است از وضعیت جهان معاصر.

زني که به خاطر حفظ محیط زیست و جلوگیری از قطع درختان چوب سرخ کالیفرنیا دو سال باالي درخت زندگي کرد!

بانو »جولیا هیل« و اینک 40 ساله 18 دسامبر 1999 )27 آذرماه 1378( پس از دریافت این قول و تعهد که قطع درختان »چوب سرخ« کالیفرنیا متوقف خواهد شد که از بلندترین درختان روي کره زمین هستند و عمر پاره ای از آنها

از هزار سال تجاوز مي کند به زندگي خود روي درخت پایان داد. جولیا از دهم دسامبر 1997 و به مدت 738 روز در ارتفاع 55 متري از زمین روي شاخه یک درخت »رد وود« بیش از هزار ساله در منطقه هومبولت ایالت کالیفرنیاي آمریکا زندگي مي کرد. وي که از مبارزان بنام حفظ محیط زیست

است شنیده بود که مي خواهند درختان آن منطقه از جمله آن درخت بیش از هزار ساله را قطع کنند و چون از راه مذاکره و توسل به مقامات مربوط و نطق و مقاله موفق نشده بود از این کار ممانعت کند بر باالي آن درخت که خود او

نام آن را »لونا« گذارده بود مسکن گزیده و در آنجا زندگي مي کرد تا اگر آن درخت را قطع کنند او هم کشته شود. جولیا که دختر یک واعظ سیار است )روحانی آیین مسیحیت که از یک شهر و آبادی به شهر و آبادی دیگر می رود و مردم را موعظه می کند( گفته بود دست به آن کار زد و رنج را بر خود هموار ساخت که خبر رسانه ها شود و توجه

جهانیان را به حفظ محیط زیست جلب کند. جولیا در باره زندگي دو ساله خود روي شاخه هاي این درخت، کتابي به روش »روزنگار« تحت عنوان

Legacy of Luna منتشر ساخته که پرفروش اعالم شده است و درآمد صرف تالش برای حفاظت از محیط زیست خواهد شد. وی قبال هم کتاب تألیف کرده بود و یک کتاب او در اهمیت گیاهخواری است.

دوربین هم تاریخ می نویسد

جولیا 738 روز روی این درخت زندگی کرد تا آن را قطع نکنند

روی جلد کتاب جولیا

نوریه گا: در زمان قدرت، انتقال در کسوت مجرم با یک هواپیمای نیروبر آمریکا به این کشور جهت محاکمه، با شماره زندان، در 77 سالگی و پس از

گذرانیدن سالها از عمر خود در زندان های آمریکا و فرانسه انتقال از فرانسه به پاناما و انتقال به زندان پاناماـ کشوری که سالها بر آن ریاست کرد با ویلچر تا

در اینجاهم اگر زنده بماند 20 سال در زندان باشد

13 روزنامک- دی1393- شماره نهم

آذرماه در گذر تاریخ

هرکه نامخت از گذشت روزگار - نیز ناموزد ز هیچ آموزگاراین صفحات ماهانه را با بیت رودکی، متولد 858 و متوفی در 940 میالدیـ پدر شعر فارسی نوین که در باال آمده است آغاز کرده ایم که یک روزنگار)کرونیکل( به روش تاریخ نویسی ژورنالیستی است که در این روش، سبک، اصول و قواعد خبر و نظرنویسی )کوتاه، روشن و آموزنده ـ فرهنگی( بکار برده می شود و درباره کارها و نظرات افراد و رویداد های پندآموز گذشته است و هدف از آن آموزش عمومی، ارتقاء سطح دانش و آگاهی ها، سرمشق گرفتن و نیز پیشگیری از اشتباه با درس گرفتن از اشتباه دیگران و گذشتگان است. در تاریخ نگاری ژورنالیستی باید یک مبدأـ روز، هفته و ماهـ در دست داشت و نوشتن مطلب را از آن آغاز کرد بنابراین، مطالبی که در زیر آمده است ارتباط با آذر ماه )22 نوامبر تا 21 دسامبر( داشته است.

12 آذرماه 1358 رفراندم قانون اساسي جمهوري اسالمي که در دو روز متوالي انجام شــده بود پایان یافت و ایران داراي یک قانون اساسي تازه شد. در رفراندم 12 فروردین همین سال

نظام سلطنتي کهن ایران لغو شده بود. در اصل اول این قانون اساسي، جمهوري اسالمي »حکومت حق و عدل« اعالم شــده اســت. بند »ج« اصل دوم هرگونه ستمگري، ستمکشي و سلطه پذیري را نفي کرده است. متن آن: نفی هرگونه ستم گری و ستم کشی و سلطه گری و سلطه پذیری، قسط و عدل و استقالل سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی

و همبستگی ملی را تأمین می کند.بند یکم اصل سوم: ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخالقی بر اســاس ایمان و تقوی و مبارزه با کلیه مظاهر فساد

و تباهی. بند 2 اصل سوم قانون اساسی: باال بردن سطح آگاهی های عمومی در همه زمینه ها با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه هاي گروهي و وسائل دیگر. ]مفهوم این بند این است که رسانه ها در جمهوري اسالمي باید توجه بیشتري به وظیفه آموزش عمومي داشته باشند تا سیاست، بازی های روابط عمومی و ... و از انتشار مشروح گزارش ارتکاب برخی جرائم که بدآموزی دارند ـ بدون یادآوری قبح قضیه و دادن اندرز با هدف بازدارندگیـ بپرهیزند. کتابـ در تعریفـ یک رسانه است و لذا باید به امر گسترش کتاب نویسي به ویژه کتب مرجع نیز توجه ویژه شود.[.

بند 3 اصل ســوم: آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح، و تسهیل و تعمیم آموزش عالی. ]با داشتن این بند بسیار حیاتی از اصل سوم، نباید باردیگر مدرسه پولی در ایران دایر می شد که هنگام طرح و تصویب این قانون اساسی در سال 1358 چنین مدارسی در کشور وجود نداشت.[.

بند 5 اصل ســوم: محو هرگونه استبداد و جلوگیری از نفوذ اجانب.

بنــد 6 همیــن اصل تاکیــد صریح بر محو »اســتبداد و خودکامگي و انحصار طلبي« دارد. بند 9 این اصل مبني بر رفع تبعیضات نــاروا و ایجاد امکانات عادالنــه براي همه در تمام زمینه ها است. ]براي مثال: در صدور پروانه ها و مجوزها و ....[.بند 9 اصل سوم: رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادالنه

برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی.بند 10 اصل ســوم: ایجــاد نظــام اداری صحیح و حذف تشــکیالت غیر ضرور. ]اگر این بند کامال رعایت شــود، نه تنها در هزینه ها صرفه جویی خواهد شد بلکه مسائل اداری و

بوروکراسی وجود نخواهد داشت.[.بند 12 اصل سوم تاکید بر پی ریزی اقتصاد صحیح و عادالنه

بر طبق ضوابط اسالمی دارد. ]حذف ربا[.بند 15 تاکید بر توســعه و تحکیم برادری اسالمی و تعاون

عمومی بین همه مردم دارد.اصل 4 قانون اساسی صراحت دارد که همه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی و سیاسی باید بر اساس موازین اسالمی باشد. ]نفی ربا، احتکار، کم فروشی، گران فروشــی، فروش کاالی نامرغوب و زیان آور. مبارزه با اعتیادات زیان آور ازجمله دود کردن سیگار که قاتل شماره 1 انسان اعالم شده و هزینه های درمان بیماری های ناشی از آن

بار سنگینی خواهد بود بر بودجه کشور.[.اصل دهم تاکید دارد که همــه قوانین و مقررات مربوط به

خانواده باید برپایه حقوق و اخالق اسالمی باشد.اصل هفدهم درباره تقویم رسمی کشور است و فقط »جمعه«

را تعطیل رسمی هفتگی قرار داده است. اصل بیستم قانون اساسي جمهوري اسالمي چنین دستور مي دهد: همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکســان درحمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انســاني، سیاسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي با رعایت موازین اســالمي برخوردارند.

]که باید باشند.[. اصل بیســت و دوم حیثیت، جان، مال، مســکن و شغل اشخاص را از تعرض مصون داشته است. ] با توجه به این اصل، نبایــد پس از تصویب و اجراي این قانــون، کارکنان تحریري روزنامه هاي مصادره شدهـ دست کم بدون پرداخت غرامت اخراجـ از شــغل خود طرد مي شــدند و یا اینکه اموال وفات یافتگان دارای وارث در خارج از کشور مصادره و یا واگذار شود که اگر شود، مرافعات قضایی دهها ساله بعدی خواهد داشت.[.

اصل بیســت و هشتم گوید: هرکس حق دارد شغلي را که به آن مایل اســت و مخالف اســالم و مصالح عمومي و حقوق

دیگران نیســت برگزیند. در همین اصل، دولت موظف شده است که براي همه افراد ]با رعایت نیاز جامعه[ امکان اشتغال به کار و شرایط مساوي را براي احراز مشاغل ایجاد کند.]یعنی که انتصابات باید با توجه به شایستگی صورت گیرد و از میان

بهترها.[. در اصل ســي ام قانون اساســی جمهوری اسالمی، دولت موظف شده است که وسائل آموزش و پرورش رایگان را براي همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد ]که از سالها پیش از انقالب و بعضا از سال 1323 تأمین بود[ و وسائل تحصیالت عالي را تا حد خودکفایي کشــور به طور رایگان گسترش دهد. ]بنابراین نباید در آن سطوح در ایران مدرسه پولي وجود داشته باشد. در همان روز نخست برگزاری رفراندم، دولت با صدور اعالمیه ای که در مطبوعات نیز انتشار یافت دریافت شهریه از داوطلبان تحصیل در دوره های متوسطه شبانه را هم لغو کرد، ولی از دهه 1370 دوباره سر و کله مدارس غیر دولتی زیر نام مدارس غیر انتفاعی ظاهر شده است. این مدارس را دولت وقت در سال 1353 منحل و اموال شان را خریداری و کارکنانشان را به استخدام خود در آورده بود. اخیرا سخن از واگذاری برخی از مدارس دولتی! است، کاری که در هیچ کشوری سابقه نداشته است. رئیس جمهور مسئول اجرا و رعایت اصول قانون اساسی

است.[.اصل 36: حکم به مجازات و اجــراء آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد. ]می دانیم که در استاندارد بین المللی، مصادره اموال نوعی مجازات و جریمه اســت یعنی که دادگاه صالحه باید حکم مصادرهـ سلب مالکیتـ بدهد.[.

در بند 4 اصل چهل و سوم بار دیگر رعایت آزادي انتخاب شغل مورد تاکید قرار گرفته است. ]یعني که روزنامه نگار حرفه اي مي تواند، از آن خود نشریه داشته باشد و مؤلفان و محققان

کتاب منتشر کنند.[.قانون اساسي جمهوري اسالمي موارد متعدد دیگر را در بر مي گیرد از جمله اصل 44 آن که این اصل روشن مي سازد چه موسساتي نمي تواند غیر دولتي باشند. »انقالب« بانکها و بیمه

ها و ... ملی )دولتی( کرده بود. متن پاراگراف اول اصل 44 از این قرار است: نظام اقتصاد

35 ساله شدن قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران که الزم است بند 3 اصل 3 و اصل 30 آن )درباره آموزش رایگان( کامال رعایت شوندـ نگاهی به بسیاری از اصول این قانونـ وسعت اختیارات اصل 90 بیش از هر

کشور دیگرـ اصل هفدهم: فقط »جمعه« تعطیل هفتگی استـ طبق اصل چهل و نهم دولت موظف شده است که ثروتهاي ناشي از ربا، غصب، رشوه، اختالس، سوء استفاده از موقوفات، سوء استفاده از مقاطعه کاري ها و معامالت دولتي، فروش زمین هاي موات، و نیز موارد غیر مشروع را بگیرد. بازرسی کل کشور ناظر بر حسن

جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاههای اداری است

روزنامک- دی1393- شماره نهم14

آذرماه در گذر تاریخ

جمهوري اســالمي ایران برپایه ســه بخش دولتي، تعاوني و خصوصي با برنامه ریزي منظم و صحیح استوار است.

پاراگراف دوم اصل 44: بخش دولتي شــامل کلیه صنایع بزرگ، صنایع مادر، بازرگاني خارجي، معادن بزرگ، بانکداري، بیمه، تامین نیرو، سدها و شبکه هاي آبرساني، رادیو و تلویزیون، پســت و تلگراف و تلفن، هواپیمایي، کشتیراني، راه و راه آهن و مانند اینها است که به صورت مالکیت عمومي و در اختیار دولت است. ]موسسه خیریه و بنیادهای مشــابه »دولت و موسسه دولتی« نیســتند. مجمع تشــخیص مصلحت نظام با تصویب سیاست های اجرایی بر اصل 44، عمال دست تاسیس بانک و ... غیر دولتی را باز کرده است. طبق یک قاعده کلي و استاندارد جهاني، هرگونه تغییر در کلمــات و عبارات اصول یک قانون اساسی باید توسط مجلس موسسانـ با هرنامی که این مجلس داشته باشدـ صورت گیرد و مصوبه این مجلس به تایید ملت در یک رفراندم برســد. از گزارش های رسانه ای چنین بر می آید که اجرای این سیاست ها تا حدی مسئله ساز شده است.[. دراصل چهل و ششم سلب کســب و کار از افراد منع شده

است. در اصل چهل و نهم دولت موظف شده است که ثروتهاي ناشي از ربا، غصب، رشوه، اختالس، سرقت، قمار، سوء استفاده از موقوفات، سوء استفاده از مقاطعه کاري ها و معامالت دولتي،

فروش زمین هاي موات، و نیز موارد غیر مشروع را بگیرد.در اصل پنجاهم، حفاظت از محیط زیست یک وظیفه تلقی

شده است.طبق اصل 53؛ کلیه دریافت های دولت در حســاب های خزانه داری کل متمرکز می شود و همه پرداخت ها در حدود

اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام باید بگیرد.اصل 54 درباره دیوان محاســبات کشور است که زیر نظر مستقیم مجلس شورای اسالمی قرار دارد و در اصل 55 وظایف این دیوان که رســیدگی به همه حســاب های وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی و نیز دستگاههایی است که به

نحوی از بودجه کل کشور استفاده می کنند.اصل 57، قوای حاکم در جمهوری اســالمی ایران را )قوای مقننه، اجرائیه و قضائیه( که باید مســتقل و منفک از هم باشند

زیر نظر والیت مطلقه امر و امامت امت قرار داده است.اصل 61 درباره قوه قضائیه است که باید طبق موازین اسالمی تشکیل شــود و به حل و فصل دعاوی و حفظ حقوق عمومی و

گسترش و اجرای عدالت و اقامه حدود الهی بپردازد.اصل 69 تاکید بر علنی بودن جلســات مجلس شــورای اسالمی دارد مگر در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند و اصل 72چنین صراحت دارد: مجلس شورای اسالمی نمی تواند قوانینی وضع کند که با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر بر عهده شورای نگهبان است. ]به این ترتیب مجلس نمی تواند با عبارات مستقیم و یا غیر مستقیم مصوبه ای داشته باشد که تایید و اشاره بر پولی شدن مدارس در سطوح ابتدایی و متوسطه کند که در اصل 30 و بند 3 اصل 3 تاکید بر رایگان بودن آن شده است.[.

اصل 76 قانون اساســی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را به مجلس شورای اسالمی داده است. اصول 77 و 125 تاکید بر طرح و تصویب عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، قراردادها و موافقت نامه هــای بین المللی و با خارجی را در مجلس کرده اند. طبق اصل 125 قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران امضای عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، موافقت نامه ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولت ها و همچنین امضای پیمان های مربوط به اتحادیه های بین المللی پس از تصویب مجلس با رئیس جمهور

است. ]به این ترتیب، هرگونه توافق قطعی و جامع بر سر فعالیت های اتمی باید قبال به تصویب مجلس و تایید شــورای نگهبان قانون اساسی برسد تا بتواند اجرایی شود. قطعا بررسی خواهد

شد که ناقض بند »ج« اصل دوم قانون اساسی نباشد.[.اصل مهم 90: هرکس شــکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه و یا قوه قضائیه داشته باشد، می تواند شکایت خودرا کتبا به مجلس شورای اسالمی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه و یا قوه قضائیه مربوط است رسیدگی و پاســخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعالم کند و در موردی کــه مربوط به عموم باشــد به اطالع عامه برساند. ]برای اجرا و رعایت این اصل، کمیسیونی به همین نام در مجلس تاسیس شده اســت. این کمیسیون با اختیاراتی که در اصل 90 به مجلس داده شده است می تواند به حل مسائل اداری و قضایی و مشکالت ناشی از قوانین موضوعه کمک موثر کند. چنین کمیسیونیـ از زمان دادن پتیشن = عریضه از سوی اتباع یک حق شناخته شــدهـ در پارلمان های سایر کشورها وجود دارد و در نظام حکومتی ســابق ایران هم وجود داشت ولی نه با این وســعت اختیاراتـ قدرتـ بویژه اینکه می تواند عامه مردم را از یک مشکل اداری و قضایی آگاه سازدـ اعالمیه بدهد و مســئله را رسانه ای و تا به آخر کند. در نظام سابق، این کمیسونـ کمیسیون عرایض نام داشت اما با اختیارات محدود. پیش از تاسیس ساواک، دسترسی روزنامه نگاران به شکایات، اعالمیه ها و اطالعیه های ارسالی و واصله به این کمیسون آزاد

بود، ولی پس از آن ....[.اصل 93: مجلس شورای اسالمی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد مگر در مورد تصویب اعتبارنامه نمایندگان و انتخاب شش حقوقدان اعضای شــورای نگهبان. ]اصل 91 پاســداری از احکام اسالم و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات مجلس با آنها را بر عهده شــورای نگهبان مرکب از شش فقیه عادل و آگاه از مقتضیات زمان و مسائل روز و شش

حقوقدان قرار داده اســت. طبق اصل 99، شــورای نگهبان بر انتخابات مجلس خبرگان رهبــری، رئیس جمهور، مجلس و

همه پرسی ها نظارت خواهد داشت.[.در اصول 113 و 121، رئیس جمهور پاسدار قانون اساسي اعالم شــده که باید قبل از آغاز کار خود در حضور اعضاي دو

قوه دیگر به رعایت این وظیفه سوگند یاد کند.اصل 141 قانون اساسی رئیس جمهور، معاونان وی، وزیران و کارمندان دولت را از داشتن بیش یک شغلـ و داشتن شغل دیگر در موسساتی که در این اصل مشخص شده اندـ ممنوع

کرده است.اصل 150 سپاه پاسداران را نگهبان انقالب و دستاوردهای

آن قرار داده است.اصل 152 گوید که سیاست خارجی جمهوری اسالمی ایران بر اساس هرگونه سلطه جویی و سلطه پذیری و حفظ استقالل

همه جانبه و تمامیت ارضی کشور است.بندهای 2 تا 5 اصل 156 احیاء حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی های مشــروع، نظارت بر حسن اجرای قوانین، کشف جرم ، تعقیب و مجازات مجرم و اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصالح مجرمین را بر عهده قوه قضائیه گذارده است.اصل 165 گوید که محاکمات، علنی انجام شــوند و حضور افراد بالمانع اســت مگر آنکه به تشخیص دادگاه، علنی بودن آن منافی عفت عمومی یا نظم عمومی و یا در دعاوی خصوصی طرفین دعوا تقاضا کنند که محاکمه علنی نباشــد. طبق اصل 168 رسیدگی به جرائم سیاســی و مطبوعاتی علنی است و با

حضور هیأت منصفه. اصل یکصد و هفتاد و یکم مي گوید: هرگاه بر اثر تفســیر و یا اشتباه قاضي در موضوع یا در حکم یا در تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادي یا معنوي متوجه کســي گردد؛ در صورت تقصیر، مقصر طبق موازین اســالمي ضامن است و در غیر این صورت خسارت بوسیله دولت جبران مي شود، و در هرحال از متهم اعاده حیثیت مي گردد. ]بنابراین، افراد و وارثان کساني که اموالشان برپایه گزارشهاي نادرست به حکم دادگاه مصادره، منتقل و حراج شده و بعضا دوباره سازي شده و بفروش رفته اند

نباید در مورد پس گرفتن و احقاق حق نگراني داشته باشند[.اصل 174 درباره تاسیس بازرسی کل کشور با هدف نظارت بر حســن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاههای اداری است. اصل 175 درباره تأمین آزادی بیان و نشر افکار در صدا و سیمای جمهوری اســالمی ]رادیوتلویزیون دولتی[ با رعایت موازین اســالمی و مصالح کشور است و اصل 176 درباره شورای عالی امنیت ملی اســت که هدف از ایجاد آن، تأمین منافع ملی، پاسداری از انقالب اسالمی، تمامیت ارضی

و حاکمیت ملی است.در بسیاري از کشورها، کارکنان دولت و موسسات عمومي باید هر چند وقت یک بار قانون اساســي خودرا امتحان بدهند تا قرارداد کار آنان تمدید و یا تجدید شــود. در این ممالک، از ماموران پلیس هر سال چنین امتحاني به عمل مي آید تا بتوانند

در این شغل ادامه کار دهند.بررسي کارنامه هاي قوای 3 گانه دولت جمهوری اسالمی از زمان اجراي قانون اساسی در آذرماه 1358 نشان خواهد داد که

اصول آن تا چه میزان رعایت و اجرا شده است. یکي از شعارهاي انقالب سال 1357 این بود که اصول قانون اساســي نظام وقت جز آن موارد که شاه و یا دولت الزم داشت رعایت نمي شدند و این شعار به صورت طرح یک اتهام به آن مقامات بود که بسیاري از آنان که دستگیر شده بودند محاکمه

و مجازات شدند و عمدتا اعدام.

روزنامه اطالعات و رفراندم قانون اساسی در آذرماه 1358

15 روزنامک- دی1393- شماره نهم

»گزارش صد روز اول« حجت االسالم حسن روحانی رئیس دولت یازدهم جمهوری اســالمی کــه آن را در یک مصاحبه طوالنی با تلویزیون دولتی بیان داشت و خبرگزاری های داخلی پنجم آذر 1392 آن را منتشر ساختند مسائل اقتصادی ایران یک سال پیش را بازتاب می دهد، در تاریخ خواهد ماند و مورد

بحث و تفسیر و استناد قرار خواهد گرفت.وی بدون پرده پوشــی، مسائل اقتصادی را به گردن دولت پیش از خود )دولت های نهم و دهم( انداخته بود. رئیس سازمان آمار کشورـ که در دوران ریاست احمدي نژاد بر قوه مجریهـ منصوب شده درستي و دقت آمار و ارقام ارائه داده شده توسط

حسن روحاني در »گزارش صد روز اول« را تایید کرده بود. رئیس جمهــور در آن مصاحبه تلویزیوني گفته بود که در آغاز کار او معلوم شد که ایران از لحاظ کاالهای اساسی از جمله گندم دچار مشکل است مثال در سیلوهای یک شهرستان تنها برای سه روز گندم وجود داشــت. مسئله دوم که با آن روبرو شــدیم »خالی بودن خزانه« بود. می دانید که خزانه کشــور آن جایی اســت که درآمدهای دولت بــه آن واریز و هزینه ها برداشــت می شــود. در امردادماه 1392 ]ماهی که دولت تازه زمام امور را به دســت گرفت[ ما بــرای پرداخت حقوق کارمندان باید 7 هزار و 500 میلیارد تومان موجودی در خزانه می داشــتیم، یعنی درآمد. حال آنکه کل موجودی، 2 هزار و 800 میلیــارد تومان بود و بنابراین، مــا برای پرداخت حقوق کارمندان نیاز به اســتقراض 4 هزار و 600 میلیارد تومان )از بانک مرکزی( داشــتیم ]یعنی چاپ اسکناس به این مبلغ[. ما در شــرایط رکود تورمی بودیم: تورم باالی 40درصد و رشد اقتصادی منفی. رکود و تورم در ایرانـ تا این حد، در 50 ساله

گذشته بی سابقه بود. روحانی دلیل این افزایش تورم را، رشد بی حساب نقدینگی ]اسکناس چاپ شده و در دســت مردم[ بیان داشت و گفت:

کشور در سال 1384 ]ســال روی کار آمدن محمود احمدی نژاد[ 68 هزار میلیارد تومان نقدینگی داشت و در پایان دولت دهم )امرداد 1392( 470 هزار میلیــارد، یعنی که نقدینگی

)اسکناس درجریان( در طول هشت ســال گذشته )تا امرداد 1392( هفت برابر شــده اســت!. این، در حالی بود که دولت های نهم و دهم ]دولت احمدی نژاد[ پولدارترین دولت از نظر درآمدهای ارزی نفتی و غیرنفتی بودند. در طول هشــت سال گذشــته )تا امردادماه 1392( درآمدهای نفتی و گاز طبیعی جمهوری اســالمی ایران 600 میلیــارد دالر و کل آن )جمع همه درآمدهای ارزی( 750 میلیارد دالر بود که در نوع خود بی سابقه اســت. باوجود این، دولتی که پولدارترین دولت های ایران در طول تاریخ معاصر بــود بدهکارترین دولت نیز بوده است!. بدهی دولت قبل ]دولت احمدی نژاد[ به سیستم بانکی در روز تحویــل دولت در امــرداد 1392، هفتاد و چهارهزار میلیارد تومان بود و بدهی آن دولت به صندوق تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی 60 هزار میلیارد تومان!. آمار و ارقامی که از بخش های مختلف می رسد حاکی از بدهی های دیگر آن دولت است ]که برای دولت یازدهم به ارث رسیده است[ و به عنوان مثال بدهی آن دولــت به پیمانکاران و بخش خصوصی

چیزی حــدود 55 هزار میلیــارد تومان اســت و بدهی های صندوق های بازنشستگی نیروهای مسلح نیز رقم های سنگینی را نشان می دهد. به این ترتیب؛ رقم بدهی ها چیزی باالتر از 200 هزار میلیارد تومان است. تعهدات مالیـ سفرهای استانی دولت های نهم و دهم درطول هشت سال گذشته 211 هزار میلیارد تومان بوده است که از این تعهدات تنها 32 درصد محقق شده و 68 درصد بــرای دولت ما باقی مانده اســت که اجرای این تعهداتـ با همان پول و درآمد کشور در هشت سال گذشتهـ

16 سال طول خواهد کشید!.رئیس دولت یازدهم با اشاره به طرح مسکن مهرگفته بود که این طرح برای خانه دار شــدن افراد کم درآمد تهیه شد ولی باید پرسید که مسکن بسازیم ولی چگونه، با چه حجم، در کجا ]در بیابان و به دور از محل کسب و کار[ و با چه پولی؟. برای مسکن مهر 43 هزار میلیارد تومان پول از بانک مرکزی استقراض شده است. کل پایه پولی کشور صد هزار میلیارد تومان بوده که 43 هزار میلیارد از این نقدینگی و پایه پولی به مسکن مهر اختصاص داده شده است!. یعنی که بخش بزرگ تورم پولی ما ]که نتیجه اش گرانی ها است[ از اینجا نشأت می گیرد چون اسکناس وارد چرخه شده و حدود 5 برابر. به عبارت دیگر؛ بخش بزرگی از تورمی که امروز مردم مارا تحت فشــار قرار داده به دلیل مسکن مهر است و من از مسئوالن اقتصادی خواســته ام که اعالم کنند این 43 هزار میلیارد تومان چه مقدار تورم خلق کرده است. تورم یعنی مالیات فقرا؛ آیا اجازه گرفته بودیم که از جیب »تهیـ دستان« برای عده ای ]که روستاها را رها ساخته و به شهرهای بزرگ روی آورده اند[ مسکن درست کنیم؟. مسکن مهر درعین حال مشکالت متعدد به لحاظ تسهیالت، حمل و نقل ]دور بودن از شــهر و محل کسب و کار افرادی که در آنها سکونت می کنند[ و نیز مسائل جنبی دارد. دولت برای ادامه پرداخت یارانه نقدی ]پرداخت پول به هریک از اتباع، هرماه 45

هزار تومان[ باید هر ماه سه هزار میلیارد تومان پرداخت کند!.

گزارش آذرماه 1392 حسن روحاني درباره تورم پول، استقراض، واردات بیش از حد، هزینه درآمد ارزی 750 میلیارد دالری دولت احمدی نژاد و فرصت های شغلی ، اما برای چینی ها!ـ

دولت مقروض احمدی نژاد باالترین درآمد ارزی در طول تاریخ ایران را داشت

14 دســامبر 1917 )23 آذرماه( لنین در اعالمیــه اي به امضاي شخص خود سازشنامه آگوست 1907 انگلستان و روسیه دایر بر تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ و یک منطقه بي طرف في مابین )حائل( و ضمائم محرمانه آن را ساقط از درجه اعتبار اعالم داشت و تاکید کرد که هرگونه قراردادي که با استقالل، حاکمیت ملي، تمامیت ارضي و آزادي ایرانیان مغایرت داشته و آن را محدود کند از این لحظه بي اثر و کان لم یکن است و همه را پــاره کرده و دیگر وجود خارجي که بتوان به آنها اســتناد کرد

نخواهند داشت. در پي صدور اعالمیه لنین، تروتســکي به عنوان کمیسر نیروهاي مسلح روسیه )ارتش سرخ( اعالم داشت که به واحدهاي نظامي روسیه که بر طبق سازشــنامه انگلستان و روســیه مبني بر تقسیم ایران در این کشور مستقر شده اند دستور خروج فوري از ایران را داده است. سران انقالب روسیه سپس براي جلب اعتماد ایرانیان به حرفهاي خود »براوین« دیپلمات روسیه را به تهران فرســتادند تا افکار عمومي ایران را حضورا

از ماوقع آگاه ســازد و به عنوان نماینده سیاسي دولت انقالب روسیه در ایران بماند.

20 روز پس از صدور اعالمیه لنین، نیروهاي روســیه به فرماندهي »ژنرال باراتف« ایــران را ترک گفتند. در همــان روز که آخرین واحد روس از ایران خارج مي شد، نیروهاي انگلیسي که برای جنگ با عثمانی ـ متحد آلمانـ وارد بین النهرین )عراق امروز( شــده بودند چند شهر را در کرمانشاه تصرف کردند که دولت وقت ایران باالخره به خود جرأت داد و در بهمن همین ســال از دولت انگلستان خواست که با توجه به لغو سازشنامه دوجانبه ســال 1907 )انگلستان و روسیه( از سوي لنین که با کنار رفتن یک طرف قضیه، از صورت عهدنامه خارج شــده است بنوبه خود لغو آن را اعالم دارد و نیروهاي انگلیسي را از قلمرو ایران بیرون برد، و واحد نظامي »اس پي آر« را که افراد آن ایراني ولي مزدبگیر انگلستان و زیر نظر افســران انگلیسي هستند منحل ســازد. به عالوه، باشرکت نمایندگان ایران در مذاکرات صلح ورســاي مخالفت نکند و بپذیرد که

از کاالي انگلیســي وارده به ایران عوارض گمرکي گرفته شود و دخالت خودرا در امور گمرکات ایران تعدیــل کند و درآمد گمرکات را پس از برداشت اقساط طلب خود به ایران مسترد دارد. ]این، یک بدبختي بزرگ بود که ایــرانـ روزگاري یک قدرت جهانیـ در امور گمرکات خود هم حق دخالت نداشــت[. دولت انگلستان درست یک سال بعد )آذر ماه 1297( وعده تحویل نیروي نظامي دست ساخت خودـ »اس پي آر« را به دولت ایران و لغو سازشنامه سال 1907 را داد که بعدا معلوم شد که این »دو مورد گذشت« را هم برای اغفال ایرانیان )مجلس ایران( به تصویب قرارداد در دست تهیه سال 1919 معروف به قرارداد وثوق الدوله کرده بود تا به اســتناد این قرارداد، بدون رقیب همه ایران را تحت الحمایه و تحت سرپرســتي خود قرار دهد که چون مجلس قرارداد تازه را رد کرد و روشنفکران مستقل، رشــوه گیري وثوق الدوله براي امضاي قرارداد را افشاء کردند از طریق دیگر وارد عمل شد و آن، راه اندازي کودتاي 1299

هجري خورشیدي )فوریه1921میالدي( بود و ....

نیرنگ های لندن با هدف تحت الحمایه کردن ایران در پي اعالمیه لنین دایر بر لغو سازشنامه تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ

آذرماه در گذر تاریخ

روزنامک- دی1393- شماره نهم16

اوراق امضاء شده قرارداد گلستان که مورخان تحت نفوذ ) Treaty ( استعمارگران اروپایی عنوان آن را عهدنامه و پیمانگذارده اند و 24 اکتبر 1813 )دوم آبان( با میانجی گری دولت لندن میان ایران و روسیه امضاء شد درست ماه بعد به دربار تهران رســید! و فتحعلی شاه )شاه مغول تبار( وقت از متن آن اطالع یافت. این قرارداد سرآغاز مرحله سوم کوچک شدن ایرانزمین بودـ مرحله اول با شکست نظامی ایران از اسکندر مقدونی و مرحله دوم با شکست نظامی ایران در نبرد قادسیه.

گور اوزلی )دارای لقب سر( Sir Gore Ouseley دیپلمات انگلیســی پیشــنویس قرارداد را تهیه کرده بود!!. طبق این قرارداد، دولت ناآگاه تهــران از اوضاع جهان و تاریخ ایران و تکالیف خود در قبال حفظ تمامیت کشور و حقوق شهروندان نسبت به آن، از داغستان )جنوب روسیه امروز( و شهر معروف آن؛ دربند )دربنت(، تمامی گرجســتان و مناطق چهارگانه ساحلی غرب آن ازجمله آبخیزستان )آبخازیا(، مناطق باکو، قره باغ، شکی و بخشی از طوالش که بیش از 2 هزار سال گوشه شمال غربی ایران بودند و دولت های ایران بویژه اشکانیان و ساسانیان برای محافظت از آنها جنگ ها کرده و خون ها داده بودند گذشت. گلســتان یک روستا در قفقاز جنوبی است که N. Rtischev این قرارداد در آنجا به امضای نیکالی رتیسچفنماینده امپراتور روســیه و میرزا ابوالحسن خان )معروف به

ایلچی = سفیر( نماینده شاه ایران رسیده بود.جنگ یکم روســیه با ایران که به امضای قرارداد گلستان انجامید در پی لشکرکشــی روســیه به تفلیس )حاکم نشین گرجستان شرقی وقت( و استقرار در آن منطقه که گوشه ای از قلمرو ایران در قفقاز بود روی داده بود. دولت تهران با اتکاء بر اتحاد خود با ناپلئون بناپارت ]که ناپلئون در ســال 1807 در تیلسیت Tilsit با تزار روسیه آشتی کرد و از آن پس تعهد خود در قبال ایران را نادیــده گرفت![ و اینکه ارتش ایران از لحاظ نفر پنج برابر نیروهای اعزامی روسیه به قفقاز بود وارد

جنگ شده بود. الکســاندر یکم تزار وقت روســیه در آغاز سلطنت خود اعالم کرده بود که تصمیم قاطع به توســعه روسیه دارد ]به

انجام رســانیدن آرزوهای پتر بزرگ و رسیدن به آب های گرم اقیانوس هند[ و از تصــرف قفقازآغاز می کند. این خبر باعث نگرانی دولت لندن شده بود که بیم داشت، روس ها از طریق ایران ]که افغانســتان بخشی از آن بود[ و خلیج فارس به هندوستان رخنه کنند. تعرض به قلمرو ایران در قفقاز در دو ستون توسط دو ژنرال روس آغاز شــده بود؛ ژنرال پاول Pavel Dmitryevich Tsitsianov دمترییویچ سیســیانوف Ivan Gudvich حمالت نظامی به باکو و ژنرال ایوان گودویچبه ارمنستان را فرماندهی می کردند. سیسیانوف بیستم فوریه 1806 و در 50 ســالگی در جریان معارضه با ایران در باکو کشته شــد و در آخرین سال نبرد، ژنرال پیوتر کوتلیارفسکی

Pyotr Kotlyarevsky برنده بود.

دولت لندن که از پیشروی روس ها در قلمرو ایران نگران شــده بود دســت به میانجیگری زد و روس ها که با تعرض ارتش ناپلئون رو به رو بودند ]که پس از آشــتی در تیلسیت، دوباره برضد تزار روسیه شده بود[ و نیاز به دوستی با انگلستان ]دشمن شماره یک ناپلئون[ داشتند با این میانجیگری و مذاکره برای ترک مخاصمه موافقت کردند مخصوصا که میانجیگری بر عهده سر گور اوزلی Sir Gore Ouselyـ دیپلمات انگلیسی آشنا با تزار روســیه واگذار شده بود. متن قرارداد که با انشاء

»اوزلی« تنظیم شده بود 24 اکتبر 1813 در دهکده گلستان امضاء شد و برپایه آن؛ گرجستان، مناطق ساحل دریای سیاه واقع در غرب گرجســتان ازجمله آبخیزســتان ]آبخازیا = آبخازیه[، ایمرتیا Imeretia ، مگرلیا Megrelia )اودیشــی( و گوریا Guria ، همه داغستان )قفقاز شمالی( و ازجمله شهر دربند ،) Shakki دربنت(، و نیز باکو، گنجه، شیروان، شکین )شکی(قره باغ، لنکران و ... از ایران جدا شدند. از زمان تاسیس کشور ایران تا آن روز، تمامی قفقاز ازجمله اران )قفقاز جنوبي( گوشه اي از خاک اصلي ایران بود و به شهادت تاریخ، ایرانیان برای محافظت این منطقه دائما و با تمامی امکانات با رومیان و اقوام

مهاجر آسیای شمال شرقی ازجمله خزرها جنگیده بودند. مورخان، قراردادهاي گلستان و ترکمن چاي و از دست رفتن قفقاز ایران، قرارداد تخلیه هرات و رسمیت یافتن جدایی ایران خاوری )افغانستان( از بدنه ایرانزمین، موافقت ضمنی )بدون مقاومت( با استقرار روســیه در منطقه فرارود و تأیید تصرف منطقه شــمال سرخس )اشــک آباد(، بی اعتنایی به تصرف جزایر خلیج فارس از ســوی خارجی، تسلیم منطقه سلیمانیه به عثمانی، از دست رفتن منطقه شیعه نشین بصره، بی اعتنایی به ترســیم خطوط مرزی مسئله دار ایران و عراق و ایران و هندوستان )امروزه؛ پاکستان( در منطقه بلوچستان توسط دولت لندن را نتیجه سوء حکومت 131 ساله قاجاریه بر ایران بشمار آورده اند. بلشویک های روسیه برای بلعیدن آذربایجــان ایران، نــام آذربایجان بر قفقــاز جنوبی )اران(

گذاردند که اینک جمهوری آذربایجان شده است. به اظهار برخی اصحــاب نظر، رویدادها و تحوالت قرن 20 به ویژه انحالل امپراتوري روســیه )یک طرف قرارداد با ایران( و بعدا فروپاشــی اتحاد شــوروي ]جانشین آن[ و نیز وضعیت افغانســتان فرصت به دست تهران داده بود که اگر بخواهد قراردادهاي گلستان، ترکمنچاي، هرات و ... را که طبق عرف تاریخ، تحمیالت نظامي بشمار مي روند و قابل اعراض و اعتراض هســتندـ دســت کم روي کاغذـ ابطال و کان لم یکن اعالم کند، همچنانکه پس از انقالب، قرارداد سال 1921

روسیه شوروي با ایران را به طور یکجانبه لغو کرد!.

قرارداد گلستان سرآغاز کوچک شدن ایرانزمینـ با قرارداد گلستان که یک دیپلمات انگلیسی متن آن را نوشته بود! قفقاز پس از دو هزار سال از ایران جدا شد

Sir Gore Ouseley

روزنامه خراســان ســیزدهم آذرماه 1392 )4 دسامبر 2013( در شماره 18567 خود به نقل از ایسنا گزارش داده بود که رئیس کمیســیون اصل 90 مجلس شورای اسالمی ]کمیسیون عرایض[ از وجود یک رشته زمینخواري گسترده در پنج استان تهران، گیالن، مازندران، سمنان و البرز ]کرج[ خبر داده و گفته است که این کمیسیون در حال بررسي پرونده

این زمینخواري ها است. رئیــس این کمیســیون گفتــه بود که گــزارش گروه کارشناسي پس از بررسي موضوع زمینخواري نشان دهنده

این است که وسعت زمینخواري کم و محدود نیست. به گفته وي، در این زمینخواري ها نه تنها اشخاص بلکه تعاوني ها هم دخیل بوده اند. زمینخواران برای فروش اراضی غصب و تصاحب کرده، از طریق پیامک زدن )ارسال پیام با سلفون( و آگهي، وانمود کرده بودند که زمین ها داراي سند

مالکیت است. رئیس کمیســیون اصل 90 اشاره کرده بود که در رابطه با زمینخواری، قرار است از تنی چند از شخصیت هاي دولتي

تحقیق شود.اصل 90 قانون اساسی جمهوری اسالمی: هرکس شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه و یا قوه قضائیه داشته باشد، می تواند شکایت خودرا کتبا به مجلس شورای اسالمی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد و در مواردی که شــکایت به قوه مجریه و یا قوه قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعالم کند و در موردی که مربوط

به عموم باشد به اطالع عامه برساند. ]برای اجرا و رعایت این اصل، کمیســیونی به همین نام در مجلس تاسیس شــده است. این کمیسیون با اختیاراتی

که در اصل 90 به مجلس داده شده است می تواند به حل مسائل اداری و قضایی و مشکالت ناشی از قوانین موضوعه کمک موثر کند. چنین کمیســیونیـ از زمان دادن پتیشن Petition = عریضه و درخواست از سوی اتباع به مقامات ارشــد که یک حق شناخته شده اســتـ در پارلمان های همه کشــورها وجود دارد و در نظام حکومتی سابق ایران هم وجود داشــت ولی نه با این وسعت اختیاراتـ قدرتـ بویژه اینکه می تواند عامه مردم را از یک مشــکل اداری و قضایی آگاه سازدـ اعالمیه بدهد و مسئله را رسانه ای و تا به آخر دنبال کند. در نظام سابق، این کمیسیونـ کمیسیون عرایض نام داشت اما با اختیارات محدود. پیش از تاسیس ساواک، دسترسی روزنامه نگاران به شکایات، اعالمیه ها و

اطالعیه های ارســالی و واصله به این کمیسیون آزاد بود، ولی پس از آن ....[.

زمینخواري گسترده در پنج استان جمهوری اسالمی ایران

آذرماه در گذر تاریخ

17 روزنامک- دی1393- شماره نهم

آذرماه در گذر تاریخ

روزنامک- دی1393- شماره نهم18

ســوم آذر 1332 )24 نوامبر 1953( ســه ماه و شش روز پس از براندازي 28 امرداد، »دنیس رایت« دیپلمات انگلیسي براي باز گشودن ســفارت این کشور در تهران با 14 دیپلمات و کارمند وارد پایتخت ایران شد. این، درحالي بود که محاکمه دکتر مصدق در محکمه نظامي تهران ادامه داشــت. همچنین اعالم شــده بود که ریچارد نیکســون معاون آیزنهاور رئیس جمهوری وقت آمریکا 18 آذر براي مذاکره با شــاه به تهران خواهد آمد. یازده روز بعد اعالمیه تجدید مناسبات دیپلماتیک ایران و انگلستان انتشار یافت و همان روز ژنرال زاهدي، نخست وزیر دولت کودتا، در یک نطق رادیویي تجدید مناسبات ایران و انگلســتان را امري ضروري و الزم! اعالم کــرد. این اخبار خشم مردم را برانگیخته بود که نطق زاهدي آن را به اوج خود رسانید. آیت اهلل کاشاني نیز در همان روز تجدید مناسبات با انگلستان را یک ننگ تاریخي خواند و چنین روزي را روز عزاي

ملي اعالم کرد. دانشــجویان دانشــگاه تهران که از نــکات تلخ روابط با انگلستان در طول 150 ســال پیش از آن آگاه بودند به ورود

دیپلماتهاي انگلیسي، تجدید مناسبات و برنامه دیدار نیکسون اعتراض کردند و چون صداي اعتراضشــان شنیده نشد 16 آذرماه کالس هاي درس را تعطیل و در دانشکده فني اجتماع کردند که دولت وقت، نظامي به دانشگاه فرستاد و این نظامیان از داخل و خارج دانشگاه دانشجویان و ساختمان دانشکده فني را به گلوله بستند که ضمن آن سه دانشجو کشته و شماري مجروح

و گروهي هم دستگیر و بازداشت شدند. دولت زاهدی ســپس براي جلوگیري از طغیان عمومي مــردم به خاطر این کشــتار، روزنامه هایــي را در این زمینه

مطالبي نوشــته بودند توقیف و نســخه هاي چاپ شده انها را جمع آوري کرد.

روابط انگلستان با ایران پرونده اي سیاه دارد؛ از داللي در قراردادهاي پایان جنگهاي ایران و روسیه به سود روسیه، سازش با روسیه بر سر منطقه فرارود و کوتاه کردن دست ایران از این منطقه تا مجبور کردن ایران به دست کشیدن از مناطق شرقي خود به ویژه شهر تاریخي هرات، از تصرف جزایر ایراني خلیج فارس و سپس بذل و بخشش کردن آنها به این و آن تا گرفتن امتیازات متعدد از جمله نفت، ازتشــویق غیر مستقیم ایرانیان به اعتیاد و کشت تریاک تا بردن و آوردن دولت ها در ایران، از تقسیم ایران میان خود و روسیه تا انشاء قرارداد تحت الحمایه کردن ایران ]قرارداد 1919 با وثوق الدوله که مجلس آن را رد کرد[ و سپس اشغال نظامي ایران در جریان جنگ دوم و ترتیب دادن کودتاي 28 امرداد برضد دولت منتخب مردم و پیش از آن تحریم اقتصادي ایران و جلوگیري از صدور نفت و هزاران مداخله دیگر. به باور برخي از اصحاب نظر، گمان نمي رود که

توطئه هاي دولت لندن برضد ایرانیان به پایان رسیده باشد.

12 دســامبر 627 )21 آذرماه( ارتش امپراتوری ایران در منطقه نینوا )موصلـ شمال عراق امروز( از ارتش امپراتوری )Byzantium = Byzantine روم شــرقی )بیزانسـ بیزانتیومشکســت خورد و این شکســت نه تنها آغــاز پایان حکومت ساســانیان بر ایرانزمین بلکه نظم جهانی وقت و شــروع یک دوران تاریخی نوین بود. 9 ســال بعد در همین فصل، ایران در چندصد کیلومتری جنوب موصل در نبرد قادســیه از عرب مسلمان شکست خورد و فروپاشید. 958 سال پیش از آن در همان منطقهـ در ناحیه اربیل، شــمال عــراق امروزـ ایران از اسکندر مقدونی شکســت خورده بود که آغاز پایان حکومت

هخامنشیان بود.نهم دسامبر 627، خسرو پرویز شاه وقت ایران میدان نبرد را ترک گفته و عازم بازگشت به تیسفون شده بود!. تا زمان این بازگشــت ناگهانی و بدون دلیل او، اثری از ضعف در نیروهای ایران دیده نشده بود و احتمال شکست نمی رفت!. ژنرال ارمنی

ـ ایرانی؛ رهازاد Razad = Rhazad یکانهای نظامی ایران را در این جنگ فرماندهی می کرد. 12 دســامبر با کشته شدن این ژنرال دالور در یک زد و خورد تن به تن )دو نفره(، نیروهای ایران دست به ترک صحنه جنگ و عقب نشینی زدند. در این جنگ که در جهان به Battle of Nineveh معروف اســت شش هزار نظامی ایرانی کشته شدند. ]چنین نبردی اینک در همین منطقه ـ ایالت نینواـ میان نیروهای ائتالف و داعش در جریان است[.

خسروپرویز از سال 605 میالدی به مدت 24 سال بدون اینکه ضرورت داشته باشــد متصرفات روم را در همه جهات مورد حمله قرارداده و نه تنها ســوریه و فلسطین بلکه مصر را هم تصرف و یک ســتون ارتش او تا کنار دیوارهای قسطنطنیه )اســتانبول( پیش رفته بود. همین پیشــروی و پیروزی های نظامی اولیه ایران سبب شــده بود که یک ژنرال رومی به نام هراکلیوس با کمک پدرش که او هم ژنرال بود برضد امپراتور Phocus دست به کودتا بزند و زمام حکومت را به دست گیرد،

احساسات ناسیونالیستی شهروندان روم شرقی را برانگیزاند و به جان ایران افتدـ ایرانی که خســروپرویز ژنرالهایش را یکی پس از دیگری کشــته، فراری داده و یا خانه نشین کرده بود و

شهرت به خوشگذرانیـ سکس و شرابـ داشت.می دانیم که شهر نینوه )نینوا، مجاور موصل امروز( پایتخت امپراتوري آشــور دهم و به قولي 14 دسامبر سال 612 پیش از میــالد به تصرف نیروهاي مشــترک دولتهاي ماد )ایران( و بابل )بیــن النهرین جنوبي( در آمــد و آن امپراتوري که در تاریخ، شهرت ستمگري یافته است براي همیشه از میان رفت. نیروهاي فاتح نینوا این شهر را باخاک یکسان کردند که دیگر آباد نشــد. دولت همدان ســپس هزاران ایرانی را با خانواده هایشان به منطقه آشورنشین انتقال داد تا آشوریان در اقلیت قرارگیرند و باردیگر نتوانند دولت تشــکیل دهند و کردهاي عراق، ســوریه و ترکیه امروزـ نزدیک به 25 میلیونـ اعقاب

همان ایرانیان منتقله هستند.

»منصور« دومین خلیفه عباسیان )متولد 712 و متوفی در 775 میالدی( با این که ابومسلم خراساني و بسیاري از ایرانیان وطندوست از جمله استاذسیس )استاد سیستاني( را کشته و لشکر به سرکوبي المقنع )هاشم بن حکیم( به خراسان فرستاده بود 14 دسامبر سال 770 میالدي اعالم داشت که از آن پس، در دربار او در بغداد ]که خــود او این آبادی قبال ایراني را به صورت شهر درآورده بود[ آیین های نوروز و مهرگان به همان

گونه که شاهان ساساني برپا مي داشتند برگزار خواهد شد. عباسیان از همان اوایل کار، به بهره گیري از ایرانیان در مدیریت و مشاوره دســت زده بودند که این اقدام در زمان هارون الرشید و پسرش مأمون )و از مادر؛ ایرانی( به اوج خود رســید و درحقیقت، این ایرانیان بودند که امپراتوري وسیع

عباسیان را اداره مي کردند. منصور که باکمک ابومسلم بر امویان پیروز شده و خالفت

آنان را در بخش شــرقي اش )شرق مدیترانه( برانداخته بود از ســال 745 به خالفت دســت یافته بود. به رغم آن همه کمک، منصور در سال 775 میالدی ابومسلم را با طرح توطئه مقتول ساخت که با این عمل خشــم ایرانیان را برانگیخت و المقنع Almughanna )مقنعه دار(که زمانی از افســران سپاه ابومسلم بود با پیروان خود مبارزه با دستگاه خالفت را شدت

و وسعت داد.

از اعالم تجدید روابط دیپلماتک با لندن، ورود دیپلماتهاي انگلیسی به تهران، اظهارات آیت اهلل کاشانی که مناسبات با انگلستان را یک ننگ تاریخي خوانده بود، انتشار برنامه دیدار ریچارد

نیکسون از تهران تا کشتار دانشجویان در 16 آذرماه 1332

شکست نظامی ایران در نبرد نینوا )موصل( و آغاز پایان کار ساسانیان و نظم جهانی وقتـ مثالی از فلسفه تاریخ

تصمیم خلیفه بغداد به برگزاري آیین های نوروز و مهرگان در دربار عباسیان

سه دانشجوي مقتول: شریعت رضوي، قندچي و بزرگ نیا

12دسامبر سال 1925 میالدی )1304 هجري خورشیدی و در آن سال مصادف با 22 آذرماه( مجلس موسسان که انتخاب اعضای آن پانزدهم آذر تکمیل شــده بود ظرف پنج جلسه در هفت روز، چهار اصل از اصول متمم قانون اساســی مصوب سال 1906 را اصالح کرد که برپایه آن، حکومت قاجارها پایان یافت و سلطنت به دودمان پهلوی منتقل شد و دو روز بعد ژنرال رضاخان پهلوی در مجلس شورا حاضر شد، ســوگند وفاداری به قانون اساسی یاد کرد و رضاشاه شــد. وي روز بعد )25 آذر( بر تخت سلطنت نشســت و نزدیک به 16 سال پادشاهی کرد. مجلس شــورا 43 روز پیش از مصوبه مجلس موسسان، به نام سعادت ملت ایران انقراض قاجاریه را اعالم داشته بود و تا تعیین تکلیف نطام حکومتي، به رغم مخالفت دکتر مصدق نماینده تهران، موقتا ژنرال رضا پهلوي سردار ســپه )فرمانده سپاه( و رئیس الوزراء )نخست وزیر( را رئیس و مسئول کشور قرار داده بود. در جریان عزل دودمان قاجارها و پیش از اصالح متمم قانون اساســي، در تهران برسر زبان افتاده بود که نظام حکومتي ایران »جمهوري« خواهد بود و سردار سپه هم موافق جمهوري شدن ایران است.

از لحظه کودتــای نظامی فوریه 1921 چنین تغییری قابل پیش بینی بود. ایرانیان از قاجاریه که حکومت آن ازسال 1794 آغاز شده بود به سبب شکســت ها، تسلیم شدنها، تن به تجزیه ایران دادنها، پسرفت ها و ضعف هاي متعدد که نشان داده بود

راضی نبودند. انتقال سلطنت از قاجارها به پهلوی ها انجام شد، ولی مقامات دولتی که عمدتا از عوامل لندن بودند تغییر نکردند و همینکه رضاشاه خواست از لندن دور و به آلمان نزدیک شود توطئه خیانت و اشغال نظامی آغاز شد. دمکراسی مصدق که می رفت مدنیت ایرانی را درخشان سازد سرکوب شد، پهلوی دوم که ســختی زندگی را ندیده بود عمال در چاردیواری کاخ قرار گرفت و در محاصره همان عوامل نزدیک به خارجی و آزمند و ....تحوالت 94 ساله ایران، این فرضیه را به اثبات رسانیده است که قدرت های جهانی نگران بازگشــت قدرت های پیشین به

صحنه هستند ازجمله روم )اتحاد مدیترانه ای ها(، ایران )اتحاد ایرانزمینی ها(، روسیه )احیاء امپراتوری تزارها(، تشکیل دوباره امپراتوری اسالمی )خالفت به سبک امویان، عباسیان و عثمانیان( و احیاء امپراتوری هندوستان )سراسر آسیای جنوب غربی با یک میلیارد و چهارصد میلیون جمعیت( و .... از گزارش های رسانه ای چنیــن بر می آید که قدرت های کنونــی به همان اندازه که از اتمی شدن ایران و پاکســازی اداری آن نگران هستند که از

فعالیت های ژنرال قاسم سلیمانی که یک آرین و برخاسته از میان عشایر جیرفت کرمان است. او صاحب فرضیه و تاکتیک نظامی

ویژه ای است که قبال در طول تاریخ وجود نداشت. قدرت ها همچنین نگران خروج روس ها از فســاد اداریـ اقتصادی هستند که پس از فروپاشی آســان و ارزان شوروی، خودشان آن را میان روس ها تولید کردند. قدرت ها می دانند که اگر روس ها دارای یک ژورنالیسم خوب و احساس ناسیونالیستی شوند چه توفانی بپا خواهند کرد. قدرت های معاصر، غیر مستقیم دســت چینی ها را برای قدرت شدن باز گذارده اند تا در آینده و تحت فشار جمعیت و پولپرستی این نفوس، سیبری روسیه کم جمعیت را تصاحب کنند و کرملین که احتماال این را می داند به هند نزدیک شده است که هم دل خوشی از چینی ها ندارد و هم ماشین جنگی بزرگی استـ دولت لندن با نظامیان هندی، یکی

از فاتحان جنگ های اول و دوم قرن 20 شد.

21 آذر 1325 )12 دســامبر 1946( عملیات برای سرکوبی گروه پیشــه وری در آذربایجان به پایان رسید و عوامل آن کشته،

دستگیر و یا به خارج از کشور فرار کردند. مرحله اصلی این عملیات با ورود واحدهای چهار لشکر، از 19 آذرماه آغاز شده بود ولی آذربایجاني های میهندوست پیش از آغاز عملیات ارتش، خود به ســرکوب کردن گروه پیشه وری پرداخته بودند. افراد گروه پیشــه وري که در حزبي بــه نام فرقه دمکرات فعالیت داشتند با پنجاه خودرو از طریق جلفا به شوروي رفتند و در باکو اقامت داده شــدند. باقراف مسئول وقت آذربایجان شوروي جعفر پیشه وري و در آن سال 54 ساله را مسئول شکست فرقه مي دانســت و انتقاد مي کرد. در تابستان سال بعد )11 ژوئن 1947( در باکو اعالم شد که پیشه وري در یک حادثه اتومبیل در آن شهر مجروح و درگذشــته اســت. گزارش هاي بعدي تردید به اتفاقي بودن مرگ افزایش داده است. تأخیر یکساله این سرکوبی به این ســبب بود که دولت شوروی حاضر نمی شد به تعهدی که در سال 1943 در جریان کنفرانس تهران سپرده بود عمل کند و نیروهای

خود را از آن منطقه از ایران که از 1941 )شهریور 1320( اشغال نظامی کرده بود خارج سازد و یا اجازه دهد که واحدهاي ارتش ایران به آن منطقه وارد شــوند. پس از آنکه بلشویک های روس با قصد بلعیدن همه آذربایجان، نام منطقه اران و شمال ارس را آذربایجان گذاردند که قبال نبود، وطن دوستان ایرانی از دولت تهران خواستند که استان های کشــور را به جای نامگذاری، شماره گذاری کند تا مستمسک تفکر تجزیه قرار نگیرد که به آن توجه نشده بود. دولت بلشویکی مسکو از همان زمان که شــهرهاي متصرفي از ایران در قفقاز را )به موجب قراردادهاي ننگین گلســتان و ترکمن چاي که دستنویس دولت لندن بودند( »آذربایجان« نام نهاد، مقاصد سوء براي تمامیت ایران داشت. پیروزی شوروی بر آلمان در بهار سال 1945، سران مسکو را بر آن داشته بود تا در اجرای برنامه قدیمی رسیدن به خلیج فارس، اقیانوس هند و مدیترانه )شمال آفریقا( از کمونیست کردن یونان، تحریک دولت کابل )دوست وقت روسیه( به برانگیزی پشــتونها و بلوچهای هند )امرزه پاکستان( به کسب استقالل و پیشروی از آذربایجان و کردستان ایران به عراق، جزیرة

العرب و خوزستان آغاز کنند که دکترین ترومن راه را در یونان بر آنان بست، با اخطار وی راه بر ورود ارتش ایران به آذربایجان نیز باز شد و با ایجاد پاکستان از بطن هندوستان، برنامه تحریک کردن دولت کابل هم عملی نشد، نقشــه محاصره شوروی تکمیل شد و جنگ سرد را باخت و فروپاشید. مســکو می دانست که کردهای عراق به دالیل متعدد ازجمله اصالت آریایی، مورد حمایت آمریکا و دولت های آلمان )از زمان امپراتوری و بیسمارک( بوده اند و لذا در جریان ماجرای آذربایجان می کوشید تا مناطق کردنشین ایران

را در دست داشته باشد.

انتقال سلطنت از قاجارها به پهلوی ها، اما ...ـ نگرانی از تحقق فرضیه قدرت های قدیم

پایان کار گروه پیشه وري و شکست برنامه گسترش نفوذ دولت مسکو در خاورمیانه از طریق آذربایجان و مناطق کردنشین ایران

4 دسامبر سال 1918 )13 آذر 1297(، 23 روز پس از پایان جنگ جهاني اول، وثوق الدوله که سلطان احمدشاه کناره گیري اش را از ریاست وزراء نپذیرفته بود به مخالفان خود اخطار کرد که اگر بازهم با برنامه ها و سیاست هایش ]خیانت به وطن و خدمت به دولت لندن[ مخالفت کنند، آنان را شدیدا تنبیه خواهد کرد. وثوق الدوله که مورد حمایت انگلستان بود چون از قبل مي دانست که

استعفایش پذیرفته نخواهد شد، ششم آذرماه ژست کناره گیري گرفت تا پس از رد آن با قدرت بیشتري حکومت و میهندوستان را سرکوب کند. دولت انگلستان که با کمونیست شدن روسیه و کنار رفتن از صحنه، یکه تاز میدان ایران شده بود هر روز وعده حمایت به وثوق الدوله مــي داد تا این که با او قراردادي را امضاء کرد که

دست کمي از تحت الحمایه شدن ایران نداشت!.

آذرماه در گذر تاریخ

پیشه وری

سرتیپ رضاخان

19 روزنامک- دی1393- شماره نهم

اخطار وثوق الدوله نگاهي به یک نمونه

از بازي هاي اوبه علت ضیق جا، مطالب مربوط به رویدادهای گذشته )تاریخ( در ماهی چون آذرماه را در اینجا پایان می دهیم. برای مشاهده و خواندن همه مطالب

تاریخـ تاریخ ایران، جهان، علوم، فنون، ادبیات، نظرات و ... به تاریخ آنالین برای ایرانیان تألیف ناشر مجله روزنامک به آدرس زیر مراجعه کنید:www.iranianshistoryonthisday.com

جهانگیر تاتا از مشاهیر پارســیان هند 29 نوامبر 1993 )هشتم آذرماه 1372( در هشتاد و نه سالگی از بیماری کلیه درگذشت. وی که عنوان نخســتین خلبان هندوستان را به دســت آورده بود در 1932 اولین شرکت هواپیمایی هند به نام »تاتا ایرالین Tata Airline « را تاســیس کرد که در سال 1946 به ایر ایندیا Air India تغییر نام داد و شرکت هواپیمایی

ملی هند شد. جهانگیر که 29 جوالی 1904 به دنیا آمده بود در صنعتی و تکنولوژیک کردن هند تالش بســیار و موسسات متعدد فوالدســازی، برق، شــیمیایی و در 1945 کارخانه اتومبیل سازی »تاتا موتور« را تاسیس کرد. وی سالها بزرگترین گروه صنعتی هند را مدیریت کرد. جهانگیر با افزودن اخالقیاتـ طبق آموزش های زرتشــت بر روش و شرایط مدیریت، نام خودرا وارد کتاب های درسی علم مدیریت کرده است و نظریه و روش او؛ اصل »اخالق در مدیریت« نام گرفته است. چنین

مدیریتی )برخالف روش چینی ها( با هرگونه احتکار با هدف ایجاد کمبود در بازار و فروش گرانتر در آینده، کمفروشــی، گرانفروشی، رشوه دادن به نمایندگان خریداران و واسطه ها برای انجام معامله، تولیــد کاالی نامرغوب و زیان آور )غیر بهداشتی( و هرگونه تقلب و حسابسازی مخالف است، آن را

نهی کرده و از آن اجتناب دارد.جهانگیر که به وطن نیاکانـ ایرانـ عشق می ورزید دارای دو برادر و دو خواهر بود که یکی از برادرانش »داراب« و یکی از خواهرانش »رودابه« نام دارند. پارسیان هندـ ایرانیانی هستند که پس از افتادن ایران به دست عرب، با هدف حفظ فرهنگ ایرانی و آیین زرتشــت، ترک وطن کردند، به هند رفتند و مقیم آن کشور شدند. آنان عمدتا از مازندران به هندوستان مهاجرت کردند. افسران ارتش ایران در دوران اشکانیان و ساسانیان غالبا از مازندران بویژه منطقه آمل بودند. پارسیان

بودند که هند را اتمی، صنعتی و تکنولوژیک کرده اند.

26 آذرمــاه 1330 )17 دســامبر 1951( دکتر محمد مصدق رئیس دولت وقت در آستانه انتخابات دوره هفدهم ـ آموزشــي خطاب به قانونگذاري یک نطق مهم سیاســيـ ایرانیان ایراد و ضمن آن تاکید کرد که این انتخابات، نخستین

انتخابات پس از مشــروطیت خواهد بود که در آن نفوذ خارجي و دخالت ارباب قدرت و سیاست وجود نخواهد داشت. این انتخابات، کامال آزاد خواهد بــود و راي دهندگان باید با درنظرگرفتن وجــدان و منافع ملي )وطن( هرکس را که مایل باشــند و به شایســتگی، دلسوزي و درستی او اطمینان دارند انتخاب کنند و تحت نفوذ و تلقین هیچکس نباید باشند جز اراده، خواست و تشــخیص خودشان و با چشم باز و پس از بررســی های قبلی بسیار.

فلســفه »مخفی بودن ورقه راي« هم همین اســت یعنی که نوشــتن ورقه رایـ انتخاب وکیل ]نماینده در مجلس و ...[ ـ باید به تصمیم و اراده شــخص رای دهنده باشــد نه دیکته دیگران. تمرین دمکراسی یعنی چگونگی شرکت در انتخابات

و امیدوارم که نتیجه این تمرین شما خوب باشد و نمره قبولی بگیرید. مطالب امروز من تنها برای روشن ساختن شما و اشاره مختصر به اهمیت تکلیف افراد در انتخابات و مشــارکت در

دمکراسی است. مصدق در این نطق معروف خود خطاب به ملت افزود: شــما با ورقه اي که به صندوق مي اندازید براي دو ســال سرنوشــت خود و کشور]همه ملت[ را در اختیار وکیل منتخب مي گذارید، لذا باید قبال این فرد یا افرادرا به خوبي بشناسید که امانت دار باشندـ وطن امانتي است که شما به دست ایشان مي سپارید، وطن یعنی »خانه، کاشانه و همه چیز« اتباع. ]در آن زمان

دوره نمایندگی مجلس دو سال بود.[. »شایسته ساالری] Meritocracy [« یعنی انتخاب شایســته تریــن و بهترین نامزد و یــا نامزدها. این اصطالحی اســت که در کتابها و دروس دمکراســی و علم حکومت بکار می رود. دمکراسی یعنی حکومت همه شما و شما انجام این مهم را وکالتا به منتخب خود واگذار می کنید که رفاه،

سربلندی و آتیه و به عبارت ساده تر؛ مسیر زندگانی شماـ وطن ـ را تعیین کند، بنابراین »انتخاب کردن« کار ساده ای نیست، سرنوشت ساز است. غفلت و سهل انگاری در انتخاب کردن و انتخابات و تمرین دمکراسی یعنی شکست ملی و وارد مسئله و مشکل شدن کشور و پشیمانی فردا سودی نخواهد داشت. وظیفه دولت درجریان انتخابات، تنها این است که از صندوق ها محافظت شود و آراء شما محفوظ بماند و خوانده شود و روز راي گیري آرامش و امنیت برقرار باشــد. از سر و صداها در جریان مبارزات انتخاباتي واهمه نکنید که تمرین دمکراسي همین است، همان طور که نباید از قهر و آشتي هاي نمایندگان و اظهارات تند و تیزشان در جلسات نگران شوید که اینها هم از ضمائم دمکراسي هستند و از آن جدا نیستند. باید توجه داشته باشــید با کارهایي که شده است، وطن ما ایران اینک زیر ذره بین جهانیان قرار دارد، باید رشد سیاسي و فرهنگي خودرا در این انتخابات آزاد به ثبوت برســانید که سلطه گران در اراده و رشد شــما منفذي نیابند تا دوباره از آنجا وارد شوند و رخنه خودرا شروع کنند که اخراج مجدد شان اگر محال نباشد نیاز

به زحمت و مرارت فراوان و صرف وقت دارد و ....

جهانگیر تاتا

سالروز درگذشت جهانگیر تاتا، پارسی معروف هند که نظریه رعایت اخالقیات در مدیریت و کسب و کار از اوست و این نظریه وارد کتاب های درسی علم مدیریت شده است

اندرز مهم دکتر مصدق به راي دهندگان در یک انتخابات: تحت نفوذ و تلقین هیچکس نباشید، جز اراده خودتان و با چشم بازـ Meritocracy از دیدگاه مصدق

Thomas چهارم دسامبر 1679 )13 آذرماه( توماس هابز Hobbes اندیشمند انگلیسی قرن هفدهم که انسان را موجودي ذاتا خودخواه، قدرت طلب، خواهان ســلطه بــر »همـ نوع« و استثمار دیگران توصیف کرده است در 91 سالگی درگذشت. هابز پنجم اپریل 1588 در لندن به دنیا آمده بود، در دانشــگاه آکسفورد تحصیل کرده بود، و از بسیاری از کشورهای اروپایی دیدار و با اندیشمندان این کشورها، بحث و تبادل نظر کرده بود.

هابز در طول عمر دهها کتاب و رساله نوشته بود.نظرات هابز در دهه های اخیر و بویژه در جریان بحران مالی سال 2009 که آزمندی چند آمریکایی آن را به وجود آورده و همه جهان را در آن غرق و گرفتار ساخته بود بیش از هر زمان دیگر نقل و یادآوری شده است زیرا که وی راه حل مسئله را هم به دست داده است. در پی به شکست کشانده شدن سوسیالیسم در دهــه 1980 که آن هم نتیجه خودمحــوری تنی چند بود،

خودخواهی بشر وارد مرحله تازه ای شده و هرکس می خواهد میلیاردر شود و چون ظرفیت کره زمین امکان آن را نمی دهد ....

هابز که واقعیت عقاید و فرضیه هاي او هر روز آشگارتر از روز پیش مي شود، طبیعت بشر را در ارتباط با نفس خود و جامعه تعریف کرده و گفته است که رفتار یک انسان تابع خودخواهي ذاتي اوست و سه عامل باعث منازعه انسانها مي شود: رقابت بر سر منابع محدود براي تملک، بي اعتمادي نسبت به یکدیگر، و

»توماس هابز« فیلسوف بزرگي که انسان را موجودي ذاتا خودخواه، سلطه گر و استثمارگر خواند و راه حل ارائه دادـ به مناسبت سالمرگ او

روزنامک- دی1393- شماره نهم20

آذرماه و نظرات اندیشمندان درگذر زمان

آذرماه و نظرات اندیشمندان درگذر زمان

21 روزنامک- دی1393- شماره نهم

ادوارد برنشــتاین Eduard Bernstein صاحب فرضیه تعدیل مارکسیسم 18 دسامبر 1932 )27 آذرماه( در 82 سالگي درگذشت. کمونیســتها تا زمان فروپاشي شوروي، برنشتاین را یک »تجدید نظر طلب« مي خواندند که اینک

راه اورا در پیش گرفته اند. برنشتاینـ یک روزنامه نگار آلمانيـ نخست از پیروان سرسخت مارکسیسم )سوسیالیسم تمام عیار( بود و آن را تنها راه نجات بشر از بدبختي، غم، جنگ و تباهي مي دانست

و با این افکار چون نتوانســت در آلمان به کار روزنامه نگاري ادامه دهد به انگلستان رفت و در آنجا به مدت 21 سال به انتشار روزنامه پرداخت. با توجه به روانشناسي بشــر و ذات و طبیعت او، برنشتاین بعدا پاره اي از اصول مارکسیسم را غیر عملي دید و در این زمینه، به نشــر نظرات خود Der Sozial در روزنامه سوسیال دمکرات

Demokrat دست زد. یکي از موارد اختالف نظر برنشتاین با

مارکسیسم این بود که عقیده داشت طبقه متوسط جامعه نباید از میان برداشــته شــود؛ همین نتیجه اي که اینک بسیاري از احزاب کمونیست به آن گردن نهاده، و پذیرفته اند که ساختن بناي سوسیالیسم باید تدریجي، و شروع آن

از سوسیال دمکراسي باشد ]تحول نه انقالب پرولتاریا[. مورد اختالف دیگر این بود که برنشتاین باور نداشت

که کاپیتالیســم با تضادهاي داخلي اش از درون متالشي شــود. طبق فرضیه برنشتاین، طبقه زحمتکش یک جامعه باید نخســت روشن و آگاه شود، رشــد کند و به تدریج به صورت یک وزنه سیاســي در آید و از راههاي دمکراتیک )صندوق رای( به قدرت )حکومت( برسد و یا این که سهم چشــمگیري از آن را به دست آورد )شریک قدرت شود( و از این جایگاه به تضعیف بنیادهاي کاپیتالیستي بپردازد. آنگاه با سوسیال دمکراسي کار را آغاز کند و سپس، مرحله به مرحلهـ سوسیالیسم را جایگزین آن سازد و در جریــان عبور از مراحــل، باید مراقب فرصت طلبان باشــد که خود را وارد جریان تحول نکنند، دســت اندر کار آن نشوند که ورود آنان، تکامل را از مســیر خود منحرف و با شکســت رو به رو خواهد ساخت. ]دهها سال بعد، شکست سوسیالیسم در شوروي و اروپاي شرقي درستي اخطار برنشتاین را که همانا برحذر بودن از فرصت طلبان اســت ثابت کرد[. یکي از مثالهاي او در این زمینه این بوده است که شکارچي ماهر، نخست شکار خود را خسته مي کند و از پاي در آوردن شکار خسته کار بسیار آساني است، ولي باید توجه داشت که در این شرایط هم هر فرد و گروهي مي خواهد آن »خسته و فرسوده« را شکار کند. باید مراقب

فرصت طلبان و ریابت های زیان آور بود. وي مي گوید که تنها، با ورود طبقه کارگر به پایگاههاي

قدرت نمي توان زیربناي کاپیتالیسم را ویران ساخت به گونه اي که قابل مرمت کردن )بازگشت( نباشد؛ باید همزمان کارهاي بد، روش ها و خصلت هاي ســوء کاپیتالیســم را براي مردمي که هنوز روشن نیســتند افشاء کرد تا ریشه کني کاپیتالیســم در ذهن آحاد مــردم نقش بندد و براي رسیدن به این هدف به یاري روشــنفکران و ژورنالیسم و مؤلف نیاز است. بنابر این، در بطن مبارزه، نیاز به همکاري و معاضدت یک طبقه روشــنگر است از جمله اهل جراید، کتاب نویسان مخصوصا داستان نویسان که حرف هایشان در مغز عوام الناس فرو مي رود، و همچنین اصحاب نمایش

]تئاتر و سینما[. برنشــتاین نقش روشنفکران )نویسنده ، روزنامه نگار، هنرمند و مدرس( در ویران ســاختن بناي کاپیتالیســم و اســتثمار و هرگونه بنیاد ارتکاب ظلم و ســلطه جویی را با انعکاس زشــتي هاي آنها بیش از هر عامل دیگر، موثر دانسته و گفته اســت که تخریب آن بنیادها با قلم، بیان و هنر به گونه اي اســت که مرمت پذیر نخواهند بود، زیرا که نوشــته و بیان در اذهان افراد نقش مي بندد و آنان را به صورت دشمن آشــتي ناپذیر استثمارگران و ستمگران در مي آورد. به زعم برنشتاین، یک کتاب داستان؛ یک مقاله مستدل؛ یا یک نمایش، یک تصویر ]عکس ژورنالیستی[ و حتي یک قطعه شعر و یک کاریکاتور مي تواند جامعه اي را منقلب و آماده پذیرفتن هر تغییر و انجام هر اقدام کند ]نقش رســانه ها[. برنشــتاین در توضیح این نظریه خود گوید:

Thomas Hobbes

Bernstein

باالخره عشق و عالقه وافر به جالل و شکوه )قدرت(. وي تصریح مي کند که تا این عوامل وجود داشــته باشد نزاع )جنگ( و در نتیجه »ترس« از میان نخواهد رفــت و در چنین محیطي همه

چیز نامطمئن است. به اظهار هابز، تا بي اعتمادي نسبت به دیگران در زندگاني روزمره وجود داشــته باشــد بیم و خطر نزاع و جنگ هم ادامه خواهد داشــت. هابز گفته است: پیشــرفتهاي مادي و ساختن شهرهاي قشنگ، طبیعت انسان را تغییر نمي دهد. متمدن ترین کشور اگر بر کشور دیگر پیروز شود نسبت به مغلوب رفتاري غیر انسانی خواهد داشــت. هابز نوشته است که در غیاب یک قانون بین المللي داراي ضمانت اجرایي استوار و اطمینان بخش، کشورهاي ضعیف شــکار قوي ترها مي شوند، و به همین گونه

انسانها در چنگال انسان دارای نیرو و اختیارات.هابز می گوید که براي تحت کنترل درآوردن این وضعیت نامطلوب در یک جامعه ملي و بر طرف کردن احساس ترس و نیز تامین آسایش و جلوگیري از تجاوز افراد به حقوق و آزادي و اموال یکدیگر و ... نیاز به وجود یک دولت نیرومند در آن جامعه است که بتواند بر خودخواهي افراد فائق آید. چنین دولتي باید توانمندي همه جانبه و قدرت تمام عیار داشته باشد و این »حاکم تمام عیار« باید متناسب با »نیاز روز« وارد عمل شود و از قدرت و اختیارات خود اســتفاده کند. هابــز گوید که »قدرت حاکم« باید بگونه ای به چشم خورد و مسلط برکار خود باشد که حس استثمار و زورگویي در یک فرد از افراد را براي حصول به برتري و زندگاني بهتر برای شخص خود مهار کند تا آرامش برقرار باشد و در جامعه ای که کینه افراد نسبت به فرد وجود نداشته باشد آرامش برقرار خواهد بود و نبود کینه و احساس ستم؛ آرامش

روان به وجود می آورد که الزمه خوشبخت زیستن است.

هابز درباره شــرایط دولت گوید: دولــتـ فرد یا گروهـ وقتي مشــروعیت حکومت کردن خواهد داشت و مردم باید اختیار و سرنوشت خود را به آن بسپارند که همه اتباع را به یک چشم بنگرد و تبعیض قائل نشــود. یک دولت نباید کاري کند

که به اتباعش آســیب و زیان وارد آید. انجام دقیق تکالیف و وظایف، میزان شایستگی یک دولت را به دســت می دهــد. در برابر، اتباع هم باید وفادار باشــند و از انجام تکالیف شانه

خالي نکنند. هابز تاکید بر یافتن راهي جهت پایان دادن به احساس تنفر آشگار و پنهان میان انسان ها و جوامع دارد و هنر دولت را در تحقق این امر مي داند. به زعــم هابز، دولت باید مانع تنازع مردم بر ســر منافع و ربودن آن توسط قوي

تر ها و زرنگتر ها شــود. هدف یک دولــت از مجازات افراد نه تنها باید اصالح مقصر، بلکه »تنبه« دیگران باشد تا تفکر خالف کردن وارد ذهن آنان نشــود، نه چشم در برابر چشم. بی طرفی و بلوغ دســتگاه قضایی یک کشور بیش از هرعامل دیگر باعث کنترل دولت و اتباع و محافظت از حقوق هر دو می شود و وای به حال کشوری که از یک دستگاه قضایی واجد شرایط برخوردار نباشد و در این مورد، شرط اصلی یافتن قاضی عادل دارای توان تشخیص و قضاوت و رعایت بی طرفی و انصاف است و انتصاب

و حمایت همگانی از او. هابز قانون طبیعي و طبقه بندي آن را به تفصیل شرح داده و آن را به قانون عمومي و مصوبات پارلماني را قانون موضوعه تعبیر کرده که افــراد را از انجام کارهایي منع و به انجام اموري تشــویق مي کند و همه تاکید او بر این است که اگر در جامعه

)ملي و بین المللي( کنترل خودخواهي افراد از دســت حاکم و مجري قانون )قانون طبیعيـ قوانین موضوعه( خارج شود صلح و آرامش، آزادي و امنیت، سعادت و آسودگي رخت بر خواهد بست و برقرارکردن مجدد نظم، کاري آسان نخواهد بود. به این ترتیب، هابز اهمیت ویژه براي دستگاه قضایي یک جامعه قائل است و بر عادل و بي نظر و عالم بودن قاضي تاکید مي کند و قاضی واجد شرایط را موجودي کمیاب و در نتیجه گرانبها مي داند.

هابز در جاي دیگري از نوشــته هایش 15 اصل براي کنترل خودخواهي افراد بیان داشته که مهمترین اصل آن نفــي و تقبیح »نخوت«

است. تالیفات مهم هابز عبارتنــد از: لوي یاتان Leviathan )عفریــت دریایــي(، ترجمه به انگلیسی کتاب جنگ های پلوپونز نوشته توسیدیدس، طبیعت انسان، تاریخ پارلمان، عناصر یک قانون )طبیعی، منطقی، مورد نیاز جامعه، حالل مسئله و نه مسئله ساز بودن، متناقض و متضاد نبودن با فرهنگ و رسوم و ...( تردید به دمکراسی )که به نظر هابز، اگر رهبری کشور به حد کافی توانمند نباشد، اصحاب کسب و کار ـ امروزه صاحبان کمپانی هاـ به اعمال نفوذ در دولت و پارلمان خواهند پرداخت(، شش درس، 7 مســئله فلسفی، پیشنویس فلســفي رابطه حکومت و جامعه، مســائل مربوط به آزادي و ضرورت ها و فرصت ها، بحث فیلسوف و دانشجو )بیان نظرات خود به طریقه پرسش و پاســخ(، علل جنگ داخلي انگلستان،

ترجمه »ایلیاد و ادیسه« تألیف همر و .... فرضیه هابز درباره حکومت، وي را به صورت یکي از پدران

علوم سیاسي در آورده است.

درباره »برنشتاین« صاحب فرضیه تعدیل مارکسیسم، و از پدران سوسیال دمکراسي ) تحول نه انقالب پرولتاریا(، به مناسبت سالروز درگذشت او

»تا طبقه زحمتکش که نگران تأمین معاش روزانه اســت، متوجه آینده خود و احقاق حق نشود و به مجالس و تریبون راه نیابد و اهل قلم و ســخن )خطابه = پابلیک سپیچ( با خود همراه نکند نمي توان به پیروزي امیدوار بود. با طبقه متوسط که از نظر شــمار برتر از طبقه باال ست و کارایي زیاد دارد نباید درافتاد که بدون کمک این طبقه، پیروزي زحمتکشان و استثمار شــوندگان دشوار و احیانا غیر ممکن خواهد شد، زیرا که طبقه باال، نیروي بازدارنده زحمتکشــان را از طبقه متوسط به دست مي آورد و بدون داشتن چنین عاملي نمي تواند به سلطه خود ادامه دهد ]بر خر مراد سوار باشد[. به عبارت دیگر، طبقه باال که پاسدار کاپیتالیسم است با اسب

طبقه متوسط مي تازد. بنا براین، تا طبقه متوســط که از دو طبقه دیگر دانش، مهارت و کارایي بیشــتري دارد و کارگزار طبقه اول است مطمئن نشود که با فرو پاشــي کاپیتالیسم منافع خود را از دست نخواهد داد دشوار اســت که تمام عیار در خدمت زحمتکشــان قرار گیرد. پس، یک طالب سوسیالیســم به همان اندازه که طبقه متوسط را به سوي خود مي طلبد باید به سوي این طبقه برود و با رفتار خود نشان دهد که افراطی نیست و تعدیل می خواهد، و نتیجه این کار همان دستیابی

به سوسیال دمکراسي یعني راه میانه است که پس از پادار شدن، چاره اي جز حرکت به سوي سوسیالیسم و شاید هم

سوسیالیسم مطلق ندارد.«. برنشــتاین که با انقالب پرولتاریا مخالف شــد گفته اســت که از این طریق، پیروزي کوتــاه مدت خواهد بود؛ زیرا که چنین انقالبي همه چیز را مي خواهد برق آســا زیر و زبر کند که براي پیشــرفت، دیگر چیزي باقي نمي ماند و چون انقالبیون، بدون داشتن تجربه الزمـ خود مي خواهند سررشــته امور را به دســت گیرند باعث پشیماني و عدم رضایت توده ها مي شوند و در این شرایط براي حفظ نظم، دیکتاتوري نظامي و یا هر شکل دیگر جاي دیکتاتوري طبقه کارگر را خواهد گرفت و توده مردم حســرت گذشــته را خواهند خورد. برنشتاین با این استدالل نتیجه مي گیرد که

به جاي انقالب پرولتاریا، باید تحول صورت گیرد. برنشــتاین حاضر نمي شــود کلمه اي درباره »مدینه فاضله« بشنود. او مي گوید که اگر به موازات تحول در جهت سوسیال دمکراسي و تکامل، سطح فهم و آگاهي ها و دانش

مردم باالنرود موفقیت به دست نخواهد آمد. برنشتاین که بعدا چند دوره عضو مجلس آلمان شد در

یکي از رساله هایش نوشته است:

»نباید منتظر فرارسیدن روزگاری شد که زمینه انقالب مورد پیش بینی مارکس فراهم شــود و تا آن زمان دست روی دست گذارد، باید از طرق دمکراتیک )صندوق رای( و مسالمت آمیز قدرت را در جامعه به دست گرفت و تحول مورد نظر را آغاز کرد. بایــد وجدان و ضمیر عوام الناس و طبقه ساکت را روشن ساخت و فعال کرد و به آنان فهماند که نباید تنها در اندیشــه امرار معاش روزانه خود باشند، باید به آینده بیندیشــند و به سوي تأمین عدالت اجتماعي ـ اقتصادي پیش بروند؛ زیرا که آزادي سیاســي و آزادی فردی براي خوشــبخت زیســتن و دغدغه نداشتن کافي

نیست.«. برنشتاین اندرز داده است: »مردم نسبت به اخالقیات، بااینکه گاهي خودشان آن را نقض مي کنند حساسیت دارند و به کسي اعتماد مي کنند که ضعف اخالقي و سابقه فساد نداشته باشد؛ بنابراین مبارزان راه تأمین عدالت اجتماعیـ اقتصادی و حذف طبقه و کالس، نخست باید خودرا مجهز به سالح اخالقیات کنند و در جامعه، نمونه باشند تا مردم حــرف و عمل آنان را بپذیرند و حمایتشــان کنند و پیش شــرط؛ مادی و آزمند نبودن اســت و پاک بودن از تفکر

لوکس گرایی.«.

آذرماه و نظرات اندیشمندان درگذر زمان

نورمحمــد تره کي ســردبیر وقــت خبرگــزاري باختر )افغانســتان( 23 آذر 1340در تهران در برابر شــماري از روزنامه نگاران ایران ازجملــه دبیران خبر، مترجمان اخبار و مقاالت خارجي خبرگزاري پارس )ایرنا( گفت که ترجمه عین مقاله، تفسیر، تحلیل و فیچر از جراید و آژانسهای خارجي براي انتشار در رسانه هاي داخلي یک ملت؛ یک گناه مضاعف است و ناني که از این طریق به دست مي آید حرام. زیراکه این عمل همانا القاء کردن عقیده و سیاست دیگران به مردمي است که به مترجم و دبیر رســانه صادقانه اعتماد کرده و معاش او را

تامین مي کنند. تره کي گفت: با ترجمه کامل یک مقاله خارجي )تفسیر و نظر(، ناخــودآگاه به دولت مربوط و گروهي که مي خواهند از آن )مقاله( نفع ببرند و زمینه سیاست خود را آماده و راه اجراي

آن را هموار سازند کمک و تأمین نظر مي شود. تره کي که مدتي را در آمریکا بسربرده بود )و 17 سال بعد رئیس دولت افغانستان شد( و در آذر 1340 )دوران نخست وزیري دکتر علي امیني( براي دیدار از ایران وارد تهران شده بود گفت: »این مطلب را به این لحاظ بر زبان راندم که مشاهده کردم رسانه هاي ایران بیش از هرکشور دیگر، مطالب نشریات خارجي را »عینا« ترجمه مي کنند و منتشر مي شود، بدون آن که بدانند پشت هر مقاله و حتي فیچر )خبر تفصیلي = رپورتاژ( چه سیاست و کدام دولت ایستاده است. این سادگي است که تصور کنیم که نویسنده مقاله واقعا نظر خودش را مطرح ساخته است و تازه اگر هم چنین باشد، انتشار کامل آن به ملت دیگر مربوط نیست. نقل دوـ سه پاراگراف به دقت انتخاب شده از هر نظر و نکته نه تنها عیبي ندارد بلکه ضروري است، اما نه متن کامل آنـ که نمي خواهم بگویم یک خیانت به اعتماد است. به جاي ترجمه مقاله دیگران، نظر خودتان را بنویسید و یا این که از اصحاب نظر داخلي بخواهید که برایتان مقاله بنویسند و یا به صورت مصاحبه نظر خودرا درباره موضوع مورد بحث بگویند

و شما بنویسید )مقاله شفاهي(.«. تره کي همچنین گفت: »ضرورت ندارد که خبر یک خبرگزاري خارجي عینا ترجمه شود، زیرا که این خبرگزاري ها بــا تأیید و حمایت دولت خود به کار ادامه مي دهند، باید عناصر مطلق خبر ترجمه شود نه ســابقه رویداد که نظر خبرنگار، دبیر و سردبیر و به احتمال زیاد خواست و دیکته دولت متبوع شان است. خبر خبرگــزاري خارجي را باید نخســت از فیلتر )صافي( عبور دهید، بخشهاي اضافي اش را که

نظر نویسنده خبر و سردبیر خبرگزاري و ...است حذف کنید و قســمتهاي ناآلوده اش را ]آنچه که زائد بر شش عنصر خبر اســت[ بردارید و »خالص ]مطلق[« آن را منتشر سازیدـ این کار سانسور نیست، وظیفه حرفه ايـ اگر نگویم مليـ یک دبیر اطاق خبر است، سانسور معنا و مفهوم دیگري دارد و عمدتا از

سوي مقامات خارج از تحریریه و یا ناشر تحمیل مي شود.«. تره کي گفت که نمي داند چه کساني و عواملي ترجمه کامل و کلمه به کلمه مطلب خارجي را در کله مترجمان ]وقت[ خبر و مقاله در ایران فرو کرده اند که عادت و روال آنان شده است، من مطبوعات ایران را که به کابل مي رســد مي خوانم و اخبار رادیو ایران را گوش مي کنم، خریــدار این خبر ها ]مخاطبان فارسي زبان[ گمراه مي شوند و فعال کسي هم نیست که از حقوق خریدار خبر و مقاله ]مصرف کننده آن = مخاطبان[ دفاع کند. تکرار مي کنم: اخبار آژانســها و رسانه هاي ملل دیگر، کتاب

نیست که ترجمه کتاب باید کلمه به کلمه باشد. تره کي سپس به پخش اعالن تجاري از رادیو دولتي ایران اشاره کرد و گفت که در جاي دیگر دنیا ندیده است یک رادیو و یا تلویزیون دولتي، اعالن تجاري و متن ترجمه مقاله خارجي پخش کند. دولت ها با هدفهاي فرهنگي و آموزشي رسانه داري مي کنند نه کسب مال، که در شأن دولت نیست. از روزي که

به تهران آمــده ام هروقت رادیو را باز کرده ام این اعالن را شنیده ام که »روغن نباتي قو طعم کره دارد«. آیا پیش خود مجسم کرده اید اگر کسي پیدا شود که ثابت کند طعم کره ندارد و دســتگاه دولتي )مثال رادیو( واسطه تبلیغ دروغ یعني شــریک جرم شده است،

چه خواهد شد؟.]در طول اقامــت تره کی در تهران، به نوبت یکی از دبیــران خبرگزاری پارس برای چند ســاعت مهماندار او می شــد که در پارک هتل اقامت داشــت. به این دبیران گفته شده بود که تره کی افکار کمونیســتی دارد، مواظب زبان خود باشند. ناشــر مجله روزنامک و در آن زمان از سردبیران خبرگزاری، نخســتین مهماندار او بود، به مدت 5 ساعت. نخستین ســئوال تره کی از او این بود که جهت قبله را در ســاختمان پارک هتل نمی داند تا نمازش را پیش از آنکه قضا شــود بخواند زیراکه طرز قرار گرفتن ســاختمانها متفاوت است و خورشــید هم امروز زیر ابر پنهان است تا از طریق آن جهت قبله را به دســت آورد. نگارنده تعجب خودرا پنهان نکرد و در بازگشت به ساختمان خبرگزاری که در میدان 15 خرداد قرار داشت قضیه را به ابوالحسن کمالی مدیرعامل وقت خبرگــزاریـ خواهرزاده محمد مســعود روزنامه نگار معروفـ و دیگران گفت و در دفتر خاطراتش نیز یادداشت کرد که تا کنون در چند نشریه با

تیتر »کمونیست نماز خوان« نقل شده است.[. نورمحمد تره کي که یک روزنامه نگار با تجربه بود در سال 1358 در جریــان کودتاي معاونش حفیظ اهلل امین که دولت شوروي وي را عامل »سیا« اعالم کرده بود کشته شد و قتل او باعث ورود نیروهاي شوروي به افغانستان گردید که مسائل

جاري دنباله همان رویداد است.

نظرات ژورنالیستی تره کي: ترجمه عین مقاله، تحلیل، تفسیر و فیچر از جراید خارجي براي انتشار در رسانه هاي داخلي یک گناه مضاعف است و ناني که از این طریق به دست مي آید؛ حرام

تره کی

روزنامک- دی1393- شماره نهم22

آذرماه و نظرات اندیشمندان درگذر زمان

» Thomas Carlyle امــروز زادروز »توماس کارالیــلمورخ، نویسنده، مدرس و اندیشمند بزرگ اسکاتلندي است که چهارم دسامبر سال 1795 )13 آذرماه( به دنیا آمد و آتار متعدد از او باقي مانده اســت که مهمترین آنها کتاب چند

جلدي »تاریخ انقالب بزرگ فرانسه« است. »کارالیل« در حرفه تاریخ نگاري انقالب کرد و تالیفاتش را بدون »فوت نت« منتشــر ساخت و روشي را پایه نهاد که اینک به »تاریخنگاري ژورنالیستیک = ژورنالیستی، نوشتن رویدادهای گذشته به سبک روزنامه نگاریـ خبرنویسی و

نظرنویسی توأم« معروف شده است. وي معتقد بود مردمي کــه به یک مورخ اعتماد دارند باید حرف هاي او را بپذیرند و لذا نیازي به ذکر غیر ضروري مآخذ و اصحاب قول نیســت و نباید مطلــب تردید دار را نقل کرد که مســتلزم ذکر منبع و مأخذ اســت. مورخ باید قبال درســتي مطالبي را که به دست آورده آزمایش کرده باشد. اگر مورخ که نوشته او تا ابدیت باقی خواهد ماند، پاک کردنی نخواهد بود و به آن استناد و از آن پندگیری خواهد شد، شخصا به موردي تردید داشته باشد باید تردید خود را ذکر کند و به گردن دیگران انداختن و تکرار »شایعه و مطلب مورد تردید« از طریق نقل قول درست و پذیرفتنی نیست. ذکر مآخذ که خود آنها هم معلوم نیست معتبر باشند باعث پیچیدگي نوشته و اطاله کالم مي شود. بکار بردن همه مآخذ و رفرنس ها تنها براي یک سکالر )کار دانشگاهيـ مدرس و

پروفسورـ رساله و کتاب درسي( الزم است. »کارالیل« تایید کرده اســت که فردی که در جریان یک قضیه و رویداد جاری اســت ]امروزه؛ مقام، شــاهد، قاضی و روزنامه نگار[ باید مشــاهدات و اطالعات خودرا

به نام »تاریخ جاری« بنویســد که پژوهشگران و مورخان پس از او، این ســر نخ بگیرند و دنبال کنند. مطالب »تاریخ جاری« قطعی نیســت و با بدست آمدن واقعیت های تازه، قابل اصالح و دوباره نویسی اســت. تفسیرنگاران نظرات »کارالیل« منظور اورا از »فردی که در جریان یک قضیه و رویداد جاری است«، روزنامه نگار، خاطره نویس، مقام وقت، منشي و ... نوشته اند. به این ترتیب، »کارالیل« راهي را گشود که به قبول این اصل انجامید که روزنامه نگار »تاریخ امروز«

را مي نویســد و عناصرش را به دست مي دهد و تاریخنگار بعدا پس از حصول نتیجه با حوصله بیشتر و انتخاب یک روش تحقیق مطمئن و متدولوژي، آن را دنبال خواهد کرد و با جمع آوري اسناد الزم، کل »رویداد« از علل تا نتایج را شــرح مي دهد و »علت و یا علل« و »نتیجه و یا نتایج« را باید روشــن سازد تا درس بیاموزد و اشتباه تکرار نشود. بنابراین، این دو حرفــه )روزنامه نگاري و تاریخ نویسی( داراي یک قلمرو واحد هستند

و هرچه که امروز »خبر« رسانه است فردا می شود »تاریخ«. بنابراین، اگر روزنامه نگار وظیفه خودرا در نوشتن خبر یعنی جمع آوری همه عناصر آن ]عناصر شش گانه[ انجام نداده

باشد، وظیفه تاریخ نگار مضاعف می شود.»کارالیل« مورخ را به مثابه یک پلیس می داند ]کارآگاه پلیسـ پلیسی که ماجرارا تا رسیدن به نتیجه دنبال می کند که ســند به دست قاضی محکمه برســد[ که براي »قاضي تاریخ« مدرک جمع آوري مي کند و »قاضي زمان« جز نوشته و یا کتاب تاریخ کسي دیگر نمي تواند باشد و »دادرسي« همان

شرح رویداد است که چرا شروع شد، چگونه انجام گرفت و به کجا ختم شد ]نتیجه چه بود[.

به عقیده »کارالیل« و پیروان نظر او، هیچ فرد ]عمدتا؛ مقام[ و گروه و هیأت راه فرار از دست کارآگاه و قاضي تاریخ ]مورخ و کتاب تاریخ[ را نخواهد داشت؛ لذا باید مراقب اعمال هر روز خود باشد. پلیس تاریخ با دیگر پلیس ها، بازپرس ها و دادیارها این فرق را دارد که هم برضد و هم در دفاع از یک رویداد و اصحاب آن، به جمع آوري سند مي پردازد و کار او یکطرفه نیست و نباید باشد. ]در کشورهایی که سیســتم قضایی انگلوساکســون دارند، ازجمله ایاالت متحــده آمریکاـ بازپرس و دادیار دنباله کار پلیس را می گیرند و قاضی محسوب نمی شوند. به عبارت دیگر؛ قضاوت کار دادگاه استـ دادگاه دارای هیأت منصفه در جوار خود. بنابراین، بیشــتر بررســی ها و تعقیب قضیــه بــر دوش کارآگاه پلیس Detective قراردارد.[. با این استدالل، تاریخ نگار همان روزنامه نگار است که به جاي امروز در باره دیروز و دیروزهاي دور تحقیق مي کند و مي نویسد تا تجربه گذشتگان هدر نرود و در امور جاري بکار گرفته شود

و اشتباهات تکرار نگردد. »کارالیل« نسبت به مورخان پیش از خود، به »ناراتیو - شرح نویسي به زبان ساده« یک رویداد تاریخي توجه بیشتري دارد تا به ردیف کــردن مآخذ و منابع و رفع مســئولیت کردن از خود، و تاریخ نگاري پر از فوت نت نویسي را نوعي رونویسي ) رونوشت برداشــتن( و تکرار کار به جای تکرار

چاپ خوانده است.

زادروز »کارالیل« و نظر او درباره تاریخنگاري - مورخ در نقش یک کارآگاه )پلیس( تألیف تاریخ انقالب فرانسه بدون فوت نت و بیبلیوگرافی

Thomas Carlyle

ســناي آمریکا 16 دســامبر 2011 )25 آذرماه 1390( متعاقب مجلس نمایندگان این کشــور راي به تحریم بانک مرکزي جمهوري اســالمي ایران داد. قبال کانادا و انگلستان

این بانک را تحریم کرده بودند. شاید این نخســتین بار در تاریخ بانکداري باشد که بانک

مرکزي یک کشور تحریم مي شد. معارضه آمریکا و جمهوری اسالمی ایران که از نیمه نوامبر 1979 )35 سال پیش و از زمان تصرف سفارت آمریکا در تهران و گروگانگیری کارکنان آن به مدت 444 روز( آغاز شــده و سال به سال ابعاد تازه ای به

خود گرفته است.

از آنجا که بیشتر این تحریم ها قانون شده است، قوه مجریه آمریکاـ اگر زمانی تصمیم به لغو آنها بگیردـ باید لغو قانون را از قوه مقننه بخواهد که در کنترل حزب دیگری استـ حزب سختگیر و محافظه کار جمهوریخواه که بیشتر سیاست های

»اوباما[ را قبول ندارد.

هــواداران »بابک خرم دین« و پیــروان عقاید اجتماعيـ اقتصادي او )نوعی سوسیالیسم و مالیم تر از فرضیه مزدک( از دهه سوم نوامبر 842 میالدي )آذر ماه 221( درآذربایجان، اصفهان، فارس و کرمان بر ضد حکومت خلیفه عباسي دست به یــک عصیان گســترده زدند که به نوشــته مورخان، در

بیدارکردن ایرانیان موثر واقع شد. این بپاخیزی پنج ســال پس از قتل فجیع بابک به دست المعتصم )خلیفه وقت( روی داده بود که در ســامرا صورت گرفته بود. المعتصم مازیار و افشــین دو سردار ایراني دیگر را هم که در دست او گرفتار بودند، متعاقب قتل بابک کشته

بود. معتصم به افشین هم که با او از در مسالمت وارد شده بود رحم نکرده بود. پیروان بابک پرچم سرخ به دست داشتند و جامه سرخ برتن می کردند که بیادگار مانده و از آغاز قرن 20 کمونیست ها را »سرخ ها« می خوانند و پرچم های کشورهای

سوسیالیسی سرخ رنگ است.

25 آذرماه امسال، معارضه آمریکا با ایران و تحریم ها که در آمریکا »قانون« شده اند 35 ساله شدند

بپاخیزی سراسري هواداران بابک خرم دین در سال 842 میالدي

یکم آذرماه 1377 و در ســاعات شــب، چند نفر به خانه داریوش فروهر ناسیونالیست 70 ساله و از مردان سیاسي وقت رفتند و او را در اطاق کارش )طبقه دوم خانه اش واقع درخیابان

هدایــت( با وارد آوردن ضربات متعدد کارد به ناحیه ســینه کشتند و همسر 58 ساله وي بانو پروانه را هم در طبقه اول خانه به همان صورت )ضربات کارد( از پاي درآوردند و اجسادشان

را روي صندلي قرار داده و خانه را ترک گفتند. این دو قتل که در ادامه ناپدید شــدن و قتل چند نویسنده صورت گرفته بود

عنوان »قتلهاي زنجیره اي« به خود گرفته است.

قتل داریوش فروهر و بانو پروانه

23 روزنامک- دی1393- شماره نهم

غالمحسین صالحیار روزنامه نگار نامدار ایران نوزدهم آذرمــاه 1382 )دهم دســامبر 2003( در تهران و در 71

سالگي درگذشت. به تأیید انجمن هاي جهاني فعال در حرفه ژورنالیســم، وي در دو دهه روزنامه نگار شــماره یک ایران بشــمار مي رفت. صالحیار دو بار سردبیر روزنامه اطالعات بود و تیراژ این روزنامه را به مرز یک میلیون نزدیک ســاخته بود. وي همچنین موسس خبرگزاري رادیو تلویزیون )واحد مرکزي خبر(، نخستین سردبیر روزنامه آیندگان، موسس نخستین خبرگزاري غیردولتي ایران )پرس اي جنت(، از موسســان سندیکاي خبرنگاران و نویســندگان و مؤلف چند کتاب از

جمله »چهره مطبوعات معاصر« بود. ابتکار افزودن خبرهاي همان ساعت، معروف به »سپات نیوز« ایران و تهران بر اخبار راس هر ســاعت در رادیوـ از زمستان سال 1350 )اخبار معروف به سه دقیقه اي که قبال به گزارشهاي سایر کشــورها اختصاص داشت( از اوست. همچنین تحلیل مهمترین خبرهاي روز )ایران و سایر ملل( در پایان اخبار ساعت هفت بامداد رادیو و تکرار آن در اخبار

ساعت هشت. صالحیار 18 سال پیش از قرار گرفتن اخبار رویدادها در اینترنت، به نشست بین المللي ناشران و سردبیران نوشت که رسانه هاي چاپي باید توجه بیشتري به تحلیل و تصویرهاي خبري، حاشــیه نویســي و مطالب آموزش دهنده کنند تا انتشار خبر مطلق، زیرا اینک ابزارهاي خبررساني سریعتري در جهان پدید آمده انــد ]در آن زمان رادیوتلویزیون[ که مخاطبان را تا حدي زیاد از خوانــدن آنها در روزنامه )که

ســاعت ها پس از وقوع رویداد منتشــر و به دست آنان می رســد( بي نیاز مي کنند. صالحیار به جاي شرکت در این نشست )که از او دعوت به عمل آمده بود(، رساله فرستاده بود، زیرا که نمي خواست حتي براي چند روز

از روزنامه اطالعات غیبت داشته باشد. در دوران سردبیري، صالحیار در ساعات شب، اگر فرصتي مي یافت، خود با خبرنگاران

به دنبال پوشش اخبار حوادث شهری می رفت که پرخواننده

اند تا عناصر خبر کامل و داراي عکس باشد و بداند که تیتر روز بعد او چه خواهد بود.

یکي دیگــر از ابتکارهــاي صالحیار که در اجرایش تعصب مي ورزید؛ از دســت نرفتن اخبار مربــوط به روزنامه نــگاري و روزنامه نگاران از هرگوشــه دنیا )صرف نظر از کدام کشــور( بود. وي هر روزـ حتــي تعطیالت، ســاعت چهار بامداد به روزنامه مي رفت. وي بارها گفته بود: ما اجناسي »ندید« و به انتخاب

خودمان به مشتري عرضه مي کنیم )مي فروشیم( و لذا باید بکوشیم که حتي االمکان این کاال مورد نیاز و خواست او باشد تا خودمان. بنابراین، باید دائما از مخاطبان نظرسنجي کنیم تا بدانیم که چه مطالبي را مــي خواهند و چه مطالبي را نمي خواهند، نیازشان که هرچند ســال یکبار به مقتضای زمان

تغییر می کند چیست. صالحیار فارغ التحصیل دانشکده حقوق و نیز نخستین دوره آموزش روزنامه نگاري ایران )ســال 1335 هجري = 1956( در ســالهاي آخر عمر درصدد تاســیس بنیادي غیرانتفاعي مرکب از روزنامه نگاران حرفه اي به منظور ارتقاء کیفیت ژورنالیســم ایران برآمده بود و طرح خودرا همراه با امضاي دهها روزنامه نگار موافق این طرح براي تصویب به وزارتخانه هاي مربوط و دفتر ریاست جمهوري فرستاده بود که پیش از اخذ نتیجه درگذشــت که الزم است این طرح از

بایگاني خارج و نکات آن دقیقا بررسي شود. تیتر معروف »شــاه رفت« در روزنامه اطالعات یادگار اوست، در پي مصادره شــدن این روزنامه در تابســتان ســال 1358، صالحیار که با دولتي شــدن روزنامه عمومی )حرفه ای( مخالف بود خودرا خانه نشین، و به اصرار دیگران که ایران را ترک گوید اعتناء نکرده بــود. با وجود این، پس از تجدید حیات روزنامــه ایرانـ قدیمی ترین روزنامه کشــور که دهها سال پیش از آن کار خــودرا به نام »وقایــع اتفاقیه« آغاز کرده بود، از این موسســه دیدن کرد و از تــالش و ابتکار دکتر

فریدون وردی نژاد به زنده کردن آن روزنامه قدردانی. وی ضمــن بازدیــد از تحریریه روزنامه ایران گفت کــه در دهه 1340 در جلسات مربوط به انتشــار مجدد روزنامه ایران شرکت داشت که به نتیجه نرسید. وی وجود یک روزنامه ملی در هر کشور را مغایر ژورنالیســم حرفه ای ندانســت و گفت که »روزنامه ملی« بماننــد رادیوتلویزیون ملی تعریف ویژه خودرا داردـ جز 3ـ 4 کشــور، رادیوتلویزیون در سایر کشورها دولتی است. روزنامه ملی طبق تعریف آن، باید هر سه قوه حکومتی را به یک چشم بنگرد و یکسان پوشش دهد، به آموزش عمومی )ارتقاء سطح معلومات و آگاهی های شهروندان( کمک کند، اخبار حوادث را اندرزگونه و بازدارنده بنویســد، گذشته با عظمت میهن را یادآور شود و بمانند نیروهای مسلح از کشور و سیاست های آن دفاع کند و با مهارت تمام، زمینه اجرای برنامه های دولت را هموار سازد و در عین حال از طریق »میز نظرسنجی« خود زبان شــهروندان باشد. صالحیار گفت که در جوانی مدتی مترجم اخبار شــب خبرگزاری پارس بود و اخبار 3 دقیقه ای سر هر ساعت را برای پخش از رادیو تنظیم می کرد. وی در پاسخ به پرسش یک عضو تحریریه روزنامه ایران، تأیید کرد که در جوانی که اهل تئاتر و هنر نمایش هم بود تفکر کمونیســتی داشت و هنوز هم سوسیالیسم مالیم و عملی را رد نمی کندـ آن چیزی که در الهیات هم آمده است. صالحیار روزنامه نگاران قدیمی ازجمله دکتر انور خامه ای را تشویق به دیدار از اطاق خبر روزنامه ایران کرده بود. صالحیار حضور در پنجشنبه ها در کافه نادری تهران را دهها سال و تا آخرین ماهی که در قید حیات بود ترک نکرد و در این روز

در آنجا با دوستانش دیدار داشت. در آذرماه 1382 روزنامه نگاران قدیمي از این که برخي از رسانه هاي تهران ازجمله روزنامه اطالعات که صالحیار مویش را در راه پیشــرفت آن ســپید کرده بود جز چاپ

آگهي های ترحیم و تسلیت افراد، اشاره دیگري به درگذشت او نکرده بودند گله داشتند. صالحیار از شهریورماه سال 1335

)سپتامبر 1956( در روزنامه اطالعات قلم مي زد.

سالگرد درگذشت غالمحسين صالحيار روزنامه نگار بزرگ ایران - اشاره اي کوتاه به کارهاي اوـ دیدار او از روزنامه ایران و تأیيد وجود یک روزنامه ملی در هر کشور

صالحیار در دهه 1940

صالحیار در دهه 1370

»جک لنــدن Jack London « نویســنده و روزنامه نگار سوسیالیســت آمریکایي که 12 ژانویه 1876 میالدي در سانفرانسیسکو به دنیا آمده بود 22 نوامبر )یکم آذرماه( در سال 1916 و در 40 ســالگي از بیماري کلیه درگذشت. از وي 50 کتاب و عمدتا داستانی و داستان کوتاه و دهها رساله

بجاي مانده است. جک لندن که نام او قبــال John Griffith Chaney بود به یک نشست روزنامه نگاران پیشنهاد کرده بود که به جاي مقاله سیاسي رســاله سیاسي نوشته شــود، زیرا که ستون روزنامه جاي کافي براي اداي همــه مطلب را ندارد و کوتاه نوشتن یک تحلیل سیاسي، خواننده را به جایي نمي برد و احیانا

او را گیج و گمراه مي کند.

داستانهاي جک لندن آکنده از انتقادهاي اجتماعي هستند که در هر کدام کوشیده است یک مشکل جامعه را نقد کند.

بر ضد اســتثمار و جوامع طبقاتی نوشته، صدای فقیران و ستمدیدگان شده و راه ریشه کنی علل فقر را به دست داده است. جک علل پیدایش مسائل اجتماعی را در قالب داستان برنگاشته و از طبقه زحمتکش به دفاع برخاسته است. وي می گوید که علت و یا علل هر مســئله باید شناخته، اعالم و از میان برداشــته شود. از به جان معلول افتادن

نتیجه ای حاصل نخواهد شد.کتاب های »جک لندن« به 70 زبان ترجمه شده و برخي به صورت فیلم سینمایي درآمده اند. شمار خوانندگان جک

ـ مرد محبوب چپگرایان جهانـ درخارج از آمریکا بیش از داخل این کشور بوده است.

کارهای چشــمگیر جک در حرفه روزنامه نگاری؛ پوشش جنگ ژاپن با روسیه در خاور دور در ســال 1904، انقالب مکزیک و حریق بزرگ سانفرانسیسکو بود که این گزارش ها در روزنامه هــای آمریکا و بویژه روزنامه »سانفرانسیســکو اگزامینر« به چاپ رسیدند. در زمینه تفسیرنگاري، نظر جک بر این بود که یک تفسیرنگار باید خودرا اندرزگوی جامعهـ مردم و دولتـ بپندارد و امین باشد و گمراه نکند. فرضیه او که چرا مردم به اندیشه انقالب می افتند و یا سوسیالیست می شــوند همچنان مورد استناد

»جک لندن« نویسنده سوسياليست آمریكایي که صداي مردم فقير بود، برضد طبقاتي شدن جوامع و استثمار مي نوشت و از تفسيرنگاران می خواست که اندرزگوی دولت و ملت باشند

جک لندن

آذرماه در دنیای رسانه ها: کتاب، روزنامه، مجله، رادیو و تلویزیون، فیلم و عکس و ابزارهای کمکی آنها: خبرگزاری ها، سرچ اینجین ها

روزنامک- دی1393- شماره نهم24

آذرماه در دنیای رسانه ها: کتاب، روزنامه، مجله، رادیو و تلویزیون، فیلم و عکس و ابزارهای کمکی آنها: خبرگزاری ها، سرچ اینجین ها

است. به باور جک، وجود فساد و تبعیض ]انحصار[ و قدرت گرفتن تایکون ها )سرمایه داران( و بی نظمی دولتی ]اداری[ در یک جامعه باعث گرایش مردم به سوی سوسیالیسم و یا

انقالب می شود و در این شرایط یک جرقه کافی است. داســتانهای جک زمینه واقعی دارند. برای نوشتن هر داستان دست به مسافرت زده و آنچه را که در نظر داشته بنویسد مشــاهده عینی و تجربه کرده است. او برای نوشتن

داستان افســانه دریای جنوب، به منطقه استرالیا سفر کرد. جک هر وقت که فرصت می یافت در شهر اوکلند )به فاصله ای کوتاه از سانفرانسیســکو( در خیابانی که به دانشــگاه کالیفرنیا )شاخه برکلی( منتهی می شود برای مردم سخنرانی انتقادیـ پیرامون یک موضــوع روزـ می کرد. همین کار او، این شهر و شــهر مجاور آنـ برکلی را به صورت کانون روشنفکران در آورده و هراعتراض سیاسی ازجمله اعتراض

به ادامه جنگ ویتنام، آزمندی کمپانی ها و ... از این دو شهر آغاز شده است.

کتابهــای معروف جک عبارتند از: سرنوشــت بشــر، پیش از آدم )خلقت(، جنگ طبقاتی، عشــق به زنده ماندن، گرگ دریایی، انقالب، توانایی و توانا، پســر خورشــید، چرا سوسیالیست شدم، پاشــنه آهنین، نیش سفید، ستاره سیار،

دختر برف، دردسر سازان مکزیک و ....

دهم دسامبر 1953 عبداهلل یوسف علی از شیعیان هند در 81 ســالگی در انگلستان درگذشت. وی در دهه 1930 )از 1934 تــا 1938(، آیات قرآن مجید را به انگلیســی ترجمه کرد که در الهور به چاپ رسید و به توزیع داده شد. از آن پس تجدید چاپ این ترجمه آیات قرآن مجید ادامه داشته و در بیشتر کتابخانه ها در سراسر جهان در دسترس است. یوسف علی که یک استاد معارف اسالمی بود و زمانی رئیس کالج اسالمیه الهور و از نزدیکان عالمه محمد اقبال، بر زبانهای عربی و انگلیسی مسلط بود و عالوه بر هند و چند کشور دیگر، در دانشگاه لیدز انگلستان تحصیل کرده بود.

عبداهلل یوســف علی که در مومبای )بمبئی( به دنیــا آمده بود تمامی آیات قــرآن را به ذهن

سپرده بود.عبداهلل یوســف علی در دیدارهایی که پس از سال 1938 از کشــورهای مختلف ازجمله کانادا و آمریکا داشت، در چند سخنرانی ضمن برشــمردن اهمیت کار خود در آشناساختن انگلیســی زبانان و انگلیسی دانان با شریعت و

دستورهای اسالمی گفته بود از آنجا که اسالم هرگونه بهره کشی از افراد )اســتثمار( را رد کرده و امر به عدل، انصاف

و مروت داده اســت با کاپیتالیسم، امپریالیسم و هرنوع سلطه گری موافقت ندارد و بر ضد هرگونه فساد، تباهی و تجاوز است. وی استدالل کرده بود از آنجا که مارکسیسم به معنویات که خواست بشر است توجه نکرده سرانجام شکست خواهد خورد. یوسف علی ضمن دفاع از دمکراسی اسالمی گفته بود که دست هایی در کار بوده که نگذاشته اند در مغرب زمین، مردم با مکتب اسالم و واقعیت های آموزش های آن آشنا شوند. وی قرآن مجید را قانون اساسی

اسالم و مسلمانان خوانده بود.

مترجم آیات قرآن مجيد به انگليسی، نظرات و اظهارات او

عبداهلل یوسف علی

پیر برتون

Nathan Cole

4 دســامبر 1881لس آنجلس Nathanتایمز که توسط ناتان کول Thomas و توماس گاردینر ColeGardiner )اســکاتلندی( و هر دو روزنامه نگار تاسیس شده بود به نام »لس آنجلس دیلی تایمز« نخستین شماره خودرا به توزیع داد. مالکیت

لس آنجلس تایمزـ یکی از چهار روزنامه ردیف اول آمریکا ـ تاکنون چندین بار دســت به دست شده است. دو مؤسس نخســت این روزنامه چون نتوانستند به ســود دهی برسند آن را به کمپانی میرورMirror که لــس آنجلس تایمز را در چاپخانه خود چاپ می کرد فروختنــد. کمپانی مالک »لس CBS آنجلس تایمز« در جوار این روزنامه، شــبکه تلویزیونیرا تاسیس کرد و بعدا آن را فروخت. به سبب کثرت ایرانیان در کالیفرنیــای جنوبی، لــس آنجلس تایمز بیش از ســایر روزنامه های آمریکاـ درباره ایران و ایرانی خبر و مقاله دارد.

133 ساله شدن لس آنجلس تایمز

»پیر برتون« شناخته شده ترین روزنامه نگار و تاریخدان کانادایي 30 نوامبــر 2004 )9 آذرماه( در 84 ســالگي

درگذشــت و 50 کتاب) 45 کتــاب تاریخ و 5 کتاب درباره روزنامه نگاري( از خود به یادگار گذارد. نظرات او درباره »کریتیکال آنالیسس«، »چشــم اندازهاي تازه« درباره چگونگي تحلیل رویدادهاي روز و »کاوش در درون رویدادهاي گذشــته« که در کتابهایش منعکــس اند در دانشــگاهها در کالســهاي »تاریخ نگاري« و

»نوشتن مقاله هاي ویژه« تدریس مي شوند. برتون که درعین حال یک ناسیونالیست کانادایي بود حرفه نوشتن را از روزنامه نگاري آغاز کرده بودـ روزنامه نگاري نوشــتاري و گفتاريـ و هرگز روزنامه نگاري را به خاطر تاریخ نگاري ترک نکرد. او از آن دسته مورخاني بود که تاریخ نگاري »ناراتیوـ شرح جزئیات رویداد و تفصیل

کامل آن به زبان ساده« را ترجیح مي داد و دنبال مي کرد و مي گفت: چرا تاریخ را به گونه اي بنویســیم که کسي آن را نخواند، خواندنش خسته کننده و وقت گیر باشــد و با یک بار خواندن، مفهوم نشــود و بر

ذهن نقش نبندد. وي بر این اصل که مــورخ تاریخ داخلي )ملي( قطعا یک وطندوست و مورخ تاریخ ملل )عمومي( یک انســان دوســت است پاي مي فشرد و تحریف منفي هر دو تاریخ را اگر عالما

و عامدا باشد یک خیانت مي دانست. برتون که از معتقدان به نظام مدني کنفدراسیون کانادا بود مورخان را تشویق به نوشتن داستان بر پایه رویدادهاي آموزنده و میهني تاریخ و فیلمسازان را به تهیه و تولید فیلم ســینمایي بر پایه این داستانها مي کرد و بر این باور بود که

این کار به آموزش عمومي کمک مي کند.

شناخته شده ترین روزنامه نگارتاریخدان کانادایي، و نگاهي کوتاه به نظرات او

Erico 17 دسامبر)26 آذرماه( زادروز اریکو وریسیموLopes Verissimo نویسنده بنام برزیلی است که در 1905 به دنیا آمد و 70 ســال عمر کرد. روش داستان نگاری او، از آغاز قرن 21 جهانی شده و عمومیت یافته است زیراکه نسل عصر اینترنت و تکنولوژی پیشرفته، داستان به سبک

قرون 16 تا 19 و عهد رومانتیسیسم را بر نمی تابد.روش وریسیمو که به فرضیه ای به نام او شهرت یافته این است که نویسنده باید آنچه را که خود لمس می کند و یا دیگران لمس و تجربه می کنند و با اوـ بدون کم و کاست ـ در میان می گذارند برنگارد تا در مخاطبان موثر واقع شود و شمعی باشد که راه آنان را روشن سازد تا به بیراهه نیافتند

و اتالف عمر نداشته باشند که عمر انسان کوتاه و محدود است.

وی معتقد به شکافتن مشکالت حتی مسائل سیاسی از طریق نوشتن داستان است و داستان باید آموزش عمومی دهد نه اینکه فقط سرگرم کننده باشد. او داســتان نگار را انسانی بزرگ و با قدرت تخیل وســیع و دارای مهارت بسیار در زبــان مادری خود می دانــد و می گوید که

یک داســتان نگار باید مقدمات همــه دانش ها را بداند و بحرالعلوم باشد تا بتواند خوب بنویسد و مقصود را بیان دارد

که مطلب او بر دل نشیند و در ذهن نقش بندد.

داستان نگار باید مســافرت کند و در میان مردم باشــد. دنیای امروز داستانگار

کافه نشین و خیالباف نمی خواهد. داستانگار باید در عین حال روزنامه نگار، تاریخنگار، و عاشــق مردم بوده و آزمندی

نداشته باشد. داســتانهای معروف اریکو عبارتند از: گربه ســیاه روی زمین پر از برف، شبهای

مکزیک، جناب سفیر، باد و گذر زمان. کتاب های غیر داستانی مهم اریکو، تاریخ ادبیات برزیل،

فنون نگارش، ادبیات تطبیقی و ... هستند.

نویسنده برزیلی که روش داستان نگاری قرن 21 را به دست داد داستان نگار باید جامعه شناس، روانشناس، انسانشناس و عاشق مردم باشد

Erico Lopes Verissimo

25 روزنامک- دی1393- شماره نهم

جک اندرسون Jack Anderson روزنامه نگار اینوستیگیو آمریکا = Investigative Journalist که در جهان به پدر این نوع روزنامه نگاری معروف شده است 17 دسامبر 2005 )26 آذرماه( درگذشــت. وی که بسال 1922 به دنیا آمده

بود 83 سال عمر کرده بود. جک از نوجوانی به کار قلم و خبرنگاری پرداخته بود و در طول جنگ ژاپن با چینیان در چین بسر می برد. وی می گفت که نقل اخبارعادی و رسمی و بدون تحقیق بیشتر، مصاحبه ها و نطق ها کافی نیست باید مردم از آنچه که در پس پرده می گذرد، از خالف کاری ها، از توطئه ها، از اشتباهات، آزمندی ها و ... با خبر شــوند و در صدد اصالح جامعه خود برآیند و این بازگرداندن آب رفته به جویـ از طریق صندوق آراء، از طریق دادن دادخواست به دادگاه و نوشتن نامه به روزنامه

ها و پارلمان و ... عملی خواهد بود. جک اندرسون عالوه بر دادن مطلب به روزنامه ها، در مجله میلیون تیراژی پارید Parade کار می کرد، مفسر شبکه تلویزیون ای بی سی ABC بود و مطالب او در برنامه »صبح

بخیر آمریکا« این شبکه پخش می شــد و با یک فرستنده رادیوئی نیز به صورت مصاحبه همکاری داشت که ابتکاری تازه بود و در این مصاحبه ها پیرامون مسائل روز نظر می داد. برخی از مطالب اینوستیگیتیو جنجال برانگیز او )روزنامه

نگار در نقش کارآگاه( عبارتند از: کشــف ماجرای ایران کونترا، نقشــه »سیا« برای قتل کاســترو و یا دود کردن ریش او، اطــالع قبلی ادگار هوور

Edgar Hoover رئیــس وقت اف. بــی. آی )پلیس امنیت داخلی آمریکا( از نقشه قتل جان اف. کندی در شهر داالس تکزاس، ارتباط هوور با مافیا، دست داشتن هوور در مسئله واترگیت، همجنس باز بودن هوور، و همچنین کشــف این قضیه که چرا ریچارد نیکســون اصرار داشت که جان لنون )خواننده انگلیسی( از آمریکا دیپورت شود )زیرا که لنون بر ضد جنگ بود و علیه نیکسون تبلیغ می کرد( و نیز کشف یک تصمیم گیری محرمانه آمریکا و پاکستان در جریان جنگ 1971 هند و پاکستان بر سر بنگالدش، کشف تقلب کاری در بورس سهام )وال استریت(، کشف علل بحران بانکهای معروف به صندوق پس انداز و وام، کشف آزمندی برخی از کمپانی های بزرگ و اعمــال نفوذ در تصمیم گیری های دولتی. و به این جهت مقامات دولتی نظر خوبی با جک اندر سون نداشتند. جک اواخر عمر به بیماری پارکینسون )لقوه( مبتالء و از عوارض این بیماری درگذشت. پس از مرگ او، تالش بســیار به عمل آمد تا فایلهای او یافت شود و معلوم

گردد که کدام منابع به وی اطالعات می دادند.

وضعیت بد رسانه ها )نشــریات، تلویزیونها و سینماها( که اینترنت و خبر و نظررسانی های آنالین رقیب آنها شده اند گریبانگیر »تریبیون«، کمپانی بزرگ رســانه ای ردیف سوم آمریکا شد و این شرکت هشتم دسامبر 2008 خودرا از دســت طلبکاران زیر حمایت قاضی دادگاه ورشکستگی قرارداد که این عمل در آمریکا به »مشمول فصل 11« قانون

ورشکستگی قرارگرفتن معروف است. یک کمپانــی و یا فرد کــه از بازپرداخــت دیون خود در سررســید عاجز باشــد برای جلوگیری از حراج شدن امــوال و نیز جهــت ادامه کار، خــودرا در پنــاه حمایت قاضی قرار می دهــد و به این ترتیب بــرای خود »وقت«

می خرد. کمپانــی تریبیون صاحب نشــریات متعدد از جمله ده روزنامه یومیه اســت که معروفترین آنها لس آنجلس تایمز، شــیکاگو تریبیون، بالتیمور سان، هارتفورد کورنت و اورالندو سنتینل هســتند، و همچنین دهها مجله و رادیو و 23 شبکه تلویزیونی. شمار کارکنان این کمپاني از رقم 20 هزار تجاوز مي کند. روزنامه هاي یومیه این کمپاني ظرف یک سال منتهي به دسامبر 2008 یک سوم تیراژ خود را از

دســت داده بودند و از همه بیشتر لس آنجلس تایمز که از یک میلیون و یکصد هزار نسخه در روز به 740 هزار نسخه

کاهش یافته بود. در دســامبر 2008 ناشــران و صاحبان شــبکه های

تلویزیونی مدعی شده بودند که آگهی ها و مخاطبان خودرا به وبسایت ها و آنالین ها باخته اند، ولی استادان روزنامه نگاری و اصحاب نظر در این رشته گفته بودند که عدم تطبیق با عصر اینترنت و از دست دادن روزنامه نگاران خوب و ماهر باعث کاهش مخاطبان آن رســانه ها شده است و ضرورت دارد که رسانه هاي ســنتي وضعیت خودرا با خواست مخاطبان قرن 21 تطبیق دهند و محصولی را که انتظار این مخاطبان است ارائه دهند، نه هرچه را که به نظر خودشان خوب و یا

ارزان مي آید. طبق برخی گفته ها، یک قســمت از آسیب های وارده به »روزنامه شــیکاگو تریبیون« مربوط به لو داده شدن بانو »والری پلیم« از مدیران عملیاتي »سیا« به اشاره کاخ سفید برای گرفتن انتقام از شوهر او بود که اعالم کرده بود عراق از آفریقا اورانیــوم خریداری نکرده و عاری از فعالیت اتمی است. رابرت نواک نویسنده وقت تریبیون نام این زن را فاش کرده بود که مخاطبان روزنامه، دلزده شدند زیرا که انتظار نداشتند یک رسانه حرفه ای ابزار انتقام گیری دولت شود. رابرت نواک که یک روزنامه نگار محافظه کار )راســتگرا(

بود در سال 2009 درگذشت.

کمپاني رسانه اي »تریبيون« چون نتوانست با وب سایتها و آنالین ها رقابت کند اعالم ورشكستگي کرد!

لگوهاي 5 روزنامه از ده روزنامه کمپانی تریبیون

سالمرگ جک اندرسون روزنامه نگار اینوستيگيتيو معروف جهانـ اشاره ای به چند کار تاریخساز او

Jack Anderson

از گزارش خبرگزاری های داخلی در 17 دسامبر 2012 )26 آذرماه 1391( به نقل از معــاون مطبوعاتی وزارت ارشــاد جمهوری اســالمی ایران چنین بر می آمد که که پرداخت یارانه نقدی به نشریات، به آنها آسیب ]حرفه ای[ وارد می کند و باید تصمیم تازه ای در این باره گرفته شــود. معاون وقت گفته بود که اصــالح آیین نامه تغییر در نحوه پرداخت یارانه به نشریات در دستور کار است و بنا داریم تا

یارانه به جای پرداخت نقدی به یک نشریه، صرف کارهای زیرساختی در حوزه نشریات شود. ولی اگر تغییر آیین نامه تا پایان عمر دولت دهم تحقق نیابد، امید اســت که دولت بعدی این اصالحیه را دنبال کند تا یارانه نشــریات صرف

امور زیربنایی فعالیت های مطبوعاتی شود. وی دربــاره میزان کمک نقدی کــه تاکنون پرداخت شده است ]بدون گفتن زمان مشــخص[ اشاره کرده بود

که در دو دوره ]عمر جمعا 8 ساله یک دولت[ 400 میلیارد تومان!]پول آن زمان[، و گفته بود کــه با این پول هنگفت می شد همه مشکالت مطبوعات کشور را یکجا برطرف کرد. با وجود این، وی گفته بود که در دوران تصدی دو ساله او هر

نشریه ای که منتشر شده، یارانه گرفته است!.* معاون مطبوعاتی وقت وزارت ارشاد همچنین گفته بود که در دو سال گذشته در ایران هزار و 500 مجوز ]پروانه[

پرداخت یارانه نقدی به مطبوعات جمهوری اسالمی ایران در 8 سال 400 ميليارد تومان! 1500 پروانه تازه با کدام روزنامه نگار حرفه اي؟ـ چراهای روزنامه دار شدن در جمهوری

اسالمی و راه حل لزوم بازنگری قانون مطبوعات مصوب سال 1364

آذرماه در دنیای رسانه ها: کتاب، روزنامه، مجله، رادیو و تلویزیون، فیلم و عکس و ابزارهای کمکی آنها: خبرگزاری ها، سرچ اینجین ها

روزنامک- دی1393- شماره نهم26

آذرماه در دنیای رسانه ها: کتاب، روزنامه، مجله، رادیو و تلویزیون، فیلم و عکس و ابزارهای کمکی آنها: خبرگزاری ها، سرچ اینجین ها

27 روزنامک- دی1393- شماره نهم

دهم آذرماه زادروز داود صفایي اســت که بسال 1341 در تهران به دنیا آمده اســت و روزنامه نگاری اســت که تهیه خبر از مــردم را ترجیح مي دهد. صفایي کار در حرفه روزنامه نگاري را از سال 1370 آغاز کرده و به موازات آن، از سال 1378 در دانشگاه هم تدریس مي کند. تز دکتراي داود صفایي نیز در زمینه تخصص خود اوست و »خشونت و مطبوعات« عنوان دارد. هدف از بکار واژه »خشونت« در عنوان این تز، ارائه روش نوین و ابتکاری خود در نوشتن اخبار حوادث شهری است تا کمک به بازدارندگی و پیشگیری از وقوع آنها باشد. صفایي کوشیده است که در تز خود، تاثیر این دو پدیده را بر یکدیگر و اثر آن بر جامعه را به اثبات برساند.

صفایي پیشه روزنامه نگاري را از »هفته نامه حوادث« آغاز کرد و از ســال 1373 در تحریریــه روزنامه »ایران« بکار پرداخت. وي تهیه خبر از سازمانهاي دولتي را که به او پیشنهاد شده بود نپذیرفت و در میز حوادث شهري روزنامه ایران بــکار ادامه داد تا تماس او تنها با مردم و مشــکالت روزمره آنان باشــد. صفایي این ناهنجاري ها را به صورتي تنظیم و منعکس مي کرد که آموزنده باشند و مردم از ضعف دیگران براي اصالح خود پند بگیرنــد و دولت نیز متوجه

دشواري هاي جامعه شود و راه حل بیابد. صفایي در پوشش اخبار حوادث تهران، مطالب جنایي

و جریان محاکمات قضایي به آن چنان مهارتي دست یافت که دبیر میز حوادث روزنامه ایران شد. وي که در طول کار حادثه نویسي و مطالب مربوط به درون جامعه، به اهمیت تصویر و نفوذ آن در مخاطب پي برده بود؛ به موازات تهیه اخبار براي چاپ، به تولید گزارشــهاي مصور )عکس ثابت و متحرک( که اصطالحا »فیلم مستند« هم خوانده مي شــوند پرداخت و در این زمینه نیز

پیشرفت چشمگیر کرد؛ به گونه اي که از او خواستند که در دانشگاه، »خبرنگاري عکس Photo Journalism « تدریس کند و به دانشجویان بیاموزد که چگونه با دوربین بنویسند و عکس خبري را طوري تهیه کنند که خود آن، شرح و واقعیت را بیان دارد. از میان کارهاي مصور صفایي، فیلم مستند »الله و الدن« دوقلوي هاي به هم چسبیده معروف تر است و این، تنها فیلم کامل مربوط به این دو خواهر است که چندي بعد

در جریان عمل جراحي در سنگاپور فوت شدند. صفایــي در عین حــال از مروجــان روزنامه نگاري » Investigative « اســت و در زمینــه تهیه گزارش هاي » In - Depth « نمونــه هاي فــراوان دارد ازجمله گزارش دختري که در طفولیت در جنوب تهران رها شده بود و یک خانواده سوئدي او را به فرزندي پذیرفته به آن کشور برده،

نام کریســتین بر او نهاده و این دختر پس از 40 سال به ایران آمد و پدرو مادر بیولوژیک خود را پیدا کرد و .... صفایي مدتي نیز با یک خبرگزاري داخلي همکاري داشــت. صفایي که همچنان به تدریس روزنامه نگاري در دانشــگاه ادامه مي دهد تصمیم دارد همانند همــه حادثه نگاران، کار داســتان نگاريـ داســتان کوتاهـ را هم بر فعالیت هاي خود بیافزاید و به عالوه، ناشر کتاب شود زیرا بر این باوراست جامعه اي که در آن توجه بیشتري به نشر کتاب و کتاب خواني باشد فرهنگی و متمدن تر است و نشر کتاب شغلي است شریف و کمک بزرگی است به مؤلفان و پژوهشگران. او در اندیشه تأسیس یک بنگاه تولید کتاب به طریقه دیچیتالی و سی. دی. و دیجیتالی کردن کتاب های موجود درصورت تمایل و درخواست مؤلفان آنها است. به موازات کار ژورنالیستی و تدریس در دانشگاه، صفایی مدتی نیز در زمینه کتاب طرف مشــورت وزارت ارشاد قرار می گرفت و تالش به توسعه کتاب نویسی و کمک دولت به این امر و ایجاد یک باشگاه مؤلفان و یک نمایشگاه دائمی کتاب و ارســال مجالت فرهنگی و آموزشی برگشتی از توزیع، به رایگان و با کمک دولت به دانشگاهها، کتابخانه های عمومی

و مدارس متوسطه داشت.

انتشار نشریه صادر شده است!.***

*در جهان امروز، جمهوری اســالمی ایران شاید تنها کشــوری باشــد که به مطبوعات غیر دولتی یارانه نقدی )سوبسید( پرداخت می کند. مطبوعات رکن )قوه( چهارم دمکراســی خوانده می شوند و باید جدا و مستقل از سه قوه دیگر عمل کنند و درآمد آنها از فروش و چاپ اعالن باشد، زیرا که هرکدام یک کســب و کار مستقل باید باشند، مگر دولت به رستوران ها، آرایشــگاهها، کفاشی ها وامثال این کســب و کار کمک مالی می کند، نــهـ مالیات هم از آنها می گیرد. اگر محتوای یک نشــریه مطلوب مخاطب باشد و مورد نیاز او، فروش هم خواهد داشــت و در نتیجه جلب

آگهی. آیا در جمهوری اســالمی ایران هزار و پانصد روزنامه نگار حرفه ای اضافی )بدون کار( وجود داشــت که پروانه انتشار 1500 نشریه تازه در دو سال داده شود؟. برای انتشار یک نشریه در استاندارد جهانی به شماری روزنامه نگار نیاز است که جهان امروز با کمبود شدید آن مواجه است. کسی با دانشگاه رفتن روزنامه نگار نمی شود به همانگونه که شاعر

و پهلوان کشتی و آوازخوان نمی تواند بشود. در دنیای اینترنــت که روزنامه ها و مجله های بزرگ و قدیمیـ مجله هایی همچون نیوزویکـ آنالین شــده و دارند می شوند، انگیزه تالش برای گرفتن پروانه با آن همه دوندگی و سالها در لیســت انتظار بودن، چیست و چرا؟. احتماال همین کمــک نقدی دولتـ دولتی که گرفتار تورم پــول )نقدینگی( و تحریم اقتصادی خارجی اســت. قانون مطبوعات مصوب سال 1364 فاقد پیش شرط »روزنامه نگار بودن« متقاضی مجوز نشریه است و با این قانون همه ایرانیان دارای مدرک لیسانس از دانشگاه و تایید صالحیت

امنیتی و نداشتن پیشینه بد و نیز و مؤسسات دولتی و عمومی ازجمله شــهرداری ها می توانند نشریه دار شوند، ولی اگر یک فرد بخواهند چاپخانه دار شود باید گواهی تجربه ارائه

دهد و همچنین مشاغل دیگر. در سه دهه گذشته در جمهوری اسالمی ایران به چند روزنامه نگار حرفه ای معروفـ معروف در سطح کشور و

جهانـ پروانه انتشار روزنامه داده شده است؟. چرا در جمهوري اســالمي بمانند سایر کشورها، یک سازمان غیر دولتي حمایت از مصرف کننده وجود ندارد که تیراژ نشریات )شماره فروش رفته، فقط( را به دست آورد و در فواصل معین در سال اعالم کند تا اعالن دهندگان هنگام

دادن آگهي بدانند که به کدام نشریه بدهند؟.جمهوری اســالمی ایران دارای یک روزنامه ملی است ـ روزنامه ایران که پس از چند دهه وقفه از زمســتان سال 1373 تجدید حیات کرده اســت و همین روزنامه برای انتشار نظرات و برنامه های دولت کافی است. هرکس که بخواهد از نظرات دولت )قوای 3گانه( آگاه شــود می رود آن را می خرد و می خواندـ در همه کتابخانه های عمومی و پژوهشــی هم قرار دارد و به رایگان در دسترس، و قطعا، مطابق سایر کشورهایی که روزنامه ملی دارند باید به ادارات و موسسات دولتی هم ارسال شود. حکومت نیز در جوار دفتر رهبری دو روزنامه بزرگ و بسیار مجهز دارد. به هرکس که تجربه روزنامه نگاری ندارد و تمایل به اطالع رسانی و ابراز بیان دارد باید بگویند برود سراغ آنالین ساختن. چرا کاغد و مرکب مصرف کند و هزینه لیتوگرافی و چاپ و مشــکل توزیع داشته باشــد. اگر فرضا روزیـ روزگاری بخواهد تفسیر، تحلیل و نظر خودرا پیرامون مسئله ای و امری بیان دارد می تواند در روزنامه های موجود آگهی دهد و بگوید که هرکس که تمایل دارد برود در آنالین ... چنین مطلبی

را بخواند و کپی بگیرد.الزم است که یک هیأت حرفه ای به مسئله مطبوعات در جمهوری اسالمی رسیدگی و راه حل ارائه دهد تا مجلس

با تصویب قانون مسئله را حل کند.

یک مورد، توزیع روزنامه به صورت تکفروشی در تهران!ـ این عکس در شهریورماه 1393 در خیابان مجاور مصالی تهران که به خیابان دکتر بهشتی )عباس آباد سابق( وصل می شود گرفته شده و نشان می دهد که روزنامه ها به این صورت، مقابل یک کیوسک بر زمین پهن شده بودند. یکی از علل آن، کثرت روزنامه هاست، ولی با تیترها و مطالب تقریبا مشابه!

داود صفایی

زادروز روزنامه نگاري که تهيه خبر از مردم را ترجيح مي دهدـ روش حادثه نویسی صفایی و In – Depth نویسی و

تالش او به توسعه کتاب نویسی و توليد کتاب دیجيتالی

آذرماه در دنیای رسانه ها: کتاب، روزنامه، مجله، رادیو و تلویزیون، فیلم و عکس و ابزارهای کمکی آنها: خبرگزاری ها، سرچ اینجین ها

24 آذرماه 1371 تهرانی ها یک روزنامه رنگی را روی بساط روزنامه فروشی ها مشاهده کردند به نام »همشهری« و اعالم شد که مالک و ناشر آن شهرداری تهران است. شاید این نخستین بار در جهان بود که شهرداری یک شهر بزرگ روزنامه عمومی ]روزنامه دارای تکفروشی و اعالن تجاری[ منتشر می کرد و با پول بدست آمده از عوارض پرداختی تهرانی ها که درآمد آن است پای به حرفه روزنامه نگاری می گذاشــت!. یکی از روزنامه های حکومتی انتقاد از این عمل را که همین یک کار شهرداری تهران باقی مانده بود که روزنامه نگار هم بشود و آن هم روزنامه کامال رنگی ]به نوشته این روزنامه: رنگین نامه[ مطرح ساخته بود و انتقاد کردن خــودرا مدت ها ادامه می داد. شــهرداری تهران پروانه همشهری را در شرایطی گرفته بود که هیات نظارت )وزارت ارشاد( درخواست روزنامه نگاران معروف و حرفه ای را رد می کرد!.]اگر در آن زمان به روزنامه نگاران حرفه ای مجوز انتشــار روزنامه داده بودند و یا مجوزهای سابق آنان را تجدید کرده بودند امروزه مســائلی همچون فساد اداری که رئیس جمهور در آذرماه 1392 و آذرماه 1393 به آن اشاره کرده است به وجود نمی آمد.[. پروانه همشهری در زمان ریاست هاشمی رفسنجانی بر قوه مجریه و وزارت

علی الریجانی صادر شده است.برای منتشرکردن همشهری، غالمحسین کرباسچیـ

شهردار وقت و مدیر مسئول آن روزنامه از روزنامه نگاران قدیمی و خانه نشین دعوت بکار کرده بود. این شمار قبال، و عمدتا در اطالعات و کیهان کار می کردند که بدون ذکر دلیل و برخی بدون دریافت »غرامت اخراج« بیکار شــده بودند. کرباســچی در یک جلســه مالقات با این روزنامه نگاران با تاکید گفته بود که »همشــهری« اجازه سیاسی نویسی ندارد، سراسری نیست و تنها در تهران منتشر می شود. ]اخیرا سراسري شده است[. چون روزنامه ها حاضر به درج همه اطالعیه ها و شرح کارهای ما ]شهرداري تهران[ نبودند و ما وسیله ای برای توجیه برنامه های مان و هموار ساختن زمینه برای اجرای آنها نداشتیم تصمیم به انتشار همشــهری گرفتیم. ]بولتن داخلي شهرداري به همین نام تبدیل به روزنامه شد[. به عالوه، با این روزنامه می توانیم تهرانی ها را راهنمایي بهداشــتی کنیم و به آنان راه و رسم رفتار شهری بهتر و استفاده بهینه از وسائل و رعایت آیین نامه و ضوابط بیاموزیم. برای مثال؛ اگر اتومبیلرانان بدانند که میزان بودن باد الستیک های خودرو مانع مصرف اضافی بنزین می شــود و اتومبیل با ترمزکردن به این سوی و آن سوی منحرف نمی شود و احیانا تصادف نمی کند مراقب باد الستیک ها خواهند بود. اگر ما عکس فردی را بگیریم که در چند قدمی خط عابر، از محل غیرمجاز خیابان براي پیادگان حرکت می کند و درد سرساز اتومبیلرانان می شود و با یک زیرنویس جالب و آموزنده چاپ کنیم درسی برای

دیگران می شود و ....ما شما را دعوت به همکاری کرده ایم که هرکدام سالها تجربه روزنامــه نگاری دارید و می دانیــد و می توانید با محتوای تازه، جالب و ضروري روزنامه ای بدهید که مردم همانند نان شــب به آن احســاس نیاز کنند، البته برپایه

وظایف شهرداری.وی در پاســخ به ســئوالی گفت که »همشهری« برای همیشه متعلق به شهرداری و یکایک مردم تهران خواهد بود، و در صورت تصمیم به واگذاری آن، این تصمیم باید به تصویب مردم شهر ]در جریان انتخابات عمومی[ برسد نه مراجع دیگر ]شورای شهر و ...[.، زیراکه هرگونه دخل و تصرف خالی از دعاوی قضایی ]دور و نزدیک[ نخواهد بود. زحمات شما همیشه مد نظر خواهد بود، مالک معنوی این روزنامه شما خواهید بود، نام هرکدام از شما در تاریخچه این روزنامه باقی خواهــد ماند و هیچکس حق اخراج و بی اعتنایی به شــمارا نخواهد داشت. همه ابتکار خودرا برای خدمت به شــهرتانـ تهران و همشهریان خود بکار برید. امکانات مالی ما فعال زیاد نیســت و دستمزد شما ممکن است در آغاز کار در حد انتظارتان نباشد، نیاز به گذشت

شما داریم.وی سپس سه عضو شورای سردبیری را معرفی کرد و گفت که سردبیر، منتخب این سه نفر خواهد بود که ممکن

است یکی از خود آنان باشد.محمد ستاری نخستین سردبیر همشهری بود که عمر سردبیری او کوتاه بود و سردبیر بعدی برای مدتی بیش از ده سال محمد عطریانفر بودـ قبال یکی از سه عضو شورای ســردبیری. مهندس عطریانفر قبــال در کیهان و رادیوـ تلویزیون تجربه این کار را به دست آورده بود و از فعاالن بنام انقالب سال 1357 بود. وی مدتی هم مدیر و سردبیر

همشهری بود.روزنامــه نگاران قدیمی دعوت شــده به همشــهری همانهایی بودند که در سمت خبرنگاری، دبیری و معاونت ســردبیر، تیراژ اطالعات و کیهان را تا زمان اخراج )سال 1359( به میلیون نسخه رسانده و حفظ کرده بودند. اینان همه تالش و ابتکار خودرا بکاربردند، ستون ها، صفحات و مطالب تازه به وجود آوردند تا همشهریـ به رغم سیاسی نبودن به صدر روزنامه های ایران دســت یافت. برخی از ایــن روزنامه نگاران قدیمی، تحصیلکــرده و تجربه دیده ممالک پیشرفته و حتی مقیم کشــورهای دیگر بودند که مطالــب خودرا با فاکس می فرســتادند و بعدا ایمیل می کردند. همانطور که کرباسچی خواسته بود ستون درمانگاه اتومبیل و پرسش و پاسخ پزشکی، تاریخ نویسی، آموزشی کردن خبرهای جهان تحت عنوان »گشتی در دنیای خبر« و حتی پاورق نویسی را از نو زنده کرده بودند تا مخاطب به دست آورند. یکی از روزنامه نگاران دعوت شده که مقیم آمریکا بود در سال نخست کار، از همشهری هرماه تنها 20 هزار تومان حق التحریر می گرفت حال آنکه هزینه اش در آمریکا بیش از دو هزار دالر در ماه بود و باید مالیات همین 20 هزار تومان را هم بــه دولت آمریکا پرداخت می کرد .]در سال های 1371 و 72 هر دالر برابر 145 تا 150 تومان

بود[. چرا تحمل این فداکاری را می کرد؟ برای اینکه عاشق حرفه خود بود و روزنامه دیگري نبود که مطالب اورا منتشر کند، مدت ها بود که بیکار شده و همچنین می خواست که انحصار روزنامه داری در تهران که در سالهای دهه 1360

تا 1373 تنها دارای دو روزنامه بزرگ بود شکسته شود.با رفتن کرباسچی و سپس عطریانفر از همشهری، قدیمی ها هم که اصطالحا شــق القمر کرده و روزنامه شهرداری

را تا به این حد به میان مردم بــرده بودندـ مردمی که از دیرزمان با هرگونه شــهرداری روابط حسنه نداشتند به تدریج پراکنده شدند. بی اعتنایی، تغییر ستون، مدیریت غیر حرفه ای و ... در یک روزنامه باعث پراکندگی روزنامه نگار می شــود. همشــهري بعدا به رغم اینکه یک نشریه اختصاصی )نشریه شــهرداری( بود و نیز اعتراض برخي روزنامه هاي حرفه اي، وارد کســب و کار آگهی تجاری و آگهی های کالسه بندی به نام نیازمندیها شد. ]در ایران، روزنامه اطالعات و از نیمه دهه 1330 مبتکر آگهي هاي کوتاه و کالسه شده بوده است و عنوان »نیازمندی ها« نیز از همین روزنامه اســت.[. قدیمی های موسسه اطالعات تجربه آگهی تجــاری گرفتن و ایجاد ضمیمه نیازمندی را به مدیریت وقت همشــهری در زمان مهندس عطریانفر آموختند، ولی. از آن قدیمی ها تا آذر ماه 1392 )دسامبر 2013( تنهــا دو نفر باقی مانده بودند ]خســرو قدیري از کیهان و اسماعیل عباسي از اطالعات که قدیری هم اخیرا

به روزنامه ای دیگر رفته است[. معلوم نیست که قدیمی های رفته از همشهری که این روزنامه شهری را با زحمت زیاد ساخته و به اینجا رسانده اند اگر روزگاری فوت شوند، در این روزنامه یادی از آنان

بشود و شرحی برایشان بنویسند. در اســتاندارد جهانی، قاعدتا یک روزنامه اختصاصی که با هدف خاص ]همان که کرباســچی در آغاز انتشــار همشهری گفته بود[ انتشــار می یابد نباید آگهی تجاری بگیرد و تکفروشــی )فروش خیابانی( داشته باشد. تمرکز آگهي های تجاری و نیازمندی ها در همشهری و سراسری شدن این روزنامه )روزنامه شــهرداری تهران( روزنامه هاي دیگررا تــا حدی دچار کاهش درآمد )آگهی و تیراژ( کرده است. این آگهی ها مخاطب فراوان دارد و درنتیجه فروش همشهري باالرفته استـ به قولي؛ فروش نه بخاطر مطالب، بلکه اعالن هاي کوتاه نیازمندي ها. ]که اگر بمانند دیگر کشورها، این آگهي هاي کوتاه، اینترنتي بشود و یا یک شرکت آنها را بمانند آمریکا جمع آوري و به صورت نشریه رایگان به نام شاپر در فروشگاهها عرضه کند، دیگر تیراژي

به اندازه امروز نخواهد داشت.[.در زمان سردبیری علیرضا شــیخ عطار )بعدا معاون وزارت امور خارجه و پس از آن ســفیر جمهوری اسالمی در آلمان( خواستند که سیاســی نویسی را در همشهری

روزی که شهرداری تهران روزنامه نگار شد!ـ هدف کرباسچی از تاسيس همشهریـ همشهری پس از کرباسچی و ...

غالمحسین کرباسچی

محمد عطریانفر

روزنامک- دی1393- شماره نهم28

29 روزنامک- دی1393- شماره نهم

آذرماه در دنیای رسانه ها: کتاب، روزنامه، مجله، رادیو و تلویزیون، فیلم و عکس و ابزارهای کمکی آنها: خبرگزاری ها، سرچ اینجین ها

آغاز کنند و وارد کار انتخابات شــود که زیر بار نرفت و به رسم اعتراض کناره گیری خودرا تسلیم داشت. که دیدیم »همشهری« ضمیمه دیپلماتیک هم منتشر کردـ وظایف

شهرداری چه ارتباط به دیپلماسی دارد!.یک صاحب نظر گفته بود اعــالن تجاری گرفتن یک روزنامه وابســته به یک سازمان عمومی جای ایراد است. یک روزنامه که با ســرمایه عمومی )عوارض و مالیات و یا درآمدهای عمومی دیگر( تاسیس شده قاعدتا نباید وارد رقابت در کسب و کار روزنامه های حرفه ای شود و آنها را کم درآمد کند. اعتراض به این وضعیت تا قرنها به حال خود باقی خواهد ماند و مشمول مرور زمان نخواهد شد. اعالن تجاری ]نه، آگهی دولتی[ گرفتن یک نشــریه اختصاصی سراسری شده باید با مجوز پارلمان )نه شورای شهر( باشد زیراکه موضوع کوچکی نیست و در مباینت با اصول حرفه روزنامه نگاری )ژورنالیسم( است که این اصول به صورت اســتاندارد بین المللی درآمده اند. چاپ عکس مربوط به اعالن »گشت هند« که نزدیک بود باعث توقیف همشهری در سال 1388 شود هشداری است که یک نشریه عمومی نباید وارد کسب و کار اعالن تجاری شود به همانگونه که وزارت بهداشــت نمی توانــد در کار وزارت امورخارجه دخالت کند. اعالن گیری )اعــالن تجاری، نه دولتی( کار

روزنامه حرفه ای است.

به باور اصحاب نظر، اگر جمهوری اسالمی ایران داراي یک نظام مطبوعاتي مدون و مطابق اســتاندارد جهانی ژورنالیسم باشد چنین مســائلي وجود نخواهد داشت. ]نظام مطبوعاتي جدا از قانون مطبوعات اســت و شامل تعریف روزنامه و روزنامه نگار، سازمان یک روزنامهـ نیوز پی پر اسمبلیـ سلسله مراتب و شرح وظایف اعضای تحریریه، شرایط روزنامه نگار بودن و .... است. یک فرد که کار خبر نکرده باشــد با نوشتن چند مقاله و تحلیل و تفسیر، روزنامه نگار محســوب نخواهد شد، صاحبنظر

خواهد بود.[.مطلب تازه درباره همشهری این است که در شناسنامه آن دیگر ذکری از »ناشر: شهرداری تهران« مشاهده نمی شود حال آنکه سالها و تا زمان شهردار بودن احمدی نژاد می نوشتند: دارنده پروانه )ناشر، صاحب امتیاز(: شهرداری تهران، مدیر مسئول: شهردار )با ذکر نام(. چندی است که به جای شهرداری نام »موسسه همشهری« را می نویسند ولی ذکر نمی کنند که ماهیت این موسســه چیست، آیا وابســته به شهرداری اســت؟، چه نوع وابستگی. قاعدتا هرگونه تغییر در مالکیت همشهری باید به اطالع و تصویب مردم تهران برسد که سرمایه اولیه آن را تأمین کرده بودند و اگر قرار باشــد که واگذار شود باید اعالم مزایده عمومی بدهند و بمانند هر نقطــه دیگر در جهان، مزایده با حضور

دادستان شهر و یا نماینده او برگزار شود. در کشــورهای دیگر درباره واگــذاری اموال عمومی )دولت و یا شهرداری( نظر مردم، در جریان هر انتخابات عمومی استعالم می شود. عقیده بر این است که »همشهری« نه تنها متعلق به میلیونها تهرانی بلکه روزنامه نگارانی است که ســالها ازعمر خودرا در راه ایجاد آن از دست دادندـ عمر کوتاه است و قابل تعویض با پول نیست. روزنامه نگاری کاری اداری نیست، کار دل و جان است و توأم با استرس دائمی. »حق« مشــمول مرور زمان نمی شود. با استناد به همین اصل، پس از انقالب چند مقام دهه اول ســده جاری )50 سال پیش از انقالب( را که نقض حق کرده و یا اتهامات اداریـ اقتصادی داشتند محاکمه و مجازات و یکی از آنان را اعدام کردند. همه این محکومان مصادره اموال شدند.

هدف اصلی از هر مجازات، تنبه است.نظر دیگر بر این اســت که شــورای وزیران آیین نامه ای تدوین کند که انتخاب ســردبیر و مدیر یک نشــریه اختصاصی )نشریه وابسته به یک مؤسسه عمومی( توسط یک هیات کارشناس از میان داوطلبان واجد شرایط باشد. روزنامه ایران یک روزنامه ملی است و مشمول این قاعده نمی شود. طبق تعریف، یک روزنامه ملی، روزنامه عمومی محسوب می شــود و گوش و زبان ملت و مدافع وطن در

یک جنگ سرد با خارجی.

به نوشــته قریب به اتفاق کرونیکلر ها، مشــرف الدین ـ نهم دسامبر 1292 ـ سعدي شیرازيـ مصلح ابن عبداهللـ )18 آذر( در زادگاه خودـ شهر باستاني شیراز وفات یافته ـ دو تن دیگر نوشته اند: سعدي که بسال 1210 است. یکيـ میالدي در شــیراز به دنیا آمده بود در نهم دسامبر 1290

فوت شد. سعدی که درجواني شیراز را ترک کرده بود تا در نظامیه بغدادـ دانشــکده اي که خواجه نظام الملک توسي ساخته بودـ تحصیل کند تا سال 1256 )46 سالگي( به زادگاه خود بازنگشــت و در این مدت از عراق امروز، ســوریه بزرگتر )شامل ســوریه امروز، لبنان و جنوب غربي ترکیه(، مصر، حجاز و قسمتهایي از آناتولي دیدار کرده و در طرابلس لبنان به دست صلیبیون اسیر شده بود که او را به نوشته خودش »به کار گل بداشتند« یعني عملگي در ساختن بناء به او تحمیل شــده بود، که در اینجا توسط یک تاجر بازخرید و آزاد شد. سعدي که این نام او از اسم »سعد ابن زنگي« حکمران وقت فارس گرفته شــده است در سال 1257 بوستان و سال بعد

گلستان را به پایان رسانید. نظم و نثر ســعدي که تا آن زمان چنین سبک و روشي سابقه نداشت فصاحت زبان فارسي را به اعال درجه رسانید.

این استاد سخن فارسي نثري روان و شیرین دارد. حکایات و ابیات ســعدي آکنــده از پند و اندرز براي اصالح مردمان است. وي در عین حال یک صوفي بود. نمونه هایــي از اندرزهاي منظوم او از

این قرارند: یک نمونه:

روزي که زیر خاک، تن ما نهان شــود ـ وآنها که کرده ایم یکایک عیان شود....

نمونه دیگر : چو دخلت نیســت، خرج آهسته تر کن ـ که مي گویند

مالحان سرودي .... همچنین:

شــنیدم که در وقت نزع روانـ بــه هرمز چنین گفت نوشیروان

کــه خاطر نگهدار و درویش باشـ نه، دربندآســایش خویش باش

نیاساید اندر دیار تو ، کسـ چو آسایش خویش خواهي، و بس

ســعدي یک انساندوســت واقعي و کامــل بود. درباره انساندوستي او، ذکر این شعر کافي است:

بنــي آدم اعضاي یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوي بــه درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار

وي همچنین گوید: اگر پادشاهســت، وگر پینه دوزـ چو خفتند،

گردد شب هر دو روز ایران که در قرون قدیم به مدت 12 قرن یک ابرقدرت ـ سیاسي بي چون و چرا در جهان بود، در قرون وسطا نظاميـ هم از نظر اندیشه، دانش و ادبیات، تنها بزرگ جهان بشمار مي رود که در این زمینه همتا نداشــته است و سعدي یکي ـ دوراني که اروپا از ستارگان آسمان این دوران ایران بودـ درجهل وظلمت دست و پا مي زد و شرق تا آن سوي روسیه گرفتار تاخت و تاز مغوالن و طوایفي از این دســت بود. این دوران نــا آرام و بي ثبات که مانع اقدام گروهي مي شــد، ایرانیان را متوجه خالقیت انفرادي خود کرد که پیشرفت

در علم و ادب نتیجه تالش فردي است. سعدي یک شخصیت جهاني است که در اروپا بسیاري از مردم این نام را بر فرزندان پسر خود مي گذارند. نام اول یک رئیس جمهوري فرانسه قرن گذشته »سعدي« بود.

ادامه از صفحه اولبدون حذف فساد و محدود کردن دست کمپانی ها، سرمایه داران بزرگ و اصحاف منافع از دخالــت در تصمیم گیری ها و اعمال نفوذ نمی شود دمکراسی واقعی را پیاده کرد. در حال حاضر و عمدتا در ربع قرن اخیر در بیشــتر کشــورها، اصحاب منافع هستند که دولت و مقام تعیین می کنند و .... اگر نگاهي به گوشه

و کنار جهان بیافکنیم و مقامــات انتخابي را بنگریم خواهیم دید که بیشترشان »بهتر« هاي جامعه خود نیستند. طبق روانشناسی انسان، وقتی یک فرد به مقامی دســت یافته، دیگر نخواسته که بی مقام شــود و مقام داشــتن و مطرح بودن شده است برایش

یک اعتیاد. در این میان، هنگام تدوین منشور ملل در نیمه دهه 1940 هم

تا حدي زیاد نسبت به تحقق دمکراسیـ این آرزوي بزرگ بشر که در عین حال ضامن صلح و پیشرفت و نیکبختي است کم لطفي شده است. به نظر بسیاری از اندیشمندان و آرزومندان نیکبختی بشر، »سازمان ملل« باید »سازمان دمکراسی ها« نام می گرفت و

دولت های غیر دمکراتیک به آن راه نمی یافتند. نوشیروان کیهانی زاده

سالروز درگذشت سعدی که گفته است: روزي که زیر خاك، تن ما نهان شود ـ وآنها که کرده ایم یکایك عیان شود....

درباره تورم روزنامه، پولی شدن مدارس، آمریکا و کوبا، تحریف سخنان پوتین در غرب و راه تحقق دمکراسی

دهم دسامبر سال 1948 میالدي اعالمیه حقوق انسان در یک مقدمه و 30 اصل به تصویب نهایي مجمع عمومي سازمان ملل رسید که باید از سوي اعضاي این سازمان به عنوان یک استاندارد عمومي درباره هر فرد و هر گروه و جمعیت رعایت شود و در مدارس تدریس گردد تا در حافظه همگان باقي بماند. این اعالمیه بعدا و به تدریج و به طور جداگانه از ســوي پارلمانهاي ملل عضو سازمان

نیز مورد تایید قرار گرفت. این اصول بــا مفاد اعالمیه اي که در 26 آگوســت سال1789)و 159 سال پیش از آن( به تصویب مجلس انقالب فرانسه رسیده بود فرق چنداني ندارد. »توماس پین« اندیشــمند قرن هجدهم اعالمیه مصوب مجلس دوران انقالب فرانســه را در کتابي تحت عنوان »حقوق انسان« تفسیر، ســابقه نویسي و در سال 1791 به توزیع داده است تا این موضوع مهم مورد توجه همه نسلها قرار گیرد و از یاد نرود. نخستین اعالمیه از این دست در سال 538 پیش از میالد )25 ســده پیش( از سوي کوروش بزرگ بنیادگذار کشور ایران درشهر بابل ]که در جنوب عراق امروز واقع بود[ صادر شده بود که سفالنبشته آن

)به نام استوانه کوروش بزرگ( موجود است.

اصولي که در دهم دسامبر سال 1948 تصویب شد کم و بیش در تعالیم ادیان و فرضیه هاي فالسفه و رساالت

اندیشمندان هم آمده است. اعالمیه جهاني حقوق بشر در مقدمه خود، این اصول را آرمان مشــترک مردم و حقوق یکسان و انتقال ناپذیر انســان و پایه و زیر بناي آزادي، عدالت و صلح در جهان خوانده اســت که احترام به آن مانع از بپاخیزي توده ها

)برضد ظلم( و هرگونه عصیان و شورش خواهد شد. اصــل اول این اعالمیه همه مردم را از لحاظ حیثیت و حقوق، برابر مي داند که باید در طول زندگاني برادروار

)بدون احساس وجود طبقه در جامعه خود( رفتارکنند. در اصول دوم و هفتم هرگونه تبعیض رد مي شود. اصل دوم از این قرار اســت: هرکس مي تواند بدون هیچگونه تمایز، از همه حقوق و آزادي هاي مندرج در این اعالمیه

)اعالمیه جهاني حقوق بشر( برخوردار شود.اصل سوم حق زندگي، داشتن آزادي و امنیت شخصي را مورد تاکید قرار داده اســت ]که دولت ها باید آن را

براي اتباعشان فراهم آورند[.اصل چهارم هرگونه بردگي را ممنوع ســاخته و اصل پنجم گوید: احدي را نمي توان تحت شکنجه، یا مجازات و یا رفتاري قرار داد که ظالمانه و یا برخالف انســانیت و

شئون بشري و یا موهن باشد. اصل ششــم تاکید بر رعایت حقوق یک انســان در هرجا که باشــد )صرفنظر از مرزهاي جغرافیایي( دارد و اصل هفتــم گوید: همه در برابر قانــون برابرند و حق دارند بدون تبعیض و بالسویه از حمایت قانون )دادگاه و پلیس( برخوردار شوند، و هر کس حق دارد در مقابل هر تبعیضي که ناقض مفاد این اعالمیه ]اعالمیه جهاني حقوق

بشرمصوب مجمع عمومي سازمان ملل و بعدا دولت هاي عضو[ باشد و درقبال هر تحریک و اقدام که براي برقراري

تبعیض به عمل آید حمایت شود. اصول هشتم، نهم، دهم و یازدهم در یک راستا قرار دارند و اصل هشتم از این قرار اســت: هر فرد در برابر اعمالي که حقوق اساسي وي را مورد تجاوز قرار دهد و آن حقوق در قانون اساسي )کشور متبوع( یا قانون و ضوابط دیگري براي او شناخته شده باشد، حق رجوع به محاکم

ملي ]داخلی[ صالحه را دارد.اصل نهم: احدي را نمي توان خودســرانه بازداشت،

زنداني و تبعید کرد.اصل دهم: هر فرد حق دارد که یک دادگاه مســتقل و بیطرف با رعایت مساوات کامل به دعاوي او منصفانه و علني )با حضور روزنامه نگار و تماشــاگر( رسیدگي کند

]حق مراجعه به دستگاه قضایي[. اصل یازدهم صراحت دارد که باید به هر متهم به بزه، تا ثبوت جرم به چشم بي گناه نگریسته شود، و هیچکس براي انجام یا عدم انجام عملي که در زمان ارتکاب، جرم شناخته نمي شده محکوم نخواهد شد )عطف به ماسبق

نشدن قوانین(. اصل 12 دخالت در زندگي خصوصي، امور خانوادگي و مکاتبات مردم را منع کرده است )حق رعایت پرایوسي( و چنین صراحت دارد: احدي در زندگي خصوصي، امور خانوادگي، اقامتــگاه و مکاتبات خود نباید مورد مداخله هاي خودسرانه واقع شود و شرافت، شهرت و نامش مورد

تعرض قرار گیرد. اصل 13 بازگشــت به وطــن را یک حق براي همه افراد دانســته اســت و چنین گوید: هرکس حق دارد هرکشوري از جمله وطن خود را ترک کند و یا به کشور خود بازگردد )حق بازگشــت به وطنـ کشــوري که در آنجا بــه دنیا آمده و نام او به عنوان تبعه ثبت شــده

باشد(.اصل 14 که درهمین زمینه است از این قرار است: هر فرد حق دارد در برابر تعقیب و شکنجه و آزار پناهگاهي جســتجو و در کشوري دیگر پناه اختیار کند؛ مگر این که تعقیب او به خاطر ارتکاب جرم عمومي و غیر سیاســي

باشد.

در اصل 15 اخراج از تابعیت رد شــده است و گوید: احدي را نمي توان از تابعیت کشور زادگاه محروم کرد.

اصل 17 تاکید دارد که نمي توان کسي را خودسرانه از حق مالکیت محروم کرد.

اصول 18 و 19 آزادي فکر و عقیده و بیان بدون بیم و ترس آن را یک حق مسلم هر انسان خوانده است. اصل 18: هرکس حــق دارد از آزادي فکر، وجدان و مذهب برخوردار باشــد و اصل 19: هرکس حق آزادي عقیده و بیان دارد و نبایــد از طرح و اعالم آن بیم و ترس به خود راه دهد. اصل 20 که تا حدي در همین راستا است گوید: هرکس حق دارد آزادانه گروه و جمعیت مسالمت آمیز

تشکیل دهد. اصل 21: هرکس حق دارد که در اداره امور عمومي کشورخود مســتقیما و یا غیر مستقیم )از طریق انتخاب نماینده( مشــارکت کند و همین اصل، احراز به مشاغل عمومي را با تساوي شرایط، حق هر تبعه دانسته و چنین گوید: هریک از اتباع حق دارد با تســاوي شــرایط، به مشاغل عمومي کشور خود نائل آید. در بند دیگر همین اصل آمده اســت: اساس و منشاء قدرت حکومت، اراده مردم اســت و این اراده در انتخابــات آزاد که از روي صداقت انجام گیــرد اعمال مي گردد )حق برخورداري

از دمکراسي(. اصل 22 گوید: هرکس حق امنیت اجتماعي دارد و مجاز به فعالیت هاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي است که الزمه رشد و نمو شخصیت او است؛ بارعایت تشکیالت

و منابع کشور. اصل 23 صراحت دارد کــه هرکس حق دارد کار کند و کار خود را آزادانه انتخاب کند و شرایط منصفانه و رضایت بخش براي کار داشته باشد و در مقابل اخراج و

بیکاري حمایت شود )حق اشتغال(. اصل 24 در زمینه استفاده مرخصي از کار و اصل 25

در باره تامین رفاه و بهداشت است. اصــل 26 در زمینه حق برخــورداري از آموزش و پرورش عمومي و رایگان، و اجباري بودن )دســت کم(

تعلیمات ابتدایي است. اصل 27 که تاکید بر حمایت از آثار علمي و فرهنگي و هنري دارد )حق اختراع، ابتکار، تالیف و تصنیف( گوید که هرکس حق دارد آزادانــه در حیات فرهنگي جامعه خود مشــارکت جوید و ازحمایت منابع معنوي و مادي آثار علمي، فرهنگي و هنري خود به عنوان مؤلف و مصنف

برخوردار شود. اصل 28 به هر فرد حق داده است که درخواست کند براي اجراي اصول این اعالمیه؛ نظم و ضابطه اجتماعي و

جهاني به وجود آید. در اصل 29 آمده است که هرکس در مقابل آن جامعه اي وظیفه )تکلیف( دارد که رشد آزاد و کامل شخصیت

اورا میسر سازد.اصل 30 افراد را از تفسیر نادرست اصول این اعالمیه

برحذر داشته است.

اصول اعالمیه حقوق بشر به مناسبت سالروز تصویب نهایي آن در مجمع عمومي سازمان ملل که به تأیید پارلمان های کشورهای عضو رسیده استـ اصل 26 این اعالمیه در زمینه حق برخورداري از آموزش و

پرورش عمومي و رایگان، و اجباري بودن تعلیمات ابتدایي است

سفالنبشته منشور کوروش بزرگ درباره حقوق انسانـ این استوانه از مارس 2013 )نوروز ایراني( تا پایان این سال )31 دسامبر( در 5 شهر بزرگ آمریکا به معرض تماشاي

عمومي گذارده شد

روزنامک- دی1393- شماره نهم30

آذرماه و دانستنی ها

31 روزنامک- دی1393- شماره نهم

آذرماه و دانستنی ها

موالنا جالل الدین محمد صوفي بزرگ و صاحب مثنوي 17 دسامبر 1273 )26 آذرماه( در قونیه )ترکیه امروز( درگذشت و هر ســال به این مناســبت مراسمي در کنار مــزار او بر پا مي شــود که یک هفته به طــول مي انجامد. موالنــا جالل الدین محمد متخلص بــه مولوي که بیش از 26 هزار شــعر عرفاني ســروده است بسال 586 هجري خورشیدي )سی ام سپتامبر

1207 میالدي = هشــتم مهرماه( در بلخ خراســان یکي از مراکز بزرگ فرهنگ و ادبیات فارســي و تمدن ایراني به دنیا آمده بود. مثنوي وسعت اندیشــه و صفاي موالنا را منعکس

مي ســازد. براي مولوي در سرودن شعر، اداي مقصود بر زینــت هاي لفظي ترجیح داشته است. همه جا بر ضد خودپسندي، غرور، جاه، ظاهردوستي و ریا بوده و تاکید بر راهنمایي و نجات بشر داشته است. موالنا از این جهت به رومی معروف اســت که مدتی و اواخر عمر در قونیه و در آن زمان در قلمرو روم شــرقی )دولت قسطنطنیه( زندگی کرد. از ســال 1336 به این سوی مراسم بزرگداشت مولوي منظما در تهران برگزار شده است. مراسم سال 1336 که هشتم آبان این سال )30اکتبر 1957(

برگزارشده بود »بسیار باشکوه« توصیف شده بود.

Norman J. نهــم دســامبر 2012 نورمــن وودلنــدWoodland یکــی از دو مخترع بارکــد Barcode در 91 سالگی درگذشــت. وی زمانی که در دانشگاه درکسل در فیالدلفیــا تدریس می کرد با کمک یک دانشــجوی فوق لیسانس در رشته تکنولوژی، بارکد را اختراع کرد که کمک

بزرگی به دریافت اطالعات به طریقه اپتیکال Optical است. بارکد که مرکب از یک رشــته خطوط مــوازی متغیر در ابعاد و فاصله در هر مورد است یک Machine – Readable )قابــل

خواندن با دســتگاه مربوط( اســت و باعث تسریع کار در دریافت اطالعات شــده اســت. وودلند این اختراع را در سال 1952 به ثبت داد. وی و همکارش چهار سال برای این اختراع تالش کرده بودند. وودلند در اواخر دهه 1940 در

طرح منهتن )تولید سالح اتمی( همکاری داشت.

روزی که موالنا جالل الدین محمد، صوفي بزرگ و صاحب مثنوي درگذشت

Barcodeمخترع بارکد

جمعیت ایران در سال 1976 )1355 هجري(: 34 میلیون

به گــزارش روزنامه هاي تهــران در 23 آذر 1355 )14 دســامیر 1976 و دو سال پیش از انقالب(، جمعیت ایران 34 میلیون شــده بود و نفوس تهران و حومه اش به ســه میلیون و هفتصد هزار تن رســیده بود. 1355 سال سرشماري هر ده ســال یک بار ایران بود. جمعیت ایران 30 ســال پس از آن زمان دو برابر و نفوس تهران بیش از سه برابر شــده بود. جمعیت این شهر که روي کمربند زلزله قرارگرفته به صورتی خــارج از قاعده، روزافزون بوده است. ایران که پیش از انقالب عمدتا روستانشین و شهرک نشین بود اینک به صورت معکوس، شهرنشین و بویژه کالن شهرنشین شده است. در سال 1355 جمع ایرانیان برون مرز و عمدتا دانشجو، از رقم 207 هزار تن

باالتر نبود و اینک حدود پنج میلیون.

روزي که درویش خان از پدران موسیقي معاصر ایران فوت شد

غالمحســین درویش )درویش خــان( از پدران موسیقي معاصر ایران 22 نوامبر ســال 1926 )یکم آذر 1305( در یک رویداد رانندگي در خیابان امیریه تهــران مجــروح و چند ســاعت بعد پس از انتقال به بیمارستان درگذشت.

وي هنگام وفات 54 ساله بود. درویش خان موسیقي را در دارالفنــون تحصیل کرده بود و نه تنها یک نوازنده تار و سه تار بود بلکه دستگاههاي موسیقي سنتي ایران را به هفت دســتگاه تبدیل کرد و آهنگهاي فراوان ساخت که 22 آهنگ آن به جاي مانده است. درویش خان در عین حال یک تکنواز هنرمند بود و بیش از دستگاههاي دیگر

به »ماهور« عالقه داشت. وي از نخســتین کساني اســت که در ایران کالس آموزش موسیقي دایر کرد و شماري از نامداران موسیقي

ایراني شاگردان او بوده اند.

ایجاد دادگاه بین المللي و ...جامعه ملل 13 دســامبر 1920 )22 آذرماه 94 سال پیش( تصمیم به ایجاد یک دادگاه جهاني در شــهر الهه )هلند( گرفت. این دادگاه پس از تاســیس سازمان ملل وظایف بیشــتري به دســت آورد که اخیرا به تصویب مجمع عمومي این ســازمان، »دادرســي بین المللي« و تعمیم آن وارد مرحله جدي خود شده، یک دادگاه جهانی کیفری به وجود آمده و احتمال گســترش دادرسی های جهانی افزایش یافته است که مورد نیاز مبرم ملل است. ولی، مسئله کار در این است که این دستگاه قضایي نیز در کنترل برخي از قدرتهاست که به صورت ابزار و حربه از

آن استفاده مي کنند.

نیکولو آماتی Nicolo Amati سازنده معروف ویولن Violin ســوم دسامبر 1596 )12 آذرماه 418 ســال پیش( در شــهر Cremona واقع در دره رود پو Po به دنیا آمد و 88 سال عمر کرد. ویولن ســازی و نوازندگی با ویولن در خانواده آماتــو ارثی بود. شــارل نهم پادشاه فرانسه در 1560 به پدر بزرگ نیکولو سفارش ساخت 24 ویولن داده

بود که یکی از آنها تا به امروز باقی مانده است. آلتائیک ها و

مغول ها نخستین کســانی بودند که از این نوع ســاز بکار می بردند و در ساخت آن از موی اسب استفاده می کردند. این ساز از طریق ایران به روم شرقی و جهان غرب رسیده است و در ایران قدیم به آن »تنبور« می گفتند و عــرب ها »رباب«. ایتالیایی ها از قرون وســطی مشتاق این Violino و Vyollon ساز شــدند که آن راتلفظ می کردند. پرویــز یاحقی معروف

ترین ویولن نواز ایران توصیف شده است.

استاد ابوالحســن صبا موسیقیدان نامدار ایرانزمین 19 دسامبر سال 1957 )28 آذر ماه سال 1336( درگذشت. وي بسال 1281

به دنیا آمده بود. استاد صبا مدرس هنرستان موسیقي ایران در همه رشته هاي موســیقي مهارت و نبوغ داشت. او یک موسیقي شناس برجسته بود و ـ قدیم و جدید روي موسیقي ملي و محلي ایرانـ ــ کار کرد )کاري کــه بعدا تاجیک ها انجام

داده اند(. اســتاد صبا مقدمات کار جمع آوري ترانه هاي

محلي ایران را فراهم ســاخته بود که عمر پربارش به پایان رسید و پس از او کسي دیگر این کار را دنبــال نکرد و میهن ما از معدود کشورهاي جهان است که ترانه هاي محلي آن که پاره اي قدمت چند صد ساله دارند جمع آوري نشــده اند و بعضــي از آنها در شــرف انقراض و از یاد رفتن هستند، و این میراث ملي از دست خواهد رفت. استاد صبا در عین حال یک پژوهشگر بزرگ در علم و

هنر موسیقي بود و تحقیقات فراوان از او باقي مانده است.

زادروز سازنده ویولن در قرون وسطیـ نگاهی به تاریخچه این ساز

Norman J. Woodland

Barcode

درویش خان

استاد ابوالحسن صبا

تصویر نیکولو آماتی ترسیم لوکوریو

تصویر موالنا

سالروز درگذشت ابوالحسن صبا استاد موسیقي - صبا در یك نگاه

چهاردهم )و طبق برخي اســناد سیزدهم( دسامبر سال 1642 میالدي »آبل تاســمان« دریانــورد هلندي که در کمپاني هند هلند )اندونزي( کار مي کرد و ماموریت یافته بود راه دریایي به اروپا از جنــوب اقیانوس آرام و از طریق اقیانوس اطلس را بیابد، در 1500 کیلومتري شرق استرالیا به جزایري رسید که مسکون بودند. دو جزیره از این جزایر بزرگتر و مابقي کوچک بودند و دو جزیره بزرگ به صورت شــماليـ جنوبي قــرار گرفته بودند. بومیــان این جزایر مائوري Maori و از نژاد Polynesian بودند و جزایر خودرا Aotearoa مي گفتند که هلندي ها هنگام ترسیم نقشه این جزایر، نــام Nova Zeelandia بر آنها گذاردند )زیرا که از

لحاظ منظر طبیعي شبیه منطقه زیلند هلند بودند. بعدا انگلیسي ها که آنجارا با جنگ متصرف شدند این نام را تغییر تلفظ و امالء دادند و نیوزیلند New Zealand نوشتند(.

دیري نگذشت که مائوري ها هلندي هارا از جزایر خــود دور کردند که چندي بعد انگلیسي ها برجایشــان نشستند و با مائوري ها وارد چند رشــته جنگ شدند. انگلیســي ها با هدف تضعیف مائوري ها و ایجاد جنگ داخلي میان آنان، به توزیع

تفنگ در این جزایر دست زدند و به نتیجه رسیدند و آنگاه راه ورورد مهاجران اروپایي را باز کردند و در سال 1840 با مائوري قرارداد صلح و مشارکت در حکومت امضا کردند. نیوزیلند بــا 4 میلیون و 540 هزار تن جمعیت و 268 هزار کیلومتر مربع وســعت از اعضاي جامعه مشترک المنافع است و پادشاه انگلســتان را رئیس کشور مي داند. پس از جنگ جهاني دومـ نیوزیلند، آمریکا و استرالیا پیمان دفاع مشترک امضا کردند که به آنزوس ANZUS معروف است.

طبق نتایج آماري سال 2013، هفتاد و 4 درصد جمعیت

نیوزیلند از مهاجران اروپایي، 15 درصد مائوري و مابقی از نژادهاي دیگر و عمدتا از نژاد زرد )مهاجرین چینیـ ژاپنی و کره ای( هســتند. دریاي میان نیوزیلند و استرالیا به نام

تاسمان Tasman Sea نامگذاري شده است. تاســمان پیش از نیوزیلند به جزیره بزرگي که به نام او »تاسمانیا« اســم گذاري شده است رسیده بود. بعدا دولت انگلستان این جزیره را تصرف و ضمیمه کلني خودـ استرالیا کرد. تاسمان بود که این سرزمین را استرالیا )جنوبی( خواند

که به همین نام مانده است. در آن زمــان و تا قرن 19 تملک! جزایر دور دســت )جزایر مســکوني و حتي داراي دولت محلي و تشکیالت( توسط اروپاییان کاري عادي بود. انگلستان بعدا اســترالیا )به مفهوم قــاره جنوبي( را به محل اقامت زندانیــان، جانیان و زنان خودفروش منتقله از آن کشور تبدیل کرده بود. نخستین دسته هاي مهاجران انگلیسي از این قماش دست به کشتاري عجیب از بومیان اســترالیا و جزایر مجاور آن زدند. اعقاب همین مهاجران اینک مردم دیگررا به ســرزمیني که به این صورت تصاحب

کرده اند راه نمي دهند!. ملل آسیاي شرقي نسبت به تصاحب استرالیاي مسکون توسط انگلیسي ها و عمدتا در قران نوزدهم همواره به دیده اعتراض نگریســته اند و امپراتوري ژاپن با همین بهانه در جریان جنگ جهاني دوم چندبار استرالیا را بمباران هوایي کرد. باوجود این، فکر آســیایي کردن استرالیا همچنان در ذهن آسیائیان باقي استـ آسیائیاني که دارند قدرت مي شوند. قدرت گرفتن آسیایی ها سبب شد که در پاییز 2011 رئیس جمهور آمریکا به استرالیا برود و قول فرستادن نیروي

نظامي به استرالیا و استقرار بدهد.

الیزابت بولــدن Elizabeth Bolden که طبق گینس )کتاب رکوردها( 116 ســاله بود یازدهم دسامبر 2006 درگذشت. این زن که 15 آگوست 1890 به دنیا آمده بود

در یک خانه ســالمندان در ایالت تنسي آمریکا بســر مي برد. تا آگوست 2006 ماریا اســتر دو کاپوویال )بانویي از کشور اکوادور( کهنسالترین انسان در روي کره زمین بود که او نیــز در آن ماه در 116

سالگي فوت شد. الیزابت 6 سال پیش از درگذشت، در مصاحبه اي که انتشار یافته است گفته بود که هر غذایي را که دوست داشت مي

خورد )پرهیز نمي کرد( ولي خواب خود را از دست نمي داد و به خود غم و ترس )نگراني( راه نمي داد. هر وقت که غم را در نزدیکي خود مي دید به خواندن داستان و یا خیالبافي )خیاالت زیبا( مي پرداخت و یا این که به گورستان مي رفت و در میــان گورها قدم می زد و ســنگ قبرها را می خواند که طول عمر متوفی روی آنها نوشــته شده است. پس از 70 سالگي خودش را براي مردن آماده کرده بود و خانه را

براي روزي که آن را برای همیشه ترک مي کند جمع و جور ساخته بود. تنها دلواپسی او این بود که بازماندگانش اشیائی را که مورد عالقه اش هستند ازجمله عکس هایش، کتاب هایش، نامه هایش و ساعت های مچی از کار افتاده اش را دور نریزند و اندرزهای او را که در دفتری نوشته شده اند تکثیر و میان خود توزیع کنند تا تجربه های او به گور نرود. چه بهتر که مواردی از آنها را قاب کنند تا جلوی چشمشان باشد. اندرز بزرگ او »دقت در ازدواج« است. بی دقتی در این مهمترین اقدام مســاوی است با فرورفتن در باتالق و درد سر و گذرانیدن عمر بدون شادی و شادمانی. در ازدواج نباید شتاب کرد. مشورت، مشورت و بازهم مشورت را نباید از دست داد. اندرز مهم دیگر او، گریز از هرگونه اعتیاد اســت از سیگار تا الکل و قمار و خودداری از ورود به فساد و قانونشکنی که عمر را تباه می کند. حرص مال زدن، چرا؟. معلوم نیست که پس از مرگ، بر سر مال زائد بر نیاز چه خواهد آمد. پول

مفت ]ارث[ همه را فاسد می کند.

ورود اروپاییان به استرالیا و نیوزیلند هلندی ها راه را باز کردند و انگلیسی ها متصرف شدند!

اندرزهای بانویی که 116 سال عمر کرد

نخستین بانو که در دوران معاصر در قاره آفریقا رئیس

کشور شدبانــو »الــن جانســون Ellen Johnson ســیرلیفSileaf « متولــد 1938، بیست و سوم نوامبر 2005 برنــده انتخابات کشــور آفریقایي »لیبریا« اعالم شد که از 16 ژانویه 2006 پس

از اداي سوگند کار خودرا در این سمت آغاز کرده است. در دوران معاصر، وي نخســتین بانویي است که در قاره

آفریقا رئیس یک کشور شده است. بانو الن جانســون قبال وزیر دارایــي لیبریا بود. وي درآمریکا )دانشــگاه کلرادو( در رشته اقتصاد لیسانس گرفته و از دانشــگاه هاروارد، فوق لیســانس مدیریت عمومی )مدیریت موسسات دولتی(. الن از اعقاب بردگان سیاهپوست آمریکایي اســت که به آفریقا بازگردانیده شدند و برایشان کشور لیبریا را به وجودآوردند. بانو الن جانسون سیلیف تا 25 درصد هم دارای تبار آلمانی است. انتخابات لیبریــا پس از یک دوره حکومت کودتا و جنگ

داخلي ازسرگرفته شده بود.

نخستین پرواز با هواپیما17دسامبر سال 1903 در صحراي »کیتي هاک« ایالت کارولیناي شــمالي آمریکا برادران رایت )ارویل و ویلبر رایت( هواپیمایي را که در کارگاه دوچرخه ســازي شان بر پایه اســتفاده از مقاومت هوا ساخته بودند به پرواز در آوردند که به عنوان نخستین پرواز بشر با هواپیما ثبت شده است. پرواز بشر با بالون هوای گرم در چهارم ژوئن 1783 صورت گرفته بود. این بالون توسط دو برادر فرانسویـ ژاک و ژوزف مون گلفیهـ ساخته شده بود. بالون ساخت این دو برادر در نوامبر و دسامبر آن سال چند مسافررا هم حمل و در ارتفاع 500 متری با ســرعت 22 کیلومتر در

ساعت پرواز کرده بود. برادران رایت 18 دسامبر، و یک روز پس از نخستین پرواز که پیروزمندانه بود، از دولت آمریکا خواستند که اختراع آنان را خریداري کند. وزارت جنگ آمریکا مامور بررسي این درخواست شــد و پس از مذاکره و مشاهده اختراع، تصمیم گرفت براداران رایت را به خدمت بگیرد

و کمک مالي به تکمیل این صنعت بکند.

تاسمان هلندی

الیزابت، زمانی که 110 ساله بود

Ellen J. Sileaf

آذرماه و دانستنی ها

عکسی تاریخی از نخستین پرواز در صحرای کیتی هاک

روزنامک- دی1393- شماره نهم32