Opłata pocztowa uiszczona ryczałtem

WSZECHŚWIATPISMO PRZYRODNICZE

ORGANPOLSKIEGO

TOWARZYSTWAPRZYRODNIKÓW

IM.M.KOPERNIKA

T R E Ś Ć Z E S Z Y T U :

Zdzisław Pazdro. "Wycieczka geologiczna do Marokka.Bolesław S k a r ż y ń s k i . Chemja hormonów płciowych.

Irena W a s i u t y ń s k a . Kilku słów o działaniu jednego z typów łącznicautomatycznych.

Kronika naukowa. Nowe metody laboratoryjne.Ochrona przyrody. Krytyka i bibljografja. Miscellanea.

19 JM

5 \*

Do pp. Współp/acowników!%<*,

Wszystkie przyczynki do ,, Wszechświata" są honorowane w wysokości

10 gr. od wiersza.

PP. Autorzy mogą otrzymywać dowolną liczbą odbitej po cenie kosztu.

Redakcja odpowiada za poprawny druk tylko tych przyczynków,

które zostały jej nadesłane w postaci maszynopisów.

Ze wzglądu na szczupłość miejsca, prosimy uprzejmie pp. Autorów

komunikatów z laboratorjów o możliwą związłość. Rozmiary komun^k.aiu

nie mogą przekraczać 1000 liter. Autorzy otrzymują bezpłatnie 100 odbitek

komunikatu, komumkaW jednak m e s<? honorowane.

POLSKA SKŁADNICA POMOCY SZKOLNYCH(O T U S)

WARSZAWA, NOWY-ŚWIAT 33, II piętro front, Tel. 287-30, 28-73 i 128-43.

podaje do wiaclo noici, że prowadzi następujące działy:

I. DZIAŁ POMOCY SZKOLNYCH. II. DZIAŁ MATERJAŁÓW PIŚMIENNYCH i PRZYBORÓWBIUROWYCH. III. KSIĘGARNIĘ PEDAGOGICZNO-NAUKOWĄ. IV. DZIAŁ WYDAWNICZY

I DRUKÓW SZKOLNYCH.

ZAOPATRUJEMY PRACOWNIE SZKOLNEwe wszystkie pomoce i przyrządy podług Poradnika w sprawachnauczania i wychowania (Wydawn. Ministerstwa W. R. i O. P.).

S P I S Y , K A T A L O G I I C E N N I K I NA Ż Ą D A N I E .

C e n y i w a r u n k i d o g o d n e .

WSZECHŚWIAT

w t WAKbZAWSKIEJ

S P I S R Z E C Z Y R O C Z N I K A 193I.

ARTYKUŁY:Str.

Anigstein L. List z Malajów 131Bretsznajder S. Nowe poglądy na zjawiska

korozji metali 197Dembowska S. Nowsze badania nad deter-

minacją rozwoju jeżowca 142Gadomski J. Odkrycie Plutona 44Gadomski J. Obecna opozycja Erosa . . • 135Grotowski M. Stulecie wielkiego odkrycia . 179Jądrzejowski H. Nowa komórka fotoelek-

tryczna 149Kauimcn Laura. Dzisiejszy stan autokatali-

tycznej teorji wzrostu 40Kępiński F. Udział techniki w postępach

astronomji . . . . . . . . . . . . 185Kochański A. Jak przewidywać opad i czas

jego trwaaia 105Łachman F. Faraday jako chemik , . , . 183Łuniewski A. i H. Świdziński. Z wycieczki

geologicznej na Czywczyn i Łostun , . 193Macko S. Krótki przegląd kierunków i me-

tod badań analityczno - pyłkowych . . 110Natanson W. Michell i Cavendish , . . • , 99Ordyński P. Pierwsza włoska wyprawa na

Pamiry , \ . . I ' 137Pazdro Z. Wycieczka geologiczna do Ma-

rokka 4Skariyński B. Chemja hormonów płciowych 10Stecki K. Bolesław Namysłowski jako botanik 67Turnait Mar ja. Wrażenia z wycieczki na Kor-

sykę . . . . 33Wasiutyńska I, Kilka słów o działaniu jed-

nego z typów łącznic automatycznych . . 14Wertenstein L. Budowa jądra atomowego . 47Zweibaum J. Struktury cytoplazmatyczne w

świetle badań nad hodowlą tkanek invitro . . . 75

KRONIKA NAUKOWA.

a) Asironomja, geologja.

Ł u p k i p a l n e w E s t o n j i 2 1R u c h f o t o n ó w w e w n ą t r z g w i a z d . . . . . 2 3Materja międzygwiazdowa 157O energji geochemicznej roślin 210

Str.b) Nauki biologiczne.

Zdolność regulacyjna zarodków płazów bez-ogonowych 25

Meduzy słodkowodne 26Nowe poglądy na sprawę inwersji płciowej . 26Rozwój bez udziału jądra komórkowego . . 56Zmiana ubarwienia Phasmidae na świetle . . 58Hormon płciowy a budowa przewodu na-

siennego 59Zdolność syntetyczna Euglena gracilis w

ciemności . . . , , , 59O hermafrodytycznym charakterze komórek

płciowych . , , t 85Znaczenie mutacyj eksperymentalnych dla

ewolucji •. 86O błonie komórkowej 88Zależność tempa wzrostu od ruchów mięś-

niowych 89Nowe badania z zakresu chemizmu pracy

mięśnia 118Używanie narzędzi przez zwierzęta . . . . 120O hodowli in vitro suszonych tkanek zwie-

rzęcych 122Z najnowszych badań nad rotacją plazmy

u roślin 159Różnicowanie witaminu B na poszczególne

składniki . . . . . . . . . . . . 162Rola zaczynów i zużywanie materiałów za-

pasowych w rozwoju zarodka kury . . 163Wnikanie plemników do jaj rozgwiazdy . . 164W sprawie instynktów kota 165Odczyt W. R. Hessa o zjawisku snu. . . . 203Nowe badania nad błoną operkularną kija-

nek płazów 204Aparat neuromotoryczny pierwotniaków . . 206Badania fizyko-chemiczne krwi u mięczaków 207Zależność ruchu rzęskowego od układu ner-

wowego 209Ciekawy szkodnik cieplarń poznańskich . . 209

c) Nauki fizyczne.Występowanie asteryzmu na roentgenogra-

mach i jego znaczenie 18Scyntylacje i najsłabsze błyski widzialne . 55Zderzenia fotonów , 82Bardzo czuły licznik energji promienistej . 82Nowy matetjał izolacyjny 84O katatermometrji 84Aparat Miillara do tłumienia drgań . . . . 116

W S Z E C H S W I A T

Str.Przezroczystość szkła w różnych dziedzinach

widma , . . > . . • • . • • • _ ._ 117Bezpośrednie wyznaczanie szybkości promie-

ni katodowych . . 118Albert Abraham Michelsóh , » M I | * ł l . • • 155Działanie biologiczne promieni gamma . . . 158Okular fotometryezny do badań chalkogra-

ficznych jj>( . I . . ., 158O. różnych stanach skupienia helu 211Hałas i jego pomiary 212Nowa metoda tworzenia powłok metalicznych, 214O pracach przygotowawczych do badań nad

rozbijaniem atomów zapomocą wysokichnapięć . 214

d) Mikrobiologia.Działanie wapnia na własności drobnoustrojów 122Chemja laseczników gruźliczych 1610 działaniu promieni mitogenetycznych na

bakterje 1660 bakterjach i pettenkoferjach 210

NOWE APARATY I METODY LABORA-TORYJNE.

Optyczna metoda pomiaru drobnych zmiandługości , , . 27

Laboratoryjny pomiar pojemności wielkiegonaczynia 27

Usuwanie śladów tlenu z azotu 28Podgrzewacz o stałej temperaturze . . . . 28Prosty potencjometr kompensacyjny z lampą

katodową . 28Tensjometr du Nouy 60Zastosowania fotokomórki w połączeniu z apa-

ratem mikroprojekcyjnym 122Rurka mikro - absorpcyjna z zamknięciami

rtęciowemi . 123Nowy spektroskop siatkowy 1/>3Nowe przyrządy miernicze elektryczne Westona 123Mikroskop - wirówka 168Oznaczanie wilgoci w produktach technicznych 216

KOMUNIKATY Z LABORATORIÓW.

Biczyk J, Mostek skrócony z oporami dodat-kowemi 90

Dembowski J, Dalsze badania nad geotropiz-mem Paramaecium 62

Dziewulski H. Badania nad siłą przeciwelek-tromotoryczną łuku rtęciowego . . . . 90

Fridrichson J . Fluorescencja pary manganu . 61Henig B. O unerwieniu t. zw, ni ' s rych orga-

nów zmysłowych u gąsienic motyli . . . 61Jarocki J. i Demianowicz A. O występowaniu

w rzece Wiśle pontyjsko - kaspijskiegoobunoga Chaetogammarus tenellus . . . 170

Judycki S. i Z, Kasprzykowski. Badania stratw dielektrykach . . , 170

Kryńska H. P. i W, R. Witanowski. O prze-puszczalności mięśnia sercowego dla jo-nów sodu i potasu . . 169

Lachs H. i J. Biczyk. 0 potencjale elektroki-netycznym 90

Mazur J. O zależności stałej dielektrycznejeteru etylowego od temperatury . . . . 123

Mazur J. O zależności stałej dielektrycznejnitrobenzolu od temperatury . . . . . 124

Mazur J. Zmiana gęstości eteru etylowego wzależności od temperatury 124

Mazur J. O z m i a n i e g ę s t o ś c i n i t r o b e n z o l u wz a l e ż n o ś c i o d t e m p e r a t u r y . . . . . . 169

Slr.Mazur J, O zależności stałej dielektrycznej

dwusiarczku węgla od temperatury . . . 218Mazur J. O zależności gęstości dwusiarczku

węgla od temperatury 217Mydlarski J. Charakterystyka antropologicz-

na uczestników międzynarodowych zawo-dów narciarskich w Zakopanem 1929 r. 218

Ney M. J. O rozszerzeniu prążków, występu-jących w widmie Ramana bez zmiany dłu-gości fal 62

Ney M. J. O wpływie temperatury na widmoRamana dla kwarcu 62

Nowiński W. W. O wielości hormonów grasicy 218Parysówna J. O serj ach rezonansowych pary

bizmutu 62Piekara A. Badania nad istotą zależności sta-

łej dielektrycznej układów rozproszonychod stopnia rozdrobnienia 91

Piekara A, Stała dielektryczna emulsyj wod-nych i alkoholowych 91

Poiaryski M. i S. Wachowski. O przewodnościwyładowania pierścieniowego 91

Raciącka M. Chróściki (Trichoptera) północno-wschodniej Polski ze szczególnem uwzględ-nieniem obszaru Wileńsko - Trockiego. , 61

Wolfke M. i J. Mazur, O dwóch różnych mo-dyfikacjach ciekłego eteru etylowego . . 124

Wolfke M. i J. Mazur. Polaryzacja i asocjacjaeteru etylowego w zależności od tempe-ratury 125

Wolfke M. i J. Mazur, O dwóch różnych mo-d y f i k a c j a c h c i e k ł e g o n i t r o b e n z o l u . . . 1 6 9

Wolfke M. i J, Mazur. O dwóch różnych mo-dyfikacjach ciekłego dwusiarczku węgla . 170

Wolfke M. i J. Mazur. Zmiana polaryzacjielektrycznej nitrobenzolu -w zależności odtemperatury . . . , . , . . . , . 218

Wolfke M. i J. Mazur. O zmianie polaryzacjidielektrycznej dwusiarczku węgla z tem-peraturą , 218

OCHRONA PRZYRODY.

Praca naukowa w polskich parkach naturyi rezerwatach . 28

XIII zjazd Państwowej Rady Ochrony Przy-rody 62

Postępy ochrony przyrody leśnej w Polscew r. 1930 , 91

W obronie zagrożonej przyrody Tatr . . . 174III zjazd Delegatów Ligi Ochrony Przyrody . 219

KRYTYKA I BIBLJOGRAFJA.

Archiwum Mineralogiczne , . . • . . . , 32Brzeziński J. Moroszka (Rubus chamaemo-

rus) ! , ,| r . . . . . . 31Bzowski K. J a k uczyć o klimacie . . . . 95Das Lebensproblem im Lichte der modernen

Forschung 174Dzieje rozwoju fizyki w zarysach . . . . 95Fischel A. Lehrbuch der Entwicklung des

Menschen . . , , . . . . 95Gadomski J, i E. Rybka, Kosmografja . . . 219Geyer H, Praktische Futterkunde fur den

Aąuarien- und Terrarienfreund . . . . 95Kolodziejczyk J. Botanika dla seminarjów

nauczycielskich . 127Krajobrazy roślinne Polski 221K u l c z y ń s k i S . A t l a s f l o r y p o l s k i e j . . . . 1 7 3L u b l i n e r ó w n a K . T o r f o w c e . . . . . . . 1 7 2Maeterlinck M. Życie mrówek , 173

WSZECHŚWIAT

Str.Meisenheimer J. Geschlecht und Geschlechter

im Tierreiche; , 32Midowicz W. i S. Merta. Zwardoń i okolica . 172Ochrona Przyrody, rocznik 10 125Pauling L. and S, Goudsmit. The Structure

of Linę Spectra 32Pawlowski S, Geograf) a 63Poradnik dla samouków, Zoolog ja . . . . 170Projekt polskiego mianownictwa botanicznego

w zakresie cytologji i histologji roślin . 221Rząśnicki A. Z e b r y 221Skowron S. Z a r y s p a s o r z y t ó w człowieka . . 220Urbanowiczówna K. A m e b a i w y m o c z e k . . •* 30Waniczek H. B a d a n i a n a d k i l k o m a g a t u n k a -

mi r o d z a j u A s p l a n c h n a Gosse . . . . 171Zakrzewski K. O p r o m i e n i o t w ó r c z o ś c i . . . 93Zwoliński T. Tatry 171Żabiński J, Karaluch 94

MISCELLANEA.

Wystawy zakładowe na jubileuszu Politech-niki Zuryskiej 32

Zjazd geofizyczny w Poczdamie 6410-lecie zakładu naukowego . . . . . 64

Sfr.IV zjazd Międzynarodowego Inst. Antropol.

i XV kongres międzynar. afttrop. i ar-cheol. przedhist. w Portugalji w r. 1930 95

Henryk Zwaardemaker . . . . . . . . . 96List do Redakcji 96Stulecie Faradaya . 127Komunikat w sprawie Międzynarodowego

Kongresu Historycznego w .Warszawiew roku 1933 128

Ś, p. Fryderyk Schille 128W. H. Keesom w Warszawie . . . . . 176Hojny dar dla nauki polskiej 176Zjazd Association des Anatomistes . . . . 176Międzynarodowy Kongres Ochrony Przyrody 176Z Puszczy Białowieskiej 176Jubileusz Faradaya . 222Richard von Wettstein 223

CAŁOSTRON1COWE ILUSTRACJE TYTUŁOWE.

Wielki kanjon rzeki Colorado 1Szczyt Romsdalshorn (Norwegja) 33Dniestr pod Dźwinogrodem . . . . . . . 65Kamienne miasto, Ciężkowice . . . . . . 97Krajobraz mazowiecki 129Michał Faraday 17/

OWt . u l ? F ,JM ti l l n '

-;

WIELKI KANJON RZEKI COLORADO.