SSaammssuunn GGýýddaa TTaarrýýmm vvee HHaayyvvaannccýýllýýkk ÝÝll MMüüddüürrllüüððüü AAddýýnnaa

SSaahhiibbiiKKaaddiirr GGÜÜVVEENNÝÝll MMüüddüürrüü

YYaazzýý ÝÝþþlleerrii MMüüddüürrüüEErrooll BBAAÞÞ

YYaayyýýnn KKuurruulluuEErrooll BBAAÞÞ

AAyyttüüll DDUURRUUKKAANNGGüürrsseell BBAALLCCII

DDrr.. HHaabbiipp MMUURRUUZZRReecceepp KKIIRRBBAAÞÞCCiihhaann EERROOÐÐUULLFFuuaatt CCOOÞÞKKUUNNYYaaþþaarr BBUUDDAAKKHHaattiiccee OOLLGGUUNNAAhhmmeett ÞÞEENNOOÐÐLLUU

FFoottooððrraaffllaarrRReecceepp YYAAPPIINNCCAAKK

YYöönneettiimm YYeerrii AAddrreessiiGGýýddaa TTaarrýýmm vvee HHaayyvvaannccýýllýýkk

ÝÝll MMüüddüürrllüüððüüKKýýllýýççddeeddee MMhh.. AAbbddüüllhhaakkhhaammiitt CCdd..NNoo..77 5555006600 ÝÝllkkaaddýýmm//SSaammssuunn

TTeelleeffoonn00 336622 223311 3377 0000//227700

FFaaxx00 336622 223333 2211 6633

ee--mmaaiillcceeyy@@ssaammssuunnttaarriimm..ggoovv..ttrr

wweebbhhttttpp::////wwwwww..ssaammssuunnttaarriimm..ggoovv..ttrr

IISSSSNN 11330055--77558888

SSaammssuunn GGýýddaa TTaarrýýmm vvee HHaayyvvaannccýýllýýkkÝÝll MMüüddüürrllüüððüü YYaayyýýnnýý OOllaann SSAAMMTTÝÝMMDDeerrggiissii YYaayyggýýnn SSüürreellii YYaayyýýnnddýýrr

DDiizzggii//BBaasskkýýKKaarrddeeþþlleerr OOffsseett

PPaazzaarr MMhh.. NNeeccaattiieeffeennddii SSkk.. NNoo..4411TTeell:: 44332200668888 ÝÝllkkaaddýýmm//SSaammssuunn

ÖNSÖZ ..............................................................................2

BAKAN MEHDÝ EKER ENERJÝ TARIMI MERKEZÝ'NÝ HÝZMETE AÇTI ......3

TÜRKÝYE'DE YENÝLENEBÝLÝR ENERJÝ KAYNAKLARI’NIN PROJEKSÝYONU

ve SAMSUN AÇISINDAN DEÐERLENDÝRÝLMESÝ ............................5

YAÐLI TOHUMLAR VE MUCÝZE BÝTKÝ SOYA'NIN ÖNEMÝ .......8

KARADENÝZBÝRLÝK: "YAÐ BÝZÝM ÝÞÝMÝZ"...............................11

HALDEN ANLAYAN YASA : YENÝ HAL YASASI ......................12

DÜNYA SU GÜNÜ VE SUYUN ÖNEMÝ ...............................16

TÜRKÝYE SEBZE TOHUMCULUÐU.......................................17

CAN ALICI KONU: KENE .................................................20

ÝLÝMÝZDE KENE MÜCADELESÝ .............................................21

TARIMSAL FAALÝYETLERDE METEOROLOJÝ’NÝN ÖNEMÝ........22

TARIMSAL FAALÝYETLERDE SÝGORTA ..................................24

HABERLER..........................................................................25

ÞÝFALI BÝTKÝLER...................................................................40

içindekiler

www.samsuntarim.gov.tr

1

Milli ekonominin temeli ziraattýr. Bunun içindir kitarýmda kalkýnmaya büyük önem vermekteyiz. Köylerekadar yayýlacak programlý ve pratik çalýþmalar buamaca ulaþmayý kolaylaþtýracaktýr.

MMuussttaaffaa KKeemmaall AATTAATTÜÜRRKK

SSaayyýýnn TTaarrýýmm DDoossttllaarrýýUzun ve yoðun süren

emekler sonucunda çýkarmaktabulunduðumuz bir dergi ile dahakarþýnýzdayýz. Ülkemizde hýzlageliþen ve dünyada söz sahibiolmaya baþladýðýmýz tarýmsektöründeki yenilikleri sizlereaktarmak için büyük bir gayretiçerisindeyiz. Bakanlýðýmýzýnyeniden yapýlanma sürecinegirmiþ olduðu 2011 yýlýndanitibaren mevcut yapýnýn þekillenmesi ve kurumumuza yeni katýlým saðlayan tarýmreformu çalýþmalarýmýzýn da istenilen noktada olmasý amacýyla her geçen günçalýþmalarýmýzý artýrmaktayýz. Tarýmýn daha ulaþýlabilir ve derli toplu olmasýnaolanak tanýyacak bu yapýlanma ile daha güzel günlerin bizleri beklediðini ümitetmekteyiz.

Bakanlýðýmýzýn yeniden yapýlanma sürecinde de öne çýkan en önemlifaktör, tarýmsal sanayi ve üretim sektörüdür. Bu sektörde çalýþmak isteyengiriþimcilerin saðlýklý projeler ve yatýrýmlar yapabilmeleri için gerekli olan,tarýmsal ve teknolojik bilgi paylaþýmý, öngörü, ekonomik ve tarýmsal imkanlarýnsunumu, sürdürülebilirlik, saydamlýk ve ülkesel stratejik planlama gibi kavram veolgular, gerek Bakanlýðýmýzýn gerekse ülkemizin hýzlý bir þekilde geçmekteolduðu yeni kamu yönetimi sisteminin de temel ilkeleri olmaktadýr.

Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürlüðümüz, Samsun Ýlinin Bölge TarýmMaster Planlarý kapsamýnda, ilimiz tarýmýnda öne çýkan tüm alt sektörlereyönelik raporlarý çerçevesinde tarýmsal sanayi konusunda yatýrým yapmakisteyen giriþimcilere ufuk açacak ve yol gösterecek düzeydedir. Bu anlamda ÝlMüdürlüðümüz Bakanlýðýmýz politikalarýnýn paralelinde ve tarýmsal sanayialanýnda yatýrým yapabilecek tüm giriþimcilerle her türlü bilgi paylaþýmýnaaçýktýr.

2003 yýlýndan bugüne deðin kesintisiz çýkan ve sektörde önemli birboþluðu dolduran dergimiz, klasik tarým dergilerinin dýþýnda bir yayýn politikasýizlemektedir. Yetiþtiricilik ve saðlýk gibi, herhangi bir ziraat veya veterinerlikkitabýnda rahatça bulunabilecek temel konularý yazmak yerine, tarýmpolitikalarý, sektör analizleri, potansiyel üretim kaynaklarý, pazar ve pazarlamaolanaklarý, kýsacasý sektörde çalýþmak isteyenler ile bilgi ve analizlerinipaylaþmaktadýr. Bir kurumsal dergi olarak bilgi ve haber vermenin ötesinde,özel sektör giriþimcileri ile tüm bilgilerini paylaþmýþ ve pazarlamanýn önündekiengellerin nasýl aþýlacaðý noktasýnda kaktý saðlamýþtýr. Bundan sonraki süreçtede bu anlayýþýmýz ve birlikteliðimiz devam edecektir. Dergimizin her birsayýsýnda güncel konu ve politikalarý takip etmeye ve sizlere de sunmaya devamedeceðiz.

Tarým bir birliktelik iþi olup, gönüller ve bizler birlikte olduðumuz müddetçetarýmsal baþarýlarýmýza her geçen gün yenisi eklenecektir. Bu düþünce veçabayla hepimize bol ve bereketli bir tarýmsal üretim süreci diler, saygýlarsunarým.

ÖÖNNSSÖÖZZ

KKaaddiirr GGÜÜVVEENNÝl Müdürü

wwwwwwwwwwww.... ssssaaaammmmssss uuuunnnntttt aaaarrrr iiiimmmm.... ggggoooovvvv ....tttt rrrr

2 3

Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Bakaný Mehdi Eker30.12.2011 günü saat 14:00'de KTAE'nde (KaradenizTarýmsal Araþtýrma Enstitüsü) gerçekleþtirilen Enerji TarýmýAraþtýrma Merkezi'nin açýlýþ törenine katýlmak üzereSamsun'a gelmiþtir.

Samsun'da Karadeniz Tarýmsal Araþtýrma Enstitüsübünyesinde, ülke genelindeki yenilenebilir tarýmsalkaynaklardan "biyoyakýt" elde edilmesi için temel veuygulamalý araþtýrmalar yürütecek olan "Enerji TarýmýAraþtýrma Merkezi" 30 Aralýk 2011 günü saat 14:00'daGýda Tarým ve Hayvancýlýk Bakaný Sayýn Mehdi Eker'in dekatýlýmlarýyla açýldý.

Karadeniz Tarýmsal Araþtýrma Enstitüsü, 2008yýlýnda Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðýna baðlýTarýmsal Araþtýrmalar Genel Müdürlüðü'nce; "EnerjiBitkileri Tarýmý Araþtýrma Merkezi" olarak ülke genelinde

araþtýrma ve temel projeler yürütmekle görevlendirilmiþtir.Daha sonra bu konuda bir altyapý projesi hazýrlanarakDPT'na sunulmuþ ve projenin kabul edilmesiyle enstitübünyesinde "Enerji Tarýmý Araþtýrma Merkezi" kurulmuþtur.Enstitünün bir bölümü haline getirilen bu kýsýmda,geliþmiþ bir biyoyakýt laboratuarý bulunmaktadýr. Bulaboratuar Biyodizel, Biyoetanol, Biyokütle isimli 3birimden oluþmaktadýr ve bu konularda çalýþmaktadýr.

Ayný zamanda Türkiye`de kamu alanýnda bir ilk vetek olan merkezin açýlýþýna; Gýda, Tarým ve HayvancýlýkBakaný Mehdi Eker'in yaný sýra Vali Hüseyin Aksoy, AK PartiSamsun Milletvekilleri Mustafa Demir, Çaðatay Kýlýç, TülayBakýr, CHP Samsun Milletvekili Ýhsan Kalkavan,Büyükþehir Belediye Baþkaný Yusuf Ziya Yýlmaz, ilgilikurum müdürleri ve bakanlýk çalýþanlarý katýldý. Açýlýþöncesinde Karadeniz Tarýmsal Araþtýrma Enstitüsütarafýndan geliþtirilen yeni çeþitleri de inceleyen BakanEker þunlarý kaydetti:

"Daha önce bu ülkede bütçenin binde 3.7'likkýsmýný tarýmsal araþtýrmalara harcanýyordu, þimdi buoran yaklaþýk yüzde 1`e yükseldi. 2012`de ise bu orançok daha ileri bir noktaya taþýnacak. Hükümetimizdöneminde Samsun çiftçisine nakit olarak ödediðimizpara 618 milyon TL.'dir. Bu nakit desteðin dýþýnda primdesteði, gübre ve mazot desteði, toprak analiz desteði,fýndýk desteði verdik. Yine hükümetimiz dönemindehayvancýlýk desteklemelerinde ve tarýma dayalý sanayinin

HHAABBEERR

BBAAKKAANN MMEEHHDDÝÝ EEKKEERR EENNEERRJJÝÝ TTAARRIIMMII MMEERRKKEEZZÝÝ''NNÝÝHHÝÝZZMMEETTEE AAÇÇTTII

4

geliþmesi ile ilgili projelerde artýþ oldu; 77 adet tarýmadayalý sanayi tesisi açtýk. Yatýrým tutarýnýn yüzde 50`sinihibe verdik. Ayrýca 36 tarýmsal kalkýnma kooperatifine 30milyon 400 bin TL. destek verdik."

Türkiye`de uygulanan tarým politikalarý ile ülketarýmýnýn çok önemli yerlere geldiðini ifade eden Eker; "Busene bizim toplam tarým desteðimiz 6 milyar 400 milyonTL.'yi buldu. Peki Türkiye`de böylesi bir desteklemeprojesiyle tarým gerçekte ileriye mi gitti? Ne oldu, hangisafhadayýz? Bundan 8 sene önce Türkiye`de çiftçiler 24milyon hektar arazide tarým yapýyordu, elde ettikleri bütüntarým hasýlasýnýn karþýlýðý 23 milyar dolardý ve ülkemizindünyadaki sýralamasý 190 ülke içerisinde 11. sýraydý.Bugün çiftçimiz ayný sahadan 62 milyar dolarlýk tarýmgeliri elde ediyor. Dünya ülkeleri içindeki sýralamamýz iseartýk 7. ve böylece Fransa, Ýspanya, Ýtalya ve RusyaFederasyonu gibi 4 önemli ülkeyi geride býrakmýþ olduk.Bu da geliþtirdiðimiz projelerin, uyguladýðýmýzdesteklemelerin doðru olduðunu göstermesi bakýmýndanson derece önemlidir."

Karadeniz Tarýmsal Araþtýrma Merkezi bünyesindekurulan Enerji Tarýmý Araþtýrma Merkezi`nde yapýlacakçalýþmalar hakkýnda da bilgi veren Bakan Eker, þuifadeleri kullandý:

"Karadeniz Tarýmsal Araþtýrma EnstitüsüTürkiye`nin sahip olduðu en önemli enstitülerden birisidir.Burada önemli bir merkez açýyoruz. Dünyada ihtiyacýdaha çokça hissedilen, Türkiye`nin cari açýðýndaki enönemli konularýn baþýnda gelen enerji meselesiyle ilgilidünyanýn gündeminde olan- tartýþtýðý enerji tarýmý ile ilgilibir araþtýrma merkezi açýyoruz.

Burasý tarýmsal ürünlerden enerji elde edilmesi ileilgili araþtýrmalar yapacak. Bünyesinde laboratuarlar varve uzmanlar çalýþacak. Ýnsan gýdasý olarak üretilen gýdamaddelerinin birincil amaçlý olarak insan gýdasý olarakkullanýlmasý gerekiyor, bundan yanayým. Ýnsan gýdasýolarak kullanýlmayacak olan atýk, artýk ve diðer tarýmsalürünlerden enerji amaçlý olarak kullanýlmasýný arzuediyoruz. Bu merkez daha çok bu alanda yoðunlaþacak."

Vali Hüseyin Aksoy ise Samsun Tarýmýndaki sondönem geliþmelerine vurgu yaptýðý açýlýþ törenikonuþmasýnda; "Samsun ülkemizin önemli tarýmbölgelerinden birisidir. Ýlimizde son yýllarda bellikalemlerde ciddi tarýmsal üretim artýþlarýgerçekleþtirilmiþtir. Özellikle çeltik ve fýndýk üretiminde2002 yýlýndan bu yana büyük bir artýþ söz konusudur.Bugün açýlýþýný yapacaðýmýz merkeze ev sahipliði yapacakolmamýzdan büyük mutluluk duyuyoruz. Bu merkezinkurulma talimatýný veren Sayýn Bakanýmýza ve emeðigeçen herkese çok teþekkür ediyorum." dedi.

HHAABBEERR

5

11..GGiirriiþþ::Dünya ve ülkemiz için fosil yakýtlarýn enerji

üretimindeki payýnýn oldukça yüksek olmasý, nüfusartýþýyla enerji kaynaklarýnýn kullanýmýnda meydanagelen artýþ ve fosil yakýt rezervlerinin sürekli azalmasý,enerjiyi üretirken de tüketirken de çevre kirliliðine sebepolmaktadýr. Bu durum, tüm insanlýk için bir tehdit halitaþýmaktadýr. Atmosfere büyük oranda sera gazlarý (CO2,CH4 gibi), asit yapýcý gazlar (SO2, NOx gibi)salýnmaktadýr. Sulara en azýndan gübre atýðý fosfat venitrat, toksik elementler ve bileþikler karýþmaktadýr.

Dünya üzerinde fosil yakýtlarýn çevreyi olumsuzetkilemesi ve bunlarýn telafisi için yapýlan büyükharcamalar, artan nüfus ve geliþen teknolojiyle birliktefosil yakýt rezervlerinin hýzlý bir þekilde azalmasý, fosilyakýtlarýn kullanýmýndan doðan büyük ülkelerin enerjikaynaklarýný çeþitlendirme ve enerjide dýþa baðýmlýlýktankurtulabilme strateji ve çabalarý, Enerji arzýnýn güvenliði,sürekliliði ve küresel ýsýnma ile tanýþtýðýmýz çevreselsebepler göz önüne alýndýðýnda ülkeler varlýklarýný vebaðýmsýzlýklarýný koruyabilmek için yeni ve yenilenebilirenerji (biyoenerji) kaynaklarýný araþtýrmaya yönelmiþlerdir.

Dünya çapýnda 450 bin bitki türü belirlenmiþ vebunun yaklaþýk 3000 türü gýda-giyim vb. kaynaðý olarakinsanlar tarafýndan kullanýlmaktadýr. Ancak enerji bitkisiolarak yaklaþýk 70 bitki türünün dünyada kullanýldýðýbildirilmektedir (El Bassam, 1998). Enerji bitkisi türüdenildiðinde tek yýllýk veya çok yýllýk türlerinin katý, sývýveya gaz enerji hammaddesi (feed stock) üretmek içinyetiþtirilebilen türleri olarak tanýmlanabilir. Biyoenerji bitkitürü sayýsý oldukça fazladýr ve dünyanýn hemen herbölgesinde yetiþebilen birkaç tür mutlaka vardýr.

22.. TTÜÜRRKKÝÝYYEE VVEE BBÝÝYYOOEENNEERRJJÝÝ 22..11.. BBiiyyooeenneerrjjii MMeevvzzuuaattGünümüzde biyoenerji kaynaklarýný gündeme

getiren gerekçeleri þu þekilde özetleyebiliriz: "Fosil kökenli yakýtlarýn neden olduðu çevresel

tahribatýn azaltýlmasý,"Egzoz emisyonlarýnýn saðlýk açýsýndan risklerinin

en aza indirilmesi, "Enerjide dýþa baðýmlýlýðýn azaltýlmasý, "Tarýmsal kalkýnmanýn gerçekleþtirilmesi,"Son yýllarda dünyada yaþanan petrol fiyatlarýndaki

aþýrý dalgalanmalar (2005 yýlýnda varil baþýna petrolfiyatlarý 54 ABD dolarý iken; 2008 yýlý baþlarýnda 119ABD dolarýný aþmýþ durumdadýr) ve oluþan ekonomikkrizlere çözüm bulmak,

"Küresel ýsýnmayý ve etkisini azaltmak,"Ozon tabakasýnda meydana gelen (28 milyon

km2) Zararýn geniþlemesini önlemek,"Savaþ ve zorunlu hallerde stratejik yakýt olma

özelliði,"Tarým ürünlerinin sanayiye entegrasyonunu

saðlayarak ülkelerin tarýmsal kalkýnmasýný çarpanetkisiyle hýzlandýrmasý,

"Motorlar üzerinde saðladýðý avantajlar; setansayýsýnýn petrol dizeline göre yüksek oluþu, yaðlayýcýlýközelliði nedeniyle motorlara yanma ve kullaným açýsýndansaðladýðý faydalar,

"Taþýma ve depolanmasý itibarýyla dünyastandartlarýnda "Tehlikeli Madde" kapsamýnda yeralmamasý,

"Güvenli yakýt kabul edilmesi nedeniyle,Bilim adamlarý petrole alternatif yeni kaynaklara

TTÜÜRRKKÝÝYYEE''DDEE YYEENNÝÝLLEENNEEBBÝÝLLÝÝRR EENNEERRJJÝÝ KKAAYYNNAAKKLLAARRII’’NNIINNPPRROOJJEEKKSSÝÝYYOONNUU vvee SSAAMMSSUUNN AAÇÇIISSIINNDDAANN

DDEEÐÐEERRLLEENNDDÝÝRRÝÝLLMMEESSÝÝ

MMAAKKAALLEE

Mustafa ACAR, Þahin GÝZLENCÝ, Dr. Mevlüt ÞAHÝN

6

yönelmiþtir. Bu konuda da yenilenebilir enerji tarýmý önplana çýkmýþ ve Enerji arzýnýn güvenliði ve sürekliliði veküresel ýsýnma ile tanýþtýðýmýz çevresel sebepler göz önünealýndýðýnda ülkeler varlýklarýný ve baðýmsýzlýklarýnýkoruyabilmek için yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarýna(biyoenerji) yönelmiþler,

Dünyada son yýllarda yenilenebilir enerji bitkileritarýmý (biyodizel, biyoetanol, biyogaz ve biyomas) üzerineçalýþmalar yoðunlaþmýþ, birçok ülke bu konuda hýzlý yolalmaktadýr. A.B: Biyoyakýtlarýn desteklenmesi AvrupaParlamentosu (AP) ve Avrupa Konseyi (AK) tarafýndan"Direktif 2003/30/CE" ile onanmýþtýr. Bu direktif ile ilkdefa bütün üye ülkelere yenilenebilir yakýtlarýn kullanýmýkonusunda zorunluluk getirilmiþtir.

22..22.. TTüürrkkiiyyee''ddee BBiiyyooddiizzeell vvee BBiiyyooeettaannooll KKoonnuussuunnddaaMMeevvccuutt DDuurruumm

Ülkemizde kullanýlan enerjinin birinci derecedefosil yakýtlardan karþýlanmasý, petrol kaynaklarýbakýmýndan kendine yeter durumda olmamasý veihtiyacýn % 92 sini ithalat yolu ile karþýlanmasý,milyarlarca dolar petrol alýmý için dýþarýya ödenmesipetrol fiyatlarýndaki anormal yükseliþler nedeni ileekonomimiz olumsuz etkilenmektedir. Ülkemizde 2009yýlý itibarý ile 15.8 milyon ton motorin, 3 milyon ton benzintüketimi gerçekleþmiþtir.

AB'de biyomotorin ve biyoetanol kullanýmýnýnzorunlu hale getirilmesi, AB'ye uyum süreci dikkate

alýndýðýnda, önümüzdeki yýllarda ülkemizde debiyomotorin, biyoetanol ve biyoyakýtlar talebininartmasýný saðlayacaktýr. Avrupa Birliði normlarýndayapýlan hesaplamalara göre, 22000099 yyýýllýý üüllkkeemmiizzddeettüükkeettiilleenn 1155..88 mmiillyyoonn ttoonn mmoottoorriinnee %% 77..7755 oorraannýýnnddaabbiiyyoommoottoorriinn eekklleennddiiððiinnddee 11..228800..000000 ttoonn bbiiyyoommoottoorriinnee;;33 mmiillyyoonn ttoonn bbeennzziinn ttüükkeettiimmii iiççiinn iissee 224400 bbiinn ttoonnbbiiyyooeettaannoollee iihhttiiyyaaçç dduuyyuullaaccaakkttýýrr.. Þu anda ihtiyaçduyduðumuz toplam 1.580.000 ton biyomotorin vebiyoetanol miktarý Avrupa Birliðinin 2020, 2030 yýllarýiçin belirlediði projeksiyon dikkate alýndýðýnda artarakdevam edecektir (Çizelge).

Çizelge: Yýllara Göre AB Biyoyakýt Kullaným Hedefleri

AABB BBiiyyooyyaakkýýtt KKuullllaannýýmm HHeeddeefflleerrii2007 2010 2020 2030%5 %7.75 %20 %30

Öncelikli olarak karbonhidratlarý veya yaðlarý depoeden tüm bitki türleri sývý enerji kaynaðý üretimi içinuygundur. Selüloz, niþasta ve þeker ise etanol üretimi içinkullanýlabilir. Bitkisel yaðlar yakýt olarak kullanýlabilir.Lignoselüloz içeren bitki kýsýmlarý katý yakýt olarakdoðrudan enerji saðlayabilirler. Bitkisel hammaddelerden alkol elde edilmesi tarýmda eski birgelenektir. Etanol üretimi için uygun türler niþasta bitkitürleri (patates, kassava), tahýllar (mýsýr, tane sorgum,

þeker sorgum) ve þeker bitkileri (þeker pancarý, þekerkamýþý)'dir (El Bassam 1998). Günümüzde etanol üretmekiçin en çok kullanýlan bitki türleri ise arpa, buðday, mýsýr,þeker sorgum, þeker pancarý, þeker kamýþý, patates, tatlýpatates, kassava ve hayvan pancarýdýr. Birkaçý hariçdiðerleri Türkiye' de kýsýtlamasýz üretilebilir. Bunlardanmýsýr, tane ve þeker sorgum C4 bitkisi olarak, ülkemizetanol üretimine önemli katkýda bulunabilecek bitkilerdir.

Biyodizel kaynaðý olan ve ülkemizde yetiþtirilebilenyað bitkilerinin þu andaki ekiliþ miktarlarý ile ülkemizinham yað ihtiyacýný karþýlamak mümkün deðildir. 2009 yýlýBitkisel Yað Sanayicilerinin verilerine göre ülkemizde 1milyon 801 bin ton yaðlý tohum üretilmiþ; üretilentohumdan da 506 bin ton rafine yað elde edilmiþtir.Ülkemizde 1 milyon 835 bin ton rafine yaðý tüketilmiþolup; ülke ihtiyacýný karþýlamak için 1 milyon 722 bin tonyaðlý tohum ve 939 bin ton ham yað ithalatýgerçekleþmiþtir. Ülke olarak gýda sanayi için gerekliihtiyacýmýzý karþýlamak için 1 milyon ha alanda daha ilaveyaðlý tohumlu bitki üretimi gerçekleþtirmemizgerekmektedir.

33.. SSOONNUUÇÇ VVEE ÖÖNNEERRÝÝLLEERRTürkiye'nin 2007 yýlý sonu itibarý ile yaklaþýk 2.5

milyar dolarlýk bir biyomotorin pazarý bulunmaktadýr.Mevcut olan 339 firmanýn ALBÝYOBÝR 'e bildirdiðirakamlara göre toplam 3935 personel biyomotorin vebiyoetanol sektöründe hizmet vermektedir. Bunlarýn tesisbaþýna ortalamalarý ise 11.60 kiþi/tesis Türkiye'dir.TTüürrkkiiyyee''ddee mmeevvccuutt tteessiisslleerriinn 22000077 üürreettiimm kkaappaassiitteessii ggeerreekklliioollaann mmiikkttaarrýýnn yyaakkllaaþþýýkk 22 kkaattýýddýýrr.. Þu an için tesisleþmebakýmýndan ülkemizde bir problem söz konusu deðildir.Ham madde ihtiyacýnýn çok büyük bir bölümü ithalat yoluile karþýlanmakta çoðu tesis ise atýl beklemektedir. Buradasorun olan kýsým hammaddenin ihtiyacý karþýlayabilecekkadar yetiþtirilememesi ve hammadde akýþýnýn tesisleredüzenli sürekli akýþýnýn saðlanamamasýdýr.

Modern enerji ormancýlýðý ile odun üreten ülkeler,hektarda ülkemizdeki bozuk baltalýk ormanlarýnüretiminin 40 katý kadar üretim saðlamaktadýr. Yakacakodun üretim açýðý olan Türkiye'de bozuk baltalýk ormanalanlarý, boþ býrakýlan ve üretim yapýlmayan ya daverimsiz tarým arazilerinde, 100 000 km uzunluðundakidere ve nehir kenarlarýnda, sulak alanlarda hýzlý büyüyenyapraklý aðaç türleri ile modern enerji ormancýlýðýuygulamalarýna bir devlet politikasý ile baþlamakgerekmektedir.

Ülkemizin "biyokütle enerji potansiyelininsaptanmasý" konusu birinci öncelikte ele alýnmalý ve birproje ile: enerji ormancýlýðýndan, enerji bitkileritarýmýndan, çeþitli yan ürün, atýk ve artýklardan eldeedilebilecek biyokütle materyalinin çeþitleri ve coðrafibölgeler açýsýndan yýllýk miktarlarý belirlenmelidir.Biyokütle enerjisi üretim stratejileri, uygulama olanaklarýve ekonomik rekabet edebilirlikleri araþtýrýlarak, ülkemiziçin uzun dönemli "biyokütle enerjisi ana planý"yapýlmalýdýr. Bu plan çerçevesinde, biyokütle üretimineyönelik orman dýþý aðaç plantasyonlarý ve enerji bitkileriiçin ülke genelinde bir tarýmsal üretim planlamasýbaþlatýlmalý ve konunun ekonomik boyutlarý ortayakonulmalýdýr.

Biyoetanol açýsýndan olaya bakýlýrsa; ülkemizinbenzin tüketimi yaklaþýk 3 milyon tondur. Yasaldüzenlemeye göre 2014 yýlýnda %3 biyoetanolharmanlama zorunluluðu vardýr. Bu da 90.000 tonbiyoetanole ihtiyacýmýz olduðu anlamýna gelmektedir.Biyoetanol þeker fabrikalarýnýn yan ürünü olan melastanrahatlýkla üretilebilmektedir. Ülkemizin 2010 yýlý þekerpancarý üretimi TÜÝK verilerine göre yaklaþýk 18 milyontondur. Þekerpancarýnýn melasa dönüþüm oraný iseyaklaþýk % 4-4,5'dir. Bu durumda yýllýk 760.000 ton melasüretimimiz söz konusudur. Bu durumda ülkemizin ihtiyacýolan biyoetanolü kendi iç dinamiklerimizle karþýlamamýzmümkündür.

MMAAKKAALLEEMMAAKKAALLEE

7

8

Soya bitkisinin de dahil olduðu yaðlý tohumlar,insan beslenmesi yanýnda enerji sektöründe (biodisel,bioethanol) de kullanýlmaktadýr. Bu nedenle, yaðlýtohumlar üretimi "enerji tarýmý" olarak tanitelendirilmektedir.

Dünya yaðlý tohumlar üretimi ortalama 400milyon ton/yýl gerçekleþmektedir. Geliþmiþ ülkelerdetüketilen yakýtýn % 5,75' inin biodisel katkýlý olduðu gözönüne alýndýðýnda, yapýlan projeksiyonlara göre, yaðlýtohumlar üretiminin artan talebi karþýlayamayacaðýyönünde görüþler hakimdir. Ülkemizde yaðlý tohumlarüretimi 415 bin ton, tüketim ise 1,3 - 1,7 milyon toncivarlarýnda seyretmektedir. Üretimin, tüketimin ancak %25-30'una cevap verebildiði görülmektedir. Dolayýsýyla dapetrolden sonra en fazla döviz ödediðimiz ürünlerinbaþýnda da bitkisel yaðlar gelmekte ve soya bu yönüylestratejik önem arz etmektedir.

Farklý pek çok hususiyeti nedeniyle "Harika Bitki,Kutsal Bitki, Tanrý Bitkisi, Üreyen Altýn, Sarý Mücevher veDoðu'nun Kemiksiz Eti, Mucize Bitki" gibi isimlerleadlandýrýlan soyanýn; ilk olarak M.Ö. 2838 yýllarýnda Çinkaynaklarýnda varlýðýndan bahsedilmektedir. Batýlýülkelerin soya ile tanýþmalarý 120-130 yýllýk bir geçmiþesahiptir. Bununla birlikte soya sanayilerini kurarak, soyaüretimine ve kullaným alanlarýnýn geliþtirilmesine önemlikatkýlar saðlamýþlardýr. Günümüzde 210,9 milyon ton(2009) seviyesine ulaþan dünya soya üretimindeki enbüyük payý 80,7 milyon tonluk üretimle (%38) A.B.D

almaktadýr. Onu sýrasýyla; Brezilya, Arjantin ve Çin takipetmektedir. Tek baþýna dünya soya üretimi; kolza,ayçiçeði, pamuk, palm, yerfýstýðý gibi diðer yaðlý tohumlarüretiminin toplamýndan daha fazladýr.

Ülkemizin soya bitkisi ile tanýþmasý ise 1.Dünyasavaþý ortalarýnda olmuþtur. Ýlk zamanlar "ÇorumFasulyesi" adýyla yayýlmaya baþlayan soyanýn ekimi anaürün olarak Orta ve Doðu Karadeniz Bölgesi'ndeyaygýnlaþarak, Samsun ve Ordu illerinde 1980 yýlýnakadar soya üretimi yapýlmýþtýr. 1981 sonrasýndaülkemizde soya fasulyesi yerini mýsýr, çay, tütün gibiürünlere býrakmýþ ve soya üretimi giderek azalmýþtýr. SoyaTürkiye'de; Trakya, Marmara, Ege, Karadeniz ve AkdenizBölgelerinde ana ürün olarak; Ege, Güneydoðu Anadoluve Akdeniz bölgelerinin sulanan tarým alanlarýnda iseikinci ürün olarak yetiþtirilmektedir. Son yýllarda Samsunilinde de yetiþtiricilik süresi kýsa (120 günlük) olançeþitlerle, soya tarýmý ikinci ürün olarak da yapýlmaktadýr.

Halen ülkemizde yýllýk soya ekiliþinin % 91'i Adana,Osmaniye, Hatay, Mersin, Kahramanmaraþ illerinikapsayan Akdeniz Bölgesi'nde, % 8' i Samsun ve Orduillerini kapsayan Karadeniz Bölgesi'nde, % 1' i ise EgeBölgesi'nde gerçekleþmektedir. 1987 yýlýnda 1.119.710da. olan ülkemiz soya ekiliþ alaný 2009 yýlýnda 105.210da.'a kadar gerilemiþ ancak yeniden yükseliþ trendinegirerek 2010 yýlýnda 234.727 da. olarak gerçekleþmiþtir.

MMAAKKAALLEE

9

Bu artýþta, reel fiyat politikalarýnýn etkili olduðugörülmektedir. Nitekim ilimizde, 2009 yýlýnda 18.870 da.olan soya ekiliþ alanlarýnýn, 2010 yýlýnda yaklaþýk % 33oranýnda artýþ göstererek 25.060 da. olarak gerçekleþtiðigözlenmiþtir.

SSooyyaa''nnýýnn ÝÝnnssaann SSaaððllýýððýý BBaakkýýmmýýnnddaann ÖÖnneemmii ::"Soya fasulyesi, vücudumuzun muhtaç olduðu

protein bakýmýndan en zengin gýda maddesidir."453 gramlýk soya ununda 31 yumurtanýn, 6 büyük

þiþe sütün veya 900 gramlýk kemiksiz etin ihtiva ettiðikadar protein bulunduðu laboratuar deneyleriyle tespitedilmiþtir.

"Amerikan Tarým Bakanlýðý Gýda ve Ýlaç DairesiFDA, günde 25 gr. soya proteini alýnmasý halinde, buprotein yapýsýnda bulunan liflerin kandaki kolestrolseviyesini düþürdüðünü, buna baðlý olarak kalp riskininazaldýðýný onaylamýþtýr.

"Protein alýmýnýn büyük kýsmýný soya fasulyesindensaðlayan toplumlarda kalp hastalýðý, protein ihtiyacýnýnçoðunu hayvansal gýdalardan saðlayan toplumlara göreçok daha az görülmektedir. Doymamýþ yað asidi yüksekolan soya yaðý ile beslenme durumunda ise, kötü huyluprotein (LDL) oranýnýn azalmasýna yardýmcý olmaktadýr.

"Ýnsan beslenmesinde önemli bir yere sahip olansoya, vücuttaki yað ve lipid metabolizmasýný düzenleyenyað asitlerini içermesi sebebiyle þeker hastalýðý olan kiþileriçin faydalýdýr.

"Soya, omega-3 yað asidi olarak da bilinenlinolenik asit yönünden de oldukça zengindir. Kemikerimesine karþý mutlak alýnmasý gereken omega-3 yaðasidi miktarý soyanýn tanesinde % 5-11 arasýnda deðiþenoranda bulunmaktadýr.

"Soya fasulyesindeki "kalsiyum" oraný süte nispeteniki mislidir. Bu içeriði sayesinde soya proteini osteoporozhastalýklarýný önlemektedir.

"Ýnsan vücudunun her gün almasý gereken madenituzlar bakýmýndan da çok zengin bir gýdadýr. Kalsiyumailaveten bol miktarda fosfor, demir, bakir, manganez,potasyum ve sodyum ihtiva eder.

"Kimyasal yapýsýnda bulunan izoflavonlarýn anti-östrojenik etkileri sayesinde soyanýn göðüs veendometriyal kanserler gibi hormonlarla iliþkili kanserrisklerini azaltýcý yöndeki etkisi vardýr.

"FDA, soya fasulyesinin hormon iliþkili olsunolmasýn pek çok tipteki kanserli hücrenin (örneðin prostat,mide, meme, baðýrsak, rahim, deri, akciðer ve kolonkanseri gibi) oluþmasýný engellediðini ortaya koymuþtur.Ýçeriðindeki "genistein" adlý bir madde anormal hücreoluþmasýna neden olan enzimlerin aktivitesini ortadankaldýrarak bu etkiyi saðlamaktadýr.

"Soya filizlerindeki C vitamini "Saurvy" hastalýðýnýönlemektedir.

"Soya fasulyesi, B1 ve B2 vitaminleriyle E ve Kvitaminlerini ihtivâ eder. Bilhassa "Pelegra" hastalýðýnakarþý "Niacin" maddesince zengindir.

SSooyyaannýýnn KKuullllaannýýmm AAllaannllaarrýý ::Soya fasulyesinin, 400' e yakýn endüstriyel

kullaným alaný bulunmaktadýr. Kolestrol içermeyen yapýsý,yüksek kaliteli protein içeriði ve baklagiller içinde enkolay sindirilen ürün olma özelliði ile "Sarý Altýn", hatta"Asrýn Bitkisi" olarak da adlandýrýlan soya fasulyesi çokçeþitli kullaným alanlarý bulunan bitkisel bir gýdamaddesidir. Soya taneleri çimlendirilip filizleri sebzeolarak yenebileceði gibi, iþlenerek soya yaðý ve unu eldeedilir. Soya dünyada bitkisel yaðlarýn ve yüksek proteinlihayvan yemlerinin baþlýca kaynaðýdýr.

YYAAÐÐLLII TTOOHHUUMMLLAARR VVEE MMUUCCÝÝZZEE BBÝÝTTKKÝÝ SSOOYYAA''NNIINN ÖÖNNEEMMÝÝ

MMuussttaaffaa RRaassii UUYYSSAALLZiraat Mühendisi

MMAAKKAALLEE

10

Soya fasulyesi baþlýca; hayvan yemi, yað, soyasütü, soya peyniri, makarna, soya mürekkebi, soya sosu,soya mumu, yoðurt, dondurma, dondurma külahý,margarin, kemiksiz et, dondurma külahý, pasta, kahve,salça, çocuk mamasý, plastik maddeler, soyaunu, bioyakýt vb. alanlar olmak üzereendüstride geniþ bir alanda kullanýlýr.

TToopprraakk VVeerriimmlliilliiððii BBaakkýýmmýýnnddaannSSooyyaannýýnn ÖÖnneemmii::

Uzun vadede topraklarýnsömürülmesini en aza indirgemek vetoprak yoluyla üretimi saðlayabilmekiçin soya bitkisi oldukça önemlidir.Daha az gübre ve ilaç kullanýmýnýnhedeflendiði günümüzde; sentetikgübre kullaným oranýný aþaðý çekmesiyönünde önemli katkýlar saðlayan bustratejik ürüne, ülkelerin de tarýmsalkaynaklarýný iyileþtirmek adýna dahafazla yönelmesi kaçýnýlmazgörünmektedir.

Bütün baklagiller ve soyanýn bir baþka avantajý dakökleri daha derine inebildiði için, normalde bir çok bitkitarafýndan yararlanýlamayacak kadar derin kýsýmdakielementlerin de bitkiler tarafýndan kullanýlabilmesidir. Buözelliði ile soya; yeþil gübre olarak kullanýldýðýdurumlarda topraða sürüm derinliðinde karýþtýrýlmasýyoluyla, alt katmanlardaki toprak besin maddelerinin bitkiköklerinin daha yoðun olarak bulunduðu üst katmanlarada taþýnmasýnda da etkilidir.

Soyanýn ardýndan gelen bitki daha az gübreyeihtiyaç duymaktadýr. Çünkü, soya bitkisi, toprak organikmaddesinden net olarak daha fazla azotun mineralizeolmasýna yol açar. Bu yönüyle soya, Uluslararasý DoðalKaynaklarý Koruma Servisi tarafýndan azotu baðlayýcýürün olarak kabul görmüþtür. 2001 yýlýnda yapýlan

çalýþmada soyanýn dekara (bitkilerin alabileceði formda)20 kg. civarýnda azotu fiske ettiði açýklanmýþtýr.

SSooyyaa KKüüssppeessiinniinn HHaayyvvaann YYeemmii OOllaarraakk ÖÖnneemmii ::Türkiye'de gýda sektöründe yeni yeni

yaygýnlaþmaya baþlayan tüketiminin dýþýnda soya,aðýrlýklý olarak yem sektöründe de kullanýlmaktadýr. Yaðýalýndýktan sonra geriye kalan küspe bol miktarda proteiniçerdiðinden, iyi bir hayvan yemi olarak özellikle kanatlýyem rasyonlarýnda yüksek oranda kullanýlmaktadýr. Busektörde soya yeþil gübre olarak da kullanýlmaktadýr.Karma yem sektörünün tercih ettiði ilk dört madde içindetam yaðlý soya, soya küspesi, ayçiçeði küspesi ve çiðitküspesi yer alýrken aðýrlýk soya bitkisindedir.

Yem sektöründe kullanýlan soya ürünleri vekullaným amaçlarý þöyle belirtilebilir:

"Küspe - Protein ihtiyacýný karþýlamak için"Soya yaðý - Enerji kaynaðý olarak"Tam yaðlý soya - Hem protein hem de enerji

kaynaðý olarak kullanýlmaktadýr.

Bütün bu söylenenler ýþýðýnda anlaþýlmaktadýr kisoya sadece bir yað bitkisi olarak deðil; insanbeslenmesindeki önemi, toprak verimliliðine olankatkýlarý, hayvan beslenmesinde yemrasyonlarýnýn vazgeçilmez unsuru olmasý yönü ve400'e yakýn endüstriyel kullaným alaný ileoldukça stratejik bir öneme sahiptir. Bunedenle ulusal düzeyde soya tarýmýna verilen

önemin paralelinde Samsun Gýda Tarýmve Hayvancýlýk Ýl Müdürlüðü'nce desoya yetiþtiriciliði her yönü iledesteklenen bir tarýmsal faaliyet

olarak güncelliðini sürdürmektedir.

MMAAKKAALLEE

11

Birliðimiz, 1978 yýlýnda bölgedeki yaðlý tohumekiliþlerini yaygýnlaþtýrmak amacýyla Samsun merkezliolarak faaliyetlerine baþlayan bir "Kooperatifler ÜstBirliði"dir. Faaliyet konusu; yaðlýk ayçiçeði, soya ve kanolaolan Birliðimiz; Samsun, Amasya, Çorum, Tokat,Kýrýkkale, Yozgat, Kýrþehir, Aksaray, Diyarbakýr veilçelerinde bulunan 21 Tarým Satýþ Kooperatifi ile 35 Bincivarýnda üretici ortaðýna hizmet götürmektedir.

Kuruluþundan itibaren üretici ortaklarýna uygunödeme koþullarýnda tarýmsal girdi desteði saðlayan veürünlerini mübaya eden Birliðimiz, faaliyet bölgemizdekiayçiçeði üretiminin yaklaþýk %35-40'ýný mübaya etmekteve yaklaþýk 40-45 bin ton ayçiçeði, 1-3 bin ton soya alýmýyapmaktadýr. 2011 yýlýnda 38 bin ton yaðlýk ayçiçeði alýmýyapan Birliðimiz, yaklaþýk 1.000 ton soya alýmý yaparaküreticiye toplam 45 milyon TL peþin ödemedebulunmuþtur. Ayrýca, 2011 yýlý yaðlý tohum ekiliþlerineyönelik olarak üretici ortaklarýmýza üretim öncesi; nakdi

kredi, tohum, küspe ve yað olmak üzere toplamda 8,5milyon TL tutarýnda kredi daðýtýmý yapmýþtýr.

KARADENÝZBÝRLÝK markalý ayçiçeði yaðlarýmýz, TSISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi Belgesine sahipmodern fabrikalarýnda Sýnýf 1 yemeklik ayçiçeðistandartlarýnda üretilmektedir. Türkiye'de toplam 16 TarýmSatýþ Kooperatifi Birliðinden bölgemizdeki tek YaðlýTohumlar Birliði olarak Samsun'da faaliyet gösterenKARADENÝZBÝRLÝK, bölgede tarýmsal sanayininkalkýnmasýna, ekonomiye ve istihdama önemli katkýlarsaðlamaktadýr. Ayrýca Birlik tarafýndan Samsun ilidâhilinde Vezirköprü, Havza, Bafra, Çarþamba veTerme'de olmak üzere 20 bin üreticiye üretim için her türlütarýmsal desteðin ve pazar garantisinin saðlanmasý dailimizin ekonomik ve sosyal anlamda geliþmesine katmadeðer kazandýrmaktadýr.

Taklide ve taðþiþe oldukça elveriþli olan yaðpiyasasýnda, ucuz yaðlarýn karýþtýrýlarak kullanýlmasý,saðlýksýz koþullarda ambalajlanmasý, yanýltýcý ambalajbilgileri ile sunulmasý hem tüketiciyi aldatmakta hem dehaksýz rekabete neden olmaktadýr. Bu nedenle piyasadakimarkalar ve fiyat çeþitliliði tüketicilerce iyi irdelenmeli veöncelikle ürünün kalitesinden emin olunmalýdýr.

Bu anlatýlanlar ýþýðýnda; ülkemiz yaðlý tohumihtiyacýmýzýn %70'inin yurt dýþýndan karþýlandýðý dikkatealýndýðýnda tarým politikalarý ithalatý deðil üretimidestekler yönde ve devamlýlýk arz edecek þekildesürdürülmelidir.

KKAARRAADDEENNÝÝZZBBÝÝRRLLÝÝKK:: ""YYAAÐÐ BBÝÝZZÝÝMM ÝÝÞÞÝÝMMÝÝZZ""

ÖÖNNEE ÇÇIIKKAANNLLAARR

ÜÜnnaall EERRAARRSSLLAANNKaradenizbirlik Genel Müdürü

12 13

SSÖÖYYLLEEÞÞÝÝ

26/ 03/ 2010 tarih ve 5957 sayýlý kanun numarasýile yayýnlanan "Sebze ve Meyveler ile yeterli arz ve talepderinliði bulunan diðer mallarýn ticaretinin düzenlenmesihakkýndaki kanun" 1 Ocak 2012 de yürürlüðe girmiþtir.

Samsun Hali daha önce özel bir þirket tarafýndaniþletiliyorken, 1.1.2012 den itibaren Samsun BüyükþehirBelediyesi Müdürlüðü'ne baðlanmýþtýr. Yaklaþýk 70.000metrekare alanda kurulmuþ olan halde, toplamda 60civarýnda iþyeri mevcut olup aþaðý yukarý 400 kiþiistihdam edilmektedir. Samsun Hal Müdürü Þeref OÐUZda bu tarihten itibaren hal yönetimi iþleri ile ilgili görevinegeçmiþtir. Daha önce yine Samsun BüyükþehirBelediyesi'nin Temizlik Ýþleri ve Atýk Yönetimi Müdürü iken2012 senesi itibarýyla ve 5983 sayýlý ilgili yasanýnbaþlamasýyla birlikte önceki görevlerine ilaveten halmüdürlüðü konumuna getirilmiþtir. Sn. Þeref Oðuzsorularýmýzý cevaplandýrýrken aþaðýdaki açýklamalarýyapmýþtýr.

""DDÜÜNNYYAADDAA VVEE BBÝÝZZDDEE HHAALL MMÜÜDDÜÜRRLLÜÜKKLLEERRÝÝ::""Samsun Halinde 60 civarýnda iþyeri var ve aþaðý

yukarý 400 kiþi istihdam ediliyor. Fakat bir hiyerarþi yadabütüncül sistem içinde incelediðinizde; þu an için ilçe halmüdürlükleriyle semt yada belediye pazarlarý SamsunBüyükþehir Belediyesi Hal'ine baðlý deðil ve aslýndasorunlardan biri de bu: Türkiye'deki hal sayýsýnýn fazlalýðýve baðlantýsýzlýðý. Bu durum belki de fiyat farklýlýklarýnayol açan baþlýca unsur. Örneðin en son bilgi itibarýylaTürkiye'deki hal sayýsý 206 iken, Avrupa Birliði ülkelerinintoplamýnda sadece 47 adet hal mevcut. Hatta koskocaÝspanya'da ülke genelinde yalnýzca bir tek hal olduðu

söylenebilir. Ülkenin tam ortasýnda, baþkent Madrid'dekibu hal, bütün ülkenin üretimine cevap verecek nitelikte birbüyüklüðe sahip ve muazzam kurulu raylý sistem aðýylada her bir komisyoncunun iþyerinin ta içine kadar mallarýulaþtýrmak mümkün. Ýþte bu yeni yasanýn uzun vadede il,hatta bölge hal müdürlükleri sistemine dönüþtürülmesibekleniyor. Böyle olduðunda bir çok farklýlýk ve aksaklýðýnbertaraf edileceði kuþkusuz. Yeni dönemde Samsun Ýlininliman ticareti açýsýndan bölgede lider konumunusürdürme þansý var. Böyle bir durumda, yani bölgemüdürlüðü gibi toplu bir sisteme geçilirse en uygunkonumdaki il olarak akla Samsun Ýli geliyor ve insan"neden olmasýn" diyor.

""KKÝÝMMLLÝÝKKLLÝÝ MMAALL"":: Kanaatimce Yeni Hal Yasasý ile birlikte en büyük

fayda þu noktalarda olacak; örneðin buyasadan önce bir malý satýn alýp getiriyordukama nereden çýktýðý ve ne aþamalardangeçtiði konularýnda bilgi sahibi deðildik.Fakat söz konusu yasa uygulandýðýndadurum çok farklý olacak. Vatandaþmanavdan, pazardan yada baþka herhangibir yerden satýn aldýðý malýn üzerindekibarkotta; üretim sonrasýnda malýn kaydaalýnýp alýnmadýðýný, kayýtlý ise neredeüretildiðini, kaç el deðiþtirerek hangi iþlem veaþamalardan sonra eline ulaþtýðýnýöðrenebilecek. Herhangi bir perakendenoktasýndan alýnan sebze ve meyvelerin,arama motorlarýndan ürün barkotunugirdiðinde o ürüne ait tüm bilgiler anýnda

Ropörtaj: HHaattiiccee OOLLGGUUNN

Fotoðraflar: AAhhmmeett ÞÞEENNOOÐÐLLUU

HHAALLDDEENN AANNLLAAYYAANN YYAASSAA ::

YYEENNÝÝ HHAALL YYAASSAASSII

önüne çýkmýþ olacak. Önceden diyelim kimarketten elma aldýnýz, market de elmayý haldenA esnafýndan almýþ ve satýyor olsun. Öncekidurumda müþteri satýn almýþsa bile, ürünüzerindeki her hangi bir olumsuzluktan A halisorumluydu. Bu sistemde kötü niyeti önlemek debir nevi zordu. Yani benim A hali sahibi ile kiþiselbir husumetim varsa, ondan alýnan ürünü sorunlugibi gösterebilir ve (nihai satýcýsý market bile olsa)aksaklýktan A halini sorumlu gösterebilirdim. Amayeni yasa ile her aþama sorumluluðu almýþ oluyor.Yani ben ürünü en son nereden almýþsam, orasýsorumlu olmakta. Zaten bu konuda bakanlýk enkýsa sürede bir çaðrý merkezi açacak ve bu çaðrýmerkezleri üzerinden ürün þikayetlerini veihbarlarý takip edecek. Bir nevi vatandaþ da yenisistemde denetim yapabilecek.

""KKAAYYIITTDDIIÞÞII ÖÖNNLLEENNEECCEEKK"":: Peki þimdi ne olacak, örneðin bir üreticinin 2 ton

marulu olsun. Daha öncesinde bunun mesela 500 kg.'ýnýkayýt altýna aldýrýp, büyük bir kýsmýný üretim miktarý olarakgöstermiyordu. Neden; çünkü yüksek rüsum bedelleriödeyecek. Ýþte bu bedel hal dýþý alým satýmlarda %2'ye,hal içi alým satýmlarda %1 e kadar düþürüldü. Böylecevatandaþa "gelin kayýt dýþýna hiç girmeyin ve büyükcezalar ödemeyin" diyoruz. Ýlk etapta belediyelerin geliriniazaltýyor gibi görünen bu husus; zaman içinde % 70 gibibir kaçak satýþý önleyeceði sebebiyle uzun vadede bir karbeklentisi söz konusu olmaktadýr. Bu sistem tam olarakoturduðunda þunu söyleyebilirim ki, insanlar "sms" yadakýsa mesaj yoluyla bile olduklarý yerden mal bildirimindebulunabilecekler. Vatandaþ hallerde, özellikle herkesingörebileceði büyüklük ve yerdeki dijital ekranlarda meyvesebze fiyatlarýný görebilecek. Hatta Samsun'daki halde, oan o dakika itibarýyla örneðin domatesin Antalyahalindeki fiyatý takip edilebilecek. Böylece ilk komisyoncuile sonraki arasýndaki büyük fiyat farklýlýklarýnýn ve bazýhaksýz rantlarýn da önüne geçilebilmiþ olacak. Þu andayurt genelindeki ürünlerden % 95 iç tüketim ve sadece de% 5 oranýnda bir ihracat söz konusu. Bu iç kullanýmdakibüyük miktar içinde de zaman zaman görüyoruz; dereyedökülen, çöpe giden yada yakýlan ürünlerle çeþitlisebeplerden kayýt altýna alýnamayan ürünler var. Ýþte, þuanda üzerinde konuþtuðumuz bu yasa baþarýlý biruygulama alaný bulduðunda bütün bu kayýt dýþýlýðýnönleneceðini açýk ve net olarak söyleyebiliriz. Peki "þu anakadarki kayýt dýþýnýn oraný neydi?" derseniz, en sonbelirlemelere göre %70 derim. Hatta parasal deðerolarak da yine bakanlýðýn ilgili açýklamasýna göre 22milyar T.L. gibi önemli bir miktar.

""KKOOMMÝÝSSYYOONN OORRAANNLLAARRII DDEEÐÐÝÝÞÞMMÝÝYYOORR AAMMAA……""::Bir kere bu yasa sebze meyve ticareti konusunda

yapýlan en büyük köklü deðiþiklik. Peki, "hallerde durum

önceden nasýldý?" derseniz; önceden þahýslar üzerindenbir denetim vardý, þimdiyse matematik üzerinden birdenetimden söz ediyoruz. Sistem kendini kontrol ediyor veherkes birbirini kontrol ediyor. Bu sayede öncekiuygulamalarla karþýmýza çýkan bazý aksaklýklarýn dabiteceðini umut ediyoruz. Örneðin Amasya'da 5 tondan500 tona kadar elma üreten üretici var. Komisyoncueskiden bütün üreticilerin ellerindeki malýn tümünü alýr,yalnýzca bir kaç üretici üzerinden iþlem yapýlýrdý. Yenisistemde böyle bir þey yok, 5 kg. ürünü bile olsakomisyoncu hepsini tek tek kaydedecek. Örneðin % 8olan maksimum komisyon oranýnýn gayri resmi alým-satýmlarda % 15'lere kadar yükselebildiðini duyuyoruz.Komisyon oraný bir önceki dönemde de maksimum % 8olduðu halde, iþlem kayda girmediði için % 15 komisyonkomisyoncunun karý olarak cebe giriyor ama bir yandanda (iþlem kayýt dýþý olduðundan) hiçbir cezai yaptýrýmatabi tutulamýyordu. Ýþte yeni yasayla bu haksýzkomisyonlar da önlenebilecek. Maksimum %8 olankomisyon oranlarýnýn belirlenmesinde ise yine ürünönemli. Örneðin beklemeye ve nakliye koþullarýnadayanýklý patateste komisyonu % 3 tutabilirsiniz ama 1- 2gün içinde bozulma riski kaçýnýlmaz olan bir çilektekomisyon %8'e kadar çýkabilir. Çünkü ürün riskli, yolþartlarýna ve beklemeye dayanýksýz. Satýcýsý ilk gün sattýsattý, ikinci gün satma þansý bulamayabiliyor. Yeþillikte debenzer þekilde durum böyle. Bir de yeni yasa ile birlikteçýkacak yönetmeliklerle bunlarýn taþýnmasý konusuna dabir standart getirileceði kanaatindeyiz. Artýk daha azkayýp ve bozulma olmasý için, taþýma sýrasýnda (ürünhangi donanýmý gerektiriyorsa) donanýmlý nakliye araçlarýkullanýlmasý da þart olacak. Uyulmadýðý taktirde ise idariyaptýrýmlar uygulanabilecektir.

""YYEENNÝÝ KKAAYYIITT SSÝÝSSTTEEMMÝÝYYLLEE ÞÞEEFFFFAAFFLLIIKK DDÖÖNNEEMMÝÝ"":: Bütün bu düzenin iþleyebilmesi adýna Bakanlýk hal

kayýt sistemi adý altýnda bir sistem kurmuþ. Bu tam olarak,halen bakanlýðýn üzerinde çalýþmakta olduðu bir

SSÖÖYYLLEEÞÞÝÝ

mallarýn stoklanmasý, toplanmasý veya yok edilmesi debüyük cezai yaptýrýmlar getiriyor. Yine halde, geçiþyollarýnda mal teþhiri, satýlmasý yada boþ kapbulundurulmasý gibi davranýþlar da ceza gerektiriyor. Bumallarý gýda güvenliðine, kalite ve standardýna, teknik vehijyenik þartlara aykýrý olarak satýþa sunmak da 2000 TLgibi bir cezai ödemeyi beraberinde getiriyor.

""YYAASSAA ÝÝYYÝÝ TTAARRIIMM UUYYGGUULLAAMMAALLAARRIINNII TTEEÞÞVVÝÝKKEEDDÝÝYYOORR""::

Bu yeni hal yasa ile ayrýca iyi tarým yada organiktarým uygulamalarý da destekleniyor. Örneðin çiftçi malýnýorganik ve iyi tarým sistemlerinden birine göre yetiþtirdi veelinde sertifikasý ile geldiyse normal olarak kayýt giriþiniyaptýrýyor ve sonrasýnda rüsumdan muaf tutuluyor. Bunungibi getirdiði mala analiz yaptýrýrsa (ve elbetteki analizsonucu iyi çýkarsa) rüsum ücreti halde satýlan mallar için%0,5 (binde 5) düzeyine kadar düþürülüyor. Dolayýsýylamalýn kalitesi güvenilirliði burada ön plana çýkýyor ve birnevi tüketici de hal yasasý ile gýda güvenliði konusundadesteklenmiþ ve kollanmýþ oluyor.

""SSÜÜRREEÇÇ NNAASSIILL ÝÝÞÞLLEEYYEECCEEKK""::Bu gün Türkiye genelinde 206 kadar halimiz var.

Öncelikle bu 206 halin altyapýlarý 3 yýl içerisinde üstseviyelere çýkarýlacak ve burada sorumluluk doðrudanbelediyelerin olacak. Ýlk etapta bakanlýk yönetmelikhazýrlanacak ve bunun için 6 aylýk bir süre verilmiþ. Sonrada bu yönetmelik doðrultusunda her halin; soðuk havadepolarý, paketleme ve ambalajlama tesisleri, laboratuarve diðer altyapýlarý tesis edilecek. Ama bunlarýnbüyüklükleri ve nasýl çalýþacaklarý yine söz konusuyönetmelikle belirlenecek. Konuyla ilgili bilgilendirmetoplantýlarýnda anladýðýmýz kadarýyla, bu altyapýlardanörneðin laboratuar konusunda; Karadeniz Bölgesi'ndetoplamda 10 hal varsa, bunlar birleþsin ve birlaboratuarlarýný kursun denebilecek. Yada bunun gibiörneðin; Tarým Bakanlýðýnýn (yada herhangi bir kurumyada kuruluþun) bölgede mevcut iyi donanýmlý birlaboratuarý varsa, bu iþler için süreli sözleþmelerlekullanýlabilecek ve söz konusu bütün analizler buralara

yaptýrýlabilecek. Sonrasýnda haller büyüklüðüne göresýnýflandýrýlabilecek. Örneðin büyüklüðüne göre A sýnýfý, Bsýnýfý, C sýnýfý gibi. Ardýndan bunlarýn içindeki iþyerisayýlarýna göre buzhane ve depolama tesisleri istenecek.Örneðin Samsun orta büyüklükte bir hal olsun; 500 tonkapasiteli 10 odalý bir soðuk hava deposu yönetmelikgereðince zorunlu olabilecektir.

""DDEENNEETTÝÝMMLLEERR 33 YYIILL SSOONNRRAA BBAAÞÞLLAAYYAACCAAKK""::Bütün bu deðiþiklerle ilgili gerekli denetimler ise

ilgili Bakanlýðýmýz tarafýndan yapýlacaktýr. Denetimler,yasayla ilgili geçiþ süreci olarak belirlenen 3 yýlsonrasýnda yapýlmaya baþlanacak. Peki denetimler nasýliþleyecek? Þöyle ki; her hangi bir hale müfettiþler gelecek,yönetmeliði eline alacak. Ýstenen þartlara bakacak, ilk þartnedir? Ýþletmenin (halin) soðuk hava deposu var mý?Varsa istenen özelliklere sahip mi? Diyelim ki yok. Ýlketapta 50.000 TL idari para cezasý kesilerek, ardýndanbelirlenen aksaklýðý gidermesi için iþletmeye 1 yýl süretanýnacak. Bir yýl süre sonunda denetim mekanizmasýtekrar iþleyerek, mevcut aksaklýðýn bu süre içindegiderilmiþ olup olmadýðý kontrol edilecek. Hala aksaklýkgiderilmemiþse, halin faaliyeti aykýrýlýk giderilene kadarBakanlýkça durdurulabilecektir. Süreç içinde; bir taraftanda mevcut durumda 206 olan hal sayýsý, gerekli þartlarýnsaðlanmamasý sebebiyle kapatýlan hallerle birlikteazaltýlma yoluna gidilecek. Tabi ki ille hal sayýsýazaltýlacak diye de bir durum söz konusu deðil, gerekliþartlarý yerine getirebiliyorsa bütün haller faaliyetgöstermeye devam edebilecek. Hatta ileriki dönemdebelki "bölge hali" kavramý bile sürece dahil olacak vekonumu sebebiyle Samsun'umuz bölge hali olmadurumunda kalabilecektir.

SSÖÖYYLLEEÞÞÝÝ SSÖÖYYLLEEÞÞÝÝ

bilgisayar veri sistemi. Bu sistem; bütünTürkiye'deki hallerin birbirine baðlý olduðu, bütünticaret il müdürlüklerinin birbirine baðlý olduðuve maliyenin birbirine baðlý olduðu bir að sistemive tamamen oturmasý için bakanlýk 1 yýllýk birsüre vermiþ. Þu anda altyapý giriþleri süren busistemde çiftçinin sadece T.C. kimlik numarasýnýngirilmesiyle bütün bilgilerine ulaþmak mümkünolacak. Sistemle ilgili alt yapý hazýr olduðunda,bütün üreticiler ve alým satýma konu olan sebzemeyveler sisteme dahil olacak. Hatta uzunvadede sebze meyve dýþýndaki; et- süt- yumurtave arýcýlýk ürünleriyle çiçekçilik faaliyetlerinin dehal yönetimlerine devri söz konusu olabilecektir.Yine bu sistemle hal içindeki ticari faaliyetler halmüdürlüðü, hal dýþýndaki faaliyetlerse (pazaryeri,market, manav, köylü ve diðer üretici faaliyetlerigibi) gümrük ve ticaret il müdürlükleri tarafýndan takipedilecek. Ýl yöneticisi, ticaret il müdürü olacak. Aslýndatam olarak; tüm hallerdeki komisyoncularýn sisteme baðlýolduðu, mal giriþ ve çýkýþlarýnýn düzenli olarak kayýt altýnaalýndýðý ve bir ana server baðlantýsýnýn olduðu birotomasyon sisteminden bahsetmekteyiz. Mernis tabanlýbu sistem henüz hazýr deðil ama, hazýr olduðunda olacakolaný ben size söyleyeyim; Samsun Büyükþehir Belediyesiolarak zabýta arkadaþlarýmýzýn elinde notebooklar olacak.Gidecekler her hangi bir satýþ noktasýna (pazar yeri,market yada manav gibi) her hangi bir mal hale neredengeldi, faturasý var mý, mal bildiriminde bulunulmuþ mugibi noktalar anýnda görülebilecek. Kayýtlý ise sorun yok,deðilse hemen anlaþýlacak ki "bu mal bildirimsiz".Örneðin önceden Mersin halinde rüsum ödeyen biri,gidip baþka bir þehrin halinde, sonra da tekrar baþka birhalde mükerrer ödemeler yapabiliyordu. Oysa bukanunla; her hangi bir aþamada kiþi bir defa rüsumödediði zaman, yükümlülüðü ortadan kalkýyor.Yönetmelik çýkar çýkmaz da kendi hal yönetmeliðimizihazýrlama niyetindeyiz.

""AALLTTYYAAPPII ÝÝLLEE ÝÝLLGGÝÝLLÝÝ YYÜÜKKÜÜMMLLÜÜLLÜÜKKLLEERR""::Yeni hal yasasý ile elbetteki; hallerin görünüm,

yerleþim ve donaným gibi þekle yönelik bazý öncelikleri deyeni baþtan düzene tabi tutuldu. Þimdi hal içerisinde veetrafýna baktýðýnýzda gördüðünüz þu düzeni örneðin onbeþ gün kadar önce gelmiþ olsaydýnýz göremezdiniz.Etrafta; eski kýrýk dökük kasalar, hal içerisinde insanlarýnyürüyebilmesi nerdeyse imkansýz, meyve sebze artýklarý,sýra bekleyen düzensiz kamyonlar ve gözle görülür birkarýþýklýk vardý. Göreve geçtiðimizden beri, yani yaklaþýk15- 20 günlük süreçte bu duruma getirebilmemizmümkün oldu. Bilirsiniz, altyapý konularýnda özelliklealýþkanlýklarý deðiþtirmek mümkün deðil ve ciddi birkararlýlýk, mücadele ve ikna gerektiriyor. Deðiþikliklerelbetteki býçakla kesilmiþ gibi birdenbire ve ani deðil,

peyderpey ve belli süreler içinde gerçekleþecek. Örneðin;tahta kasalarýn kalkýp da, yerine tek kullanýmlýk geridönüþümlü karton kutularýn almasý için 3 yýl gibi bir geçiþsüresi verilmiþ. Hatta tahta kasalardan ilk etapta bozuk vekýrýk olanlarýný doðrudan saf dýþý ettiðimiz halde, plastikkasalarýn yada çok saðlam tahta kasalarýn en azýndankullaným ömürlerini doldurmalarý ama sonrasýnda busöylediðimiz geçiþ sürecinde yani yerlerini karton kutularýnalmasý akýllýca olacaktýr kanaatindeyiz. Bildiðiniz gibi geridönüþümlü karton kutular hem kullaným kolaylýðýaçýsýndan ve hem de insan saðlýðý açýsýndan önemlidir.Bunun yanýnda tahta kasalardaki çürük, kýrýk ve deformeolmuþ noktalarda her türlü mikroorganizmanýn üremesiiçin uygun ortam oluþmakta ve bu türlü bir kullanýmdainsan saðlýðýný olumsuz etkilemenin yanýnda meyvesebzenin de (bu noktalarla temas suretiyle) çok çabukbozulmasý ve dolayýsýyla bir fire ve ekonomik kayýp dasöz konusu olabilmektedir. Ama bu yasa yürürlüðegirdiðinde insana yakýþan kalitede gýda tüketmekmümkün olacak diye düþünüyorum.

""PPAARRAA CCEEZZAALLAARRII AARRTTIIYYOORR""::Peki "cezalar eskiden de yok muydu?" diyebilirsiniz.

Evet, vardý ama sistemin iþleyiþi farklýydý. Þu anda örneðinkomisyoncularýn maksimum komisyon oraný olan %8'inüzerine çýkarsa 2000 TL para cezasý ödemeyi göze almakdurumundadýr. Ayrýca yine eski uygulamadan farklýolarak, yeni yasayla komisyoncu üreticiye 15 iþ günüiçinde belirlenen komisyon ücreti ödemesini yapmakzorundadýr. Ödemediði yada güçlük çýkardýðý taktirdeyine 2000 TL idari para cezasý ile yükümlüdür. Yineörneðin; yasada geçtiði söyleniþiyle meslek mensuplarý(yani sebze meyve ticareti ile uðraþan herkes), serbestrekabeti önlemek yada tekel yaratmak amacýyla birliktehareket ettiði taktirde 10.000 TL para cezasý ödeyecek.Yine mallarýn toptan yada perakende ticaretindepiyasada darlýk yaratma, fiyatlarýn yükselmesinesebebiyet vermek veya düþmesine engel olmak için

14 15

16

Hayatýn kaynaðý, dünyanýn 3/4'ü; vücudumuzun %80'i su... Kana kana içtiðimiz, duþ yaptýðýmýz, yaðmur olupyaðdýðýnda sevdiðimiz ama sel olup aktýðýndakorktuðumuz su… Bireylerin en temel gereksinimi olma vebaþlýca ekonomik faaliyetlere kaynaklýk etme özelliði ileuluslarýn devamlýlýðý için yaþamsal bir kaynaktýr su...

Dünyadaki sosyal ve ekonomik faaliyetlerinsürmesi büyük ölçüde temiz ve yeterli su arzýna baðlýdýr.Bu baðlamda su kaynaklarýnýn geliþtirilmesi ekonomiküretkenlik ve sosyal refaha doðrudan katký yapmaktadýr.Öte yandan, nüfus ve ekonomik faaliyetler arttýkça birçokülke hýzla su sýkýntýsý çeker duruma gelmekte yadaekonomik geliþmeleri kýsýtlanmaktadýr. Sürdürülebilirkalkýnma politikasý doðrultusunda, su kaynaklarýnýtasarruflu kullanma bilinci yerel, bölgesel, ulusal veuluslararasý her düzeyde geliþtirilmelidir.

Fakat dünya nüfusunun artmasý, küresel ýsýnmayabaðlý iklim deðiþiklikleri, suyun yeryüzündeki daðýlýmý vekullaným þekli, endüstriyel atýklarýn varlýðý su ile ilgili ciddisorunlarýn ortaya çýkmasýna yol açmaktadýr. Ýþte su ileilgili gerçeklerin bir kýsmý:

* Dünyadaki tatlý suyun %80 i buzul olarakkutuplardadýr.

* Dünyadaki nehirlerin yaklaþýk 2/3ü (yaklaþýk 300nehir) sýnýr ötesi su olarak bir kaç komþu ülke tarafýndanpaylaþýlmaktadýr. Bu nehirlerin hemen hemen tamamýkomþu ülkelerle sorunlara yol açmaktadýr.

* Yaklaþýk 1,1 milyar insan temiz içme veyakullaným suyundan yoksundur.

* Her yýl yaklaþýk 5 milyon insan temiz su ile ilgilihastalýklardan dolayý ölmektedir.

* 2025 yýlýnda dünya nüfusunun üçte biri þiddetliderecede su sýkýntýsý çekecektir.

* Halen dünyada 2,8 milyar insan þehirlerdeyaþýyor, bu rakam 2025'te 4,5 milyara yükselecek.Þehirler temiz suya daha fazla ihtiyaç duymakta olup aynýzamanda da daha büyük atýk su sorununa yolaçmaktadýrlar. Þehir nüfusunun artmasý ciddi susorunlarýný beraberinde getirecektir.

* Ülkemizdeki belediyelerin yaklaþýk 50 adedikanalizasyon sularýný arýtmaktadýrlar. Baþka bir deyiþlenüfusumuzun yaklaþýk 50 milyonuna ait kanalizasyonsularý doðrudan nehirlere dolayýsýyla göl ve denizlereakmaktadýr.

Bunlar, su ile ilgili gerçeklerin sadece bir kýsmý. Buve buna benzer konularýn ciddi bir þekilde dünyagündemine gelmesiyle BM Genel Kurulu 1993 yýlý Aralýkayýnda aldýðý bir kararla her yýlýn 22 Mart gününün "Dünya Su Günü" olarak kutlanmasýný kararlaþtýrmýþtýr.Birleþmiþ Milletler (BM) Genel Kurulu, 1992 yýlýnda Rio deJanerio'da düzenlenen BM Çevre ve KalkýnmaKonferansý'nda dünyada suyun giderek artan önemindendolayý her yýl 22 Mart gününün "Dünya Su Günü" olarakkutlanmasýna karar vermiþtir. Bütün ülkelerin ulusaldüzeyde konferans, seminer, sergi, yayýn ve dokümandaðýtýmý gibi bir dizi etkinlik yapmasýný teþvik etmeyi

amaçlamaktadýr.Bu sebeple özellikle tarýmda kullanýlan sularýn

bilinçli kullanýlmasý evlerimizde ve günlük yaþamýmýzdasuyun tasarrufuna gidilmesi gerekmektedir. Ýþte size bazýtavsiyeler:

* Çamaþýr makinenizi veya bulaþýk makinenizi tamdolu iken çalýþtýrýnýz.

* Duþlarýnýzý kýsa alýnýz ve duþunuza akýþ debisidüþük olan duþ baþlýklarý takýnýz.

* Týraþ olurken veya diþlerinizi fýrçalarken suyu açýkbýrakmayýnýz.

* Musluklarýnýzda su sýzýntýlarýný önemseyin. * Sýzýntý yoluyla israf olan su miktarlarý çok büyük

miktarlara ulaþabilmektedir. * Armatürlerinizi ve tesisatýnýzý sýzýntýlara karþý

kontrol ettiriniz. * Bahçenizde bitkilerinizi sabah serinliðinde,

buharlaþmanýn minimum olduðu saatte sulayýn. * Tuvalet sifonlarý en çok su israfý yapýlan yerlerden

birisidir. * Tuvalet sifonlarýnýzý gerekmedikçe çekmeyiniz. * Suyu çeþmeden içen yerlerde boruda ýsýnan su

sebebi ile su soðuyuncaya kadar boþa akýtýlýr. * Suyu boþa akýtmak yerine soðutmak için buz

kullanýn. * Evlerinizde su tasarrufu saðlayacak özellikte

armatürler kullanýn. * Armatür satýn alýrken su tasarrufu saðlayýcý

özelliði olup olmadýðýný araþtýrýn. * Bulaþýklarýnýzý elle yýkadýðýnýzda durulamak için

direkt çeþmeden akarsu kullanmayýnýz. * Önce leðende köpüðü akýttýktan sonra suyunuzu

kýsýk seviyede açýnýz ve durulayýnýz. * Durulamaya ara verdiðiniz durumlarda suyunuz

kapatmayý ihmal etmeyiniz. * Meyve ve sebzelerinizi çeþmeden akan su yerine

uygun bir kapta yýkayýnýz. Sürdürülebilir bir yaþam için sürekli bir su kullanma

bilinci ve suyumuzun tasarruflu kullanýlmasý dileðiylehalkýmýzýn 22 Mart Dünya Su Günü kutlu olsun.

ÖÖZZEELL GGÜÜNN VVEE HHAAFFTTAALLAARR

17

Ýnsanoðlu binlerce yýl önce tohumdaki yaratýcýözelliði keþfettiði zaman yeryüzünde tarým da baþlamýþoldu. O tarihten itibaren tohum veya tohumluk bitkiyetiþtirme açýsýndan daima kilit bir unsur olmuþtur.Günümüzdeki bitki yetiþtirmede uygulanan tekniklerin vekullanýlan materyalin pek çoðu, aslýnda tohumda var olangenetik ve fizyolojik potansiyelin tam olarak ortayaçýkarmaya olanak saðlamak içindir. Gübreleme,çapalama, sulama, ilaçlama vb. gibi bitkiyetiþtirme uygulamalarýndan hiç birisi, üretimiartýrmada tohum tarafýndanbelirlenen genetik limitinötesinde bir katkýdabulunamaz. Bir bitkininortaya koyduðu verimveya ürün kalitesi o bitkiyiyetiþtirmede kullanýlantohumun taþýdýðýpotansiyel ile yakýndanilgilidir.

Günümüzde bitkiselüretimde kullanýlan gübre, tarýmsal ilaç vehatta bazý sulama teknolojileri ile karþýlaþtýrýldýðýzaman tohumluðun son derece çevre dostu olduðu bilinenbir baþka gerçektir. Özellikle hastalýk ve zararlýlaradirençli yeni bitki çeþitleri ve tohumluklar, kimyasal maddekullanýmýný azaltmak ve doðal dengeyi korumak suretiyleolumlu ve son derece önemli çevresel etkiler yapmaktadýr.Ülkemizde halen yetersiz seviyelerde olan üstün vasýflý,kaliteli tohumluk kullanýmýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý, biryandan tarýmsal verimlilik ve ürün kalitesininyükseltilmesine ve üretim maliyetlerinin düþürülmesine

imkan saðlarken diðer yandan ülkemiz doðasýný veçevreyi korumada önemli rol oynayacaktýr.

Verim üzerine yaptýðý önemli olumlu etkilerekarþýlýk, tohumluk deðiþtirmenin tarýmsal iþletme ve ülkeekonomisi için getireceði ilave maliyet artýþlarý son derecesýnýrlýdýr. Çoðu türlerde ve durumlarda bu ilave maliyetartýþlarý %1-2 civarýnda kalmaktadýr. Diðer taraftan,çiftçiler kendilerine önerilen tohumluk, gübre, tarýmsalilaç vb. gibi muhtelif teknolojik yenilikler arasýnda önceliðiçoðu zaman yeni çeþitlere ait tohumluklara vermektedir.Böylece yeni tohumluklar, bir yandan tarýmsal üretimdedeðiþikliði baþlatýrken, diðer yandan zincirleme olarakbaþka teknolojik yenilikler ve geliþmeler için deðiþimyolunu açmaktadýr. Bu ise yeni iþ imkanlarýnýn ortayaçýkmasýna yol açarken istihdamýn artmasýnda da önemlirol oynamaktadýr.

Tarýmda ileri gitmiþ bütün ülkelerde, güçlü vegeliþmiþ bir tohumculuk endüstrisi bulunmaktadýr. Zirabitki ýslahý ve genetik ilerlemeler sonucunda ortayaçýkarýlan yüksek verim potansiyeli ve ürün kalitesinin

tarýmsal üretime yansýtýlabilmesi için etkin, iyi iþleyenbir tohumculuk endüstrisine ihtiyaç vardýr.

Benzer endüstriler arasýnda,tarýmsal iþletmelerin

verimlilik ve karlýlýðýnartýrmada en aktif birþekilde katkýda bulunanve en çok etkili olanendüstri muhtemelentohumculuk endüstrisidir.20. yüzyýlýn ikinciyarýsýnda yaþanan

tecrübeler, serbest piyasakurallarýna göre iþleyen güçlü ve

istikrarlý bir tohumculuk endüstrisine sahipolmaksýzýn hiç bir ülkenin tarýmsal anlamda bir

dönüþüm gerçekleþtirebilmesinin mümkün olamayacaðýnýgöstermiþtir.

TToohhuummccuulluuððuunn EEkkoonnoommiikk DDeeððeerriiTohumculuk, dünyada ve ülkemizde önemli bir

endüstri haline gelmiþtir. Dünyada tohumculuk endüstrisi,Uluslararasý Tohum Birliði (ISF) 2006 yýlý verilerine göre;yaklaþýk 34 milyar ABD dolarý üretim deðerine sahiptir.

TTÜÜRRKKÝÝYYEE SSEEBBZZEE TTOOHHUUMMCCUULLUUÐÐUUMMAAKKAALLEE

DDÜÜNNYYAA SSUU GGÜÜNNÜÜ VVEE SSUUYYUUNN ÖÖNNEEMMÝÝDDrr.. DDaavvuutt KKEELLEEÞÞ

Alata Bahçe Kültürleri Araþtýrma Ýstasyonu Müdürlüðü

18

Fakat ticarete konu olan tohumluðun deðeri, yaklaþýk 27milyar ABD dolarýdýr. Türkiye'de ise, tohumculuksektörünün ekonomik deðeri; yaklaþýk 250 milyon ABDdolarý olup, bunun yarýsýna yakýnýný sebze tohumculuðuoluþturmaktadýr (Özalp ve ark., 2008).

Son yýllarda Türkiye sebze tohumculuðunda,önemli ilerlemeler kaydedilmesine raðmen, hala dýþabaðýmlýlýk sürmektedir. 2007 yýlý Tarým ve KöyiþleriBakanlýðý verilerine göre; Türkiye'de 2731 ton sebzetohumu üretilmiþ, bunun 1485 tonu yurt dýþýna ihraçedilerek yaklaþýk 7,9 milyon ABD dolarý gelir eldeedilmiþtir. Ýhraç edilen tohumun; 22 tonu hibrit, 1463tonu standart çeþitlerden oluþmaktadýr. Fakat Türkiyesebze tohum ihtiyacýný karþýlamak için 1620 ton tohumithal ederek yaklaþýk 75 milyon ABD dolarý yurt dýþýnadöviz ödemiþtir. Ýthal edilen tohumun; 400 tonu hibrit,1220 tonu standart sebze tohumluðudur. Burada hibrittohumlarýn ekonomik deðeri daha yüksek olduðu için,toplam ithalat içerisindeki miktarý yaklaþýk 64 milyon ABDdolarýdýr (Özalp ve ark., 2008).

TTüürrkkiiyyee''ddee IIssllaahh ÇÇaallýýþþmmaallaarrýýTürkiye'de Cumhuriyet Dönemi ilk tohumculuk

çalýþmalarý, 1925'lerden sonra Adapazarý, Adana,Eskiþehir, Ankara ve Samsun illerinde tohum ýslahistasyonlarýnýn kuruluþuyla baþlamýþtýr (Demir ve Polat,2004). Sonraki yýllarda tohumculuk çalýþmalarý; Antalya,Ýzmir, Yalova, Mersin, Edirne, Diyarbakýr, Konya, Erzurumve Erzincan gibi illerde kurulan Tarýmsal AraþtýrmaEnstitüleri ile, ülkemizin muhtelif illerinde kurulanÜniversitelerin Ziraat Fakültelerinde devam ettirilmiþtir.Kamuda yürütülen projeli F1 hibrit çeþit geliþtirmeçalýþmalarý sonucunda, domates, biber, patlýcan, hýyar,kavun ve kabak gibi türlerde 30'dan fazla hibrit çeþitgeliþtirilmiþtir.

Avrupa'da ilk hibrit tohum geliþtirme çalýþmalarý,1860'lý yýllardan sonra baþlamýþ olmasýna raðmen,Türkiye'de bu çalýþmalar, 1970'li yýllarda baþlamýþtýr.Geçen 40 yýl içerisinde önemli geliþmeler saðlanmýþtýr.

1980'li yýllara kadar kamu aðýrlýklý yürütülen tohumculukfaaliyetleri, 1983 yýlýnda tohumluk fiyatlarýnýn, 1984yýlýnda da tohumluk ithalatýnýn serbest býrakýlmasýyla özelsektör tohumculuðunun daha aktif olduðu dönemegirilmiþtir (Yýlmaz ve ark., 2002).

Sebze tohumu ýslah ve geliþtirme çalýþmalarýTürkiye'de Batý Akdeniz, Marmara ve Ege bölgelerindeyoðunlaþmýþtýr. Türkiye'de 2007 yýlý Tarýmsal Üretim veGeliþtirme Genel Müdürlüðü verilerine göre (Anonim,2008) 184 adet özel sektör tohumculuk firmasý mevcutolup, bunlarýn 80 adedi sebze tohumculuðu alanýndafaaliyet göstermektedir.

Sektörde ithalatýn azaltýlýp, yerli üretimininartýrýlmasý amacýyla, 2004 yýlýnda DPT'nin desteði, 5araþtýrma enstitüsü, 5 üniversite ve 34 özel sektörkuruluþunun iþbirliði ile "Türkiye F1 Hibrit SebzeÇeþitlerinin Geliþmesi ve Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör Ýþbirliði" projesi baþlatýlmýþ ve bu konudaciddi geliþmeler saðlanmýþtýr. Bu proje sayesinde;

1.Kamu ve özel sektörden yaklaþýk 200 kiþi farklýkonularda eðitilmiþ, 50 kiþilik de organize ýslah ekibioluþturulmuþtur,

2.Yürütülen 11 adet paket program ile projede yeralan kamu araþtýrma kuruluþlarýnýn geliþtirdikleri niteliklimateryaller özel sektöre kazandýrýlmýþtýr,

3.Özel sektör tarafýndan hýyar, kavun ve bibertürlerinde enstitü hatlarý kullanýlarak 3 çeþit geliþtirilmiþ veticari kayda alýnmýþtýr,

MMAAKKAALLEE

19

4.Çalýþýlantürlerde 500'ün üzerinde

nitelikli hat geliþtirilmiþtir,5.Enstitülerde mevcut gen havuzu dört

yýl gibi kýsa bir sürede on katýný geçmiþ (11250 hat) veözel sektörün kullanýmýna açýlmýþtýr,

6.Çalýþma yapýlan enstitülerde laboratuar, sera,iklimlendirme odalarý ve tohum depolarý gibi alt yapýeksiklikleri önemli ölçüde giderilmiþtir,

7.Önceden yurt dýþýnda yaptýrýlan; bazý hastalýk,zararlý, tuzluluk ve moleküler biyoloji testlerienstitülerimizde rutin olarak yapýlmaya baþlanmýþ vesektörün hizmetine sunulmuþtur,

8.Kamu, üniversite ve özel sektör arasýnda,sonuçlarý uygulamaya aktarýlan gerçek anlamda iþbirliðisaðlanmýþtýr. Halen özel sektörle çeþitli konulardaprotokoller yürütülmekte olup, özellikle yerli firmalar busayede kamunun elinde bulunan bilgi ve teknolojidenyararlanmaktadýr (Proje No: 2004 K120107 DPT) .

GGüünnüümmüüzzddee TToohhuummccuulluukk ÇÇaallýýþþmmaallaarrýýDPT projesi sonuçlandýrýldýktan sonra "Türkiye F1

Hibrit Sebze Çeþit ve Nitelikli Hat Geliþtirme Projesi"TÜBÝTAK 1007' ye sunulmuþ ve proje devam etmektedir.Projede Batý Akdeniz Tarýmsal Araþtýrma EnstitüsüMüdürlüðü, Alata Bahçe Kültürleri Araþtýrma ÝstasyonuMüdürlüðü, Karadeniz Tarýmsal Araþtýrma EnstitüsüMüdürlüðü, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe

Bitkileri Bölümü ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi BahçeBitkileri Bölümü yer almaktadýr.

Bu projede, domates, biber, patlýcan, hýyar, kavun,karpuz ve kabak türlerinde Türkiye'nin ihtiyacý olanöncelikli konularda, 25 adet hibrit çeþit ve 272 adetnitelikli hat geliþtirilmesi amaçlanmýþtýr. TÜBÝTAKtarafýndan 15.07.2010 tarihinde kabul edilerekyürürlüðe giren proje, 7 ana iþ paketi ve 27 alt iþpaketinden oluþmaktadýr. Bu iþ paketleri biyotik,abiyotik stres koþullarýna dayanýklýlýk ile pazar

istekleri doðrultusunda verimli ve kaliteli hat ve/veya çeþitgeliþtirmeyi içermektedir.

Tarýmsal Araþtýrmalar ve Politikalar GenelMüdürlüðü'ne (TAGEM) enstitü ve araþtýrmaistasyonlarýndaki araþtýrmacýlar tarafýndan deðiþikkonularda sebze ýslah projeleri vermektedir. Ayný þekildeGýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý Ar-Ge destek ileüniversite, özel sektör ve oluþan konsorsiyumlar iledesteklemektedir. Üniversite, kamu araþtýrma kurumlarýve özel sektör iþbirliði ile oluþan konsorsiyumlarý TÜBÝTAKTEYDEP ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðý SANTEZgibi destekler ile deðiþik Ar-Ge'leri desteklerken ýslah Ar-Ge çalýþmalarýný da desteklemektedir.

KKaayynnaakkllaarrAnonim, 2008. TKB., Tarýmsal Üretim ve Geliþtirme

Genel Müdürlüðü. Tohumculuk Dairesi Baþkanlýðý.Ülkesel Tohumluk. Tedarik, Daðýtým Ve Üretim Programý,http://www.tarim.gov.tr/

Demir, H. ve Polat, E., 2004. Türkiye SebzeTohumculuðu, Cine-Tarým Dergisi 2004,

Özalp, R.; Çelik, Ý., Coþkun, A. ve Tur, A., 2008a.Kamu-Özel Sektör Ýþbirliði Ýle Yerli Hibrit Biber ÇeþitlerininIslahý: "Çakýr F1". VII. Sebze Tarýmý Sempozyumu BildiriKitabý. 26-29 Aðustos 2008. Yalova.

Yýlmaz, K., Çavuþ, G., Sezer, N., 2002. TürkiyeÇeþit Tescil, Sertifikasyon Sistemi ve AB'ne UyumÇerçevesinde Beklenen Deðiþimler. Türkiye 1. TohumculukKongresi, 11-13 Eylül 2002.8-9. Bornova- Ýzmir.

MMAAKKAALLEE

20

Son yýllarda ülkemizde desýkça görülen Kýrým-KongoKanamalý Ateþi (KKKA), cilt içive diðer alanlardakanama, ateþ gibibulgular ile seyreden,Nairovirüslerin sebepolduðu kene kaynaklýbir enfeksiyondur.Bulaþma baþlýca rolüolan keneler;Hyolemma soyundankeneler olmaklaberaber, 30 kadar kenetürünün KKKA virüsünübulaþtýrabileceði

bilinmektedir. Hastalýk; sýðýr, koyun

gibi Hyolemma keneleri içinkonak olan hayvanlarda belirtisiz

hafif bir enfeksiyonla seyretmesineraðmen, virüs insanlarda ölüm oraný yüksek ciddi

bir hastalýða sebep olabilmektedir. Çiftlik çalýþanlarý,çobanlar, kasaplar, mezbaha çalýþanlarý, hayvancýlýk ileuðraþanlar, veteriner hekimler, veteriner saðlýkteknisyenleri, akut hastalarla temas olasýlýðý bulunansalgýn bölgelerde görev yapan saðlýk personeli, askerler,kamp yapanlar v.b. kiþiler KKKA Hastalýðý açýsýndan riskaltýnda olan kiþilerdir. KKKA Hastalýðý hayvanlarda önemlibir rahatsýzlýða sebep olmamalarýna karþýn, hastalýðýnyayýlmasýnda aracý rol (portör) oynamaktadýr.

Bir bölgede, kenelerin ve kanýnda virüs bulunanhayvanlarýn bol olmasý insanlarda salgýnýn oluþmasýaçýsýndan önemli bir faktördür. Bu nedenle çiftlikhayvanlarýnda, ahýr ve barýnaklarda kene mücadeleçalýþmalarýnýn yapýlmasý hastalýktan korunmada enönemli yollardan bir tanesidir. Hastalýk deðiþik aylardagörülebilmesine karþýn mevsimsel özellik göstermektedirve genellikle mayýs ve ekim aylarý arasýnda görülmektedir.Bu sebeple aktif kene mücadelesi çalýþmalarý ülkemizdeBakanlýðýmýz talimatlarý doðrultusunda tarih aralýðý birazgeniþletilerek mart-ekim aylarý arasýnda yürütülmektedir.

KKKA hastalýðýndan korunma amacýyla Ýlimizde2007 yýlýndan itibaren Bakanlýðýmýz talimatlarýdoðrultusunda dökme ve banyo tarzý kene ilaçlarý ilehayvanlar üzerinde, ahýrlarda ve hayvan barýnaklarýndakene mücadelesi yürütülmektedir. Ýlk defa 2007 yýlýndatek uygulama olarak yapýlan kene mücadelesinde;62.757 büyükbaþ hayvan ve 10.431 adet küçükbaþ

hayvana kene ilacý uygulanmýþtýr. 2008 yýlýnda ise; ilgenelindeki tüm büyükbaþ ve küçükbaþ hayvanlarprograma alýnarak, 79.680 adet hayvancýlýk iþletmesinde3 dönem halinde I. Uygulamada 277.701 büyükbaþ135.797 küçükbaþ, II. Uygulamada 244.351 büyükbaþ125.390 büyükbaþ ve III. Uygulamada 19.463 büyükbaþ13.100 küçükbaþ hayvana kene ilacý uygulanmýþtýr.

2009 yýlýnda yine üç dönem halinde 82.509hayvancýlýk iþletmesinde I. Uygulamada 273.063büyükbaþ 119.582 küçükbaþ, II. Uygulamada 115.762büyükbaþ 31.527 büyükbaþ ve III. Uygulamada 87.540büyükbaþ 44.333 küçükbaþ hayvana kene ilacýuygulanmýþtýr. Kene mücadele çalýþmalarýna devamedilen 2010 yýlýnda ise I. Dönem uygulamasýnda hayvanvarlýðýnýn tamamý programa alýnarak 68.909 adethayvancýlýk iþletmesinde 283.763 büyükbaþ 103.401küçükbaþ hayvana ilaç uygulamýþtýr. 2010 yýlýnda II.Dönem ilaç uygulamasýnda ise hastalýðýn görülme oranýve kenelerin yaþam alanlarý açýsýndan risk oluþturan içbölgelerdeki ilçelerimizde ilaç uygulamasý yapýlmýþ ve II.Uygulamada 96.597 büyük baþ 50.197 küçükbaþhayvana kene ilacý uygulanmýþtýr.

2011 yýlýnda ise yine riskli olarak tanýmlanan içbölge ilçelerimizdeki hayvan varlýðý programa alýnarak I.Uygulamada 141.829 büyükbaþ 68.339 küçükbaþ, II.Uygulamada 103.033 büyükbaþ 18.412 küçükbaþ ve III.Uygulamada ise 8.758 büyükbaþ 6.525 küçükbaþhayvana kene ilacý uygulanmýþtýr. Ýlaç uygulamalarýsýrasýnda kullandýðýmýz kene ilaçlarýnýn büyük bir kýsmýBakanlýðýmýz tarafýndan temin edilerek tarafýmýzagönderilen ilaçlardan, bir kýsmý Ýl Özel Ýdare bütçesiyoluyla temin edilen kene ilaçlarýndan ve bir kýsmý daSaðlýk Bakanlýðý tarafýndan temin edilerek tarafýmýzagönderilen ilaçlardan oluþmaktadýr.

Ýl Müdürlüðümüzce aktif kene mücadeleçalýþmalarý yanýnda eðitim ve bilinçlendirme çalýþmalarýda yürütülmüþ; konuyla ilgili afiþ, poster ve broþürhazýrlanarak il genelinde daðýtýmý saðlanmýþ; hayvanyetiþtiricilerine, çiftçilere, mezbaha çalýþanlarýna yönelikeðitim programlarý düzenlemiþtir.

KKKA hastalýðýndan korunmada oldukça önemlirol oynayan kene mücadele çalýþmalarý 2012 yýlýnda dadevam edecek olup, riskli olarak belirlenen iç bölgeilçelerimizdeki hayvan varlýðý programa alýnarak I.Dönem (mart-nisan-mayýs-haziran) ve II. Dönem(temmuz-aðustos-haziran) olmak üzere 2 dönem halindeilaçlama çalýþmalarý yürütülecektir. Ayrýca eðitim vebilgilendirme çalýþmalarýna devam edilecektir.

ÇÇAALLIIÞÞMMAALLAARRIIMMIIZZ

21

Ýlki 2010 yýlýnda olmak üzere; Samsun Saðlýk ÝlMüdürlüðü tarafýndan 2010 ve 2011 yýllarýnda bir dizikene bilinçlendirme eðitimleri verilmiþtir. Tarýmfaaliyetlerinin baþladýðý nisan ayýndan eylül ayýna kadarsüren eðitimlerde; kene hakkýnda halkýnbilinçlendirilmesi, mücadelesi ve olasý önlemleranlatýlmýþtýr. Bizler de "Kýrým Kongo Kanamalý Vakalarý"nadikkat çekebilmek ve ciddiyetini gözler önüne serebilmekmaksadýyla Ýl Saðlýk Müdürlüðünün 2004- 2011 arasýistatistiki verilerini sizler için araþtýrdýk ve yorumladýk.

Ýlk olarak Samsun ve ilçelerine baktýðýmýzda:2004-2011 yýllarý arasýnda toplamda 147 pozitif kenevakasý kaydedilmiþ olup, sayý olarak en fazla vaka 43 ve40 vaka ile 2008- 2009 yýllarýnda görülürken, en az vaka1 adet ile 2004 yýlý olmuþ. Samsun ili ilçeler bazýnda kenevakalarý açýsýndan incelendiðinde ise; Alaçam, Bafra,Ondokuzmayýs, Tekkeköy, Yakakent gibi sahil ilçelerintoplamda 1 adet kene vakasý ile en az zarar görülenilçeler olduðu; vakalar arasýnda en fazla sayýda olanilçelerin ise; Ladik (30 vaka), Havza (39 vaka), Kavak (23vaka) olarak gerçekleþmiþtir.

Pozitif kene vakalarýnda Türkiye genelindekiistatistiki veriler incelendiðinde ise; 2004- 2011 aralýðýitibarýyla toplamda 178 pozitif vaka ile Amasya ilk sýradaolup, bunu 147 vaka ile Samsun, 37 vaka ile Çorum, 27vaka ile Ordu, 14 vaka ile Tokat, 3 vaka ile Yozgat, 2vaka ile Sinop ve son olarak da 1er vaka ile Giresun,Ýstanbul, Adana illeri takip etmiþtir. Söz konusu yýllariçindeki toplam pozitif kene vakasý 411 kiþi olarakkaydedilse de bu þüpheyle getirilen ve kayýtlý yatan hastasayýsý bunun birkaç kat üzerinde olmaktadýr.

Son olarak iþinciddiyetini vurgulamakamaçlý ölümlüsonuçlanan kenevakalarýnabaktýðýmýzda ise;2004 de Ordu'da1 kiþi, 2006 ve2007 yýllarýndaAmasya'da 1'erkiþi, 2008'de artýþgöstererek;Samsun'da 2 kiþi,Çorum'da 4,Amasya'da 2, Ordu'da1 olmak üzere toplamda9 kiþi olmuþtur. 2010 daSamsun ve Amasya'da 4'er veÇorum'da 1 kiþi olmak üzeretoplamda yine 9 kiþi ve 2011 de iseAmasya'da 3, Samsun ve Çorum'da 2'þer, Tokat'ta1 kiþi olmak üzere toplamda 8 kiþinin pozitif kene vakalarýsebepli öldüðü görülmektedir.

Diðer bir söyleniþiyle Türkiye'de son 7 yýlda 29 kiþikýrým Kongo kanamalý hastalýðý nedeniyle hayatýnýkaybetmiþtir. Can kayýplarýnýn Amasya, Samsun, Çorum,Tokat ve Ordu (iç kesimler) gibi Orta KaradenizBölgesinde görülmesi dikkat çekicidir. Ýlimiz ise kenevakalarý açýsýndan risk altýnda olup, mücadelesikonusunda halkýmýzýn bilinçlendirilmesi çalýþmalarýyerindedir.

AARRAAÞÞTTIIRRMMAA

BBuurrhhaann AAKKYYIILLDDIIZZHayvan Saðlýðý, Yetiþtiriciliði ve Su Ürünleri Þubesi

ÝÝLLÝÝMMÝÝZZDDEE KKEENNEE MMÜÜCCAADDEELLEESSÝÝCCAANN AALLIICCII KKOONNUU:: KKEENNEE

22

11..GGÝÝRRÝÝÞÞTarýmsal faaliyetler hava olaylarýna doðrudan

baðlýdýr. Tarla hazýrlýðý, ekim-dikim, sulama, bitkibeslenmesi, ilaçlama, hasat, ürün depolamasý hattaürünlerin pazara nakline kadar tarýmsal faaliyetlerinçeþitli aþamalarý, hava olaylarýndan doðrudan yadadolaylý olarak etkilenmektedir. Bir bölgeye ait genel iklimözellikleri, bölgenin tarým devresinin uzunluðunu veuygulanan tarým yöntemini etkilerken; sýcaklýk, yaðýþkoþullarý, yaðýþ düzeni, buharlaþma, nem gibimeteorolojik koþullar da tarým ürünlerinin türçeþitliliklerini, verimliliklerini, olgunlaþma sürelerini vebölge üzerindeki daðýlýþlarýný etkilemektedir. Seracýlýktabile birçok iklim faktörü kontrol altýnda altýndadýr. Ancakbitkilerin sýcaklýk, güneþlenme, nem gibi meteorolojikistekleriyle mevcut koþullar arasýnda önemli farklýlýklarvarsa, burada ekonomik bir üretim yapýlamaz. Genelolarak toprak-bitki-su iliþkileri için önemli temelmeteorolojik parametreler þunlardýr: Sýcaklýk- Yaðýþ-Nem- Toprak Sýcaklýðý- Buharlaþma- Rüzgar-Güneþlenme

22.. MMEETTEEOORROOLLOOJJÝÝKK PPAARRAAMMEETTRREELLEERRÝÝNN EETTKKÝÝLLEERRÝÝ22..11..ÝÝkklliimmiinn TToopprraakk OOlluuþþuummuu VVee BBiittkkii BBeesslleemmeessii

ÜÜzzeerriinnee EEttkkiilleerriiToprak oluþumu, fiziksel kimyasal ve biyolojik bir

süreçtir. Bu süreçte en etkili olan iklim elemanlarý isesýcaklýk ve yaðýþtýr. Sýcaklýk; özellikle kimyasal ve fizikselçözünme olaylarýný etkiler. Gerek günlük, gereksemevsimsel sýcaklýk farklarý ne kadar fazla ise fizikselparçalanma o derece yüksektir. Yaðýþ ise daha çokkimyasal çözünme olaylarýnda etkilidir. Topraktayýkanmayý ve bitki örtüsünün geliþimini saðlar. Yaðýþlarýnaz olduðu yerlerde toprakta yýkanma az olduðundangenelde çözünebilir tuzlar fazladýr. Toprak oluþumuna enuygun alanlar sýcak ve nemli bölgelerdir. Hem sýcaklýkhem de yaðýþ ayný zamanda topraktaki organik maddebirikiminde etkindir. Soðuk bölgelerde topraða dökülenbitki kalýntýlarý ve hayvansal artýklar ayrýþamamaktatoprakta birikmektedir. Pratikteki uygulamalarda, topraktaeksikliði tespit edilen bitki besin elementlerinin hangiformda ve ne miktarda uygulanacaðý bölgedeki yaðýþmiktarý ve sýcaklýk deðerlerine baðlý olarak deðiþir.Örneðin bölgemizdeki yaðýþ miktarý yurdumuzun içkesimlerine göre belirgin derecede fazladýr. Kalsiyum,magnezyum, sodyum, potasyum gibi bazik katyonlar buyaðýþlar ve dolayýsýyla meydana gelen yýkanma sonucutopraktan uzaklaþýr. Bu da topraðýn asitleþmesine,

dolayýsýyla verimde belirgin bir düþüþe yol açar. Bu gibidurumlarda ise topraðýn PH dengesinin saðlanmasý;miktarý hesaplanarak yapýlacak kireç ilavesi ilemümkündür. PH topraða uygulanacak bütün bitki besinelementlerin yarayýþlýlýðýný etkileyen önemli bir faktördür.

22..22..ÝÝkklliimmiinn EErroozzyyoonn OOlluuþþuummuu ÜÜzzeerriinnee EEttkkiilleerriiYaðýþ, sýcaklýk, rüzgar koþullarý erozyonun

oluþmasýnda etkili olan iklimsel faktörlerdir. Bufaktörlerden yaðmur, yaðýþlý bölgelerde; rüzgar, kurakbölgelerde ve kurak dönemlerde; sýcaklýk ise her ikibölgede etkin rol oynamaktadýr. Erozyon açýsýndanyaðýþýn çeþidi (yaðmur, dolu, kar), yoðunluðu, kalýnlýðý veyýl içerisindeki daðýlýmý önemlidir. Erozyon açýsýndan entehlikeli yaðýþlar saðanak ve dolu þeklindeki yaðýþlardýr.Bu yaðýþlar hem toprak agregatlarýnýn parçalanmasýnahem de toprak yüzeyinin sýkýþýp geçirimsiz bir hal alarakyüzey akýþýn baþlamasýna katkýda bulunurlar. Rüzgarlar,koþullarýn uygun olduðu alanlarda doðrudan rüzgarerozyonuna sebep olur.

22..33..ÝÝkklliimmiinn TToopprraakk SSýýccaakkllýýððýý vvee TToopprraakk VVeerriimmlliilliiððiiÜÜzzeerriinnee EEttkkiilleerrii::

Toprak sýcaklýðý, topraðýn önemli fizikselözelliklerinden birisidir. Güneþten gelen ýþýnlarýn bir kýsmýtoprak tarafýndan emilirken bir kýsmý da geri yansýr.Toprak içerisinde tutulan enerji topraðýn sýcaklýðýnýoluþtururken, toprak yüzeyi üzerinde tutulan enerji isehava sýcaklýðýný oluþturur. Topraða atýlan tohumunçimlenmesi, kök oluþumu ve bitkinin geliþimi süresincetopraktan alacaðý su miktarý ve bitki besin elementlerinin

MMAAKKAALLEE

23

çözünebilirliði toprak sýcaklýðýna baðlý olarakdeðiþmektedir. Bitki bünyesinde gerçekleþen özümleme,solunum, terleme ve fotosentez gibi temel fizyolojikolaylar da yine hava sýcaklýðý ile bire bir þekilde iliþkilidir.Sonuçta toprak ya da bitki bünyesinde gerçekleþen buolaylar kimyasal olaylardýr ve yüksek sýcaklýklarda bureaksiyonlar daha hýzlý olmaktadýr. Bunun anlamý iseyetiþtiricilikte yüksek ve kaliteli verim demektir. Tohumunçimlenmesi için uygun toprak sýcaklýðý tohumun cinsinebaðlý olarak deðiþmektedir. Ekimin yapýldýðý üst toprakkatmanýnda; günlük toprak sýcaklýk deðeri yaklaþýk 4 oColduðunda arpa ve buðday tohumlarý, 10 oC olduðundaise yulaf ve yonca tohumlarý çimlenirler. Buna karþýlýkmýsýr tohumu için bu deðer 15 oC, pamuk içinse 20 oCve üstüdür.

22..44..ÝÝkklliimmiinn ÜÜrreettiimm PPllaannllaammaallaarrýý ÜÜzzeerriinnee EEttkkiilleerrii:: Ziraî üretimin planlama ve üretim aþamalarýnda da

çeþitli meteorolojik bilgilerden faydalanýlýr. Yetiþtiriciliðiyapýlacak bitkilerin tür ve çeþit seçiminin planlamaaþamalarýnda, bölgenin uzun yýllar meteorolojik veriortalamalarýna ihtiyaç duyulurken, ekimden hasadakadar geçen sürede ise mevcut hava durumu ile kýsasüreli hava tahminlerinden faydalanýlýr. Zira her bitkininkendine özgü yetiþme koþullarý vardýr. Uygun çimlenmesýcaklýðý, dal, yumru, çiçek ve meyve oluþumu için gereklimeteorolojik koþullar her bitki çeþidi için farklýlýklargösterebilmektedir.Yine vejetasyon sürelerine ve yetiþmekoþullarýna göre yapýlacak münavebe uygulamalarýndada, meteorolojik verilerin göz önüne alýnmasýyla, tarýmsaliþletmelerdeki verimliliðin artacaðý muhakkaktýr.

22..55..ÝÝkklliimmiinn TTeemmeell ZZiirraaii UUyygguullaammaa TTeekknniikklleerriinneeOOllaann EEttkkiilleerrii ::

Toprak iþleme zamanýnýn tespitinde, bitki sutüketimlerine göre sulama projelendirmelerinde, topraðauygulanacak gübreleme zamaný, gübre formu ve gübreçeþidinin tespitinde, özel ve resmi araþtýrma kuruluþlarýnýnalternatif ürün geliþtirme çalýþmalarýnda, üniversitelerbünyesinde yürütülen çeþitli çalýþmalar için demeteorolojik verilerden faydalanýlýr. Bitkilerde

görülen hastalýk ve bitki zararlýlarýnýn da ortaya çýkmasýve yayýlmasý belli meteorolojik koþullarýn etkisi altýndagerçekleþir. Bu bilgilerden faydalanarak ziraî mücadeleþekline, kullanýlacak kimyasal maddelerin cinsine,kullanýlma þekline ve zamanýna karar verilir. Örneðin,ilaçlamadan sonra yaðan yaðmur, ya da yapýlacak birULV uygulamasý esnasýnda çýkacak þiddetli bir rüzgar;harcanan emek, ilaç, enerji, zaman ve paranýn boþagitmesine neden olur. Tarýmla uðraþan kiþilerin ziraizarara yol açabilecek dolu-don-kýraðý-sel gibimeteorolojik hadiselerle karþýlaþacaðýný önceden bilmesi,bu kiþileri bazý teknik ve kültürel önlemler almaya zorlar.

33.. SSaammssuunn''ddaa TTaarrýýmmssaall AAmmaaççllýý MMeetteeoorroolloojjiikkFFaaaalliiyyeettlleerr::

Samsun ilinde Meteorolojik çalýþmalar ,Meteoroloji Genel Müdürlüðü bünyesinde faaliyetleriniyürüten 15 Meteoroloji Bölge Müdürlüðünden biri olanMeteoroloji 10. Bölge Müdürlüðü tarafýndanyürütülmektedir. Meteoroloji 10. Bölge Müdürlüðüne,Samsun, Amasya, Çorum, Kastamonu, Ordu, Sinop,Tokat Ýlleri baðlýdýr. Bu illerde hava tahminleriyle ilgilisinoptik ve iklim ile ilgili klima gözlemleri yapýlmaktadýr.Bölge Müdürlüðü bünyesinde Samsun Çarþamba, Sinopve Tokat havaalanlarýnda meteorolojik hizmetverilmektedir. Bunlara ilaveten Samsun Ýlinde ayrýcaYukarý Atmosfer gözlemleri yapýlmaktadýr. MeteorolojikRadar aðý kurulmasý projesi kapsamýnda 1 adetMeteoroloji Radarý 2012 yýlý sonuna kadar Samsun'dakurulacaktýr. Halen, Samsun (Atakent), Bafra, Alaçam 'dagözlem yapan Otomatik Meteoroloji GözlemÝstasyonlarýna ek olarak 2012 yýlý içerisinde Ladik,Vezirköprü, Merkez-TAGEM, Bafra TAGEM'e toplam 4adet Otomatik Meteoroloji Gözlem Ýstasyonlarýkurulacaktýr.

44..SSOONNUUÇÇ:: Ülkemizde de dünyadaki geliþmelere paralel

olarak, meteoroloji alanýnda yoðun çalýþmalaryapýlmaktadýr. Atmosferde meydana gelen havahareketlerinin takibi ve rasat edilmesi aþamasýndauydulardan ve radar teknolojilerinden faydalanýlmakta,bu bilgileri iþlemek maksadýyla geliþtirilen sayýsalmodellerin süper bilgisayarlarda çalýþtýrýlmasýyla yüksektutarlýlýklý tahminler ve çeþitli sektörlerde kullanýlabilecekham meteorolojik bilgiler elde edilmektedir. Bu sektörlerinen önemlilerinden birisi de þüphesiz tarýmdýr Sonuçta bubilgilerin uygulamaya dönük kullanýlabilmesi ise DevletMeteoroloji Ýþleri Genel Müdürlüðü ile Tarým Bakanlýðý'nýnilgili birimleri arasýnda yapýlacak koordineli çalýþmalarabaðlýdýr. Tarým alanýnda geliþmiþ kimi ülkelerde ziraimeteoroloji baþlý baþýna bir çalýþma alaný iken, çeþitlitarýmsal amaçlara yönelik meteorolojik bilgilerin mutlakve etkin olarak kullanýlmasý gereði ise bütün dünyadakabul edilmiþ bir realitedir.

MMAAKKAALLEE

TTuurrgguutt KKUUTTLLUU-Ziraat Müh.Çarþamba Meteoroloji Müdürlüðü

TTaarrýýmmssaall FFaaaalliiyyeettlleerrddee

MMEETTEEOORROOLLOOJJÝÝ’’nniinn ÖÖnneemmii

24

MMAAKKAALLEE

25

HHAABBEERR

TTAARRIIMMSSAALL FFAAAALLÝÝYYEETTLLEERRDDEE SSÝÝGGOORRTTAA HHaassaann AAKKMMAANNZiraat Mühendisi

Son yýllarda tarým sektörünü ilgilendiren teþvik vekolaylýklara bir yenisi daha eklendi. T.C. Ziraat BankasýA.Þ. ve Tarým Kredi Kooperatifleri tarafýndan çiftçiyekullandýrýlmak üzere; uygulanmakta olan tarýmsal kredicari faiz oranlarýnda bir dizi indirim yapýldý. Kredi konularýitibarýyla çeþitlendirilen uygulamadan, kredi üst limitleriaþýlmamak kaydýyla tüm çiftçi ve iþletmelerinyararlanýlabileceði belirtildi.

Karara göre iþletmeler; birden fazla krediyi aynýanda kullanabilecek, fakat üst limit olan 10.000.000 TL'ný(damýzlýk süt sýðýrý yetiþtiriciliði amacý dýþýnda)aþamayacaklar. Söz konusu indirim oranlarýndan,kullanacaklarý kredi miktarýna göre kademeli olarakyararlanacak olan çiftçiler, yalnýzca traktör alýmý kredilerikonusunda bir kademelendirmeye tabi tutulmayacaklar.

Karar uyarýnca kredi konularýna göre belirtilen üstlimitler ise; damýzlýk süt sýðýrý yetiþtiriciliði konusunda20.000.000 TL, damýzlýk etçi sýðýr ve damýzlýk düve

yetiþtiriciliðinde 7.500.000 TL, büyükbaþ hayvanyetiþtiriciliði- besiciliði ile su ürünleri yetiþtiriciliði- avcýlýðýkonularýnda 3.000.000 TL, küçükbaþ hayvan yetiþtiriciliði5.000.000 TL, küçükbaþ hayvan besiciliði- kanatlý sektörüve arýcýlýk faaliyetleri için 1.500.000 TL olarakbelirlenmiþtir.

Bitkisel üretim konularýnda ise; örtü altý tarýmýuygulamalarý için 10.000.000 TL, yurt içi sertifikalýtohum- fide- fidan ile iyi tarým- organik tarýmuygulamalarýna 3.000.000 TL ve son olarak da yurt içisertifikalý tohum- fide- fidan kullanýmý konularýna1.500.000 TL kredi üst limitleri belirlenmiþtir.

Kredi indirimleri ise; damýzlýk etçi sýðýr/ damýzlýkdüve yetiþtiriciliði ile küçükbaþ hayvan yetiþtiriciliði/küçükbaþ hayvan besiciliði konularýnda hem yatýrým hemiþletme döneminde; küçükbaþ hayvan besiciliðindeyalnýzca yatýrým döneminde % 100 olarak gerçekleþmiþve bu yolla çiftçiye sýfýr faizli kredi verilmesi gündemegelmiþtir.

Benzer þekilde, bitkisel üretim kredi konularýnda iseyurt içi sertifikalý tohum- fide- fidan üretimi %100 indirimlikrediler arasýna dahil olarak, yine sýfýr faiz oranýyla tarýmalanýna önemli bir sermaye desteði saðlamýþtýr.

TTAARRIIMMDDAA DDÜÜÞÞÜÜKK FFAAÝÝZZLLÝÝ

KKRREEDDÝÝ DDÖÖNNEEMMÝÝDünyada tarým, nüfusun temel ihtiyaç maddeleriniüreten bir kesim olmasý ile oldukça önemlidir. Ülkemizdeise, gayri safi hasýlanýn önemli bir kýsmýný karþýlamasý veistihdamýn dörtte birini saðlamasý ile stratejik bir önemesahiptir. Böylesine büyük öneme sahip tarým sektörü;diðer yanýyla da tüm sektörler içerisinde doðal,ekonomik, sosyal ve kiþisel risklerden en çok etkilenensektördür. Bundan dolayý tarým, üstü açýk fabrikayabenzetilir.

Makro ekonomik açýdan stratejik olarakdesteklenmesi ve uzun vadeli politikalarla yönlendirilmesigereken bu sektörde, teknik tedbirler ile önlenmesimümkün olmayan riskler sýk sýk görülmekte ve çiftçiler içinher yýl büyük felaketlere neden olabilmektedir. Bufelaketlerin neden olduðu zararlar ise bütün geliþmiþ vegeliþmekte olan ülkelerde olduðu gibi, ancak "TarýmSigortalarý" uygulamasýyla karþýlanabilir.

Geliþmiþ ülkeler; uyguladýklarý çeþitli korumacýlýkpolitikalarý, "Risk Yönetim Programlarý" ve bu programlariçerisinde önemli bir yer alan "Tarým SigortalarýUygulamalarý" ile risk paylaþýmýný ve transferlerinigerçekleþtirmektedir. Yýllar önce baþlatmýþ olduklarý"Tarýmda Risk Yönetim Teknikleri" uygulamalarý ve çeþitlialt yapý çalýþmalarý sayesinde "doða olaylarý" büyükölçüde "afet" olmaktan çýkarýlmýþtýr. Bu ülkeler; kendidoðal, sosyal, ekonomik yapýlarýyla birlikte tarýmpolitikalarý dikkate alýnarak yapýlandýrýlmýþ "Tarým ÜrünSigorta Sistemleri"ni kurmuþlar ve böylece çiftçilerinin çokaz bir masrafla zararlarýný karþýlayarak, muhtaç olduklarýekonomik ve sosyal güvenceye kavuþmalarýnýsaðlanmýþlardýr.

Ülkemizde de tarým sektörünü tehdit eden risklerinteminat altýna alýnabilmesi amacýyla bir sigorta

mekanizmasýnýn devreye sokulmasý düþünülmüþ ve buamaçla 14/06/2005 tarihli 5363 sayýlý "Tarým SigortalarýKanunu" çýkarýlmýþtýr. Bu kanun kapsamýnda BakanlarKurulu her yýl Aralýk ayý sonu veya ocak ayý baþýnda o yýllailgili ''Tarým Sigortalarý Havuzu Tarafýndan KapsamaAlýnacak Riskler, Ürünler ve Bölgeler ile Prim DesteðiOranlarýna Ýliþkin Karar" yayýnlamaktadýr. Bu baðlamda2012 yýlýna ait Bakanlar Kurulu kararý 28.12.2011 tarihliresmi gazetede yayýnlanmýþ olup son baþvuru tarihleriürünler bazýnda aþaðýdaki tabloda açýklanmýþtýr.

SSAAMMSSUUNN''DDAA TTAARRIIMM SSÝÝGGOORRTTAASSIINNIINN GGEELLÝÝÞÞÝÝMMÝÝSamsun'un coðrafi konumu ve topoðrafik yapýsý

üretim dönemindeki risklerin diðer yörelere göre dahafazla olmasýna neden olmaktadýr. Bu da ilimizde tarýmsigortasý kavramýnýn önemini ortaya çýkarmaktadýr. Bukapsamda yapýlan yayým ve tanýtým çalýþmalarýsonucunda, ilk yýllarda çok düþük olan poliçe sayýsý sonyýllarda hýzla artmýþtýr.

TARSÝM Giresun Bölge Koordinatörlüðünden alýnanbilgilere göre: 2009 yýlýnda 9.163 poliçe düzenlenerek2.004.424,24 TL prim toplanmýþ olup, 1.653.402,10 TLtazminat ödemesi yapýlmýþtýr. Benzer þekilde 2010 yýlýnda;10.354 poliçe düzenlenerek, 3.129.450,69 TL primtoplanmýþ ve ayný yýl 3.132.533,38 TL tazminat ödemesiyapýlmýþtýr. Son olarak 2011 yýlýnda; 13.591 poliçedüzenlenerek, 7.869.260,00 TL prim toplanmýþ ve2.258.612,00 TL tazminat ödemesi yapýlmýþtýr.

Ekonomik deðeri ve ekiliþ alaný fazla olan fýndýk,çeltik, buðday ve ayçiçeði gibi ürünlerde poliçe sayýsýyoðunlaþmasýna raðmen 54 bitkisel üründe ve küçükbaþile büyükbaþ hayvancýlýk konularýnda üreticiler sigortayaptýrmýþlardýr.

(*):Köylere iliþkin kesin tarih bilgilerine http://www.tarsim.org.tr/trsm/Web adresinden ulaþýlabilir.

26

HHAABBEERR

27

5996 sayýlý "Veteriner Hizmetleri, Bitki Saðlýðý, Gýdave Yem Kanunu"; gýda, gýda ile temas eden madde vemalzeme ile yemlerin üretim, iþleme ve daðýtýmýnýn tümaþamalarýný, bitki koruma ürünü ve veteriner týbbî ürünkalýntýlarý ile diðer kalýntýlar ve bulaþanlarýn kontrollerini,salgýn veya bulaþýcý hayvan hastalýklarý, bitki ve bitkiselürünlerdeki zararlý organizmalar ile mücadeleyi, çiftlik vedeney hayvanlarý ile ev ve süs hayvanlarýnýn refahýný,zootekni konularýný, veteriner saðlýk ve bitki korumaürünlerini, veteriner ve bitki saðlýðý hizmetlerini, canlýhayvan ve ürünlerin ülkeye giriþ ve çýkýþ iþlemlerini ve bukonulara iliþkin resmî kontrolleri ve yaptýrýmlarýkapsamaktadýr.

Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Samsun Ýl Müdürü KadirGüven söz konusu kanunla ilgili yaptýðý açýklamada;kanunun gýda alanýnda önemli yenilikler getirdiðinibelirterek, bundan böyle piyasaya sürülen sahte ve taklitürünlerin takip edileceðini ve bilahare kamuoyunaaçýklanacaðýný söyledi.

Kadir Güven açýklamasýna þöyle devam etti: "Sonyýllarda bakanlýðýmýz kaliteli ve güvenli gýda hususundaçalýþmalarýný hýzlandýrarak, toplum saðlýðýna yatýrýmlarýnýhýzlandýrmýþtýr. Ýþte 5996 sayýlý sözünü ettiðimiz kanun dabu türden önemli deðiþiklikleri bünyesinde barýndýranoldukça kapsamlý bir kanundur. Kanunla birliktebakanlýðýmýz 95 yeni yönetmelik yayýnlamýþ olmaklabirlikte, ilaveten 7 yönetmeliðin daha kýsa süredeyürürlüðe gireceðini Sayýn Bakanýmýz Mehdi Ekergeçtiðimiz günlerde katýldýðý bir toplantýda duyurmuþtur.Toplamda 102 yönetmelikle, bakanlýðýmýz yenidenyapýlanmýþ, deðiþim ve dönüþümünü gerçekleþtirmiþ vedaha önce var olmayan Gýda Kontrol GenelMüdürlüðü'nü de bünyesine katmýþtýr. Bu müdürlüksayesinde; eskisinden farklý olarak tarladan sofraya,hammadde formundan tohum aþamasýna, sofralarýmýzagelinceye kadarki bütün aþamalar deðerlendiriliyor. Ýdari

yaptýrýmlar konusunda il müdürlüklerimizin yetkili kýlýndýðýyasayla, kontrol elemanlarýmýza da gýda üretimi yapýlanyerlerde denetim aþamasýnda ürün toplatma yetkisiolacak ve hatta gerekirse faaliyetten men yetkisi verilerekbu iþin oldukça ciddiye alýndýðý gösterilecektir. Bugünayrýca bakanlýðýmýz bünyesinde gýda alanýna giren çoksayýda konu için komisyonlar kurulmuþ olup, her birkomisyonda gýda ile ilgili elemanlar çalýþarak, gýdagüvenliði hususu þansa býrakýlmayacaktýr. Ayrýcaizlenebilir ürün ön plana çýkacak ve yeni dönemde birürünün nerede üretilip, hangi aþamalardan geçtiði artýkbir sýr olmaktan çýkarýlacaktýr. Ayrýca iyi üretimlerödüllendirileceði gibi, taklit ve saðlýksýz üretimler debundan böyle kamuoyuna ifþa edilecektir. 2010 yýlýndaçýkan ve 2011 yýlý Ocak ayýnda yürürlüðe giren kanununtemel amacý muhakkak ki bakanlýðýmýz vizyonuna uygunolarak; vatandaþlarýmýzýn daha saðlýklý ve güvenli gýdatüketmesidir. Yem fabrikalarýna ve hayvan refahýna iliþkinde düzenlemeler getiren bu mevzuatla, Türkiye'nin ABstandartlarýna rahatlýkla ulaþmasý da mümkün olacaktýr.Çünkü diðer pek çok fasýl müzakereye açýlmamýþken,gýda faslý bakanlýðýmýzca müzakereye açýlmýþtýr."

HHAABBEERR

Veteriner Hizmetleri, Bitki Saðlýðý, Gýda ve YemKanunu 11.06.2010 tarihinde 27610 sayýlý ResmiGazetede yayýnlanarak yürürlüðe girmiþtir. Bu kanunabaðlý olarak Gýda Hijyen Yönetmeliði, Gýda ÝþletmelerininKayýt ve Onay Ýþlemlerine dair Yönetmelik ve Gýda veYemin Resmi kontrollerine dair yönetmelikleryayýnlanmýþtýr.

Düzenlemeyle tüketime sunulan ekmek, ekmekçeþitleri, diðer ekmek çeþitleri ve ekþi hamur ekmeklerinintekniðine uygun ve hijyenik þekilde üretim, muhafaza,taþýma ve pazarlanmasýný saðlamak üzere ResmiGazetede 04.01.2012 tarihinde Türk Gýda KodeksiEkmek ve Ekmek Çeþitleri Tebliði (Teblið No:2012/2)yürürlüðe girmiþtir. Bu Tebliði Göre;

Ekmek, kepekli, tam buðday unlu ekmek, tam

buðday ekmeði ve ekþi hamur ekmekleri en az 250 gramaðýrlýktan baþlayarak 50'þer gram arttýrýlmak suretiylepiyasaya arz edilir. Toplu tüketim yerleri için çeþitlisözleþme ve taahhütler çerçevesinde üretilen doðrudantüketiciye arz edilmeyen ekmek, kepekli ekmek, tambuðday unlu ekmek, tam buðday ekmeði ve ekþi ekmekhamur ekmekleri muhtelif aðýrlýklarda üretilebilir.

Ekmek, kepekli ekmek, tam buðday unlu ekmek,tam buðday ekmeði ve ekþi hamur ekmeklerihariç(Haþhaþlý ekmek, sütlü ekmek, mýsýrlý ekmek,çavdarlý ekmek ve karýþýk tahýllý ekmek v.s. )ekmek çeþitlerive diðer ekmek çeþitleri üretim yerleri de dahil olmak

üzere ambalajlý olarak piyasaya arz edilir.Ürünlerin üzerinde; üretici firma adý ve gramaj

bilgilerini içeren üretici iþareti yer alabilir. Ancak bu Tebliðkapsamýnda ambalajsýz olarak piyasaya arz edilenürünlerde "tuz ilave edilmemiþtir" ve/veya "katkýsýzdýr"ifadelerinin kullanýlmak istenmesi durumunda; bu ifadeler

ile üretici firma adý ve gramaj bilgilerini içeren üreticiiþaretlerinin ürünlerin üzerinde yer almasý zorunludur veüretici iþaretlerinin üzerinde yer alan bilgilerin baskýsýnda,Türk Gýda Kodeksi Gýda Katký Maddeleri Yönetmeliðindeyer alan renklendiricilerden bu amaca uygun olanlarkullanýlýr.

Bu Teblið kapsamýnda yer alan ve geleneksel haliile tuz ilave edilerek üretilen ürünlerin bileþimine tuzeklenmediði takdirde "Tuz ilave edilmemiþtir" veya hiçbirkatký maddesi katýlmaz ise etiket üzerinde ekmek adý ilebirlikte "katkýsýz" ifadesi kullanýlabilir.

Bu Teblið kapsamýnda ambalajsýz olarak piyasayaarz edilen ürünler ile temas eden malzeme, alet veekipman; gýda ile temasa uygun, yeterli temizlik vedezenfeksiyona izin veren madde ve malzemeden yapýlýr.Bulaþma riskini engelleyecek biçimde üretilir, kullanýmahazýr, bakýmlý ve iyi þartlarda tutulur.

SSAAÐÐLLIIKKSSIIZZ ÜÜRRÜÜNNLLEERR TTAAKKÝÝPPTTEEEEKKMMEEKKTTEE YYEENNÝÝ DDÖÖNNEEMM BBAAÞÞLLIIYYOORR

28

"5996 VETERÝNER HÝZMETLERÝ, BÝTKÝ SAÐLIÐI,GIDA VE YEM KANUNU" Bakanlýðýmýzca 11 Haziran2010 tarihinde yayýmlanmýþtýr. Bu Kanunun amacý, gýdave yem güvenilirliðini, halk saðlýðýný, bitki ve hayvansaðlýðý ile hayvan ýslahý ve refahýný, tüketici menfaatleri ileçevrenin korunmasýný da dikkate alýnarak korumak vesaðlamaktýr.

Bu kanun; gýda, gýda ile temas eden madde vemalzeme ile yemlerin üretim, iþleme ve daðýtýmýnýn tümaþamalarýný, bitki koruma ürünü ve veteriner týbbî ürünkalýntýlarý ile diðer kalýntýlar ve bulaþanlarýn kontrollerini,salgýn veya bulaþýcý hayvan hastalýklarý, bitki ve bitkiselürünlerdeki zararlý organizmalar ile mücadeleyi, çiftlik vedeney hayvanlarý ile ev ve süs hayvanlarýnýn refahýný,zootekni konularýný, veteriner saðlýk ve bitki korumaürünlerini, veteriner ve bitki saðlýðý hizmetlerini, canlýhayvan ve ürünlerin ülkeye giriþ ve çýkýþ iþlemlerini ve bukonulara iliþkin resmi kontrolleri ve yaptýrýmlarý kapsar.

Kanun ile Gýda ile ilgili her türlü denetim ve tescilyetkisi Bakanlýðýmýza verilmiþ olup bu görevler deBakanlýðýmýz bünyesinde bulunan Gýda Kontrolörlerinceyapýlmaktadýr. Bakanlýðýmýza verilen bu görevleriyürütmeleri amacý ile teknik ve saðlýk hizmetlerikadrolarýnda bulunan Mühendis ve Veteriner Hekimlereðitimden geçirilerek kendilerine Gýda Kontrolörüsertifikasý verilmekte ve müteakiben de Gýda Kontrolör

kartlarý tanzim edilmektedir. Bu eðitimden geçmeyenelemanlarýn ise denetim yetkileri bulunmamaktadýr.Kursumuzda;

12 Aralýk 2011 tarihinden itibaren 5 gün boyuncadevam eden ve toplamda 55 kursiyerin katýldýðýkursumuzda, 5996 sayýlý kanun çerçevesinde Ýlimizdebulunan gýda üretim iþyerleri ile toplu tüketim ve satýþyerlerinin denetimleri için yetkili Gýda Denetçisi yetiþtirmekamaçlanmýþtýr.

Kurs sonunda yapýlan imtihanda 70 puan veüzerinde baþarý gösterenlere Gýda Kontrolör Sertifikasýverilmiþtir. Müteakiben her personele kendimüdürlüklerince Gýda Denetçi Kartý verilerek, 5996 SayýlýKanun ve Ýlgili yönetmelikler çerçevesinde Gýda Denetimyetkisine sahip olmalarý saðlanmýþtýr.

5996 Sayýlý Veteriner Hizmetleri, Bitki Saðlýðý, Gýdave Yem Kanunu çerçevesinde Ýl Müdürlüðümüzceyürütülmekte olan Gýda ve Yem Denetim Hizmetlerindeetkinliðin artýrýlmasý, Gýda Resmi Denetçilerin bilgi vebecerilerinin yenilenmesi ile uygulamalarda birlikteliðinsaðlanmasý ve yeni mevzuata uyum amacý ile ÝlçeMüdürlüklerimizde görev yapan Resmi Denetçilere yönelikbir dizi eðitim verilmiþtir.

Söz konusu eðitim; 14-16 Þubat 2012 tarihleriarasýnda yapýlmýþ olup, eðitime Ýlkadým, Canik, Atakum,Bafra ve Çarþamba Ýlçe Müdürlüklerimizde görev yapanKontrol Görevlilerinden 3'er, diðer ÝlçeMüdürlüklerimizden ise 2'þer personel katýlmýþlardýr.Eðitimde mevzuatla ilgili konulara açýklýk getirilmiþtir.

HHAABBEERR HHAABBEERR

GGIIDDAA KKOONNTTRROOLLÖÖRRÜÜ EEÐÐÝÝTTÝÝMMLLEERRÝÝ TTAAMMAAMMLLAANNDDII

HHÝÝZZMMEETT ÝÝÇÇÝÝ

GGIIDDAA DDEENNEETTÝÝMMÝÝ EEÐÐÝÝTTÝÝMMÝÝYYAAPPIILLDDII

SSAAÐÐLLIIKKLLII SSÜÜTT ÜÜRREETTÝÝMMÝÝNNEEDDEESSTTEEKKLLEERRÝÝMMÝÝZZ DDEEVVAAMM EEDDÝÝYYOORR

Ýnsan saðlýðý için en önemli hayvansal ürünlerdenbiri olan süt; sadece kalsiyum deðil, ayný zamandasaðlýklý organlar için gerekli vitamin ve minerallerisaðlayan doðal bir besindir.

Ülkemiz süt sýðýrý iþletmelerinin en önemlisorunlarýndan biri, ahýrlarýn usulüne uygunyapýlmamasýdýr. Üreticilerimiz çoðu zaman pahalýdamýzlýk hayvan almakta, beslenmeye yeterince özengöstermekte, hastalýklara karþý duyarlý davranmakta,ancak ahýr yapýmýna gerekli özeni göstermemektedir. Sütsýðýrcýlýðýnda en önemli unsurlardan biri de saðýmhanelerdir. Saðým haneler iþgücü etkinliðini yükselterek,ineklerin sakin ve ahenk içerisinde hareket etmelerinisaðlar, yüksek iþ üretimi ve verimli çalýþma alaný sunarlar.Bir tam entegre saðým hanede, saðýmcýlar stressiz olarakçalýþabilir ve ineklere yardýmcý olmak konusunda en azzamaný harcayabilirler. Sistem, daha kýsa saðýmseanslarýný destekler. Bunun anlamý, daha yüksek sütüretimi elde etmek için ineklerin yemek yeme, içme vedinlenmeye daha fazla zaman ayýrabilmeleridir.

Ýþte bu aþamada Ýl Müdürlüðümüz Kýrsal KalkýnmaYatýrýmlarý Makine Ekipman Alýmlarý Desteklenmesikapsamýnda, Süt saðým ünitesi ve Soðutma tanklarýalýmýný öncelikli olarak desteklemektedir. Konuyla ilgiliolarak bir açýklama yapan Samsun Gýda Tarým veHayvancýlýk Ýl Müdürü Kadir Güven; bugüne kadar SütSaðým Ünitesi ve Süt Toplama Tanký hibe destekmüracaatlarýnýn tamamýnýn karþýlandýðýný, gerçekleþenproje bedellerinin (KDV hariç) 2009 yýlýnda 2 adet64.386 TL, 2010 yýlýnda 10 adet 535.350 TL, 2011 yýlýiçin ise 9 adet 437.674 TL ve toplamda 21 adet ünite için1.037.437 TL destek verildiðini ifade etmiþtir. Projelere %50 hibe desteði saðlanmýþ olup, süt saðým ünitelerinintestleri üniversitelerden gelen akademisyenler, ilgili firmave Ýl Proje Yürütme Birimince yapýlmýþtýr.

29

30

Samsun Milletvekili Sayýn Cemal Yýlmaz DEMÝR, ÝlMüdürlüðümüzü ziyaret ederek Müdürlüðümüzünçalýþmalarý hakkýnda, Ýl Müdürümüz Kadir GÜVEN' denbilgi aldý.

Kadir GÜVEN Samsun'da tarým sektöründe,bugüne kadar yapýlan çalýþmalar ve bundan sonrayapýlacak olan çalýþmalar hakkýnda detaylý bilgi verdi.Samsun Milletvekili Cemal Yýlmaz DEMÝR ise "TarýmýnTürkiye ekonomisindeki önemi nispi olarak azalmýþolmakla birlikte, yurtiçi gýda gereksiniminin karþýlanmasý,sanayi sektörüne girdi temini, ihracat ve yarattýðý istihdamolanaklarý açýsýndan halâ büyük önem taþýmaktadýr.Ülkemizde özel mülkiyete dayalý küçük aile iþletmelerininhakim olduðu bir tarýmsal yapý mevcuttur. Zaman içindeiþlenen arazilerdeki geniþlemeyle birlikte, iþletme sayýsý daartýþ göstermiþtir. Ancak ülkemizdeki miras ve arazihukukundan kaynaklanan hatalardan dolayý arazilerimizparçalanarak karlý bir iþletme kolu olmaktan çýkmýþtýr.Hükümetimizce arazilerin miras yoluyla parçalanmasýnýnönüne geçmek amacýyla 20 dekarýn altýnda bölünmeyi

engelleyen yasal düzenlemelerle birlikte, arazitoplulaþtýrmasýna önem verilmiþtir. Arazi toplulaþtýrýlmasýpahalý bir yatýrým olmasýna karþýn tarým kesimi içinolmazsa olmazlardan olduðundan 2023 yýlýna kadarÜlkemizdeki arazi toplulaþtýrmalarýný bitirmeyihedeflemekteyiz" dedi.

Samsun Milletvekili Sayýn Mustafa DEMÝR, ÝlMüdürlüðümüzü ziyaret ederek Müdürlüðümüzünçalýþmalarý hakkýnda, Ýl Müdürümüz Kadir GÜVEN' denbilgi aldý.

Kadir GÜVEN Samsun'da tarým sektöründe,bugüne kadar yapýlan çalýþmalar ve bundan sonrayapýlacak olan çalýþmalar hakkýnda detaylý bilgi verdi.Samsun Milletvekili Mustafa DEMÝR ise; "Ýktidarýmýzdöneminde birim alandan elde edilen ürün verimindeyükselmeler meydana gelmiþ, Ülkemiz dýþýndaki tarýmsalgeliþmelerin ve yeni bilgilerin ülkemize transferigerçekleþmiþtir. Bir anlamda tarým sektörünün dünyayaaçýlmasýnda en önemli katkýyý ve dýþ dünyayla kurulanbaðlantýyý saðlamýþtýr. Bilhassa son zamanlardatohumculuk alanýnda atýlan önemli adýmlarla ülketohumculuðu ithalata baðlý olmaktan çýktýðý gibi tohumluk

ihraç eder duruma gelmenin mutlu gururunuyaþamaktayýz" dedi.

HHAABBEERR HHAABBEERR

SSAAMMSSUUNN MMÝÝLLLLEETTVVEEKKÝÝLLÝÝ SSAAYYIINN CCEEMMAALL YYIILLMMAAZZ DDEEMMÝÝRRMMÜÜDDÜÜRRLLÜÜÐÐÜÜMMÜÜZZÜÜ ZZÝÝYYAARREETT EETTTTÝÝ

SSAAMMSSUUNN MMÝÝLLLLEETTVVEEKKÝÝLLÝÝ SSAAYYIINN MMUUSSTTAAFFAA DDEEMMÝÝRRMMÜÜDDÜÜRRLLÜÜÐÐÜÜMMÜÜZZÜÜ ZZÝÝYYAARREETT EETTTTÝÝ

31

Yüzey ve yeraltý sularýnda nitrat kirliliði izlemesi içinfarklý bölgelerdeki illere gönderilen MobilLaboratuar'lardan biri de Samsun'a geldi.

Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý tarafýndanAvrupa Birliði finansmaný ile tedarik edilen MobilLaboratuar Samsun'a ulaþtý. Mobil Laboratuar daincelemelerde bulunan Gýda Tarým ve HayvancýlýkÝl Müdürü Kadir GÜVEN; "Tarýmsal üretimdekullanýlan gübrelerin gereðinden fazlauygulanmasý yeraltý sularýnda nitrat kirliliðineneden oluyor. Bu proje ile Gýda Tarým veHayvancýlýk Ýl Müdürlüðümüzün alt yapýsýnýgüçlendirilerek tarýmsal aktivitelerde kullanýlankimyasal ve hayvansal gübrelerden kaynaklanannitratýn yüzey ve yeraltý sularýný kirletmesiengellenecektir. Böylece su kaynaklarý, toprak veatmosfere besin maddesi girdisi azaltýlacaktýr.Mobil laboratuarlar sayesinde analizler çok hýzlýbir þekilde yapýlacak. Sulardan alýnan örnekler,

mobil araçlardaki laboratuar düzenekleri sayesindeuzman personel tarafýndan anýnda analiz edilebilecek veolaya hýzlý bir þekilde müdahale edilmesi saðlanacaktýr.Ýlimize gelen bu Mobil Laboratuar Giresun, Ordu, Sinop,Tokat ve Amasya illerinde de hizmet verecektir" dedi.

MMOOBBÝÝLL LLAABBOORRAATTUUAARR SSAAMMSSUUNN''DDAA Bakanlýðýmýz Gýda ve Kontrol Genel Müdürlüðü veÝl Müdürlüðümüzce; Hayvan Saðlýðý, Hayvan Hareketlerive Kimliklendirme ile Serbest Veteriner HekimlikHizmetlerine iliþkin hazýrlanan yönetmeliklerin sahauygulamalarýnýn deðerlendirilmesi konularýnda ilimizdetoplantý düzenlenmiþtir.

Yapýlan toplantýya, Hayvan Saðlýðý ve KarantinaDaire Baþkaný Nahit YAZICIOÐLU ile Bakanlýðýmýzdan 5uzman personel; ayrýca Sinop, Ordu, Giresun, Trabzon,Rize, Amasya, Tokat ve Sivas Gýda Tarým ve Ýl Müdürleri;Samsun Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürü, HayvanSaðlýðý Yetiþtiriciliði ve Su Ürünleri Þube Müdürleri,Veteriner Hekimler Odasý Baþkanlarý, Damýzlýk Sýðýr veKoyun Yetiþtiriciler Birliði Baþkanlarý, Kýrmýzý Et Süt ve BalÜretici Birliði Baþkanlarý, Belediye ve Özel MezbahaVeteriner Hekimleri ile Serbest Veteriner Hekimlerindenoluþan 150 kiþi katýlmýþtýr.

Hayvan Hastalýklarý ve Karantina Daire BaþkanýDr.Nahit YAZICIOÐLU baþkanlýðýnda iki oturum halindegerçekleþtirilen toplantýnýn öðleden önceki bölümündeBakanlýk uzmanlarý tarafýndan; hayvan hareketleri,hayvan alým satýmlarý, hayvan nakilleri ve

kimliklendirmeye yönelik yeni mevzuatlar hakkýndakatýlýmcýlara bilgi verilerek, meslek ve hayvancýlýkörgütlerinden yeni mevzuatlarýn sahaya aktarýlmasý veuygulamada birlikteliðin saðlanmasý için destekistenmiþtir. Öðleden sonraki oturumda; hayvan saðlýðýnailiþkin mücadelede öne çýkan Þap, Brusella, Kuduz veTüberküloz gibi hastalýklara dönük mücadele prensiplerive yeni uygulamalar aktarýlmýþtýr.

HHAAYYVVAANN SSAAÐÐLLIIÐÐII BBÖÖLLGGEE TTOOPPLLAANNTTIISSII SSAAMMSSUUNN''DDAA YYAAPPIILLDDII

32

Bakanlýðýmýzca, insan ve hayvan saðlýðýný tehditeden Brusella hastalýðýyla mücadele etmek amaçlýuygulamaya sokulan ve koyun-keçilerde 6 yýl, sýðýrlardaise 10 yýl sürecek "Brusella Eradikasyon Projesi"Samsun'da 15 Þubat'ta baþlýyor. Projenin son gözdengeçirme toplantýsý, ilimizde 13 Þubat 2012 Pazartesi günüHayvan Saðlýðý Yetiþtiriciliði ve Su Ürünleri ÞubeMüdürlüðü öncülüðünde, 17 ilçede görevli resmi veterinerhekim ve veteriner saðlýk teknisyenlerinin katýlýmý ileSamsun Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürlüðündeyapýldý.

Proje ile ilgili bir açýklama yapan Samsun GýdaTarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürü Kadir GÜVEN; 2012 yýlýçalýþmalarýnýn 15 Þubat'ta baþlayacaðýný ve 15 Nisan'datamamlanacaðýný belirtti. Kadir GÜVEN açýklamasýnýndevamýnda þu ifadelere yer verdi: "Evcil hayvanlardaBulaþýcý Yavru Atma adýyla bilinen hastalýk; özellikle sýðýr,koyun ve keçi gibi evcil hayvanlarda yavru atma, sütveriminde azalma, damýzlýk deðeri kaybý, kýsýrlýk gibizararlý etkileri yanýnda hayvanlardan insanlara bulaþarakhalk saðlýðý yönünden önem taþýyan bir hastalýktýr. Halkarasýnda Peynir Hastalýðý olarak bilinen Brusellahastalýðýnýn bahar aylarýnda týrmanýþa geçtiðini hatýrlatanKadir GÜVEN; "koyun, keçi, sýðýr ve manda gibi evcilhayvanlardan insanlara direk temasla veya hayvansalürünlerle bulaþýr" dedi. Hastalýktan korunmak için, çið sütve süt ürünleri tüketiminden kaçýnýlmasýný isteyen Güven"Brusella özellikle keçinin çið sütü ve bu sütten yapýlmýþpeynirinden bulaþýr. Kaþar peyniri ve yoðurt ile bulaþmasýsöz konusu deðildir. Et ürünleri nadiren bulaþmakaynaðýdýr" dedi.

Açýklamalarýna devam eden Kadir Güven dahasonra þunlarý söyledi: "Bugüne kadar hayvanlarda

enfeksiyon hala tam olarak kontrol altýnaalýnamadýðýndan, insanlarda da enfeksiyonun önünegeçilememiþtir. Böyle bir ortamda hayvancýlýðý, insansaðlýðýný, sürdürülebilir gýda güvenliðini temin etmekmümkün deðildir. Bu riskleri ortadan kaldýrmak amacýylauzun soluklu bir proje baþlatýlmýþtýr. Proje kapsamýndaGýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürlüðümüzce ilgenelinde tüm yaþ gurubundaki yaklaþýk 200 bin diþibüyükbaþ ve 90 bin erkek-diþi küçükbaþ hayvanlarBrusellaya karþý aþýlanacaktýr. Aþýlama çalýþmalarýsýðýrlarda 10, koyun ve keçilerde 6 yýl sürecek olup,kayýtlar bilgisayar veri tabanýna aktarýlarak aþýkayýtlarýnýn hayvanlarýn pasaportlarýnda görülmesi desaðlanacaktýr. Projenin tamamlanmasý ile Ýlimizdeki sýðýrve koyun iþletmelerinde hastalýðýn görülme sýklýðýný %1'inaltýna düþürmeyi planlýyoruz. Böylece hem hayvan saðlýðý,hem de halk saðlýðý için ciddi bir saðlýk sorunu oluþturanve gýda güvenliðini tehdit eden hastalýðýn önüne geçilmiþolacaktýr. Ýlimizde 13 Þubat- 15 Nisan 2012 tarihleriarasýnda yapýlacak olan kampanyada, tüm yaþguruplarýndaki diþi sýðýr- manda- koyun ve keçilere gözaþýsý yapýlacaðýndan, çiftçilerimizin hayvanlarýný zapturaptaltýna almalarý ve görevli personele yardýmcý olmalarýönemle rica ediyorum" dedi.

HHAABBEERR

33

HHAABBEERR

BBRRUUSSEELLLLAA MMÜÜCCAADDEELLEE PPRROOJJEESSÝÝ1155 ÞÞUUBBAATT''TTAA BBAAÞÞLLAADDII Avrupa Birliði'ne tam üyelik süreci kapsamýnda

gýda güvenirliðinin arttýrýlmasýna yönelik yapýlançalýþmalar çerçevesinde, Gýda Tarým ve HayvancýlýkBakanlýðý'nýn Hayvan Refahýyla ilgili hazýrladýðýyönetmelikler 2011 sonu itibariyle yürürlüðe girdi.

Hayvansal gýda üretimi amacýyla yetiþtirilenhayvanlarýn korunmasýna iliþkin hazýrlananyönetmelikler; bakým ve nakil konularýný kapsýyor.Özellikle hayvanlarýn nakli konusunda hazýrlananyönetmeliðin kapsamý oldukça geniþ. Hayvan refahýylailgili hazýrlanan bu yönetmelikle ilgili Gýda tarým veHayvancýlýk Ýl Müdürü Kadir Güven þunlarý söyledi;"Hazýrlanan yönetmeliklerle hayvansal gýdalarýnçiftlikten sofraya gelene kadar denetimi kontrol altýnaalýnmýþtýr. Yürürlüðe giren yönetmeliklerle, mevcutuygulamalar Avrupa ülkelerindeki uygulamalarla eþdeðer hale gelmiþ, böylece tüketici haklarý devlettarafýndan tam anlamýyla kontrol ve denetim altýnaalýnmýþtýr."

HHAAYYVVAANN RREEFFAAHHIINNAA BBAAKKAANNLLIIKK KKOORRUUMMAASSII

Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürlüðümüzçalýþmalarý kapsamýnda, su ürünleri kontrolelemanlarýndan oluþan 22 kiþilik bir ekiple, 2011 yýlýndafaaliyette olan iþletmelerle ilgili kontroller tamamlanmýþtýr.

Bu kontrollerde; boy, aðýrlýk ve zaman yasaklarýnayönelik 1653 denetim gerçekleþtirmiþ olup, söz konusudenetimlerde "Su Ürünleri Mevzuatý"ný ihlal eden 32iþyerine toplam 20.362 TL idari para cezasý uygulanmýþtýr.Yýl içinde, özellikle boy standartlarýnýn altýnda balýk satýþýyaptýðý saptanan 12 satýþ merkezine 9.336TL idari paracezasý uygulanarak; 1.255 kg. lüfer, 120 kg. tekir ve 195kg. kefal balýðýna el konulmuþtur. 2012 yýlý Ocak ayýnýn

ilk iki haftasýnda ise, boy yasaðýna uymadýðý gerekçesi ile4 iþyerinde; 3 kasa mezgit, 3 kasa barbun, 3 kasa hamsi,30 kasa tekir ve 2 kasa lüfere benzer þekilde el konulmuþve yine ayný þekilde haklarýnda idari para cezasýuygulanmýþtýr.

Çalýþmalar süreklilik arz etmekte olup; 2012yýlýnda da balýklarýn karaya çýkýþ noktalarýna, balýk halineve perakende satýþ yerlerine ilaveten, yol kontrolleri iledenetimler düzenli aralýklarla yapýlmaya devamedilecektir.

BBAALLIIKKÇÇIILLAARR DDEENNEETTLLEENNÝÝYYOORR

34

Bilgi Alýþ Veriþ (BAV) toplantýlarýnýn 4.'sü, 27 Ocak2012 tarihinde, Ýl Müdürlüðümüz toplantý salonundagerçekleþtirilmiþtir.

Þube Müdürlüklerimiz ve Ýlçe Müdürlüklerimizinkatýldýðý toplantýnýn açýlýþ konuþmasýný yapan ÝlMüdürümüz Kadir GÜVEN konuþmasýnda; 2011 yýlýndayoðun bir çalýþma temposuyla çalýþýlmak suretiyle, kurumolarak önemli faaliyetler ve tarýmsal hizmetleringerçekleþtirildiðini, Samsun tarýmýnýn kalkýnmasý veSamsun'lu çiftçilerin daha müreffeh bir yaþama

kavuþmalarý için, kurumsal imkanlar ve yasalarçerçevesinde tüm imkanlarý seferber ettiklerini ifadeetmiþtir.

BAV Toplantýsýnda; 2011 yýlý Þube faaliyetleri, ilgiliÞube Müdürleri tarafýndan yapýlan slayt sunusu veanlatýmlar çerçevesinde görüþülmüþtür. Koordinasyon veTarýmsal Veriler Þube Müdürlüðü tarafýndan, 2011 yýlý ÝlYayým Programý çerçevesinde yer alan faaliyetlerperformans tablosu halinde deðerlendirilmiþtir.

Þube Müdürlükleri ve Ýlçe Müdürlüklerincegündeme alýnmasý teklif edilen diðer konular ayrýcaistiþare edilerek, toplantý sonlandýrýlmýþtýr.

HHAABBEERR

35

Ýl Müdürlüðümüz Koordinasyon ve Tarýmsal VerilerÞube Müdürlüðü, Ev Ekonomisi ve Kadýn Çiftçiler Birimitarafýndan; KAÇEP (Kadýn Çiftçiler Eðitim Projesi)kapsamýnda bir dizi kadýn eðitimi planlanmýþtýr.

Bu eðitimler; Yakakent Ýlçesi Karacaaba Köyü,Alaçam Ýlçesi Yenice Köyü, Salýpazarý Ýlçesi Tepealtý Köyü,Ayvacýk Ýlçesi Yapýkýrýk Köyleri olmak üzere toplam 4köyde uygulanmaktadýr. Bu eðitimlerle; köylerde yaþayangenç kýz ve kadýnlarýn, sosyo-kültürel seviyelerininarttýrýlmasý, tarýmsal bazý konularda teknikdonanýmlarýnýn yenilenmesi ve/veya geliþtirilmesiamaçlanmýþtýr.

Eðitimin içeriði ilçelerden gelen talepler ve önceliklikonulara göre belirlenmiþtir. 4'er haftalýk eðitimlerdeMeyvecilikte Budama, Çocukta Disiplin, Aile Sebzeciliði,Çocuk Ýstismarý, Medya Okuryazarlýðý ve TV BilinçliKullanýmý, Hayvan Bakýmý ve Besleme, Süt Hijyeni, SilajYapýmý, Arýcýlýk ve Gýda Muhafaza Usulleri konularý yeralmaktadýr.

Bu eðitimlerin ilk bölümü 2011 yýlý Aralýk ayýsonunda Alaçam ve Yakakent ilçelerinde tamamlanmýþtýr.Bu eðitimler, yaklaþýk 15 kadýn çiftçinin yer aldýðý 2 grupla4 hafta devam edilerek gerçekleþtirilmiþtir. Eðitimin ikincibölümü Salýpazarý ve Ayvacýk ilçelerinde baþlamýþtýr.

Konu ile ilgili Ýl Müdürümüz Kadir GÜVEN;"Tarýmda önemli geliþmeler kaydettiðimiz bu sondönemde, tarýmsal yayým ve eðitim faaliyetlerinin builerlemedeki payý küçümsenemez boyuttadýr. Bu gün artýktüm dünyada ekonomik büyüme tarým alanýnda büyümeile mümkün olmakta; tarým alanýndaki büyüme veilerleme ise ancak bilinçli ve eðitimli çiftçi profili ilemümkün olmaktadýr. Ailede bireyi yetiþtirenin büyükölçüde kadýn olduðunu düþünürsek bilinçli çiftçi profilioluþturma ve tarýmsal geliþme kaydetme hususunda kadýnçiftçilerin eðitilmesi esas unsurdur." dedi.

KKIIRRSSAALL AALLAANNDDAA KKAADDIINN EEÐÐÝÝTTÝÝMMLLEERRÝÝ SSÜÜRRÜÜYYOORRHHAABBEERR

BBÝÝLLGGÝÝ AALLIIÞÞ VVEERRÝÝÞÞ TTOOPPLLAANNTTIISSII YYAAPPIILLDDII

27 Ocak 2012 tarihinde, Gýda, Tarým veHayvancýlýk Samsun Ýl Müdürlüðü toplantý salonunda,Türkiye Kömür Ýþletmeleri Kurumu Genel Müdürlüðütarafýndan geliþtirilip TKÝ HÜMAS ticari markasýyla,piyasaya arz olunan "Sývý Hümik Asidin BitkiYetiþtiriciliðinde Kullanýmý" konulu eðitim vebilgilendirme toplantýsý yapýlmýþtýr.

Toplantýya, Konya Selçuk Üniversitesi ZiraatFakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Baþkanýve Türkiye Kömür Ýþletmeleri Danýþmaný Prof. Dr. SaitGEZGÝN, Türkiye Kömür Ýþletmeleri Kurumu Ar-GeMüdürü Zeki OLGUN ve kurum baþ mühendisi Melek

EFE, Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürlüðü teknikpersoneli, Ýlçe Müdürlükleri, Tarýmsal Üretici Birlikleri,Ziraat Odalarý, Sivil Toplum Kuruluþlarýyla özel sektörtemsilcilerinden katýlým saðlanmýþtýr.

Açýlýþ konuþmasýný, Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk ÝlMüdürü Kadir GÜVEN'in yaptýðý eðitim ve bilgilendirmetoplantýsýnda, Ar-Ge Müdürü Zeki OLGUN kurumfaaliyetleri ile alakalý açýklama yapmýþtýr. Daha sonra,Prof. Dr. Sait GEZGÝN tarafýndan Hümik Asidin TarýmdaKullanýlmasý konusunda sunum ve anlatým yapýlarak,çeþitli illerde ve farklý ürünlerde yapýlan çalýþmalar vealýnan sonuçlarla ilgili bilgi verilmiþtir.

TTAARRIIMMDDAA HHÜÜMMÝÝKK AASSÝÝTT KKUULLLLAANNIIMMII KKOONNUULLUU TTOOPPLLAANNTTII

36

Çarþamba Gýda Tarým ve Hayvancýlýk ÝlçeMüdürlüðü'nce projelendirilen, Sosyal Yardýmlaþma veDayanýþma Vakfý'nca finanse edilen ve kadýn çiftçilerintoplumsal hayata katýlýmýný saðlamak ve issizliði azaltmakamacýyla yürütülen "Kýrsal Kalkýnmanýn Desteklenmesi"yönünde yapýlan çalýþmalar kapsamýnda; ÇarþambaÝlçesi Kuþhane Köyü'nde, Kültür Mantarý YetiþtiriciliðiTeþvik Projesi'nin açýlýþ merasimi düzenlendi.

Açýlýþ törenine; Ýlçe Kaymakamý Sayýn CanerYILDIZ, Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürü Sayýn KadirGÜVEN, Çarþamba Ak Parti Ýlçe Baþkaný Sayýn MehmetKÖSE, Sosyal Yardýmlaþma ve Dayanýþma Vakfý BaþkanýSayýn Tevfik AKIN, Çarþamba Tarým Kredi KooperatifiMüdürü Sayýn Birsen Yeþilyurt ve Çarþamba Gýda Tarým veHayvancýlýk Ýlçe Müdürü Sayýn Osman AKMAN katýldý.

Açýlýþ konuþmasýný yapan Çarþamba Gýda Tarým veHayvancýlýk Ýlçe Müdürü Osman AKMAN, projeninmaliyeti ve Sosyal Yardýmlaþma ve Dayanýþma Vakfý'nýnprojeye finansmaný konularýnda bilgi verdi. Daha sonrasöz alan Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürü KadirGüven; "Kadýn çiftçilerimizin sosyal hayata katýlýmý,Çarþamba Ýlçesi Çiftçisinin vizyonunun geliþimine katkýdabulunma ve bölgenin hak ettiði konuma gelmesiaçýsýndan bu proje oldukça önemlidir. Özellikle kültürmantarý yetiþtiriciliði konusunun seçilmiþ olmasýndandolayý memnuniyetimi ayrýca bildirmek isterim.”

Son olarak Ýlçe Kaymakamý Caner YILDIZ;Çarþamba Ýlçesi'nin tarým alanýndaki kapasitesinin yüksekolduðunu ve bu gibi projelerle birlikte bu kapasitenindaha da ileri gideceðini söyledi. Proje sahipleri dekonuþmalarý sýrasýnda, proje hakkýndaki düþüncelerinibildirerek katýlýmcýlara teþekkür ettiler.

HHAABBEERR

37

Ýlçemize baðlý köylerimizin þehir merkezineyakýnlýðý ve bu köylerde bulunan üreticilerin gündüzsaatlerinde kendi iþleri ile meþguliyetinden dolayý, öncekiyýllarda yürütülen Çiftçi Eðitim Gündüz Toplantýlarý'nayeteri kadar katýlým saðlanamadýðý ve daha fazla üreticiyeulaþmak noktasýnda Çiftçi Eðitim Faaliyetlerinin akþamsaatlerinde yapýlmasýnýn daha uygun olacaðý tespitedilmiþtir.

Çalýþmanýn baþlangýcýnda öncelikle; tüm CanikKöy Muhtarlarý ile birlikte 19.12.2011 tarihinde, Ýnönü

Ýlköðretim Okulu Toplantý Salonu'nda, Ýlçe KaymakamýSn. Abdullah KALKAN baþkanlýðýnda ve Ýl Müdürümüz Sn.Kadir GÜVEN' in de katýlýmlarýyla bir araya gelinmiþtir.Toplantýda Ýlçe Müdürlüðü çalýþmalarý ve 2012 hedeflerianlatýlarak; söz konusu hedeflere ulaþabilmek adýna ilçemüdürlüðü vizyonu ve köy muhtarlarýnýn beklentileri anketyoluyla tespit edilmiþtir.

Yapýlan anket sonucunda; toplantýya katýlan köymuhtarlarýnýn talep ettikleri eðitim konularý dikkatealýnarak Ýlçe Müdürlüðü'nün yayým faaliyetleridoðrultusunda bir çalýþma programý oluþturulmuþ ve busuretle Gece Eðitim Çalýþmalarý baþlatýlmýþtýr.

Çalýþmanýn devamýnda ise; 02.12.2011 tarihindenitibaren ilçeye baðlý Baþkonak, Gölalan, Kýzýloðlak,Dereler, Alibeyli, Gökçepýnar, Kozlu, Gürgenyatakköylerinde çiftçi eðitim toplantýlarý düzenlenmiþ ve buyolla 136 üreticiye ulaþýlabilmiþtir.

Gönüllülük esasýna göre sürdürülmekte olantoplantýlarda; köyün hedeflenen tarýmsal faaliyetine iliþkinkonu anlatýmýnýn müteakibinde, üreticilerin soru vesorunlarý ele alýnarak, bu sorunlara uygun çözümlerüretilmeye çalýþýlmýþtýr.

HHAABBEERR

Ýlimiz 2012 yýlý Karanfil Sayýmý Esasýna göre:20.02.2012 23.02.2012 tarihleri arasýnda Ýl Komisyonuteknik eleman ve temsilcileri ile arazide yapýlan çalýþmalarsonucunda; 24.02.2012 tarihinde Gýda, Tarým veHayvancýlýk Ýl Müdür Yardýmcýsý Ýsmail DemirBaþkanlýðýnda, Bitkisel Üretim ve Bitki Saðlýðý ÞubeMüdürü ile Toprak Mahsulleri Ofisi, Fýndýk AraþtýrmaEnstitüsü, Fiskobirlik, Ticaret ve Sanayi Odasý, TicaretBorsasý ve Ziraat Odasý temsilcilerinin katýlýmý ile yapýlantoplantýda belirlenen tahmini fýndýk üretimi kararabaðlanmýþtýr.

Ýlimizde 2012 yýlý için 80.844 hektar verimçaðýndaki fýndýk üretim alanlarýndan 80.207 ton fýndýküretimi olabileceði tahmin edilmektedir. Ýlimiz içindüzenlenen Fýndýk Rekolte Tutanaðý, Ýl Komisyonüyelerince onaylanarak Bakanlýðýmýza gönderilmiþtir.

Haziran ayýnda da Çotanak Sayýsý Esasýna göreyapýlacak olan çalýþmalar sonucu Fýndýk Rekolte Tahminibelirlenecektir.

KKÜÜLLTTÜÜRR MMAANNTTAARRII YYEETTÝÝÞÞTTÝÝRRÝÝCCÝÝLLÝÝÐÐÝÝ TTEEÞÞVVÝÝKK PPRROOJJEESSÝÝ

22001122 YYIILLII FFIINNDDIIKK RREEKKOOLLTTEE TTEESSPPÝÝTT ÇÇAALLIIÞÞMMAALLAARRII

2012 yýlýnýn ikinci "Biçerdöver Operatörü YetiþtirmeKurslarý" Ýl Müdürlüðümüzle Havza ve Bafra Halk EðitimMerkezi Müdürlükleri iþbirliðinde; Havza Ýlçemizde23.02.2012 - 12.03.2012 tarihleri arasýnda 20 kursiyerinkatýlýmýyla; Bafra Ýlçemizde ise 01.02.2012 - 17.02.2012tarihleri arasýnda 14 kursiyerin katýlýmýylagerçekleþtirilmiþtir. Her iki ilçemizde düzenlenen kurslarsonrasýnda yapýlan sýnav sonucunda da 32 kursiyerbaþarýlý olarak belge almaya hak kazanmýþtýr.

Konu ile ilgili görüþlerini belirten Ýl MüdürümüzKadir GÜVEN; Havza ve Bafra Ýlçelerimizde ürünhasadýnýn çoðunlukla biçer baðlar ve orakla yapýldýðýný,birkaç senedir de biçerdöverle hasadýn hýzlayaygýnlaþtýðýný ve dolayýsý ile son yýllarda biçerdöveredinenlerin sayýsýnýn da hýzlý artýþ gösterdiðinedeðinmiþtir. Ýl Müdürümüz Kadir GÜVEN konuþmasýnýndevamýnda; 'Hasat döneminde çiftçilerimizin emeðininkarþýlýðýný daha verimli alabilmesi ve dane kayýplarýnýnülke ekonomisindeki önemine vurgu yaparak, biçerdöveroperatörlerinin bilgili ve belgeli olmalarýnýn gerekliolduðunu ve bu kapsamda 2000 yýlýndan günümüzekadar Ýlimizde açýlan kurslarda yetiþtirilen BiçerdöverOperatörü sayýsýnýn 629'a ulaþtýðýný" belirtmiþtir.

BBÝÝÇÇEERRDDÖÖVVEERR OOPPEERRAATTÖÖRRÜÜ YYEETTÝÝÞÞTTÝÝRRMMEE KKUURRSSLLAARRII

CCAANNÝÝKK ÝÝLLÇÇEE MMÜÜDDÜÜRRLLÜÜÐÐÜÜ ÇÇÝÝFFTTÇÇÝÝ EEÐÐÝÝTTÝÝMM TTOOPPLLAANNTTIILLAARRII

38

Asarcýk Ýlçesi Süt Üreticileri Birliði hizmet binasýSamsun Valisi Sn. Hüseyin Aksoy'un katýlýmýyla açýldý.Açýlýþa Vali Aksoy'un yaný sýra Gýda Tarým ve HayvancýlýkÝl Müdürü Kadir Güven, Asarcýk Kaymakamý Sedat Ateþ,Asarcýk Belediye Baþkaný Ýbrahim Yüce ile Kavak, Havza,Ladik, Vezirköprü, Terme, Merkez ilçe Ziraat OdasýBaþkanlarý ve çiftçiler katýldý.

Açýlýþta bir konuþma yapan Birlik Baþkaný MazharGirmeç; hayvancýlýðýna katkýda bulunmak amacýyla 114üye ile Asarcýk Süt Üreticileri Birliði'ni kurduklarýný ve busayede ilçede üretilen sütü pazarlayarak, çiftçinin geliriniarttýrmayý ve hayvancýlýk desteklerinden daha fazlayararlanmayý hedeflediklerini söylemiþtir.

Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürü Kadir Güvenyaptýðý konuþmada; Samsun'da çiftçi örgütlenmesineönem verdiklerini bu amaçla ilde 98 tarýmsal kalkýnmakooperatifi, 34 tarýmsal üretici birliði, 4 adet ýslah amaçlýbirlik, 15 adet de ziraat odasýnýn mevcut olduðunu vebunlara kayýtlý 222.283 üyenin mevcut olduðunusöylemiþtir. Ayrýca 5200 sayýlý "Tarýmsal Üretici BirlikleriKanunu"na göre kurulan üretici birliklerinin amacýnýn;üretimi talebe göre planlamak, ürün kalitesini iyileþtirmek,pazara geçerli norm ve standartlara uygun ürün sevk

etmek ve ürünlerin ulusal ve uluslar arasý ölçektepazarlama gücünü artýrmak olduðunu vurgulayarak,Türkiye'de ilk üretici birliðinin, 2005 yýlýnda "OrganikFýndýk Üreticileri Birliði" adýyla Samsun'da Terme Ýlçesindekurulduðunu söylemiþtir.

Daha sonra açýlýþta bir konuþma yapan SamsunValisi Sn. Hüseyin Aksoy da; Ýlin kalkýnmasýnda tarýmýnönemini belirterek, tarýmsal kalkýnma için birlikte iþyapmanýn önemini vurgulamýþtýr. Vali Aksoy; Samsun'uniki önemli ovasý bulunduðunu, tarýma uygun toprak veiklim þartlarýna sahip olduðunu, doðal kaynaklara zararvermeden mevcut potansiyellerin deðerlendirilerekverimliliðin arttýrýlmasý ile insanýmýza güvenilir ve saðlýklýgýda imkaný saðlamak gerektiðini de konuþmalarýnaeklemiþtir.

Çeþitli tarýmsal üretici birlikleri üyelerineBakanlýðýmýz tarafýndan verilen; organik tarým, iyi tarým,anaç sýðýr, buzaðý, süt, bal, kýrmýzý et, ÇATAK gibidesteklerden 2011 yýlý içinde yaklaþýk 3.500.000 Tldestek tahakkuk etmiþtir.

HHAABBEERR

39

Kýrsal alanda kadýn çiftçilere götürülen eðitim veyayým çalýþmalarýnýn sonuçlarýný görmek, tarýmsalkonularda kadýn çiftçilerin performanslarýnýdeðerlendirmek, kendilerine olan güven duygularýnýgeliþtirmek, birbirleriyle kaynaþmalarýný saðlamak,giriþimcilik ruhunu artýrmak amacýyla ve bu yollarlakadýnýn istihdama katkýsýnýn saðlanmasý hedeflenerek,her yýl ülke genelinde yapýlan " Kadýn Çiftçiler YarýþýyorBilgi ve Proje Yarýþmasý" Samsun Ýl elemeleri 14 Mart2012 Çarþamba günü saat 09:00' da yapýldý.

Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Ýl Müdürümüz KadirGÜVEN yapmýþ olduðu açýlýþ konuþmasýnda; "Gerekdünyada gerekse ülkemizde tarýmsal üretim vebeslenmede en büyük rol kadýnlarýmýz tarafýndangerçekleþtirilmektedir. Ülkemizde büyük çoðunluðu küçükiþletmelerden oluþan aile tarýmýnda, erkeðin en büyükdestekçisi kadýnlardýr.Kadýnlarýmýz tarlada,baðda, bahçede, ahýrda,aðýlda her yerdeçalýþmaktadýr. Bitkisel vehayvansal üretimin iþgücünü saðlayan kadýnbunlarýn yaný sýraçocuðunu büyütmektedir.Ev iþlerini yapmakta,ailenin beslenmesinde deen büyük göreviüstlenmektedir.Kadýnlarýmýzýn Türkiyeekonomisine katkýlarý çokbüyüktür ve haklarý ödenmez. Kýsaca kadýn, tarladaüreten, ailesini besleyen, evini yönetendir; bu baðlamdakadýn çiftçilerin birbirleriyle kaynaþmalarý, sahip olduklarýbilgileri artýrarak aile ve ülke ekonomisine katkýlarýnýartýrmak amacýyla Bakanlýðýmýz tarafýndan düzenlenenkadýn çiftçiler yarýþýyor bilgi ve proje yarýþmasýnýn Ýl

finaline katýlan kadýnlarýmýzý medeni cesaretlerindendolayý caný gönülden kutlarým benim gözümde buradayarýþan bütün kadýnlarýmýz birinciliði hak etmiþbulunmaktadýr, ancak aranýzdan birini Kastamonu' da

yapýlacak olan yarýþmayagöndereceðiz. Þimdidenbirinci olan yarýþmacýmýzýkutluyor, Kastamonu dayapýlacak olan Bölge Finaliyarýþmasýnda baþarýlardiliyorum" dedi.

Öðleden önce 2 guruphalinde yapýlan elemelerdeilk 2 sýraya giren Kavak,Ondokuzmayýs, Bafra veTerme ilçelerinden katýlankadýn çiftçilerimiz öðledensonra saat 14:00'da yapýlanfinal müsabakasýnda kýyasýya

yarýþtýlar. Yarýþma sonucunda Birincilik ipini Kavakilçesinden Ümran ERGÝN göðüslemiþ olup; 25 Nisan2012 Çarþamba günü Kastamonu Ýlinde yapýlacak olanBölge Finaline katýlmaya hak kazanmýþtýr. Ýkinciliði TermeÝlçesinden Nuray ÇÝÇEK, üçüncülüðü OndokuzmayýsÝlçesinden Elif MALKOÇ ve dördüncülüðü de BafraÝlçesinden Esra ÇALIÞKAN kazanmýþlardýr.

Yarýþmaya; Çarþamba Ýlçesinden SündüsTOROMAN, Atakum Ýlçesinden Nazmiye MIRIK, 19 MayýsÝlçesinden Elif MALKOÇ, Kavak Ýlçesinden Ümran ERGÝN,Yakakent ilçesinden Songül DANACI, VezirköprüÝlçesinden Sevgi ARSLAN, Bafra Ýlçesinden EsraÇALIÞKAN, Terme Ýlçesinden Nuray ÇÝÇEK, HavzaÝlçesinden Sündüs ÖZCAN, Tekkeköy Ýlçesinden EsraKÖSE, Canik Ýlçesinden Sakine ODABAÞ olmak üzeretoplam 11 Ýlçemizden katýlým saðlanmýþtýr.

Yarýþma sonunda yarýþmaya katýlan tüm kadýnçiftçilerimize günün anýsýna hediyeler verilmiþtir.

HHAABBEERR

AASSAARRCCIIKK SSÜÜTT ÜÜRREETTÝÝCCÝÝLLEERRÝÝ BBÝÝRRLLÝÝÐÐÝÝFFAAAALLÝÝYYEETTÝÝNNEE BBAAÞÞLLAADDII

KKAADDIINN ÇÇÝÝFFTTÇÇÝÝLLEERRÝÝMMÝÝZZ YYAARRIIÞÞTTII

40

AAddaaççaayyýý (salvia officinalis) : Ballýbabagillerden;özellikle Akdeniz bölgesinde yetiþen ýtýrlý bir bitkidir.Menekþeye benzeyen çiçekleri haziran, temmuz aylarýndaaçar. Yapraklarý uzun, kenarlarý týrtýllý, beyazýmsý yeþilrenktedir. Hafif kafuru kokusu vardýr. Çiçek açtýðý zamantoplanýp, kurutulur.

FFaayyddaassýý :: Mide va baðýrsak gazlarýný giderir. Midebulantýsýný keser. Hazým sisteminin düzenli çalýþmasýnýsaðlar. Boðaz, bademcik ve diþeti iltihaplarýný giderir.Göðsü yumuþatýr. Astýmdaki sýkýntýlarý geçirir. Ýdrar ve tersöktürür. Banyo suyuna katýlýp yýkanýlýrsa; zindelik verir.Günde, 3 kahve fincanýndan fazla içilmemelidir.

AAnnaassoonn (anis) : Vataný Asya'dýr. Maydanozgillerden;yarým metre kadar yükseklikte bir bitkidir. Yapraklarýyuvarlak ve böbrek þeklindedir. Çiçekleri beyazdýr;meyveleri küçüktür. Meyvelerinde "Anethol" vardýr. Kokucuve yakýcý lezzettedir. Temmuz ve aðustos aylarýndatoplanýr.

FFaayyddaassýý : Hazmý kolaylaþtýrýr. Ýþtahsýzlýðý veyemeklere karþý duyulan tiksintiyi giderir. Mide vebaðýrsak gazlarýný söktürür. Ýdrarý artýrýr. Kusmalarý veishali keser. Aybaþý kanamalarýnýn düzenli olmasýnýsaðlar. Ancak, aybaþý kanamalarý ve hamilelikdöneminde kullanýlmaz. Anne sütünü artýrýr. Sinirleri

yatýþtýrýr. Migren aðrýlarýný keser. Beyin yorgunluðunugiderir. Uyku verir. Kalbi kuvvetlendirir. Kan dolaþýmýnýndüzenli olmasýný saðlar. Astým, nefes darlýðý ve bronþittegörülen þikayetleri giderir. Öksürüðü keser. Yaþlýlardameme sarkmasýný önler. Fazla miktarda kullanýldýðýzaman uyuþukluk verir.

BBiibbeerriiyyee (kuþdili) : Ballýbabagillerden; Akdenizçevresinde çok yetiþen; küçük, kalýnca, ensiz ve kokuluyapraklarý ile çiçeklerinden faydalanýlan bir bitkidir.Yapraklarý iðneye benzer. Boyu 2 metre kadardýr. Çiçeklerimavi veya eflatundur. Çiçeklerinden renksiz veya soluksarý renkte olan biberiye esansý çýkarýlýr. Ýçeriðinde kafuru,sineol, kamfen, pinen, borneol ve bornilasetat vardýr.

FFaayyddaassýý : Hazýmsýzlýðý giderir. Çarpýntýyý keser.Yarým baþ aðrýlarýný giderir. Baþ dönmesini keser. Astým,bronþit ve kansýzlýkta faydalýdýr. Yaðlý saçlarýn yaðýný alýr.Burkulmalarda ve deri yaralarýnda da haricen kullanýlýr.

CCeennggiizz GGÜÜNNEEYYSSUUNasýl konuþacaðýz onun

hakkýnda, ne söyleyeceðiz yada dilimizle nasýl ifadeedeceðiz? 2004 yýlýndakurumumuza kendi isteðiylegeçen tek çevre saðlýðýteknisyeniydi. Ýþin nevine hiç

bakmadý. Yeri geldi araç kullandý, yeri geldi denetime eþlik etti. Candan, dürüst vesorumluluklarýný bilen bir insandý. Çalýþma arkadaþlarýný incitmez, her durumda üzerine düþeni yapardý. KýsacasýCengiz GÜNEYSU iyi bir insandý ve varlýðýyla bizi onurlandýrdý.

Gün geldi, Gýda ve Yem Þube Müdürlüðümüzden sessiz sedasýz ayrýldý. Seni unutmayacaðýz… Ruhun þadolsun.. Allahtan rahmet diliyor, geride býraktýklarýna sabýrlar niyaz ediyoruz.

ÞÞÝÝFFAALLII BBÝÝTTKKÝÝLLEERR

ÞÞÝÝFFAALLII BBÝÝTTKKÝÝLLEERR

AACCII KKAAYYBBIIMMIIZZ