Değerli İş Ortaklarımız,2019 yılı, Türkiye Elektrik Piyasası için son derece önemli bir yıl oldu. Piyasa Takas Fiyatı (PTF) ortalaması 260,2 TL/MWh gerçekleşerek bir önceki yıla oranla %13, YEKDEM maliyeti ise 83,8 TL/MWh gerçekleşerek %51 arttı (Aralık 2019 YEKDEM maliyeti tahmini ile birlikte). Toplam PTF+YEKDEM birim fiyatı ise %19 artarak 344,0 TL/MWh gerçekleşti.

Geride bıraktığımız yılda Türkiye elektrik tüketimi bir önceki yıla göre %-0,6 azalarak 290.445.603 MWh olarak gerçekleşti. Tüketimin azalmasıyla birlikte PTF’nin de azalması beklenirken, dolar kurunun bir önceki yıla kıyasla %17,4 artması, doğal gaz maliyetlerindeki %33,5’lik artış PTF’nin artmasına sebep oldu. Hidrolik kaynakların 2019 yılında bir önceki yıla göre %30,8 artması, PTF maliyetinin daha fazla artmasının önüne geçtiğini söyleyebiliriz.

Bununla birlikte YEKDEM maliyetlerindeki artışın en önemli sebepleri; yenilenebilir enerji kaynaklarındaki üretimin bir önceki yıla kıyasla %23,5 artması ve yine dolar kurundaki artışla açıklanabilir.

Toplam üretim miktarı kaynaklara göre incelendiğinde; %18,7’si doğal gaz santralleri, %30,8’i hidrolik kaynaklar, %20,7’si ithal kömür, %16,0’sı linyit, %7,5’i rüzgar, %1,6’sı jeotermal, %1,6’sı asfaltit kömür, %0,9’u taşkömür, %1,2’si biyokütle ve %1’inin diğer üretim tesisleri tarafından karşılandığı görülmektedir. 2018 yılı verileri ile kıyaslandığında ise en büyük değişimin doğal gaz santrallerinde yaşandığını söyleyebiliriz. Doğal gazın toplam üretim içindeki payı %10,6 azaldı, buna karşılık hidrolik kaynakların toplam üretim içindeki payı %9,7 artış gösterdi.

2019 yılında toplam üretimin kuruluşlara göre dağılımı incelendiğinde en büyük pay %71,7 ile serbest üretim şirketi santrallerine aittir. EÜAŞ’ın bu üretimdeki payı %20,4, Yİ santralleri %3,9, İHD santralleri %3,8, YİD santralleri ise %0,2 üretim payına sahiptir.2019 yılının son çeyreğinde tarife fiyatlarına %14,96 zam gelmesiyle birlikte serbest piyasa fiyatları ve tarife fiyatları arasındaki bant açılmış olup ikili anlaşma ile enerji tedarik eden serbest tüketici sayısında artış meydana gelmiştir.

2019 yılı Ocak ayı itibarıyla toplam serbest tüketici sayısı bir önceki aya oranla %16 artarak 373.320 olmuştur. En büyük artış ise %27 oranıyla ticarethane profilinde olmuştur.

2018 yılında Çevre Lisansı olmayan termik santrallere gelen düzenleme ile birlikte 01.01.2020 tarihinde toplam üretim kapasitesi 1883 MW olan 6 linyit santrali mühürlenmiştir.

2020 yılında size daha öngörülebilir bir piyasa analizi sunmak için uzman kadromuzla çalışmalarımızı sürdürüp, tüm şeffaflığımızla paylaşmaya devam edeceğiz.

Saygılarımla,Fatma Nur KASAPOĞLU Piyasa İşlemleri ve Analiz Müdürü

SAYI 1 OCAK 2020

• Aralık ayı PTF ortalaması 291,32 TL/MWh • 1-31 Aralık Peak saatler ortalaması 314,49 TL/MWh • 1-31 Aralık Off-Peak saatler ortalaması 268,15 TL/MWh • Aralık ayında en yüksek PTF 338 TL/MWh çıkmıştır.

• Aralık PTF + YEKDEM tahmini Eylül ayına göre %2,7 azalmıştır. • Aralık 2019 YEKDEM beklentisi 52,42 TL/MWh’tir.

• 1-31 Aralık ortalama dolar kuru 5,84 TL/$. • En yüksek dolar kuru 31 Aralık tarihinde 5,94 TL/$ olarak gerçekleşmiştir.

PTFPTF (TL/MWh)

01-31 Aralık 2019

Ocak 2020 için PTF beklentisi 310,1 TL/MWh

Max. PTF Değeri (TL/MWh)

01-31 Aralık 2019 01-31 Aralık 2018

291,3

314,5

268,2

338,0

257,9

288,0

227,8

314,5

PTF Ort.(TL/MWh)

Peak Saatler Ort. (TL/MWh)

Off-Peak Saatler Ort. (TL/MWh)

01-31 Aralık 2017

155,8

170,4

141,3

211,2

Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar

01-31 Aralık 19 277,5 304,2 303,1 303,2 302,7 294,3 261,9

PTF+YEKDEM (TL/MWh)400

370

340

310

280

250

220

190

160

130

100

309296

327346

329 332

363 365 359349 350

Ara. 18 Oca. 19 Şub. 19 Mar. 19 Nis. 19 May. 19 Haz. 19 Tem. 19 Agu. 19 Eyl. 19 Ekm. 19 Kas. 19

PTF+YEKDEM(TL/MWh) 309 296 327 346 329 349 332 363 365 359 350 353

YEKD

EM (T

L/M

Wh)

73

90

142

153

70

59

67

55

6159

Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Agu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19

YEKDEM Birim Fiyat(TL/MWh) 51 73 70 90 142 153 110 59 67 61 59 55

Dolar Kuru (TL/$) 5,3 5,4 5,3 5,5 5,8 6,0 5,8 5,7 5,6 5,7 5,8 5,7

7,0

6,0

5,0

4,0

3,0

2,0

1,0

-

160150140130120110100908070605040302010

110

310,0

300,0

290,0

280,0

270,0

260,0

250,0

240,0

51

353

5,55,8

6,05,8

5,6 5,75,75,3 5,35,4

5,8 5,7

YEKDEM

Grafik son bir yıllık Türkiye toplam tüketim ve regüle tarife tüketim verilerini içermektedir. Aralık 2019’a ait kesinleşen tüketim verileri yayınlanmamıştır. Grafikteki %’lik değişimler regüle tarifenin toplam tüketim içerisindeki oranıdır.

Grafik 2013 yılından itibaren Türkiye toplam tüketim ve regüle tarife tüketim verilerini içermektedir. Kasım 2019 regüle tarife oranı bir önceki yıla oranla azalarak %57 olmuştur. Aralık 2019 kesinleşen tüketim verileri yayınlanmamıştır.

Grafikteki %’lik değişimler regüle tarifenin toplam tüketim içerisindeki oranıdır.

Türkiye Tüketimi (GWh) Regüle Tarife (GWh) Oran %

30.000

25.000

20.000

15.000

10.000

-

18.154

11.437 11.339

9.990 8.785

22.402

12.453

17.035

19.116

12.501

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

%90

%80

%70

%60

%50

%40

%30

%20

%10

%0

30.000

25.000

20.000

15.000

10.000

5.000

-

Grafik 2018 - 2019 yılları için toplam Türkiye tüketimini içermektedir. Aralık ayı tüketimleri bir önceki yıla kıyasla %1,5 artmıştır. Grafikteki %’lik değişimler bir önceki yıl ile kıyaslamayı göstermektedir.

21.040

2018-Türkiye Tüketimi (GWh) 2019-Türkiye Tüketimi (GWh) Oran (%)

Ağustos Eylül Ekim Kasım AralıkOcak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz

25.929

22.844

25.36824.145

22.630 22.786 23.19622.61123.005

28.266

23.58723.032

27.380

24.21226.42126.637

23.336 25.14824.12423.085 25.51623.791

%2,0

%1,0

%0,0

%-1,0

%-2,0

%-3,0

%-4,0

22.19321.919

23.106

%90

%80

%70

%60

%50

%40

%30

%25

%10

%0

Oran (%)Türkiye Uzlaştırma (GWh) Regüle Tarife ( GWh)

Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19

30.000

25.000

20.000

15.000

10.000

5.000

-

24.59024.201

21.805

19.545 17.816

23.00322.036

15.50115.511

14.343

22.704

14.914

26.516

15.147

25.623

18.075

Eyl.19 Kas.19Eki.19

23.709

21.91921.849

17.222

14.489

12.50112.603

22.667

19.363

Tüketim

%-0,4

%-0,8

%-3,1

%0,1

%1,7

%-0,8

%-1,5

%-0,9

%-2,2

%-1,1

%1,5

%1,0

22.890

%63

%56 %52

%42

%77

%57%59

%79

%74%71

%67%65 %65

%67 %68 %67

%61

%57%58

BİRİNCİL KAYNAKLARA DAYALI AYLIK ÜRETİM MİKTARI (MWh)

ÜRETİMİN KURULUŞLARA GÖRE DAĞILIMI

2019 2018

Aralık ayı üretim miktarı bir önceki aya göre %10,5 azalmıştır.Doğal gaz, hidro ve kömür üretimi toplam üretimin %71’ini oluşturmaktadır.

Hidro üretimleri bir önceki aya göre %13 ve rüzgar üretimleri bir önceki aya göre %29 artmıştır.

Serbest Üretim Şirketi Santralleri;%71,7

Yap İşlet Santralleri;%3,9

EÜAŞ Santralleri;%20,4

Yap İşlet Devret Santralleri;%0,2

İşletme Hakkı Devredilen Santraller;%3,8

Serbest Üretim Şirketi Santralleri;%68,0

Yap İşlet Santralleri;%12,6

EÜAŞ Santralleri;%15,6

Yap İşlet Devret Santralleri;%1,0

İşletme Hakkı Devredilen Santraller;%2,8

Kasım

Fuel Oil; %0

Doğal Gaz+LNG; %24

Güneş+Biyokütle; %2

Rüzgar+Jeotermal+Nafta+Diğer; %9

İthal+Asfaltit Kömür+Taş

Kömürü; %28

Linyit; %18

Hidro; %19

Aralık

Fuel Oil; %0

Doğal Gaz+LNG; %24

Güneş+Biyokütle; %1

Rüzgar+Jeotermal+Nafta+Diğer; %11

İthal+Asfaltit Kömür+Taş

Kömürü; %27

Linyit; %17

Hidro; %20

Üretim

Sektörel Haberler

24.12.2019 tarihli Resmi Gazete’de, Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar yayınlanmış olup, söz konusu kararı ile Tarımsal Sulama Abone grubuna ticari hindi kümesi, ticari kaz kümesi, ticari bıldırcın kümesi, ticari ördek kümesi, su ürünleri yetiştiriciliği işletmeleri de dâhil edilmiştir.

EPDK tarafından 2020 yılı 1. çeyreğinde uygulanacak tarife fiyatları yayınlanmıştır. Aktif enerji birim bedelinde ortalama %4 indirim, dağıtım bedelinde %10,56 artış gerçekleşmiş olup, fatura dip toplamında ortalama %0,18 artış olmuştur.

2020 yılı 1. çeyreğinde uygulanacak EÜAŞ tarife fiyatı 27,5683 kr/kWh olarak yayınlanmış olup, 2020 yılı 1. çeyrek EÜAŞ birim fiyatında 2019 4. çeyrek fiyatına göre %20,93 indirim olmuştur.

EPDK tarafından 2020 yılı için serbest tüketici limitinin 1400 kWh olduğu ile ilgili Kurul Kararı yayınlanmıştır.

EPDK tarafından 2020 yılı için aylık bazda, tedarik edilen birim enerji miktarı başına öngörülen YEKDEM maliyetleri ile ilgili Kurul Kararı yayınlanmış olup ilgili bedellere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191229-3.pdf

EPDK tarafından 2020 yılında geçerli olacak Güvence, Kesme-Bağlama, Lisanssız Üretici İşletim vb. bedeller Kurul Kararı ile Resmi Gazete’de yayınlanmış olup, ilgili bedellere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-1330/nihai-kullanicilara-uygulanan-diger-bedeller

30.12.2019 tarihli Resmi Gazete’de Amme Alacakları İçin Uygulanan Gecikme Zammı Oranının Yeniden Belirlenmesine İlişkin Karar yayınlanmış olup %2,0 olan gecikme zammı oranının %1,6 olarak değiştirildiği bildirilmiştir.

Dağıtım şirketi: Belirlenen bir bölgede elektrik dağıtımı ile iştigal eden tüzel kişi

Görevli tedarik şirketi: Dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki ayrıştırması kapsamında kurulan veya son kaynak tedariki yükümlüsü olarak Kurul tarafından yetkilendirilen tedarik şirketi

Gün öncesi piyasası: Bir gün sonrası teslim edilecek uzlaştırma dönemi bazında elektrik enerjisi alış-satış işlemleri için kurulan ve Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasası

Gün içi piyasası: Gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar elektrik enerjisi ticaretinin yapıldığı organize toptan elektrik piyasası

Gün öncesi piyasası fiyatı (PTF): Nihai piyasa takas fiyatı

Piyasa işletmecisi: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ)

YEKDEM: Yenilenebilir Enerji Destekleme Mekanizması

Sistem marjinal fiyatı (SMF): Sistem yönünün enerji açığını göstermesi halinde yük alma teklif fiyatlarının en düşüğünden, sistem yönünün enerji fazlasını göstermesi halinde yük atma teklif fiyatlarının en yükseğinden başlanılmak üzere, dengeleme güç piyasası kapsamında verilen tüm talimatlar dikkate alınarak belirlenen net talimat hacmine tekabül eden teklif fiyatı

Talep tahmini: Sistem işletmecisi tarafından günlük olarak yayımlanan, saatlik tüketim öngörüleri

Uzlaştırma dönemi: Uzlaştırma işlemleri için esas alınan zaman dilimleri

Yenilenebilir enerji: Enerjinin temini için sürekli olan doğal süreçlerden faydalanılarak üretilen enerji

Tanımlar

Enerji Piyasası Nedir?

Elektrik, doğal gaz, akaryakıt, petrol gibi enerji kaynaklarının mevcut ve gelecekte olabilecek durumlarındaki arz ve taleplerine göre kaynak miktarı, üretim, iletim ve dağıtım aksiyonlarının ve enerji kaynaklarının alım ve satım fiyatlarının belirlendiği platforma Enerji Piyasası denir.

Günümüzde enerji kaynakları en çok elektrik üretim amaçlı kullanılmaktadır. Elektrik dışında ise ısınma, ulaşım ve sanayi faaliyetleri ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılmaktadır. Enerji piyasası; enerji kaynağının üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarını göz önüne alarak faaliyet göstermektedir.

Elektrik Piyasası Kanunu’na göre lisans almak koşuluyla yürütülebilecek faaliyetler; üretim, iletim, dağıtım, tedarik, toptan satış, perakende satış, piyasa işletim, ithalat ve ihracat faaliyetleridir.

Enerji Piyasası’nda yer alan aktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

Üretim kısmında: Enerji Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ve özel şirketler

İletim kısmında: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)

Dağıtım kısmında: 21 adet Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (EDAŞ)

İthalat- ihracat olarak toptan satış kısmında: Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ)

Piyasanın işlevini sürdürmesi kısmında: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ)

Piyasanın denetlenmesi ve düzenlenmesi kısmında: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)

Piyasanın yasal süreçleri kısmında: Enerji ve Tabii Bakanlığı (ETKB) ve Bakanlığa bağlı yetkili kuruluşlar

Tüketim kısmında: Serbest olan ve olmayan kullanıcılar

Enerji Piyasası Tanımı ve Aktörleri