SCHEMATY DLA ZMYSŁÓW…

Zmysł słuchu…

Kora słuchowaWszystkie zmysły potrzebują kory mózgu do precyzyjnej dyskryminacji wrażeń.

PIERWOTNA KORA SŁUCHOWA zajmuje pola kory skroniowej 41/42 Brodmanna, zakręt skroniowy przedni poprzeczny (zakręt Heschla), schowany w bruździe bocznej, pod stykiem płata czołowego i ciemieniowego, na płacie skroniowym. W pierwotnej korze słuchowej występuje projekcja tonotopiczna - niskie częstości w bocznych, wysokie w środkowej części kory. 

Drogi słuchowe

Ślimak ucha wewnętrznego -> jądra ślimaka -> jądra oliwek ->wzgórki czworacze dolne -

> ciało kolankowate przyśrodkowe (MGN, wzgórze) -> promienistość słuchowa - >

pierwotna kora słuchowa

Dalsza analiza informacji słuchowej zachodzi przy pomocy WYSPY i RÓWNINY SKRONIOWEJ.

Kora słuchowa kontroluje pobudliwość przyśrodkowego ciała kolankowatego (MGN) – można naprawdę „wytężyć słuch”, oczekując dźwięku z określonego kierunku lub przestać go zauważać. Regulują to wzgórki czworacze dolne w śródmózgowiu. 

Większość pobudzeń z ucha dochodzi do przeciwległej półkuli.

Tinnitus

Pobudzenia kory słuchowej dają wrażenia buczenia, stukania lub brzęczenia – TINNITUS. 

Tinnitus to medyczne określenie "słyszenia" szumów w uszach, gdy nie ma zewnętrznych źródeł dźwięków.Słyszane odgłosy mogą być delikatne i głośne. Mogą brzmieć jak dzwonek, dmuchanie, ryk, brzęczenie, buczenie, gwizdy.

Tinnitus

Nie wiadomo dokładnie, co jest przyczyną szumów usznych. Mogą być one jednak objawem, niemal każdego problemu związanego z uchem, np.: Infekcje ucha Zaleganie ciał obcych i woskowiny w uszach Ubytek słuchu, spowodowany nadmiernym hałasem Choroba Meniere’a – zaburzenia ucha wewnętrznego, które

obejmuje utratę słuchu i awroty głowy

Dodatkowymi przyczynami mogą być: alkohol, kofeina, antybiotyki, aspiryna lub inne leki.Szumy uszne mogą współwystępować z utratą słuchu. Czasami jest to oznaką wysokiego ciśnienia krwi, alergii lub niedokrwistości . Rzadko, szum jest oznaką poważnego problemu takiego jak guz lub tętniaka 

Połączenia międzykorowe

wtórne obszary słuchowe w korze skroniowej; w dominującej półkuli OŚRODEK WERNICKEGO w tylnej części górnego zakrętu skroniowego, związany ze rozumieniem mowy;

OŚRODEK BROKI związany z produkcją mowy w tylnej części płata czołowego;

kora słuchowa z przeciwległej półkuli (lokalizacja przestrzenna); kora czuciowa; FEF (FRONTAL EYE FIELDS), czołowy ośrodek okoruchowy

(świadoma orientacja oczu).

Uszkodzenia

Całkowite uszkodzenie pierwotnej kory słuchowej prowadzi do GŁUCHOTY KOROWEJ.

Lezje wtórnej kory słuchowej (obszar Wernickiego w płacie skroniowym półkuli dominującej) wywołują różnorodne AFAZJE.

W dominującej (zwykle lewej) półkuli: blisko kory pierwotnej, górny zakręt skroniowy => zaburzenia słuchu fonematycznego, trudności w rozróżnianiu wyrazów (AGNOZJA SŁUCHOWA).

W przeciwległej (zwykle prawej) półkuli: SŁABSZA PERCEPCJA MELODII I RYTMU.

Afazje

Afazja Broca (eferentna afazja ruchowa) jest wynikiem uszkodzenia obszaru Broca i prowadzi do trudności z wymówieniem słów, ciągów sylab, czasami pozostaje tylko kilka słów, które da się wymówić.Afazja Wernicekigo (akustyczno-gnostyczna afazja skroniowa), po uszkodzeniu obszaru Wernickiego, prowadzi do zaburzeń rozumienia mowy własnej i innych. Mowa jest płynna, ale niegramatyczna, bez sensu, słowa są pomieszane, tracą znaczenie. Niezdolność rozumieniu mowy prowadzi do niezdolności do pisania i czytania. Pacjenci są nieświadomi swoich problemów językowych.Afazja przewodnictwa wynika z uszkodzenia pęczka łukowatego, łączącego ośrodek Wernickiego i Broca. Mowa pozostaje płynna i rozumienie normalne, ale są trudności w powtórzeniu słowa i częste przekręcanie wyrazów, pomimo chęci skorygowania błędów.Afazja akustyczno-mnestyczna spowodowana jest przez lezje zakrętu skroniowego środkowego powodując zaburzenia pamięci słuchowo-werbalnej. Efektem jest niezdolność do powtórzenia serii wyrazów.Afazja nazewnicza powodowana jest przez lezje tylnej części dominującego płata skroniowego. Powodem jest brak skojarzeń między wzrokowym rozpoznaniem a nazwą. Nie można narysować przedmiotu po usłyszeniu instrukcji słownej, chociaż nie ma trudności w kopiowaniu rysunków. Afazja akustyczna zaburzenie rozpoznawania dźwięków niewerbalnych, odgłosów zwierząt lub sygnałów akustycznych.Dwa rodzaje afazji akustycznej: niezdolność do odróżniania dźwięków (kora pierwotna) i niezdolność do ich kojarzenia (kora wtórna)

Iluzje słuchowe

Podobnie jak iluzje wzrokowe, istnieją też iluzje słuchowe, związane z mową, dźwiękami muzyki, słuchem przestrzennym, oddziaływaniem między wzrokiem a mową. 

Phantom WordsOctave IllusionSpeech to Song Illusion

Muzyka w mózgu

Muzyka w mózgu

Pamięć muzyczna

STM dźwięków: „ślad pamięciowy wysokości muzycznej, umożliwiający utrzymanie się w kategorii jednego półtonu, zostaje zachowany w krótkotrwałej pamięci słuchowej nawet bez konieczności skupiania uwagi na przeciąg ok. 2 minut.”

• Long-term working memory theory - muzycy wykształcają uprzywilejowany dostęp do LTM poprzez struktury wydobywcze przechowywane w STM

Synestezja muzyczna

Synestezja muzyczna (chromastezja, synestezja kolorowego słyszenia) polega na doznawaniu barwnych wrażeń w trakcie słuchania muzyki. Jest to najczęstsza forma synestezji. Występuje często u muzyków, zwłaszcza wśród grających na instrumentach klawiszowych.

Synestezja muzyczna

Pospolita synestezja muzyczna - ogólne tendencje do dopasowywania dźwięku do koloru:

• radosna, szybka muzyka – kolory czyste, jasne, jaskrawe• refleksyjna, wolna muzyka – kolory pastelowe, wyblakłe, ciemne• tonacje krzyżykowe – jaskrawe, ostre, błyszczące kolory• tonacje bemolowe – ciemne, ciepłe, matowe kolory• wysokie dźwięki – jasność • niskie dźwięki – ciemność

SCHEMATY DLA ZMYSŁÓW…

Zmysł równowagi…

Równowaga

Zachowanie równowagi wymaga: współdziałania układu przedsionkowego ucha

- relacja głowy względem pionu; wzroku; receptorów nacisku stóp - odchylenie środka

ciężkości ciała; priopriocepcji.

Obszary związane z równowagąTylna część kory wyspy i część płata ciemieniowego otrzymuje sygnały z układu zachowania równowagi. Są to obszary odpowiedzialne za wrażenia ruchu i obrotu.Uszkodzenia wywołują zanik zdolności do dyskryminacji ruchu.

Wrażenia autoskopowe

Są to wrażenia związane z zaburzeniem reprezentacji przestrzeni

peripersonalnej – czyli przestrzeni związanej z własnym ciałem.

Przyczyny powodujące takie wrażenia to lezje, wpływ substancji

halucynogennych, wyczerpanie organizmu (np. śmierć kliniczna), lub stany podobne do ataków padaczki, które mogą spowodować chwilowe

zaburzenia pracy mózgu. 

Wrażenia autoskopowe ASOMATOGNOZJA

Najczęściej występuje po rozległym uszkodzeniu płatów ciemieniowych,

szczególnie prawej półkuli, współtowarzyszy jej z reguły zespół pomijania stronnego oraz

ograniczenie lub zniesienie propriocepcji. Asomatognozja w ogólnym zarysie polega na nierozpoznawaniu własnych części ciała jako

własnych, rozpoznaje się ją wyłącznie wówczas, gdy wiadomo, że problem

rozpoznawania ciała nie ma charakteru zakłócenia językowego i gdy zaburzone

rozpoznawanie dotyczy części własnego ciała.

Wrażenia autoskopowe ZESPÓŁ CAPGRASANależy on do tzw. deluzyjnych syndromów zakłóconej

identyfikacji. Jego objawem jest przekonanie, że bliskie osoby zostały zastąpione przez podstawionych dublerów, którzy wyglądają tak samo jak ktoś bliski pacjentowi, ale mimo to nie są nimi, mają niejako odmienną tożsamość. Takie przekonanie może też

dotyczyć samego pacjenta. Joseph Capgras uznawał, że opisywany syndrom jest wynikiem utracenia szczególnegoodniesienia emocjonalnego do nieprawidłowo identyfikowanych osób. Poczucie

obcość jest związane z prawidłowym rozpoznaniem percepcyjnym, przy jednoczesnym braku odczucia emocjonalnej więzi z daną osobą, co budzi konflikt.

Wrażenia autoskopowe ZESPÓŁ FRĒGOLEGO

Polega na wadliwym przekonaniu, że osoby obce dla pacjenta posiadły tożsamość kogoś

dla nich znanego lub bliskiego. Bywa także, że owa „nowa" osoba prześladuje pacjenta

w jego mniemaniu. Syndrom Frégolego jest zatem sytuacją, w której pacjent kreuje

osobiste znaczenie odnośnie nieistotnych wcześniej dla niego osób. Chorzy w swoich

sąsiadach z sali szpitalnej i personelu rozpoznają starych znajomych i członków rodzin, albo ulubionych aktorów, którzy przybyli do szpitala specjalnie dla nich.

Wrażenia autoskopowe NEGATYWNA AUTOSKOPIA

Zaburzenie to polega na niemożności rozpoznania siebie samego w lustrze. Pacjent uważa, że osoba, którą widzi

w lustrze jest kimś obcym, może oceniać tego „kogoś" na różne sposoby, rozmawiać z nim. Innymi słowy, własne odbicie

w lustrze uznaje za kogoś innego. Zaburzenie to występuje, mimo iż u pacjenta nie rozpoznaje się prozopagnozji i można

stwierdzić, że prawidłowo identyfikuje inne osoby odbite w lustrze. Efekt ten można określić jako „syndrom Capgrasa

w lustrze", ponieważ tak jak w wymienionym zespole zachodzi prawidłowe rozpoznanie zmysłowe, identyfikacja osoby jako

człowieka, nawet bardzo podobnego do samego pacjenta, ale nie rozpoznaje się tożsamości osoby w lustrze.

Występuje również zjawisko zwane wewnętrzną autoskopią, polegające na wrażeniu widzenia swoich narządów podczas

przeglądania się w lustrze.

Wrażenia autoskopowe OUT-OF-BODY EXPERIENCEGłównym doświadczeniem w tej sytuacji jest poczucie rozdzielenia psychicznego „Ja" od ciała, w którym — w stanie normalnym jest ono wcielone. W rozdzieleniu ciała i „Ja" podmiot ma wrażenie, że może z zewnątrz oglądać własne ciało. Na doświadczenie bycia poza ciałem składają się następujące stany:

przeświadczenie o oddzieleniu się „Ja" od ciała, wrażenie obserwowania świata z pewnego dystansu, często

z wysokości oraz wrażenie obserwowania własnego ciała (autoskopia).

Naukowcy zajmujący się ludzkim zachowaniem są aktualnie zgodni, że doświadczenie bycia poza ciałem i halucynacje autoskopowe są wynikiem przejściowego zakłócenia funkcjonowania mózgu, które zmienia percepcje własnego „Ja".

Podłoże wrażeń autoskopowychNiektóre koncepcje neurologiczne zakładają, że analizowane stany są wynikiem przejściowego zakłócenia funkcjonowania błędnika (dokładnie w okolicy przedsionka), szczególnie mechanizmu związanego z percepcją grawitacji i pozycji horyzontalnej (narządy otolitowe — łagiewka i woreczek).

Zaburzenia funkcjonowania tych układów wywołują złudzenia odwrócenia podłogi i sufitu oraz inne związane z poczuciem położenia ciała w przestrzeni zewnętrznej. Stąd — przez analogię uznaje się, że zaburzenia działania lub uszkodzenia tych mechanizmów mogą być jednym z podłoży doświadczeń bycia poza ciałem, lub halucynacji autostopowych

Autotopagnozja

Niezdolność do wskazywania własnych części ciała po otrzymaniu werbalnego polecenia.

Autotopagnozja wiąże się z lezjami lewego płata ciemieniowego, pacjenci nie mają problemu z wskazywaniem i dotykaniem np. części maszyn; nie mogą też narysować czy prawidłowo poskładać układankę przedstawiającą części ciała, podkreślająca, że jest to niezdolność do prawidłowego postrzegania ciała. 

Autotopagnozja często występuje razem z heterotopagnozją. 

Heteropagnozja

Niezdolność do wskazywanie części ciała innych osób.Znane są nieliczne przypadki czystej heterotopagnozji (lezje górnej kory ciemieniowej) i czystej autopagnozji (lezje dolnej kory ciemieniowej). 

Pacjenci z heterotopagnozją nie potrafią wskazać, a potrafią uchwycić części ciała innych. Mogą też w niektórych przypadkach wskazywać części ciała innych osób zamiast swoich oraz dotknąć odpowiedniej części, a nie wskazać.

CIEKAWOSTKI…

Dziwne pianino

Dziwne pianino to akustyczny odpowiednik iluzji "nieskończonych schodów". Naciskając kolejno klawisze pianina mamy odczucie, ze dźwięki są coraz wyższe lub coraz niższe pomimo tego, że te same klawisze naciskane są kolejny raz.

Dźwięki, które powstają po uderzeniu klawisza nie są czystymi tonami, ale zbudowane są z kilku tonów harmonicznych o odpowiednio dobranych natężeniach. Nasze ucho przystosowuje się do słyszenia coraz wyższych (lub coraz niższych) tonów, dlatego po ponownym naciśnięciu klawisza "wybieramy do słyszenia" dźwięk o wyższej częstotliwości

Efekt Quantum Leap

Para naukowców przekazała 32 młodym ludziom punkt widzenia z głowy manekina, prosząc ich, by nałożyli hełm połączony z kamerami zamontowanymi na głowie manekina. Eksperymentator używał następnie krótkiego pręta, którym równocześnie głaskał brzuch badanego i brzuch manekina. Badany czuł ruchy na własnym ciele, a równocześnie widział te same ruchy na sztucznym brzuchu.

Efekt McGurka

Efekt McGurka jest zjawiskiem percepcyjnym, które wskazuje na interakcję pomiędzy słuchem i wzrokiem w percepcji mowy. Iluzja powstaje się, gdy składnik słuchowy w połączeniu ze składnikiem wzrokowym wskazuje na przedstawienie bodźca słuchowego, którego spodziewamy się po ruchu warg.