12-1

SERMAYE SERMAYE BÜTÇELEMESİBÜTÇELEMESİ

Nakit Akışları Nakit Akışları TahminiTahmini

Nakit Akışları Nakit Akışları TahminiTahmini

12-2

Sermaye Bütçelemesi ve Sermaye Bütçelemesi ve Nakit Akışları TahminiNakit Akışları TahminiSermaye Bütçelemesi ve Sermaye Bütçelemesi ve Nakit Akışları TahminiNakit Akışları Tahmini

Sermaye Bütçelemesi Süreci

Yatırım Projesi Tekliflerinin Üretilmesi

Projenin “Vergi Sonrası Ek Faaliyet Nakit Akışları”nın Tahmin Edilmesi

Sermaye Bütçelemesi Süreci

Yatırım Projesi Tekliflerinin Üretilmesi

Projenin “Vergi Sonrası Ek Faaliyet Nakit Akışları”nın Tahmin Edilmesi

12-3

Sermaye Sermaye Bütçelemesi Nedir?Bütçelemesi Nedir?Sermaye Sermaye Bütçelemesi Nedir?Bütçelemesi Nedir?

Getirisinin (nakit akışlarının) bir senenin ötesine uzanması

beklenen yatırım projelerinin belirlenmesi,analiz edilmesi ve

seçilmesi sürecidir.

Getirisinin (nakit akışlarının) bir senenin ötesine uzanması

beklenen yatırım projelerinin belirlenmesi,analiz edilmesi ve

seçilmesi sürecidir.

12-4

Sermaye Sermaye Bütçelemesi SüreciBütçelemesi SüreciSermaye Sermaye Bütçelemesi SüreciBütçelemesi Süreci

Firmanın stratejik hedefleriyle uyumlu yatırım tekliflerinin üretilmesi.

Yatırım projesinin vergi sonrası ek faaliyet nakit akışlarının tahmin edilmesi.

Projenin ek nakit akışlarının değerlendirilmesi.

Firmanın stratejik hedefleriyle uyumlu yatırım tekliflerinin üretilmesi.

Yatırım projesinin vergi sonrası ek faaliyet nakit akışlarının tahmin edilmesi.

Projenin ek nakit akışlarının değerlendirilmesi.

12-5

Sermaye Sermaye Bütçelemesi SüreciBütçelemesi SüreciSermaye Sermaye Bütçelemesi SüreciBütçelemesi Süreci

Projeler firma değerini artırma kriterine göre kabul edilir.

Uygulanan yatırım projeleri devamlı olarak yeniden değerlendirilir ve tamamlanan projelerin denetimi yapılır.

Projeler firma değerini artırma kriterine göre kabul edilir.

Uygulanan yatırım projeleri devamlı olarak yeniden değerlendirilir ve tamamlanan projelerin denetimi yapılır.

12-6

Yatırım Projesi Tekliflerinin Yatırım Projesi Tekliflerinin SınıflandırılmasıSınıflandırılmasıYatırım Projesi Tekliflerinin Yatırım Projesi Tekliflerinin SınıflandırılmasıSınıflandırılması

1. Yeni üretim üniteleri veya mevcut üretim ünitelerinin genişletilmesi

2. Mevcut binalar veya teçhizatın yenilenmesi

3. Ar & Ge

4. Keşif ve Araştırma

5. Diğerleri (ör: çevre ve kirlilik ile ilişkili)

1. Yeni üretim üniteleri veya mevcut üretim ünitelerinin genişletilmesi

2. Mevcut binalar veya teçhizatın yenilenmesi

3. Ar & Ge

4. Keşif ve Araştırma

5. Diğerleri (ör: çevre ve kirlilik ile ilişkili)

12-7

Tekliflerin Gözden Geçirilmesi ve Tekliflerin Gözden Geçirilmesi ve Karar VerilmesiKarar VerilmesiTekliflerin Gözden Geçirilmesi ve Tekliflerin Gözden Geçirilmesi ve Karar VerilmesiKarar Verilmesi

1. Kısım Amirleri

2. Tesis Müdürleri

3. Faaliyetlerden Sorumlu Başkan Yardımcısı

4. Sermaye Harcamaları Kurulu

5. Başkan

6. Yönetim Kurulu

1. Kısım Amirleri

2. Tesis Müdürleri

3. Faaliyetlerden Sorumlu Başkan Yardımcısı

4. Sermaye Harcamaları Kurulu

5. Başkan

6. Yönetim Kurulu

Bir sonraki Bir sonraki aşamaya geçiş aşamaya geçiş

maliyet ve maliyet ve önem derecesine önem derecesine göre gerçekleşir.göre gerçekleşir.

12-8

Vergi Sonrası Ek Nakit Vergi Sonrası Ek Nakit Akışlarının Tahmin EdilmesiAkışlarının Tahmin EdilmesiVergi Sonrası Ek Nakit Vergi Sonrası Ek Nakit Akışlarının Tahmin EdilmesiAkışlarının Tahmin Edilmesi

NakitNakit (kar değil) akışlarıakışları

FaaliyetFaaliyet (finansal değil) akışlarıakışları

Vergi sonrası akışlarVergi sonrası akışlar

Marjinal (ek) akışlarMarjinal (ek) akışlar

NakitNakit (kar değil) akışlarıakışları

FaaliyetFaaliyet (finansal değil) akışlarıakışları

Vergi sonrası akışlarVergi sonrası akışlar

Marjinal (ek) akışlarMarjinal (ek) akışlar

Uygun Proje Akışlarının Uygun Proje Akışlarının Temel ÖzellikleriTemel Özellikleri

12-9

Karı değil nakit akışlarını Karı değil nakit akışlarını iskonto ediniskonto edin

Muhasebe karlarını değil nakit akışlarını iskonto edin.

Muhasebeciler karı şirketin ya da müşterilerin faturalarını ödediği tarihte değil, daha çok kazanıldığı tarihte gösterirler (tahakkuk esası). Bu nedenle kar, nakit akışını göstermez. Nakit akışını hesaplamanın yolu muhasebe karına amortismanları eklemektir.

Nakit Akışı =Net Kar + Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler /Amortisman, İtfa, Tükenme Payları)

12-10

Ek Nakit Akışlarını İskonto Ek Nakit Akışlarını İskonto EdilmesiEdilmesi

Önce projeyi uygulamanız durumundaki nakit akışlarını tahmin edin.

Sonra projeyi kabul etmemeniz durumundaki nakit akışlarını tahmin edin.

Aradaki fark projenin yarattığı ek nakit akışlarını verir.

Ek nakit akışı = Projeyle nakit akışı – projesiz nakit akışı

12-11

Ek Nakit Akışlarını İskonto Ek Nakit Akışlarını İskonto EdilmesiEdilmesi

Ek nakit akışları iskonto edilirken bazı püf noktaları göz önünde tutulmalıdır:

1) Tüm ikincil etkileri dikkate alın. Örneğin yeni bir ürünün piyasaya sürülmesi, mevcut ürünün satışına zarar verir. Bazen de yeni projenin NBD’si negatif olsa da firmanın mevcut iş potansiyelini artırabilir. (Havayolu şirketi-yeni bir hat açılması)

2)Batık maliyetleri unutun: Batık maliyetler bozuk süte benzetilebilir.Böyle bir projeye devam edilmesi halinde firmayı daha büyük zararlara uğratabilir.

12-12

Ek Nakit Akışlarını İskonto Ek Nakit Akışlarını İskonto EdilmesiEdilmesi

3) Fırsat maliyetlerini dikkate alın:Örneğin bir firma kendi arsası üzerine bir fabrika inşaa edebilir. Burada arsanın görünür bir maliyeti yoktur. Ancak arsanın satış gelirinden ya da kira gelirinden vazgeçilmiştir. Bu maliyetlerin göz önünde tutulması gerekmektedir.

12-13

Ek Nakit Akışlarını İskonto Ek Nakit Akışlarını İskonto EdilmesiEdilmesi

4)Net çalışma sermayesindeki değişimi dikkate alın:Çoğu proje çalışma sermayesine ek bir yatırım gerektirir.

Proje değerlendirilirken çoğu zaman aşağıdaki hatalar yapılır:

-Çalışma sermayesinin tamamen unutulması, -Projenin yaşam süresi boyunca çalışma

sermayesinin değişebileceğinin unutulması, -projenin sonunda çalışma sermayesinin geri

alınacağının unutulması

12-14

Ek Nakit Akışlarını İskonto Ek Nakit Akışlarını İskonto EdilmesiEdilmesi

5) Genel Üretim Giderlerinden projeye yapılan dağıtıma dikkat edin. Farklı yönetmlere göre genel üretim giderlerinin dağıtımı yapılırken projenin neden olmadığı bazı giderler de projeye yüklenebilir. Bu uygulama projenin başarısız olduğu sonucunu doğurabilir.

12-15

NOMİNAL NAKİT NOMİNAL NAKİT AKIŞLARINI NOMİNAL AKIŞLARINI NOMİNAL SERMAYE MALİYETİ İLE SERMAYE MALİYETİ İLE İSKONTO EDİNİSKONTO EDİN

Reel ve nominal değerleri biraraya getirip eşleştiremezseniz, projenin kabulü/reddi konusunda çok büyük hatalar yaparsınız.

12-16

YATIRIM VE FİNANSMAN YATIRIM VE FİNANSMAN KARARLARINI AYIRINKARARLARINI AYIRIN

Proje değerlendirilirken, projenin tamamının özkaynakla finanse edildiğini varsayarız. Böylece yatırım ve finansman kararlarını birbirinden ayırırız.Önce projenin NBD’sinin pozitif olup olmadığını değerlendiririz. Daha sonra proje finansmanı için ayrı bir çalışma yaparız.

12-17

PROJE ETKİLEŞİMLERİNİ PROJE ETKİLEŞİMLERİNİ DİKKATE ALINIZDİKKATE ALINIZ

Birbiriyle bağdaşmayan projeler proje etkileşimine en iyi örnektir. Çünkü bir projenin yapılması diğer bir projenin red edilmesine neden olmaktadır.

Bugünün yatırımının gelecekteki olası yatırımlarla yarıştırılması başka bir proje etkileşimidir (Bir depo bugün mü yoksa gelecek yıl mı yapılsın? Sorusu gibi)

Şirket pek uzun süre dayanmayacak ucuz bir makine alarak paradan tasarruf etsin mi? (Bugün ucuz bir yatırım kısa bir gelecekte yeni bir yatırımı zorunlu kılabilir)

Mevcut makine ne zaman yenilenmeli?

12-18

Ek Nakit Akışlarını İskonto Ek Nakit Akışlarını İskonto EdilmesiEdilmesi

Yatırım Zamanlaması: NBD’si pozitif olan bir yatırım için en iyi zaman nedir?

Uzun ömürlü ekipmana karşı kısa ömürlü ekipmanın seçilmesi

12-19

Vergi Sonrası Ek Nakit Vergi Sonrası Ek Nakit Akışlarının Tahmin EdilmesiAkışlarının Tahmin EdilmesiVergi Sonrası Ek Nakit Vergi Sonrası Ek Nakit Akışlarının Tahmin EdilmesiAkışlarının Tahmin Edilmesi

Batık maliyetleri Batık maliyetleri yok sayyok say

Fırsat maliyetlerini Fırsat maliyetlerini hesaba kathesaba kat

Projeyle alakalı net çalışma net çalışma sermayesini sermayesini hesaba kathesaba kat

Enflasyonun etkisini Enflasyonun etkisini hesaba kathesaba kat

Batık maliyetleri Batık maliyetleri yok sayyok say

Fırsat maliyetlerini Fırsat maliyetlerini hesaba kathesaba kat

Projeyle alakalı net çalışma net çalışma sermayesini sermayesini hesaba kathesaba kat

Enflasyonun etkisini Enflasyonun etkisini hesaba kathesaba kat

Nakit akışı tahmininde Nakit akışı tahmininde uygulanması gereken prensipleruygulanması gereken prensipler

12-20

Vergi Konusu Vergi Konusu ve Amortismanve Amortisman

Genellikle, büyük firmalar amortismana tabi sürenin ilk yıllarında daha çok vergi indirimi sağlayan “hızlandırılmış amortisman yöntemi kullanırlar.

AmortismanAmortisman bir duran varlığın maliyetinin finansal raporlama, vergisel veya her iki amaç için de, belli bir süre boyunca sistematik bir şekilde dağıtılmasını ifade eder.

12-21

Hızlandırılmış Hızlandırılmış Amortisman YöntemiAmortisman Yöntemi

Diğer şartlar aynıyken, ayrılan amortisman tutarı arttıkça, firmanın ödeyeceği vergi tutarı azalır.

Amortisman nakit çıkışı yaratmayan bir giderdir.

Varlıklar doğrusal amortisman yöntemine göre amortismana tabi tutulurlar.

Firmalar isterse hızlandırılmış amortisman yöntemi de kullanabilir.

12-22

Hızlandırılmış amortisman Hızlandırılmış amortisman

12-23

Amortisman Değer Amortisman Değer MatrahıMatrahı

Bu miktar, kanun tarafından vergi amacıyla zaman içinde amortismana

tabi tutulabilmesine izin verilen değerdir.

Amortisman Değer Matrahı Amortisman Değer Matrahı =

Duran Varlığın Maliyeti Duran Varlığın Maliyeti + Sermayeleştirilmiş GiderlerSermayeleştirilmiş Giderler

(Özel Giderler)(Özel Giderler)

12-24

Sermayeleştirilmiş Sermayeleştirilmiş GiderlerGiderler

Sermayeleştirilmiş GiderlerSermayeleştirilmiş Giderler gelecekte fayda sağlayabilecek ve bu yüzden oluştukları dönemin giderleri

yerine sermaye çıkışı olarak kabul edilen harcamalardır.

Örnek: Taşıma ve montaj giderleri

12-25

Amortismana Tabi Bir Duran Amortismana Tabi Bir Duran Varlığın Satışı veya Elden Varlığın Satışı veya Elden ÇıkarılmasıÇıkarılması

.

Genellikle duran bir varlığın satışı sermaye kazancı (varlık defter değerinden fazlasına satılırsa) sağlar.

Varlık, defter değerinden daha azına satılırsa sermaye kaybı (Zararı) oluşur.

12-26

Firma Sermaye Firma Sermaye Kazancı / KaybıKazancı / Kaybı

Sermaye kayıpları ise yalnızca sermaye kazançlarına karşı düşülebilir (Vergi tasarrufu sağlar)

Şu an, sermaye kazançları firmalar için basit gelir vergisine eşit vergilendirilmektedir.

12-27

Ek Nakit Akışlarının Ek Nakit Akışlarının HesaplanmasıHesaplanması

Başlangıç nakit çıkışı Başlangıç nakit çıkışı -- ilk başta gerçekleşen net nakit yatırım tutarıdır.

Ara dönemler net ek nakit akışları Ara dönemler net ek nakit akışları – ilk yatırım tutarından sonra gerçekleşen ama son dönemin nakit akışlarını kapsamayan net nakit akışlarıdır.

Son dönemin net ek nakit akışı Son dönemin net ek nakit akışı – son dönemin net nakit akışı.

12-28

Başlangıç Nakit ÇıkışıBaşlangıç Nakit Çıkışıa) Yeni varlığın maliyetiYeni varlığın maliyetib) + Sermayeleştirilmiş giderlerc) + (-) Artan (azalan) net çalışma sermayesid) - Yenileme varsa “eski” varlık(lar)ın satışından sağlanan kazançe) + (-) Yenileme varsa, eski varlık(lar)ın satışından ödenen (tasarruf edilen) vergi miktarı f) == Başlangıç Nakit ÇıkışıBaşlangıç Nakit Çıkışı

12-29

Ek Dönem İçi Nakit Ek Dönem İçi Nakit AkışlarıAkışları

a) Faaliyet gelirlerindeki net artıştan (azalışa) amortisman hariç faaliyet giderlerindeki net artışın (azalışın) çıkartılması (eklenmesi) b) - (+) Amortismandaki net artış (azalış)c) = Vergi öncesi gelirlerdeki net değişiklikd) - (+) Ödenecek vergilerdeki net artış (azalış)e) = Vergi sonrası gelirlerdeki net değişiklikf) + (-) Amortisman miktarındaki net artış

(azalış)g) == Dönemin ek net nakit akışıDönemin ek net nakit akışı

12-30

Son Dönemin Net Ek Nakit AkışıSon Dönemin Net Ek Nakit Akışı

a)a) Son dönemdeki Son dönemdeki net ek nakit akışlarınınet ek nakit akışlarını hesaplayın.hesaplayın.b) + (-) Satılan ya da elden çıkarılan duran varlığın hurda değeri (elden çıkarma

değeri) c) - (+) “Yeni” duran varlığın satışı ya da elden çıkarılmasından dolayı ödenilen (tasarruf edilen) vergi miktarı d) + (-) Azalan (artan) net çalışma sermayesi tutarı e) = Son Dönemin net ek nakit akışıSon Dönemin net ek nakit akışı

12-31

Varlık Genişletme Varlık Genişletme Projesi ÖrneğiProjesi Örneği

Basket Wonders (BW) yeni bir sepet dokuma makinesi almayı düşünüyor. Makine 50,000$ a

mal olacak, taşıma montaj giderleri 20,000$ olacaktır ve ekonomik ömrü 4 yıl olarak

öngörülmektedir. Net çalışma sermayesi 5,000$ artacaktır. Lisa Miller önümüzdeki 4 sene

boyunca yıllık 110,000$ gelir artışı olacağını tahmin etmektedir. 4 Sene sonunda,makinenin

10,000$’a satılacağını tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 4 yıl boyunca her yılki faaliyet giderleri 70,000$ artacaktır. BW%40 vergi

sınıfında yer almaktadır.

12-32

Başlangıç Nakit ÇıkışıBaşlangıç Nakit Çıkışı

a) $50,000

b) + 20,000

c) + 5,000

d) - 0 (yenileme yok)

e) + (-) 0 (yenileme yok)

f) == $75,000$75,000

12-33

Ek Nakit AkışlarıEk Nakit Akışları

1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl 4.Yıl

a) $40,000 $40,000 $40,000 $40,000

b) - 17,500 17,500 17,500 17,500

c) = $22,500 $ 22,500 $22,500 $22,500

d) - 9,000 9,000 9,000 9,000

e) = $13,500 $13,500 $13,500 $13,500

f) + 17,500 17,500 17,500 17,500

g) == $31,000 $31,000 $31,000 $31,000$31,000 $31,000 $31,000 $31,000

12-34

Son Dönemin Ek Nakit Son Dönemin Ek Nakit AkışıAkışı

a)a) $31,000 $31,000 Bir önceki slayttan 4.yıldaki

ek nakit akışı.ek nakit akışı.b) + 10,000 Hurda değeric) - 4,000 .40*($10,000 - 0) Varlığın 4.yıl sonunda tamamen amortismana tabi tutulmuş

olduğunu göz önünde tutun.d) + 5,000 Proje sonunda Net çalışma sermayesi azalışıe) == $42,000$42,000 Son dönemin ek nakit akışı Son dönemin ek nakit akışı

12-35

Varlık Yenileme Projesi Varlık Yenileme Projesi ÖrneğiÖrneği

Bir önceki varlık genişletme projesinin aslında varlık yenileme projesi olduğunu varsayalım.

Orijinal makinenin amortismana tabi değerinin 30,000$ olduğunu 5 yıl boyunca doğrusal amortismana (yıllık 6,000$) tabi olduğunu

düşünelim. Makinenin kalan amortisman süresinin 2 yıl ve kullanım süresinin de 4 yıl olduğunu

düşünelim. BW bu makineyi 6,000$’a satabilir. Yeni makine gelirleri artırmayacağı (110,000$’da

kalacak) ama giderleri yıllık 10,000$ azaltacağı (eskisi 80,000$ idi) tahmin edilmektedir. Net çalışma sermayesi 5,000$’dan (eskisininki)

10,000$’a çıkacak.

12-36

Başlangıç Nakit ÇıkışıBaşlangıç Nakit Çıkışı

a) $50,000

b) + 20,000

c) + 5,000

d) - 6,000 (“eski” varlığın

satışı)

e) - 2,400 <----

f) == $66,600$66,600

(“eski” varlığın satışındaki

kayıptan doğanvergi tasarrufu)

12-37

Amortisman Tutarındaki Amortisman Tutarındaki Değişimin HesaplanmasıDeğişimin Hesaplanması

1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl 4.Yıla) $17,500 $17,500 $17,500 $ 17,500b) - 6,000 6,000 0 0c) = $11,500 $11,500 $17,500 $ 17,500

a) “Yeni” projenin amortismanını göstermektedir.b) “Eski” projenin kalan amortismanını

göstermektedir.c) Amortisman tutarındaki net artışı göstermektedir.

12-38

Ek Nakit AkışlarıEk Nakit Akışları

1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl 4.Yıl

a) $10,000 $10,000 $10,000 $10,000

b) - 11,500 11,500 17,500 17,500

c) = $ -1,500 $- 1,500 $ -7,500 $ -7,500

d) - - 600 - 600 -3,000 -3,000

e) = $ - 900 $ - 900 $ -4,500 $-4,500

f) + 11,500 11,500 17,500 17,500

g) == $10,600 $10,600 $13,000 $13,000 $10,600 $10,600 $13,000 $13,000

12-39

Son Yıldaki Ek Nakit Son Yıldaki Ek Nakit AkışlarıAkışları

a)a) $ 13,000 $ 13,000 Bir önceki slayttan 4.yıldaki ek nakit akışı ek nakit akışı b) + 10,000 Hurda Değeric) - 4,000 (.40)*($10,000 - 0). Varlığın 4.yıl sonunda tamamen amortismana tabi tutulmuş

olduğunu göz önünde tutun d) + 5,000 Eklenen net çalışma sermayesinin dönüşü.e) == $24,000$24,000 Son yıldaki ek nakit akışıSon yıldaki ek nakit akışı

12-40

Projelerin Net Nakiş Projelerin Net Nakiş Akışlarının ÖzetleriAkışlarının Özetleri

Varlık Genişletme 0.Yıl 1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl 4.Yıl

-$75,000-$75,000 $31,000$31,000 $31,000 $31,000 $31,000 $31,000 $42,000$42,000

Varlık Yenileme 0.Yıl 1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl 4.Yıl

-$66,600-$66,600 $10,600$10,600 $10,600 $13,000 $10,600 $13,000 $24,000$24,000