Kjeldekritikk

Else Ness, bibliotekar på Sogndal vgs

2015

Opphavsrett

Personvern

Kjeldeliste Marknadsføring

Viktige lover:

-Opphavsrettslova (Lov om Åndsverk)

-Marknadsføringslova -Merkevarelova

-Personvernlova

-Òg kalla copyright

-Alle opphavspersonar har automatisk copyright over verket sitt -Verneperiode til 70 år (oftast) etter opphavspersonens død

-I verneperioden: 1. søke om tillatelse 2. oppgi opphavsperson

-Evig regel: Behandle verket og opphavsperson med respekt

Opphavsrett

Edward Munch: «Pikene på broen», 1901. Kjelde: wikimedia commons

Kroppsbyggaren Thomas Stellander, oppdaga at han var brukt i ein reklame for helsekost, utan å ha gitt tillatelse til det.

(Kjelde: iTRomsø)

Brot på lovene om marknadsføring, opphavsrett og personvernDømer frå Facebook

Tone Damli og andre kjendisar har òg opplevd liknande.

Kjelde: NRK Kjelde: VG

Erstatningskrav og søksmål kan vere alvorleg for ei bedrift (og for privatpersonar)

Kvifor?

-økonomisk kan det bli vanskeleg-omdøme og truverdet kan bli skada

Døme:Butikkjeda Living sende SMS-reklame til eit stort tal forbrukarar som ikkje hadde samtykka i å motta sms-ane. Marknadsrådet avgjorde at dette var ulovleg spamming, og Living måtte betale 150 000 kroner i overtredelsesgebyr (Dømet er henta frå NDLA).

VaremerkePatentstyret (patentstyret.no) forklarar kva varemerke er, korleis du skal søke om å få registrert eit varemerke osv.

Ein interessant ting:For å få godkjent eit varemerke er det visse krav:-varemerket må ha eit særpreg, vere originalt

-Lage eigne foto/visulle uttrykk/musikk – størst sjanse for å få særpreg og originalitet

-Be om tillatelse frå opphavsperson til å bruke verket i ein reklame -får du aksept, er det ein regel at ein oppgir personen sitt namn i samband med bruken av verket -ver merksam på at ein kanskje må betale for å bruke verket

-Bruke verk som er merka med cc (creative commons) -her er namngiving av opphavsperson eit krav

-Bruke andre frigitte verk slik som:-pixabay, gratis frigitte bilde og videoar (https://pixabay.com/) –ingen krav til namngiving ved bruk-Wikimedia Commons og Wikipedia har bilde du fritt kan vidarebruke (ver obs på unntak)-Andre nettsider med frie bilde, kan du finne på denne lista: Frie bilde

-Betale reklamefirma til å lage annonser og illustrasjonar.

Korleis unngå dei omtalte problemstillingane?

9

CREATIVE COMMONSLisensar som tillet kopiering og deling 

BY (av) = Namn på opphavspersonen.Denne lisensen gjeld alltid uansett anna bruk av CC-lisens.

ND (no derivatives) = Ingen bearbeiding

NC (non commercial) = Ikkje-kommersiell bruk

SA (share alike) = Del på same vilkår:Viss eit verk har ein bestemt CC-lisens må verket delast med den same lisensen.

Kjeldekritikk

«TONE-regelen»TruverdigObjektivNøyaktigEgna

Truverdigheit

Korleis finne ut om kjelda er truverdig?-Nettstader/bøker som du veit er gode kjelder (t.d. lærebok, aviser, eller nettsider som er anbefalt av lærar, lærebok etc.)

Når kjelda er ny for deg, kva då?:-Finne personane bak (opphavspersonane) og finne ut kven dei er-Ei god kjelde må vere laga av fagpersonar

Spørsmål: Kva med Wikipedia?

Kjeldeliste

Døme på ikkje-godkjend kjeldeliste:

https://no.wikipedia.org/wiki/Allehelgensaftenhttp://www.ung.no/forbruker/reklame/20_Reklame_p%C3%A5_Internett.htmlhttp://www.nrk.no/livsstil/ser-du-at-denne-siden-er-falsk_-1.10918622Læreboka i PlanleggingGoogle

Kjeldeliste - nettsider

Etternamn, A. og Etternamn, B. (År, dato). Artikkeltittel. Henta dato frå URL.

Med forfattarar:

Døme:

Jørgensen, K. K. (2013, 19. februar). Ser du at denne siden er falsk?. Henta 29. oktober 2015 frå http://www.nrk.no/livsstil/ser-du-at -denne-siden-er-falsk_-1.10918622.

Kjeldeliste - nettsider

Artikkeltittel. (År, dato). Henta dato frå URL.Utan forfattarar:

Døme:Reklame på Internett. (2015, 29. oktober). Henta 29. oktober 2015 frå http://www.ung.no/forbruker/reklame/20_Reklame_p%C3%A5 _Internett.html

Kjeldeliste - Wikipedia

Artikkeltittel. (År, dato). I Wikipedia. Henta dato frå URL.Døme:Allhelgensaften. (2015, 28. oktober) I Wikipedia. Henta 28. oktober 2015 frå https://no.wikipedia.org/wiki/Allehelgensaften.

Etternamn, A., Etternamn, B. og Etternamn, C. (År). Kjeldetittel (2. utg.). Stad: Forlag.

Kjeldeliste - bøker

Døme:

Antonsen,E. F., Brunseng, P. E., Brynhildsvoll, P. Ø. og Skarvang, T. (2006). Planlegging. Oslo: Gyldendal.

Fullstendig kjeldeliste

Allhelgensaften. (2015, 28. oktober) I Wikipedia. Henta 28. oktober 2015 frå https://no.wikipedia.org/wiki/Allehelgensaften.

Antonsen, E. F., Brunseng, P. E., Brynhildsvoll, P. Ø. og Skarvang, T. (2006). Planlegging. Oslo: Gyldendal.

Jørgensen, K. K. (2013, 19. februar). Ser du at denne siden er falsk?. Henta 29. oktober 2015 frå http://www.nrk.no/livsstil/ser-du-at -denne-siden-er-falsk_-1.10918622.

Reklame på Internett. (2015, 29. oktober). Henta 29. oktober 2015 frå http://www.ung.no/forbruker/reklame/20_Reklame_p%C3%A5_Internett.html