şizofrengi sayi01

5/11/2018 izofrengi sayi01 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/sizofrengi-sayi01 1/25

I - , ' -

.-'.'~-.'

III • .1";-

. -..~'_ . o : :

~ .

UBAT 1992_' I SAYI:1 , s , _ _ _ _ _ _ _ _ : . _ __ . .



JACQUES LACAN

1NSAN VARLIG I, DELILIGE

GdNDER1MDE BUL UN MAKSIZIN

ANLA$ILAMAZ.

iN SAN , DELIL1G i

b 'lG ttRL tlGUNUN SIN IR I

OLARAK l< ;iNDE T_A$IM AKSIZIN

lN SAN OLAM AZ .



SAHiBi VE

YAZli~LERi MODURO

AY~EGOL AKYAPR.AKLI

YAYIN KURULU

FATfH ALTINOZ

GONO BiLGER

BANU BOYOKKAL

KEMAL SAYAR.

YA~MUR TAYLAN

SAYFA VE KAPAK

DOZENI

KOLTEGIN OOEL

YAZleMA ADRESi

BOLAHENK. SOK.

19/3 GOMO~SUYU

iSTANBUL

CEB~RSEL S~~R 22

ARTAUD YA Gb~ VANGOGH 23

iC;iNDEKiLER

D~~L~K USTUNE

KONUSMAI-AR

F'REl'-TG~L~PS::tK:tYATR1

A.NLASILMAK KORKt.JSU

S::tZOF.REN~ (S:t:~R)

K.AL.B:t:oLANLAR .rC::t

FA1<A T :BEJ'.J

B:t:R Ps:tK:t:YATRNERELERE G~Trv1EL.:I

NELER YAFMALI

HAYATIMIN El'J GUZEI.SAHNELERI

EBEO::I: YA.I...NIZLI K

(S~:t:R)

BX B::tL B::tL::t B:tL::tM

MEGER

S::tNEMANIN DEL::tS~

3

6

8

9

10

J...J_

12

14

16

17

19

21



•• ••

DELiLiK USTUNE

KONUSMALAR•

HAZIRLAYAN: FAT:l:HALTIN""dZ

BlR f)J KADINI

54 yas rrda- Orta okul mezunu.

-Deli?

S ey d ur uml ar yiiziinden ekl irn yitirmisbir insan. Sey durumlar yani. Bek 0 zor

i ste . P sik olo jik b ak lml ard an h erh ald e.Neden oluyor hakikaten. HiC yOktansaldlran bir insan. Bizim yapmadlglmlzs ey le ri y ap ly or . Allah k im se ni n b as ln avermesin. Akll gidiyor herhalde.

-TUrleri?Var tabi. Daha az sey yapan ver ,

ee ldrren v ar . k er rl i k er rl in e b ir se yl eryapan var.

-Tedavisi?

Herhalde vardir-, Ben ne bileyim. Cokil eri ol maz sa h eme n te d. avi ol ur sa bez.ie i

iyilesir. BazlSl tekrar tekrartekrarllyor.

- S ok a kta g o rd U gU n Uz d .e ?Hie cikmad; bana.. Hernalde cok

korkerdam.

-S ehi rle rar asl oto bU ste y an lnl za o tur sa?Herhalde oynat rrdan. ~er b:ma birsey

olmazsa haberim olmaz. luna el1e melle ya

da agzlnl aClp dilini Clkarlrsa insanh er hal de U rke r.

-Hastane 1e r o lm as ay ti l?Saldlnrlardl.

-Psikiyatristler?D el i d ok to rl ar l da deliyle ugrasa

ugrasa h er hal de o nla r da sey 01uyor' .

Asllnda onlar daha ziyade r u h seylerioluyor.

-Akll hastalarlyla ilgili bilgilenmeyiarttlr1IlBk icin?

lV'de gOrtiyoruz. Asllrrla gidip gormek

lazlm. !nsan g6rmedigi icin isteokuyarak, lV 'de n ga rer ek. bi ris irr lenduyarak C5greniyoruz. Yasemler iru g6rmek

lazlm.

BtR "MAN1K-DEFRESIF"

43. Yaslrxia.

-Delilik?

.Ben de bilmiyorum. Geri zekal i demek.

Toplum dis: demek. Bir: seydenan 1dJDl yorsun , tu demek . Kerdimi topiumagirsem dahi deli olarak gOriiyorum.

Toplum dl$lSln. EBsit ki$isin.Sifa txilebi l ir d1lla diseriaski ler oylediJ!;;ilnmilyor. Tlma.rha.nede yattl deyip,

i$in icinden ClklynrJar.

-TLirleri?Kac tilrlil mil? Valla. eieotreni

diyorlar. Ne biieyim, Epi zcmeseid miytii ?

tn1m dOnIIJUyor. KaC tiir 1ii de1i1 ik var

3



(giililyor). Nebi leyim ben (gillilyor). Yaz

doktor. yss:

-Se.bebi?

Fazl s diisiinmekt.en tui ? YO::JO..Fazlll

diisiinaektien deg-il tu }'ad.• Ne yazlyarsun

anleauyorua ki .. Yalcksc tiirlil delilik

var, ne bil eyim ben yaa.. Amd

kiil tieblasuna (kill dCkiilen sakslya

bak iyor) diyecek yck. Ho$uIDa gitti yad ..

-Teddvileri?

Yale ya. Zar be.' A l Z l d olur be! tJyJe

deme. Allah $ifa verir be! A . m d berxie

ieie peikopat Lsk var. oyle derIJek Iezs».

-Scicdkta giirdiigiini.izde?

AClyortlIfJbe.

-TopiUI1Jnaei l bilgiJerriirilebilir?Oleunyor be. Bizim tioplusda yerimiz

dZ. Yeteri kadar tioplua eevmiyor:

-A$k?

Giizel bir: sey: Sevmek. toriussk:

birtiir ini. Tarumadanevlenmek yenl ie,

Baroda yatanla evlenmesi ioiri ya kor, yatopal Oimasl ldZJIfJ klzln.

-Sehir hayatl?

Eh$d~ltlCl. kal~llk.

-Edebiyat?

TO!!JIfJiks. Teksas okudum (giiJ iiyor) .Kiil tabl as ina bays lditu. Ba$kes. tiicbir: sey

yak.

. Me olmak isterdin?

Subay. Diol er ita co« berbet: be.'

B! R H AS TA BA KI CI40 yasuria- 18 ya l l rk bastatekaca .

-Deli?

D u r u $ u n d a n . hareketinden tanlrlm.

Vurabilirler; bir olay yapabilirler.

- TL ir 1eri ?3-4 tUrlu. Oligofren. psikopat bir de

sizofreni mi diyorlar. B..l kadar.

-Sizofren?Psikopatla ayru .

--Normal kim?

Z a r a r s lZ b i r k i m s e .

4

-50kakta akll hastasl g~?

Yardlmcl olmak. iyilikle davranmak

lazlID.

-Sebebi ne?

SUlaleden gelen birsey herhalde. Bir

b..mallm. bir darbe gibi olan bir olay.

-Tedavisi?

run1 hast.a 1arl iyi 1esmez . Pek nadir.tiniirrle sonurrla bozulup gene geliyorlar.

1yi olnasa mUmkUn degi 1. Cok nadir.

-Toplum na51Ltaillyor?Cok kotii gazle goriiyorlar.:. Siz nasa I

kafeyr iisiit.milyorsunuzdiye soruyorlar.

-Ne yapnak Iaz nn?Saglam adaml bi Ie del i edenler var

dIS1rrlda. Adam Uzerine Uzerine gidiyor.

d a h a c o k deli etmeye C a I 1$ l y o r l a r .

YardImcl olanlar cia var tabi.

-Hastaneler olmaseyda?

K"citUolurdu. Millet erasarde cok

olaylar olurdu. Cinayetler olurdu,

olUmler olurdu.

-Yekarnn ekal hastesa olsa?

Bir tane varda , Deliydi tam. GOle

dalar. yerden su icer , Hastaneye

yatmalarlnl tavsiye ettim. AkII

hastalarl icin hicbir zaman kotulUk

dlisUnmedim. ACIdlm onlara hazen deozeni yorum. 'Ne gam De gasavet VaT.

DJnya umurun:ia d~i l' di y o ru m .

-!sini seviyor musun?

Sevmiyorum. GOrev icab1 ca 11Sl yoruz.

B!R HEM$!RE

19 YasInda. 1 YIldlr cal1$lyor

-Deli?Ben kitue deli dedik Ier irii biImiyorum.Sizofrene ya eM peranoide ben deli

diyemem ki. Ben deli diye algl1amasl cdc

lJZ olen. zek« sev iyes i diisilklere

diyorua.

-ttu-tearSiizotren, persnoysk, k is ilik

bozukluklarl. oligofren teien tIen tukedsr:

-$izofren?

Kerxiisine giJveni hie oluayen,

et.rat uxisn kerxiie ine kotiiil ilk

ynpi l ecaquu diisiineri. biz- de 01iim



korkul ari cdc fazla olen k isi Ier tunler,

l~tiklerine ila~ kdtlldlglnl

diisiiniiyor 1ar.

-Paranoyak?

Daha co« saldirqan tipler: oluyor lar

gal ibs, Belli sepl ant iIeri , kerxii Ier itti

iepet: etme diisiincel erioluyor.

--Norma 1 ne?

Norsal yesent ida esar: bir hareket i

olmaysn, davrerne larz topluadsk idiger

insanl dr1a eyru, diisiince1eribemen hemen

aym.

-Sckakta eks I hdStdSl gOrdiigiirde?

Chu l1dS1J teriiyorum, Kars idan seldire

seldir« geJiyor. Hemen akl usa CICala .remseldirir: sudiye geliyor. fun 1

eyairboyleler iyl e y t 1 l I 1 1 . . J $ d k bir sesle kOl1I.1$llJdk

gerektigini diisiinilyorum. Ger;enlerde

meydsrda etrdfd seldirsn birinerastladlIlJ. Yanllld gidip gel sent

hastaneye gdtiJreyil11 dedim. Niye yaptll11

biImiycrum, an a zarar veri Iebi Ieceqini

dilsi.irx:iilmheriia 1de.

-Akl1 hasta11klarlnln tiedavissi?

Tekibe regll hertiaide,

-Topll1II1lJdS1J teunyor?

Cck korxunc, Dersanede soruyor.1er,ealdirmyorler su diye. Cck SdldlrgaIl

gOriiyorlar. Hepsini bir cinayet ielemie

te hsstaney»gelOlis ssmyorler,

-Ne yapIJdk 1azlIlJ?

En azsrxian teuusaleri Lezs». Gidip

b:Jksdiltr. Terussal ar:

-Hastdfleler olmaseydi?

Akll nestaliklar: irei olersk ~iyor

ya eger hastMJeler oluaseydsev1enir1erdi , SdY'll drl arterdi ,

Ail e1erioe zarar ver ir:1erdi .

E lR ..SIZ OF T?F N'

54 Yasllrla, 21yi ldir: devaJI111yatlyor

- Dl sa rl Sl n as ll ?Drserada Int fbekr z or e dece gim gib i

gel iyor . Euran ln s akin ligi ni ar lYar um.D Is ar lS l k al ab al lk . g Ur ti ltl il U.

-De li ned ir si zee?

del i y erin e eka l hastesa demek dah ai yi. Bir hastallk anlam IDa ge liyo r.

Nonnalolanlar da sagllkll saYllmazlaraIDa me sgal eler i var. C emiy et hay atlD aintibak etm isler . Biz im ici n zor ,e em iy ete i nti ba k e de mi yo rl ar .

-TUrleri?

Pa rano id var, siz ofren i va r, gerizeka lIlar var, ep ilep siler var,mega loma nlar var. Epey bi r tLi rl er i v ar .

- S e b e b l e r i ?A ilev i so run olab ilir . Baba yoluyla

yan i kal ltlml a olab ilir . Zenda kalmlSbi r Inser nn eka l hast.asa o l m a s i mUmkUn.Baskl n etie esi de olab ilir .

-Tedavileri?T ed av i h as ta ll gl g ec is ti re mi yo r.

Sa gllk ll bir ha le sokm uyor ;aIDa

h astal lgl te davi sind e so k teda visi ninlehin deyi m. Ayr Ica ila cla ted dviol abil ir. Mesel a h aldo l ce sitli hap sar.A I D a e n te si rl is i bana k allrs a soktedav isi. Bira z agIr dIr, am a iyis o nu c la r v er m is ti r . Cok kez m Usah adeettim . Ben d e Sdk ye dim.

- S ok a kta g O rd Ug U nU zd e ?U zakla smaYl ter cih ediy orum . tl gimi

cekm iyor . Nasl l Cl kmlS bu vaziyette

dfyorum , Kimse zate n i lgil enmiy or ekalhastaslyla.

-To plum ne diy or?Toplu m kabu l etm iyor . Top lum aClm aslZ.

lJ<1l hasteairn i yi g or mU yo r. B.. l anl ayrsb il mi yo ru m. A vr up a' da , A me ri ka 'd a nasa lama Tl irki ye'de cok za man all r. Nede ninibi lmiy orum . Mese la burad an tabur eluo luyo r, gi diyo r 2 gUn s onra g erig eliy or. Yani ail esi bile i stem iyor kito plum. istesin. Bel ki Av rupa 'da bi raz

d.aha msenca l yon UyI. e ba kabi lirl er amaT l ir k i ye ' d e z o r .

-Has tallg InIz a il isk~n ol arak?Zaman z aman du rgun lukl ar oluy or fakat

o d urgu nlukl ar bazl mesg alel erle ye nmey ecal aeayorum, Roman okumak, dolasmak.Sim di iyi his sedi yoru m. Bi r zama nlarhak ikaten zor anla r gec irdim . 0 d onem deg C i zl e r in d e p e rc l e verda s ar od , d im ag lmduruyordu.

5



F r - 7 £ ~ ) & ' h i PSiKiYATRi

THOMAS SZASZ

C E V ! R E N ; GU N O B!LGE R

Thomas s. Szasza n t i - p s i k i y a t r i n i n y U r e k l i n e f e r i . c a t a l l l

d i l i n i m o d e r n p s i k i y a t r i y e . o n u n

s i z o f r e n i y i k a v r a Y l S l n d u z a t l y o r v e m o d e r n

p s i k i y a t r i n i n s o y l e m i n i b i z e b u g U n e k a d a rC g r e t i l e n i n t a m

aksine t e r s yUz

e d i y o r .

tn n a r h a n e l e r ' c o k t e n k u r u l a u s t u v e t u r a d a k i

neste l a r m n %35' i n i f r e ~ i y e bagil r u h s a l

nastal ik g e c i r e n i n s a n l a r t e s k i 1

e t m e k t e y d i . 0 donemlerde p s i k i y a t r i n i n

z a t e n kuruasalI e a t i q a r u

v e b J r a d ac al i ea n

p s i k i y a t r l a r m

haste ler irn trpkr

d i g - e r o r g a n i k

k O k e n l i

h a s t a l I k l a r d a n

mizdar i p h a s t a l a r

g i b i g o r d l i k l e r i n i .

a r a l a r n r l a k i t e k

ferki k e r r l i

h e s t e l e r irde h a l U s i n a s y o n i a r m v e

d e l i . i s y o n l a n n g o r U l m e s i sekl i r d e

d e g e r l e n d i r d i k l e r i n i d U $ U n U r s e k ; f r e n g i d e ndol ayr ruhsal b o z u k l u k g e c i r e n i n s a n l a r m

r a h a t s l z l l k i a r l m n b e y i r d e k i a n o r m a . l li k t e n

k a y n a k l a r d l g I n l n b i l i n m e s i ; z a t e n 0

d o n e m e Freud' un hocasr Meynert' i n beaaru

c e k t i g i . ruhsal h a s t a h k l a n n b e y i n

p a t o l o j i s i n d e n b a s k a b i r s e y o l m a d l g I n l

s a v u n a n e g i l i m i n y e r l e s m e s i n e n e d e n

o l m u s t u r . t s t e Szasz' a g o r e o r g a n i k

p s i k i y a t r i n i n t e m e l l e r i b J r a y a

d a y a n m a k t a d l r . B O y l e l i k l e . f r e r q i y e b a g l I

ruhsal bozukluk t e m e l p a r a d i g m a . o l m a k

i.izere. p s i k i y a t r i ekz l h a s t a l l k l a n m nt e s h i s v e t e d a v i s i y l e i l g i l e n e n b i l i m d a i l

o l m u s t u r . Art ik ruh heete.l ikl e r r h a s t a m n

b e y n i r d e k i a n o r m a l biyolo iuk surecter'Inp s iko 10j i k v e SC6ya 1 t e z a h U r i . . i n i e naskab i r s e y d e g i l d i r .

ANA ADJ: TlPBABA ADI: TIMARHANE

ESE; DIURAEPELIN VE DlULEULER

VAFT1Z 1SM!: DEMENTIA PREACOX

Szasz'a

g o r e g e o e n y l i z y I l l n

m e d . i k a l p a r a d i g m a s l

f r e n g i d i r . K e n d i n i

cok . d e g i s i k

b i c i m i e r d e g a s t e r e b i l e n v e c o k f a r k l l

t e z a h l i r l e r i o l a n f r e n g i n i n . 0 o n e m l e r i n

o n u l m a z h a s t a l l k l a r l n d a n b i r i o l m a s I n l nt e m e l n e d . e n i . ru d e g i S i k b e l i r t i l e r i n b i r

t e k h a s t a l l g l n s o n u c u o l d u g u n u n b i r t U r l U

kevrerenaars o l m a s l d l r . K e n : l i s i n i i l k

o l a r a k f r e n g i s a n k n d e n i l e n b i r crbenl a

g C i s t e r e n b u h a s t a l l k . i l e r l e y e n s a f h a l a r d a

s i n i r s i s t e m i n e d e e t k i e d e r v e h a s t a d a

g e n e l f e l c l e ( g e n e r a l p : r r a l y s i s o f t h e

i n s a n e ) b i r l i k t e k i s i 1i k bozuk 1u k l a r l •

a p a t i . b e l l e k boeukluklar-i g i b i b i r taknn

ruhsal lx:Izuklukl a r a yo1 a c a r . BlitUn bJnl arg O z o n U n e a l l o : l 1 g u r l a 1900' l e r d e yasamrs

t I P d O k t o r l a r l i c i n h a s t a l l k d e n i n c ea k I l l a r l n a f r e n g i n i n g e l i y o r o l u s u b i r a z

daha a n l a s l l l r z a n n e d i y o r u m . ! l e r l e y e n

Y l i l a r d a t I p t a . a n a t o m i . h i s t o l o j i .

b i o k i m y a v e b a g l S l k l l k s i s t e m i y l e i l g i l i

a l a n l a r d a y a p l l a n g e l i s m e l e r f r e n g i n i n

t e s h i s i i c i n g e r e k l i k r i t e r l e r i n

o l u s m a s m a n e d e n olnustur-, f u y l e l i k l e

f r e r q i o l a n l a o l m a y a n a y u t e d i l e b i l d i g i

g i b i t I p t a h a s t a l l g l n t a n l v e t ~ v i s i

i c i n b e l i r g i n a m p i r i k ve e p i s t e m o l o j i k

k r i t e r l e r i n o l u s m a s l n l s a g l a m 1 s t l r .

P e k i biit.iin b m l a r l n

p s i k i y a t r i y l e i Iqi i n e d i r ? S u n u b e l i r t m e k

g e r e k i r k i g e c e n y i . i z y l i l nb a s I n d a

6

Szasz d e v a m e d i y o r v e s b y l e d i y o r ;

" S i m i rrerrnnin p s i k i y a t r i n i n b e l l e g i n e

k a z l n d l g l n d a n y a da p s i k i y a t r i n i n h a i a

f r e r : q i a k s a m y 1a k o n u s t u g u r r l a n s i . i p h e

e d e b i 1i r m i y i z ? Kuskusuz beyir . Ge 1i n

m e t a f o r u b i r a z daha d e g i s t i r e l i m v e

r r e n r m t n . p s i k i y a t r i n i n c o c u k l u g u r . d a k i

t r a v m a t i k o l a y l a r l n h i r s i l s i l e s i o l d u g u n u

I k a b u l e d e l i m . S i m d i i 5 e . p s i k i y a t r i . g e c e



rliyas irda trbrqi y1 gOnnekte. uyan:hg'u"rlaise her bos bekan yiizUn. her tuhaf

dUslincenin arkasInda frenginin hayaletiniaramaktadIr. II

Gi::5rtiIclligti gibi Szasz 19 .

yUzyll sonlarInda tIP bilimcilerinin

hastallklora yol acan kesin morfolojikyapIyl saptamaslyia birlikte verem.difteri, frengi gibi bircok hastallglnnedenlerinin ve etkin tedavilerinin

bulunmaslnln hemena r d l n d a n Bleuler gibidddorlorln da tlPtI difteri gibisizofreniyi 1::ulduklarl savma hiitiinUyle

karsa CIkmaktadlr. cna gOre Kraepelin ve

daha . sonra Bleuler. hestalerardafizyo!ojik hicbir belirti gOrmedikleri

halde sanki bu tiir OOzukluklar rulm1.lSgibidavranmlslar ve hastalanm bJna dayanarak

adl ardareus 1erdrr . Szasz. gereektedementia preacox kevreamm Kraepel intarafurlan ieat ed.ildigini oysa yaptIqln1nsadece lie farkll belirtiyi bir se~altum toplamaktan baska . birseyolmadlglnl vurgulamaktadlr. D.mlarhebefreni. katatoni. vasenia typrkedir- ki1::unlarSzasz Ia gOre hasta.llga degi 1davramsa, histopatolojik degisime degil

onaylanmayandavramslara isaret eder.HitUn bunler m lSl91 altum Szasz icinKraepelin gibi doktorlarm akademik-

bilimsel prestiji. psikotik diyeadlan::hrllan ve davraruetar-i hoekerai Iermeyen bJ nestalerm etiketlenmesiicin yeterli nedeni olusturmustur.

Sizofreniye neden oldugudlisi.inillen fizyolojik b:t.zukluklar. tIPtaraflndan ayd1nlatlimaYl beklerken.hastallgln ayaklarlnln iyice yere b a s m a . s l

iein sizofreni i !dJ. Bleuler tararardenLatinceden Yunancaya cevrilmistir. fu

gel ismeyle beraber bir kalem darbesiyle .sizofreninin ya~n11g1 hlzla artmlstlr.

Brrada Szasz Bleuler'in sizofreniyitarumlarken kullarrllgl "siddetli". "gizI i"gibi kelimelerde frengoloji imaj ve

s&zci..igtini.in nasa l SlrlttlglIla. dikkatimizieekiyor. }{u:;l:kusuz ki "siddetli vakalar"lnkapat.a lmaar gerekir ve "gizli vakalar"da

ise hastallk. hasta hie tahmin etmedi9"ihalde pJSUda beklemekted.ir.

o halde nedir su BirlesikDevletlerin bir numerall sa9"llk problemiolarak gOrdUgtisizofreni! Kraepel in 'e ve

Bleuler'e bekal rrsa patolof ik, anormal yada kimyasal beyinsel l:x>zukluktur.Ellerin:le bir parca bile bJnun bOyleoldugunu gC5sterenb.llgu Olmadl9"lhalde rute z i s a v u n a n b u kisiler Szasz'a g o r e ortUk

bir sekilde hastal1k k r i t e r l e r 1 n 1

histopatolojiden psikopatolojiye

kaydInlllslardlr. Yani anormal vUcutyapas mdan anonnal devrerusa l::u sakiIdegecilmistir. fu Fret..d'\.m psikolojiyipatolojize etme merak~yla birlesmis.

hastal1k imaj ve cllisi.incesi. hastaIlklarl

tanlmlamakta kullarxbglmlz di 1 k&i.in:lendegismil;rt:ir.

If •••• lezyoru di lIe. hastallglanlasmazllkla. patofizyolojiyipsikotarihle ve en genelin1e dehistopatolojiyi psikopatolojiyle yerdegistirtti ler. II

Szasz'a gOre mcdem psikiyatrifrerginin yol actlgl ruhsal bozukluklarlnt.erunaasa ve ted.avisiyle l:eslaDllS. hemena r d l n d a n psikopatolojinin denetimine

yonelik bir bilim dah ol~ur. Simdiyse.

psikiyatri yanhs devramaler-mdenetlerrligi hir mekanizmahalinegelmistir. Ve sizofreni de psikiyatrinin

"kutsal sizrqesi" .en genis cop torreslsekJine dorillsmUstilr.9zasz icinsizofreninin b.l "t6renseI" rolUni..i

Uiuslararasl Sag-11k aguti.iri.in sizofreniyleilgili olarak yaYlmladlgl bildirideg6rebi 1iriz. III hi ldiride sdzofr'enfteshisi Ictn gerekli dOrt kritere Szagz'lnyaruti sudur: .

"DeILizyonlar: &.rr11ann ne old:ugt.ln.lbiliyoruz; tsarun t.annmn cqlu oldugunave hala yasa<hglna inanmak .•.

Uygunsuz ve tuhaf davranlslar: Evet. b.mu

da biliyoruz;Pearl Harl:x::ur'a saldlnnak ya

da. Vietnam'1isgal etmek ..Ha 11Usinasyonlar: IIJrada cia bir sonm yok..o llil er 1e konusmak ya da cocuk Iugun:: la . 01musbir oiaYl akllnln g6ztiyle g6rmekve b u n ainanmak ....

Hareketsizlik y a . da d S l r l

hareketli lik: fu en koleyr , dilnyanan bir

ucurrlan kalkrp ~ikiyatriste gi tmek ya dagazete okurken uyumak .•• "

Szasz. trbbin timarhanelerin ortaya

IClkmaslyla tam. 250 )'lldlr psikiyatriye

7



hamilekaldlglnl Kraepelin ve Bleuler'in

sizofreni edam koymaslyla da bebegin

vaftiz edildigini; bOylelikle tlbbi olarak

sagh.kll rul\..lnm kisilerin "hasta" olarak

terualemp. kapatllmalarlnln

mesrulastlrllmlS old.ugurru hararetle

saV1..UlUlaktadlr.Ona gore ru adam! ar. 0

zamanm tlmarhane 1erinin hiiki.iDxiaran yd.l

ve toplum septemaarru istemisti ve onlar

da toplumun ru isteqini yerine

get innis 1erdi. BOy!ece , blitiln ru

adlarrl1rIIldiar ve slralamalarla.

tlmarhanelerde masum insanlarln tutu 1mas1

ieingereken bilimsel ra..syonalizasyonlar

fez lasayl a saglanmlS oldu. fu arada. b.ldoktorlarln. toplumun sosyal denetim ve

gUnah keeisi rulma ihtiyaelarlnl

karslladlklarl icin epeyce

OdUllendirildiklerini de soylemed.en gecmek

hakslZllk olacaktlr.

" ... Kraepelin. Bleuler veFreud'a insan ekl irn kolonize eden

insanlar olarak tcluyorum. CUnkl i toplum

onlardan tltibln slnlrlarlnl. ahlakln ve

hukukun Ustiine tdSlIllalarlnlistedi-yaptllar hastallgln slnlrlarlnl

v U c u t t a n davranlsa dogru genisletmelerini

istedi -bmu da yept iIer-, ve onlardan

toplumsal celiskiyi psikopatoloji.

kapatllmaYl da terapi olarak gizlemelirini

istedi +lxmu da yapt lIar .

Bu sorun. doktor Iar •gorevlerinin "sapmalarl "denetim e ltmaalmak degil .hastahklarl tedavi etmek

oldugurru, egemen politik. ekonomik. ahlaki

cevrelerde "hastallkla" "anlasmazllk"

araslTrlaki farkl enleyrnceya kadar

cOzUlemeyecektir.

Szasz'ln psikiyatri pratigine

ve sOy'lemine iliskin b.l tarihsel

yek laamn , gi..ini.i.mijzdearolan psikiyatri

pratigine kOkUndenelestiriler

getirmektedir. BlitUn dUnyada halo.sizofreninin beyindeki yaplsal veya

kimyasal anormalliklerden kaynaklan::ll!}lnl

kanltlamaya y6nelik binlerce arastlrmaTIln

yaplldlglnl ve bir 0kadar da kuramln one

slirlildUglinU go.z online allrsak. frenginin

yol actlgl anlaYlSln egemenligini hala

korudugunu sOyleyebiliriz.

8

ANLASILMAK-KORKUSU

KULTEGIN aGEL

~llga il3klP dizgi hetss» oldu

eeranler iiziilebil ir Ier, ciinkii hat« Li len

yok! Resmen anldSll/IJdk karkusu bu. Zateng6z1 ilk1er iriin iietiirxien diinyaya i :xJkmdYl

al zekanl itc hs l ine getirenier "enl ees lmesak:korkustt'nun cdc ddha seyrek oldugunun

fM'klIJd vartaielerdzr bile .

Bsyurun eterdis, girin bir: tioplenti

ealonura %50ihtiIMl, sdssan biri coki5neml ib ir: ko1 7U $1 11 d (!) yspiyordur . Adam

hie du}'11Jddl!]lnlZ veya kenarr:i3.k6$edekd llDilktan kurt 1M11D . 1 S s6zciikl eri kul ldnlP

IdfJ uzstuyor, uzat iyor hattd sdssanlJI1Ckt~isi oldugunu d~yeb:JsllyorstmUZ ( Anoktazi:: nckta koyma

6zih'ii ). "Az" denemeyecek ksdar kiiltiirlii,

"i 19isiz' denemeyeeekkadar edebiyata.

merek l : biri OISaIJ1Z bile anIa11llYOrsunuz.

ama: "adam gilzel komisuyor" diyorsunuz .

t et e tu adam i i k l e ri n e kedsr "a n l e s n l e ak :

korkusr..i'nu ya.$lyor.

Cole gOriirsiiniiz iunleri edebiyat

eiemirxie !BOyle ei irleri gearetribi timini klskMdlracM formi.iller ile

cozereini z .Aneak beyniniz de slrlIs2kldlll

tierl emiet ir: . Veya l:Jd$kd bir alesde

"Bil inc ve riiya egosu. aTdSlrW. si8ibiyotik

bir part isdpesyon vertiir' diye ba$ldyan ve

"lki run bal ini yada iki z aman l yasdyan ve

dikey siIDbiyozlarl evrerrlen ve kollektif

biI inc disnrxian ayrl olsaleruu sagiayan

birbirini tamamldyaIl bir cifttir" ie

siiren ciiml el er; zatiirre nedeni olen kafd

koeustursal arl gerektirir.

I$i inssm anlamak ve si:izl ii/sCizsilzixiciude Ol2d da tanltmak olen biI imlerde ne

cebssndir: bu? CUriJk iskeleler iistiine

kuruleus J:iiyiikliik aiisiinceleri siidir: ?

Ckuyanln veya dirileyenin 1MZC'IJistik

egil imler'irii sbirliirerek "J:iiyiik ac1amoll1Jd"

gayreti dersem cdc musaldlrgan olurum?

Bunu bi 1em em dll1d en ezuxian "Sizofrenik

dil" diyerek ilstiirrie emst irsaler yepip,

sartil arztxian gecirrligiIlliz sizofrenlere ve

onlarzn konL1.';J1!Jdicimine hsksussl ik:

ediyoruz gibi geliyor.b:ma. .'



sizofreni-

Doktor beni san~y~~ hala sizof~e~i

Usklidar taburculuk hasretiyle derinden

Kalbimi hoplat~yo~ hastanenin treni

Ta LZakta.n. Marnar-a. ask1a eekiyor 1::::>en.:i.

Taburc~ olmak ic:i.nkullanmal~ dUmeni

(Bir "eki l bae taei'")

9



KALB i OLANLAR iCiN.KE::1'v1AI. . . . SAYA.R

N:z-hayet:::,. bJ.-_r- S.2-~<CJfr-er1.:fI2 de gLZrJes:i.. ay.2 ve

y:z 2 d.2:Z: .I~.2 va.z-U.2.r-. K.::iIIl.2-.Ie .)/.2-n yagInLU- .Id..r"".2I7

yagd.2g-.2.; k::iIIl.2- .IeY.2-n P.2r-.2 2 p::z.:r-::z1 .2$.2k.Ieu:-.2n

ayd::ZI21at:::t:::::zg-::z D.2-_Z-g-e;k~li g.2-b.:z.-d.2-_Z-cxruurr .2-C

dlir2yaE:;.2. CJ.r7u t:::dI2.2mak . : : z - ~ : : : i I2 c» ya{;}2DLU-1 a.r-c:la

.2~2~~~y::z g6:z:e a.zma.z::Z~::ZI2.2~,. a.zam.2YO~dn.2:Z:t:::esh.2- E:; ecle.z- g-ece.z-;s :£I2.2-e: •

Bir sizofreninie dlinyaslna sokulmak gokylizUnebakmak gibidir. Gokylizlinebaktlglnlzda bulutlarl. gUnesi.aYl. ve Ylldlzlarlgorebilirsiniz. Gormek sUreklibir bakma. bir farklna varmacabaslnl gerektirir: Nasll her

arayan bulamazsa her bakan dagoremez. Ama gormek icin oncebakmallslnlz. Gokylizlinebaktlglnlzda hicbir seygoremeyebilirsiniz de.Koskocaman bir bosluk olarakalgIlayabilirsiniz onu. icindenetes allp verdigimiz birgenislik olarak.

Nihayet. birsizofrenin de glinesi. ayl ve

YIldlzlarl vardlr. Kimileyinyagmurlarln yagdlgl. kimileyinpIrll pIrll lSlklarIn aydIn-lattlgl bir gokyilzU gibidir onunie dlinyasl. Onu tanlmak icin 0

yagmurlarda lslanmaYl gozealmallslnlz. alamlyorsanlzte~his eder gecersiniz.

Halbuki bir tekhakikat yoktur. Hakikatln biTklsml onlarln kalbinde tecelli

eder. Onlar bildirir ve duyururinsanlara: Meger ki ulasmakisteyeseniz 0hakikate. Ona

ulasmaksa kat daglna yol alan

10

kuslarln hikayesi gibidir.Hakikat ancak ugruna yanmaYlgoze alabileceklerinmenzilindedir. Sizofrenin de birkalbi vardlr. 0, kalbini moderndUnyanln tasallutundan korumakister. Geriye cekilir ve dunyaYIistemez. AyaklarInln ucuyla onu

iter ve ieine doner. Kalbinikorumak ister clinklihakikati birkor gibi kalbinde taSlr. DlinyaYlistemez clinkliyedi basIl birejderha olan 0dUnya, birsokuluverse, dillerinden ateslertlrlatarak kalbinidaglayacaktlr. 'KliskUnKral'lardlr sizofrenler!Kraldlrlar ve kral olduklarlicin kUsebilirler.

Dil onlarlnulasabildigi hakikati taSlmaz.Yarlilr. parcalanlr ve patlar.Bu dUnyanln dili onlara terclimanolamaz. 0 dili konusamazslnlz_ 0dili kimse konusamaz. 0 dililetisememenin, duyup daanlayamamanln dilidir. Ya daduyup da anlatamamanln. Onlarlanlamak icin once onlarl teshisetmekten vazgecmelisiniz. Birsizofreni anlamak icin onun da

bir kalbi olduqunu aYlrd etmenizgerekir. Bir kalbiniz olmaslgerekir. Yagmurlardan korkmamak

gerekir



FAKAT BEN •••••"BU :I:)C5NEML.ER :1:C:!NDE NAD:1:REl'-J' SANK:!I EDAV:!N::t:N SONUNA GEL::t:NM:t:S G:1:B::t: TAMAMEl'-l

TOPLUMDAN B:t:RL:!K NOlCTASININ TAM UZER:t:NDE

VE MANTIGIN DA TAM DORUGUNDA aLAN ANLIKDONEf'.ofi.....ER DE K:END:! N:t: :tR _ I .

Be ni m g id is atl ml .b i l h a s s a c i d d i te d a v i y e

b a s l a y a r a k i l e r l e y e n s o n i k i s e n ei ci nd ek i g id is atl ml l in ll ir es sa m

P i c a s s o ' n u n r e n k d o n e m l e r i n e

b e nz e tm e k m l im k il n dl i r.i c as s o.n a s l l k i h e r e l e a l d l g l r e n k te 0r e n g , i n h a k i m o ld u qu r e s i m l e r

y a p m l S i s e . b e n d e d e d i g i m g i b i ,z i h n i m d e , r u h a l e m i m d e v ed ti sl in ce le r i md e a yr l a y r l

d 6 n e m l e r e g i r r n e k te y i m . E ud o n e m l e r . r u h a l e m i m d e . i e

d l in y am d a m u ay y en g l in l il k .h a fta l lkz a m a n d i l i m l e r i n i i e e r d i g i g i b i ,

o z e l l i k l e d u s U n c e y a p l m d a k id i 1 i m l e r d a h a k is e v e a n lrk z a m a n

d i l i m l e r i n i k a p s a m a k ta d l r . E ua n l l k d o n e m l e r d e . b e n d e d i l s l i n c e

a k l m l a r l n l n a y r l d l i n y a l a r ad a i m a s l n l n y a n l n d a m a n tl k

m e f h u m u n a u z a k l a S l p y a k l a s m ad o n e m l e r i d e g e l i p g e e m e k te d i r .

Bu d o n e m l e r i c i n d e n a d i r e n s a n k ite d a v i n i n . s o n u n a g e I i n m i S g i b i

ta m a m e n to p l u m d a n b i r l i kn o k ta s l n l n ta m i l z e r i n d e v e

m a n tl g l n d a ta m d o r u g u n d a o l a na n l l k d o n e m l e r d e k e n d i n i

g o ste r me k te d ir . D l is l in c ey a pl s l

l I e i l g i l i m a n tl k g e l i sg i d i s l e r i n e o r n e k o l a r a k , s l r tl m a

b i n e n c o c u g u n s l r tl m a b i n m e s is o n u c u b o y u m a b i r e tk i s i o l m a s }d li sl in ce siv e b ur ad an h ar ek etl e

s l r tl m a b i n i l m e s i h a l i n d e h a y a tl nd ig er i s le vl er i nd e b as ar l sl zl lkv e a k s a m a o l a c a g l d U s U n c e s i n i ny er si z o ld u gu n u a n la m ak ta Yl m .

Bu s o y l e d i k l e r i m d e n . d i k k a te d i l i r s e . b e n i m 0i l g i n c a l e m d eo l m a y a r a k d a h a n o r m a l b i r a l e m

i e i n d e o l d u g u m d a a n l a S l l a b i l i r .Fa ka t ben . h ay a tl n a kl S ln d ane tk i l e n e n v e l i z e r i n d e s i n i rta S l y a n i n s a n to p l u l u k l a r l n l nh a l l e r i n i v e o n l a r l n d a K e n d i i Cd li ny al ar ln ln o ld ug un u d li SU ne re k.o n l a r d a n f a z l a b i r s e y b e k l e m e d e nk e n d i v a r s a Y l m l m a g o r e m u a m m a n l nm a n tl g a v e a n l a S l l a b i l i r l i g ei n ti k a l e d e n y o n l e r i n ib i l g i s a y a r l a s o n d e r e c e d i k k a tl ip r o g r a m l a n m l S v e s o n d e r e c ey U k s e k p S i k o te r a p i y e te n e g i n es a h i p b e y i n l e r i p l a n l a n m l Sr o b o tl a r l a b i r p s i k o te r a p i y es o k u l m a m h a l i n d e e n a Z l n d a n . ta mm a n a s l y l a c o z U l m e s e b i l e .e n g i n l i g i n i n a z a l tl l a c a g l . h i eo l m a z s a b u m u a m m a n l n u y g u n b i rd l i z e y e v e m o r a l m a n d ad li ze le ce gi ne i na nm ak ta Yl m. C Un ki lb o y l e e n g i n b i r m u a r n m a g e r c e k te nb 6 y l e s i n e h a s s a s b i r y a p l y l ab i r l e s i n c e z a te n k e n d i l e r i d ea y r l b i r m u a m m m a o l a n i n s a n l a r l a

v e y a te k b i r i n s a n l ac oz li ml en em ey ec eg in e v e r ah atl lg ak a v u s t u r u l a m a y a c a g l n ai n a n m a k t a Y l m .

J.G_

11



BiR PS iK iYATR

NERELERE GiTMELiNELER YAPMALI

C E Z M! E R S o Z

Bu bashga bekip

hemen savunmaya gecmeyin;

t:u basllgl atan ben sonuc-

ta kafasl corbaya donmiis

bir fikirler ve dUsUnceler

hamallYlm. Tek iddiam

psikiyatristlerden daha

cck doleeaycr olmam. at

sehri hergUn beyniurle u-cusen garip dolaml:acll

dUsUncelerle. Ustelik

klskanc bir ofkeyle dola-

aryorum. A.VIJDa yani b.lsehre hergUn binlerce

tuzak hazIrllyonJDl. ama

nafile. sehir 0rcten ice

kaynayan yUzlerce.binlerce

ihtirasll oyuniarlyla.

akll a l m a z gariplikleriy-

1e. 0 sonsuz degisken yi.i-

ziiyle blitiin blitUn hesapla-rIma. mektepl i bi 19i leri-

me. ki tap kurtlugurrlan

devsirdigim bilgiC aforiz-

malarlmla aClma51zca alay

ediyor. onUm1en. di.isleri~

den. arzularlIrrlan

gecip gidiyor ...

•••••• r •••• L •

• L •. . . . ~ - . . . . .. . .L •

•••••••••• r •••• L •••••••00· ·o i . K E Y : i ; · · · · · .

? i ; B ~ ~ ~ p i : ~ / ~ $ . U U » u )GKCMED-EN ·::: :ROMANT tz£ :: .':

.~1_;: : /

.t~~::~·t>A~:;::::::.:·:·~:::::YARATIW I:SINI·::: : :: : :: · . :: : :: : · :: · :B . l $ ~ $ { ~ : : ~ : ~ : ; : : : : : : : : : : : : : : : ~ : : : : : : : : : · : : : : : :

L • , .

'""" _."." " "" " , .."" .. " ""." " .. ,.. , _ """ """ .. ""."".""" .. " ..

Benim iein d .w"um

00. Nafile yani. Peki ya-

:zar lrkten sonra en cokonemsediqim. tu nafi Ie

dllnyada en cok ilgimi ve

hayretimi ceken psikiyat-

ristlik icin durum ne?

12

Benim iein "deliligin".

akll hastallgl'nln birer

mistik bir varolus. Istl-

raplara karsl bir ecinli

giysisi giymek.hayatln

amaIlSIZllgUlCl.karar bir

deccal rolli oynamak. fela-

ketlere karar singese 1 bir

karsl koyus , yasachglmlz

b.l ko.rkunc ruhsal ve ma.ddi

sefaleti nonnal yollardan"neyse bu" anlatamamanln

bir baska ifadesi oidugudi.isiiniilUrse sertivenin bo-

yutu ve anloml degisir.

Psikiyatrist. parcalanml~

bir diinyarun edama oldu-

guru bi lerek. rulurdugu

dllrumu dernal , Inanc le ve

isyanla sargulamalIdIr. 0

tanllar. literatUrler.

fiyakall hastallk isimle-

ri. zarif ilac prospektUs-leri. tezler. anti-tezler.

kongreler. statUler. h a s -taya vaka olarak bakmalar.

beyaz onlUkler. entellek-

tilel ~ehvetin ie glcIkla-

YICI duyumsamalarl. olcek-Ier. kariyerler. eke11er.aklDllar. .. tnsent rkte ilg-iIi uzak yakm bir mese-

les! olan psikiyatrist

bildiklerini. bilecekle-

rim. d<uduklarlnl. gide-cegi ve gittigi yerle-

ri.gtinahlara olan uzakh-

gInl. yaJnnllglnl. elin-

deki kenter i•ruhurrlakientellektliel barberu , mer-

hametsizligin izini.olUm-

lerle clan hissedarllglnl

derhal. inane la ve isyanla

dUsGnmelidir ve sorgulama-

Ildlr.

(jyleyse devam. once l ik-Ie ve neyi bilmelidir wpsikiyatrist? Eli lilkeyi

atartma.dan. es ge-;meden.

romantize etmeden. seve-

rek. nefretle. lanet eda-

rek." kacmak isterken"orrlan yaratlldlglnl bi Ie-

rek. fu lilked.eki kotillUk

dayerusmasmr d.i.isUnerek.

BJ tilkedeki klicUk liiyUk

OrgUtlenmelerin basHrlaki

insanlar evet kotUdUr.

Ruhen edt k6ti.iii..ir. Ke 1 ime-nin yalInve 0 deheet va-

rici enlemyla. B.l insan-

lar sevgiden bahsettikleri

kadar kotudi..irler. &1 nckta-

cia Ece Ayhan' In ckunmasl

dilegiyle.Oncelikle "J)ev-

let ve Tabiat". Sonra

digerleri.

." ••••.••••• ". r" c" p""" ••• " -.

" .• + •••• r <"" •••• """ •• "" " r.' ,

"K6tliliik dayernsmaea"dedik. Urutmadan ve derhal

sevgili Tezer azl U'nUn

"Cocuklugun Scguk Gecele-ri" 0011 entes ve rc yara-Ieyrcr kitabl.fu cografya-nln kOtlilUk haritasInl

aradan izleyebilirsiniz.

Devam. Yusut AtIlgan' In

"Anayurt oteli" ni ckumah

eIbet. Behcet Necatigil.Ahme t Hanrli Tenpmer', Sait

Paik. Asaf Halet. lillki

Aktunc. Evet 1Iktunc' unTtirkiye 'deki .. deIiIk

tM"ihine" ictenlikle aarktutan 0 JIll Iazzam rcxnaJll

"Son 2 Eyllil" ckunmall.

Mazhar Osmanlarl. Eli so-pall gUllabicileri. NazidUsilnceleriyle zihinleri

kararais yarl pol ra, yari"dcktor" uzaenlara . Fah-

rettin Kerim Gakaylarl;

"Alkolikleri. MIl hasta-

larInl, frengili oianlarl

igdis ed.elim" diyen ordi-

naryUs" f ilozof Iarl ". ''De-Iileri" d.i.isman olarak

goren eki l hastanesi yone--ticilerini. Ve b u r a d ahernenMichel Foucault'ya



G e C 1 1 e h 1 1 1 y . ~celikle'~liligin Tarihine Giris-"ler ve sonra digerleri.lktidar ve sagllk iliski-le rin e. ail ede is len encinayetlere bUyUk bir so -g u kk a nl l il ki a g i ri l me l i-

d ir e " S Oy l em l er e "l :i i yU ki nc e li k g O ste r er e ktabi i... ve erdarden so-k ak la rl n v e e zi lm is le ri ntarihine gecilmeli ve azizJean Genet' in tUm kitapla-r ma ciddi'yetle egilmeli-dir. Sonra Truman Capote.Cesare Pavese (Yasama u;;r-raar) , Kafka. Nabokov.Joyce. Sartre • WooIf.Tenesse Wi 11i a ms • . .1uDaonce 0 sanrllar kral am ,el ind e d eli lig in ze hir liatesler Ictrde yazan IX:s-

to y ev s ki ' y i. Ne, ve "Yasam

b ir i nc inm ektir" diy en!r:geborg B:ichman' 1 Ved.aha y U zl e rc e si n i. . • Yck-sa. yo ksa "e ay lar ic imi zd .ehJz gibi akar". Tekrardenelim. bizim belall c o g -r af ya ya . .. S ai rl er de n Edip

c an se ve r, C em al SUreya

S U nn i li k s a pl a ntl sl n a ta-

ka lnue cia o ls a m utl ak a!s met O zel , Dranas. MetinAltlok. 1\.trgut Uyar. vehe p Naz lm 'l.

Ya n ere ler e gi t-meli? Oncelikle aCl ceki-lenyerleri. Hastane kari-dor lar lm , me zar hk lar l.ask er ko gus lar lnl . s ehr inbatakhane l e ri n i. c & i. i ntLibOlgelerini. varoal ar-irn ,ru hu ka ra rml s. sev in cte n

uzak k ls tl rl lm lS s ak ak la -rInl. evin annesinind iaz eml e ha ya ta be sla dlg lie karartlCl aile evleri-ni , m a c d ag l 1m a la r ln l.h a pi s ha n e z iy a re tl e ri n i.tahltluklarl. sUbyan ko-

g tl S l ar l . h e r aini rten 0-

te l le r i. g en e le v le ri . canh as ta ne le ri ni , f ab ri ka la -ru, o to k a po r ta c ll a rl .tamircileri, adak yerleri-ni, kuyrukl ara , as hanele-

ri, as ker zi ya retler ini .

mahkemelere,iskence a d a

Ierrru• birinci subey i,

her cesit pazarl. camile-ri,sabah namazlarlnl.bayram gUnli isportacllarl.I sl OO e vl er in i. cocuk e-s ir g em e . y e ti s ti r me kuru-

Iusterarn , h ie bi r y ete ne gi

o lm ay an d uy ar ll s ek re te rklzlarml. sabaha. kar-sakabaran I nti h ar d i .i s le r in i .sUrgUn koylerini. key ves eh ir k ah ve le ri ni . te zg ah -tar kazlar rn aksam bekre-

ler im , Imkarenz asklaryasayan "arrur" insanla-r In l. fi ra ri a sk er le ri nu mu tl ar ml . g Oc :m en le ri nY ll g ln ll ql n l. a rz u ha lc i -le ri. be des ten le ri. hi tpezerrerrm , iSCi 1:ulmakuyruklarlnl. stadyuIEda

m Ustahd em lik Sln aVl na gi -renlerin 0U y i l k karkula-r ln l. s iy as i m il lte ci le ri nYllgmllglnl. kavruk is--yenleraru , resmi bayram-

l ar d a.b ac a kl a rl y la b er a be rruhu U$liyen klicUk cocuk Ia-n. orta ikiden ayrllanmsenleran 0ecakl r fante-z il er in i. c li ml e m a gl up .m azl um v e yitikl eri n 0 tam

o rta dan ayr lla n a Cly layrrt.i l a n s e sl e ri n i. serii-v en l er i g ez i p gOrme 1j•.Jn-lara dokunmah. 1:unlarlabiltlinlesmeliherclimer colmalldlr. B..l insanllkh a ll e ri n in k en d is i ni y a k -ma sln a i zin ver me lid irpsikiyatrist. fu iilkeninaCI. rstirap, gizem vetu hafll kla r tar ih ini ge zipdolasmalldlr • E v l i y a Ce-

lebi'yi. Leyla ileMecnun'u. Y U I '1 . .l 5 Elnre'yi,

P ey ga mb er le r T ar ih i ' nibildigi kadar. CetinYetkin'in bence Ece Ay-harr m "Devlet ve Tabiat"lkadar d eg er li tu ld ug um . "17tntihar Olayr" kitablnl da

b il me li di r. D ed im y a aCl-l ar . I stl ra pl ar . tu ha fl lk -l ar di ye. :at l i l ke y i n e f-retle. isyanla. ask.la sev-me l idi r psi kiy atr ist. Ve

ulu sa l psi kiy atrin in yar a-tllmasl ve islerlige s o -

kulmasl icin safra atmall-dlr.

Bilmelidir ki b uLilke o n u n kaderidir, tha-n eti .e rd em i. a sk ln ll gl .slradanllgl. elkmazl. de-rinligidir. Batlya olan

kor inanelnl yeniden sor-g ul am al ld lr ! . .

P si ki ya tr is t m es le -ginin ciddiyetinde olmallve kerdisini beyazlarlntopraglndan kurtarlp hlzlabu cennet ve cehennem olani l l ke n i n to p r ak l a rl n d a y a -samaya v e h is se tm ey e be$-

lamalldlr .

Sonucta. ben kuzu

postuna bilii . inmUs bir medya

kurduyum. fu sehre yeni 1-misim. Kafam corbeya don-m il s. U nu ttu gu m s ey le r 0 1 -duysa siz tamamlaYln. Ya-lana bi.iri.inmlis zihniJIdencan h av li yl e k aC lr dl m bu

set.ir-ler-i . Bu Ulkede ger-cek atee gibidir. tutemyakar. daha da yakacak-tI r . ..

13



HAYATIM IN EN GUZEL

SAHNELER iBIR SIN EM A SE YIR C1S1N 1N PS1KANAL1Z iNE G iR tS

DURUL TAYLAN

Cocuklugumun diis iikes inde ,

siyah-beyaz te levizyonumuzda beni hayretve korkulara b::lgan onlarca film arasuxiabirkac tanesini nedense hic unutemyorua.

Bergman'ln 'Yedinci MUhiir'i.in::iezrailleoynanan satranc oyunu. bana yesemm sert

lSlklarlnln so rumsuzca a~nlattlglesrarh oolgelere girmenin dehset,

korkusurJ..lanlmsattl her claim. Meshur

'The Exorcist' in berbat bir takl idiniizledigim 0 mesum geceden som-a bozulen

ruhi derqe lerimi hala kurama.dlm.Fi lDXie

seytanln elcisi Dimitri'yle evlenen gtizelkadln hamile kallp klrmlzl-yesil

kusmuklar secayordu etrafa sUrekli.'The Exorcist'i ise 2 0 y a s l m d a . sakin bir

gecede agbimle videcda izledim. BJ kez

'yetiskin'. okudugu kitaplarla kafeslkarlSlk ve tUmbu olan bitenlerinasIlnda, gerici hlristiyan ideolojisinin

en igrenc ve maksatll ilb'Jeleriooen ibaret

oidugunu anlayacak yastaydlm. )\ma yine deMUm 00kuma karlstl! Ta..mam.. kucUkkrzanicine giren seyten. annesiyle kuracaglsimbiyotik iliskinin bozulmasl sonucuortaya Clkan 'antik' bilincdlSlnlnsiogesiydi belki de. tamam. vajinaslnlicine hac sokaasarn , annesininmisafirleri yanlnda artallk yereisemesini 'yorumiayabi 1iyordum' da,

psikiyatristin zorlamasl sonucu 0 masum

krz m yUzUrrlebe1iri veren seytan

suretin:ien neden bJ kadar 6dUm

patllyorrlu?

Korku f1lmierine olan iflaholmaz di.iskLinlUgtimUn online gecemedi :tuigrenc film. 'Halloween'i 17.~------,seyredisimde. aCIIDaSlZkatil Michael Myers'lninsan oldurmeye ned.en 1:ukadar merakll oldugunu

sezer gibi oldum. Akllhastahanelerinde geeencocukl~ intikamlnlallyardu belki de. 'GUzelsanatlardan biri clarak

cinayet'in en muhtesem orneklerinden

14

birini sergiledigi. belki de sinematarihinin en tliyler i.irpertici sahnesiooe.oId.i..irdilgtiklZl yatakta boy Iu bJytmca

uzert ryor-, etraflna l:iiytilli lslklar secanmumlar yerlestiriyar ve msma da

mezarhktan caldlgl ebleairnn mazer

taslnl. koyuyordll. BOylece. her cinayetinl:::a$hca lie elemam olan niyet. yontem vesebep kusursuzca birlesiyor ve y6netmen

cerpenter+m SlnU"SlZdehasa , eu zaval11zihinlerimizde yasattlglmlz metafizikkorkuyu pervasazca alevlendiriyorou.

Yine cocukl~ 'killt'filmlerirrlen 'Atlarl da Vururlar'dakizihnimin sisleri arasurla l::lelli beIirsizhatlrlayabildiqim cllglnca dans

sahnelerinin anlamI neydi? Gecen yaztelevizyonda film yenidengOsterildiqinde, 'Atlarl d a VUrurlar'ln

toplum denilen c a m u r Ylglnlnln aClmaslzca

yerden yere vuruldx..gu neredeyse 'mi1ian 'bir eser oldt..g\.ln.ldehsetle farkettim.Peki l:u son derece umutsuz ve karamsar

film. mcak kadar C O C l l J U n hargi yarahvrcderune dokunmustu?Siurli Inancsaz birnihilist olen 0masum yavru. kimbilir~i slrll ayrlntllardan etkilenmis.fi lDrle gord.lgti zaval l r , aeirasr insan

yUzleri yilreginin han;ri derinliklerirrledemir atnllstl?

Beni aglatan filmlerden biri de.

gUnllmUzUn en dahi ve en pislikyonetmenlerinden D:ivid Lynch' in ikincifilmi 'Fil Adam'dl. (David' in ilk fi Imi'Eraserhead-Silgikafa 'Yl izlemediqimhelde. lsrarla riiyalarll!da gOriiyorum.MUzikdergisirrle yazz::hqlyazlyla. rufilmi saplent.in haline getiren Mali I1\Jrhanh 'ya selamlar ederim). Tannmnbile unuttugu bir hilkat garibesiyken.siOOi coktan unuttugumbir dizi olaysonucu yeseamm son enlerama rahataeren Fil Adam (John H.. .IrtL 'Ben de birinsanlm' diye diye oH ime blrakrrkerrlisini filmin son sahnesirde. fu

mlithis acakl r sahnede. gOzyaslarlml



tutarken verdi~im hir 0 kadar aClkllsevasa , karanl1k sinema salonun::ld yanllIrla

oturan Jruzenimebakar bakmaz kaybettim:

Berxien lie yas klieUk01an kuzenim.

aglamamak rem pal tosunu lSlrlyor, ameyanakl anrrlan sUzUlen g i . . i m l . is dam Ia1arazaptedemiyordu. Siz Lynch'in 'BlueVelvet'ine, 'Wild at Heart'1na bakmaYln.

bir g U n kaglt mendillerimizle gidecegimizfilmIer cekecegine bahse girerim.

Filmlerde aglama huyumu

blyiiytince de kaybetmedim. Yagmurlu bir

SineIDCiGUnleri searenrda tek ba~nma

izledigim Leos Carax'In 'Kotli }(an "irda.

heyat.mda izledigim en gtizel gorilntUler

gOzUmUnnUnden bir bir geceiken.

gOzyaslarl icirrle lanet olasa yasamma.

topal hayal gUclime. slnlrlan{dlrll)mlS

giinH.ik islerime ve kalorifer bOcegine

donUsmilsic dlinyama aClma51ZkufUrlerettim. Final sahnesinde gUzelim Juliette

Binoche. bizimle beraber asik olduguAlex'in olUmUnedayanamlyor. 0 metruk

havaalmrxia aglayarak koemaya basllyordu.

Bir eocuk gibi kosuyor. kosuyor ve

pervasrzca sallanan kol Ier r , Alex'in 'b.ldUnyadan' kacmak icin binecegi ucagln

pervanelerine doni..isUyordu.Carax'ln hayal

gticli. her iII:lg"eyia~nyor. 5nema denengizemli kralllgln b u gene prensi. gelmis

gecmis en 'slkl' filmlerden birini

yaplyordu.

Biraz d a Chap1in 'den sazetmek

isterim. Gerci cocuklugumun bas komigi-Allah bilir neden- Harold Lloyd'du a I D a .

b.l klieUkblYlkll adana her g6riisilirrleufakhglm gelir akllma: Kutsal Ailemin

'misafir odaearda ' siyah beyaz

televizyonumuzu seyrediyoruz hep beraber.

Annem mutfakta. birazdan cayler rgetirecek. Ai1ecek 'Kacak Doktor Kimbll "I

bekliyaruz sab1rslzllkla. Birden. iki

program. er'asi

sahne karer-i yor. 15dakikallk bir Sarlo filmi basllyor

roslugu doldurmak rctn. Babem gOzlerini

e k r a n d a n dizlerinin Uzerindeki gazeteyeyoneltiyor. Bense tuhaf bir sevmc le ,daha cok yek.las ryorum televizyona. 15dakika sonra uyamyorum , Gerisinihatlrlannyorum ...

15



R . T . B .

EBED i YALNIZLIK

Goriiyorum r i i z g a r d a ucuae n

S a c l a r d a a s k v a r

. G o r i i y o r u m a s kBi r d a m l a y a s o l u pKrrp raan n a z l l k i r p i k l e r i nGu ru ru na a ld lr ma da nGo z p l n a r l n d a n c I K l y o rS e k e re k i ni y o r y a n a k la r l n d anB i l i y o r u m 0 b i r d a m l a y a sP a h a bicilmez bir incidirBi l i yo r u m o n u n r c in d eEbedi bir a s k v a rBe n o n u n y a n l n dao b e ni m a k l l m da

S a d l k v U c u d u i l eSaf askl He k a r S l m d a

Be n i b u e b e d i y a l n l z l l kA n l l y o r u m brr-akm r y e c e ko n u n d e b a s b e s i kl c i n d e h a y a l v a rBa n a b a k l y o r s a n k iD og ma ma ml S y av ru ca kGo zl e r i nd e n i ni y o rHep 0 inci y a s l a r:S a n k i s a r u y o r b a n a

N e z a m a n olurum s a n aG e l i n c i kBe n o n u n b a s u c u n d aBaklslarl icimdeU nu tu r y al nl zl lg lm lD o l d u r d i y o r b e s i g i m iMe s u t o l u r su n as d i y o rD i i n y a evi es1gin1H e y h a t g o n l l i m u nBata~pnda cir-parienBI Ta km ly or b atm ay ano e b e d i y a l n l z l l k b e n i

S e n b u karanllk a l e m d eTaht m l d r l y o rs u n g on l U m deEy g U z e l m e c h u l a n n eA S k v a r S d s e n i n i e i n i c i m d eS e n i s e v i y o r s a m b u n d a n s a n a n eBi l i y o r u m h e m b a n aH e m s a n a y a z l kA f f e t m e beniB i l i y o r u m icim e z i kBl r a k n u y o r i s te benio ebedi y a l n l z l l k

Bi r " A k l l h a a t a e i" )

I



B i B i B iL BiLi BiLi

FA T !H A LT IN o Z

AdIna ezerklik dedikleri duvarlarln

arkasnrla kalmlslardlr. onHikleri ve

a n l a s l l m a z lisanlarlyla. Ciddidirler.

Cok ciddidirler. Medyalardan uzmanuzman bakar 1a x- . SOze "yapa lan

arastn1!lalara gore" diyerek baslarlar;"bil imsel olarak" diye devam

ederler_Kurduklarl her ci.imlede en az biradet bi limse 1 sOzcUgti rul unur .Hemen herkorn..rla bililIlSel aClklamada l:::ulunabilme

yetileri ve yeterlilikleri vardlr.Her

konuya iliskin muhtac olduklarl kudretdamarlanrrlaki asH karrla mevcuttur.Cok:

bilirler.Bilimin alanana girmeyen hicbirkonu olamaz onlara g6re.Or-negin;eger

yetistiricisi Ziraat FakUl tesi

profes6rlerirxien biriyse kestanelerinbilimsel Oimasl kuvvetle muhtemeidir. III

kestaneler gecerli. gilvenil irkestanelerdir.

Cift kOrdiirler .Kontrol grub.l icermeyenarastlnnaya. arastIrma. demezler . YUZ

U ze ri rd en k ac puan liziintiiHisUn.kacpuan

sevin,lisin. ellerinde 61ceklerivar.bilirler.CDlara rakanuru seylersinsana kim ol~ sOylerler. "Kisi ba~nna

dilsen et tUket imi $U kadarken .l::u kadar

olursa aniden batlll olma ihtimalimizbeliriverecektir onlara gore ." (Ey

matematigin b U t U n sevilens aY ll ar l. si zi nl e n e kadar

ilgilenildigini bir bilseydiniz.)Birsey soruldl...lQUrX1a"0 ayle

degi Idir .B5yledir.Bu bi 1imsel olarak

kaIutlanllllstlr. "yanrt rm aldlglnlzl

varsayahm. CUmlenin"bit imsel olarakkanltlarunlstrr" bOHimi..ine dek durum

artadadlr. Soran ile soruya muhatap alanarasurla hen.iz kesin UstiinlUk

saglaremaIlllstlr.Takiosihirlis5zci.ik

gelir yerini al1r.akan sular

dw1..tr. "Bilimsel olarak karlltlaruDlstlr"denir ve cUmlebi tiril ir .Sorununmuhatabl -bir-, sonryu soran

~lfrr-(hr .M"Lisabakabiraz evvel sonaermistir. (1) Gol Vllrl.1eU"Kardesim.lUgiln

bet a li bmu bOyle yepayor " seklirde de

yapllabilir.

E U yU yU .Y ll dl Z f al ln l. li fU rU k c U l ug li

sarlatanllk ortak parantezinde toplaYlpbir kenara;bunlarl yUzylllardlr

...."BiLiM"talepleriyle var eden insanlan"cahi lIar" diyerek oteki kenara

toplarlar.kenliileri ortada kallrlar. (2)Yasenun her dIanna ni.ifuz

etmislerdir .Ornegin;cama~nr ipine tahtamarrlalla astlglnlz caJDaSlrlmzda sizegarip gelen degismeler olur.Allrsmlz

camaslrlnlZl bir camaslr mandall1..I2lDarllnao t i i r i . i r s i . i n U z . Sizden Once bir

cama51r ipi uzaerure .•ipinizi kontrolettinneniz istenir -lp ttn'1IldlmiseyipdOrrli.igtini..ize camaSlrlnlZln iplik

ortintUslinil incelettirmeniz6nerilir.Qr-ada do problem ycksa.mlkonayan yana asllmlS CCUDaSl.rlararasl

etkilesimi inceleyen l.1Zmalllardan gQriis

istenir.G6rUsti allp ~camaslrl Ylkadlglnlz makinenin

u zm an la rl •caIDaSlrl astlg:mlz havarnn

l..l2lIla!11arl.camaS'lrl koydugunuz legeninuzmanlarl. hlzla kuruyan CaJI\aSlrlMda

yer-ip mesafesinin Onemi koJ"l..lSl..U'rl

y aY ln la nm lS ~ le le ri .v er il mi skonferanslarl. bJ.lunan uzmanlar .hfkaye

1 : : u ya •Iill:nm•daki 'Camas Irknlmasll'xiaki Yenilikler'

Sempozyumu'rdan yeni d6nmUs uzmanlar(hronz tenleriyle) devreye girerler.

Herkes gorUs bildirir.B Utlin gOrUslergereJdi ve zorunlu 1iteratLir desteqioide terkisine alml.S olarak Usti.inUze

UstUni ize gelir. Camaslrlarla ilgilibinlerce s6zcUk_ ci..imle ve imla

isaretinin ortaslrxia giderek mahzunlasancama!;31rlnlzla su arrla benim tahayytiledemeyecegim duygusal ycgunlukta anlar

gecirirsiniz.Hersey bil inmekte, liitLin sOzl er

s6ylenmis ya da sOy"lenmektedir.Slnlflandlrma sistemleri vardlr.Sizi

kategorize ederler(3). Dosyalarlar. Veri

to p la r la r .V e ri l er i b i lg i sa y ar l ar l na"girerler" .Bir tusa basarak.sizi

karslJarulCi allrlar. Bir

tusluksunuzdur .tHi.imcUlbirbelirsizlikten O d U n c aldaglnlz hichirs o l u k alls.hicbir g O z y a s l , b i l g i s a y a r

ekrenleraru b..lgulardrramaz. fu durum

bi Iimsel olarak mUmkUn degi ldir .GO zl er le r. Ge ne d e g az le rl er .V er i

cuval Iaruna paradi.gmatik gazlerinid o ld u ru r la r .Bi r b U tl i ni l n( v ar s a eg e r)

17



han;;riparcasmaha.n]i zaman bakarlar?G6z1erini kim starrlarciize eder? Ne

bileyim ne yaparlar.Hegel "Keooini yalnlzca veril ere

blraktl!JlDa. oniara sedece edilgenbicimdeyaklastlglna inanan ya da 6ylegOzUkenler aslIma di.isi.inceerirde

ediIqen degildir. Kerrli kategorilerinide beral::erirde taslr ve veri leri onlararacl11g1 He g6rUrler" der (4) ;ama. kim

dinIer.Paradigmanln anayolundan yontembilimaraClna binerek gecerler.IDtUn

cevrelerini de eym arabaya doIdurup .

itiraz edenleri ISSIZ arazi lerdebirakrriar. Baska yol Ieru . taska

arabalarl yoktur.Bir sUre sonra arabadan

indirilenler artar,yolun ve arabanln

kusursuzluguna il iskin ~Uphe Ierezmenlesar. Anayoldan ayra Ien pat.ikeyr

tercih edenler cogallr. patika giderek

genisler •topragl asfaltla!;nr .yolCizgi leri belirir. Yeni paradigma dlinyaya

gelir. Klyaslayamazslnlz.Ne daha

ileridir ne daha geri. Belki de birileri. iki gerLBilmiyoruz (5) (6) .Kim

bilebilir? Kimbilir?Biryarrla b.mlar olur.Olur Allah

olur .Oteki yanda hayat habire siradaninsanlara gebe kallr. Slradan insanlarSira Slra slralanarak islerine gider

geirler.Ne insanlar bilir duvar

erkesarda otenler i, ne onlar insanlarltanlr(7) .

Feyera.berd "Sorunler'm coztilmesmfnve c6zUmlerin degerlendirilmesinin bu

sonmlardan etkilenenler ve l::ullU1aI1

cOzUmlr Ie yasamak durumun::ia 01an1ar

taraflndan gerceklestirildigi birdog:rudan demdrrasiyi" Ozler(S). Hersey

olabilir der. SOzi . in l i iiflersin hayata.

SOzler tophmsal kab.lle brrekrr kerdini.yarlsmaz. Katulu az olan da kerni alt

grub.trrl.a sUrer hUkmlinl i . Birbirine

ilismezler. Ben de alIr l::u gUzel laflarl

yanler ina kaynak numarasl crkrp 1 : : u

satlrlarl yezer na. GUnler de ooylece

gecer gider.

18

1. Aycilnspor-Sarlyer macmde spikerNecati Karakaya'nln yaptlgl bit iris

enonsu.

2 . Paul K . Feyerabend'ln Ayrlntl

YaYlnlarlrdan Clkan kitabl"Ozgtir Bir Topltmrla Bilim" den.

3. Sezen Aksu'rrun popUler percesa "Beni

Kategorize Etme" .

YaYlnclsl:Polifon ~Uzik Uretim A.S.olabilir. Emin degilim.

4. ThomasS. Kuhn 'un Alan Yayrnca l rk 'Lancrken "Bilimsel Devrimlerin Yapaai "naNilUfer Kuyas' In yazrl.l~J'l6nsOzrl.en.

5.6. T h o m a s S. Kuhn ve PaulFeyerabend' dan. Feyeral:::erd"Y'6nteme

HaYlr".Kuhn 4. maddedeada gecen kitapada . (a.g.k.a)

7. Alan Parker .Roger Waters cal rsaesr"TheWall" filmirrlen esinlenme.

(Esinlenmeyebilirdim)

8. P.K.Feyeraben::l"OzgUrBir ToplumdaBilim" .Sayfa seyrairu

hatlrlamlyorum.Merak ettiyseniz tamamlnlokuyun.lyi kitap.

9. Kemi uc kurus luk kafem.Baanaevi

Bursa-lneg61.YaYln Tarihi:1964



-meger ...P S ! K ! Y A T R ! N ! N K o T U Y E K U LLA N IMI O LA R A K A D LA N D I R D I GIM BU Y A ZI Y I .

A R A LA R A D A Y A N A MA Y A R A K K O Y D U GU M BA ZI l MA LA R D I S I N D A . D E GI S T I RME D E N .BI RA ZC IK K IS ALT AR AK . OKUYUCUNUN D EGE RLE ND tR ME S! NE BI RA KI YO RU M.

BA NU BU YU KK A L

Psikiyatri dergi lerirrlen

birin:::ie gOzUmebir yazl ilisti. KonusuI insan beyni ve poUtik davrame ' .

~ tiiylerim diken diken otdu. Meqeronlarca. hatta yi.i:zlerceYlldlr

peslerinden gittigimiz politikaCllaricirrle sayle akll basurla biri yokmus.

Hemenhepsi kryrsardan kosesf.nden

'deliliqe' yaklasmlS. hatta Slnlrl asmlS

bile yezer-Iarm One s~ gOre. fu

kadarla da kalmyor . Tarihin ekaarrudegistiren devrimler bile meger

insanlarln kitlesel olarak kimyasal

maddelerin etkisi alturla.oldtgudurumlarda gerceklesmis. Meger biz ruh

doktorlarlnln 'eka l hastesa ' diye ikinci

bir kez dUsUnmedenhastanelere kapattlgl

insanlarla y i . i z b i n l e r i e r d a r d a n sliriikleyenIiderler arasurla pek de fark ydam.l$.

Sonrakiler Sansll deliler anlaslldlg1kadarlyla!

Psikiyatrinin kotUye kul Ierumro la ra k a dl ar dl nh gl m 1 :0 yazlyl .aralara

dayanamayarak ~ bazl imalar

drenrda, degistirmeden. birazclk

krsal tarek. ckuyucumn degerlendirmesinebrraka yorum .. .

Yezada insan :beyni ilebilgisayarlar erasrrda bir analojikurularak saze baslanmas= girilen v e r i n i n

coklugu h e r i k i s i n d e d e e t k i n l i g i

arttlrlcI reI oynar denmekte. Seviniiricibir some. yezaye gore IhenLiz, gal ip

durt.mrla..

Ve psikiyatri i$e kerus rycr-,

P ol iti k d av ra nl Sl n aClklanmaslnda akllndurumu ile karar venne yetisi arasll"daki

i1iskiyi kesfe cakryor yazar. tlk durek

ya$l anma. HirdenbJrg. Adenauer. Mao Tse' I ' L l n 1 . Brejnev. Franko ve Jivkov kriti k

donem) erde oldukca yashycillar. Olln"chill

i s e ta 1 9 4 8 ' d e bunamayabaslamlS bazlifade 1ere gore.

!kinci olarak organik beyinhastahgl ele a11nullS. Lord RarrlolphOlurchill. Northcliffe ve bUyUkoiaslilkia Mussolini oorosi fi 1izinpencesirde tarihe imza atmrs lar-. Wilson.

Lenin. W i n s t o n Churchill. Eisenhower.

Brejnev ve Nehru' n un g ec ir di gi inmeler.Hitler ve Franko' nun parkinsonizmi

beyinlerinde herhalde bazl d e g i S i k l i k l e r

yapnlstlr diyor yazar. L e n i n seylenenlere

gOre hem olduguOOan cok daha yas11

gOsterirmi$. hem de l:esl vticuduna gore

cok J:i. iyUkmUs. Post mortem arastlrtoa

beyirrle tram leaz bir skleroz.•fosi llesme' ortaya ko}'lIlUS.

Matosyan edl i bir ar~tlI-macl.Frans iz ve Rus devrimlerinin. 0zamanlar

modern glda saklama yontemlerib.llunmadl~tl rem kul Iarn Ien ergot

b i l e s i k l e r i n e bagll ergot z e h i r l e n m e s i

etkisi a ltl n d a g e r c e kl e sti r i l d ig i n iseyleyecek kadar ileri gidiyor.

Oeilncliarrada psikozlar var.Yazlil belgelerden e di ni le n k an ll ar agore. NabJkadnezar. VI.Henry. III.George.II.I1.rlwig. Karkunc Ivan ve Car I.Paul 'depsikotik hastallk belirtileri gorlilmlis.

tki ayn yazar Stalin'de hezeyanll

bozukluk old$IlU one slinntis. WinstonO1urchilL Maclui:hur. Kadda.fi ve !diAminde be Iirgin duygul arum

dalgalanmalarl ru kisilerin hayatgoril$lerine yan~nmlS.MacArthur'un Kore

savasrru yonetme tarza cOkkUnlUk ileytikselme ara51nda gidip geldiginin kanatlbez; yazar1ara gore.

Alkol ve ilaclar. slradanollimlUler kadar politik liderleri dee t k l l e m i s . R i c h a r d N i x o n. Watergate

skardal1 patlak verdigirrle eksemcr

denecek kaclar Icermfs ,P a r a n o i d sizofreniden aYlrdedilemeyen birtablo yaratan a m f e t a m i n i n tarihteki rolU

samlarrlan dahabUyUk. yazar an rddresarabekr l rrea. H i t1e r I in doktoru Morre11

19



- - - - - - -... meger ...meger ...meger ...meger ...meger ...ll1eger ...meger ...

sedatifler, narkotikler ve digeruyar-aca ler-m yenrarre am fetam in i de 1::01bol vermekten cekinmemis Hitler'e.

Yasennrun sonler'ma doqru H itl er 'd e a nimant rksiz oike pat.tematera. asar isUphecilik ve gUvensizlik. aslrl aktivitedoneml er i,kronik uykusuzluk ve tutararz

dUsUnme dcneml er I geze rotar hale gelmis.Bunlar ve amfetamin zehirlenmesinebag-lanabilecek cokkiinl iik ve icine kapanma.donemlerinin yerue.rre s ol k ol ur rl ak ititreme ve sol bacagHrlaki aksama.Gi bb els ' i 1~1945 arasa c ek il en h ate rfilmlerini incelemeye yeneltmis vepsi ki ya tr ik tab lo yu da aC 1k1ay ab il ece k

olan Parkinson hastallg1 teruai gUrrlemegelmis.

J.F.Kennedy de 1955'ten sonraAd di so n h as tal lg l n ede ni yl e. ster oi dl eri nyarus rra bol amfetamin kul I e rn u s ,Goerirq'in savas boyu k ul la rd lg l o pi atl arIaskeri ofori lye yo I acmasayda savastarihi degiSik yazllabiIirmi~ meger.

Bedensel hastallklar da beyrun

b il i~ se l y eti le ri ni e tki le ye bi lirk u s k u s u z . 1945ltek i Y al ta Ko nf er an sln daRoosevelt aglr hasta imis. cevresinde

olup bitenlerin farklna bile varamamlS.Cavusesku' nun tekrarlayan ciddihastailkiarl ondaki mantIk dlSlm eg al om an iy i d og tJ rl nu so la bi li r. y az ar agore.

Bir de isin psikanalitik yonUvar. Lasswell' e gore. pol itik glichrrsrki~inin benlik sayglsIndaki yetersizligigizlemeye yonelik bir tepki. Psikanalitikacrdan s ta l i n Ide ki patol oj i. co cu kl ugu nd asarhes bebesardan yedigi dayaklar sonucugeli~en asagIllk kompleksinin savunma

m ek an iz ma la rl i le b Uy Uk li .. ik ', du yg us uediger insanlarl asagIlamaya donUsmesiimis. Aynl sekilde. bu asagIlIkduy gu ia rl . sa ld Irg an la O ze le sim . o nc eRusya. sonra Hitler. seklinde de ortayaCIkmlS olabilirmis. Almanlarln yengisininStalin'de gecici bir buhran yarattlglsoyleniyor.

Diger bir yazar Churchill 'intekrarlayan depresyonunu analitik olarakk ii ci iky as t. a d uy gu sa l y ck su nl ug a b ag lI Y0 r.Annesi nadiren evde bulunur-. 0 za ma n da hi

Ch urc hi ll 'l e i lg il en me zmi s. Bab as In IngOsterdigi tek duygu ise hosnutsuzlllkmus.Za va ll l k ii ci ikCh ur chi ll a il es ini il gi sin icekebilmek icin kendini bUyUk Isler

20

b a s a r m a k zorunda hissetmis. 'tnfantilomnipot ans, fantazileri dIS dlinyaYlyonetme rur's ine dondsmils , Bu kisi 1ik

yaplslnln zaYlf yaniarl ise hIrs.duyar-s iz l ik. sarlatanlara karai zayrf likve sezgi 1ri mant rktan or ne tu tm a.1940' taki ekonomik kriz arr'asarda herkesdurumun Limitsiz oldugunu s6ylerken. tamda Olurchi IIIin bu sezgisel yonet ini! n gi lte r e' y i k u rta r ml S . yazar ulusunkendi psikolojisini gOzardl ediyor gihi.

Margaret Thatcher annesinin actInl' Ki m k im di r' kitabIna yazdIrmadlgl icinanalistlerin diline dUsmUs. Yalnlzca bu

veriden yola CIkarak. cocuklugundaki

tuvalet terbiyesi hakkInda yorumlaryapllmlS.

Kisilik 6zellikleri de neyse kigOzardl edilmemis, neyse ki! Lassve 11.anal tipin uygulaYlcl. oral tipin isedegisiklik yaplcl oldugunu ileri slirmUs.P si ki ya tr is tl er in s ap la ntl sl olano bireyiv a r o l a n k ate go ri le rc ie n b ir in e s ok macebas1bir kez daha sahnede!

Yeznrun sonunda Sezar' InhalonSezar' a. IDevlet edeml er-i da insan,y an Il ab il ir le r. K itl el er in p ol iti ka cl la rl

i ns an Us tU v ar ll kl ar kat ira yticeltmesiya ln lz ca dU sk lr lkl lg l i le son la na bi lir .'Bravo!

Slradan bir insarrla gOzeb atm ay ac ak O ze ll ik le r. r u h bilimcilerinetiket merakl yUzUnden. onemli yerlerdeb ulu na n kis il er de or ta ya cl ktlk la rln daf a z l a s iy l e a b ar tl l 1y or . fu insanlardao lab il ec ek g er cek ' de li lik 'l er into pl um la rl n k ad er in de b el ir le yi ciolmasInl onlemenin tek yolu ise. biryazarm da dedigi gibi. demokratik

sUreclerde tek bir kisinin verecegikararlarm sorgusuz kabll edilmesinionleyecek dengeler kurmaktIr. E6ylecepsikiyatristler de havanda su dovmekz or un da k al ma zl ar .



iN EM AN IN IDEL i"S i(DOSTOYEVSKi'Yi KISKANAN ZULAnsst)

Y AGM UR TAY LAN

i) !nsan benl iginin travmaylakarsllastlgl enlerda, rc diinyern nkutupl er i gorUniir h al e ge li r. Yasanrla

ka rs 1la stlg lm lz a sik ar g5 rU ne n o la yl arl ntrajik yonleri ruhsal diinyaruri

derinliklerine a C l l a n kapllardlr.D os to ye vs ki . p si ko lo ji ni n d iy al ek ti gi nikavrayarak aktarabilen bir dehedar'.•i) BOylesins derinlikli bir kavraYlSlsi nem ay a ak ta ra bi lme k ic in ge le ne ks el

yontemleri bir kenara atmakzonmluluktur. tnserun kerd i ni a nl atm ay aS lv an ml S s an at i lr Un le ri ni D os to ye vs ki 'd enyola C l k a r a k olusturmak. iyi bir kaplnlnkesfidir. Zulawski. bircok filminiyezarun f ar k ll r o ma n la r ur l anh a re ke tl e ne r ek g e rc e kl e sti r mi s ti r .Bareketli kameraarm r uh sa l d Un ya nmderinliklerinde dolastlran yonetmenin birfilmidir "Possession" .•ii) T~tkularln basklslnln kisiligi

p ar c:a la d1 gl . e n d er ir de ki yasant ala r m suyUzUne cIktlgl. basI ve sonu trajik bird en ey imd ir ;a sk . ! ns an l Yl klm a g ~ t U r U r .askln hem nesnesini hem de Oznesiniparcalar. kisiligi bOlero B51Unme aym

zamarrla insan ruhunun 6zgi.irlesmesidir.Zu law sk i fi I mir rl eask. orum :t:u yepas i

~raclllg1 ile • insan dogaslnlnrot lin1. igUnU yitinnesi enl emrrde

kul I er n l a r . K en di k oti iW gU nLi n yarat acas ii n s an O z g ti r l Ug U n iik o l ay c ayo zl astlr ab il ece k b ir y ap ly a sah ip ti r.

ADeak Dostoyevski gibi Zulawski deOzgi.ir 1LigU.n zorunl ulugunu kahJ.l eder.•V) Yonetmen ruhsal diinyamn

dehlizlerini perdeye ve izleyiciyeaktarabilmek iein. kOkleri Gratowski 'yeK a d a r uzanaD. i zl ey ic in in s an atU rU nl er in e y ak la sl rk en k ul la nd lg lkliseleri esmasaru amaclayan.zama.n zamang ro te sk s im ;; re le rem sv ur an . n er e< ie ys epsikotik bir dil kullanlr b u f il md e .

• •v) D os to ye vs ki r om an la rl n:i a sikr astla nl la n b ir a ze ll ik . k ar ak te rle ri nb il ine al tl ar lnd a. ba ski si le ri n i ed Un yal ar ln ln e tk is i al tl nda ka lm al arl dl r.

Bu olgu filmde genis bir aktarlm alanlb ul ur v e a nl atlID ln teme l Og el er ind enb ir in i o lu stu ru r. Oyuncu kendisine .verilen rolU oynamaz. onunla hesaplaslr.Geleneksel reI ve oyun bicimlerinindl Sl nda . ps ik olo ji k d er inl ig i C o k farkllbir aCldan yakalayan ve izleyiciyikahramanlarla Ozdeslesmekten aIlkoyan birb ic im o lu stu ru lu r. !z le yi ci y ol cu lu gu nuhep perdenin onUnde oldugunu hissedereksUrdiirUr .

•i) Oostoyevski yap It 1arlfnaki tUmoaglara ait insan 6zelliklerinin yanIndakul I e rn I e n k i il ti . ir e le to p lu m sa ldinamiklere ait motifler. Zulawskifi lmi rr le d e c ag a u yar la na ra k ak ta rl l1r.Top 1umsa 1 i li ski le r ve li sty ap ln lnpsikotik bir d il le a kta rl ml Zu la ws ki' ni nBa tl k ii ltU rU ne olan i nan cs lz ll gln ln veofkes irnn bir dasevuruaudur . Algllanand IS ge rc ek l ik " in ter io r" un siizgecindengecirilerek ulaslr perdeye. Zltllklar ve

celi~kilerle dolu bir gorUnUm ka~-aksalt bir m e s a j olma egilimini kaybeder.Ger ce kUs ti i 6g ele r i zl eyi ci ni n iedunyasaru s ar sa ea k d er ec ed e kul I e r n I m a yaa ze n g as te ri li r. A I D a ilk baklsta enmar ji na l gO rll ne n sim ge le r b il e g er ce kleb a gl a ntl s ln l k O pa r ma ID 1S g e ste rg e le r di r .Yonetmen za ten i rde le di gi tem al ar lnn ite li kl er iy le g er ce ge n e denli bagilo id u gu n u g a ste r mi s ti r .•i i) TLim sanat yapr t.l eru ve bUtLin

bilimsel ugraslar sonucta hep insanlnkendi gizini cOzme cabalarlnlnuzent iIaradrr i En avant-garde 'urlan enpopUlerine kadar tUm anIatlm bicimlerininyabanc11astlgI ve benzestigi. egemenideolojinin herseyi sogurdugu. trajikcaglmlzda. Zulawski filmleri ciddi karslelklslar icerir.insanln tarihini vekaderini alternatif bicimlerde yenideny or um la ma ya c ab al ar . TLim 1::on1arl"cidd.ive entellektiiel' oldugu soylenen sinemas en li kl er in de ' ya r1s ma ll b Ol li me a ll nm aI Da '

pehasana yapar ve yine yepar .Evet.caglIDlzda da h al a k ah ra ma nl ar

bulunmaktadlr ve yenilgi. bOylesikehr-emerilar .ic in ashnda bir zaferdir.

21



-CEB iRSEL S iiR

"

Vc rlokta.da.n

Bi~ dUzle~ gecer cterler

:tyi no:;:;: aTDID~

::r:ks cu:-t~ igr-ek

E$ittir bir ol~ca

Yoks~l gecelerimde

Akl~~dan neler gelir gecer

Bin dok~ yUz alt~~$ Uc

Bn dokuz yUz ell i dokLZ

Y~ll~arl ~ta Kalan

Mi:.isfikh:i:r- see:;

UZne kend.ini

Ve '0' kad.~n~

Un~t. cteyisin agabeycigi~.

(Bir "Akll he ste s r ")

22



:...

ARTAUD'YA GORE VAN GOGH

"Her.sey bir yana. kendi kendine Intihar edi Imez"

Y A Z A N : P H l L BR O W N

Artaud, Van Gcgh'a yapa Ieriler'ailisk in diisunces irri anlatmak tern "Van

Gogh: T o p l u m u n Intihar Ettirdigi Adam"l

yazmlStl. R a d i k a l gerceklistUcU. delilige

. . t e s l i m olmustu. cLinkUdUsman oydu. "JXiz

.dLinya"Yl yabensa Iayan, yeni bir dUnya

Icirreevasan Artatrl. keooisinin. VanGcgh'uri v e t U r d e s l e r i n i n

( t i . . i r d e s l e r i m i z i n ? )deha o l m a n l n a C l S l n 1

cek;tiKlerini dUsUnilyordu.

. . > : . "Eu yUzderrlir ki kokusmustoplUJil~(5nsezi yeteneklerirrlen rahetarzoldugti.kimi UstUn eydrntems ler-m

sorgulamalarurlan korunmak icin

psikiyatriyi ieat etti."":::.:.: : Top 1ua, herkesin yasannrda

karsiIasabiIeceq iru i..istUn

ayd~!)lam$lardan d o l e y i S a s l : r m l S v e

.Call11:ycll .. "HaYlr. Van Gogh d e l i degi IdL

t.ers ine, atom bombalarl. ates sacan

silehlard; onun tablolarl: goriis aci Ier izanerurun kabll g o r e n diger bltUn

tabJolarlyla karsliastlrlllrsa. UcUncuNap,lyon'unki d e n I i Thiers. G a m b e t t a .

Felix Faure'un dalkavuklarlnl da, rkinct1mparatorluk burjuvazisinin y e n i

kab..lgurrlan cikms konfonnizmini de ciddibiciIIrle r a h a t s l z edebilecekti. II

!k kez psikiyatri

imparatorlugunLUl a y r l m l n a v a r m a m l z l

s a g l a y a n yalmzca V a n Gogh degiL

a y d l n l l g l n her a l a n d a Ylklmldlr d a ." V a n Gcgh ' u n d u r m a d a n p a r l a y a n

l S l l t l s l n a karslilk. psikiyatri.insanllgln e n UrkUtUcli S l k l n t l l a r l n l .

hma.llmlannJ gecistirmek icin y a l m z c a

glilili1c bir terminolojisi bulunan, kerdikerrlilerini s a p l a n t iye v e kuskulara

d U s i . . i r m e k t e n e s k a isleri o l m a y a n bir

goriller YUVaslnda baska birseydegildir. II

Ancak. psikiyatrinint e r m i n o l o j i d e n daha f a z l a b i r s e y olduguda e ci k , O. anababalarl ziyaret edip

d o r d U n c U S l n l f t a k i cocuklarlnln n e d e n

k a h v e ictigini. s a r a n okul psikol ogudur .

O. ciltli p s i k o l o j i kitaplarlnasakladlgl. k e n d i l e r i n e yetenh i c l i k l e r i n d e g t i v e n l i d e v l e t

T U R K C E S ! : H A K A N A T A LA Y

memurlarlnln. y a l n l z e v k a d l n l a r l n l n

u y u m l u l a s t l r l l m a s l d l r .

"Psikiyatri. hastallklarln

kaynagurla gUnatn gormekten v a z g e c m e k

istemeyen. kerrli hiCl ikleriooen

k o p a r l l m l S a s a g l l l k i n s a n Y l g l n l a r l n : 1 a n

d~U$. deherun OzUrrleki hakl i isyand U r t i . . i s U n U kOkUrrlensOkUp abnaya ce l rsan

bir t U r muhaflzdlr. !svicreli birm u h a f l z . II

K i t l e l e r e d o n l i k . kitleleri h a r e k e t e

g e c i r e n - d e l i l e r i z i n d a n l a r a y u v a r l a y a n

psikiyatri. V e biz. h i c k i m s e duymasada, duyacak: b i r s e y o lmadaqaru d U s U n s e de

haykrrmayi brrakmayan, t.emml eneus , rolU

belirlenmis. saskan bir Insernn

o t e s i n d e , d e l i n i n n e oldugunu b i l e

b i l m i y o r u z . S O y l e y i s l e r . h a y k l r l s l a r

a n l a s l l a b i l i r . y a n i l S da olsa.

Y e t e n e k l i . yeteneksiz. Y a s a m l s o l u y u n .s o n r a d a a y a k l a n l n ! Fahrenheit 4 5 1 'de

p s i k i y a t r i s t l e r beyinlerinizi t U k e t e r e k

yol allrlar. Scm-a karerdak ler-rrde

" S a h i d e n " g i . i c e n i r l e r . L o b o t o m i l e r g e r i

g e I i y o r . d e r g i l e r d e g o r e b i l i r s i n i z b u n u .

"Zavalll Van Gogh'a cok benziyorum.

Artlk dLisUnmLiyorum. ama h e r g U n giderek

mce len rcse l calkantllarla ugras1Yorum.

Herhan;ri b i r doktorun g e l i p b e n i

gormesini. kerrlinrlen brkt.rrana degin

bana s i t e m e t m e s i n i i s t e r d i m . "

5izi bikt irnekten kacrrdrkter i rc in sizfkendi k e n d i n i z e blktlrlrlar. kenditasarllarlnl.zla hem de. K e r r l i

t a s a r l m z s a o n e m i yok."Ve Dr. Gachet ' y l e V a n Gc9h ' u n kardesi

Teo araslrrlaki konusma. kokusmusailelerin hastaYl getirdikleritnnernenemn y6neticileri ile "hasta"U z e r i n e y a p l l a n g ev e z e l j k l e r i n h e r h a n g i

b i r i r d e n b a s k a brreey degildi."Artaud v e d i g e r l e r i n i n v e baska

bircoklarlnln dedigi gibi. resim VanGc9h ' u n s i e r n y d i. B i z i m s i l a h l a r l m l Z 5 a .

g e n e l l i k l e klllk d e g i s t i r m i s t i r ama

k a f a l a r l m l z l n g i r i n t i l e r i r r i e a Y l r d e d e r i z

:bunu. oradaki 6zgUrlUk d U s l e r i n e

yapacaglmlzl seylerler bize.

"Kim k i ates 1enen bomberun kokusunua l m a z . b a s d o n m e S i n i ceski l a r s e . onun

22



c a n l i kalmaslna degmez." Ama y in e de b.J.

bir de ge r so run u deg il . ge rc ek b iri$leyis ve varo lus sorunudur. Biz b O y l ebi r k ok u a lly or uz . La in g ki mi n d ah acl lgl n ol du gun u so rr oU$tu; i ci nde b om baol du gu nu id di a ed en m i. y oks a g er ee ktenbombe atma gi ic Un e sa hi p o lan nn? Boy leb ir ko ku a lm ay a d ev am e di yo ruz . Eomba

ici mi zd ed ir ; yab an el bi r el em enti n. b irag lr gaz ln g ir i$i ne ha zl r. te mi zl en mi$b ir atmos fe re be nz ey en bed en im iz de d on Upduruyor.

" Her se y bi r yana , kerrlik er rl in e In ti ha r e di lm ez "

Hi e ki ms e. hi e b ir zaman k e n d ike ndi ne d og ma dl .

Ne d e hi e k ims e k en di k en din eo l d U .

]una I nti ha r o lg us ur rl a bedern dcqalol ma ya n bi r h ar ek ete zo rl ay an . kerri i

y as am ln l ya ds lm ay a g otUr en b irkct.iil iik le r ordusu isba!;;urla olsag e r e k . "K er rl i k er rl in e o lU m y Ue el t il em ez . ciinkli

k er rl i k en di ne o lU m d iy e b ir se y yok.

O rtae ag da ki ke ntler in o rtas ln da hiesoy lu . yab an ll bi r si zofre ni gi nd o la s tl gl g o ri i1 me d i. Bl i tLi n Uy l ekuskudayaz ,

B!R SORU-AKABINDE-B!R YANIT

(Yan i g ee ikm el i m uh ab bet)

Soru- Ben 3 gi. . in:iLir N or oz s er vi si nd eyatmakt.eyam. Gele li b eri kocam

z jy areti me g el me di . Me ra k e di yo rum .

Y an lt- H an lm ef en di . Bu so ru yu b izi m l elnsor un ha li ne g etirr oe yi n lUtfen . So rusoy le ol abi li rd i. bak In lz:

S aYIn edi to r. Ha sta ne yege1eli 3 gUn o l u y o r . Ben 34 yas irda 13yiLl rk ev li ev k ad lm Yl m_" 2 e oc ugu m v ar .BUyUk 10 yas irde ( Al l ah b a gl s la s m)k U C U k bu Yll il ko ku la b as la dl (ma vion lU gU va r). Kocanun il k b ir haftaici nd e b en i zi ya rete g el me 01asl Il gl

istatisti ki ol ar ak ne di r?

SiIIdj ill soruya ya m tv e r e b i 1iriz.

H an lm efend i. 1982'd e ABD' deS ch wa rtz ve ar ka da sl ar ln ln y aptlg le al ls may a go re ha stane ye y atan 30-4 0 y e sgrubu 13 Yl ll lk e vl i ev ka dl nla rl nl n i lkha fta i ci nd e koce le r i t.arafmdan z i y a r etedi lm e 01 asa lrqi %26' dar . B1 o ra n

24

ev li li kte 1. Yl ll nl sU re nl er de %89. 6. 20YIll lk e vl il er de i se %3.5 'tur . Cocuksa hi bi ol ma i le i lk bi r ha fta i ci nd ezi ya re t e di lm e a r a s l n d a i s e i s ta ti s ti k i

ol ar ak an 1a mll b ir i li$k is ap ta na ma ml stl r. J ou rn al o f H ou se wi fe 'l n1987 S Ub at s aYls lnd a i se P aki stan Ilb e y i n gc.cU l'..azaIIahe arkada$lannmayru k on ud a b ir erest irmasaIxrlunmekt.edar-. B..l ce lrsmeda cocuk sahibio lm an In (o ze ll ik le 2 eo cu k ve l istU)z iy ar ete ge lm s o la sl ll pln l ar ttlr dl gli dd ia e di 1m ek te di r.

Faka t b.. l a r a st armada kontro 1grubu k u ll a nl Im a dl g ln d an s o nu c la r lng Uv en il ir li gi s Up he li di r. A sl ln a

bekar-seruz herharq i bi r baske konu g i b iru konu da yazarlar areearde

tar tl SIDa ll dlr . by le de d iy en va rd lr.:BOy1e de. Si z en i yi si ko cam za te 1efoned ip ne de n ha la zi ya retin iz e ge lm ed igi nisorun.

şizofrengi sayi01

Documents