Skizofrenia Skizofrenia

Cka është psikozaCka është psikoza Psikoza apo crregullimi psikotik Psikoza apo crregullimi psikotik

nënkupton njohjen e shtrembëruar nënkupton njohjen e shtrembëruar (ndryshuar, gabuar)të realitetit të (ndryshuar, gabuar)të realitetit të brendshëm dhe të jashtëm, gjatë të cilit brendshëm dhe të jashtëm, gjatë të cilit personi i prekur reagon në mënyra që personi i prekur reagon në mënyra që dëmtojnë jetën e tij/sajdëmtojnë jetën e tij/saj

Njohja e gabuar e realitetit është thelbi Njohja e gabuar e realitetit është thelbi psikotik dhe manifestohet me psikotik dhe manifestohet me crregullim të percepcionit, mendimeve, crregullim të percepcionit, mendimeve, emocioneve, të folurit dhe aktivitetit emocioneve, të folurit dhe aktivitetit fizikfizik

Cilat janë crregullimet Cilat janë crregullimet psikotikepsikotike

SkizofreniaSkizofrenia Crregullimi deluzionalCrregullimi deluzional Crregullimi i shkurt psikotikCrregullimi i shkurt psikotik Crregullimi skizoafektivCrregullimi skizoafektiv Crregullimi skizofreniformCrregullimi skizofreniform Crregullimi psikotik i indukuarCrregullimi psikotik i indukuar Psikoza postpartalePsikoza postpartale Crregullimi psikotik, i paspecifikuarCrregullimi psikotik, i paspecifikuar

Definicioni i skizofrenisëDefinicioni i skizofrenisë

Skizofrenia është crregullim që Skizofrenia është crregullim që karakterizohet me simptome psikotike karakterizohet me simptome psikotike që dukshëm dëmtojnë funksionimin dhe që dukshëm dëmtojnë funksionimin dhe shkaktojnë pengesa në ndjenja të shkaktojnë pengesa në ndjenja të menduar dhe sjellje.menduar dhe sjellje.

Crregullimi është kronik dhe ka tri faza:Crregullimi është kronik dhe ka tri faza:

prodromaleprodromale

aktiveaktive

rezidualereziduale

Historiati i skizofrenisëHistoriati i skizofrenisë

1852 - Psikiatri belg Morel i pari e 1852 - Psikiatri belg Morel i pari e përshkruajti skizofreninë dhe e quajti përshkruajti skizofreninë dhe e quajti “demence precoce”“demence precoce”

1896-Psikiatri gjerman Kraeplin 1896-Psikiatri gjerman Kraeplin përdorte shprehjën ”dementia precox” përdorte shprehjën ”dementia precox” për tërësinë e sëmundjeve që fillojnë në për tërësinë e sëmundjeve që fillojnë në adoleshencë dhe qojnë deri te demencaadoleshencë dhe qojnë deri te demenca

1911- Psikiatri zvicerran Bleuler 1911- Psikiatri zvicerran Bleuler përdori I pari shprehjën ”skizofrenia”përdori I pari shprehjën ”skizofrenia”

Të menduarit në schTë menduarit në sch Crregullimet formale të të menduaritCrregullimet formale të të menduarit humbja e asociacionevehumbja e asociacioneve tangjencialitetittangjencialitetit cirkumstancialiteticirkumstancialiteti blloku në të menduarblloku në të menduar Deluzionet (crregullimet përmbajtësore)Deluzionet (crregullimet përmbajtësore) paranoideparanoide të referencëstë referencës inserim I mendimeveinserim I mendimeve ide të gjelozisë, grandiozitetit,religjioze, ide të gjelozisë, grandiozitetit,religjioze,

somatikesomatike

PercepcioniPercepcioni

HalucinacionetHalucinacionet

auditiveauditive

vizuelevizuele

SjelljaSjellja

BizareBizare E papërshtatshmeE papërshtatshme dezorganizuardezorganizuar KatatonikeKatatonike AmotivueseAmotivuese violenteviolente

AfektiAfekti

Sheshim emocionalSheshim emocional Afekt inkongruentAfekt inkongruent

Simptomat ndahen edhe Simptomat ndahen edhe në:në:

Simptomet pozitiveSimptomet pozitive deluzionedeluzione halucinacionehalucinacione të folurit e crregulluartë folurit e crregulluar sjellja e crregulluarsjellja e crregulluar Simptoma negativeSimptoma negative sheshimi emocionalsheshimi emocional mungesë e të folurit spontanmungesë e të folurit spontan mungesë e iniciativësmungesë e iniciativës

Kriteret diagnostike sipas Kriteret diagnostike sipas DSM-IVDSM-IV

A. simptomet karakteristikeA. simptomet karakteristike

deluzionedeluzione

halucinacionehalucinacione

të folurit e crregulluartë folurit e crregulluar

sjellje katatonike sjellje katatonike

simptome negativesimptome negative

B.Pengesat në funksionimin socialB.Pengesat në funksionimin social C. KohëzgjatjaC. Kohëzgjatja

dy apo më tepër simptome psikotike dy apo më tepër simptome psikotike për një muajpër një muaj

kohëzgjatja së paku 6 muajkohëzgjatja së paku 6 muaj

Tipet e schTipet e sch

ParanoidParanoid DezoorganizuarDezoorganizuar KatatonikeKatatonike PadiferencuarPadiferencuar RezidualeReziduale

EpidemiologjiaEpidemiologjia Incidenca dhe prevalencaIncidenca dhe prevalenca Prevalenca gjatë jetës 1%Prevalenca gjatë jetës 1% cdo vit në SHBA 2 milion raste të rejacdo vit në SHBA 2 milion raste të reja GjiniaGjinia meshkuj-femra 1:1meshkuj-femra 1:1 Statusi socioekonomikStatusi socioekonomik prevalencë më e lartë në grupet më të ulëta prevalencë më e lartë në grupet më të ulëta

sociekon. sociekon. incidenca e njëjtëincidenca e njëjtë Mosha e fillimitMosha e fillimit më e shpeshtë 15-35më e shpeshtë 15-35 (50% e rasteve nën 25 vjec)(50% e rasteve nën 25 vjec) e rrallë para moshës 10 dhe pas 40e rrallë para moshës 10 dhe pas 40

EtiologjiaEtiologjia

Faktorët biokimikFaktorët biokimik Hipoteza e dopaminësHipoteza e dopaminës Hipoteza e serotoninësHipoteza e serotoninës Hipoteza e GABA Hipoteza e GABA Hipoteza e noradrenalinësHipoteza e noradrenalinës Ndryshimet anatomike (jo specifike)Ndryshimet anatomike (jo specifike) zmadhim i ventikujve dhe sulkusit zmadhim i ventikujve dhe sulkusit

kortikal (CT)kortikal (CT)

GjenetikaGjenetika Popullata e përgjithshme 1%Popullata e përgjithshme 1% Vëllezërit dhe motrat 8%Vëllezërit dhe motrat 8% Fëmiu me njërin prind 12%Fëmiu me njërin prind 12% Binjakët dyvezor 12%Binjakët dyvezor 12% Fëmiu me dy prindërit 40%Fëmiu me dy prindërit 40% Binjakët njëvezor 47%Binjakët njëvezor 47%

EtiologjiaEtiologjia

PsikosocialePsikosociale

FamiljaFamilja

PsikodinamikaPsikodinamika Teoria e infeksionitTeoria e infeksionit

EtiologjiaEtiologjia

PatofiziologjiaPatofiziologjia

Nuk egzistojnë ndryshime qe do të Nuk egzistojnë ndryshime qe do të lajmëroheshin cdoherëlajmëroheshin cdoherë

Shenja të buta neurologjike Shenja të buta neurologjike lajmërohen në 50-100% të rasteve, lajmërohen në 50-100% të rasteve, rritet prevalenca e reflekseve rritet prevalenca e reflekseve primitivesi refleksit të kapjës, primitivesi refleksit të kapjës, stereognozi jonormale dhe dallim i dy stereognozi jonormale dhe dallim i dy pikave, disdijadohokineza ( dëmtim i pikave, disdijadohokineza ( dëmtim i aftësisë izvodenja levizjeve opetovane) aftësisë izvodenja levizjeve opetovane)

Faktorët psikodinamikFaktorët psikodinamik

Testimin e realitetit e pengojnë tre Testimin e realitetit e pengojnë tre mekanizma mbrojtësmekanizma mbrojtës

Projeksioni psikotikProjeksioni psikotik

Reaksion formimiReaksion formimi

Mohimi psikotikMohimi psikotik

Psikoza mund te paraqitet Psikoza mund te paraqitet edhe needhe ne

Crregullimet organike si:Crregullimet organike si: intoksikimi me sub. psikoaktive intoksikimi me sub. psikoaktive

(kokainë,fenciklidin)(kokainë,fenciklidin) crregullimet mendore psikotike të crregullimet mendore psikotike të

shkaktuara nga infeksioni SNQ (p.sh. shkaktuara nga infeksioni SNQ (p.sh. Herpse encefaliti)Herpse encefaliti)

sëmundjet vaskulare (p.sh. Lupus sëmundjet vaskulare (p.sh. Lupus eritematozus sistemicus)eritematozus sistemicus)

epilepsia e lobit temporalepilepsia e lobit temporal sëmundjet degjenerative sëmundjet degjenerative

(p.sh.Huntingtoni)(p.sh.Huntingtoni)

Crregullimet organike Crregullimet organike karakterizohen me:karakterizohen me:

dëmtime të memoriesdëmtime të memories orientimitorientimit kognicionitkognicionit haluciancione vizivehaluciancione vizive shenjave të dëmtimit të SNQshenjave të dëmtimit të SNQ

Ecuria dhe prognozaEcuria dhe prognoza Simptomet prodromale i paraprinë fillimit të Simptomet prodromale i paraprinë fillimit të

sch që mund të jenë akute apo të ngadalshmesch që mund të jenë akute apo të ngadalshme Faktorët precipitues mund të fillojnë Faktorët precipitues mund të fillojnë

sëmundjën te personat e predisponuarsëmundjën te personat e predisponuar Sëmundja është kronike me faza të remisionit Sëmundja është kronike me faza të remisionit

dhe relapsitdhe relapsit Ndjeshmëria në stres mbetet gjatë gjithe Ndjeshmëria në stres mbetet gjatë gjithe

jetësjetës Epizodat depresive postpsikotike mund të Epizodat depresive postpsikotike mund të

lajmërohen në fazën rezidualelajmërohen në fazën reziduale 50% të rasteve kanë tentime suicidale50% të rasteve kanë tentime suicidale 10% të rasteve realizojnë suicidin10% të rasteve realizojnë suicidin

TrajtimiTrajtimi

Terapia FarmakologjikeTerapia Farmakologjike

Antipsikotikët që mund të jenë:Antipsikotikët që mund të jenë:

Tipik (Haloperidol, Chlorpromazine etj)Tipik (Haloperidol, Chlorpromazine etj)

Atipik Atipik (Risperidoni,Clozapina,Olanzapine etj)(Risperidoni,Clozapina,Olanzapine etj)

AnksiolitikëtAnksiolitikët

AntidepresivëtAntidepresivët Terapia elektrokonvulziveTerapia elektrokonvulzive

Terapia psikosocialeTerapia psikosociale

bihejvioralebihejviorale

gruporegrupore

familjarefamiljare

suportivesuportive Trajtimi realizohet në mënyrë Trajtimi realizohet në mënyrë

spitalore dhe ambulantorspitalore dhe ambulantor