školski program - · pdf fileuporedni klavir psihologija ... prijemni ispit polaže se...

MUZIČKA ŠKOLA NIŠ

ŠKOLSKI PROGRAM

ZA SREDNJE MUZIČKO OBRAZOVANJE

školska 2016/2017. godina

U Nišu, septembar 2016. godina

Školski program čine svi sadržaji, procesi i aktivnosti koji imaju za cilj ostvarivanje

obrazovno vaspitnih zadataka i svrhu da promovišu intelektualni, lični, društveni i fizički razvoj

učenika. Školski program se radi na nivou škole i osigurava usmerenost na decu i njihovo učenje.

Muzička škola Niš prilagođava svoj školski program nastavnom planu koji je propisan

zakonom, ali u isto vreme i uslovima i resursima škole, kao i lokalnim zahtevima i potrebama. Rad

na školskom programu i njegovo usavršavanje imaju za cilj da obezbede vrednost i trajnost

stečenih znanja, veština i vrednosti koje učenik stekne tokom školovanja. Takođe, svrha programa

je da omogući stalni razvoj škole i njeno aktivno učešće u vaspitno-obrazovnim i kulturnim

programima i dešavanjima lokalne zajednice.

CILJEVI ŠKOLSKOG PROGRAMA Muzička škola Niš kroz svoj školski program postavlja sledeće ciljeve:

• Sticanje umetničkog obrazovanja koje osposobljava učenika za dalje usavršavanje (na fakultetima

muzičke umetnosti i muzičkim akademijama, kako u Srbiji tako i u inostranstvu) i umetničko angažovanje

(zaposlenje), u skladu sa savremenim zahtevima umetničkih praksi. • Razvoj motivacije za učenje, kao i za prelazak na više nivoe obrazovanja i vaspitanja. • Razvoj reproduktivno‐kreativnih i estetskih aspekata ličnosti u skladu sa razvojnim potrebama,

umetničkim potencijalima i interesovanjima.

• Izgradnju i očuvanje lične umetničke autonomije i integriteta i uspešno suočavanje sa izazovima

budućeg umetničkog života. • Usvajanje i izgradnju opštekulturnih i civilizacijskih vrednosnih stavova koji proizilaze iz nacionalne,

evropske i svetske kulturne baštine.

• Doprinos očuvanju i negovanju vlastite tradicije i kulture putem umetničkog angažovanja i

prenošenja stečenog znanja (u vidu javnih nastupa, individualnih ili grupnih, organizacije muzikih

manifestacija, predavanja, radionica, takmičenja, i tome slično.

• Razvoj stvaralačkih sposobnosti, kreativnosti, estetske percepcije i ukusa.

NAZIV, VRSTA I TRAJANJE PROGRAMA OBRAZOVANJA I VASPITANJA

Muzička škola Niš ima dva odseka za redovne učenike, VOKALNO-INSTRUMENTALNI i

TEORETSKI odsek.

Na oba odseka nastava traje četiri godine i ostvaruje se na maternjem, srpskom jeziku. U

zavisnosti od izbora odseka učenici se opredeljuju za jedan od dva moguća obrazovna profila:

1. MUZIČKI IZVOĐAČ – izvođač klasične muzike

Odsek: VOKALNO-INSTRUMENTALNI

Instrumenti:

klavir

violina

viola

violončelo

kontrabas

harmonika

gitara

flauta

oboa

clarinet

fagot

truba

horna

2. MUZIČKI SARADNIK – teoretičar

Odsek: TEORETSKI

OBAVEZNI PREDMETI PO OBRAZOVNIM PROFILIMA I RAZREDIMA

OBRAZOVNI PROFIL: MUZIČKI IZVOĐAČ

I RAZRED

Stručni predmeti Opšte-obrazovni predmeti Glavni predmet (instrument/solo pevanje) Srpski jezik

Solfeđo Engleski jezik

Teorija muzike Italijanski jezik

Muzički instrumenti Istorija

Kamerna muzika Biologija

Orkestar/Hor Informatika

Čitanje s lista Fizika

Uporedni klavir Fizičko vaspitanje

Korepeticija za klaviriste i orguljaše Građansko vaspitanje/Veronauka

II RAZRED

Stručni predmeti Opšte-obrazovni predmeti

Glavni predmet (instrument/solo pevanje) Srpski jezik Solfeđo Engleski jezik

Kamerna muzika Italijanski jezik


Čitanje s lista Istorija

Uporedni klavir Sociologija

Korepeticija za klaviriste i orguljaše Fizičko vaspitanje

Muzički oblici Građansko vaspitanje/Veronauka

Harmonija

Istorija muzike sa upoznavanjem muzičke

literature

III RAZRED

Stručni predmeti Opšte-obrazovni predmeti Glavni predmet (instrument/solo pevanje) Srpski jezik Solfeđo Engleski jezik



Čitanje s lista Istorija

Uporedni klavir Psihologija

Korepeticija za klaviriste i orguljaše Fizičko vaspitanje


Harmonija


literature

Vokalni kontrapunkt

Etnomuzikologija

IV RAZRED

Stručni predmeti Opšte-obrazovni predmeti Glavni predmet (instrument/solo pevanje) Srpski jezik Solfeđo Engleski jezik



Čitanje s lista Filozofija

Uporedni klavir Fizičko vaspitanje


Harmonija


literature

Instrumentalni kontrapunkt

Etnomuzikologija

Nacionalna istorija muzike

OBRAZOVNI PROFIL: MUZIČKI SARADNIK I RAZRED


Glavni predmet – solfeđo Srpski jezik

Teorija muzike Engleski jezik

Muzički instrumenti Italijanski jezik

Klavir Istorija

Hor Informatika

Fizika

Fizičko vaspitanje

Građansko vaspitanje/Veronauka

II RAZRED



Hor Engleski jezik

Klavir Italijanski jezik

Muzički oblici Informatika

Harmonija Istorija Istorija muzike sa upoznavanjem muzičke Sociologija

literature

Sviranje horskih partitura Fizičko vaspitanje

Građansko vaspitanje/Veronauka

III RAZRED



Hor Engleski jezik



Harmonija Istorija Istorija muzike sa upoznavanjem muzičke Psihologija

literature

Sviranje horskih partitura Fizičko vaspitanje

Etnomuzikologija Građansko vaspitanje/Veronauka

Dirigovanje

Vokalni kontrapunkt

IV RAZRED



Hor Engleski jezik



Harmonija Filozofija Istorija muzike sa upoznavanjem muzičke Fizičko vaspitanje

literature

Sviranje horskih partitura Građansko vaspitanje/Veronauka

Etnomuzikologija

Dirigovanje

Audio- vizuelna tehnika

Uvod u komponovannje

Instrumentalni kontrapunkt

Nacionalna istorija muzike

NAČIN OSTVARIVANJA PRINCIPA I CILJEVA OBRAZOVANJA

U srednjoj muzičkoj školi nastava je individualna, grupna i razredna. Čas traje 45 minuta.

Specifičnost muzičkog obrazovanja je upravo u tome što je vid nastave prilagođen predmetima i

zahtevima koje oni postavljaju. Tako za učenje sviranja instrumenta učenik pohađa časove

individualne nastave, na kojima ispoljava i razvija sopstvene umetničke potencijale i interesovanja.

Na časovima grupne i individualne nastave učenici rade efikasno sa drugima kao članovi tima, u

slučaju muzičke škole – kamerne grupe ili orkestra. Takođe, učenici muzičkih škola obavezni su da

tokom godine učestvuju na javnim nastupima, na kojima pokazuju stečeno znanje i veštine. Nastupi

mogu biti interni časovi (časovi učenika jedne klase), javni časovi (časovi učenika čitavog odseka) i

koncerti. Učešća na nastupima su takođe individualna ili grupna, što učenicima omogućuje različita

iskustva korisna za njihovo dalje umetničko angažovanje. Jedan od ciljeva školskog programa je i da

podstakne učenike da učestvuju na takmičenjima različitih disciplina, kao i da posećuju kampove,

radionice i master klasove, na kojima će pokazati svoje umeće i steći nova znanja.

ISPITI U muzičkoj školi u Nišu polažu se sledeći ispiti:

1. prijemni

2. godišnji

3. razredni

4. popravni

5. maturski

PRIJEMNI ISPIT

Prijemni ispit polaže se pre upisa u prvi razred srednje muzičke škole i mogu mu pristupiti

kandidati koji imaju završenu osnovnu muzičku školu i kandidati koji nemaju završenu osnovnu

muzičku školu ako prethodno polože ispit za proveru nivoa znanja, završnog razreda osnovnog

muzičkog obrazovanja.

Kandidati koji nisu završili redovno osnovno školovanje, a završili su OMŠ mogu da se upišu

u SMŠ gde pohađaju nastavu stručnih predmeta. Škole mogu vršiti proveru psihofizičkih preduslova

za bavljenje muzikom. Prijemni ispit polaže se u junskom ispitnom roku.

Sadržaj prijemnog ispita:

Vokalno-instrumentalni odsek - ispit se polaže iz dva dela:

1. instrument-solo pevanje;

2. solfeđo sa teorijom (usmeni ispit).

Teoretski odsek – ispit se polaže iz tri dela:

1. Usmeni ispit iz solfeđa;

2. Pismeni ispit, solfeđo - diktat;

3. Pismeni ispit - test iz teorije muzike.

Godišnji ispit se polaže na kraju nastavnog perioda tekuće školske godine.

Razredni ispit se polaže po pravilima koje propisuje Zakon o srednjoj školi.

Popravni ispit se polaže po pravilima koje propisuje Zakon o srednjoj školi.

Maturski ispit u srednjoj muzičkoj školi učenici polažu:

Za obrazovni profil: Izvođač klasične muzike MATURSKI ISPIT se, pored pismenog zadatka

iz srpskog jezika-maternjeg jezika, sastoji i iz ispita iz glavnog predmeta.

Za obrazovni profil Muzički saradnik MATURSKI ISPIT se, pored pismenog zadatka iz

srpskog jezika-maternjeg jezika, sastoji iz pismenog i usmenog ispita za predmete

Harmonija i Solfeđo.

Nastavničko veće može osloboditi polaganja dela godišnjeg ispita ili ispita u celosti, učenike

koji su osvojili nagrade na domaćim i međunarodnim takmičenjima iz glavnog predmeta, u obimu

koji je adekvatan izvedenom programu na takmičenjima. Za učenike se može organizovati godišnji

ispit u formi solističkog koncerta.

Godišnji ispit, za učenike kojima je odobreno ubrzano napredovanje, polaže se u dva ispitna roka,

januarskom, ispit razreda u koji su upisani tekuće školske godine a ispite za naredni razred u

junskom ili avgustovskom ispitnom roku.

GODIŠNJI ISPITI SE OBAVLJAJU IZ SLEDEĆIH PREDMETA:

VOKALNO INSTRUMENTALNI ODSEK

I razred: Glavni predmet, Teorija muzike

II razred: Glavni predmet, Kamerna muzika, Solfeđo, Uporedni klavir

III razred: Glavni predmet, Kamerna muzika

IV razred: Solfeđo, Harmonija

TEORETSKI ODSEK

I razred: Solfeđo, Teorija muzike

II razred: Solfeđo, Klavir

III razred: Solfeđo, Harmonija, Kontrapunkt, Dirigovanje

IV razred: Kontrapunkt, Dirigovanje, Klavir

ORGANIZACIJA NASTAVE Podela prema predmetima je sledeća:

1. Individualna nastava: Glavni predmet, Uporedni klavir, Klavir

2. U grupama od 2 učenika: Čitanje s lista, Korepeticija – za klaviriste, Sviranje horskih

partitura

3. U grupama od 3 učenika: Kamerna muzika

4. U grupama od 8 učenika: Solfeđo, Teorija muzike, Harmonija, Muzički oblici, Kontrapunkt

za vokalno instrumentalni odsek. U grupama do 8 učenika: Solfeđo, Teorija muzike,

Harmonija, Muzički oblici, Kontrapunkt, Dirigovanje, Uvod u komponovanje za teoretski

odsek.

5. U grupama od 15 učenika: Istorija muzike sa upoznavanjem muzičke literature, Nacionalna

istorija muzike, Etnomuzikologija, Muzički instrumenti za vokalno instrumentalni odsek. U

grupama do 15 učenika: Istorija muzike sa upoznavanjem muzičke literature, Nacionalna

istorija muzike, Etnomuzikologija, Muzički instrumenti za teoretski odsek.

6. U grupama do 60 učenika: Orkestar/Hor

VOKALNO-INSTRUMENTALNI ODSEK

Stručni predmeti I razred II razred III razred IV razred

Časova Časova Časova Časova

nedeljno nedeljno nedeljno nedeljno

1. Glavni predmet (instrument/solo pevanje

3 3 3 3

2. Solfeđo 2 2 2 2

3. Teorija muzike 1

4. Muzički instrumenti 1

5. Kamerna muzika 1 1 2 2

6. Orkestar-hor 2 2 2 2

7. Čitanje s lista 1 1 1 1

8. Uporedni klavir

9. Korepeticija za klaviriste 1 1 1 1

10. Muzički oblici 1 1 2

11. Harmonija 3 2 2

12. Istorija muzike sa upoznavanjem muzičke literature 1 3 2

13. Kontrapunkt 2 2

14. Etnomuzikologija 1 1

15. Nacionalna istorija muzike 1 1

Opšte-obrazovni predmeti I razred II razred III razred IV razred



1. Srpski jezik 3 3 3 3

2. Engleski jezik 2 2 2 2

3. Italijanski jezik 2 2 2 2

4. Istorija 2 2 1

5. Biologija 2

6. Informatika 2 2 2 2

7. Fizika 2

8. Psihologija 2

9. Sociologija 2

10. Filozofija 2

11. Fizičko vaspitanje 2 2 2 2

12. Građansko vaspitanje/ 1 1 1 1

Veronauka

TEORETSKI ODSEK

Stručni predmeti I razred II razred III razred IV razred



1. Glavni predmet - solfeđo 3 3 3 3

2. Teorija muzike 1

3. Muzički instrumenti 1

4. Klavir 2 2 2 2

5. Hor 2 2 2 2

6. Muzički oblici 1 1 2

7. Harmonija 3 2 2

8. Istorija muzike sa upoznavanjem

1 3 2

Upoznavanjem muzičke literature

9. Kontrapunkt 1 1 1 1

10. Etnomuzikologija 1 1 2

11. Nacionalna istorija muzike 3 2 2

12. Audio- vizuelna tehnika 1 3 2

13. Uvod u komponovanje 2 2

14. Dirigovanje 1 1

15. Sviranje horskih partitura 1 1

Opšte-obrazovni predmeti I razred II razred III razred IV razred



1. Srpski jezik 3 3 3 3

2. Engleski jezik 2 2 2 2

3. Italijanski jezik 2 2 2 2

4. Istorija 2 2 1

5. Informatika 2 2 2 2

6. Fizika 2

7. Psihologija 2

8. Sociologija 2

9. Filozofija 2

10. Fizičko vaspitanje 2 2 2 2

11. Građansko 1 1 1 1

NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA

po predmetima

TEORIJA MUZIKE

I RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Unapređivanje notnog pisma i razumevanje notnog teksta; povezivanje

savladanih pojedinačnih oblasti teorije muzike u jedinstvenu saznajnu celinu, upotrebljivu za dalje

muzičko školovanje; sagledavanje teorije muzike kao značajne olakšice za izvođačku praksu;

usavršavanje na savladavanju elemenata za buduću analizu muzičkog dela.

Osim ciljeva, ističu se i zadaci teorije muzike, pomoću kojih učenici usvajaju i proširuju

znanja o notnom pismu i notnom tekstu, razvijaju sposobnost povezivanja pojedinih oblasti teorije

muzike. Takođe, razvijaju sposobnost za istraživanje muzičkog sadržaja, kao i sposobnost

korelacije teorije muzike i ostalih predmeta.

Valja uvek imati na umu da je teorija muzike, u stvari, u najvećoj meri praktičan predmet i

da pre svega kao takav ima svoj smisao i vrednost, čineći osnovu za izučavanje drugih, složenijih

muzičko-teorijskih disciplina, za solfeđo, i za svakojako praktično muziciranje. Zato i nastava ovog

predmeta treba da se tek u nužnoj meri bavi načelnim tumačenjima i sistematizacijom u čemu

učenike treba prevashodno uputiti na udžbenike, a daleko veću pažnju posveti praktičnim vežbama,

usmenim i pismenim (uvek sa osloncem na realan zvuk), kroz koje će se pouzdano ovladati pre

svega intervalima, lestvicama i akordima, ali takoće i svim elementima muzičke pismenosti,

neophodnim za svakog školovanog muzičara.

Zahtevi na godišnjem ispitu

Pismeni ispit: Test iz teorije

Usmeni ispit: Tri pitanja iz pređenog gradiva.

MUZIČKI INSTRUMENTI

I RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Kroz neposredan kontakt sa instrumentima i demonstracijom instrumenata od

strane nastavnika instrumentalne nastave (ili učenika završnih razreda vokalno-instrumentalnog

odseka) učenike treba upoznati sa izgledom, tehničkim karateristikama i zvučnim mogućnostima

instrumenata. Težište u prikazivanju instrumenata treba staviti na glavne predstavnike svoje vrste i

one koji u savremenoj praksi imaju najistaknutiju ulogu i najznačajniju literaturu (violina,

violončelo, harfa, klavir, flauta, oboa, klarinet, fagot, horna, truba, trombon, orgulje, timpani);

ostale prikazati prevashodno u porećenju sa njima, kao varijante.

Izučavanje predmeta muzički instrumenti podrazumeva, pre svega, poznavanje instrumenata

kroz njihovu primenu u muzičkoj literaturi. Slušanjem odabranih kompozicija i određenih delova iz

orkestarske literature, potrebno je razvijati sposobnost učenika da prepoznaju orkestarske grupe i

pojedinačne instrumente. S obzirom na to da je vokalna muzika nastala pre instrumentalne,

učenicima je omogućeno da sagledaju preteče današnjih instrumenata. Učenicima će biti

omogućeno i da sagledaju, kroz slušanje muzike, razvoj instrumentalne muzike od njenog stvaranja

do danas, kroz primere kako instrumentalne, tako i vokalno – instrumentalne muzike.

Svrha ovakvog načina rada omogućava učenicima sticanje znanje o muzičkim instrumentima,

ali i sticanje opšte muzičke kulture, šireg i užeg spektra.

Zahtevi

Probleme notacije, ključeva, transpozicija, kao i upoznavanje specifičnih izvoćačkih

uputstava i termina, treba obraditi kroz pismene i usmene vežbe, eventualno domaće zadatke, a

takoće analizom partitura i pojedinih instrumentalnih deonica u literaturi. Poseta javnim časovima u

školi, kao i eventualnim koncertima, posebno orkestarskim, takođe treba da pomogne uspešnije

usvajanje gradiva.

HARMONIJA

II RAZRED (3 časa nedeljno, 105 časova godišnje)

III RAZRED (2 časa nedeljno, 70 časova godišnje)

IV RAZRED (2 časa nedeljno, 66 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Stvaranje zvučnih predstava kod učenika i to kroz opažanje akordskih veza,

kao i analizu same muzičke građe. Izučavanje predmeta harmonija omogućava da učenik usvoji

osnovne zakonitosti i logiku harmonskog jezika i razvije harmonski sluh. Pored toga, važan činilac

u savlađivanju programa ogleda se i kroz afektivnu praksu koja podrazumeva: tehnike pisanja

zadataka (harmonizaciju basa i soprana), kao i tehniku sviranja već izrađenih zadataka (vokalno-

instrumentalni odsek) ili samostalnog sviranja zadataka na zadati bas ili sopran (teorijski odsek).

Primenom metoda opažanja harmonskih boja, zatim praktičnog vezivanja akorada, metod

zvučnog oživljavanja strogog harmonskog stava, kao i metod istorijske analize (analizom tonalnog i

harmonskog plana i slušanjem odgovarajućih primera iz muzičke literature) učenicima se

omogućava savladavanje akordskih veza, potom opažanja promena tonalnih centara, kao i

prepoznavanje različitih harmonskih stilova. Nastava harmonije ne sme da se ograniči samo na

teorijsko upoznavanje učenika sa sadržajima programa, već od početka treba nastojati da se učenik

osposobi da svesno analizira harmonski stav. Pri tom je veoma važno da svaka teorijska postavka

bude oživljena zvukom i primerima iz literature; svaka novoobrađena akordska veza treba da bude

odsvirana više puta i pažljivo odslušana.

Zahtevi

U svakom razredu su predvićena po dva pismena zadatka, odnosno po jedan u svakom

polugodištu, u trajanju od dva školska časa. Kao važan segment provere nivoa u savlađivanju

programa, pored svakodnevnog propitivanja učenika tokom godine, izdvajaju se godišnje smotre,

kao i zakonom propisani godišnji ispiti, a sve u cilju uočavanja uspeha ili, pak, osnovnih propusta u

radu učenika, ali i profesora.

Zahtevi na godišnjem ispitu za treći razred

Pismeni ispit:

a) harmonizacija zadatog soprana;

b) harmonizacija obeleženog basa.

Usmeni ispit:

a) dva pitanja iz pređenog gradiva;

b) sviranje na klaviru jedne neposredne dijatonske modulacije i jednostavnijeg generalbasa.

Zahtevi na godišnjem ispitu za četvrti razred vokalno instrumentalnog odseka

Pismeni ispit:

a) Harmonizacija zadatog soprano

b) Harmonizacija obeleženog basa

Usmeni ispit:

a) Tri pitanja iz celokupnog pređenog gradiva harmonije

b) Sviranje jedne modulacije na klaviru

KONTRAPUNKT



Ciljevi i zadaci: Sagledavanje istorijskog razvoja kontrapunkta, osposobljavanje rada na

vokalnom i instrumentalnom kontrapunktu, kao i upoznavanje sa baroknom instrumentalnom

polifonijom.

Da bi se karakter renesansne polifonije približio učenicima, neophodno je na početku (uz

metodsku jedinicu „osnovi vokalnog kontrapunkta") koristiti zvučne ilustracije – preslušati odlomak

mise i bar jedan motet Palestrine. Preslušavanje odgovarajuće literature valja sprovoditi i kasnije,

naročito prilikom obrade tretmana teksta, višeglasnog stava i vokalnih polifonih oblika (motet).

Istom cilju doprineće i pevanje zadataka izrađenih na času, što je neobično važno i za razvoj

polifonog sluha.

Barokna polifonija je učenicima bliža, s obzirom na to da je slušaju i sviraju od početka svoga

muzičkog obrazovanja. Ipak, i ovde će zvučne ilustracije doprineti boljem uvidu u stilske

osobenosti barokne muzike i pružiti pouzdaniju osnovu za praktičan rad, a i za analitičko

sagledavanje.

Obrada gradiva barokne polifonije zahteva dosta elastičnosti. I ovde praktičan rad započinje

od izrade drugog glasa na zadati (svojevrstan) kantus firmus, za čime sledi samostalno pisanje

dvoglasa, potom i troglasa – preko zadatog harmonskog plana i harmonskog ritma, sa zadatim

počecima glasova ili bez njih, pa sve do izrade odgovarajućih polifonih oblika

Zahtevi

U oba razreda treba predvideti izradu po jednog pismenog zadatka u svakom polugodištu, u trajanju

od dva školska časa.

Zahtevi na godišnjem ispitu za treći razred

Pismeni ispit: izrada jednog odseka troglasnog moteta na dati tekst.

Usmeni ispit: a) dva pitanja iz pređenog gradiva;

b) analiza jednog moteta - u osnovnim potezima. Zahtevi na godišnjem ispitu za četvrti razred

Pismeni ispit: izrada ekspozicije troglasne fuge na zadatu temu, sa tonalnim odgovorom, bez

velikog mećustava.

Usmeni ispit: a) dva pitanja iz pređenog gradiva; b) analiza jednostavnije troglasne ili četvoroglasne fuge J. S.

Baha.

MUZIČKI OBLICI

II, III RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)


Ciljevi i zadaci: Upoznavanje elemenata muzičkih oblika, upoznavanje formi muzičkih

oblika i usavršavanje sposobnosti analize formi muzičkih oblika.

Zadaci pomenutog predmeta zasnivaju se na radu na sposobnostima razlikovanja elemenata

muzičkih oblika, razvijanju sposobnosti samostalne analize solo pesme, ronda, varijacija, svite,

sonate, koncerta, kao i radu na analizi oblika vokalno-instrumentalnih formi. Najviše časova je

predviđeno za dobro savladavanje oblika pesme i sonate, kao ključnih, koje čine osnovu mnogih

muzičkih dela različitih žanrova, naziva i namena. Razume se da i analitički rad , iz tih razloga,

treba da se na tim oblicima najviše zadrži. U vezi s analizom – ne samo ovih oblika – posebno valja

naglasiti potrebu zvučnog prikaza svakog analiziranog primera, a nikako ne samo njegove vizuelne,

apstraktne analize.

Da bi učenici usvojili određene pojmove i shvatili njihovu uzajamnu povezanost, da bi im se

olakšao pristup u analizi manjih i većih celina, kao i složenijih oblika, neophodno je obratiti pažnju

na redosled i fleksibilnost u izlaganju gradiva pojedinih metodskih jedinica.

Polazak od rečenice i perioda, kao elementa muzičkog oblika, a tek potom izučavanje njihovih

strukturalnih odnosno tematskih elemenata – dvotakta i motiva, predlaže se zato što su učenicima

rečenica i period najbliže i najlakše obuhvatne formalne celine, poznate bilo kroz sviranje muzičke

literature, ili kroz rad na harmoniji, čiji se zadaci uglavnom i postavljaju kao rečenice i periodične

celine, počev od učenja kadence i po-lukadence. Poželjno je, mećutim, da se posebna pažnja posveti

upravo mikrostrukturi oblika, jer njeno temeljno razumevanje i analitičko upoznavanje ima

presudan značaj za dalje uspešno snalaženje i u složenijim formalnim celinama.

Zahtevi

Usmeno ispitivanje pređenog gradiva i analiza izabranih kompozicija.

ISTORIJA MUZIKE SA UPOZNAVANJEM MUZIČKE LITERATURE

II RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)



Ciljevi i zadaci: Osposobljavanje učenika za razlikovanje različitih muzičkih karakteristika u

odnosu na vremensku dinstancu. Podsticanje učenika da uspostave vezu sa ostalim muzičkim

predmetima. Razvoj i usavršavanje na poznavanju muzičke literature.

Na časovima istorije muzike učenici treba da upoznaju različite stilske epohe i da steknu

sposobnost za klasifikovanjem i prepoznavanjem dela različitih epoha. Takođe, cilj je da na

časovima istorije muzike učenici unaprede znanja o stvaralaštvu istaknutih kompozitora svake

epohe. Pored biografije, stvaralaštva i aktivnosti vodećih muzičara prošlosti, učenike treba upoznati

sa duhom vremena svake epohe ponaosob. Ovim predmetom potrebno je razviti ljubav prema

muzici, interesovanje za posetu koncerata, aktivno slušanje muzike preko različitih sredstava.

Nastavna građa sistematizovana je po istorijsko-stilskim celinama u cilju sticanja što šireg

opštemuzičkog obrazovanja učenika kao i povezivanja ovog predmeta sa ostalim stručnim (muzički

oblici, harmonija, kontrapunkt) kao i šire stručnim predmetima (istorija književnosti, istorija,

istorija umetnosti). Svaka veća jedinica iz gradiva mora biti propraćena zvučnim, tj. slušnim

primerima, dok najveći stvaraoci moraju biti i slušno i analitički obrađeni. U tu svrhu treba uvek

birati najpopularnija dela, deci dostupna i jednostavna za pamćenje. Neophodno je što više učenike

angažovati prilikom slušanja muzike, koristeći partiture, note, likovne ili filmske, video priloge. Zahtevi

Učenici se tokom godine propituju usmenim i pismenim putem. Za pojedine oblasti moguće

je uraditi seminarske radove, čitati ih javno i time razvijati proces mišljenja, povezivanja,

zaključivanja i razvijati elemente pismenosti i izražavanja. Poželjni su i slušni testovi, sa primerima

koji su obrađivani na času.

NACIONALNA ISTORIJA MUZIKE

IV RAZRED (1 čas nedeljno, 33 časa godišnje)

Ciljevi i zadaci: Osposobljavanje na razlikovanju različitih muzičkih karakteristika u odnosu

na vremensku dinstancu i podsticanje korelacije sa ostalim muzičkim premetima. Sagledavanje

stvaralaštva istaknutih domaćih kompozitora svake epohe i upoznavanje muzičke literature. Rad na

razlikovanju različitih muzičkih karakteristika u odnosu na vremensku distancu.

Obiman program neophodno je realizovati uz zvučne primere, koje bira nastavnik među

ponuđenim iz Nastavnog plana i programa. Sva raspoloživa literatura treba da posluži i da se koristi,

kako bi manji deo časa predstavljao iznošenje biografskih i dr. informacija, a veći „ozvučenje"

materije. Potrebno je studioznije i duže zadržavanje na delima najvećih stvaralaca koja treba

obraditi kroz analizu i prikaz celokupnog rada; npr Mokranjac: Rukoveti ili Konjović: muzičke

drame. Podrazumeva se korelacija sa opštom istorijom muzike, istorijom umetnosti i istorijom

književnosti. Ukoliko je moguće, koristiti video snimke i druge vrste prezentacije savremene

muzike (televizijske emisije), posete festivalima savremene muzike, koncertima. Zahtevi

Način proveravanja gradiva treba da bude raznovrstan – pored narativnog, do dijaloške

metode, sistema testiranja, do seminarskih radova koji bi pojedinu materiju produbili sa više

aspekata – analitičkog, istorijskog i sl.

ETNOMUZIKOLOGIJA

III RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje


Ciljevi i zadaci: Upoznavanje učenika sa razvojem etnomuzikologije i sa pravilnom upotrebom

tremina folklor, muzički folklor, etnomuzikologija. Razvijanje sposobnosti za razlikovanje zvučnih

karakteristika vokalne, instrumentalne i vokalno-instrumentalne tradicionalne muzike. Razvijanje

sposobnosti razlikovanja i uočavanja karakteristika srpske tradicionalne muzike kao i karakterstika

muzike ostalih Balkanskih naroda.

Vodeći računa o strukturi gradiva iz etnomuzikologije, koja u mnogome za učenike predstavlja

potpuno novi predmet, važno je maksimalno približiti materiju učenicima. Priprema obuhvata čitav

spektar aktivnosti – od detaljnog proučavanja literature (starijih izdanja, ali i novih publikacija),

izbora adekvatne diskografije, izrade powerpoint prezentacije. Posebno je važno obučiti učenike da

razlikuju tradicionalnu muziku od ostalih vidova upotrebe tradicionlne muzike u današnje vreme. Zahtevi na godišnjem ispitu za treći razred

Usmeni ispit sa tri pitanja iz pređenog gradiva.

Zahtevi na godišnjem ispitu za četvrti razred

Usmeni ispit sa dva pitanja iz pređenog gradiva i jednom melopoetskom analizom narodne

pesme.

SOLFEĐO ZA SVE ODSEKE SEM TEORETSKOG ODSEKA

I, II, III RAZRED (2 časa nedeljno, 70 časova godišnje)


Ciljevi i zadaci: Sistematizacija usvojenog znanja i sticanje novog u funkciji shvatanja,

percepcije i recepcije muzike. Razumevanje sadržaja muzike i osposobljavanje za opažanje,

izvođenje i tumačanje muzike. Kontinuirani razvoj muzikalnosti i muzičke pismenosti. Korelacija i

interakcija sadržaja rada na nastavi solfeđa sa sadržajima na nastavi instrumenta, kamerne muzike,

hora ili orkestra i svim drugim vidovima teoretske nastave.

Rad na unapređivanju sposobnost razumevanja muzičkog sadržaja, na interpretaciji, pamćenju

i zapisivanju muzičkog teksta i na praćenju latentne harmonije u instruktivnim primerima i

primerima iz umetničke instrumentalne i vokalne literature. Rad na unapređivanju korelaciji i

interakciji sa sadržajem rada teoretske nastave, kao i nastavi instrumenta, kamerne muzike, hora,

orkestra.

Organizacija časa solfeđa umnogome doprinosi uspešnoj realizaciji programa. Predlaže se

ustaljeni rad na opažanju i intoniranju (na početku časa), pevanje sa lista i diktat (melodijski i

ritmički, a sa kombinovanjem istih – jednog časa duži rad na ritmu, sledećeg na melodici) i ritmičko

čitanje (u kombinaciji sa ravnomernim čitanjem).

Zahtevi

Zahtev koji se postavlja vokalno-instrumentalnim izvoćačima koncipiran je tako da

omogućava učenicima produžavanje školovanja na svim odsecima fakultetske nastave, što,

uostalom, potvrćuju i ispitni zahtevi u IV razredu i zahtevi za proveru ispunjenosti uslova na

fakultetima u našoj zemlji (pa i u inostranstvu).

I razred: Decembar – smotra

Jednoglasni melodijski diktat do dva predznaka. Melodijska etida do dva predznaka – dijatonika i

mutacija.

Jun – smotra Opažanje melodijskih motiva u tonalitetu melodijske vežbe

Melodijska etida sa modulacijom u paralelni i dominantni tonalitet. Parlato,

prema planu i programu.

II razred: Decembar – smotra Jednoglasni melodijski diktat u tonalitetima sa pet i šest predznaka – dijatonika. Melodijska etida sa

skretnicama i prolaznicama, i modulacijom u tonalitete prvog kvintnog srodstva. Jun – ispit, prema zahtevima plana i programa.

III razred: Decembar – smotra

Jednoglasni melodijski diktat, dijatonika sa stabilnim alteracijama. Melodijska etida sa modulacijom u drugo kvintno srodstvo, do četiri predznaka sa stabilnim

alteracijama.

Jun – smotra Jednoglasni melodijski diktat sa stabilnim alteracijama i modulacijom u tonalitete prvog ili drugog kvintnog srodstva. Dvoglasni melodijski homofoni diktat – dijatonika. Melodijska etida i parlato prema zahtevima

plana i programa.

IV razred: Decembar – smotra

Jednoglasni melodijski diktat u tonalitete drugog kvintnog srodstva sa stabilnim i labilnim

alteracijama.

Dvoglasni melodijski homofoni diktat sa skretnicama i prolaznicama.

Maj – ispit prema zahtevima plana i programa.

KOREPETICIJA ZA KLAVIRISTE

I, II, III RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)


Ciljevi i zadaci: Ovladavanja veštinom brzog i tečnog čitanja notnog teksta, radi

osposobljavanja učenika za korepetitorsku praksu. Upoznavanje sa širom klavirskom,

instrumentalnom i vokalnom literaturom.

Cilj predmeta je osposobiti učenika da posle kraće vizualne analize uspešno pročita zadati

notni tekt poštujući sve zadate parametre (tonalitet, tempo, dinamiku, artikulaciju, ritam...). Zatim,

rad na usavršavanju sposobnosti analize teksta i razvijanje sposobnosti da unapred vidi notni

materijal, a po mogućstvu i čuje melodijske i harmonske pokrete koji slede. Važno je da uz pomoć

nastave korepeticije učenik bude osposobljen za uspešnu saradnju sa drugim instrumentalistom

(pevačom).

Kako su mogućnosti i vežbanje i sviranje individualna stvar, treba i korepeticiju posmatrati na

taj način. Normalno je da se program ovog predmeta za jednog učenika prilagođava, pre svega,

njegovom instrumentalnom nivou, a zatim njegovoj spretnosti, znanju, brzini savlaćivanja zadataka. Zahtevi

Za korepeticiju u toku godine treba obraditi i uvežbati nekoliko dela različitog karaktera i

oblika, za različite instrumente, i to: najmanje 30 u I razredu, 25 u II razredu, 15 u III i 10 u IV

razredu.

Svaki učenik je obavezan da dva puta godišnje – ili po jedanput u polugođu – nastupi na

internom ili javnom času kao korepetitor.

KAMERNA MUZIKA

I, II (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)

III RAZRED (2 časa nedeljno, 70 časova odišnje)


Ciljevi i zadaci: Usavršavanje sposobnosti za zajedničkim muziciranjem, negovanje i

međusobno usklađivanje intonacije. Razvijanje sposobnosti komuniciranja, dijaloga, osećanja

solidarnosti, efikasne saradnje sa drugima i sposobnosti za timski rad. Rad na unapređivanju

sposobnosti usaglašavanja individualnog sa grupnim muziciranjem. Rad na

usaglašavanju intonacije i artikulacije sa ostalim članovima u grupnom radu. Osposobljavanje za

dalji rad i školovanje u okviru nastave grupnog muziciranja.

Predmet kamerna muzika je u tesnoj vezi sa predmetima korepeticija i čitanje s lista pa sve to

treba imati u vidu prilikom planiranja programa kako bi se ostvarila korelacija sa navedenim

disciplinama koje sa ovim predmetima čine zajedništvo.

Obuka na časovima podrazumeva uputstvo za vežbanje, ukazivanje na određenu problematiku

i njeno razrešavanje, dok praksa treba da pruži mogućnost provere koliko, šta i kako je urađeno, kao

i dokle se stiglo. Kako su i mogućnosti sviranja i vežbanja individualna stvar i kamernu muziku

treba posmatrati na taj način, bez obzira koliko je učenika u grupi na času. Normalno je da se

program za jednog učenika – dok se učenik vodi kroz predmet kamerna muzika – prilagođava

njegovom instrumentalnom nivou, njegovoj spretnosti, znanju i brzini savladavanja zadataka.

Zahtevi

I razred: Učenik je obavezan da u svakom polugodišta ima bar jedan javni nastup. Jedna smotra godišnje (maj). Izvode se dve kompozicije koje su prema zahtevima plana i programa.

II razred: Učenik je obavezan da u svakom polugodišta ima bar jedan javni nastup. Godišnji ispit se sastoji od

dve kompozicije različitog karaktera.

III razred:

Učenik je obavezan da u svakom polugodišta ima bar jedan javni nastup. Godišnji ispit se sastoji od

dve kompozicije različitog karaktera.

IV razred:

Učenik je obavezan da u svakom polugodištu nastupi u kamernom sastavu, na javnom času ili

koncertu. Jedna smotra u aprilu. Izvode se dve kompozicije koje su prema zahtevima plana i

programa.

HOR



Ciljevi i zadaci: Osposobljavanje učenika za grupno muziciranje i usaglašavanje

individualnog izvođenja sa zahtevima pevanja u grupi. Usavršavanje intonacije i artikulacije svih

učenika u svim vidovima grupnog muziciranja. Razvijanje percepcije slušanja ostalih članova u

grupi i rad na unapređivanju sposobnosti za savladavanje težih kompozicija horske literature.

Rad na usaglašavanju individualnog izvođenja sa grupnim muziciranjem i na osposobljavanju

usaglašavanja intonacije i artikulacije sa ostalim članovima hora. Usavršavanje vokalne tehnike,

pravilnog disanja i impostacije. Smisao za čistotu intonacije, precizan ritam, muzičku frazu,

harmoniju, polifoniju, agogičko i dinamičko nijansiranje razvijati ne samo interpretacijom pojedinih

dela već i tehničkim vežbama. Zajdničkim slušanjem i kolektivnim muziciranjem insistirati na

timskom radu i jedinstvu ansambla. Upoznavati učenike sa domaćom i stranom horskom literaturom

i osposobljavati ih za nastupe, kao profesionalne pevače, na koncertima.

Hor se formira od učenika sva četiri razreda pa je i program jedinstven, samo se razlikuje

godišnji fond časova.

Zahtevi

U toku školske godine trebalo bi prirediti najmanje dva koncerta na kojima bi se hor predstavio

publici. Zajedno sa nastupima u ocenu hora treba podjednako uvrstiti prisustvo i angažman učenika

na probama. Dirigent može da ocenjuje i kvalitet pevanja i nivo naučene kompozicije u toku

školske godine. Za ovakvu vrstu provere je najzgodnije pevanje u kvartetu ili kvintetu, u zavisnosti

od sastava hora i kompozicije koja se izvodi.

ORKESTAR


IV RAZRED (2 časa nedeljno, 66 časa godišnje)

Ciljevi i zadaci: Razvijanje sposobnosti učenika za grupno muziciranje. Usavršavanje

sposobnosti da se individualno izvođenje podredi potrebama grupnog. Usavršavanje sposobnosti za

usaglašavanjem intonacije i artikulacije svih učenika u svim vidovima grupnog muziciranja. Na

časovima orkestra učenici razvijaju percepciju slušanja ostalih članova i želju za radom u grupnom

muziciranju.

U cilju uvećanja motivisanosti učenika za zajedničko, odnosno orkestarskog muziciranje, a

samim tim i podizanja kvaliteta nastave orkestra, praksa je uključivanje bivših učenika škole u rad

orkestra, čime se upotpunjuje sastav orkestra i pruža mogućnost učenicima da, kroz izvođenje

složenijih orkestarskih kompozicija i kompozicija za simfonijski orkestar, steknu potrebno iskustvo

za dalji profesionalni razvoj. Takođe,

u istom cilju, negovaće se saradnja sa drugim, školskim, odnosno, omladinskim orkestrima iz

zemlje i inostranstva, nastava u okviru orkestarskih kampova i koncertne aktivnosti.

Zahtevi

Najveći broj učenika koji se iz redova srednje škole opredeli za profesionalno bavljenje muzikom

svira u orkestrima, stoga značaj časova orkestra mora biti jasan ne samo dirigentu i učenicima već i

njihovim profesorima glavnog predmeta. Profesor može da ocenjuje i kvalitet sviranja u toku

godine. Za ovakvu vrstu provere je najpreciznije sviranje kompozicije u kvartetu, kvintetu itd. u

zavisnosti od sastava orkestra.

ČITANJE S LISTA



Ciljevi i zadaci: Savladavanje veštine brzog i tečnog čitanja notnog teksta, razvoj učenika na

osposobljavanju za korepetitorsku praksu i upoznavanje učenika sa širom klavirskom,

instrumentalnom i vokalnom literaturom. Rad na osposobljavanju učenika da posle kraće vizualne

analize uspešno pročita zadani notni tekt poštujući sve zadane parametre (tonalitet, tempo,

dinamiku, artikulaciju, ritam...).

Osposobljavanje učenika za analizu teksta i razvijenje sposobnosti da unapred vidi notni

materijal, a po mogućstvu i čuje melodijske i harmonske pokrete koji slede. Razvijanje opšteg

poznavanja muzičke literature. Nastava predmeta čitanje s lista obuhvata i upoznavanje orkestarske-

horske literature.

Zahtevi

I razred: Dve smotre godišnje – prva smotra u prvom polugodištu (decembar), a druga u maju. Obavezno se

izvode dve kompozicije koje predmetni profesor bira na licu mesta. Lista kompozicija je propisana

planom i programom.

II razred: Dve smotre godišnje – prva smotra u prvom polugodištu (decembar), a druga u maju. Obavezno se

izvode dve kompozicije koje predmetni profesor bira na licu mesta. Lista kompozicija je propisana

planom i programom.

III razred: Dve smotre godišnje – prva smotra u prvom polugodištu (decembar), a druga u maju.

Obavezno se izvode dve kompozicije i predmetni profesor ih bira na licu mesta. Lista kompozicija

je propisana planom i programom.

IV razred: Dve smotre godišnje – prva smotra u prvom polugodištu (decembar), a druga u maju. Obavezno se

izvode dve kompozicije i predmetni profesor ih bira na licu mesta. Lista kompozicija je propisana

planom i programom.

GUDAČKI INSTRUMENTI

(VIOLINA, VIOLA, VIOLONČELO, KONTRABAS)



Ciljevi i zadaci: Sadržaj programa u nastavi gudačkih instrumenata obezbeđuje nastavak i

nadgradnju edukacije učenika u njegovom osposobljavanju za uključenje u profesionalnu delatnost

a takođe i za dalji nastavak školovanja. Na časovima se podrazumeva permanentan rad na

usavršavanju memorije i muzičkog sluha; razvijanje instrumentalne tehnike kroz muziku kao

sredstva muzičkog izraza; razvijanje i usavršavanje veštine muzičkog načina razmišljanja i

razvijanje sposobnosti za koncertnu delatnost kao i smisao za zajedničko muziciranje; razvijanje

afiniteta prema improvizaciji, kao jednom od načina razvoja muzičkog mišljenja

Cilj glavnog predmeta je pripremanje učenika za profesionalnu delatnost, kao i pronalaženje i

planiranje pedagoških postupaka pomoću kojih će se optimalno podsticati razvoj individualnih

kvaliteta učenika. Zatim, usavršavanje memorije i muzičkog sluha, negovanje kulture izvođačkih

pokreta., upoznavanje učenika sa stilovima svih muzičkih razdoblja i osposobljavanje za dalje

školovanje i usavršavanje, kao i osposobljavanje za samostalno kreiranje interpretacije dela

različitih stilova.

Naročito treba obratiti pažnju na razvoj tehnike desne ruke, razvijanje i usavršavanje veštine

muzičkog načina razmišljanja. Posebno raditi na kultivisanju tona (intonacija, dupli tonovi, kontrola

dinamike, nijansiranje) i memorije, kao i na razvoju osnovnih odlika stilskih epoha. Rad na

razvijanju radne discipline iziskuje sistematičnost, studioznost i apsolutnu posvećenost.

Pedagog mora da sagleda u potpunosti ličnost učenika sa kojim radi, njegove psihofizičke

sposobnosti, i da mu pomogne pri profesionalnom opredeljenju i usmeravanju. On planira i

individualni program za svakog učenika vodeći računa o

postupnosti u povećavanju zahteva i harmoničnom razvoju učenikovih instrumentalnih i muzičkih

sposobnosti.

Poseban deo u nastavi su pripreme učenika za takmičenja. Ona mogu biti veoma korisna kao

podsticaj u radu, kao motiv za veći broj odgovornih javnih nastupa. Zahtevi

I razred Dve smotre godišnje (novembar i mart): - prva smotra (smotra skala) - obratiti pažnju na negovanje kulture izvođačkih pokreta; - druga smotra (smotra etida) - obratiti pažnju na tačno izvođenje pasaža i intonacije.

Obavezna dva javna nastupa u toku godine, sa različitim kompozicijama.

Program godišnnjeg ispita se sastoji od jedne durske i molske skale, dve etide različitog

karaktera,od kojih je jedna Krojcerova(od broja 5), koncert (I ili II i III stav) ili cela sonata i jedno

delo male forme. Ispitni program se izvodi napamet.

II razred:

Dve smotre godišnje (novembar i mart) . - prva smotra (smotra skala) - obratiti pažnju na negovanje kulture izvođačkih pokreta; - druga smotra (smotra etida)- obratiti pažnju na tačno izvođenje pasaža i intonacije.


Program godišnjeg ispita se sastoji od jedne durske i molske skale, dve etide različitog

karaktera,od kojih je jedna Krojcerova (od broja 10), koncerta (I ili II i III stav) ili cele sonate i

jednog dela male forme. Ispitni program se izvodi napamet.

III razred:

Dve smotre godišnje (novembar i mart).

- prva smotra (smotra skala) - obratiti pažnju na negovanje kulture izvođačkih pokreta - ležećih,

bacanih, skačućih i kombinovanih poteza; -druga smotra (smotra etida) - obratiti pažnju na tačno

izvođenje pasaža i intonacije u dvozvucima.


Program godišnjeg ispita se sastoji od jedne durske i molske skale, dve etide različitog

karaktera, od kojih je jedna Krojcerova u dvozvucima, koncert (I ili II i III stav) ili cela sonata i

jedna delo male forme. Ispitni program se izvodi napamet.

IV razred: Dve smotre godišnje (novembar i mart) .

- prva smotra (smotra skala) - obratiti pažnju na negovanje kulture izvođačkih pokreta - ležećih,

bacanih, skačućih i kombinovanih poteza; - druga smotra (smotra etida) - obratiti pažnju na tačno izvođenje pasaža i intonacije u dvozvucima. Obavezna dva javna nastupa u toku godine, sa različitim kompozicijama.

Program godišnjeg ispita se sastoji od dve etide različitog karaktera, celog koncerta,

virtuoznog komada i jednog dela domaćeg autora. Ispitni program se izvodi napamet.

GITARA



Ciljevi i zadaci: Permanentan rad na usavršavanju memorije i muzičkog sluha. Razvijanje

instrumentalne tehnike kroz muziku kao sredstva muzičkog izraza. Razvijanje i usavršavanje

veštine muzičkog načina razmišljanja. Razvijanje sposobnosti za koncertnu delatnost kao i smisao

za zajedničko muziciranje. Razvijanje afiniteta prema improvizaciji, kao jednom od načina razvoja

muzičkog mišljenja. Pripremanje učenika za profesionalnu delatnost i podsticanje i razvijanje

sposobnosti za koncertnu delatnost.

Na časovima gitare učenici treba da prošire znanja o muzici za gitaru i lautu kroz razne epohe.

Takođe, potrebno je da razviju profesionalni pristup izučavanju i radu na muzičkim delima i

osposobe se za samostalni rad na kompoziciji i samostalno kreiranje iterpretacije. Zadaci nastavnika

su da pomognu učenicima u razvijanju tehničkih sposobnosti kroz rad na skalama, akordima i

specifičnim tehničkim vežbama, zatim da upoznaju učenike sa značajnim delima, kompozitorima i

izvođačima koristeći dostupne snimke, i da ih usmere prema profesionalnoj delatnosti.

Pri izboru kompozicija, naročito u I razredu koji je u izvesnom smislu spona osnovne i srednje

škole, treba se rukovoditi idejom afirmisanja pravilnog funkcionisanja sviračkog aparata, tj.

stvaranjem čvrste psihofizičke veze između učenika, instrumenta i muzike. Program, pogotovo u

početku I razreda, ne treba da sadrži teške kompozicije već težina mora biti u zahtevima koji se

učeniku postavljaju – npr. tonska lepota i izražajnost, fraziranje, tempo, dinamika, nijansiranje boja,

agogika. Ovakvim kontinuiranim pristupom učvrstiće se kod učenika kritički odnos prema

zahtevima muzičkog teksta, a to je važan korak u pravcu njegovog osamostaljenja.

Zahtevi

I razred:

Obavezni minimum programa: osam etida, osam komada, dva ciklična dela.

Ispitni program: jedna skala sa vežbama i kadencom, dve etide, ciklično delo, komad.

Ispitni program se izvodi napamet.

II razred:


Ispitni program: skala sa vežbama i kadencama izvedena na više različitih načina i u

potrebnom tempu, dve etide, ciklično delo, komad. Ispitni program se izvodi napamet.

III razred:


Ispitni program: skala sa vežbama i kadencama izvedena na više različitih načina i u

potrebnom tempu, dve etide, dva stava Baha, ciklično delo, komad. Ispitni program se izvodi napamet.

IV razred:

Program završnog ispita: jedna koncertna etida, prvi stav sonate, dva stava Baha,

Kompozicija domaćeg autora, komad. Ispitni program se izvodi napamet.

KLAVIR



Ciljevi i zadaci: Razvoj aktivnosti unutrašnjeg i spoljašnjeg sluha pomoću primera i zadataka

prilagođenih učenikovim individualnim sposobnostima (sviranjem harmonsko-melodijskih obrazaca

po sluhu i improvizovanjem na zadatu kadencu). Razvoj tehnike svesnog memorisanja (učenjem,

samo iz nota, bez upotrebe instrumenta, kratkih, relativno jednostavnih kompozicija, po izvođačkim

teškoćama lako dostupnih učeniku četvrtog razreda osnovne škole). Izgradnja muzičke fantazije i

profiliranje kriterijuma u oblasti muzičke estetike (povremenim diskusijama o umetničkom sadržaju

i vrednosti izvođenih kompozicija i zadavanjem učeniku domaćih zadataka vezanih za ovu

tematiku). Razvoj učenikove sposobnosti integralnog izvođenja muzičkog dela (redovnim

preslušavanjem učenikovog sviranja u celini).

Postizanje efikasnosti izvođačkog aparata, radom na tehničkim vežbama i kompozicijama s

problematikom pozicionih i vanpozicionih figuracija, arpeđa, udvojenih tonova, akorada, trilera,

tremola, repeticija i skokova. Proširivanje znanja iz oblasti muzičke teorije i rad na povezivanju tog

znanja sa izvođačkom praksom (putem detaljne strukturalne analize svih izvođenih kompozicija).

Postizanje veštine izvođenja poliritmičkih teškoća sviranjem lestvica u poliritmičkim

kombinacijama. Rad na razvijanju unutrašnjeg i spoljašnjeg sluha pomoću primera i zadataka

prilagođenih učenikovim individualnim sposobnostima. Unapređivanje izvođačke veštine "pevanja"

na klaviru izučavanjem kompozicija polifone strukture (troglasnih i lakših četvoroglasnih) i

kompozicija sa romantičarskom kantilenom. Usavršavanje veštine izvođenja poliritmičkih teškoća

sviranjem lestvica u poliritmičkim kombinacijama. Obogaćivanje učenikovog takmičarskog

iskustva (za učenike koji ispoljavaju takmičarsku ambiciju i natprosečnu izvođačku sposobnost).

Zahtevi

I razred:

- obavezna smotra tehnike ( u novembru mesecu) prema zahtevima plana i programa

- obavezna 2 javna časa u toku školske godine

- godišnji ispit ( u junu mesecu) prema zahtevima plana i programa

U prvom razredu srednje muzičke škole raditi na: razvoju svesnog memorisanja kompozicija;

razvijanju veštine razumevanja i izvođenja muzičke fraze i celine kompozicije; razvoju i postizanju

efikasnosti izvođačkog aparata radom na tehničkim važbama i kompozicijama sa različitim

tehničkim, artikulacionim i agogičkim zahtevima; razvoju učenikove sposobnosti integralnog

izvođenja muzičkog dela.

Vrste aktivnosti koje će se dodatno ostvariti na odseku određene su individualnim

sposobnostima i interesovanjem učenika.

II razred:




U drugom razredu srednje muzičke škole raditi na: unapređivanju tehnike svesnog memorisanja

kompozicija, kao i na daljem razvoju veštine razumevanja i izvođenja muzičke fraze; postizanju

veštine izvođenja polifonije, uz razvoj aktivnosti unutrašnjeg i spoljašnjeg sluha, prema

individualnim sposobnostima učenika; izgradnji muzičke fantazije i profiliranje kriterijuma u

oblasti muzičke estetike.


sposobnostima i intereasovanjem učenika.

III razred:




U trećem razredu srednje muzičke škole raditi na: daljem unapređivanju tehnike svesnog

memorisanja kompozicija, kao i na daljem razvoju veštine razumevanja i izvođenja muzičkog dela;

unapređivanju efikasnosti izvođačkog aparata, radom na tehničkim vežbama i kompozicijama sa

različitim tehničkim, artikulacionim i agogičkim zahtevima; izgradnji muzičke fantazije i

profiliranju kriterijuma u oblasti muzičke estetike.



IV razred:




U četvrtom razredu srednje muzičke škole raditi na: unapređivanju tehnike svesnog

memorisanja kompozicija, kao i veštini razumevanja i izvođenja muzičkog dela; daljem

unapređivanju efikasnosti izvođačkog aparata radom na tehničkim vežbama i kompozicijama sa

različitim tehničkim, artikulacionim i agogičkim zahtevima; izgradnji muzičke fantazije i

profiliranju kriterijuma u oblasti muzičke estetike; proširivanju znanja iz oblasti muzičke teorije i

raditi na učenikovom samostalnom povezivanju i primenjivanju stečenog znanja u izvođačkoj

praksi; pripremanju učenika za dalje školovanje.



HARMONIKA



Ciljevi i zadaci: Razvoj na usavršavanju tehničkih i muzičkih elemenata kao nerazdvojne

celine. Razvoj na primeni raznih načina izvođenja artikulacije, dinamike i registara u zavisnosti od

stila i karaktera kompozicija. Podsticanje izvođačkih sposobnosti učenika, razvoj muzičkog ukusa i

ljubavi prema muzičkim ostvarenjima raznih pravaca. Razvoj jedinstva muzičkog i tehničkog kod

učenika kroz upoznavanje kompletne ličnosti učenika, njegovih opštih psihofizičkih osobina.

Na časovima harmonike učenici rade na usavršavanju tehničkih i muzičkih elemenata kao

nerazdvojne celine, zatim na usavršavanju primene raznih načina izvođenja artikulacija, dinamike i

registara u zavisnosti od stila i karaktera kompozicija, na podsticanju izvođačkih sposobnosti

učenika, kao i na razvijanju muzičkog ukusa i ljubavi prema muzičkim ostvarenjima raznih pravaca.

Cilj nastave je usavršavanje jedinstva muzičkog i tehničkog kod učenika kroz upoznavanje

kompletne ličnosti učenika, njegovih opštih psihofizičkih osobina. Nastavni program za harmoniku

je većim delom originalno koncipiran na osnovu iskustava stečenih u radu i na osnovu

odgovarajućih rezultata dobijenih u našoj zemlji, a delimično orijentisan i prema programskim

zahtevima za ostale instrumente.

Lepota tona na svakom instrumentu predstavlja vrednost, pa stoga i posebnu pažnju treba

posvetiti i negovanju tona uz pomoć tehnike prstiju i meha. Rad na tehnici meha treba uskladiti

prema određenoj artikulaciji, stilu i kompletnom muzičkom izražavanju. Postizanje određenog

tempa levom i desnom rukom, kroz ujednačen rad prstiju u tehničkim vežbama i etidama, takođe

treba da služi kvalitetnijem muzičkom doživljaju. Upotreba registara treba da bude pravilno

postavljena, u odnosu na pojedine muzičke i tehničke zahteve. Upoznavanje i primena melodijskog

bariton basa doprinosi kvalitetnijem i adekvatnijem izvođenju originalnih i transkribovanih,

posebno polifonih kompozicija, uz obavezno teorijsko i praktično poznavanje sklopova i funkcija

akordskih standard basova. Posebnu pažnju treba obratiti transkribovanju kompozicija koje se,

zahvaljujući primeni pomenutog melodijskog basa, odnosno proširenom obimu basova strane

instrumenta, mogu izvoditi čitanjem iz originalne literature, kao npr, pojedine Kramerove etide,

Skarlatijeve sonate, Bahove klavirske i orguljske kompozicije i drugo.

Zahtevi

I razred:

Kroz skale i etide rad na usasvršavanju tehnike. Izvođenje svih vrsta artikulacije, dinamike,

korišćenje registara u levoj i desnoj ruci, korišćenje i primena meha. Obučavanje učenika na bariton

basu u svim oktavama (melodijski bas), kao i podsticanje usavršavanja standard basa. U toku

školske godine obavezna je jedna provera tehnike svakog učenika u decembru, gde se izvode skale

sa svim elementima za prvi razred srednje muzičke škole i dve etide sa različitom tehničkom

problematikom.

Ispitni program: - dve etide - jedna polifona kompozicija - jedna ciklična kompozicija - jedna kompozicija po izboru. Ispitni program izvodi se napamet.

II razred:

Rad na podsticanju izvođačkih sposobnosti učenika u zavisnosti od stila i karaktera

kompozicije. Polifona kompozicija prilagođena individualnim sposobnostima učenika, ali

unapređena u odnosu na predhodne zadatke iz ranijih razreda. Takođe, treba sagledati sposobnosti

učenika i raditi na motivaciji istrajanog rada, radi kvalitetnijeg muzičkog izražavanja. Originalne

kompozicije za harmoniku donose nove različite oznake u notama i tehničke elemente koje učenik

treba da savlada.

U toku školske godine obavezna je jedna provera tehnike svakog učenika u decembru gde se

izvode skale sa svim elementima za drugi razred srednje muzičke škole i dve etide sa različitom

tehničkom problematikom.

Ispitni program : - dve etide - jedna polifona kompozicija - jedna ciklična kompozicija - jedna kompozicija po izboru. Ispitni program izvodi se napamet.

III razred:

Lepota tona koja se postiže uz pomoć tehnike prstiju i meha, kao stalni zadatak donosi

potpuniji muzički doživljaj. Rad na postizanju određenog tempa i ujednačenosti leve i desne ruke.

Treba raditi na stabilnosti memorije, metrike, ritma, kvaliteta tona, formiranju kritičkog zapažanja i

formiranje samostalnosti u radu. Afirmacija instrumenta kroz saradnju sa različitim instrumentima u

kamernim ansamblima.

U toku školske godine obavezna je jedna provera tehnike svakog učenika u decembru gde se

izvode skale sa svim elementima za treći razred srednje muzičke škole i dve etide sa različitom


U junu ispitni program - dve etide - jedna polifona kompozicija - jedna ciklična kompozicija - jedna kompozicija po izboru. Ispitni program izvodi se napamet.

IV razred:

Estetsko i i intelektualno vaspitanje kroz muzičku tradiciju našeg naroda kao i muzičko

nasleđe drugih naroda treba da upotpuni stečeno znanje tokom muzičkog školovanja učenika.

Postavljena izvođačka sposobnost instrumentaliste širokog poznavanja razne literature i neiscrpno

istraživanje vrednosti.

U toku školske godine obavezna je jedna provera tehnike svakog učenika u decembru, gde

se izvode skale sa svim elementima za četvrti razred srednje muzičke škole i dve etide sa različitom


Ispitni program: - jedna koncertna etida - jedna polifona kompozicija - jedna ciklična kompozicija - dve kompozicija po izboru različitog karaktera. Ispitni program izvodi se napamet.

DRVENI DUVAČKI INSTRUMENTI

(FLAUTA, OBOA, KLARINET, FAGOT)



Ciljevi i zadaci: Razvoj tehnike disanja i razvoj postavke funkcionalne i fleksibilne ambažure.

Razvoj kultivisanja tonova i tehnike prstiju. Osposobljavanje učenika da osnovnim odlikama

stilskih epoha može da prilagodi sopstvenu individualnost. Usmeravanje učenika ka solističkom,

kamernom i orkestarskom izvođenju.

Tokom četvorogodišnjeg školovanja u srednjoj muzičkoj školi, neophodno je obratiti pažnju

na sve elemente koje je potrebno savladati kako bi se omogućio pravilan razvoj učenika. Posebno je

značajan kontinuiran rad na specifičnostima duvačkih instrumenata kao što su intonacija, kvalitet

tona, izjednačenost registara, udarci jezikom i kontrola. U odnosu na uzrast učenika, veoma je bitno

održavanje i razvoj fizičke kondicije učenika, odnosno proširivanje njegovog disajnog kapaciteta

kroz odgovarajuće fizičke vežbe i vežbe za disanje.

Nastavnik treba da izabere odgovarajući program prema sposobnostima i afinitetu svakog učenika

kroz koji će se najbolje razvijati njegova tehnika, muzikalnost, fraziranje, način mišljenja i oblikovanje dela,

i koji će mu omogućiti harmoničan razvoj. Pored toga, veoma je korisno vežbanje memorije kroz učenje

napamet, kako dela iz literature, tako i etida, kao i podsticanje rada na improvizaciji.

U praćenju razvoja učenika, veoma značajnu ulogu imaju smotre, javni nastupi i takmičenja.

Preporučljivo je da škola organizuje smotru tehnike po razredima na kojoj bi trebalo da nastupe svi

učenici kroz sva četiri razreda srednje škole.

Zahtevi

U pogledu javnih nastupa, preporučuje se da svaki učenik ima najmanje po dva nastupa u

polugodištu.

I razred:

Jedna smotra godišnje (decembar). Obavezna dva javna nastupa u toku godine, sa različitim

kompozicijama.

Godišnji ispit se sastoji od jedne durske i molske skale, dve etide različitog karaktera, dela

za izvođenje uz pratnju klavira. Program se izvodi napamet.

II razred:


kompozicijama.



III razred:


kompozicijama.



IV razred:


kompozicijama.



LIMENI DUVAČKI INSTRUMENTI

(TRUBA, HORNA)



Ciljevi i zadaci: Širenje opsega, razvoj usavršavanja sviranja intervala, kontrola tona u

šesnaestinkama i sekstolama, kontrola kvaliteta tona kod akcenta u legatu i kod martelata i kontrola

tona u ppp i fff. Razvoj na izvođenju legato intervala do duodecime.

Tokom četvorogodišnjeg školovanja u srednjoj muzičkoj školi, neophodno je obratiti pažnju

na sve elemente koje je potrebno savladati kako bi se omogućio pravilan razvoj učenika. Posebno je

značajan kontinuiran rad na specifičnostima duvačkih instrumenata kao što su intonacija, kvalitet

tona, izjednačenost registara, udarci jezikom i kontrola. U odnosu na uzrast učenika, veoma je bitno

održavanje i razvoj fizičke kondicije učenika, odnosno proširivanje njegovog disajnog kapaciteta

kroz odgovarajuće fizičke vežbe i vežbe za disanje.

Nastavnik treba da izabere odgovarajući program prema sposobnostima i afinitetu svakog

učenika kroz koji će se najbolje razvijati njegova tehnika, muzikalnost, fraziranje, način mišljenja i

oblikovanje dela, i koji će mu omogućiti harmoničan razvoj. Pored toga, veoma je korisno vežbanje

memorije kroz učenje napamet, kako dela iz literature, tako i etida, kao i podsticanje rada na

improvizaciji.

Zahtevi

U pogledu javnih nastupa, preporučuje se da svaki učenik ima najmanje po dva nastupa u

polugodištu.

I razred:


kompozicijama.

Program godišnjeg ispita: - Jedna durska i jedna molska skala; - Jedna etida sa umerenim tehničkim zahtevima;

- Jedna melodijska etida; - Jedna kompozicija sa klavirom. Kompozicija sa klavirom se izvodi napamet.

II razred:


kompozicijama.

Program godišnjeg ispita: - Jedna durska i jedna molska skala po programu; - Dve etide različitog karaktera;

- Komad sa klavirom. Kompozicija sa klavirom se izvodi napamet.

III razred: Jedna smotra godišnje (decembar). Obavezna dva javna nastupa u toku godine, sa različitim

kompozicijama.

Program godišnjeg ispita: - Jedna durska i jedna molska skala sa dominantnim trozvucima i umanjenim četvorozvucima; - Dve etide različitog karaktera; - Dva orkestarska sola; - Kompozicija sa klavirom. Kompozicija sa klavirom se izvodi napamet.

IV razred:


kompozicijama.

Program godišnjeg ispita: - Jedna etida cikličnog karaktera; - Koncert - najmanje trostavačni; - Komad virtuoznog karaktera; - Kompozicija jugoslovenskog ili slovenskog autora. Jedna od navedenih kompozicija se izvodi

napamet.

SOLO PEVANJE



Ciljevi i zadaci: Ovladavanje pevačkim aparatom i mehanizmom koji učestvuje u formiranju

tona, tehnikom disanja i pravilnim pevačkim stavom. Ovladavanje glasovnom impostacijom što je

uslov za očuvanje zdravog glasa Rad na razvijanju opsega i pokretljivosti glasa kroz složenije

tehničke vežbe i upotrebljavanju daha u dinamičkom nijansiranju melodije. Razvijanje višeglasnog

(dvoglasnog) pevanja, muziciranjem u kamernom ansamblu. Razvijanje kamernog i horskog

muziciranja. Upoznavanje sa različitim muzičkim stilovima i interpretacijom. Rad na dvoglasnim

duetima „a kapela“ (dvoglasni solfeđo, starogradske pesme, narodne, ruske...), klavirskim duima

(st. majstori, pesme...) i duetima uz pratnju klavira.

Predmet solo pevanje zahteva vrlo poseban, specifičan pristup pedagoga svakom učeniku

obzirom na različitost po pitanju vrste glasa, ličnosti, sposobnosti, zainteresovanosti i ambicije

pojedinaca. Specifičnost i težina u ostvarivanju ovog programa je u tome što pevač nema ni vidljiv

ni opipljiv instrument na koji može da prenese svoje zvučne predstave, on godinama pravi

instrument od svog tela, razvijajući osećaj i vezujući ga za zvuk koji proizvodi.

Osnova pevačkog instrumenta jeste dah, i zato se pre traženja zvuka, počinje sa vežbama za

disanje uz pravilno držanje tela. Na pravilnom disanju, postavljanju glasa, čistoj intonaciji, čvrstom

izgovoru suglasnika, negovanju fraze i interpretaciji treba insistirati od početka do kraja školovanja

Zahtevi

I razred: Ovladavanje pevačkim aparatom i mehanizmom koji učestvuje u pravljenju tona.

- Ovladavanje tehnikom disanja.

- Rad na izjednačavanju vokala, glasovnoj impostaciji i čistoj intonaciji.

- Ovladavanje pravilnim pevačkim stavom. Decembar – smotra, jedna vokaliza i jedan stari majstor.

Jun - ispit, prema zahtevima plana i programa.

II razred:

- Ovladavanje kompozicijama sa tekstom.

- Rad na dugim i izjednačenim frazama.

- Upoznavanje sa različitim stilovima kroz solo pesme. Decembar – smotra, jedna vokaliza, jedan stari majstor i jedna solo pesma. Jun – ispit,prema zahtevima plana i programa.

III razred:

- Rad na razvijanju opsega i pokretljivosti glasa kroz složenije tehničke vežbe

- Upotreba daha u dinamičkom nijansiranju melodije

- Upoznavanje sa različitim muzičkim stilovima kroz oratorijume i operske arije.

Decembar – smotra, jedan stari majstor i dve solo pesme.

Jun - ispit,prema zahtevima plana i programa.

IV razred:

Program rada se prilagođava ambicijama učenika:

- Sa učenicima koji žele da nastave sa solo pevanjem na fakultetu radi se na sublimaciji svega

naučenog, insistira se na dugim frazama, izrazu i kompozicijama različitog karaktera.

- Učenici koji žele da završe sa školovanjem glasa prelazi se što više programa prima vista i radi

se na ovladavanju programom za ispit. Decembar – smotra, jedan stari majstor i dve solo pesme.

Jun – ispit,prema zahtevima plana i programa.

UPOREDNI KLAVIR



Ciljevi i zadaci: Razvoj unapređivanja izvođačke tehnike: skale, sviranje kandeci, etide,

tehničke vežbe, jednostavne vežbe za polifoniju, sonatine, vežbe za čitanje s lista, vežbe za

četvororučno sviranje. Razvoj sposobnosti učenika za povezivanje ovog predmeta sa glavnim

predmetom koji učenik izučava. Rad na izgradnji, razvoju i unapređivanju izvođačke tehnike,

radom na tehničkim vežbama i kompozicijama sa različitim tehničkim, artikulacionim i agogičkim

zahtevima.

Rad na razumevanju i razvoj sposobnosti izvođenja polifonije, uz razvoj aktivnosti

unutrašnjeg i spoljašnjeg sluha, u zavisnosti od učenikove individualne sposobnosti.

Osposobljavanje učenika za samostalno analiziranje forme i prepoznavanje stila sa svim njegovim

karakteristikama u delima koja savlađuju na glavnom predmetu.

Zahtevi

I razred: smotra u toku drugog polugodišta.

II razred: ispit (u junu mesecu) prema zahtevima plana i programa.

III razred: smotra u toku drugog polugodišta.

IV razred: smotra u toku drugog polugodišta.

SOLFEĐO ZA TEORETSKI ODSEK



Ciljevi i zadaci: Razumevanje sadržaja muzike i osposobljavanje za opažanje, izvođenje i

tumačenje muzike. Kontinuirani razvoj muzikalnosti i muzičke pismenosti. Korelacija i interakcija

sadržaja rada na nastavi solfeđa sa sadržajima na nastavi hora i svim drugim vidovima teoretske

nastave. Razvoj muzikalnosti i muzičke pismenosti i postavke osnova za dalji rad na izučavanju

teorijskih disciplina u nastavi muzike, harmonije, analize muzičkog oblika, kontrapunkta,

aranžiranja, komponovanja. Rad na sposobnosti razumevanja muzičkog sadržaja, kao i na

interpretaciji, pamćenju i zapisivanju muzičkog teksta. Rad na praćenju latentne harmonije u

instruktivnim primerima i primerima iz umetničke instrumentalne i vokalne literature.

Razvijanje funkcionalnog načina mišljenja, muzičke memorije i apsolutnog praćenja notnog

zapisa, zatim razvijanje sposbnosti zapisivanja muzičkog teksta i toka sa svim elementima za

pravilno izvođenje. Rad na korelaciji i interakciji sa sadržajem rada teoretske nastave. Rad na

razvoju apsolutnog sluha.

Nastava solfeđa treba da obezbedi razvoj muzičkog sluha i muzičke pismenosti

sinhronizacijom procesa opažanja i reprodukcije. Samim tim, metodologija i sadržaji programa

usmeravaju se ka zamišljanju notne slike na osnovu slušnog muzičkog sadržaja i, suprotno,

zamišljanje zvuka (glasom i na svom instrumentu) na osnovu uvida u notni tekst. Jedino tako

instrumentalisti mogu čuti u sebi ono što treba da odsviraju, a teoretičari da budu pripremljeni za

savlađivanje svih teorijskih disciplina. Organizacija časa solfeđa umnogome doprinosi uspešnoj

realizaciji programa. Predlaže se ustaljeni rad na opažanju i intoniranju (na početku časa), pevanje

sa lista i diktat (melodijski i ritmički, a sa kombinovanjem istih - jednog časa duži rad na ritmu,

sledećeg na melodici) i ritmičko čitanje (u kombinaciji sa ravnomernim čitanjem).

Zahtevi

I razred: Decembar – smotra

Jednoglasni melodijski diktat do dva predznaka sa skretnicama i prolaznicama. Melodijska etida do dva predznaka sa skretnicama, prolaznicama i mutacijom.

Jun – ispit,prema zahtevima plana i programa.

II razred: Decembar - smotra Jednoglasni melodijski diktat do dva predznaka sa stabilnim alteracijama. Dvoglasni melodijski

diktat – dijatonika. Melodijska etida do četiri predznaka sa stabilnim alteracijama.

Jun – ispit,prema zahtevima Plana i programa.

III razred: Decembar – smotra Jednoglasni melodijski diktat sa frigijskim kvintakordom i napolitanskim sekstakordom i

modulacijom u tonalitete drugog kvintnog srdostva (do četiri predznaka). Melodijska etida sa

stabilnim i labilnim alteracijama u tonalitetima drugog kvintnog srodstva. Jun – ispit prema zahtevima Plana i programa.

IV razred Decembar – smotra

Jednoglasni i dvoglasni diktat prema zahtevima za prijemni ispit na Muzičkoj akademiji. Jun – maturski ispit,prema zahtevima Plana i programa. Cilj održavanja smotri je oslobađanje učenika od treme (pred ispitnom komisijom), kontrola

praćenja i usvajanja programa rada, uspešno zapisivanje melodijskog teksta, čisto intoniranje

melodijskih etida, usvajanje ritmičkih figura i rešavanje ritmičkih problema, ovladavanje

elementima teorije muzike, a sve u vezi uspostavljanja korelacije sa predmetima teoretske i

instrumentalne nastave.

KLAVIR ZA TEORETSKI ODSEK


IV RAZRED (2 čas nedeljno, 66 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Rad na razvoju i unapređivanju izvođačke tehnike radom na tehničkim

vežbama i kompozicijama sa različitim tehničkim, artikulacionim i agogičkim zahtevima.

Unapređivanje sposobnosti razumevanja i izvođenja polifonije, uz razvoj aktivnosti unutrašnjeg i

spoljašnjeg sluha, u zavisnosti od učenikovih individualnih sposobnosti. Raditi na razvoju

razumevanja i interpretacije muzičke fraze i celine muzičkog dela, na izgradnji i profiliranju

kriterijuma u oblasti muzičke estetike, kao i na postizanju korelacije između muzičke teorije i

izvođačke prakse. Osposobljavanje učenika za dalje školovanje.

Zahtevi I razred: - u toku školske godine dve smotre (u decembru i u maju mesecu).

II razred: - smotra na kraju prvog polugodišta (u decembru) - godišnji ispit (u junu mesecu) prema zahtevima plana i programa.

III razred: - u toku školske godine dve smotre (u decembru i maju meseca).

IV razred: - smotra na kraju prvog polugodišta (u decembru) - završni ispit (u maju mesecu) prema zahtevima plana i programa.

SVIRANJE HORSKIH PARTITURA

II, III RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Osposobljavanje učenika da pravilno shvate i vizuelno usvoje partituru, kao

i da je uspešno odsviraju. Razvoj izvođačke tehnike i razvoj sposobnosti učenika za povezivanje

ovog predmeta sa predmetom dirigovanje. Rad na sticanju znanja o postojećoj horskoj literaturi.

Rešavajući tehničke probleme sviranja horskih partitura na klaviru, učenike uvoditi u sveobuhvatnu

analizu partiture, pripremajući ih za nastavu dirigovanja.

Slušanjem i analiziranjem (uz partituru) interpretacije poznatih dirigenata i horova, učenike

upoznati sa horskom literaturom.

Zahtevi

Ovaj predmet obuhvata sviranje horskih partitura iz literature domaćih i stranih autora

različitih stilova i perioda i to:

- dvoglasni i troglasni dečji i ženski horovi u jednom i dva notna sistema; - četvoroglasni ženski i muški horovi u dva notna sistema; - troglasni dečji i ženski horovi u dva notna sistema; - troglasni dečji i žensko horovi u tri notna sistema; - četvoroglasni horovi sa tri notna sistema; - četvoroglasni ženski, muški i mešoviti horovi sa četiri notna sistema. Sposobniji učenici partituru

treba da odsviraju na času s lista. Obavezni mimimum programa: 15 kompozicija u II i 10 u III

razredu.

DIRIGOVANJE



Ciljevi i zadaci: Razvoj sposobnosti učenika za rad sa kamernim ansmablima, horovima,

orkestrima. Razvoj sposobnosti učenika za povezivanje ovog predmeta sa ostalim predmetima na

teoretskom odseku. Rad na razvijanju sposobnosti učenika za rad sa kamernim ansamblima,

horovima, orkestrima. Upoznavanje sa osnovnim zakonitostima dirigovanja i sa istorijskim

razvojem tehnike dirigovanja. Upoznavanje sa ulogom i značajem dirigenta kao vođe i pravilima

koja vladaju u ansamblu. Savladavanje različitih stilova dirigovanja u horu i orkestru – njihove

sličnosti i razlike.

Cilj je savladavanjem dirigentske tehnike upoznavati horsku i orkestarsku literaturu.

Obrađujući različite i mnogobrojne tehničke probleme upoznavati se sa elementima interpretacije

kao što su forma, slog, tempo, dinamika, fraziranje, ritam, agogika i dr. Negovati i razvijati praksu

da učenici u radu sa ansamblima (grupom pevača, gudačkim kvartetom i drugim sastavima)

realizuju stečene veštine i znanje iz dirigovanja u neposrednom radu sa „živim“ zvukom.

Savladavanje tehnike dirigovanja u početnoj fazi rada predstavlja najvažniji segment. Počinje

se od dirigentskog stava, odnosno početne pozicije. Vežba se u onom stavu u kome se u stvarnosti i

nastupa. Pravilno savladani početni stav predstavlja glavni preduslov za dalje uspešno savlađivanje

složenijih zadataka. Ovome se mora posvetiti puna pažnja jer su kasnije izmene već usvojenog

pogrešnog stava mukotrpne i spore. Učenik mora da us-postavi punu kontrolu nad svakim delom

svoga tela i treba da radi vežbe za elastičnost tela. Učenici posmatraju stav profesora i upoređuju ga

sa svojim kolegama i sa sobom.

Zahtevi

Ispitni program treće godine: Rad sa horom jednog kraćeg horskog dela; Izvođenje dirigovanjem jedne horske kompozicije.

Ispitni program četvrte godine: Rad sa orkestrom - kraće delo; Izvođenje dirigovanjem jedne orkestarske kompozicije. Za ispit se može koristiti i dečji orkestar ili orkestar škole.

AUDIO-VIZUELNA TEHNIKA

IV RAZRED (1 čas nedeljno, 33 časa godišnje + blok 32 časa)

Ciljevi i zadaci: Osposobljavanje učenika da ovladaju sledećim veštinama i procesima u

okviru područja: osnovnim tehnikama snimanja zvuka, osnovnim mikrofonskim tehnikama,

analognim režijskim stolom, upotrebom mernih instrumenata, snimanjem i reprodukcijom na

dvokanalnom analognom magnetofonu, snimanjem i reprodukcijom na višekanalnom analognom

magnetofonu, osnovama digitalnog audio fajla, snimanjem i reprodukcijom na DAT-u (Digital

Audio Tape).

Blok nastava podrazumeva: 1. Rad sa kamerom i mikrofonom. Negu videouređaja. Startovanje video trake. 2. Funkcije na komandnoj ploči videomiksera, priključci – demonstracija rada. Zahtevi Obavezno je

godišnje uraditi dva jednočasovna školska pismena zadatka.

UVOD U KOMPONOVANJE


Ciljevi i zadaci: Uočavanje uloge melodije i harmonije u muzici, osnovnih elemenata

harmonije. Razvoj na prepoznavanju i analizi različitih harmonskih stilova, kako klasične muzike,

tako i ostalih muzičkih pravaca. Rad na razvoju uloge melodije i harmonije u muzici, rad na razvoju

osnovnih elemenata harmonije, rad na savladavanju slobodnijih akordskih veza i na modernizaciji

date melodike i preradi motiva. Rad na prepoznavanju i anlizi različitih harmonskih stilova,

klasične muzike, tako i ostalih muzičkih pravaca.

Razvijajući kod učenika sposobnost muzičke improvizacije i sposobnost ozvučavanja

zvučnih slika stečenih iz dosadašnjeg muzičkog iskustva, podsticati muzičku inventivnost učenika

oslanjajući se na prethodna znanja iz harmonije i kontrapunkta, upoznavajući ih, pritom, sa

sredstvima i mogućnostima muzičkog izražavanja. Izvođenjem napisanih kompozicija stimulisati

učenike da nastave da se bave kreativnim procesom i dalje razvijaju kreativno mišljenje.

Zahtevi

U toku školske godine svaki učenik treba da ostvari najmanje tri samostalna rada iz ovog predmeta.

Međutim, pošto u ovom slučaju uspešnost savladavanja takvih zadataka u velikoj meri zavisi od

stvaralačkog dara i mašte pojedinca, kod onih učenika koji te sposobnosti poseduju u manjoj ili

nedovoljnoj meri zahtev za sasvim samostalnim stavaralaštvom, može se donekle umanjiti tako što

bi izvesni elementi kompozicije bili dati, ili čak i kompletan muzički tekst, koji onda treba samo

aranžirati, ili manje-više preraditi za određen instrument, odnosno ansambl.

ŠKOLSKI PROGRAM OPŠTEOBRAZOVNE NASTAVE

SRPSKI JEZIK I KNJIŽEVNOST



Ciljevi i zadaci: Proširivanje i produbljivanje znanja o srpskom jeziku; unapređivanje jezičke

i funkcionalne pismenosti; proširivanje i produbljivanje znanja o srpskoj i svetskoj književnosti,

razvijanje ljubavi prema knjizi i čitanju, osposobljavanje za interpretaciju umetničkih tekstova;

upoznavanje reprezentativnih dela srpske i opšte književnosti, književnih žanrova,

književnoistorijskih pojava i procesa u književnosti; proširivanje i produbljivanje književnih znanja

i čitalačkih veština; obrazovanje i vaspitanje učenika kao slobodne, kreativne i kulturne ličnosti,

kritičkog uma i oplemenjenog jezika i ukusa.

1) Nastava jezika učenicima omogućuje da:

ovladaju znanjima o srpskom književnom jeziku; steknu veštine i sposobnosti

njegovog korišćenja u opštenju sa drugima, u pismenom i usmenom izražavanju,

prilikom učenja, obrazovanja i intelektualnog razvoja; poštuju maternji jezik, neguju

srpski jezik, tradiciju i kulturu srpskog naroda, nacionalnih manjina, etničkih

zajednica i drugih naroda; unapređuju kulturu jezičkog opštenja, u skladu sa

poštovanjem rasne, nacionalne, kulturne, jezičke, verske, rodne, polne i uzrasne

ravnopravnosti, sa razvijanjem tolerancije i uvažavanja različitosti i sa poštovanjem i

uvažavanjem drugih jezika i drugih kultura.

2) Nastava književnosti ima za cilj da učenici:

upoznaju reprezentativna dela srpske književne baštine i dela opšte književnosti,

njihove autore, poetske i estetske vrednosti; neguju i razvijaju čitalačke kompetencije i

interpretacijske veštine posredstvom kojih će se upoznavati sa reprezentativnim

književnim delima iz istorije srpske i opšte književnosti, čitati ih i tumačiti u

doživljajnoj i istraživačkoj ulozi; razvijaju literarne afinitete i postanu čitaoci

rafiniranog estetskog ukusa koji će umeti da na istraživački, stvaralački i aktivan način

čitaju književna dela svih žanrova, vrednuju ih, govore o njima i povodom njih; usvoje

humanističke stavove, uverenja i sistem vrednosti; osposobe se za pouzdano moralno

prosuđivanje, opredeljivanje za dobro i osudu nasilništva i nečoveštva, odbacivanje

svih vidova agresivnog i asocijalnog ponašanja i za razvijanje samosvesti i lične

odgovornosti; podstiču na saosećanje sa bližnjima i odgovornost prema drugom;

razviju vrline razboritosti, ravnoteže i mudrosti.

Cilj i zadaci čine celinu i ostvaruju se tokom četiri godine - sistematski i kontinuirano - u

svim predviđenim programsko-tematskim područjima i vidovima rada. Zahtevi

Jedna od elementarnih stavki prilikom ocenjivanja i vrednovanja znanja učenika je aktivnost

na času - dijalog sa ostalim učenicima i nastavnikom, davanje konstruktivnih predloga,

intelektualna razmena mišljenja kroz diskusiju, ulaganje truda kroz dodatno usavršavanje i

izučavanje preporučene literature, istraživački pristup u nastavi i slično. Prilikom ocenjivanja

vrednuju se kako usmeni odgovori učenika na zadata pitanja ili u toku diskusije, tako i pismeni ili

kontrolni zadaci.

ENGLESKI JEZIK



Ciljevi i zadaci: Ovladavanje komunikativnim veštinama, razvijanje sposobnosti i metoda

učenja stranog jezika, sticanje pozitivnog odnosa prema drugim jezicima i kulturama i navikavanje

na otvorenost u komunikaciji.

Zadaci nastave engleskog jezika su:

- da učenici budu osposobljeni da se u školskoj i vanškolskoj svakodnevici pismeno i usmeno

izražavaju, da engleski jezik koriste i posle završetka obrazovanja, da do kraja 4. razreda

gimnazije učenici savladaju jezik do nivoa B1.

U prvoj godini učenja jezika posebna pažnja se poklanja obnavljanju i proširivanju znanja

gramatike iz osnovne škole, proširenju vokabulara učenika, upotrebi jezika u tipičnim

svakodnevnim situacijama, slušanju sa razumevanjem i kratke diskusije oko čitanog teksta. Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: Present and past teses, questions, articles, verb patterns,

future forms, comparatives and superlatives, present perfect, modal verbs. U drugoj godini učenja učenici su sposobni da u pismenom i usmenom obliku izlože svoje

mišljenje na zadatu temu a istovremeno i prošire svoj vokabular uz jezičke vežbe i raznovrsne

tekstove. Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: Time clauses, verb patterns, passives, second

conditional, present perfect continuous, past perfect, modal verbs1 (obligation and permission),

present and past tenses. U trećoj godini više pažnje se poklanja konverzaciji, čitanju i razumevanju težih tekstova,

pisanju kratkih sastava, upotrebi muzičke termonologije na engleskom jeziku i proširenju znanja iz

gramatike. Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: Future forms, verb patterns, present perfect-

active and passive, conditionals, modal verbs2 (probability), present perfect continuous, indirect

questions, question tags, reported speech, the tense system. U četvrtoj godini učenici su stekli dovoljno visoki nivo znanja engleskog jezika da slobodno

učestvuju u razgovoru i izlažu svoja mišljenja, pišu sastave, komuniciraju na engleskom jeziku i u

vanškolskim okolnostima. Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: Narrative tenses, questions and

negatives, future forms, expressions of quantity, modals and related verbs1, relative clauses,

expressing hait-used to do/doing, modal auxiliary verbs2, articles-determiners.

Tematika korišćenih tekstova je iz života mladih: zabava, sport, muzika i umetnost,

školovanje; porodica i društvo, sredstva javnog informisanja, proslave, praznici i običaji drugih

naroda itd.

Zahtevi U skladu sa nastavnim planom i programom, učenici rade po jedan pismeni zadatak, jedan

test i jedan diktat u svakom polugdištu.

Nastavni profesor će prilikom ocenjivanja vrednovati pismene i usmene odgovore, kao i

aktivnost koju ucenici ispoljavju na času, izradu domaćih zadataka i spremnost za saradnju.

ITALIJANSKI JEZIK



Ciljevi i zadaci: Bliže upoznavanje učenika sa gramatikom jezika i unapređenje lingvističkih i

didaktičkih sposobnosti kao i osvežavanje političko-kulturnih saznanja o Italiji. U prve dve godine

učenja savladava se osnovni nivo poznavanja jezika („Livello elementare A1-A“), a u trećoj i

četvrtoj prelazi se na srednji nivo („Livello intermedio B1-B2“). Nastavne jedinice su podeljene

tako da učenicima olakšaju učenje jezika i da ih kroz razne multimedijalne vežbe još više motivišu.

Zastupljeni oblici rada su: frontalni, individualni i grupni rad. Objašnjenja moraju biti jasno

izrečena na italijanskom jeziku i razumljiva, a važno je ostvariti i dobru pedagošku interakciju

između nastavnika i učenika. Treba istaći da pored jezika učenici upoznaju kulturu Italije, običaje

ljudi i znamenitosti italijanskih gradova.

U prvoj godini učenja jezika posebna pažnja se poklanja motivaciji zato što je za većinu to i

prvi susret sa italijanskim jezikom. Na drugom mestu je pravilan izgovor i intonacija, pronalaženje i

razumevanje novih gramatičkih formi, a na taj način učenik počinje da shvata sve nove elemente

stranog jezika. Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: određeni i neodređeni član, jednina i

množina imenica, indikativ prezenta, složeni perfekat, futur I, predlozi, brojevi.

U drugoj godini učenja učenici su već u mogućnosti da u potpunosti shvataju tekst, daju

odgovore na zadata pitanja, komentarišu i iznose svoj sud o pročitanom tekstu. Na ovom nivou,

audio vežbanja naročito pomažu učenicima da razumeju maternji izgovor italijanskog jezika.

Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: prisvojni pridevi, imperfekat, direktne i indirektne

zamenice u prostim i složenim vremenima, povratni glagoli u prostim i složenim vremenima,

imperativ, kondicional, konjunktiv.

U trećoj godini savladavanju gradiva doprinose različite vežbe koje imaju za cilj da osveže

vokabular učenika i da pored gramatički ispravnih rečenica koriste izraze koji su zastupljeni u

svakodnevnom govoru. Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: spajanje direktnih i indirektnih

zamenica, relativne zamenice, konstrukcije sa glagolom „stare“, komparacija prideva, prosto prošlo

vreme, infinitiv, particip, pasiv.

Četvrta godina učenja jezika zaokružuje sve ono što su učenici usvojili i podstiče ih da sami

osmisle dijalog i tekstove na zadatu temu. Gramatičke jedinice koje se obrađuju su: slaganje

vremena u konjunktivu, hipotetički period, upotreba rečca „ci“ i „ne“, direktni i indirektni govor,

pasiv, gerund.

Zahtevi

U skladu sa nastavnim planom i programom, učenici rade po jedan pismeni zadatak, jedan

test i jedan diktat u svakom polugdištu.

Nastavni profesor će prilikom ocenjivanja vrednovati pismene i usmene odgovore, kao i

aktivnost koju ucenici ispoljavju na času, izrada domaćih zadataka i spremnost za saradnju.

INFORMATIKA



Ciljevi i zadaci: Cilj nastavnog predmeta računarstvo i informatika je sticanje znanja,

ovladavanje veštinama i formiranje vrednosnih stavova koji doprinose razvoju informatičke

pismenosti neophodne za život u savremenom društvu, dalje stručno usavršavanje i praktičnu

primenu u procesu rada; kao i osposobljavanje učenika da efikasno i racionalno koriste računare na

način koji ne ugrožava njihovo fizičko i mentalno zdravlje.

Zadaci nastave računarstvo i informatika su da učenici: razviju svest o neophodnosti

korišćenja računara u svakodnevnom životu i radu i značaju informatike za funkcionisanje i razvoj

društva; primene stečena znanja i veštine u sticanju konkretnog obrazovanja za buduće zanimanje;

jačaju sposobnost za precizno i koncizno definisanje problema; upoznaju se sa algoritamskim

načinom rešavanja problema i osnovnim algoritmima; steknu znanja potrebna za podešavanje

parametara operativnog sistema na nivou korisničkog interfejsa, korišćenje mogućnosti operativnih

sistema i sistema datoteka konkretnog operativnog sistema; ovladaju korišćenjem programa za

obradu teksta i tabelarnih podataka i kreiranje dokumenata u kome su integrisani tekst, slika i

tabela; upoznaju načine izrade prezentacija i osposobe se za izradu jednostavnijih prezentacija;

razumeju principe funkcionisanja interneta, lokalnih mreža i osposobe se za korišćenje mrežnih

resursa, internet servisa i sistema za elektronsko učenje; unaprede sposobnosti za brzo, efikasno i

racionalno pronalaženje informacija korišćenjem računara, kao i njihovo kritičko analiziranje i

prenošenje; razviju preciznost, racionalnost i kreativnost u radu sa računarom; na adekvatan način

koriste prednosti računara i društvenih mreža u udruživanju sa drugima i pokretanju akcija čiji je

cilj širenje korisnih informacija ili pružanje pomoći i podrške onima kojima je to potrebno; izgrade

pravilne stavove prema korišćenju računara, bez zloupotrebe i preterivanja koje ugrožava njihov

fizičko i mentalno zdravlje; upoznaju savremena ergonomska rešenja koja olakšavaju upotrebu

računara i izgrade spremnost za praćenje novih rešenja u oblasti informatičke tehnologije; razvijaju

sposobnosti da stečena znanja primenjuju za rešavanje problema i novih situacija u procesu rada i

svakodnevnom životu. Prva godina: Osnove računarske tehnike, Osnove rada u operativnom sistemu sa grafičkim

interfejsom, Tekst-procesor, Slajd-prezentacije, Rad sa tabelama, Internet i elektronska

komunikacija. Druga godina: Obrada teksta na računaru, Algoritmi, Osnove programiranja, Tipovi podataka,

Strukture podataka, Grafika i zvuk. Treća godina: Programi za rad u muzici, Programi za crtanje, Multimedijske aplikacije. Četvrta

godina: Eksperimenti sa zvukom, Računarske komunikacije.

Zahtevi

Nastavni profesor će prilikom ocenjivanja vrednovati pismene i usmene odgovore na

postavljena pitanja, kao i aktivnost koju učenici ispoljavaju na času, pre svega spremnost na

saradnju i intelektualnu razmenu u diskusiji sa drugima, kućnu pripremu za najavljnu temu časa,

doprinos vlastitom usavršavanju kroz dodatno čitanje preporučene literature, lično istraživanje i

prikupljanje relevantnog materijala, samostalnu ili timsku priprema i prezentovanje projektnih

zadataka. Vrednovanje učeničkog postignuća uključuje (pored stepena usvojenog znanja i

pomenutih aktivnosti učenika) i pisanje radova/eseja i testova u cilju sistematizacije gradiva, jer je

to dobra prilika za procenu napredovanja i davanje povratne informacije.

ISTORIJA

I, II RAZRED (2 časa nedeljno, 70 časova godišnje)

III RAZRED (1 čas nedeljno, 35 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Sticanje humanističkog obrazovanja i razvijanje istorijske svesti, razumevanje

istorijskog prostora i vremena, istorijskih događaja, pojava i procesa i uloge istorijskih ličnosti,

razvijanje individualnog i nacionalnog identiteta; razvijanje veština i formiranje stavova

neophodnih za razumevanje savremenog sveta; razvijanje funkcionalnih veština i kompetencija

neophodnih za život u savremenom durštvu (istraživačkih veština, kritičkog i kreativnog mišljenja,

sposobnost izražavanja i obrazlaganja sopstvenih stavova, razumevanja multikulturalnosti,

razvijanje tolerancije i kulture argumentovanog dijaloga); osposobljavanje za efikasno korišćenje

informaciono-komunikacionih tehnologija; razvijanje svesti o potrebi stalnog usavršavanja i svesti

o važnosti negovanja kulturno-istorijske baštine.

Zadaci nastave istorije su da učenici steknu i prošire znanja o nacionalnoj i opštoj istoriji; da

razumeju uzroke i posledice istorijskih događaja, pojava i procesa kao i ulogu istaknutih ličnosti u

razvoju društva; da poseduju svest o povezanosti pojava iz prošlosti sa pojavama iz sadašnjosti; da

razumeju da nacionalna istorija predstavlja sastavni deo regionalne, evropske i globalne istorije; da

budu osposobljeni za pronalaženje prikupljanje i korišćenje informacija datih u različitim

simboličkim modalitetima; razviju istraživački duh i kritički odnos prema prošlosti samostalnom

analizom različitih istorijskih izvora i literature; da budu osposobljeni da prepoznaju različita

tumačenja istih istorijskih događaja; da budu osposobljeni za primenu stečenih znanja i praktičnih

veština u svakodnevnom životu; razvijaju odgovornost, sistematičnost, preciznost i pozitivan stav

prema učenju; da povezuju stečena znanja iz istorije sa sadržajima srodnih predmeta. I razred: Uvod (istorija kao nauka i nastavni predmet, istorijski izvori, računanje vremena, periodizacija),

Praistorija, Stari vek, Srednji vek, Novi vek.

II razred: Svet u drugoj polovini 19-tog i početkom 20-tog veka. Srbija, Crna Gora i njihovi susedi u drugoj

polovini 19-tog i početkom 20-tog veka. Balkanski ratovi. Prvi svetski rat i revolucije u Rusiji i

Evropi. III razred: Svet između dva svetska rata. Drugi svetski rat. Svet i Jugoslavija posle Drugog svetskog rata.

Zahtevi



saradnju i intelektualnu razmenu u diskusiji sa drugima. Program će biti ostvaren korišćenjem

različitih metoda rada kao što su npr. projekti pojedinaca i timova na odrđenu temu u okviru kojih

učenici treba da pokažu i primene stečena znanja i veštine.

FIZIKA

I RAZRED (2 časa nedeljno, 70 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Cilj nastave fizike jeste sticanje elementarne funkcionalne pismenosti

(prirodno-naučne i tehničke) i znanja o osnovnim fizičkim pojavama, osposobljavanje učenika za

primenu znanja u struci i svakodnevnom životu, sticanje radnih navika, odgovornosti i sposobnosti

za samostalan rad i za timski rad, formiranje osnove za dalje obrazovanje.

Zadaci nastave fizike su da učenici: razvijaju prirodno-naučnu i tehničku pismenost; stiču

znanja o osnovnim fizičkim pojavama značajnim za struku i razumeju osnovne fizičke zakone;

razvijaju svest o značaju eksperimenta u saznavanju, razumevanju i proveravanju fizičkih zakona;

steknu sposobnost za uočavanje, formulisanje, i rešavanje jednostavnijih problema; razvijaju

logičko i apstraktno mišljenje i kritički stav u mišljenju; shvate značaj fizike za tehniku i prirodne

nauke; razvijaju sposobnosti i veštine za primenu znanja iz fizike u struci; stiču znanja o prirodnim

resursima, njihovoj ograničenosti i održivom korišćenju; razvijaju pravilan odnos prema zaštiti,

obnovi i unapređenju životne sredine; razvijaju radne navike, odgovornost, sistematičnost,

preciznost i pozitivan stav prema učenju.

Zahtevi



saradnju i intelektualnu razmenu u diskusiji sa drugima, kućnu pripremu za najavljnu temu časa,

doprinos vlastitom usavršavanju kroz dodatno čitanje preporučene literature, lično istraživanje i

prikupljanje relevantnog materijala, samostalnu ili timsku priprema i prezentovanje projektnih

zadataka. Vrednovanje učeničkog postignuća uključuje (pored stepena usvojenog znanja i

pomenutih aktivnosti učenika) i pisanje radova/eseja i testova u cilju sistematizacije gradiva, jer je

to dobra prilika za procenu napredovanja i davanje povratne informacije.

SOCIOLOGIJA

II RAZRED (2 časa nedeljno, 70 časova godišnje)

Ciljevi i zadaci: Cilj predmeta sociologija jeste da učenici ovladaju osnovnim sociološkim

pojmovima, kako bi bolje razumeli savremeno društvo i uspešnije ostvarili svoju ulogu i mesto u

njemu; da učenici steknu primenljiva i funkcionalna znanja o društvenim pojavama, strukturi,

razvoju i protivurečnostima savremenog društva, kako bi razvili ključne kompetencije potrebne za

život i participaciju u demokratski uređenom multikulturalnom društvu. Zadaci nastave sociologije su da učenici:

- ovladaju osnovnim znanjima o najvažnijim društvenim pojavama, te o povezanosti

pojedinca i društva; unaprede sposobnosti zauzimanja kritičkog i angažovanog stava prema

društvu i društvenim institucijama; razviju sposobnosti za ulogu odgovornog građanina, za

život i participaciju u demokratski uređenom i humanom društvu; usvoje vrednosti i

formiraju autonomni vrednosni sistem u skladu sa osnovnim (univerzalnim) vrednostima

pravde, istine, slobode, poštenja i lične odgovornosti; razviju lični i nacionalni identitet u

duhu multikulturalizma, poštovanja i očuvanja nacionalne i svetske kulturne baštine;

unaprede i prošire opštu kulturu; jačaju osetljivost u odnosu na postojanje društvenih

nejednakosti (ekonomskih, obrazovnih, rodnih, klasnih, etničkih, globalnih...); razviju

spremnost za uspostavljanje aktivnog odnosa prema rešavanju društvenih problema;

unaprede sposobnost da samostalno pronalaze relevantne informacije i da uspostave kritički

odnos prema njima; unaprede sposobnost svih oblika komunikacije, dijaloga i iskazivanja

argumentovanog stava; unaprede sposobnost kvalitetne i efikasne saradnje sa drugima

(grupnog rada, timskog rada).

Realizacija programa treba da se odvija u skladu sa principima aktivne, problemske i

istraživačke nastave, uz usaglašavanje sadržaja sa odgovarajućim metodičkim aktivnostima. Uz

tradicionalni, frontalni oblik, primenjuju se i drugi različiti oblici radioničarskog rada (simultana

individualna aktivnost, rad u parovima ili malim grupama, grupna diskusija, debata...).

Zahtevi

Prilikom ocenjivanja učeničkog postignuća vrednovaće se pismeni i usmeni odgovori na

postavljena pitanja, aktivnost učenika na času, kućne pripreme za najavljenje teme koje će se

obraditi putem diskusije i debate, izdrada seminarskih i timskih istraživačkih radova kao i

sposobnost povezivanja (sistematizacije) i primena usvojenih znanja.

PSIHOLOGIJA


Ciljevi i zadaci: Opšti ciljevi nastave psihologije su da učenici steknu osnovna znanja i

razumeju sadržaje iz sledećih oblasti: Predmet, cilj i metode istraživanja u psihologiji;

- Organske osnove i razvoj psihičkog života; Osnovne psihičke procese i njihovu ulogu;

Karakteristike i strukturu ličnosti; Psihičko zdravlje i poremećaje psihičkog zdravlja;

Ličnost i društvo (komunikacija, socijalni stavovi, predrasude i stereotipi). Psihologija za

muzičare: proces kreativnog i stvaralačkog mišljenja, razvojno psihološke osnove muzike,

muzička inteligencija, emocije - strah od javnog nastupa i tehnike prevazilaženja treme i sl.

Posebni ciljevi nastave psihologije se ostvaruju kroz mogućnost učenika da:

- Samostalno prikuplja i obrađuje znanja i informacije u psihologiji; Samostalno analizira i

interpretira znanja iz psihologije; Uočava i rešava probleme u životnim situacijama;

Poseduje kritičko i stvaralačko mišljenje; Poseduje veštine timskog rada i saradnje; Moralno

rasuđuje i vrednuje; izgrađuje sopstvene stavove i zdrav sistem vrednosti.

U realizaciji nastavnog programa akcenat treba staviti na proces učenja, tj. obezbediti da

učenici predviđene sadržaje usvajaju aktivno: samostalnim prikupljanjem i analiziranjem znanja i

informacija; sistematizacijom i prezentacijom sadržaja; radom u paru i u grupi; kroz diskusiju i

međusobnu razmenu mišljenja; radovima kroz projekte; primenom usvojenih znanja u praksi. Predmet psihologija i priroda sadržaja ovog predmeta omogućava korišćenje

različitih oblika rada i nastavnih metoda. Pored tradicionalnih osnovnih metoda u nastavi, učenici

imaju priliku da prisustvuju i vannastavnim aktivnostima koje su tematski vezane za oblasti koje se

obrađuju i na taj način potkrepe svoja teorijska znanja korisnim primerima iz prakse. Time se

povećava motivacija učenika za učenje i zainteresovanost za nastavu, usvajanje i implementiranje

gradiva. Nastavom koja bi se isključivo zasnivala na predavanju nastavnika nije moguće ostvariti

ciljeve ovog predmeta. Uspešna realizacija programa podrazumeva: - stručno-predmetnu osposobljenost nastavnika (dobro poznavanje sadržaja programa i predmeta

učenja), - metodičko-didaktičku osposobljenost nastavnika (dobro poznavanje savremenih metoda učenja i

oblika rada sa učenicima) - efikasnu komunikaciju sa učenicima, - motivisanost za rad sa mladima u školi i van škole,

- opremljenost učionice u skladu sa zahtevima savremenih metoda i oblika rada (mogućnost rada u grupama, u paru, individualnog rada, realizacije nastave uz korišćenje računara -

elektronske prezentacije ) - udžbenik.

Zahtevi

Ocenjivanje učenika je kontinuirano i pored sumativne ima i formativnu (razvojnu) ulogu

podrazumeva javno obrazloženje ocene. Ocenjivanje učenika je usmeno (kontinuirano) i pismeno

(mini test, esej, pisani rad na temu Psihološka analiza ličnosti, i sl). Nastavnik pored reprodukcije

usvojenog znanja i implementacije istog, kod učenika veoma vrednuje povezivanje i

sistematizovanje nastavnog gradiva kao i korelaciju sa drugim predmetima i korišćenje već

usvojenih znanja. Jedna od elementarnih stavki prilikom ocenjivanja i vrednovanja znanja učenika

je aktivnost na času- dijalog sa ostalim učenicima i nastavnikom, davanje konstruktivnih predloga,

intelektualna razmena mišljenja kroz diskusiju, ulaganje truda kroz dodatno usavršavanje i

izučavanje preporučene literature, istraživački pristup u nastavi i sl.

FILOZOFIJA


Ciljevi i zadaci: Cilj nastave filozofije jeste da kod učenika razvije svest o potrebi da aktivno

oblikuju svoj i odgovorno učestvuju u javnom životu humano i demokratski orijentisanog društva,

osposobljavajući ih da nezavisno kritički misle i prosuđuju, formiraju sopstveni pogled na svet koji

je osetljiv na kulturni kontekst, i da se u svojim delima i postupcima rukovode vrednostima istine,

dobra, pravde i lepote čiji smisao i značaj otkrivaju u procesu ovladavanja znanjima i veštinama

svojstvenim filozofski kultivisanoj misli.

Nastava filozofije ima zadatak da doprinese razvoju opštih ključnih sposobnosti (posebno u

oblasti tzv. kritičkog mišljenja), ali i da, povratno, posredstvom onih koje su stečene u drugim

oblastima (a to su pre svega jezička, čitalačka, naučna, umetnička pismenost) unapredi opštu

performansu učenika, podigne nivo njihove intelektualne i duhovne radoznalosti, osposobi ih da

fenomene analiziraju iz perspektive različitih naučnih i umetničkih disciplina i da znanja i stavova

sintetizuju u koherentan pogled na svet. Učenici treba da razlikuju saznajne od vrednosnih sudova i

artikulišu vlastiti vrednosni sistem u suočavanju sa etičkim dilemama i izazovima društva u kome

žive; da razviju osetljivost za socijalni i kulturni kontekst, identitet i razlike, ovladaju veštinama

uspešne komunikacije, timskog rada i praktikuju tehnike za konstruktivno rešavanje konflikata u

svakodnevnom životu; da preuzimaju odgovornost za sopstvene postupke, odnos prema prirodnom i

društvenom okruženju, i da sa uspehom učestvuju u javnom životu društva; da unaprede

sposobnosti za razložno (pismeno i usmeno) izlaganje misaonih sadržaja i učešće u raspravi na

način koji doprinosi razvijanju atmosfere otvorenosti i uzajamnog uvažavanja; da usvoje i

praktikuju intelektualne vrline, stavove i vrednosti.

Srž nastave filozofije u četvrtom razredu treba da čini obezbeđivanje kreativnog,

individualnog i fleksibilnog pristupa problemima filozofije u živoj razmeni između nastavnika i

učenika. Priroda sadržaja ovog predmeta omogućava korišćenje različitih oblika rada i nastavnih

metoda, koje angažuju učenike i povećavaju njihovu zainteresovanost. Realizacija programa treba

da se odvija u skladu sa principima aktivne, problemske i istraživačke nastave, uz usaglašavanje

sadržaja sa odgovarajućim metodičkim aktivnostima. Uz tradicionalni, frontalni oblik, neophodno

je primeniti i druge različite oblike rada: tekst analizu, rad u parovima ili malim grupama, grupna

diskusija, debata. Učenike treba podsticati da pronalaze informacije koristeći različite izvore i

sredstava informisanja, da ih kritički procenjuju, da postavljaju relevantna pitanja, da unapređuju

kulturu dijaloga, da argumentovano zastupaju ili osporavaju određena stanovišta ili sopstvene

stavove.

Zahtevi

Nastavni profesor će prilikom ocenjivanja vrednovati pismene i usmene odgovore na postavljena

pitanja, kao i aktivnost koju učenici ispoljavaju na času, pre svega spremnost na saradnju i

intelektualnu razmenu u diskusiji sa drugima, kućnu pripremu za najavljnu temu časa, doprinos

vlastitom usavršavanju kroz dodatno čitanje preporučene literature, lično istraživanje i prikupljanje

relevantnog materijala, samostalnu ili timsku priprema i prezentovanje projektnih zadataka.

Vrednovanje učeničkog postignuća uključuje (pored stepena usvojenog znanja i pomenutih

aktivnosti učenika) i pisanje radova/eseja i testova u cilju sistematizacije gradiva, jer je to dobra

prilika za procenu napredovanja i davanje povratne informacije.

FIZIČKO VASPITANJE



Ciljevi i zadaci: Cilj nastave fizičkog vaspitanja je da se raznovrsnim i sistematskim

motoričkim aktivnostima, u povezanosti sa ostalim vaspitno – obrazovnim područjima, doprinese

integralnom razvoju ličnosti učenika (kognitivnom, afektivnom, motoričkom), razvoju motoričkih

sposobnosti, sticanju, usavršavanju i primeni motoričkih umenja, navika i neophodnih teorijskih

znanja u svakodnevnim i specifičnim uslovima života i rada.

Nastava fizičkog vaspitanja ima za zadatak podsticanje rasta i razvoja i uticanje na pravilno

držanje tela (prevencija posturalnih poremećaja); razvoj i usavršavanje motoričkih sposobnosti i

teorijskih znanja neophodnih za samostalni rad njima; podsticanje motoričkih umenja (veština) i

teorijskih znanja neophodnih za njihovo usvajanje; proširenje i produbljavanje interesovanja koje su

učenici stekli u osnovnoj školi i potpunije sagledavanje sportske grane, za koju pokazuju poseban

interes; usvajanje znanja radi razumevanja značaja i suštine fizičkog vaspitanja definisanih opštim

ciljem ovog predmeta (vaspitno-obrazovnog područja); motivacija učenika za bavljenje fizičkim

aktivnostima i formiranje pozitivnih psiho-socijalnih obrazaca ponašanja; osposobljavanje učenika

da stečena umenja, znanja i navike koriste u svakodnevnim uslovima života i rada. Suština nastave fizičkog vaspitanja je razvijanje fizičkih sposobnosti, sportsko - tehničko

obrazovanje i povezivanje fizičkog vaspitanja sa životom i radom. Na svim časovima nastave

fizičkog vaspitanja, predviđa se: razvijanje osnovnih elemenata fizičke kondicije karakterističnih za

ovaj uzrast i pol; kao i drugih elemenata motorne umešnosti, koji služe kao osnova za povećavanje

radne sposobnosti, učvršćivanje zdravlja i dalje napredovanje u sportsko tehničkom obrazovanju,

preventivno kompenzacijski rad u smislu sprečavanja i otklanjanja telesnih deformiteta,

osposobljavanju učenika u samostalnom negovanju fizičkih sposobnosti, pomaganju rasta,

učvršćivanju zdravlja, kao i samokontroli i proveri svojih fizičkih i radnih sposobnosti.

Zahtevi

Programski zadaci se određuju individualno, prema polu, uzrastu i fizičkom razvitku i

fizičkim sposobnostima svakog pojedinca na osnovu orijentacionih vrednosti koje su sastavni deo

uputstva za vrednovanje i ocenjivanje napredka učenika kao i jedinstvenoj bateriji testova i

metodologije za njihovu proveru i praćenje. Sportsko tehničko obrazovanje se realizuje u I, II, III

razredu kroz zajednički program (atletika, vežbe na spravama i tlu) kroz program po izboru

učenika, a u IV razredu kroz program po izboru učenika. Program fizičkog vaspitanja je nastavak

programa fizičkog vaspitanja u osnovnoj školi, stim što je usmeren na još intenzivnije ostvarivanje

individualnih i društvenih potreba u oblasti fizičke kulture.

GRAĐANSKO VASPITANJE



Ciljevi i zadaci: Opšti cilj predmeta je da učenici Građanskog vaspitanja steknu saznanja,

razviju sposobnosti i veštine i usvoje vrednosti koje su pretpostavke za celovit razvoj ličnosti,

odgovoran i angažovan život u savremenom građanskom društvu. Jedan od ciljeva predmeta je da

učenici steknu saznanja i usvoje vrednosti savremenog građanskog društva u duhu poštovanja

ljudskih prava i osnovnih sloboda, razumevanja i prijateljstva među

narodima. Zatim, na časovima građanskog vaspitanja omogućavamo učenicima da steknu saznanja,

razviju sposobnost i veštine i usvoje vrednosti koje su pretpostavke za celovit razvoj ličnosti i

angažovan život u savremenom građanskom društvu. Opšti cilj predmeta je i to da učenici steknu

osnovna znanja iz oblasti ljudskih prava i sloboda, pre svega prava na slobodan pristup

informacijama i na socijalno-ekonomska prava. Predmet Građansko vaspitanje ostvaruje se kao fakultativan predmet u srednjoj školi - od prvog

do četvrtog razreda.

I razred

Zadaci nastave u prvoj godini su da se kod učenika razvije osećanje ličnog i grupnog

identiteta, kao i da se razviju komunikacijske veštine neophodne za izlaganje sopstvenog

mišljenja, aktivno slušanje i pregovaranje. Osim toga, neophodno je da učenici razumeju prirodu

i moguće uzroke sukoba i da se podstaknu na saradnju i miroljubivo rešavanje sukoba. Pored

toga, učenici treba da se upoznaju sa osnovnim društvenim, etičkim i pravnim normama i

osnovama demokratskog društva.

II razred

Zadaci nastave su da se učenicima približi pojam prava i da se upoznaju sa Konvencijom o

pravima deteta i drugim međunarodnim dokumentima koji se bave ljudskim pravima. Takođe,

učenici treba da nauče vrste prava, razumeju odnose među pravima i uzajamnost prava i

odgovornosti. Neophodno je da se kod učenika razvije osetljivost za kršenje prava i spremnost za

zaštitu sopstvenih i prava drugih.

III razred

Zadaci nastave prema predviđenom programu su da se učenici upoznaju sa osnovnim

konceptima iz oblasti demokratije, građanskog društva i politike, kao i da steknu osnovna znanja o

institucijama demokratskog društva i ulozi građana u demokratskom društvu. U tom smislu,

posebna pažnja se poklanja političkim pravima i pravima na građansku inicijativu, radu skupštine,

odnosno parlamenta.

IV razred

Zadaci nastave prema predviđenom programu su usmereni na upoznavanje izvora

informacija, zaštitu prava na informisanje i na medije kao izvor informacija. Takođe, programom je

predviđeno da učenici steknu neophodna znanja o planiranju karijere, ulasku u svet rada, kao i o

razgovoru sa poslodavcem prilikom budućeg traženja posla.

VERONAUKA



Ciljevi i zadaci: Učenici treba da spoznaju da je hrišćanstvo život u liturgijskoj zajednici i

život za liturgijsku zajednicu; uoče da je ličnost ključni pojam u razumevanju hrišćanskog učenja o

Bogu i čoveku; nauče da je Bog ličnost i da se samo u zajednici ličnosti otkriva; uoče da je podvig

neophodno sredstvo za ostvarenje lične zajednice s Bogom u Hristu u kojoj će Bog biti izvor našeg

večnog postojanja i ličnog identiteta; uoče razlike između crkvenog i svetovnog slikarstva.

Takođe, učenici treba da nauče da pravilno definišu pojmove: ličnost, sloboda, ljubav - na

osnovu pravoslavnog učenja o Svetoj Trojici; uoče da je čovek kao ikona Božija ličnost i da je on

jedino biće koje je u ličnim odnosima, odnosima slobode, ljubavi prema drugom biću, sposobno da

uoči ograničenost prirode i njenu ugroženost od nebića; zapaze da je Liturgija ikona načina Božijeg

postojanja.

Potrebno je učenicima pomoći da uoče da istoriju stvara čovek kao slobodno biće sa jednim

konkretnim ciljem; ispitujući istorijske događaje proniknu u njihov krajnji smisao; uoče da se u

delima ljudi ogleda težnja za ličnim i besmrtnim životom; nauče da ocenjuju istorijske događaje na

osnovu toga koliko oni daju pravilan odgovor na problem prevazilaženja smrti u prirodi i slobodnog

postojanja čoveka kao ličnosti; uporede Liturgiju i liturgijski način postojanja sveta sa istinom koja

podrazumeva prevazilaženje smrti i postojanje čoveka kao ličnosti, kao apsolutnog neponovljivog

bića; uoče da pravoslavna umetnost prikazuje svet ne onakvim kakav je sada, smrtan i prolazan, već

kakav će biti u budućem Carstvu; steknu svest o tome da Crkva nije od ovoga sveta, ali da je u

svetu i da postoji radi spasenja sveta.

Predmet Veronauka ostvaruje se kao fakultativan predmet u srednjoj školi - od prvog do

četvrtog razreda.

I razred: Sadržaj programa

Hrišćanstvo je Crkva (zajednički liturgijski život kao izraz vere u Boga). Pojam o Bogu u

hrišćanstvu (vera i ateizam). O bogopoznanju ( o znanju uopšte i o mogućnostima bogopoznanja).

Poznanje Boga kroz Hrista - u Crkvi. Krštenje i rukopoloženje kao sjedinjenje sa Hristom u

Liturgiji (podvižništvo kao sredstvo za ostvarenje lične zajednice s Bogom u Liturgiji). Slikarstvo

kao izraz čovekovog odnosa prema Bogu i svetu koji ga okružuje (razlika između crkvenog

slikarstva - ikonografije i svetovnog slikarstva).

II razred: Sadržaj programa

Sveta Trojica - Jedan Bog (Bog kao biće zajednice slobode, ljubavi). Ontološke posledice

vere u Svetu Trojicu kao Jednoga Boga. Stvaranje sveta ni iz čega ( uzrok postojanja sveta jeste

Bog kao ličnost, Božija sloboda). Svojstva stvorene prirode. Stvaranje čoveka ''po ikoni i podobiju

Božijem'' (antropološke posledice vere u Boga koji je Sv.Trojica). Prvorodni greh. Problem smrti (viđenje ovog problema iz perspektive prirode i perspektive

ličnosti).

III razred: Sadržaj programa

Tajna Hristova - jedinstvo Boga i čoveka kao cilj zbog koga je Bog stvorio svet.

Hristovo ovaploćenje i stradanje, smrt kao posledica greha prvih ljudi. Bog je vaskrsao Hrista iz

mrtvih Duhom Svetim (prevazilaženje smrti za stvorenu prirodu kao plod slobodne, lične

zajednice Boga i čoveka u Hristu). Isus Hristos kao novi Adam i načelnik sve tvari. Uloga Duha

Svetog u sjedinjenju ljudi i stvorene prirode sa Hristom (Duh Sveti konstituiše Crkvu kao

konkretnu Liturgijsku zajednicu kroz Krštenje, Miropomazanje i Rukopoloženje). Liturgija kao

ikona istinskog postojanja sveta – Carstva Božijeg (spasenje sveta, zajedničko delo Sv.Trojice i

ljudi; razlika između Boga i ljudi ali ne i odeljenost). Apostolsko prejemstvo (episkop kao

ikona Hrista, sveštenici ikone apostola, Liturgija kao ikona budućeg veka). Raspeće i

Vaskrsenje Hristovo u pravoslavnoj ikonografiji.

IV razred:Sadržaj programa

Hrišćansko shvatanje istorije (starojelinsko i savremeno shvatanje istorije bez Boga).

Eshaton - buduće Carstvo Božije kao uzrok Crkve i istorije (poslednji događaj, događaj Carstva

Božijeg daje validnost i postojanje istorijskim događajima). Smrt prirode kao razjedinjenje,

raspadanje i smrt ličnosti kao prekid zajednice sa ličnošću za koju smo bili vezani, koju smo najviše

voleli. Liturgija nam otkriva i cilj zbog koga je Bog stvorio svet i ljude (da svet postane Carstvo

Božije u kome neće biti smrti).

Pomesna i Vaseljenska Crkva, njihov odnos. Jedinstvo Crkve (na pomesnom i vaseljenskom

nivou) Teologija pravoslavne umetnosti (književnosti, slikarstva, arhitekture, muzike...).

školski program - · pdf fileuporedni klavir psihologija ... prijemni ispit polaže se...

Documents