social mind

Bireysel Zihinden Sosyal Zihne

Hakan AtalayYeditepe Üniversitesi Hastanesi

Psikiyatri AD

Özgeçmiş

2005- Yeditepe Üniversitesi Hastanesi

2000-2005 Haydarpaşa Numune EAH

1998-2000 Beyoğlu EAH

1995-1997 Balıklı Rum Hastanesi

1987-1995 Bakırköy RSHH

1986- Niğde MEB Dispanseri

1985 Ankara ÜTF

Adolphis R. How do we know the minds of others? Domain-specifity, simulation, and enactive social cognition. Brain Res 2006; 1079: 25-35

Amodio DM, Frith CD. Meeting of minds: the medial frontal cortex and social cognition. Nat Rev Neurosci 2006; 7: 268-77

Andrade, VM. Affect, thought, and consciousness: The Freudian theory of psychic structuring from an evolutionary perspective. Neuro-Psychoanal 2003; 5: 71-80

Ansari D. Culture and education: New frontiers in brain plasticity. Trend Cogn Sci 2012; 16: 93-5Apperly IA. Beyond simulation-theory and theory-theory: Why social cognitive neuroscience should use its

own concepts to study “theory of mind”. Cognition 2008; 107: 266-83Bickle J. The molecules of social recognition memory: Implications for social cognition, extended mind, and

neuroethics. Cons Cogn 2008; 17: 468-74Brickman HR. Living within the cellular envelope: Subjectivity and self from an evolutionary

neuropsychoanalytic perspective. J Am Acad Psychoanal Dynam Psychiatry 2008; 36: 317-41Gallese V, Fadiga L, Fogassi L, Rizzolatti G. Action recognition in the premotor cortex. Brain 1996; 119:

593-609Gallese V, Goldman A. Mirror Neurons and the simulation theory of mindreading. Trend Cogn Sci 1998;

2(12): 493-501Gallese V, Keysers C, Rizzolatti G. A unifying theory of the basis of social cognition. Trend Cogn Sci 2004;

8(9): 396-403Hartmann HP. Psychoanalytic self-psychology and its conceptual development in light of developmental

psychology, attachment theory, and neuroscience. Self and Systems: Ann NY Acad Sci 2009; 86-105Hasson et al. Brain-to-brain coupling: a mechanism for creating and sharing a social world. Trend Cogn Sci

2012; 2: 114-21Holroyd CB, Yeung N. Motivation of extended behaviors by anterior cingulate cortex. Trend Cogn Sci 2012;

16: 122-8

Kandel ER. A new intellectual framework for psychiatry. Am J Psychiatry 1998; 155: 457-69Kandel ER. Biology and the future of psychoanalysis: A new intellectual framework for psychiatry revisited.

Am J Psychiatry 1999; 156: 505-24Keysers C, Gazzola V. Integrating simulation and theory of mind: From self to social cognition. Trend Cogn

Sci 2007; 16: 194-6Kono T. The “extended mind” approach for a new paradigm of psychology. Integr Psych Behav 2010; 44:

329-39Lucas C. Evolving an integral ecology of mind. Cortex 2005; 41: 709-25Lyons DE, et al. Reflections of other minds: How primate social cognition can inform the function of mirror

neurons. Curr Opin Neurobiol 2006; 16: 230-4Paal T, Bereczkei T. Adult theory of mind, cooperation, Machiavellianism: The effect of mindreading on social

relations. Person Indiv Diff 2007; 43: 541-51Pineda JA, Hecht E. Mirroring and mu rhytm involvement in social cognition: Are there dissociable

subcomponents of theory of mind? Biol Psychol 2009; 80: 306-14Robbins P. Consciousness and the social mind. Cog System Res 2008; 9: 15-23Sabelli HC, Carlson-Sabelli L. Biological priority and psychological supremacy: a new integrative paradigm

derived from process theory. Am J Psychiatry 1989; 146: 1541-51Santiesteban I, et al. Training social cognition: From imitation to theory of mind. Cogn 2012; 122: 228-35Schilbach L, et al. Mind at rest? Social cognition as the default mode of cognizing and its putative relationship

to the “default system” of the brain. Consc Cogn 2008; 17: 457-67Sebanz N, Bekkering H, Knoblich G. Joint action: bodies and minds moving together. Trend Cog Neurosci

2006; 10: 70-6Tollefsen DP. From extended mind to collective mind. Cog System Res 2006; 7: 140-50Zhu Y, et al. Neural basis of cultural influence on self-representation. NeuroImage 2007; 34: 1310-6

Sosyal Zihin?

Ali ve Ayşe bir yere gitmek istiyorlar, fakat adresi hatırlayamıyorlar. Ayşe belleğine başvuruyor, daha önceki anılarını düşünerek yolları hatırlamaya çalışıyor. Ali ise, i-phone’una bakarak yolu buluyor. Ayşe de telefonuna davranıyor, ama böyle bir işlevi olmadığını hatırlıyor.Bu durumda, kafamızın içindeki bellek süreçleri ile (bizim etkin olarak kullandığımız) i-phone’umuzdaki bellek, işlevsel açıdan ne kadar farklıdır? Ayşe neden yanılıyor?

Özet

Süreç kuramı (process theory)

Nöropsikanaliz (neuropsychoanalysis)

Nörobilim (mirror neurons, ToT)

Birlikte hareket etmek (joint actions)

“Yayılmış zihin” (extended mind)

Sosyal zihin (social mind/cognition)

Sabelli and Carlson-Sabelli 1989

Süreç Kuramı

• biyolojik ya da psikolojik üstünlük kuramları

• psikoanalitik ve diyalektik çatışmalar ve sistemler homeostazisi

• belirlenimcilik ve gelişimsel kuramlar

biyolojik öncelikbiyolojik öncelik ve psikolojik üstünlük

karşıtların birliği

yaratıcı çatallanmalar


Süreç Kuramı

* Her şey tek yönlü bir enerji akışı, * iki boyutlu bilgi döngüleri ve * üç boyutlu madde yapılanması sürecidir.

Sonuç olarak, önceliği olan basitten, üstünlük kazanan karmaşığa doğru kapsamlı bir evrim vardır. Enerji, bilgi ve madde bütün doğal ve insanî süreçlerin birbirinden ayrılmaz üç yönüdür.


Süreç Kuramı

•Heraclitus her şeyin ateş ve logos olduğunu söylüyordu,•bugün enerji ve bilgi diyoruz. •Birlik, karşıtlık ve yaratıcılık varolan her şeyin üç evrensel niteliğidir. •- Tek yönlü akış,

•- iki boyutlu döngü ve •- üç boyutlu yapılanmalar birbirinden ayrılmaz üç değişim örüntüsüdür.


Süreç Kuramı

Her şey enerjidir, bu yüzden kendiliğinden değişir ve sürekli etkileşime girer; hiçbir şey durağan değildir ve değişim için dışsal bir neden gerekmez. Biyolojik ve psikolojik enerji, daha basit fiziksel enerjinin karmaşık görünümleridir. Beden ve zihin, madde ve ruh, fiziksel, sosyal ve psikolojik süreçler, ne denli değişik ve ayrı türden olurlarsa olsunlar, hepsi enerji biçimleridir.

Sabelli and Carlson Sabelli 1989

Süreç Kuramı

•Bilgi (in-form-ation) bir değişim örüntüsü ya da maddî bir yapı gibi bir biçimdir (ör. genetik bilgi DNA'nın yapısında taşınır).

•Düşünce ve duyguların da beyin metabolizmasında maddî bir temeli vardır.

•Psikolojik ve kültürel süreçler karmaşıktırlar, yani yüksek yoğunlukta bilgi içerirler.

•Aynı şekilde, en basit fiziksel madde bile ayrı türden (heterojen) ve karmaşıktır (yani, bilgi içerir).

Sabelli and Carlson Sabelli 1989

Süreç Kuramı

•Bütün fiziksel ve kimyasal süreçler dengeye doğru akarlar. •Dengenin biraz ötesinde süreçler karşıtlar arasındaki salınımların egemenliğine girerler. •Dengenin epey uzağındaysa, basit fiziksel süreçler bile, fizyolojik olanlar dahil, kaos oluşturan ve böylece yeni yapılar üretebilen güçlü salınımların egemenliğine girerler (çatallanma).


Yörünge: Değişkenlerin zaman içindeki seyri

• Tek yönlü yörüngeler, ölüm gibi bir denge noktasına doğru yakınsamayı gösterir.

• Döngüler, uyku-uyanıklık döngüsünün alternatif evreleri gibi karşıtlar arasındaki gidiş gelişleri temsil eder.

• Salınımlar, süreci dengeden uzaklaştıracak ve kaosa götürecek kadar güçlü olduklarında nitel değişimler ortaya çıkabilirler; hastalanma, aşık olma ve içgörüye ulaşma yaratıcı (ya da yıkıcı) süreçleri örneklerler.


Süreç Kuramı “Çekiciler”

Tek nokta çekicisi, süreci bir denge noktasına yöneltir. Hastanın ateşine göre tek yönlü olarak hareket eden cıva sütunu gibi.

Gerçek süreçler iki ya da daha fazla yarışan güç arasındaki etkileşimden kaynaklanan salınımsal değişimler, sarmallar ya da burguları belirleyen döngüsel çekiciler içerir. Biyolojik ve mevsimsel ritimler periyodik çekicilerdir.

Sarmalın DNA'nın ve proteinlerin de biçimi olması, doğanın temel bir biçimi olduğunu düşündürmektedir.


Süreç Kuramı

• İki uçlu hastalık döngüsel bir çekicinin aşırı salınımına bir örnektir.

• İki karşıtlık yüksek yoğunlukta birlikte bulundukları zaman psikolojik kaos ortaya çıkar, bu da muhtemel psikotik yapıları yaratır. Kaotik çekiciler parçalanma ve bölünme için bilimsel bir model sunar ve hezeyanlar ve çoğul kişilik gibi nörotik, psikotik ve disosiyatif yapıların oluşumunu açıklayabilir.


Süreç KuramıHer süreçte iki yönlü bir

hiyerarşi vardır. Her bir örgütlenme düzeyindeki antiteler daha basit olanların hepsini içerirler:

fiziksel:> kimyasal:> biyolojik:> sosyal:> psikolojik.

Örneğin, toplumsal bir organizma zorunlu olarak biyolojik, bu nedenle de fiziksel bir organizmadır.


Süreç Kuramı

•Yüksek düzeyler alt düzeylerin işlevini denetlerler (kortikal üstünlük). Buna uygun olarak, daha basit oksijen, su ve savunma gereksinimlerinin önceliği vardır, ama sonunda kişisel ve kişilerarası sevgiye/yaratıcılığa yönelik daha karmaşık isteklerin egemenliğine girerler.

•Evrim biyolojikten sosyale ve psikolojiğe doğru ilerlediği için, beynin bu örgütlenmesinin doğadaki örgütlenme düzeyleri arasındaki güncel ilişkiye karşılık geldiği düşünülebilir.


Özet: Süreç Kuramı* Basit süreçler, karmaşık süreçlerden önce vardır, onlarla

birlikte bulunur ve onlardan fazla yaşarlar. * Karmaşık süreçler kendi varoluşları için esas olan daha basit

süreçlerden yapılmışlardır ve onlar tarafından kuşatılırlar; bu nedenle karmaşık süreçler daha nadir ve geçicidirler.

* Buna rağmen, karmaşık fenomenler, bulundukları zamanda ve yerde egemen olurlar, çünkü birim madde ve enerji başına yüksek yoğunlukta bilgi etkilerini ve yaratıcılıklarını artırır.

* Her zihinsel süreçte, sürecin biyolojik yönlerinin önceliği varken, sosyal ve psikolojik yönlerin de üstünlüğü vardır.

Kandel ER. A new intellectual framework for psychiatry. Am J Psychiatry 1998; 155: 457-69.

“Psikanaliz hâlâ zihne dair en tutarlı görüştür.”

Kandel 1998

A new intellectual framework

1) Zihnin bütün işlevleri beynin işlevlerini yansıtır2) Genler zihinsel işleve ve dolayısıyla akıl

hastalıklarına önemli ölçüde katkıda bulunurlar3) Davranışın kendisi de gen ifadesini değiştirebilir4) Gen ifadesindeki öğrenilmiş değişiklikler, beynin

nöral devrelerindeki yapısal değişmelerle devam ettirilir

5) Psikoterapi ve farmakoterapi de benzer şekilde gen ifadesinde ve beyinde yapısal değişmelere neden olabilir.

Kandel 1998

Genlerin ikili işlevi

• 1) Kopyalanabilen stabil kalıplar (template function): Bunu her hücredeki her gen yapar ve bu kalıp sosyal deneyimlerle değişmez.

• 2) Fenotip (transcriptional function): Her hücre her gene sahiptir, ancak belli bir hücrede bunların sadece bir kısmı (%10-20) ifade edilir, diğerleri bastırılır.

• Transcriptional işlevlerin düzenlenmesi çevresel etkenlere duyarlıdır (epigenetik regülasyon).

Kandel 1998

Kültürel Evrim

• Gen ifadesinin toplumsal etkenler tarafından düzenlenmesi, beyin dahil bütün beden işlevlerini sosyal etkilenmelere açık kılar.

• Bu sosyal etkilenmeler beynin spesifik bölgelerinin spesifik sinir hücrelerinde spesifik genlerin değişerek ifade edilmeleri şeklinde biyolojik olarak içselleştirilir.

• Ve bu sosyal etkilenmelerden kaynaklanan değişmeler kültürel olarak aktarılırlar.

• İnsanlarda gen ifadesinin öğrenme yoluyla modifiye edilebilmesi özellikle etkili bir yoldur ve yeni bir evrim türüne yol açmıştır: kültürel evrim.

Kandel 1998

Bellek

Açık bellek otobiyografik olaylar ve olgusal bilgiler hakkındaki bilinçli enformasyonu kodlar. İnsanlar, yerler, olgular ve nesneler hakkında bir bellektir. İfade edilmesi için hipokampus ve medial temporal lob gerekir.

Örtük bellek motor ve algısal stratejilerin hatırlanması/yeniden çağırılması için kullanılan bilinçdışı bellektir. Spesifik duysal ve motor sistemler kadar serebellum'a ve bazal ganglionlar'a da bağımlıdır.

Kandel ER. Biology and the future of psychoanalysis: A new intellectual framework for psychiatry revisited. Am J Psychiatry 1999; 156: 505–524.

Kandel 1999

Biyolojinin psikanalize olası katkı alanları

* Bilinçdışı zihinsel süreçlerin doğası* Psikolojik nedenselliğin doğası* Psikolojik nedensellik ve psikopatoloji* Erken yaşantılar ve zihinsel hastalıklara yatkınlık* Önbilinç, bilinçdışı ve prefrontal korteks* Psikoterapi ve beyinde yapısal değişiklikler* Psikanalize yardımcı olarak psikofarmakoloji

Kandel 1999

Bilinçdışı zihinsel süreçler

Declarative (explicit): açık bellek (kişiler, yerler, nesneler) – medial temporal lob, hipokampus. Yeni algısal ve motor beceriler (procedural (implicit): örtük bellek) Bu iki bellek sistemi sıklıkla birlikte kullanılır. Sürekli tekrar etmek, açık belleği örtük belleğe çevirebilir. Örneğin, araba sürmeyi öğrenmek başlangıçta bilinçli hatırlamayı gerektirir, ama sonunda otomatik / bilinçsiz bir motor aktivite haline gelir.

Kandel 1999

Ruhsal belirlenimcilik

Freud: “free association”Pavlov: “learning by association”

Bir uyaranın sadece diğerini izlediğini değil, diğerini öngördüğünü de öğreniriz.

Kandel 1999

ERKEN YAŞANTILARIN ÖNEMİ

• Bağlanma sistemi, açlık veya susuzluk gibi, çocuğun bellek süreçlerini organize eden ve onu anneyle yakınlık aramaya ve iletişim kurmaya yönlendiren, motivasyonel bir sistemdir.

• Evrimsel açıdan bağlanma sisteminin çocuğun hayat süreçlerini organize etmek için kendi olgunlaşmamış beyinleri yerine ebeveynlerinin olgun işlevlerini kullanmasını sağlayarak hayattaa kalma (survival) şansını artırdığı açıktır.

Kandel 1999

Bağlanmanın moleküler düzeyi

* İnsanlar ve deney hayvanları stresli yaşantılara HPA eksenini aktive ederek yanıt verirler.

* HPA sisteminin son ürünü adrenal bezlerden glükokortikoid hormonların salınmasıdır.

Kandel 1999

Yavrular hayatlarının ilk 2 haftasında birkaç dakika annelerinden ayrıldıklarında fazla ses çıkardılar, bu da annenin ilgisinin artmasına yol açtı: ayrılmasalardı göstereceklerinden daha fazla yaladılar, temizlediler, yanlarında taşıdılar.

Annenin bağlanma davranışındaki bu artış hayatlarının kalan kısmı boyunca yavruların çeşitli streslere karşı HPA yanıtını (plazma glükortikoid düzeylerini) düşürdü.

Bu aynı zamanda yavruların korku halini ve stresle ilişkili hastalıklara yatkınlığını da azalttı.

Kandel 1999

Separation

• Hayatlarının aynı iki haftalık dönemi boyunca yavrular annelerinden daha uzun zaman süresince (günde 3-6 saat) ayrıldıklarında ise, ters bir tepki ortaya çıktı.

• Anneler yavruları ihmal etti, yavrular da büyüdüklerinde strese plazma ACTH ve glükortikoid yanıtlarında artış gösterdiler.

Kandel 1999

Separation

Demek ki çocuğun anneyle etkileşimindeki farklılıklar kişinin gelecekte strese yanıtı açısından çok önemli risk faktörüdür.

Kandel 1999

Bilinçöncesi bilinçdışı?

Bilinçöncesi bilinçdışının özellikleri prefrontal korteks'e uygundur. Çünkü PFC çeşitli explicit bilgilerin bilinçli farkındalığa getirilmesinde rol oynar: 1) Duysal bilgileri bütünleştirir 2) Bunları planlı hareketlerle bağlantılandırır.

PFC - working memory.WM an-be-an gelen algıları zaman boyunca

bütünleştirir; tekrarlar; geçmiş deneyimler, eylemler ve bilgiler hakkındaki depolanmış enformasyonlarla bir araya getirir.

Decey and Sommerville 2003

Sosyal Zihin

İnsanın hayatta kalması başkalarının varlığına ve onlarla etkileşim kurma yeteneğine bağlıdır. Bu tür sosyal etkileşimler hem başkalarıyla özdeşleşme yeteneği, hem de kendimizi onlardan ayırt etme yeteneği gerektirir.Bu nedenle, kendilik (self) başkalarına dair bir düşünce edinmeden kavranamaz ve kavramsallaştırılamaz. Dolayısıyla, insanlar başkalarıyla etkileşime girerek onların bakış açılarını içselleştirir, böylece kendi kognisyonlarını izler, düzenler ve üzerinde düşünür.Mesele şu ki, kendimizi de, başkalarını da aynı sistem üzerinden algılar, anlar; “herkesi kendimiz gibi” görürüz.

Hasson et al 2012

Fenomenolojik düzeyde belli bir kendilik duygusuna sahip olmak, kendilik diye bir şey ya da kendiliğe özgü bir beyin bölgesi bulunduğu anlamına gelmez.

Kendilik duygusu, başka kendi'lerle etkileşim halindeki beyin aktivitesinden çıkar.

Sosyal Zihin

Sosyal Kognisyon (social cognition)

Paylaşılan Temsiller (shared representations)

Ortak Eylemler (joint actions)

Ayna Nöron Sistemi (mirror neuron system)

Zihin Kuramı (theory of mind)

Taklit Kuramı (simulation)

Kuram Kuramı (theory theory)

Zihinselleştirme (mentalizing)

Yayılmış Zihin (extended mind)

Hasson et al 2012

Deneysel paradigmaların konusu:

Bireyin davranışları ==> Nöral mekanizmalar.

Hayvanları/insanları doğal ortamlarından tecrit edip, kapalı odalara koyarak? (Yer-merkezli bakış açısı gibi)

Hasson et al 2012

Sözel iletişim, diğer bireylerin bir kişinin bilişsel süreçlerinde oynadığı rolü gösteren en iyi örnektir. Ancak, konuşmanın doğru kullanımı, toplumun paylaştığı, birbiriyle bağlantılı bir normlar kümesine bağlıdır. Diğer sözsüz sosyal beceriler de (kur yapma, dans etme, alet kullanma..) davranışlarını ortak bir kurallar / adetler kümesine göre düzenleyen çok sayıda failin (agent) işbirliğini gerektirir.

Hasson et al 2012

Tek bir bireyin beyninin içindeki bilişsel süreçlerin tam olarak anlaşılması, bireyler arasındaki etkileşimi incelemeden ve anlamadan mümkün olamaz.

Tollefsen et al 2006

Zihin kafanın içinde mi?

“Mental durumlar zihinde yerleşmiştir, zihinler de kafalarda. Grupların kafaları ya da beyinleri olmadığından, mental durumları da olamaz” diyenler var; oysa, kişinin çevresiyle ilgili çeşitli özellikler de beynin diğer kısımları gibi insan kognisyonunun bir parçasıdır: bilgisayarlar, hesap makineleri, el bilgisayarları, hatta post-it notları...

Bu yapıntılarla kişi arasındaki etkileşim, kendi başına bir kognitif sistem gibi işlevi gören bir eşleşik (coupled) sistem oluşturur.

Tollefsen et al 2006

Grup zihni

İnsanlar genellikle epistemik açıdan diğerlerine bağımlıdırlar .

Bu karşılıklı bağımlılık, bireyin kendi belleğinden daha geniş ve karmaşık olan bir 'bilgi-saklama' sistemi oluşturur.

Aslında enformasyonun grupça hatırlanması, bireysel bellekten daha güvenilir bir bellek biçimini gösterir.

Ayrıca, bireyler sadece belli türden bir grubun bir parçası olduklarında aşikar hale gelen özelliklere sahiptirler.

Kono 2010

Yayılmış Zihin (Extended Mind)

“Zihin ne yalnızca beyinde, ne de bedende; bütün bir beyin-beden-çevre sisteminde kavranabilir.” (“an ecological approach to humanized environment”)

Genel Sistemler Kuramı

Sibernetik

Self-organization Theory

Autopoiesis...

Kono 2010

Bastonlu kör bir adamın sensörleri nerede başlar? Kendisi (self) nerede başlar? Bastonun ucunda mı? Sapında mı?

Baston bilginin taşınma yoludur. Bu yol boyunca bir sınır çizmek, kör adamın hareketlerini belirleyen çerçevenin bir parçasını koparmaktır.

Kono 2010

Yayılmış Zihin (Extended Mind)

“İnsanlar oluşturdukları ortam tarafından oluşturulurlar.”

* Heidegger's “being-in-the-world”

* Merleau-Ponty's phenomenology of body

* Dewey's pragmatism

* Gibson's ecological psychology

* Bateson's ecology of mind

* Putnam's externalism of meaning

Kono 2010

“Psikolojik fenomenler, insanlar sosyal etkileşime girdikçe kurulurlar.”

Yüksek psikolojik işlevlerin temel özelliği, kendi kendilerini oluşturan uyarımlar olmalarıdır. Yani, insanlar yapay uyaranlar (işaretler) yaratır ve kullanırlar.Bu işaretler de, tersine, davranışların nedeni olurlar.

Kono 2010

“İşaretlerin kullanılması, insanları, biyolojik gelişimden kopan ve yeni, kültür-temelli psikolojik

süreç biçimleri yaratan spesifik bir davranış yapısına götürür.”

Sıradan, teknik araçlar (çapa, testere, bıçak, araba, vs.)

Dışsal-yönelimlidirler

İnsanların faliyet nesnesini etkilemesine aracılık ederler

Psikolojik araçlar

Kendine hakim olmayı amaçlayan, içsel faaliyet araçlarıdır.

İçsel-yönelimlidirler

İşaret psikolojik bir araçtır (dil, sayı sistemi, harfler, haritalar, resimler, çizimler, vs.)

Sebanz et al 2006

Ortak eylemler: Zihinlerin ve bedenlerin birlikte hareket

etmesi Eylemlerimizi her zaman diğerleriyle koordine

ederiz: bulaşık yıkamak, çocuğu giydirmek, ağırlık taşımak, sokakta yürümek, vb.

İki beden ve zihin nasıl birbirleriyle koordine olmaktadır?

Bu durumda soru: Algı, eylem ve yüksek kortikal işlevler tek tek zihinleri izole bir şekilde inceleyerek anlaşılabilir mi?

Sebanz et al 2006

Ortak eylemin başarısı için:

1) Temsil(ci)leri (representations) paylaşmak2) Eylemleri öngörmek3) Kendisinin ve başkalarının öngörülen

eylemlerini bütünleştirmek

Sebanz et al 2006

Eylemin öngörülmesi

• Ortak eylem yeteneği (birlikte kale yapmak, vb.) çocukların henüz Zihin Kuramı'nın olmadığı yaşta (12-18 ay) gelişir.

• Demek ki, eylemin amaçlarını çıkarsama yeteneğine dayanır.

• Diğerinin belli bir durumda neye dikkat ettiğini bilmek: Bir eylemin gözlenmesi sırasında, gözlemcinin eylem sisteminde buna karşılık gelen bir temsilcinin aktive olması (action prediction)

Sebanz et al 2006

İnsanlar ortak bir amaca ulaşmak için, bazen diğerinin hareketlerini taklit etmek yerine (a),

tamamlayıcı eylemlerde bulunmalıdır (b).

Sebanz et al 2006

Görev paylaşımı: Diğerlerinin ne yapması gerektiğini bilmek

• Her katılımcı renklerden birine yanıt verir (go), diğerine vermez (no-go). Birlikteyken yapılan no-go ölçümleri (P300), yalnızken ölçülenlerden daha belirgindir (Diğerinin yanıtı sırasında aktivasyonun baskılandığını gösterir).

Gallese V, Fadiga L, Fogassi L, Rizzolatti G. Action recognition in the premotor cortex. Brain 1996; 119: 593-609

Gallese V, Goldman A. Mirror neurons and the simulation theory of mindreading. Trends in Cognitive Sciences 1998; 2(12): 493-501

Ayna Nöron Sistemi (ANS)

Eylemin tanınması (action recognition): Bir hareketi yaparken etkinleşen nöronlar, aynı hareketi yapan birini gördüğünde (duyduğunda) da etkinleşir.Duygunun tanınması (emotion recognition): Bir duyguyu hissettiğimizde etkinleşen nöronlar, aynı duyguyu hisseden birini gördüğümüzde de etkinleşir.

Ali Ahmet’in elmaya uzandığını görür. Elinin elmaya doğru hareketini görmekle, ne yaptığını (kavramak) tanır, fakat elmayı kavramak istediğini, yani onun uyaranla bağlantılı niyetini de bilir.

Peki, Ahmet elmayı neden kavrıyor? Yemek mi istiyor, kardeşine vermek mi istiyor, yoksa atmak mı istiyor?

Bunu anlamanın yollarından biri bağlama bakmaktır.

Iacoboni et al 2005

Lyons et al 2006

Primatların sosyal kognisyonu ayna nöronlar için neler söylüyor?

(Primatlarda) eğer bir hedef yoksa ayna nöronlar aktive olmazlar

Altta yatan niyete bağlı olarak farklı aktivasyon paternleri olur

Ör, yemek için mi, taşımak için mi kavrıyor?

(İnsanda) “overimitation”

Santiesteban 2012

ToM – Başkasının zihin hallerinin temsili?Empati: Başkalarının duygularının temsili?

Biri hareketlerimizi taklit ettiğinde kendimizi ona yakın hissederiz.Dünyaya bizim açımızdan bakabileceğini düşünürüz.Bu doğru mudur?

Başkalarını nasıl anlarız?

Taklit Kuramı (Simulation Theory)

Ayna nöronlara dayanan taklit

Başkasının zihinsel durumları kendi zihnimizin içinde mevcuttur.

Kuram Kuramı (Theory Theory)

Bildirimsel (declarative) temsili bilgi

Zihinsel temsilleri (representations) kullanarak akıl yürütürüz.

Santiesteban 2012

ToM ve empati gibi yüksek düzey sosyokognitif işlevlerin özünde taklit ve onun nöral substratı olan ayna nöron sistemi (ANS) bulunur.Hareketin gözlemlenmesi, gözlemlenen hareketin yeniden üretilmesine imkan veren motor temsilleri tetikler (taklit).ToM ise, taklitle değil, taklidin ketlenmesiyle ilgilidir.Gözlemcinin başkasının davranışını taklit etme eğilimini ketlerken, kendi hareketi ile ötekininkileri ayırt etmesi; ötekinin değil, kendisinin hareketini yapması gerekir. ToM'da, kendi zihinsel durumu ketlenirken, diğerininki temsil edilmelidir.

Adolphs 2006

Yüzün algılanmasında oksipital ve temporal görsel ve yüz tanıma bölgelerinin yanısıra somatosensoriyal korteksler , amigdala ve insula, vb. devreye girer. Amigdala sosyal ortamı da tarar.Özellikle göz, tanı koydurucudur.Yüksek düzey görsel korteks bölgelerin, özellikle yüze ve biyolojik harekete orantısız bir ilgisi vardır.Yaşamın ilk yıllarında bile yüzlere seçici dikkat gösteririz.

Keysers and Gazzola 2007

Kişinin kendi eylem, duyum ve duygularında rol alan devrelerle başkalarınınkini algıladığı devreler ortaktır. Premotor ve paryetal bölgeler, insula ve SII. Süt içen birinin yüzündeki tiksinme ifadesi – prereflektif, sezgisel ve empatik.Yabancı bir öğrencinin ne tür bir hediyeden hoşlanacağını düşünmek. Orta hat yapıları.

Keysers and Gazzola 2007

Sosyal kognisyon bu ikisinin birleştirilmesini gerektirirİnsula – kendi somatik durumlarımızın temsili

Posterior insula'dan orta hatta, oradan anterior insula ve tekrar posterior'a giden bir devre. Kalp atımı: Posterior insula Kalp atımını düşün ve söyle: Orta hat yapıları

vmPFC: kalp atımı, kendisi, benzer başkası üstüne düşünümseldmPFC: Benzemeyen başkaları üzerinde düşünümsel

Pineda 2009

Diğerlerine dair kognisyonun ikili süreç modeli

Otizm Spektrum Boz./Williams Send

Duygusal (Emotional) /Bilişsel (Cognitive) Empati

ToM'ın Erken/Geç Gelişmiş Bileşenleri

Otomatik-Refleksif/Denetimli-Reflektif

Taklit (Simulation) / Mentalizing

Ayna-Nöronlarına Dayalı Taklit/Başkalarına Dair Bildirimsel Akıl Yürütme

Frontoparyetal Ayna Nöron Sistemi/Orta Hat Yapıları ve Temporoparyetal Bileşke

Adolphs 2006

Duygularını ifade eden diğer kişileri gözlemlemek, izleyende fizyolojik duygusal durumun aynalanmasıyla sonuçlanır. Beden hem taklidin bir substratıdır, hem de bilgi işlemci, duygusal durumun ayrıntılarını öğrenebileceğimiz bir karalama defteri.Beynimiz dünya hakkındaki tüm bilgileri açık seçik bir şekilde depolamaz; bu bilgileri aramak için tarifler taşır.İnsan kültürü büyük sosyal grupların ortak bilişsel yeteneklerine dayandığı sürece, bireysel beyni sosyal bilginin deposu değil, onu üreten kaynak olarak görmek daha uygundur.

Hasson et al 2012

Ortamdaki nesneler enerji yayarlar, alıcılar bunları elektrik sinyallerine çevirir. Beyin bu sinyallerden dünyaya dair bilgiler edinir.Beyin-beyin eşleşmesi, kablosuz iletişim sistemlerine benzer (“vekil aktivasyonlar”).Failin eylemlerinin, duyumlarının, duygularının algılanması kortikal temsilleri tetikler.

Beyin-Beyin Eşleşmesi

Adolphs 2006

Itakura and Fujita 2005

Yalan söylemek elbette yanlış bir davranıştır, fakat önemli bir bilişsel kazanımdır.

ToM yeteneği geliştikçe daha akıllıca yalanlar söylenir.

Yeni doğanlar yüz tercihi sergilerler, doğumdan kısa süre sonra taklit etme eğilimi başlar, 9 aylıkken ortak dikkat gösterilir, 4 yaşında yanlış inanışlar anlaşılır, 9 yaşında yüksek düzeyde sarkazm değerlendirilebilir.

Paal 2007

Makyavelizm: Başka bir kişiyi hedeflerine ulaşmak için araç olarak kullanma davranışı

Mindreading

* Bilişsel

* Duygusal

Empati

* Soğuk

* Sıcak

Robbins 2008

Bilinç hali ve sosyal zihin

Son iki dekatta nörobilimlerin iki alt-alanı ortaya çıktı:

* affective neuroscience ve * social neuroscience. Bu yeni beyin bilimlerinin

paralel gelişmesi tesadüf değildir.

Robbins 2008

İki örnekte yaşantının toplumsal temeli

Toplumsal acı (social pain): İnsanın kişilerarası ilişkilerine güncel ya da potansiyel hasar algısıyla birlikte olan duygulanım

Duygulanımsal bulaşma (affective contagion): Duyguların, haleti ruhiyelerin ve diğer duygulanımsal hallerin toplumsal algının bir sonucu olarak bir kişiden diğerine yayılma eğilimi

Duygu bilinci, bedenin algılanması kadar toplumsal dünyanın algılanmasına da bağımlıdır.

Robbins 2008

Duygulanımsal bulaşma

1. Hepimiz, bedenimizdeki hasarı nasıl hissediyorsak, toplumsal ilişkilerdeki hasarı da (kısmen) onunla aynı şekilde ve aynı nöral mekanizmayla hissederiz. Kısacası, toplumsal dünyadaki yansımamızı kendimizin uzantısı olarak yaşarız.

2. Hepimiz çevremizdeki duygulanım durumlarını “yakalarız.” Sonuç olarak, bilinç yerel toplumsal ortama yayılır.

Robbins 2008

Yaşantının toplumsal temeli

İnsan yavrusunun bakıcısına çok uzun süren bağımlılığı karşısında, insanın toplumsal ilişkilerine yönelik hasarı ortaya çıkarma kapasitesi bedenine yönelik hasarı ortaya çıkarma kapasitesi kadar gereklidir – bu yüzden 'fitness-enhancing'.

Sosyal yara, fiziksel yaralardan daha az rahatsız edici değildir; bu rahatsızlığın nöral ve psikolojik korelatları da benzerdir.

Robbins 2008

Yaşantının toplumsal temeli

Toplumsal acı ile fiziksel acı önemli ölçüde örtüşen beyin mekanizmalarına dayanır. Burada özellikle ACC'in dorsal bölgesi ilginçtir.

Toplumsal acı fenomenolojik, psikolojik ve nöral açıdan fiziksel acı kadar gerçektir ve benzer bir işlev görür: kişilerarası kendiliğin ya da 'sosyal bedenin' bütünlüğüne yönelik gerçek ya da potansiyel hasarı haber verme.

Robbins 2008

Toplumsallığın yaşantısal temeli

Mindreading * intentional: inançlar, arzular, niyetler

(WS?) * phenomenal: acılar, duygular, duyumlar

(AS?) Akıcı bir toplumsal etkileşim, etkileşime

katılanların diğerlerinin bilinç hallerini (özellikle sevinçleri, üzüntüleri, acıları, vb.) takip etme yeteneğine dayanır.

Ahlak, fenomenal zihinle bağlantılıdır.

Robbins 2008

Toplumsal zihin, viral zihin

Bilinç bir ölçüde viral bir fenomendir. Bilinç halinin bir kişiden diğerine

yayılma eğilimi, fenomenal mindreading'de (başkalarının bilinç hallerini anladığımız süreç) önemli bir rol oynar.

Başkalarının duygularını, onların durumlarını aynalayarak tanırız, sonra bu aynalamanın sonucunu içgözlemle sınıflandırırız, sonunda da içgözlemle edindiğimiz durumu hedefe atfederiz: duygulanımsal bulaşma.

Robbins 2008

Zihin halkası

* Bilinç hali (consciousness) toplumsal acı ve duygulanımsal bulaşma gibi fenomenler sayesinde toplumsal zihin tarafından şekillendirilir.

* Başkalarının bilinç durumlarını temsil etme yeteneğimiz, toplumsal açıdan yeterli olmamıza çok önemli şeyler katar.

* Bu temsil etme yeteneği, başkalarının bilinç durumlarını kendinde aynalama yeteneğini uyandırır.

* Böylece, bilinç hali nasıl ki toplumsal zihnin titreşimlerine bağlıysa, sosyal zihin hali de bilincin titreşimlerine bağlıdır.

Lucas 2005

Mental Modeller

Nörobiyoloji - alt hücre düzeyindeki operasyonlar; mikroölçekte – nörotransmitterler, sinapslar, vb. üzerinde odaklanır

Nöropsikoloji - orta ölçekli nöronal grupları ve beyin modülaritesini ele alır

Psikoloji - büyük ölçüde makroölçekli davranışlarla ilgilenir

Sosyal psikoloji – kişilerarası ilişkileri ele alırYapay zekaFelsefe

Lucas 2005

Karmaşık bir sistem olarak zihin

Her zaman bir çok farklı ihtiyaçlarımız ve ilgilerimiz ile bunlar arasında seçim yapma yeteneğinin olduğunu görürüz.

Ancak, bazı istisnalar dışında, akademik çalışmalar izole işlevler üzerinde odaklanmayı tercih eder.

Oysa karmaşık sistemlerde, ki zihin öyle görülmelidir, alt sistemler arasında etkilenmeler yaygındır. Zihne dair elverişli bütüncül bir görüş, bu yüzden, bu karşılıklı bağımlılıkları hesaba katmalı ya da bunların belli bir bağlamda neden önemsiz olduklarını açıkça göstermelidir.

Lucas 2005

Biyoloji, Kültür, Duygular

Öte yandan, beynin işleyişi üzerinde biyolojik ve kültürel sınırlamalar vardır.

Çoğu zaman bu yönler tamamen ihmal edilmekte, bu da zihnin bedensiz ve bağlam dışında işlediği görüşlere yol açmaktadır.

Ayrıca, son kanıtlar duyguların (duygulanımların) entelektüel işlevler üzerine etkilerine işaret etmektedir. Bu, 'ciddi' akademik çalışmalardan geleneksel olarak dışlanan bir konudur.

Lucas 2005

'Edge of Chaos'

Bütün bu organize sistem formlarında, görece statik yapısal çerçeveler (fiziksel 'parçalar' boyutu) ile görece kaotik dinamik etkileşimler (enformasyonel 'süreç'ler boyutu) arasında bir 'fitness maksimize edici denge' yaşarız.

Karmaşıklık biliminde buna 'edge-of-chaos' denir ve fiziğin faz geçişlerine benzerler.

Bu konumda karmaşık sistemlerin çeşitli büyüklüklerde geniş bir çekiciler karışımı içerdikleri görülmektedir.

Lucas 2005

Zihnin harekete geçiricileri

1 - primal/basic (hayat/beyin: doğa, biyolojik) 2 - kişilerarası (zihin: nurture, psikolojik) ve 3 - soyut (bilinç: kültür, sosyolojik).

Lucas 2005

Primal İhtiyaçlar

Temelde fiziksel dünyayla ve fiziksel varoluşumuzla bağlantılı, aşağı hayvanlar ya da bitkilerle ilişkilidirler.

Yemek, içmek, solumak, büyümek, refleksler, barınma/ısınma, yeniden üreme, güvenlik/sağkalım, uyku, atık boşaltma ve sağlık.

Bu ihtiyaçların bir çoğu tamamen bilinçsizdir ve bütün homeostatik beden işlevlerini içerirler.

Lucas 2005

Kişilerarası (sosyal) İhtiyaçlar

Orta ve yüksek hayvanlarda zihnin ve topluluğun ortaya çıkışıyla ilgili daha sofistike ihtiyaçlar.

İletişim, gösteriş, statü, ait olma, merak, uyarım, hareketlilik, iş, oyun, rahatlık ve ileriye yönelik planlama.

Burada davranışlarımız genellikle bilinçaltıdır; alışıldık durumlara otomatik tepkiler verilir.

Lucas 2005

Soyut (manevi) İhtiyaçlar

Tamamen gelişmiş insanlara atfedilen yüksek ihtiyaçlar. Sadece türümüz için geçerli.

Sanat, müzik, bilim, matematik, din, sevgi, felsefe, adalet, etik, tarih, güzellik, şefkat, arkadaşlık, yaratıcılık, eğitim, aydınlanma ve özgürlük.

Bu düzeyler maddi olmayan bir biçimin kavramlarının ortaya çıktığını gösterirler.

Her ne kadar yüksek bilinç düzeyleri bilimin kendisi ile aynı düşünce moduna karşılık gelirse de, genellikle bilimden dışlanırlar.

Lucas 2005

Bir zihin modeli

• Çok-katmanlı bir bilimsel metodoloji gerektirir.

• Bütün düzeyler açık sistemler olarak görülür, eylemlerimizin kişisel, toplumsal ve çevresel etkilerini holistik bir hipersistem olarak hesaba katar ve hayatı izole kesitler şeklinde görmez.

• Bu demektir ki bir çok amaç aynı anda etkindir, en azından bilinçaltında.

Lucas 2005

Sinerji ve emergence: autopoetic

Doğrusal bakışın tek bir neden-tek bir sonucu yerine, bir tür doğrusal olmayan, çoklu neden / sonuç ağlarına ihtiyacımız var.

Bu doğrusal olmayan ağlar sinerjiye ya da emergence'e; (ortaya çıkış: zuhur), etkileşimdeki parçaların kombinasyonlarından yeni işlev düzeylerinin yaratılmasına izin verir.

Ortaya çıkan örgütlenmeler ve meydana gelen eylemler tarihsel olarak diğer zihinlerle ve çevreyle birlikte evrim gösteren etkileşimlere bağlıdır: autopoetic (self-producing) yaklaşım.

Lucas 2005

Çekiciler

• Karmaşık sistemlerle ilgili çalışmalarla ortaklıkları olan dinamik sistemler yaklaşımına göre, sistemler çekiciler denen bir özelliğe sahiptir. Bunların her biri sınırlı bir olasılık (durum ya da faz) uzayıdır. Sistem dinamik olarak ona doğru hareket eder, fakat sonra kaçması zordur: bu, çekimsel kuyuya ya da kimyasal enerji bariyerine benzer.

Lucas 2005

Çekiciler

1) nokta çekici: burada sistemin nihayetinde tek bir olası durumu vardır; sadece tek bir denge çözümünün mümkün olduğu bilim formları buna örnektir. 2) döngüsel çekici: burada sistemin düzenli bir şekilde art arda gelen bir takım çözümleri vardır; gezegen yörüngeleri bu türdendir. Her iki tip de düşük bağlantılı ağlarla ilişkilidirler. 3) son zamanlarda keşfedilen 'garip' çekiciler: burada karmaşık ve genellikle fraktal davranış örüntüleri bulunur. Bu son tip, her ne kadar deterministik olsa da, genellikle öngörülemez türdendir ve 'kaos'la ilişkilidir.

Lucas 2005

'Çekim havzası'

• Genellikle bunlar ağlar yüksek düzeyde bağlantılı olursa ortaya çıkarlar. Bir çekiciye giden olasılık uzayı alanına 'çekim havzası' denir ve karmaşık sistemlerde bu çok sayıda bireysel durum oluşturabilir.

• Doğrusal olmayan sistemlerin genelde olası bir çok çekicisi vardır ve bu yüzden sistemin bulunmasının bekleneceği çekici, sistemin hangi çekim havzasında başladığı tarihsel olarak bilinmezse belirlenemez.

Lucas 2005

'kelebek etkisi'

• Beynin karmaşık ağ yapısı düşünülürse, bir çok doğal çekicinin (ör, kavramlar) mevcut olması beklenir. Bu tür birbiriyle bağlantılı (tekrarlayan) ağlar, herhangi bir yapısal değişiklik (düğüm ya da bağlantı değişikliği) olmaksızın, bir çok farklı eş zamanlı çekiciyi destekleyeceğinden, bir bileşene gelen girdideki basit bir değişiklik bütün sistemi çok farklı bir çekiciye saptırmakta yeterli olacaktır (ör, küçük niyet değişikliklerinin kuvvete dayanan yön değiştirmelerden çok enformasyonel yön değiştirmeler kullanarak büyük davranışsal değişikliklere yöneltmesi beklenebilir).

Lucas 2005

'sınırlamalar'

Zihinde genetik olarak yönlendirilmiş nöral bileşenler yapısal olarak meydana gelebilecekler üzerinde bazı sınırlamalar koyar ve izin verilen süreçler de hormonal düzeylerden etkilenir (belki de 'kaosun ucundaki' sınır konumumuzu, ör, uyku/uyanıklığı, yönlendirerek). Mevcut yüksek düzey kategorilerimiz de hayal edebileceklerimizi sınırlayabilir ve bunlar deneyimden ve karşılaştığımız kültürel normlardan ve çeşitlilikten etkilenir.

Lucas 2005

'extended mind'

• Yanıt verebileceğimiz tetikleyiciler ya da işaretler ve sonra ortaya çıkabilecek davranışlar her zaman sınırlıdır ve mevcut değer sistemimizle yakından bağlantılıdır.

• Bu, psikolojimizin biyoloji ile sosyoloji arasındaki disiplinlerötesi bir dengede varolduğu ve dinamik olarak dalgalanan doğasında bulunan geniş sınırlar ve olasılıklar karışımı bağlamında anlaşılması gerektiğini gösterir.

• Bu açıdan bakıldığında etkin haldeki zihnimiz beynin ötesine yayılır ve kısmen bedenimizin eylemlerinde, kısmen de toplumun içinde varolur.

Lucas 2005

social mind

Documents