0

200

400

600

800

1000

1200

1400

lit sód potas rubid cez frans

Temperaturawrzenia [°C]

Temperaturatopnienia [°C]

Nazwa pierwiastka Sód (łac. Natrium)

Symbol Na

Liczba atomowa 11

Masa atomowa 22,9898

Gęstość [g/cm3 ] 0,97 (20 °C)

Temperatura topnienia [°C] 97,81

Temperatura wrzenia [°C] 882,9

Elektroujemność 0,9

Konfiguracja elektronowa [Ne]3s

Wartościowość +1

SódSód należy do grupy litowców. Jest metalem lekkim o srebrzystej barwie i metalicznym połysku. Ze względu na jego wysoką reaktywność przechowywany jest w nafcie bez dostępu tlenu

i wilgoci.

W przyrodzieW przyrodzie występuje głównie trwały izotop Na-23. Pozostałe izotopy to nuklidy promieniotwórcze, o okresach połowicznego zaniku nie przekraczającym 2,5 roku. Dzięki takiej strukturze wykazuje wysokie przewodnictwo cieplne i elektryczne.

ZeZe względu na dużą reaktywność połysk na powierzchni sodu w kontakcie w tlenem znika. Zachodzi wówczas reakcja utlenienia, w wyniku której powstaje nadtlenek sodu.

2Na + O2 Na2 O2

Atomy tlenu są połączone ze sobą tzw. mostkiem siarczkowym:

Nadtlenek sodu to silny utleniacz, reagujący wybuchowo z wieloma reduktorami. W reakcji z wodą tworzy wodorotlenek sodu i nadtlenek wodoru, w reakcji z dwutlenek węgla daje nietrwałe peroksoweglany, które następnie rozkładają się do węglanów z wydzieleniem tlenu (proces ten jest wykorzystywany do regeneracji powietrza np. w okrętach podwodnych).

Na O O Na

•ciało stałe

• reaguje z wodą

• barwy białej

•higroskopijny

•rozpuszcza się w wodzie

•niszczy bibułę, a stopiony niszczy

•szkło i porcelanę

•żrący

•nazywane często sodą żrącą i ługiem

•sodowym

Metody otrzymywania wodorotlenku sodu Metody otrzymywania wodorotlenku sodu

Reakcja sodu z wodą

Sód gwałtownie reaguje z wodą. Reakcja jest silnie egzoenergetyczna. Podczas reakcji powstaje palny gaz- wodór.

2Na + 2H2O → 2NaOH + H2↑

Reakcja tlenku sodu z wodą

Na2O + H2O → 2NaO

Na skalę przemysłową otrzymuje się go poprzez elektrolizę wodnego roztworu chlorku sodu (NaCl).

Na katodzie wydziela się chlor:

Cl- → 1/2Cl2 + e-

Na anodzie zobojętnieniu ulegają jony wodorowe pochodzące z wody:

H3O+ + e- → H2O + 1/2H2

Kaustyfikacja sody (na sodę kalcynowaną działa się świeżym wapnem gaszonym)

Ca(OH)2 + Na2CO3 → 2NaOH + CaCO3

Wodorotlenek soduWodorotlenek sodu należy do najbardziej znanych i szeroko stosowanych produktów przemysłu

chemicznego. To jeden z podstawowych czynników stosowanych w laboratoriach

chemicznych.

•do wyrobu mydła

•do wyrobu szkła wodnego z krzemionki

•do produkcji detergentów, barwników,

•do czyszczenia rur kanalizacyjnych

•do produkcji sztucznego jedwabiu

•do produkcji gumy, regeneracji kauczuku

•w procesach uzdatniania wody dla celów przemysłowych

•do rafinacji ropy i olejów mineralnych

•do przeróbki ciekłych produktów koksowania

•przemysł papierniczy

NaNa22OO, biała substancja krystaliczna, jest

higroskopijny, roztwarza się w wodzie (z utworzeniem wodorotlenku sodu) i w etanolu. Ma bardzo silne właściwości zasadowe.

Tlenek soduTlenek sodu powstaje jako produkt uboczny podczas reakcji czystego sodu z tlenem:

4Na + O2 → 2Na2O

Można otrzymać go także przez redukcję nadtlenkiem sodu sodem:

Na2O2 + 2Na → 2Na20

Chlorek sodu NaClChlorek sodu NaCl jest białą substancją krystaliczną, dobrze rozpuszczalną w wodzie.

Głównym surowcem do pozyskania chlorku sodu jest sól kamienna, nazywana w mineralogii halitem. Halit jest pozyskiwany głównie metodami kopalnymi. Otrzymuje się go także poprzez odparowanie wody morskiej.

Chlorek soduChlorek sodu można otrzymać w reakcji wodorotlenku sodu z kwasem solnym:

HCl + NaOH → NaCl + H2O

Jest Jest jedną z najważniejszych soli sodu i podstawowym surowcem przemysłu chemicznego.

• Stosuje się go w dużych ilościach do konserwowania żywności

• W gospodarstwach domowych

• Jest głównym związkiem wyjściowym w produkcji chloru, wodorotlenku sodu czy sody kalcynowanej.

• W produkcji mydła

• W garbarstwie

• W przemyśle ceramicznym i metalurgicznym

• przemysł spożywczy, farmaceutyczny

• jako odczynnik laboratoryjny

Węglan sodu Węglan sodu Na2CO3 zwany zwyczajowo sodą

kalcynowaną lub amoniakalną to biała substancja krystaliczna, rozpuszczalna w wodzie posiada własności higroskopijne, w roztworach wodnych hydrolizuje.

Metody Metody otrzymywania węglanu sodu:

Dawniej węglan sodu otrzymywano metodą Leblanca:

2NaCl + H2SO4 → Na2SO4 + 2HCl

Na2SO4 + 2C + CaCO3 → Na2CO3 + CaS + 2CO2

MetodaMetoda Solvaya otrzymywania węglanu sodu polega na wykorzystaniu następujących reakcji:

CaCO3 → CaO + CO2

2NaCl + 2NH3 + 2CO2 + 2H2O → 2NaHCO3 +

2NH4Cl

2NaHCO3 → Na2CO3 + CO2 + H2O - (kalcynacja)

2NH4Cl + CaO → 2NH3 + H2O + CaCl2

co sumarycznie daje:

CaCO3 + 2NaCl → Na2CO3 + CaCl2

•Stosowany w produkcji szkła, mydła, proszków do prania i czyszczenia

•W produkcji papieru i barwników

• w przemyśle tekstylnym

• w garbarstwie

TakTak zwana saletra sodowa lub chilijska: NaNO3 ,,bardzo dobrze rozpuszcza się w

wodzie. To biała, krystaliczna substancja. Ma właściwości utleniające. Jest higroskopijny.

Otrzymuje się go działając kwasem azotowym(V) na węglan sodu:

Na2CO3 + 2HNO3 → 2NaNO3 + H2O +

CO2↑

Otrzymuje sięOtrzymuje się go działając kwasem azotowym(V) na węglan sodu:

Na2CO3 + 2HNO3 → 2NaNO3 + H2O + CO2↑

•jako nawóz azotowy (zawiera 15,5% azotu)

•przed wynalezieniem przemysłowych metod wiązania azotu z powietrza (metoda Mościckiego, metoda Habera i Bosha) azotan sodu był używany do uzyskiwania kwasu azotowego

•wciąż jest ważnym surowcem do produkcji azotanu potasu (saletry potasowej)

•w przemyśle spożywczym do konserwowania mięsa (przeciwdziała tworzeniu się jadu kiełbasianego symbol UE – E251)

•w przemyśle szklarskim

•do produkcji materiałów wybuchowych odgrywając istotną rolę w produkcji nitrogliceryny

•jest minerałem chętnie zbieranym przez kolekcjonerów

•jest używany do produkcji farb, emalii i leków

Wodorowęglan soduWodorowęglan sodu NaHCO3 (nazwy

zwyczajowe: soda oczyszczona, kwaśny węglan sodu, bikarbonat, dwuwęglan sodu). Wodorosól kwasu węglowego i sodu. W temperaturze pokojowej jest to biała substancja krystaliczna.

WW laboratorium najłatwiej jest go otrzymać przez wprowadzenie dwutlenku węgla do nasyconego wodnego roztworu węglanu sodu:

Na2CO3 + CO2 + H2O → 2

NaHCO3.

W przemyśle otrzymuje się go jako produkt pośredni przy otrzymywaniu węglanu sodu metoda Solvaya.

Ma zastosowanie:Ma zastosowanie:

•W wyrobu proszku do pieczenia

•W gaśnicach przeciwpożarowych- pod wpływem temperatury rozkłada się z wydzieleniem dwutlenku węgla

•dodatek do żywności regulujący pH (symbol E-500b).

Nadsiarczan soduNadsiarczan sodu Na2S2O8 jest białym,

krystalicznym ciałem stałym bez zapachu, rozpuszczalnym w wodzie (tworzy roztwór o odczynie kwaśnym, o pH 3,5 - 3,8). Rozkłada się w temperaturze 180 °C. Posiada silne właściwości utleniające.

WykorzystywanyWykorzystywany jest do trawienia miedzi podczas produkcji płytek drukowanych. Rozkłada się z wytworzeniem wolnych rodników, co wykorzystywane jest podczas inicjowania polimeryzacji wolnorodnikowej.

Jodan soduJodan sodu NaIO3 jest ciałem stałym

barwy białej. Jest rozpuszczalny w wodzie pH jego wodnych roztworów wynosi ok. 5,8.

•Jest silnym utleniaczem. Podczas jego ogrzewania wydziela się tlen.

Jodan soduJodan sodu jest stosowany w medycynie oraz w laboratorium do otrzymywania tlenu

Na

O

I

O O

ZwiązekZwiązek organiczny, sól sodowa kwasu benzoesowego o wzorze C6H5COONa.

W warunkach standardowych jest to białe, krystaliczne ciało stałe. Dobrze rozpuszcza się w wodzie.

Benzoesan soduBenzoesan sodu występuje naturalnie w znacznych ilościach (które mogą przekraczać 0,1%) w żurawinach, borówkach i śliwkach suszonych, a także w cynamonie, jabłkach i goździkach

Benzoesan soduBenzoesan sodu jest szeroko stosowany jako środek do konserwacji żywności o symbolu wg nomenklatury UE E221. Ze względu na właściwości bakteriobójcze i fungistatyczne przy pH< 3,6, jest efektywny do konserwacji produktów spożywczych wykazujących odczyn kwaśny.

Stosuje się go do konserwacji, między innymi:

•przetworów owocowych

•przetworów warzywnych, różnych sałatek koncentratu pomidorowego

•konserw rybnych, ryb

•napojów gazowanych

•W produkcji margaryny

Autor prezentacji:Beata BieleńBeata Bieleń

Powrót do Powrót do początku początku

prezentacji