Recenzent

prof. zw. dr hab. Zdzisław Kordel

Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za treści poszczególnych artykułów

Redaktor techniczny i projekt okładki Tomasz Mikołajczewski

Wydanie pierwsze, objętość 18,0 ark. wyd., Gdańsk 2011

Druk i oprawa Mazowieckie Centrum Poligrafii, Marki, Piłsudskiego 2A, tel. 22 497 66 55, www.c-p.com.pl

Copyright by Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji, Gdańsk 2011

WYDAWCA

W yda w n i c t w o Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji

80-656 Gdańsk, ul. Wydmy 3 tel. 58 305 08 12, faks 58 305 08 89 w.40

mail: wydawnictwo@gwsa.pl

www.gwsa.pl/wydawnictwo

ISBN 978-83-89762-38-2

Spis treści

Wstęp ......................................................................................................................... 5

Problematyka społeczno-gospodarcza

Globalne wzorce kultur organizacyjnych a wzory narodowe i lokalne Danuta Ciukszo ........................................................................................................ 11 Tempo wzrostu gospodarczego miernikiem prężności gospodarczej Mariusz Fierek, Magdalena Wojarska ...................................................................... 35 Dobro Wspólne celem i kryterium słuszności działania

administracji publicznej Adam Jan Karpiński.................................................................................................. 57 Media i ufność. Na marginesie teorii kultywacji George’a Gerbnera Radosław Sierocki .................................................................................................... 93 Bezrobocie rejestrowane problemem społeczno-gospodarczym

w latach 2009-2011 Paulina Sigurska-Fierek, Mariusz Fierek ................................................................ 117 Mit jako sposób manipulacji świadomością zbiorową Оlgа Wаsiutа.......................................................................................................... 133

Zagadnienia organizacji i zarządzania w administracji Public relations w administracji publicznej Aleksandra Friedberg ............................................................................................. 157 Kariera zawodowa w ujęciu teoretycznym Agnieszka Jarosik-Michalak ................................................................................... 163 Charakterystyka naukowego podejścia do organizacji i zarządzania Łukasz Lewandowski.............................................................................................. 177 Specyfika formalnych założeń systemu motywowania

urzędników samorządowych Wioleta Mikołajczewska.......................................................................................... 193 Zagadnienia ergonomii pracy administracyjnej Tadeusz Noch ........................................................................................................ 205 Organizacja stanowiska pracy w administracji Alicja Wesołowska.................................................................................................. 221

Aspekty administracyjne i prawne

Wpływ polskich reform administracyjnych na konceptualizację regionu Mariusz Fierek, Marcin Kowalczyk ......................................................................... 235

Kontrola państwowa na Łotwie Przemysław Kierończyk.......................................................................................... 265

Współpraca samorządu z Policją w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego

Jan Kudrelek........................................................................................................... 275

Jednostki pomocnicze radzieckiej administracji wojennej na Pomorzu Zachodnim w 1945 r.

Andrzej Mariusz Łach ............................................................................................. 285

Historyczne zwiastuny ewolucji katalogu kar w ustawodawstwie europejskim na gruncie kodeksu toskańskiego Codice Leopoldino z 1786 r.

Stanisław Jacek Maliszewski.................................................................................. 299

Instrumenty partycypacji społecznej w Polsce na poziomie lokalnym, krajowym i ponadnarodowym

Anna Rytel-Warzocha............................................................................................. 307

Korupcja na Ukrainie: przyczyny, rodzaje, realia w postkomunistycznym kontekście

Sergiusz Wasiuta.................................................................................................... 325

Papiery wartościowe, przedsiębiorstwo oraz przelew na zabezpieczenie wierzytelności jako przedmiot umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie z tytułu kredytu bankowego

Wojciech Zasadowski ............................................................................................. 359

5

Wstęp W Polsce administracja publiczna przez długi czas była dys-

cypliną naukową uprawianą głównie przez prawników. Obecnie dominuje podejście interdyscyplinarne do tego zagadnienia. Oznacza to, że problematyką związaną z administracją publiczną zajmują się zarówno prawnicy, jak i ekonomiści, socjolodzy, politolodzy czy historycy. Czerpiąc z rozwiązań i metod badawczych wypracowanych przez różne dyscypliny naukowe należy pamiętać o specyficznych uwarunkowaniach funkcjonowania administracji publicznej.

Niniejsza publikacja powstała z inicjatywy środowiska nauko-wego Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji z siedzibą w Gdańsku, która jest pionierem wśród pomorskich uczelni niepublicznych kształ-cących studentów na kierunku administracja. Do projektu dołączyli pracownicy naukowo-dydaktyczni innych uczelni, między innymi Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Gdańskiego, Wyższej Szkoły Policji w Szczytne.

Celem prezentowanej pozycji jest przedstawienie rozważań i badań własnych autorów, dotyczących wybranych problemów spo-łecznych i gospodarczych, organizacji i zarządzania oraz administra-cyjnych i prawnych funkcjonowania szeroko pojętej administracji.

Problematykę społeczno-gospodarczą podejmują: Danuta Ciukszo, Adam Jan Karpiński, Radosław Sierocki, Olga Wasiuta, Mariusz Fierek, Magdalena Wojarska oraz Paulina Sigurska-Fierek. Danuta Ciukszo omawia globalne wzorce i wzory kultury organiza-cyjnej oraz ich wpływ na organizacje działające lokalnie w Polsce. Prezentuje również własne badania jakościowe, prowadzone na przestrzeni kilku lat na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Adam Jan Karpiński wyjaśnia pojęcie administracji i Dobra Wspól-nego oraz próbuje dowieść, że w spełnianiu się Dobra Wspólnego to właśnie administracja odgrywa decydującą rolę. Radosław Sierocki poszukuje odpowiedzi na pytanie, o to, czy i jak internet – jako nowe, następujące po telewizji medium dominujące – zmienia zaufanie społeczne. Olga Wasiuta dowodzi, że pod wpływem mass mediów coraz więcej produkuje się i rozpowszechnia nowoczesnych mitów,

6

które – jako instrument oddziaływania na masy i świadomość polityczną – mogą być uznane za skuteczny środek współczesnej kampanii wyborczej. Mariusz Fierek z Magdaleną Wojarską przedstawiają badania tempa wzrostu gospodarczego jako miernika prężności gospodarczej, a także zależności między koniunkturą gospodarczą a wzrostem gospodarczym. Z kolei Paulina Sigurska-Fierek i Mariusz Fierek prezentują badania nad bezrobociem rejestrowanym w latach 2009-2011 w aspekcie problemu społeczno-gospodarczego w gospodarce rynkowej.

Zagadnieniami organizacji i zarządzania w administracji zajmują się: Łukasz Lewandowski, Aleksandra Friedberg, Agnieszka Jarosik-Michalak, Wioleta Mikołajczewska, Tadeusz Noch oraz Alicja Wesołowska. Łukasz Lewandowski, charakteryzując naukowe podejście do organizacji i zarządzania, prezentuje podstawowe pojęcia i genezę tej problematyki, a także dorobek przedstawicieli poszczegól-nych kierunków zarządzania. Aleksandra Friedberg dowodzi, że efektywne działania public relations oraz jawna i przejrzysta polityka informacyjna pomagają tworzyć pozytywny wizerunek administracji publicznej, który jest jej szczególnie potrzebny. Agnieszka Jarosik-Michalak przedstawia podstawowe definicje kariery zawodowej w oparciu o literaturę polską i światową, a także dynamikę zmian w karierze zawodowej oraz nowe jej koncepcje. Wioleta Mikołaj-czewska prezentuje najważniejsze formalne założenia systemu motywowania urzędników samorządowych, na podstawie uregulowań prawnych oraz wewnętrznych przepisów wybranych urzędów w woje-wództwie pomorskim. Tadeusz Noch charakteryzuje główne kierunki ergonomii oraz jej występowanie w procesie projektowania. Przed-stawia również wymagania odnoszące się do pomieszczeń pracy administracyjnej i fizjologiczny aspekt procesu tej pracy. Alicja Wesołowska podejmuje problematykę organizacji stanowiska pracy w administracji, a w szczególności sposób funkcjonowania działu kadr. Omawia również podstawowe zagadnienia biurowości, nierozer-walnie związanej z pracą administracyjną.

Aspekty administracyjne i prawne prezentują: Mariusz Fierek, Marcin Kowalczyk, Anna Rytel-Warzocha, Jan Kurdelek, Wojciech Zasadowski, Andrzej Mariusz Łach, Stanisław Jacek Maliszewski, Sergiusz Wasiuta oraz Przemysław Kierończyk. Mariusz Fierek z Marcinem Kowalczykiem ukazują wpływ polskich reform ad-ministracyjnych na konceptualizację regionu. Anna Rytel-Warzocha

7

przedstawia podstawy prawne funkcjonowania różnych instrumentów

umożliwiających polskim obywatelom wpływanie na istotne dla nich

procesy decyzyjne na poszczególnych poziomach: lokalnym,

krajowym i ponadnarodowym. Jan Kurdelek omawia zagadnienia

bezpieczeństwa i porządku publicznego w płaszczyźnie udziału

w jego tworzeniu wielu podmiotów ze sfery działalności publicznej,

podkreślając rolę samorządu terytorialnego w tym zakresie. Wojciech

Zasadowski przedstawia kwestie prawne związane z papierami

wartościowymi, przedsiębiorstwem oraz przelewem na zabezpieczenie

wierzytelności, a także analizuje ich zastosowanie jako przedmiotu

rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności przez instytucje prze-

właszczenia na zabezpieczenie. Andrzej Mariusz Łach prezentuje

historyczno-prawne uwarunkowania tworzenia jednostek administracji

pomocniczej na Pomorzu Zachodnim oraz ich podstawowe organa

i zadania. Stanisław Jacek Maliszewski przedstawia powstanie

i kierunek ewolucji katalogi kar w prawodawstwie europejskim na

gruncie kodeksu toskańskiego z 1786 r. Sergiusz Wasiuta podejmuje

problem korupcji, jej przyczyny poziom i rozpowszechnienie w róż-

nych regionach i krajach, ze szczególnym uwzględnieniem Polski

i Ukrainy. Z kolei Przemysław Kierończyk przedstawił podstawowe

instytucje kontroli państwowej w Republice Łotewskiej, w tym także

jej genezę związaną z początkami państwowości łotewskiej.

W związku z tak szeroko podejmowaną problematyką, prezen-

towana publikacja może być przydatna studentom kierunków: ad-

ministracja i zarządzanie, chcącym pogłębić wiedzę zgodnie ze swo-

imi zainteresowaniami.

Na zakończenie pragniemy podziękować wszystkim autorom

za ich wkład w przygotowanie niniejszego opracowania.

Wioleta Mikołajczewska

Mariusz Fierek

11

GLOBALNE WZORCE KULTUR ORGANIZACYJNYCH A WZORY NARODOWE I LOKALNE

Danuta Ciukszo

Streszczenie

W artykule omawiane są globalne wzorce i wzory kultury organizacyjnej oraz ich wpływ na organizacje działające lokalnie w Polsce. Autorkę interesuje problem upowszechniania się wzorców i wzorów kulturowych w skali globalnej i lokalnej w organizacjach komercyjnych. Autorka definiuje pojecie wzorca i wzoru kulturowego a także kultury organizacyjnej. Analizuje znaczenie kultury narodowej w globalnej gospodarce i zastanawia się nad unifikacją wzorów pod naciskiem procesu globalizacji. Następnie omawia amerykańskie wzorce kulturowe, które upowszechniają się globalnie i są przyjmowane z różną dynamiką w różnych typach organizacji. Praktyki korporacyjne są głównymi nośnikami tych wzorów. Po części teoretycznej autorka prezentuje część badawczą (własne badania jakościowe na przestrzeni kilku lat), w której omawia kilka dużych firm i kilka małych z województwa warmińsko-mazurskiego. Na zakoń-czenie twierdzi, że: „Dorastanie do kultury globalnej oparte na pozytywnych lokalnych wzorach przynosi sukcesy, natomiast sięganie po wzorce globalne i usilne ich naśladowanie bez lokalnego »zaczynu« i klarownych wymogów, albo na gruzach wartości i z pominięciem potrzeb uczestników, wróży jedynie porażkę”.

Wstęp Globalizacja jest wielowymiarowym procesem, który zmienia

warunki życia ludzi. Zmiany związane z tym procesem zachodzą w skali światowej i dotyczą w różnym stopniu różnych społeczeństw, zbiorowości i grup ludzi. Globalizacja ma wymiar ekonomiczny, społeczny i kulturowy. W wymiarze ekonomicznym duże znaczenie ma fakt przechodzenia z rynków lokalnych do konkurowania na rynku światowym. Obok pozytywnych trendów związanych z postępem cywilizacyjnym wielu regionów świata, obserwuje się nasilenie negatywnych zmian i procesów, rodzących liczne problemy społeczne w skali całego świata. Aktualny kryzys jeszcze bardziej wyostrza niektóre problemy. Regiony słabe gospodarczo pogłębiają swój dystans cywilizacyjno-kulturowy w stosunku do regionów o wysokim zaawansowaniu procesów cywilizacyjnych i standardów, uznanych za globalne wzorce obowiązujące w nowoczesnych typach społeczeństw.

35

TEMPO WZROSTU GOSPODARCZEGO MIERNIKIEM PRĘŻNOŚCI GOSPODARCZEJ

Mariusz Fierek, Magdalena Wojarska

Streszczenie

Celem podjętych badań jest zaprezentowanie tempa wzrostu gospodarczego jako miernika prężności gospodarczej. Dla realizacji celu badań koniecznym było pokazanie PKB jako miernika kondycji gospodarczej oraz korzyści wzrostu gospodarczego. Przedstawiono również zależność pomiędzy koniunkturą gospodarczą a wzrostem gospodarczym i modele wzrostu gospodarczego oraz zaprezentowano renesans zainteresowania problematyką wzrostu gospodarczego.

Wstęp

Makroekonomia zajmuje się gospodarką jako całością, kon-centruje się więc na całym jej obrazie. W szczególności makro-ekonomiści wyróżniają trzy pola swoich zainteresowań: − pełne zatrudnienie – problemem gospodarczym, a jednocześnie

dramatem ludzkim jest bezrobocie; dlatego ekonomiści starają się zrozumieć procesy gospodarcze prowadzące do bezrobocia i dążą do znalezienia środków zaradczych; w swoich badaniach poznają przyczyny bezrobocia i metody, które mogą mu zapobiegać; badają wielkość zatrudnienia i mierzą bezrobocie, definiują pełne zatrudnienie i zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą służą radami decydentom,

− stabilność cen – rosnące ceny, pożerające siłę nabywczą pieniędzy posiadanych przez ludzi, są również obiektem zainteresowania makroekonomistów; inflacja stała się nieodłącznym i szalenie uciążliwym towarzyszem życia; ekonomiści starają się odkryć jej przyczyny i znaleźć sposoby jej przeciwdziałania; dążą do tego, aby wszyscy ludzie mogli znaleźć pracę i spokojnie gospodarować zarobionymi pieniędzmi,

57

DOBRO WSPÓLNE CELEM I KRYTERIUM SŁUSZNOŚCI DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Adam Jan Karpiński

Streszczenie

W prezentowanym tekście1 wyjaśniam pojęcia administracji i Dobra Wspólnego. Następnie

próbuję dowieść, że w spełnianiu się Dobra Wspólnego administracja odgrywa decydującą rolę. Aby to mogła jednakże czynić, musi zrazu teoretycznie, a potem praktycznie zorganizować społeczny wysiłek samozniesienia (Hegel) alienacji jako warunku przezwyciężenia alienacji innych elementów bytu społecznego. To z kolei wymaga działań określonego typu partii politycznej. Bezpartyjność administracji publicznej staje więc pod wielkim znakiem zapytania.

Pojęcie administracji wyprowadzamy z języka łacińskiego, w którym administrãtiō oznacza pomoc, służbę, zarządzanie, obsługę jako służbę. Występuje tu zwrot: ministrare = służyć. Stąd pochodzi pojęcie minister będący niegdyś sługą monarchy oraz ministrant. Przedrostek ad dodaje znaczenie: „obsługiwać”, później też „zarzą-dzać”, „kierować”, ale tak, aby to kierowanie stawało się przy-wództwem. Chodzi tu więc o spełnianie funkcji wobec społeczeństwa.

Pojęcie to nie oznacza zatem „rządzenia”, gdyż to w języku łac. znaczyłoby gubernare. A zatem administracja będąca rządem, administrowanie utożsamia z zarządzaniem, wówczas gdy następuje alienacja instytucji społecznych. Przez alienację rozumiem proces, w który wytwór społeczny podporządkowuje sobie swego twórcę (zob. przyp. nr 34).

Administrację stanowią zatem instytucje społeczne, urzędnicy kierujący życiem społecznym w jego wszystkich trzech wymiarach:

1 W Zeszytach Naukowych Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji, zeszyt nr 6, znajdzie Czytelnik zarys problemu, którego kolejne propozycje rozwiązania znaj-dują się w prezentowanym tekście. Zob. A.J. Karpiński, Administracja publiczna w spełnianiu Dobra Wspólnego, Zeszyty Naukowe GWSA, nr 6, rok 2008, s. 39-63.

93

MEDIA I UFNOŚĆ. NA MARGINESIE TEORII KULTYWACJI

GEORGE’A GERBNERA

Radosław Sierocki

Streszczenie

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o to, czy i jak internet, jako nowe, następujące po telewizji medium dominujące, zmienia zaufanie społeczne. Artykuł nawiązuje do badań George’a Gerbnera, który w latach 60. i 70. XX wieku badał amerykańską telewizję i jej odbiorców i postawił (a także udowadniał) hipotezę mówiącą, że osoby, które poświęcają więcej czasu na oglądanie telewizji są mniej ufne wobec innych ludzi. W tekście postawiona zostaje hipoteza mówiąca, że osoby częściej korzystające z internetu są bardziej ufne. Dane wykorzy-stane w analizach pochodzącą z trzech rund (2002, 2006 i 2010) European Social Survey – badań realizowanych w około 20 krajach europejskich.

Niniejszy tekst wpisuje się w refleksję nad pytaniem o wpływ

mediów na rzeczywistość społeczną: czy i jak media zmieniają nas jako odbiorców / użytkowników przekazów, komunikatów i infor-macji oraz jako ludzi wchodzących w codzienne interakcje z innymi ludźmi, antycypujących ich zachowania i reakcje, mających w umys-łach jakiś ogólny obraz rzeczywistości społecznej i uogólnionego innego człowieka. Nie wnikam tu w niuanse teorii deterministycznych i indeterministycznych, nie chcę bowiem przyjmować przesą-dzających założeń dotyczących kształtu owego wpływu: nie jest w tym miejscu istotnym dla mnie pytanie o to, czy media (lub szerzej: technologia) zmieniają kulturę i społeczeństwo bezpośrednio czy pośrednio, zmieniając szeregi drobnych czynników wchodzących w skład całości społecznych relacji. Zamierzeniem moim jest po-dążenie pewnym tropem, wyznaczonym w latach 60. i 70. przez amerykańskiego badacza mediów George’a Gerbnera, który wraz ze swoim zespołem prowadził rozległe i rozbudowane badania nad obrazem przemocy w mediach i zależnościami między tymże obrazem a rzeczywistością codzienności. Jednym z pojęć, które odgrywało

117

BEZROBOCIE REJESTROWANE PROBLEMEM SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM W LATACH 2009-2011

Paulina Sigurska-Fierek, Mariusz Fierek

Streszczenie

Celem podjętych badań jest zaprezentowanie bezrobocia rejestrowanego jako problemu społeczno-gospodarczego w latach 2009-2011. Dla realizacji celu badań koniecznym było zdefiniowanie bezrobocia, jego rodzajów oraz przyczyn. Przedstawiono również bezrobotnych zarejestrowanych i stopę bezrobocia w 2009 i 2010 r. oraz I kwartale 2011 r. Całość zamyka aspekt bezrobocia jako problemu społeczno-gospodarczego w gospodarce rynkowej.

Pojęcie bezrobocia Istotnym elementem każdej gospodarki jest rynek pracy.

Przedmiotem obrotu na nim są wiedza i umiejętności ludzi poparte indywidualnymi psychofizycznymi predyspozycjami do wykonywania określonych prac.

Stronę podaży na rynku pracy stanowi więc siła robocza, czyli wszyscy ci, którzy chcą i mogą pracować.

Zasoby siły roboczej (zasoby pracy) to wszyscy pracujący w gospodarce oraz niepracujący, którzy mogą i deklarują chęć podję-cia pracy, ale w danym okresie nie mogą jej znaleźć. Nie zalicza się do nich, np.: − dzieci, − młodzieży szkolnej, − emerytów.

Strona popytu na rynku pracy to wielkość zapotrzebowania na konkretną wiedzę i umiejętności, zgłaszana przez producentów przy określonym poziomie płacy.

W sytuacji, kiedy ogólna podaż pracy przewyższa ogólny popyt na pracę, występuje w gospodarce bezrobocie, czyli stan, w którym część pracowników nie jest zatrudniona z:

133

MIT JAKO SPOSÓB MANIPULACJI ŚWIADOMOŚCIĄ ZBIOROWĄ

Оlgа Wаsiutа

Strеszczеniе

Wyniki bаdаń stаnоwią pоdstаwę dо stwiеrdzеniа, żе szеrоkiе zаstоsоwаniе nоwо-czеsnych mitów pоlitycznych jаkо еlеmеntu pоlityki spоłеcznеj i związаnych z nimi tеchnоlоgii wynikа przеdе wszystkim z glоbаlnеgо kryzysu tоżsаmоści. Nа przykłаd w nоwоczеsnych kаtеgоriаch krаjów pоstsоwiеckich, istniеjе zniеksztаłcоnа idеоlоgicznа i psychоlоgicznа próżniа swоich stаrych wаrtоści. Spоłеczеństwа tych krаjów pilniе pоtrzеbują świаdоmоści i zrоzumiеniа prоcеsów spоłеcznych i pоlitycznych, аlе pоlitycy pо prоstu niе mаją rаcjоnаlnеgо wyjаśniеniа, w związku z czym оbiеktywniе pоwstаjе mit, który stаjе się аltеrnаtywną fоrmą rаcjоnаlnеgо istniеniа. W rzеczywistоści pоd wpływеm mаss mеdiów, а w szczеgólnоści zе strоny tеlеwizji i intеrnеtu, cоrаz więcеj prоdukujе się i rоzpоwszеchniа się nоwоczеsnych mitów, stоpniоwо twоrzy się zbiоrоwа mitоlоgiа. Tаk więc mit pоlityczny mоżе być uznаny zа skutеczny śrоdеk współczеsnеj kаmpаnii wybоrczеj jаkо instrumеnt оddziаływаniа nа mаsy i świаdоmоść pоlityczną, chоciаż zаwiеrа pеwnе wаdy. W szczеgólnоści jеgо stоsоwаniе prоwаdzi dо оszustwа i wszеlkiеgо rоdzаju mаnipulаcji świаdоmоścią publiczną. Istniеjе więc rеаlnе niеbеzpiеczеństwо pоlitycznеj аliеnаcji оsоbоwоści, zniеchęcеniе spоłеcznе do głów-nych wаrtоści dеmоkrаtycznych i wątpliwоści cо dо mоżliwоści skutеcznеj pоlityki i mоnitоringu pоrządku publicznеgо zе strоny spоłеczеństwа.

Żyjеmy wśród mitów, sаmi tеgо niе zаuwаżаjąc. Mijаjąc pоm-

nik wybitnеj pоstаci histоrycznеj lub kulturаlnеj nаwеt niе myślimy о tym, żе trаdycjа wznоszеniа pоmników sięgа stаrоżytnych idоli, budоwаnych nаd grоbеm mitycznеgо bоhаtеrа przеz jеgо przоdków. Skłаdаjąc kwiаty u stóp pоmnikа niе myślimy nаwеt о tym, żе jеst tо w istоciе pоgаńskа trаdycjа. Tе stаrе mity miеszаją się w nаszych umysłаch z mitаmi współczеsnymi – różnе UFО, tеlеpаtiа, lеwitаcjа itd. Żyjеmy mitаmi i twоrzymy nоwе mity. Jеdnym z nich dlа niе-których jеst mit zjеdnоczоnеj Еurоpy, wiеlkiеj rоdziny еurоpеjskiеj. Inni gоtоwi są wаlczyć о tо, żе tо niе mit, аlе wiеlki cеl. Jаk by nа tо niе pаtrzеć – wyоbrаżеniа zbiоrоwе są czymś, cо rzеczywiściе istniеjе i оrgаnizujе nаm życiе.

157

PUBLIC RELATIONS W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Aleksandra Friedberg

Streszczenie

Pozytywny wizerunek administracji publicznej sugeruje zaufanie do niej, akceptację społeczeństwa, jest więc administracji szczególnie potrzebny. Sposobem jego zapewnienia są efektywne działania public relations, jawna i przejrzysta polityka informacyjna. Informowanie społeczeństwa, dialog ze społeczeństwem, czynienie przejrzystą pracę administracji publicznej, gromadzenie i wykorzystywanie opinii i postulatów obywateli, różnych grup społecznych – to obowiązek władz państwowych różnych szczebli i instytucji pomocniczych.

Wizerunek to „wyobrażenie, jakie jedna lub wiele publiczności

ma o sobie, przedsiębiorstwie lub instytucji; nie jest to obraz rzeczywisty, dokładnie i szczegółowo nakreślony, ale raczej mozaika szczegółów, podchwyconych przypadkowo, fragmentarycznie, o nie-ostrych różnicach”1. Celem public relations jest budowanie pozytyw-nego wizerunku i atmosfery zaufania wśród publiczności poprzez tworzenie i podtrzymywanie wzajemnych relacji.

Współcześnie nie tylko przedsiębiorstwa, ale również jed-nostki administracji publicznej muszą dbać o swój wizerunek. Public relations, jako narzędzie kreowania wizerunku, komunikowania się z grupami otoczenia, przekonywania do swoich celów, idei i za-mierzeń oraz komunikowania w czasie sytuacji kryzysowej, stoso-wane może być przez wszystkie organizacje, bez względu na charakter prowadzonej przez nie działalności. Jednostki administracji publicznej podejmują działania public relations, aby zapewnić rosnącą satysfakcję petentów, skuteczność podejmowanych działań i spraw-

1 R. Maćkowska, Znaczenie kreowania wizerunku samorządu terytorialnego, (w:) Public relations instytucji użyteczności publicznej, E. Hope (red.), Scientific Publishing Group, Gdańsk 2005, s. 197.

163

KARIERA ZAWODOWA W UJĘCIU TEORETYCZNYM

Agnieszka Jarosik-Michalak

Streszczenie

Termin kariera zawodowa kojarzony jest najczęściej z awansem, sukcesem, rozwojem zawodowym czy dobrze płatną pracą. Zarówno w rozumieniu potocznym, jak i w koncepcjach o charakterze naukowym spotkać można różne sposoby precyzowania zakresu znaczeniowego pojęcia kariery zawodowej. W artykule przedstawiono podstawowe definicje kariery zawodowej w oparciu o literaturę światową i polską. Artykuł prezentuje dynamikę zmian w karierze, przedstawia nowe koncepcje kariery. Uwzględnia również przegląd polskich opracowań nau-kowych zajmujących się problematyką kariery zawodowej.

Wprowadzenie Zmiany zachodzące we współczesnej gospodarce opartej na

wiedzy powodują zmiany w realizowaniu karier zawodowych. Kariera pracowników kształtowana przez kumulowane w toku pracy doświad-czenia jest dla organizacji źródłem wiedzy gromadzonej, roz-przestrzenianej i decydującej o jej unikalności. Warunkuje jej sukces na rynku1.

Organizacje chcące sprostać wymaganiom stawianym przez rynek pracy muszą dostosować się do szybkich zmian w swoich strukturach organizacyjnych. Dobór ludzi o atrakcyjnych z punktu widzenia organizacji kompetencjach staje się dla niej wyzwaniem. Organizacje muszą zaproponować pracownikom, w zamian za ich zaangażowanie w realizacji celów strategicznych firmy, szerokie możliwości rozwoju zawodowego. Odchodzą od tradycyjnych form i zaczynają pełnić funkcję partnera.

Natomiast dla pracownika praca zawodowa odgrywa istotną rolę w życiu. Ludzie chcą, bądź muszą pracować z różnych wzglę-

1 A. Miś, Zarządzanie karierą w organizacji opartej na wiedzy: od kompetencji w karierze po kapitał karier, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi”, 2/2005, s. 43-56.

177

CHARAKTERYSTYKA NAUKOWEGO PODEJŚCIA DO ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Łukasz Lewandowski

Streszczenie

W opracowaniu dotyczącym charakterystyki naukowego podejścia do organizacji i zarzą-dzania zawarto genezę oraz podstawy tej problematyki. Scharakteryzowano kierunek klasyczny i zasobów ludzkich oraz kierunek ilościowy. Opisano dorobek przedstawicieli poszczególnych kierunków zarządzania. Uwzględniono również podejście do problematyki zarządzania. W tym zakresie omówiono podejście procesowe, systemowe i sytuacyjne.

Wstęp

Nazwa „organizacja” wywodzi się od takich terminów, jak: łacińskie słowo organella, czyli wyspecjalizowana część komórki biologicznej; łacińskie słowo organisatio (w dzisiejszym rozumieniu „system”); greckie słowo organikos (wytworzony za pomocą narzę-dzia) oraz słowo organon (narzędzie, instrument, przyrząd, organ)1. Słowo „menedżer” natomiast wywodzi się z łacińskiego manus agere, co oznacza uruchamiać albo napędzać. Bardzo trafnym jest wska-zanie, iż kierownik to osoba zajmująca się uruchamianiem, dyna-mizowaniem działalności podlegających mu zespołów ludzi, zasobów rzeczowych i kapitałowych2.

Zarządzanie oraz czynności zorganizowane istnieją od tysięcy lat. Funkcje zarządzania, takie jak planowanie, organizowanie i kontrolowanie stosowane były przez Egipcjan przy budowie piramid. Ktoś musiał zaplanować, co należy zrobić, zorganizować ludzi, ktoś musiał mówić każdemu robotnikowi, co ma robić, ktoś musiał zapewnić dostateczną ilość kamienia na miejscu budowy, żeby ludzie

1 P. Banaszyk, R. Fimińska-Banaszyk, Podstawy organizacji i zarządzania, Wyd. WSZ, Słupsk 1997, s. 7. 2 Ibidem, s. 79.

193

SPECYFIKA FORMALNYCH ZAŁOŻEŃ SYSTEMU MOTYWOWANIA URZĘDNIKÓW SAMORZĄDOWYCH

Wioleta Mikołajczewska

Streszczenie

W niniejszym opracowaniu przedstawiono najważniejsze formalne założenia systemu motywowania urzędników samorządowych. Przede wszystkim wzięto pod uwagę regulacje zawarte w ustawie o pracownikach samorządowych oraz w aktach wykonawczych do niej. W celu głębszego rozpoznania problemu przeanalizowano również regulaminy wynagradzania i inne wewnętrzne przepisy dziesięciu wybranych urzędów miejskich w województwie pomorskim. Ma to na celu ukazanie specyfiki motywowania urzędników.

Wprowadzenie W celu realizacji procesu motywowania w ramach każdej

organizacji tworzony jest system motywacyjny, czyli zbiór wzajemnie powiązanych narzędzi motywacyjnych, będących spójną całością. Służy on realizacji misji, wizji i celów danej organizacji1, a zadaniem jest integracja interesów pracownika (jego potrzeb) z interesami organizacji.

Organizacje oczekują, że wdrożenie i stosowanie systemu motywacyjnego przyniesie następujące uniwersalne efekty (cele):2 − pozyskiwanie odpowiednich pracowników, − zatrzymanie w firmie wysoko wykwalifikowanych pracowników, − stymulowanie efektywności pracy oraz działań zgodnych

z procedurami i przepisami, − uczenie nowych zachowań, − zapobieganie (rozwiązywanie) konfliktom na tle stosunku pracy.

1 T. Oleksyn, Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji, Oficyna, Warszawa 2008, s. 232. 2 A. Towpik, E. Długosz-Truszkowska, Systemy wynagradzania. Sposoby modyfi-kacji, „Personel” nr 1/1998, s. 283.

205

ZAGADNIENIA ERGONOMII PRACY ADMINISTRACYJNEJ

Tadeusz Noch

Streszczenie

Artykuł zawiera wybrane elementy ergonomii określonej jako nauki interdyscyplinarnej. Scharakteryzowano główne kierunki ergonomii oraz występowanie jej w procesie projektowania. Szczególną uwagę zwrócono na organizację stanowiska komputerowego i na jego wykonywaną ergonomiczną pracę. Opisano wymagania odnoszące się do pomieszczeń pracy. Uwzględniono również fizjologiczny aspekt procesu pracy.

Wstęp Etymologiczne słowo ergonomia wywodzi się z języka grec-

kiego: ergon – oznacza pracę, nómos – prawa naturalne. Jako pierw-szy w literaturze przedmiotu użył go W.B. Jastrzębowski, analizując stosunki zachodzące między człowiekiem a pracą i jej wynikami. Ergonomia może być określana jako interdyscyplinarna nauka, zajmująca się przystosowywaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków pracy do autonomicznych i psychofizycznych cech i możliwości człowieka, zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne wykonanie przez niego pracy, przy stosunkowo niskim koszcie biologicznym1.

W ergonomii dominującym elementem jest człowiek. Powyż-sze założenie stanowi podstawę podziału dyscyplin składowych ergo-nomii na dwie grupy nauk: − dotyczących człowieka (społecznych i medycznych), − dotyczących techniki (technicznych i ekonomiczno-organizacyj-

nych). Najważniejsze dyscypliny kształtujące dorobek współczesnej

ergonomii to między innymi: fizjologia pracy, psychologia pracy,

1 B. Rączkowski, BHP w praktyce, Wyd. ODiDK, Gdańsk 2006.

221

ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY W ADMINISTRACJI

Alicja Wesołowska

Streszczenie

W artykule scharakteryzowano w szczególności organizację nowego stanowiska. Omówio-no ogólną organizację pracy. Skupiono się głównie na stanowisku pracy w administracji. Pokazano sposób funkcjonowania działu kadr. Uwzględniono również podstawowe zagadnienia biurowości.

Wstęp Tworzenie nowego stanowiska pracy w każdej kategorii zawo-

dowej należy szczegółowo zaprojektować. Każde nowe stanowisko ma bowiem wspomagać pracę całej organizacji lub przedsiębiorstwa i jak najefektywniej wykorzystywać swoje możliwości. Sposób, w jaki zorganizowana jest praca w urzędzie czy jakiejkolwiek jednostce administracyjnej uzależnia bezpośrednio jego funkcjonowanie, co musi być brane pod uwagę już na etapie projektowania stanowisk oraz określaniu wizerunku poszczególnych pracowników.

Stanowisko pracy stanowi najmniejszą jednostkę w strukturze organizacyjnej danej firmy bądź instytucji. „Stanowisko pracy jest najmniejszą, niepodzielną komórką organizacyjną przedsiębiorstwa, w której odbywa się proces pracy, wyróżniający się zarówno statys-tycznym układem elementów, jak i dynamiką pracy ludzkiej, funkcjo-nowaniem maszyn i urządzeń oraz oddziaływaniem czynników oto-czenia”1.

Struktura organizacyjna instytucji państwowych oraz przed-siębiorstw składa się więc z szeregu pojedynczych stanowisk pracy. To obrazuje wartość każdego stanowiska oraz potrzebę odpowied-

1 A. Sajkiewicz, Harmonizacja pracy: czynniki społeczne, ekonomiczne i organi-zacyjne, Wydawnictwo PWE, Warszawa 1986.

235

WPŁYW POLSKICH REFORM ADMINISTRACYJNYCH NA KONCEPTUALIZACJĘ REGIONU

Mariusz Fierek, Marcin Kowalczyk

Streszczenie

Celem podjętych badań jest zaprezentowanie wpływu polskich reform administracyjnych na konceptualizację regionu. Dla realizacji celu badań koniecznym było pokazanie kryteriów wyodrębnienia regionu oraz renesansu myślenia o regionach. Przedstawiono również samorząd i podział terytorialny oraz zaprezentowano nomenklaturę jednostek terytorialnych.

Wstęp Przestrzeń, która opisuje powierzchnię ziemi, jest bardzo zróż-

nicowana pod względem warunków zarówno fizycznych (zwanych także naturalnymi), jak i ogólnocywilizacyjnych, będących efektem działalności człowieka.

Naturalnym działaniem przy opisie przestrzeni jest wyznacze-nie obszarów tworzących zbiór jednakowych (względnie podobnych) punktów przestrzeni, oparte na z góry przyjętym kryterium; trzeba nadmienić, że w ostatnich czasach w procesach tej delimitacji zaczyna dominować kryterium społeczno-ekonomiczne.

W efekcie tego typu przedsięwzięć wyróżnia się obszary, którym nadaje się różnorodne miana, jednak zarówno w życiu społecznym, jak i w nauce dominuje miano region1.

Kryteria wyodrębnienia regionu

W powszechnym rozumieniu pojęcie regionu pokrywa się z łac. terminem regionalis, który był używany przez Rzymian dla określenia „najbliższej okolicy”.

1 S. Korenik, Dysproporcje w rozwoju regionów Polski – wybrane aspekty, Akade-mia Ekonomiczna im. Oskara Langego, Wrocław 2003, s. 49.

265

KONTROLA PAŃSTWOWA NA ŁOTWIE

Przemysław Kierończyk

Streszczenie

Niniejsze opracowanie jest próbą bardzo ogólnego przedstawienia instytucji kontroli państwowej w Republice Łotewskiej, w tym także jej genezy, związanej właściwie z samymi początkami państwowości łotewskiej

1.

1. Istnienie kontroli państwowej zostało przewidziana już na

poziomie regulacji konstytucyjnej, tj. aktualnie obowiązującej łotew-skiej ustawy zasadniczej z 1922 roku2. Przyznać wszakże wypada, że

1 Omawiając ustrój Łotwy warto zawsze mieć świadomość, że historia państwowoś-ci łotewskiej jest niezwykle krótka i obejmuje zaledwie okres niecałych stu lat. Przez wieki Łotysze (podobnie zresztą jak Estończycy) nie byli gospodarzami w swym kraju, stanowiąc społeczność chłopską, podporządkowaną społecznie i ekonomicznie obcym etnicznie feudałom. Nie licząc protopaństwowych form organizacji plemion łotewskich (i liwskich), sprzed podboju niemieckiego w XIII wieku, dokonanego przez – założony w 1202 r. – biskupa inflanckiego Alberta, zakon rycerski Braci Chrystusa, zwany Zakonem Kawalerów Mieczowych (Schwertbrüderorden), o państwowości łotewskiej możemy zatem mówić dopiero w odniesieniu do wieku XX. 2 Konstytucję łotewską uchwalono 15 lutego 1922 r. Wejście w życie tego aktu nastąpiło zaś 7 listopada 1922 r. Opublikowana została w Valdības Vēstnesis z 30 czerwca 1922 r., nr 141. Polskie tłumaczenie pierwotnego tekstu ukazało się w: 3owe konstytucje przełożone pod kierunkiem dra Juljana Makowskiego, Warszawa 1925, s. 137-154. Moc obowiązującą konstytucji łotewskiej przywrócono po odzyskaniu niepodległości przez Łotwę w latach 90. (po okresie przynależności do ZSRR, czy według oficjalnego stanowiska łotewskiego – okupacji radzieckiej). Aktualny (ujednolicony) tekst łotewskiej konstytucji jest dostępny chociażby na stronach internetowych: http://www.likumi.lv/doc.php?id=57980 oraz http://www.satv.tiesa.gov.lv/?lang=1&mid=8 i http://www.saeima.lv/lv/likumdosana /satversme. Polskie tłumaczenie tej ustawy zasadniczej (ze wstępem autora niniejszego tekstu) wydało Wydawnictwo Sejmowe, Konstytucja Łotwy, Warszawa 2001. Korzystając z niego należy mieć jednak na uwadze, że od tego czasu

275

WSPÓŁPRACA SAMORZĄDU Z POLICJĄ W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA

I PORZĄDKU PUBLICZNEGO

Jan Kudrelek

Streszczenie

Artykuł omawia zagadnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w płaszczyźnie udziału w jego tworzeniu wielu podmiotów ze sfery działalności publicznej. Nawiązując do stopni podziału terytorialnego kraju i poszczególnych organów wykonujących określone zadania, skupia się przede wszystkim na podkreśleniu roli, jaką w dziedzinie bezpieczeństwa obywateli odgrywa samorząd terytorialny. O zapewnienie bezpieczeństwa obywateli dba nie tylko państwo, ale także samorząd, co niejednokrotnie może być efektywniejsze. Publikacja ukazuje obszary realnych działań podejmowanych przez organy samorządu terytorialnego, w tym stanowienie prawa miejscowego, współpracę z formacjami i służbami powołanymi do działań w zakresie ochrony porządku (straż miejska) czy w zakresie utrzymania bezpieczeństwa wewnętrznego (Policja). Zwraca uwagę na potrzebę koordynacji działań poszczególnych podmiotów, wykazując, że problem bezpieczeństwa nie może być pozostawiony do realizacji tylko jednemu organowi. Podstawy skuteczności może zapewnić budowanie kompleksowych programów przeciwdziałania zagrożeniom w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego i porządku publicznego.

Pojęcie bezpiecznego państwa jest pewnego rodzaju abstrak-

cją. Nie ma bowiem bezpiecznego państwa jako takiego, są tylko bezpieczne drogi, bezpieczne ulice i czujący się bezpiecznie obywa-tele. Osiągnięcie tego jest możliwe, gdy ustaną zagrożenia w gminach, powiatach i województwach. Jednak działania podejmowane przez centralną administrację państwową nie są wystarczające, co oznacza, że obowiązek ten należy dzielić z innymi podmiotami odpowiadają-cymi za życie publiczne. Reforma administracji publicznej od 1 stycznia 1999 r. urealniła i zmieniła gruntownie sposób zarządzania państwem1. Do tego czasu rola samorządu terytorialnego była nie całkiem skrystalizowana. Nowy ustrój terytorialny wprowadził przejrzysty podział kompetencji w poszczególnych działach ad-

1 Szerz. Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2001, s. 71.

285

JEDNOSTKI POMOCNICZE RADZIECKIEJ ADMINISTRACJI WOJENNEJ NA POMORZU ZACHODNIM W 1945 R.

Andrzej Mariusz Łach

Streszczenie

Jednostki administracji pomocniczej na Pomorzu Zachodnim były tworzone przez radzieckich komendantów wojennych od lutego 1945 r. Zadaniem administracji pomocniczej było wspomaganie działalności administracji wojennej w przywracaniu normalnego funkcjono-wania życia społeczno-gospodarczego i zapewnienie bezpieczeństwa. Wśród ustanawianych przez komendantów organów i jednostek pomocniczych najczęściej występowali wójtowie, burmistrzowie, starostowie, komendanci milicji, administratorzy obiektów przemysłowych i majątków rolnych. Jednostki administracji pomocniczej działały do czasu, kiedy władze polskie przejęły wszelkie kompetencje cywilne na danym terenie.

Konieczność zajęcia się przez komendantów wojennych spra-

wami administracji cywilnej zmusiło ich do rozbudowy szczupłego kadrowo aparatu1. Wykonywanie szerokiego zakresu działań o charakterze administracyjnym wykraczających poza sprawy wojsko-we wymagało powołania organów, jednostek, które pomogłyby w działalności administracji wojennej. W ramach swoich kompetencji władze okupacyjne uprawnione były do ustanowienia administracji cywilnej, praktyka ta była zgodna z regulaminem haskim z 1907 r.2

Tworzenie przez komendantów jednostek administracji pomocniczej rozpoczęło się z chwilą objęcia danego obszaru w zarządzanie, a więc już na początku lutego 1945 r.3 Głównym zadaniem administracji i jednostek pomocniczych było wspomaganie działalności administracji wojennej w przywracaniu normalnego

1 K. Golczewski, Pomorze Zachodnie na przełomie dwu epok 1944-1946, Poznań 1964, s. 86. 2 R. Bierzanek, Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982, s. 238-239. 3 A.M. Łach, Urząd Pełnomocnika Generalnego dla Ziem Odzyskanych, maszynopis pracy magisterskiej, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego 1991, s. 24.

299

HISTORYCZNE ZWIASTUNY EWOLUCJI KATALOGU KAR W USTAWODAWSTWIE EUROPEJSKIM NA GRUNCIE

KODEKSU TOSKAŃSKIEGO CODICE LEOPOLDINO Z 1786 R.

Stanisław Jacek Maliszewski

Streszczenie

Praca przedstawia w krótkim ujęciu powstanie i kierunek rodzącej się ewolucji katalogu kar w prawodawstwie europejskim okresu absolutyzmu oświeconego, wyznaczony przez postulaty humanitaryzmu, a w pierwszym rzędzie: dzieło Cesarego Beccarii „O przestępstwach i karach”. Rozpoczęty proces kształtowania się ówczesnych kar na płaszczyźnie normatywnej, zainicjowa-ny w kodeksie toskańskim z 1786 r., uwzględniał wprawdzie te założenia, jednak tendencje te podporządkowane zostały głównie kryteriom utylitaryzmu. Wskutek tego idea odstraszania zajęła tu miejsce mimo wszystko wiodące, natomiast koncepcja poprawy skazanego odgrywała już w tym kontekście znaczenie drugoplanowe – niemniej przekształcony tym sposobem katalog kar uzyskał oblicze bardziej ludzkie od dawniejszych rysów swego wyjątkowego okrucieństwa.

Podczas swoich 25-letnich rządów w Toskanii, która jako

Wielkie Księstwo było sekundogeniturą Domu Habsbursko-Lotaryń-skiego, przeznaczoną dla młodszej linii dynastii, wielki książę (Grossherzog von Toskana) Piotr Leopold zajmował się głównie polityką wewnętrzną. Korzystając z familijnych związków z monar-chią habsburską i ustabilizowaniem sytuacji w Italii, wielki książę zaniechał prowadzenia polityki zagranicznej i utrzymywania armii. Dążył do zapewnienia Toskanii statusu państwa neutralnego. Budżet państwa, nieobciążony wydatkami na wojsko, mógł odtąd zostać przeznaczony na reformy wewnętrzne.

Przekształceniu uległa również dziedzina prawa karnego. Piotr Leopold znał dzieło Cesarego Beccarii „O przestępstwach i karach”, postulujące humanitaryzację prawa karnego. W oparciu właśnie o to dzieło w 1786 r. wydany został kodeks karny dla Toskanii znany jako Codice Leopoldino (Leopoldina). Zniósł on karę śmierci oraz wszelkie

307

INSTRUMENTY PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ W POLSCE

NA POZIOMIE LOKALNYM, KRAJOWYM I PONADNARODOWYM

Anna Rytel-Warzocha

Streszczenie

Jedną z podstawowych konstytucyjnych zasad ustrojowych w Polsce jest zasada suweren-ności narodu, który posiadaną władzę realizuje przez swoich przedstawicieli lub w sposób bez-pośredni. W świetle obowiązującego prawa obywatele polscy posiadają szereg instrumentów, które umożliwiają im wpływ na istotne dla nich procesy decyzyjne. Poszczególne instytucje różnią się jednak od siebie stopniem zaangażowania obywateli w proces decyzyjny, stosowa-nymi metodami i technikami, rezultatem, jaki obywatele są w stanie w ten sposób osiągnąć oraz poziomem podejmowania decyzji, na którym partycypacja społeczna ma miejsce. Na poziomie lokalnym do podstawowych mechanizmów demokracji uczestniczącej należy referendum lokalne, konsultacje społeczne i obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, przy czym tylko referendum ma charakter władczy. Uspołecznienie procesu decyzyjnego na poziomie ogólno-krajowym zapewniają natomiast dwa instrumenty wprost przewidziane w ustawie zasadniczej – referendum ogólnokrajowe oraz obywatelska inicjatywa ustawodawcza. Ponadto, w związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej, obywatele polscy nabyli też szereg uprawnień o charakterze partycypacyjnym na poziomie ponadnarodowym, wśród których najistotniejsze jest prawo wspierania i przedkładania europejskich inicjatyw obywatelskich. Instytucja ta została wprowadzona do porządku europejskiego w 2009 r. na mocy traktatu z Lizbony, a jej celem było przede wszystkim przełamanie deficytu demokracji w Unii.

Wprowadzenie W świetle art. 4 Konstytucji RP z 1997 roku1, cała władza

w państwie należy do narodu, który może ją wykonywać przez swoich demokratycznie wybranych przedstawicieli, jak również bez-pośrednio. Oczywiście, tak jak we wszystkich innych współczesnych państwach, podstawową rolę odgrywa demokracja pośrednia (reprezentacyjna), zaś zasada demokracji bezpośredniej ma na celu jej uzupełnianie i weryfikowanie. Sięganie zatem do jej poszczególnych instytucji w praktyce będzie konieczne przede wszystkim wówczas,

1 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483.

325

KORUPCJA NA UKRAINIE: PRZYCZYNY, RODZAJE, REALIA

W POSTKOMUNISTYCZNYM KONTEKŚCIE

Sergiusz Wasiuta

Streszczenie

Artykuł przedstawia przyczyny i poziom korupcji, jej rozpowszechnienie w różnych regio-nach i krajach. Jednym z największych jest poziom korupcji w Ukrainie, który decyduje o charakterze i stopniu rozwoju, związany z przypadłością postsowiecką, biernością społeczeń-stwa, mentalnością. Władza nie jest zainteresowana likwidacją tej patologii, ponieważ przej-rzystość i niezależność gospodarki byłaby niebezpieczna dla ogromu skorumpowanej części społeczeństwa. Ukraińcy muszą pokonać samych siebie w wyzbyciu się nawyków mentalnych i powinni dostrzec państwo jako ostoję europejskiego prawa i społeczeństwa obywatelskiego, które może stanąć w obronie wartości, gdy przekona się, że wymiar sprawiedliwości obejmuje wszystkich, a nie tylko tych na dole drabiny społecznej. Trudno sobie wyobrazić sukces w tej sprawie bez zaangażowania potężnych ukraińskich oligarchów. Ale klasa polityczna Ukrainy nie może pozbyć się układów korupcyjnych na szczytach władzy przy słabej opozycji i zdezintegro-wanym społeczeństwie. Jeżeli jednak deklaracje obecnych władz okażą się znów pustą obietnicą, to Ukraińcy stracą szansę na modernizację i europejskie aspirację. Na post-komunistycznej, geopolitycznej przestrzeni antykorupcyjne działania Polski były i zostają jedynymi z najbardziej aktywnych i skutecznych. W światowych rankingach Polska uplasowała się bliżej mniej skorumpowanych krajów. Ale przedsiębrane działania nie spełniają oczekiwa-nych efektów, żeby dorównać takim krajom, jak Dania, Nowa Zelandia czy Singapur, o czym świadczy praktyka życia.

Korupcja jest bardzo niebezpiecznym i rozpowszechnionym

rodzajem przestępczości o charakterze globalnym. W wielu państwach

zjawisko to decyduje o charakterze i stopniu rozwoju, w wielu

państwach podjęto wysiłek ograniczania i walki z nim, ale

w większości przypadków przeciwdziałania temu złu nie spełniają

oczekiwań społecznych.

Na postkomunistycznej, geopolitycznej przestrzeni wiele

rzeczy jest związanych z przypadłością postsowiecką. Rozkwit

korupcji w tym przypadku jest spowodowany zarówno biernością

społeczeństwa, jak i postsowiecką mentalnością, oraz tym, że władza

niestety nie jest zainteresowana likwidacją tej patologii. Jasne i przej-

359

PAPIERY WARTOŚCIOWE, PRZEDSIĘBIORSTWO ORAZ PRZELEW NA ZABEZPIECZENIE WIERZYTELNOŚCI

JAKO PRZEDMIOT UMOWY PRZEWŁASZCZENIA NA ZABEZPIECZENIE Z TYTUŁU KREDYTU BANKOWEGO

Wojciech Zasadowski

Streszczenie

W artykule przedstawiono kwestie związane z papierami wartościowymi, przedsiębiors-twem oraz przelewem na zabezpieczenie wierzytelności jako przedmiotem przewłaszczenia na zabezpieczenie. Scharakteryzowano papiery wartościowe, przedsiębiorstwo oraz przelew na zabezpieczenie wierzytelności a następnie przeprowadzono analizy zastosowania ich jako przedmiotu rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności przez instytucję przewłaszczenia na zabezpieczenie. Przedstwiono papiery wartościowe stanowiące przedmiot przewłaszczenia na zabezpieczenie, tj. obligacje, udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, akcje w spół-ce akcyjnej i papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na giełdzie. Następnie przedsta-wiono przedsiębiorstwo jako przedmiot zabezpieczenia oraz omówiono przewłaszczenie (przelew) na zabezpieczenie wierzytelności.

Instytucja przewłaszczenia na zabezpieczenie w prawie ban-

kowym pełni funkcję zabezpieczającą wierzytelność, m.in. tytułem udzielonego kredytu. Przewłaszczenie na zabezpieczenie może być ustanowione na rzeczach ruchomych1 (rzeczy ruchome oznaczone, co do gatunku, co do tożsamości, rzeczy przyszłe, rzeczy o zmiennym składzie), rzeczach nieruchomych2, papierach wartościowych, przed-siębiorstwie oraz może być dokonany przelew na zabezpieczenie wierzytelności.

Przedmiot przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy został częściowo uregulowany w art. 101 Prawa bankowego.

1 Odnosi się do tego art. 101 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.). 2 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2000 r., III CKN 246/00, OSP 2003, nr 3, poz. 37.