sponsorluk harcamalarinin Önem‹ ve verg‹sel...

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8

95mali ÇÖZÜM‹SMMMO Yay›n Organ›

H a k e m l i Y a z › l a r R e f e r e e d P a p e r s

SPONSORLUK HARCAMALARININSPONSORLUK HARCAMALARININÖNEM‹ VE VERG‹SEL BOYUTUÖNEM‹ VE VERG‹SEL BOYUTU

THE IMPORTANCE AND TAX ASPECTS OFTHE IMPORTANCE AND TAX ASPECTS OFSPONSORHIP EXPENDITURESSPONSORHIP EXPENDITURES

Yrd. Doç. Dr. Keramettin TEZCAN *

ÖZ

Globalleflmenin bir sonucu olarak iflletmeler art›k ürettikleri ürünler ilede¤il, topluma katt›klar› de¤erler ile ön plana ç›kmaktad›rlar. Günü-müzde flirketlerin, topluma ve çal›flanlar›na karfl› olan sayg›s›n› ifade

eden sosyal sorumluluklar›n› yerine getirirken kulland›klar› en önemli araçlar-dan birisi “sponsorluk”tur. Ço¤u zaman reklam ya da ba¤›fl ile kar›flt›r›lansponsorluk; flirketlerin spor, kültür, sanat, sa¤l›k, e¤itim ve sosyal alanlardatoplumsal yararlar yaratmalar›na katk›da bulunarak, kendilerini tan›tmalar›n›sa¤lamaktad›r. Sponsorlukla sat›fl› do¤rudan etkileyecek ürün odakl› pazarla-ma veya farkl› alanlarda topluma yarar sa¤layarak flirkete imaj ve sayg›nl›kkazand›rma hedeflenmektedir.Ülkemizde devletin, vergi yasalar›nda yer alanvergi kolayl›klar›yla, spor konusunda oldu¤u gibi, e¤itim, sa¤l›k, sanat gibi te-mel sosyal konular› desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler: Sponsorluk, Sosyal Sorumluluk, Spor, Kültür ve SanatFaaliyetleri Sponsorlu¤u, ve Sponsorluk Harcamalar›n›n Vergilendirilmesi

ABSTRACT

As a result of globalization, organizations are supposed to create value forboth their customers and society in a broader perpective. Nowadays spon-sorship activities are important strategic tools for corporation to meet the re-quirements of social responsibilities against primary and secondary stakehol-ders. Comparing with advertisement and charity, the concept of sponsors-

* Çukurova Üniversitesi ‹.‹.B.F. Mali Hukuk Ö¤retim Üyesi

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8

96 mali ÇÖZÜM‹SMMMO Yay›n Organ›


hip has very distinctive features.Mainpurpose of corporate sponsorship isto provide opportunities for organi-zation to built successful public rela-tions and corporate image. In thiscontext, corporations make mone-tary and other kind of contributionsfor activities which create value ad-ded for society, such as cultural,sportive, public health, environment,educations, etc. As happened insport, Government can motivate cor-porate sponsorships by allowing taxdeduction and incentives to improvepoor quality public services in areassuch as education and public healthetc. ‹n Turkey.

Key Words: Sponsorship, Social Res-ponsibility, Sport, Culture, Sponsors-hip of Art Facilities, and Taxation ofSponsorship Expenditures.

I. G‹R‹fi

Sponsorluk, iflletmelerin ola¤an akti-vitelerinin do¤rudan bir bölümü ol-mayan, iflletmelerin imaj›n› gelifltir-mek, markalar›n tan›l›rl›¤›n› art›rmakyada do¤rudan ürünlerin/hizmetleri-nin pazarlanmas›n› sa¤lamak için ti-cari yararlar elde edebilece¤i faaliyet-lere/olaylara finansal ve materyaldeste¤i sa¤layan ticari bir yat›r›md›r(Witcher,1991:14-15; Javalgi vd.,1994, 48).

Sponsorlukla gerçekleflmesi olana¤›bulunmayan pek çok etkinlik yap›la-bilmektedir. Sponsorlu¤un söz konu-

su olmad›¤› durumda kimi etkinliklerya hiç gerçekleflmemekte ya da düze-yi çok düflük kalmaktad›r. Rekabetgüçlerini art›rmak ve korumak içinspordan sa¤l›¤a, sanattan e¤itimekadar tüm alanlarda sponsor iflletme-lerin say›s›nda giderek bir art›fl görül-mekte ve sponsorluk önemli bir yat›-r›m haline gelmektedir.

Sponsorlukta bir olay›n düzenlenme-si, giderlerinin üstlenilmesi söz konu-sudur. Sponsorluk mal›, hizmeti yada kurumu bir e¤lence /dinlence et-kinlik ortam›yla ba¤daflt›r›ld›¤›ndan,hedef kitleyi etkileyip markay› güç-lendirerek hedef kitlede güven duy-gusu oluflturur. Sponsorluk, tarihselsüreç içerisinde, aristokrasinin ve sa-ray dünyas›n›n üstlendi¤i “sanat› des-tekleme” ifllevinin bir uzant›s›d›r. ‹fl-letmeler kendilerini topluma yans›t-mada, mal ya da hizmetlerini pazar-lamada sanata yönelmektedir. Söz-gelimi, otomobil reklamlar›nda Rockmüzik yerine klasik müzik, opera kul-lan›m› hemen akla gelen ilk örnekolarak verilebilir (Akyürek, 1998:5-10).

Global medya olgusunun do¤uflu ilebirlikte sponsorluk, iflletmelere yenif›rsatlar sunmaya bafllam›flt›r. Globaldüzeyde izlenen sportif etkinliklereve bu etkinliklerde yer alan dünyacatan›nan sporculara sponsor olunmas›flirketlere bu etkinliklerle ve sporcu-larla iflletme adlar›n›n, marklar›n›niliflkilendirilmesi olana¤›n› sunmakta-

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



d›r. Televizyonlarda yay›nlanan dün-ya kupas› karfl›laflmalar›nda sporcula-r›n omuzlar›na ve s›rtlar›na marka ad-lar›n›n yap›flt›r›lmas› karfl›l›¤›ndasponsor olunmas› Hitachi, Kodak,Siemens ve Volvo gibi iflletmelereglobal pazarlarda önemli bir tan›nmaolana¤› sa¤lam›flt›r (Johanson,1990:476-477).

Bu çal›flmada, genel bir yaklafl›mlasponsorluk ve özellikle sporun spon-sorlu¤unun vergi kolayl›klar›yla des-teklenmesinin önemi üzerinde duru-lacakt›r. Çünkü, sponsorluk konusun-da finansal yard›mlar›n vergisel boyu-tunu belirlemekte hala bir problemolarak görülmektedir.

II. SPONSORLU⁄UN TÜRLER‹,ÖNEM‹ VE YARARLARI

Sponsorluk, iflletmelerin yard›m kuru-lufllar›na ba¤›flta bulunmas›ndan ol-dukça farkl›l›k göstermektedir. ‹fllet-melere ba¤›flta bulunurken iflletmelerbu eylemlerinden dolay› direkt birekonomik ç›kar beklemezken, spon-sorlukta önceden iyi tan›mlanm›fl ba-z› ekonomik yararlar› elde etmeyiumarlar (Javalgi, Gross, Lampman,1998, 47). Sponsorluk temelde ticarifaaliyet endeksli olup, hay›r ve kamuyarar› ikinci plandad›r .

Özel olaylar için flirket sponsorlu¤u,ürün promosyonunun önemli bir par-ças› olarak pazarlama literatüründeyayg›n bir flekilde kullan›lmaktad›r.

Özellikle spor etkinliklerinin sponsor-lu¤u, önemli ve etkin bir promosyonarac›d›r (Siegel, 2001, 1102). Formu-la 1 otomobil yar›fl›, binicilik, tenisv.b. sporlar›n düzenlenme giderlerive ödülleri gibi bir çok etkinlik spon-sorluk sayesinde gerçeklefltirilebil-mekte bu yolla etkinlikler, milyonlar-ca kifliye ulaflarak, halka aç›k bir duru-ma gelmektedir (Akyürek, 1998,13).Görsel ve bas›l› yay›n organlar›ndaspor bölümlerinin önemli bir yere sa-hip olmas› spor sponsorluklar›n›ndesteklenmesi, di¤er sponsorlukalanlar›na göre daha yo¤undur (Mul-lin, 1993, 21). Dünyada otomobil ya-r›fl›, yüzme, bisiklet, tenis, atletizm,snowboard, rüzgar sörfü, da¤c›l›k,basketbol, futbol, tek kiflilik dünyagezisi spor sponsorlu¤u uygulamalar›yayg›nd›r. Spordan sonra en fazlasponsorluk deste¤i, baflta müzik vetiyatro olmak üzere opera, konser,bale, kiflisel sanat, sergi, ödül da¤›t›-m› gibi sanat-kültür alanlar›na yap›l-maktad›r (Akyürek, 1998, 13-17).

Geliflmekte olan ülkelerde kurumsalamaçlara ba¤l› kalmadan e¤itim vearaflt›rma burslar›, yar›flmalar, kürsüaç›lmas›, sempozyum ve kongreleredestek gibi de¤iflik uygulamalar e¤i-time yönelik sponsorluk uygulamala-r›d›r. Sponsorlu¤un di¤er bir çefliditelevizyon ve radyo yay›nlar› deste¤i-dir.

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



Genel anlamda sponsorluk, flirketlerve markalar› için ulafl›lmas› arzulananpotansiyel müflterilerle önemli ve et-kin iletiflim kurma olanaklar› sa¤la-maktad›r (Morse, 1995, 420). Spon-sorluk harcamalar›, pazarlamadakiiletiflim karmas›n›n önemli bir bilefleniolarak promosyon bütçelerinin %10-15’ine ulaflmaktad›r (Harrell, Frazier,1996, 329). ‹flletmelerin sponsorlukharcamalar›n›n giderek artmas›nda;“‹flletmelerin adlar›n›n ve markalar›-n›n sponsor olunan özel sanatsal-sportif olaylarla iliflkilendirilmesiyleortak ilgi alan›na sahip izleyici kitlele-rine ulaflma”, “tüketicilerin sürekli de-¤iflen medyatik ilgilerine h›zla uyumsa¤lama”, “flirket yöneticilerine yat›-r›mc›lar›n, çal›flanlar›n ve genel olarakkamu gibi homojen olmayan ç›kargruplar›n›n onay›n› kazanma”, “özelolaylara sponsor olunmas›, pazarla-mac›lara belirli bir co¤rafik alandakiveya özel yaflam stillerine sahip po-tansiyel müflteri gruplar›na yönelikpromosyon ve iletiflim etkinlikleriniyo¤unlaflt›rmada hedefleme f›rsat›sunma” (Morse, 1995, 447). “alkolve sigara reklamlar› konusundaki hü-kümet k›s›tlamalar›”, “görsel ve bas›l›bas›nda reklam maliyetlerindeki ar-t›fl”, “sportif olaylardaki ve bofl za-manlar› e¤lenceli flekilde geçirmeyiamaçlayan olaylardaki art›fl”, “spon-sorlu¤un etkili oldu¤u konusundakidelil ve belirtilerin artmas›”, “sponso-

ru bulunan program, olaylar›n görselve bas›l› bas›nda fazla yer almas›”,“zapping gibi nedenlerden dolay› kla-sik medya reklamlar›n›n azalan etkin-li¤i” gibi nedenler önem arz etmekte-dir.

Sponsorluk yöntemi ile do¤ru yap›lankurumsal sosyal sorumluluk projelerihedef kitleye en k›sa yoldan ve en et-kili flekilde ulafl›r. Tüketici, reklam›nparas› ödenerek yay›nland›¤›n› bildi¤iiçin reklama ön yarg›l› yaklafl›rken,önem verdi¤i konudaki sponsorluk-lardan daha çok etkilenir. Yap›lanaraflt›rmalar göstermektedir ki, ka-muoyu art›k topluma katk›da bulu-nan flirketlere daha çok itibar etmek-te, bu tercihi tüketime de yans›taraksat›fllar› artt›rmaktad›r. Çünkü; tüketi-ciler art›k ürünün kalitesi kadar onuüreten kurumun imaj›na da önemvermesi nedeniyle, imaj gelifltirmekiçin sponsorluk en uygun iletiflimaraçlar›n›n bafl›nda gelmektedir.

Sponsorluk harcamalar› bu haklar›kazanmak ve bu haklar› kullanmakiçin yap›lan harcamalar olmak üzereiki kategoriye ayr›l›r. fiirketlerin spon-sorluk konusunda ilk yapt›klar› harca-malar, flirketlerin sponsorluk haklar›n›güvence alt›na almak için yapt›klar›ödemeleri yans›t›r. Bu harcamalariçerisinde, haklar› kullanma aktivitele-ri için yap›lan harcamalar dahil de¤il-dir. Kullan›m ücretleri, ço¤u zamansponsorluk haklar›na yönelik orijinal

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



ücretlere denktir ya da bunlar› aflar.Sponsorluklar için ne kadar harcana-ca¤›n› planlarken her ikisini de dikka-te almak önemlidir. Örne¤in, yap›lanaç›klamalara göre, FIFA 2002 DünyaKupas› resmi sponsorluklar›n›n bedeli20 ile 28 milyon dolar aras›ndayd›.Resmi sponsorlardan Adidas, yat›r›m-lar›n› tam olarak de¤erlendirebilmekiçin kabaca 88 milyon dolar harcad›.Analiz, etkinlikle ulafl›lmas› istenença¤r›fl›m düzeyi, rakiplerin aktivitelerive böyle bir sponsorlukla sa¤lanacakpotansiyel faydalar1 dikkate al›narakyap›lmal›d›r (Pickett, 2006).

Sponsorluktan sa¤lanacak bafll›cafaydalar flunlard›r (Velio¤lu, 2001, 88-89):

_ ‹flletmenin desteklenen mal veyahizmetin imaj ve prestijini paylaflmas›

_ ‹flletmenin geleneksel kitle iletiflimaraçlar›ndaki y›¤›lmalardan s›yr›labilmesi

_ Gerekti¤inde hedef pazar›n özel di-limlerine (üst gelir gruplar›, yat›r›mc›-lar ve özel yaflam biçimine sahipgruplar) ulaflma

_ Sponsorlu¤un di¤er pazarlama ileti-

flim alt karmas› araçlar›yla ba¤daflt›r›-larak sinerjik etki sa¤lama arzusu

_ Sponsorlu¤un do¤al sonucu, spon-sor edilen mal yada hizmetle ilgili ha-berleri iletmek için propaganda ya-ratmak

_ Tüketicilerin medya al›flkanl›klar›n-daki de¤ifliklik gereksinimlerine ce-vap verme flans›

_ Toplumun ve çeflitli kamuoyu grup-lar›n›n (firma ba¤lant›l› ve firma d›fl›)olay›n› kazanma

_ ‹letiflim ve promosyon çabalar›n› he-defleyebilme flans› yani artan sat›fllar

Sponsorluk müessesesinin dünya uy-gulamalar›na bak›ld›¤›nda ekonomikde¤erlendirmeleri içerisinde, yasalbaz› engellerin afl›lmas›nda dolayl› birrol oynad›¤›da görülmektedir. ABD’detütün endüstrisindeki büyük iflletme-ler, sportif olaylar›n sponsorlu¤unu,sigara reklamlar›n› yasaklayan Fede-ral yasalar›n arkas›ndan dolaflarak, si-gara ve di¤er tütün mamullerini des-tekledikleri sportif olaylar›n özelliklemotor sporlar›nda televizyonlarda

1 ABD'nin önde gelen kablosuz iletiflim firmalar›ndan birinin reklam›nda, jüri üyelerinin önünde,

arka ayaklar› üzerinde s›çraya s›çraya ilerleyen bir gösteri köpe¤i görüntüleniyordu. Köpek yön

de¤ifltirdi¤inde, arka taraf›na flirketin logosunun kaz›nm›fl oldu¤u görülüyordu. Tam da bu nok-

tada d›fl ses, alayc› bir biçimde "Belki gelecek sene" anlam›nda bir fley söylüyordu. Video, flirketin

bir Nascar yar›fl ekibini destekleme amaçl› çok daha stratejik sponsorlu¤unu vurgulayarak bitiy-

ordu. Bu reklam, sponsorluklar›n, marka fark›ndal›¤›n› art›rmak için bir araç olarak ne kadar

yayg›nlaflt›¤›n› gülünç bir biçimde dile getiriyor, ayn› zamanda yöneticilerin karfl› karfl›ya olduklar›

önemli bir sorunun da alt›n› çiziyordu. Bu sorun, hedefe uygun, az maliyetli ve belki de en önem-

lisi, flirketin marka stratejisini destekleyen sponsorluk stratejileri gelifltirmektir.

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



y e r a l m a s › s u r e t i y l e d o l a y l › o l a r a k r e k -lam›n› yaparak kullanmaktad›rlar(Siegel, 2001, 1102). Bu aç›dan de-¤erlendirildi¤inde, küresel sponsor-luk harcamas›n›n afl›r› büyümesinekatk›da bulunan unsurlar flunlard›r(Jobber ,1995, 453):

_ Tütün ve alkol reklam›nda k›s›tlay›-c› hükümet politikalar›

_ Artan medya reklam maliyetleri

_ Artan bofl vakit faaliyetleri ve sporolaylar› .

_ ‹spatlanm›fl sponsorluk kay›tlar›

_ Sponsor olaylar›na medyan›n dahafazla yer vermesi

_ Reklamlar bafllad›¤›nda, gürültü vetelevizyon programlar› aras›nda gidipgelerek yap›lan geleneksel medyareklamc›l›¤›n›n azalan verimlili¤i.

III. DÜNYA’DA VE TÜRK‹YE’DESPONSORLUK HARCAMALARININDE⁄ERLEND‹R‹LMES‹

Dünya’da son 10 y›lda sponsorluk sek-törü h›zla geliflmifl, bu geliflime paraleliflletmelerin, pazarlama bütçelerindensponsorluklara ayr›lan pay› da artm›flt›r.2000-2001 y›llar› aras›nda dünyada rek-lam harcamalar› % 5,8 oran›nda artar-ken, sponsorluk harcamalar› yüzde 12oran›nda art›fl göstermifl. Amerika'dayay›nlanan IEG Sponsorship Report'agöre 2000 y›l›nda dünyada 22 milyardolarl›k sponsorluk harcamas› yap›l›r-ken, tablo 1’ de görülece¤i üzere; 2005y›l›nda bu oran %40'lik bir art›flla 30 mil-yar dolara yükselmifl. 2006 y›l›nda isebu rakam›n 34 milyar dolara ulaflmas›beklenmektedir. Tüm dünyada flirketle-rin sponsorluk faaliyetleri için ay›rd›¤›toplam bütçenin söz konusu tutaraulaflmas› beklenirken, Türkiye'deki2

sponsorluk harcamalar›n›n 800 milyondolarla 1 milyar dolar aras›nda gerçekle-flece¤i tahmin edilmektedir.

2 Türkiye’de örne¤in, sponsorluk faaliyetleri için 8,5 milyon dolarl›k bir bütçe ay›ran Do¤ufl

Holding'in ‹cra Kurulu Üyesi Semih Yalman: sponsorluklar yoluyla marka bilinirli¤ini art›rman›n

özellikle halka aç›k flirketlerde hisse de¤erini yükseltti¤ine iflaret ederek bu faaliyetler içinde,

Do¤ufl Otomotiv'in trafik, Do¤ufl ‹nflaat’›n su, Garanti Bankas›'n›n basketbol, Do¤ufl Çocuk'un

müzik alan›ndaki projeleri bulundu¤unu belirtmektedir. Bu sponsorluk faaliyetlerine bafllarken 3

y›l boyunca sadece kamuoyu araflt›rmas› yap›p toplumun Do¤ufl Grubu'nu nas›l alg›lay›p, ölçtük-

lerini, buna göre, 14 ilde 6 bin kifli üzerinde yap›lan anketler, her y›l tekrarlan›p toplan›p kurum-

dan beklentisinin de¤iflip de¤iflmedi¤inin kontrol edildi¤i, sponsorluk karar›nda toplumun ne bek-

ledi¤i ölçülerek, kamuoyunun talebi, rakipler, faaliyet gösterilen alanlar, flirketin de¤erleri ve

toplumun ihtiyaçlar› göz önüne al›narak yap›lan araflt›rmalardan sonra, Do¤ufl Grubu'nda öne

ç›kan teman›n "çocuk" olmas›na karar verildi¤i bu do¤rultuda farkl› sektörel yaklafl›mlarla spon-

sorluk projelerinin üstlendi¤ini belirtmifltir.

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



Tablo-1 Dünya’da Sponsorluk Harcamalar›

Y›l Toplam (milyar dolar)

2003 25

2004 28

2005 30

2006 34*

(*öngörülen)

Kaynak: ÇA⁄LAYAN, Ceyda, (2006); Haber: “Türkiye Sponsorluk Kavram›n› Yeniden Keflfedi-

yor.”http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=49727& ForArsiv; Eriflim Tarihi:

20.10.2006

Dünyadaki sponsorluk harcamalar›n 9.5 Milyar Dolarl›k bölümü Amerika'dagerçekleflmifl. Ayn› dönemde Avrupa'daki sponsorluk harcamalar› da 6.5 Mil-yar Dolardan 7.4 Milyar Dolara yükselmifltir (afacançocuk, 2006). Sport Busi-ness Associates’e göre; Küresel bazda spora ayr›lan sponsorluk harcamalar›içerisinde futbolun pay›na düflen rakam ise yaklafl›k 8.5 milyar dolard›r. Buhaliyle di¤er spor dallar›, özellikle de K›ta Avrupas› d›fl›ndaki tak›m sporlar›,futboldan daha fazla gelir elde etmektedirler (sportbusiness, 2006).

fiirketlerin, reklam, promosyon ve halkla iliflkiler gibi pazarlama araçlar›n›n ya-n› s›ra, son y›llarda baflvurdu¤u en önemli iletiflim modellerinden biri sponsor-luk oldu¤u görülmektedir. Bu durum özellikle yeni bir pazara giren firmalar›nsponsorluk politikas› öncelikleri içerisinde olmaya bafllad›¤› görülmektedir 3 .Türkiye’de, sponsorluk kavram› son y›llara kadar "ba¤›fl" olarak alg›lanmaktaiken, kuruma kazand›raca¤› avantajlar göz önüne al›narak flirketler taraf›n-dan kurum kültürüne ve stratejisine uygun sosyal sorumluluk olarak de¤er-lendirildi¤i ve sponsorluk faaliyetlerine dönüfltü¤ü görülmektedir.

Türkiye’de Sponsorluk yanl›fl alg›lanmaktad›r : Kamuoyunda, sanat, sporve kültür faaliyetlerine verdi¤i sponsorluk deste¤iyle öne ç›kan kurumlardanbiri olan Do¤ufl Holding ‹cra Kurulu Üyesi Semih Yalman: flirketlerin son dö-

3 Öyle ki Fortis Türkiye'ye girdi¤i hafta, Türkiye Kupas›'na sponsor oldu¤unu aç›klad›. Ayn› flekilde

iki büyük rakibinin bulundu¤u pazarda marka bilinirli¤ini art›rmak için Avea'n›n baflvurdu¤u en

önemli iletiflim stratejisi de sponsorluklar oldu. Yurtd›fl›nda sponsorlu¤u bir politika haline getiren

ve ciddi bütçe ay›ran Vodafone'un da, k›sa bir süre içinde önemli sponsorluklara imza atmas› bek-

leniyor.

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



nemde artan bir flekilde sponsorlukfaaliyetlerine yönelmelerinin sebebi-ni "mesaj kirlili¤i" ile aç›klamakta, tü-keticinin farkl› iletiflim kanallar›ndanmaruz kald›¤› mesaj bombard›man›içinde flirketlerin vermek istedi¤i me-sajlar›n kayboldu¤una dikkat çek-mektedir. Yalman, "Bu nedenle flir-ketler klasik reklam anlay›fl› yerinekendi hedef kitlelerine odaklan›p ver-mek istedi¤i mesaj› bizzat tecrübeetmelerine imkan veren sponsorlukfaaliyetlerine yöneliyorlar" fleklindegeliflmelerinde seyrini ortaya koy-maktad›r. “Sponsorlu¤un Türkiye'deyozlaflm›fl bir kavram oldu¤unu görü-flünün hakim oldu¤unu,bir projeyifonlayal›m, sonra da yan›na logomu-zu koyal›m anlay›fl›n›n sponsorluk ol-mad›¤›, belirli bir politika do¤rultu-sunda uyguland›¤› takdirde sponsor-lu¤un kurumlar için önemli bir plat-form haline gelebilece¤ini, bu ne-denle sponsorlu¤un stratejik bir ka-rar olarak ele al›nmas› gerekti¤ineiflaret etmektedir. Bu stratejide göze-tilmesi gereken en önemli unsurlar›nise, süreklilik, bütünsellik ve rakipler-den ayr›flma oldu¤u, süreklilik arzeden sponsorluklarda markan›n ha-t›rlanma oran›n›n da artt›¤›na iflaretetmektedir. Sponsorlu¤un, bir seneyap›p b›rak›ld›¤› zaman ak›lda kal-mamakla birlikte daha kötü durumada düflebildi¤i, bir proje veya konuyaverilen deste¤i geri çekmek samimi-

yetle ilgili flüphe uyand›raca¤›ndanhiç destek verilmemesinden daha kö-tü olabilmektedir. Bir konuya verilendeste¤in en önemli göstergelerindenbirinin bütünsellik oldu¤u, bir flirkethangi konuyu seçtiyse onu her plat-formda desteklemesi gerekti¤i, sos-yal sorumluluk projeleriyle sponsorlu-¤un birbirine kar›flt›r›lmamas› gere-ken farkl› kavramlar oldu¤unu ifadeeden Yalman, "Sosyal sorumlulukprojeleri hiç bir ticari kayg› ya daamaç gütmeden sosyal misyon edin-mekte, sponsorluk faaliyetleri isereklam amaçl› olabilmektedir." Bunakarfl›n sponsorluk faaliyetlerinin mar-ka de¤erine katk›da bulundu¤unu,markan›n de¤erlenmesinin ise halkaaç›k flirketlerde hisse de¤erine etkietti¤ini vurgulamaktad›r (Ça¤layan,2006).

Türkiye'de sponsorlu¤un yanl›fl alg›-lanmas›n›n bafll›ca sebebi, sektörünyeni yeni geliflmekte oldu¤u söylene-bilir. ‹letiflim flirketlerinin yapt›klar›araflt›rmalar›n›n sonucuna göre ku-rumlar›n Türkiye'de sponsorlu¤u da-ha çok ba¤›fl gibi alg›lad›klar› dolay›-s›yla sponsorlu¤un kuruma getirece-¤i faydalar› göz ard› etti¤ini göster-mektedir. Oysa, bilgi ve iletiflim ça-¤›nda yaflad›¤›m›z günümüzde rakip-ler aras›ndan ön plana ç›kmak, far-k›ndal›k yaratmak, hedef kitleyle duy-gusal bir ba¤ kurmak ve az bütçeler-le genifl kitlelere ulaflmak önemli. Ar-

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



t›k tüketiciler yaln›zca bir ürün ya dahizmeti sat›n almamakta, ayn› za-manda o ürünün sundu¤u hayat tar-z›n›, hikayeleri, deneyimleri ve duygu-lar› sat›n almaktad›rlar. Son y›llardabu amaçlar› gerçeklefltirecek bir pa-zarlama arac› di¤er pazarlama araçla-r› aras›ndan ön plana ç›kmaya baflla-m›flt›r. Bu etkin araç: sponsorluktur.

Sponsorluk çok etkin bir pazarlamatekni¤idir, ba¤›fl ya da yard›m de¤il-dir. Sponsorlu¤un amac› kurumu yada ürünü tan›tarak imaj› oluflturmak,güçlendirmek, indirekt olarak sat›nalma tercihlerini etkilemektir. Dolay›-s› ile, sponsorluk ticari sonuçlar› he-defleyen bir iletiflim arac›d›r.

Bu noktadan hareketle Türkiye’de flir-ketler, tüketicilerdeki artan e¤itim vebilinçteki de¤iflimi daha iyi gözlemle-yerek, sponsorlu¤u ba¤›fl olarak alg›-lama yerine yarat›c›l›klar›n› kullanmakve do¤ru iletiflim tekni¤ini seçmekiçin büyük çaba göstermek zorunda-lar. Çünkü: tüketicilere ulaflmak eski-si kadar kolay de¤ildir. Tüketiciler, flir-ketlere ürettikleri ürünlerden dahaçok topluma katt›klar› de¤erler ilebakmaya bafllam›fllard›r. Bu de¤erler-de ön plana ç›kan, sosyal sorumlulu-¤un temelinde olan 'topluma geriverme' ilkesi ve flirketlerin topluma veçal›flanlar›na karfl› olan sayg›s›n› ifadeeden sosyal sorumluluk projeleridir.Amerika’da yap›lan bir araflt›rmayagöre; “E¤er kalite ve fiyat fark› yok-

sa, dünya için iyi fleyler yapt›¤›nainand›¤› ve sosyal sorumluluk tafl›yanflirketin ürününü tercih ederim” di-yenlerin oran› son üç y›lda yüzde55’ten yüzde 65’e ç›km›fl. Ünlü üre-tim gurusu Peter Drucker ise “geçti¤i-miz 40-50 y›lda ekonomik faktörlerdominantt›, bundan sonraki 20-30y›lda ise, sosyal faktörler dominantolacakt›r.” demekle, kalk›nman›n iv-me kazanmas›, özel sektör ve siviltoplum iflbirli¤i ile mümkün olaca¤›n›ortaya koymaktad›r (afacançocuk, 2006).

VI. SPORT‹F FAAL‹YETLER‹NSPONSORLU⁄U

Spor sponsorlu¤u, son on y›ldan buyana bir çok flirket için etkili bir pazar-lama stratejisi ve spor organizasyon-lar› içinde yine ayn› oranda etkili gelirkayna¤› olmaktad›r (Velio¤lu, 2001,87). Spor pazarlaman›n bir aya¤›n›oluflturan sponsorluk, olimpiyatlar,tenis ve golf turnuvalar› gibi dünyaçap›ndaki sportif etkinlikler sponsoriflletmelere, milyonlarca izleyiciye sa-hip global görsel ve bas›l› bas›nda yeralma olana¤› sa¤layarak, potansiyelmüflterilerde marka bilincinin yarat›l-mas›na yard›mc› olmaktad›r. Örne-¤in; atletizm, futbol ve basketbol gi-bi spor dallar› bir çok insan taraf›n-dan takip edilirken, golf gibi sporlardaha az say›da elit izleyici grubunasahiptir. Parfüm üreticisi Dunhill fiir-keti’nin golf turnuvalar›na sponsorolmas› elit potansiyel müflterilerde

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



m a r k a b i l i n c i n i a r t t › r › r k e n , C o n a n fi i r -k e t i ’ n i n ‹ n g i l t e r e F u t b o l l i g i s p o n s o r -l u ¤ u , e r k e k l e r a r a s › n a m a r k a b i l i n c i -nin yükselmesini sa¤lam›flt›r (Jobber,1995, 452-453).

Sponsorlukla ilgilenen flirketlerin han-gi spor ve sporlar›n ve bunlarla ilgilikonular›n seçimi önem arz etmekte-dir. Sponsorluk, iflletmelerle ürettikle-ri markalar aras›ndaki flimdiki ve po-tansiyel müflterilerin zihnindeki ba¤-lant›lar› olumlu yönde art›rmakt›r.Sponsorluk müflteriler için müzik,görsel ve izletsel sanatlar, sportifolaylarla e¤lence olanaklar› yan›ndasat›n alma f›rsatlar› da sa¤lamakta-d›r. Sponsorlu¤u yap›lan program veolaylarla iflletmeler, izleyici ve kat›l›m-c›lara flirket ad›n›n, logosunun bulun-du¤u t-hirt, kalem, çanta, anahtarl›k-lar›n sat›lmas›n› sa¤lar. 80’li y›llar›nikinci yar›s›ndan itibaren sporun en-düstrileflmesiyle birlikte, futbol ve di-¤er spor dallar›n›n gelir kalemlerindeönemli say›labilecek niteliksel bir de-¤iflim yaflanm›flt›r.

Sporda özellikle de futbolda digitalyay›n platformlar›n›n giderek geliflipyayg›nlaflmas›, futbol kulüplerinin ge-lirlerinin de de¤iflimine yol açt›. Ku-lüplerin maç has›lat›, reklam geliri gi-bi klasik gelir kalemlerine bu geliflimeparalel olarak medya gelirleri, spon-sorluk ve merchandising gibi endüs-triyel gelir kalemleri eklendi. Bu de¤i-flim ve geliflim, futbolun daha genifl

kitlelere ulaflarak yayg›nlaflmas›na vefutbol gelirlerinin büyümesine nedenoldu.

Bu gelir kalemleri içinde özelliklesponsorluk, günümüzde Avrupa’dave dünyada önemli bir gelir kalemiolarak karfl›m›za ç›k›yor. Türkiye’dekonunun önemi ve ciddiyeti son ony›lda yeni yeni kavranmaya baflland›.Avrupa ve Dünya’da ciddi bir büyük-lü¤e sahip sponsorluk gelirleri, bu-gün ülkemizde hala yeterli bir büyük-lü¤e ulaflamam›fl olsa da spor kulüp-leri ve futbol için önemli bir kaynakdurumundad›r.

Bugünün endüstriyel ve teknolojikdönüflümü içinde medyadan sigorta-ya, biradan fast fooda, bankalardanflirketlere kadar olan tüm kurum vekurulufllar›n sporda marka olmufl ku-lüp ve sporculara milyar dolarlara ula-flan sponsorluk deste¤i verdikleri gö-rülmektedir.

Sponsorluk harcamalar›n boyutunda,dünyan›n genel ekonomik konjonk-türü ve her bir ülkenin ekonomik du-rumunun önem arz etti¤i görülmek-tedir. Çünkü; sponsorluk harcamala-r›n›n kriz dönemlerinde yön de¤ifltire-rek özellikle geliflmekte olan ülkeekonomilerinde yaflanan büyük dar-bo¤az ve parasal s›k›nt›lar nedeniylespora ayr›lan paralar›n baflka alanlarakanalize edildi¤i, bu durumlardasponsorlar ve reklam sektörü ve ku-lüplerin spor faaliyetlerine, sporcu

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



transferlerine ay›rd›klar› bütçelerinidaraltmak durumuyla karfl› karfl›yakald›klar› görülmektedir. Bu durum-da, sporun emrine daha az para sun-makta sporculara yap›lacak ödeme-lerde önemli düflüfllere gidilmektedir.Bu tür olumsuzluklar ise sporun gelifl-mesini önledi¤i gibi, y›ld›z sporcular›nyetiflmesi, yetenekli sporcular›n gelifl-mifl piyasalara transferini gündemegetirmektedir.

Sponsorluk müessesesinin iflleyifli de-¤erlendirildi¤inde, sponsorlu¤a des-tek veren flirketlerin daha çok markave markalaflabilen kulüplere odaklan-d›¤›, sponsorluk gelirden en fazla pa-y› alan kulüplerin bafl›nda futboldauluslararas› marka olabilmifl ve uzunsüre bu flekilde durmay› becerebilmiflfutbol kulüplerinin geldi¤i görülmek-tedir (Akflar, 2006). Çünkü, gelecek-te ne olaca¤› ve sponsorlu¤un baflar›-l› olup, olmayaca¤›na dair belirsizlikve riskin her zaman olmas›ndan dola-y› sponsorlar seçme ifllemlerinde dik-katli olmaktad›rlar (Velio¤lu, 2001,

89). Bu kapsamda de¤erlendirildi¤in-de sponsorluk harcamalar›n›n gelifl-mifl ülkelerdeki durumuna bakt›¤›-m›zda verilerin çok rahat ulafl›labildi-¤i Avrupa futbolunun sponsorluk-tan4 elde etti¤i toplam tutar, Deloit-te’un y›ll›k finansal raporlar›na göre,2.6 milyar dolar civar›ndad›r. Bu tuta-r›n paylafl›m›na bak›ld›¤›nda befl bü-yük ligin bu pastadan ald›¤› pay%52’ye yaklafl›rken, di¤er 47 UEFAüyesi ülkenin ald›¤› pay sadece %48seviyesinde kalmaktad›r. Türkiye Fut-bolu sponsorluk gelirleri bir k›s›m Av-rupa ülkeleri ile karfl›laflt›r›lmas› grafik1’de görülmekte olup, Avrupa’n›nbüyük ülkelerinin ortalama sponsor-luk gelirlerinin oldukça gerisinde kal-d›¤› görülmektedir (Akflar, 2006).

Türkiye’de spora yap›lan sponsorlukde¤erlendirildi¤inde, futbola yap›lansponsorluk tutar›n›n %30’u, üç bü-yük tak›mlara gitti¤i görülmektedir.Futbol d›fl›nda di¤er 21 branfl›n top-lam sponsorluk geliri ise Gençlik SporGenel Müdürlü¤ü rakamlar›na göre

4 Sponsorluk gelirlerinin en fazla yarat›ld›¤› turnuvalar›n bafl›nda flüphesiz ki, Dünya Kupas› orga-nizasyonlar› geliyor. 2006 Dünya Kupas›’n›n onbefl resmi sponsoru olan Adidas, Budweiser,Avaya, Coca-Cola, Continental, Deutsche Telekom, Emirates, Fujifilm, Gillette, Hyundai,MasterCard, McDonald's, Philips, Toshiba ve Yahoo!’nun, bu turnuvaya yaklafl›k 896 mily-on dolar tutar›nda sponsorluk deste¤i sa¤lad›klar› FIFA taraf›ndan ifade edildi. FIFA’n›n aç›kla-malar›na göre 2006 Dünya Kupas›’nda elde olunan 2,4 milyar dolar pazarlama gelirinin 896milyon dolarl›k k›sm›n› sponsorluk gelirleri oluflturuyor. Daha flimdiden Adidas, Hyundai, Coca-Cola, Sony, Visa ve Emirates 2010’da Güney Afrika’da düzenlenecek dünya Kupas› için 130milyon dolar civar›nda sponsorluk deste¤i vereceklerini FIFA’ya taahhüt ettiler.

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



3 . 4 m i l y o n Y T L t u t a r › n d a d › r . 2 1 d a l i ç i n d e s a y m a d › ¤ › m › z b a s k e t b o l d a i s e ö z e l -likle son zamanlarda kurumlar›n özel sponsorluk çal›flmalar›yla ortaya ç›kantutarlar 25 milyon dolara ulaflm›fl durumdad›r (sponsorluk, 2006).

Grafik 1 Avrupa ve Türkiye’de Futbolda Sponsorluk Gelirleri (Milyon Dolar)

Kaynak: AKfiAR, Tu¤rul (2006); “Futbolun Sponsor’u, Sponsorun Futbolu”, Futbol Ekonomisi

ve Stratejik Araflt›rmalar Merkezi, http://www.fesam.org/sur_makale.php?kod=2&url=uz-

man/ta037. htm; Eriflim Tarihi: 24.10.2006

Bugün Avrupa futbol pastas›n›n büyüklü¤ü Deloitte’un raporlar›na göre 12.5milyar dolar civar›nda olup, bu pastan›n yarat›lmas›nda Avrupa futbolunu do-mine eden befl büyük ligin pay› ise yüzde altm›fl dörde ulaflm›fl durumdad›r.Yani, yarat›lan toplam gelirin yüzde altm›fl dördü befl büyük lig aras›nda pay-lafl›lmaktad›r. Bu inan›lmaz bir oran ve ayn› zamanda kulüpler aras›nda uzuny›llar› alacak bir haks›z rekabetin temelinin oluflturmaktad›r. Ülkemizde futbolgelirleri içinde sponsorluk gelirlerinin pay› Avrupa normlar›nda olmas›na kar-fl›n, sponsorluk kurumunun yaratt›¤› toplam 65 milyon dolarl›k gelir, toplam2.4 milyar dolarl›k Avrupa futbol sponsorluk gelirinin sadece yüzde üçüne te-kabül etmektedir. Grafik 2’deki bu oran sponsorluk müessesesinin ülkemiz-de yeterli düzeyde çal›flt›r›lamad›¤›n› (Akflar, 2006), özellikle vergi mükellefle-rinin harekete geçirilemedi¤ini göstermektedir.

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



Grafik 2 Avrupa’da Futbolda Sponsorluk Gelirlerinin Liglere Göre Da¤›l›m›

Kaynak: AKfiAR, Tu¤rul (2006); Futbolun Sponsor’u, Sponsorun Futbolu, Futbol Ekonomisi ve

Stratejik Araflt›rmalar Merkezi, http://www.fesam.org/sur_makale.php?kod=2&url=uz-

man/ta037 .htm; Eriflim Tarihi: 24.10.2006

V. SPONSORLUK HARCAMALARININ VERG‹ KANUNLARI AÇISINDANDE⁄ERLEND‹R‹LMES‹

Sportif, kültürel ve sanatsal faaliyetlerin ülkelerin tan›t›m›na olan katk›s›, ülkegençli¤inin zararl› faaliyetlerden kurtar›lmas› gibi bir çok sosyal alanda etkisioldu¤u gibi ayr› bir ekonomisi olan bu sektörün en önemli finansman kayna-¤› sponsorluk müessesesidir. Bu durumun bütün yönleri yukar›da izah edilmiflise de, sponsorluk müessesinin çok da kolay ifllemedi¤i ortadad›r. Bütün ül-kelerde oldu¤u gibi ülkemizde de sportif, kültürel ve sanatsal faaliyetlerinözendirilmesi ve desteklenmesi ulusal politika olarak benimsenmifltir. Bu fa-aliyetlerin desteklenmesi, genifl kitlelere ulaflmas›n›n süreklili¤inin sa¤lanma-s›, devletin bütçeden desteklemesinin yan› s›ra, gerçek ve tüzel kiflilerin, sos-yal sorumluluk anlay›fl› do¤rultusunda veya dolayl› olarak ekonomik faydasa¤lamak amac›yla, söz konusu faaliyetleri desteklenmek için ani veya nakdisponsorluk harcamas›nda bulunabilmektedirler.

Türk vergi sistemi içerisinde yer alan bir k›s›m vergi yasalar›nda belli usul veesaslar›n gerçekleflmesi kofluluyla, gerçek ve tüzel kifliler taraf›ndan, spor, kül-tür ve sanatsal faaliyetleri desteklemek amac›yla yap›lacak harcamalar›n gelirve kurumlar vergisi matrah›n›n tespitinde indirim olarak dikkate al›nmas› be-nimsenmifltir.

?ngiltere19%

?talya8%

Almanya10%

?spanya5%

Fransa10%

Türkiye3%

Di?er45%

?ngiltere?talyaAlmanya?spanyaFransaTürkiyeDi?er

‹ngiltere19% ‹ngiltere

‹talya

Almanya

‹spanya

Fransa

Türkiye

Di¤er

‹talya8%

Almanya10%

‹spanya5%

Fransa10%

Di¤er45%

Türkiye3%

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



1 . S p o r t i f F a a l i y e t l e r i n D e s t e k l e n -m e s i A m a c › y l a Y a p › l a n S p o n s o r -luk Harcamalar›

Gelir Vergisi Kanununun 89. uncumaddesinin 8. bendi ve KurumlarVergisi Kanununun 10. uncu madde-sinin (1) bendinin b) alt bendi hükmügere¤ince, 21/5/1986 tarihli ve3289 say›l› Gençlik ve Spor GenelMüdürlü¤ünün Teflkilat ve GörevleriHakk›nda Kanun ile 17/6/1992 tarih-li ve 3813 say›l› Türkiye Futbol Fede-rasyonu Kurulufl ve Görevleri Hakk›n-da Kanun kapsam›nda yap›lan spon-sorluk harcamalar›n›n sözü edilen ka-nunlar uyar›nca tespit edilen amatörspor faaliyetleri için tamam›, profes-yonel spor faaliyetleri için % 50'siningelir vergi mükellefleri ve kurumlarvergisi mükelleflerinin y›ll›k beyanna-me ile bildirece¤i gelirden indirilebil-mesine imkan tan›narak vergisel an-lamda teflvik sa¤lanm›flt›r. Sponsor-luk harcamalar› ilk planda KANUNENKABUL ED‹LMEYEN G‹DER olarakkaydedilir ve beyannamenin KKEGsat›r›nda yer al›r. Ayn› beyannamedeve yasal s›n›rlar içinde ‹ND‹R‹M sat›-r›nda gösterilerek vergi matrah›ndandüflülür. Zarar hali veya matrah yeter-sizli¤i bu vergisel hakk›n tamamenveya k›smen kullan›lamamas›na yolaçar ve izleyen y›llara hak devri yap›-lamaz. Bu hak % 5 lik hakka dahil de-¤ildir.

Sportif faaliyetlere yönelik sponsor-

luk harcamalar›n›n y›ll›k gelirden indi-rilmesinde özellik arz eden husus,spor dal›n›n amatör veya profesyonelolmas› önem arz etti¤i gibi bu harca-malar›n, Gençlik ve Spor Genel Mü-dürlü¤ünün Teflkilat ve GörevleriHakk›nda Kanun ile Türkiye FutbolFederasyonu Kurulufl ve GörevleriHakk›nda Kanun kapsam›nda yap›landüzenlemeler çerçevesinde yap›lma-s›, di¤er taraftan 3289 say›l› Kanu-nun 5105 Say›l› Kanunla de¤iflik ek3'üncü maddesinin son f›kras›na gö-re; “Sponsorluk ve reklamla ilgili esasve usuller Genel Müdürlükçe ç›kar›la-cak yönetmelikle belirlenir.”hükmüuyar›nca yay›mlanan “Gençlik veSpor Genel Müdürlü¤ü SponsorlukYönetmeli¤i” ile sponsorluk müesse-sesine iliflkin yap›lan düzenlemelerin-de dikkate al›nmas› gerekmektedir.

Sponsorluk harcamalar›n›n vergi mü-kellefleri taraf›ndan indirim konusuyap›labilmesi için, flu hususlar›n çokiyi bilinmesi gerekmektedir. Yasal dü-zenlemenin çerçevesi, yap›lacak har-camalar›n tam olarak belirlenmesi,bir sözleflmenin yap›lmas›, belgelerinilgili genel müdürlükçe onaylanmas›,belli bir tutar› aflan tesis yat›r›mlar›n-da yeminli mali müflavirlik tasdik ra-porunun düzenlenmesi, sponsorlukyapamayacaklar aras›nda say›lan kifli-lerden olmamas› ve yap›lan harcama-lar›n sponsorluk harcamas› ve reklamgideri olmas› gerekmektedir.

Sponsor’un kim oldu¤u ilgili yönet-

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



meli¤i’nin 4'üncü maddesinde tan›m-lanm›flt›r. Bu maddeye göre; gençlikve spor tesisleri ile organizasyonlar›-na, federasyonlara, gençlik ve sporkulüplerine, sporculara ayni ve/veyanakdi desteklerle sponsorluk yapangerçek ve tüzel kifliler sponsor olaraktan›mlanmaktad›r. Buna göre, ger-çek ve tüzel kifliler, 3289 say›l› Kanu-nun ek 3'üncü maddesi ile Sponsor-luk Yönetmeli¤inde yer alan flartlarçerçevesinde yapm›fl olduklar› harca-malar ile ilgili olarak sponsorluk mü-essesesinden yararlanabilecektir. Ge-lir ve kurumlar vergisi mükellefleri ta-raf›ndan sportif faaliyetlere yap›lacaksponsorluk harcamalar›n›n y›ll›k be-yanlar›ndan ve y›l içerisinde geçicivergi beyanlar›ndan indirim konusuyap›labilmesi için; sponsorluk faaliye-ti kapsam›nda de¤erlendirilecek

spor faaliyetlerinin5 neler oldu¤ununbilinmesi gerekmektedir. Çünkü; söz

konusu faaliyet ve organizasyonlard›fl›nda yap›lan harcamalar›n, spon-sorluk harcamalar›na iliflkin olarak ya-p›lan düzenlemeler kapsam›nda de-¤erlendirilmesi mümkün olmayacak-t›r.

1.1. Sportif Faaliyetlerin Sponsorlu¤unda Kabul EdilenHarcamalar

‹lgili yönetmelikçe kabul edilen spon-sorluk harcamalar›n› iki farkl› bafll›ktaele alarak incelemek do¤ru olacakt›r.Sportif faaliyetler kapsam›nda yap›la-cak harcamalardan birincisi, gençlikve spor hizmet faaliyetlerine iliflkinsponsorluk harcamalar› olup, bu har-camalar genel müdürlük, federasyon-lar, gençlik ve spor kulüpleri, ferdi li-sansl› sporcular, Türkiye Milli Olimpi-yat Komitesi ve Paralimpik Komitesi-nin faaliyetleri çerçevesinde yap›lacakharcamalard›r6. Ancak, gençlik vespor kulüplerine yap›lan harcamala-

5 Gerçek ve tüzel kiflilerin sponsorluk yapabilecekleri faaliyet ve organizasyonlar olarak ulusal veuluslar aras› gençlik ve spor hizmet ve faaliyetlerinin desteklemek amac›yla; Genel Müdürlü¤üny›ll›k faaliyet program›nda yer alan ulusal veya uluslararas› gençlik ve spor organizasyonlar›,sporcular›n transfer bedelleri hariç olmak üzere spor kulüpleri ile federasyonlar›n y›ll›k program-lar›nda bulunan e¤itim ve altyap› faaliyetleri gibi sporun yayg›nlaflt›r›lmas› ve sporcular›n destek-lenmesine yönelik resmi sportif faaliyetleri, kamu kurum ve kurulufllar› ve yerel yönetimler ile sporkulüplerine ait gençlik ve spor tesislerinden Genel Müdürlükçe uygun görülenlerin yap›m›, ikmali,bak›m› ve onar›m›, federasyonlar›n veya spor kulüplerinin sportif hizmet ve faaliyetlerininyürütülebilmesi için gerekli olan spor organizasyonlar› ile sportif araç, gereç ve malzemelerin tem-ini, ferdi lisansl› sporcular›n, genel müdürlük veya federasyonlarca ferdi olarak kat›lmalar›na izinverilen ulusal veya uluslararas› organizasyonlar›, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi ile ParalimpikKomitesinin sportif faaliyetlerine iliflkin hizmetleri. Buna göre; Gençlik ve Spor Genel Müdürlü¤ü,federasyonlar, gençlik ve spor kulüpleri, ferdi lisansl› sporcular, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesiile Paralimpik Komitesinin faaliyetleri sponsorluk müessesesi kapsam›nda bulunmaktad›r.

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



r › n s p o n s o r l u k h a r c a m a s › o l a r a k k a -bul edilebilmesi için sponsorluk alankulübün ba¤l› oldu¤u federasyonunliglerine veya resmi müsabakalar›nakat›lmas›, ferdi sporcular›n ise ilgili fe-derasyondan izin almalar› flartt›r.

‹kincisi ise, gençlik ve spor tesislerineiliflkin yap›lan harcamalard›r. Gençlikve Spor Genel Müdürlü¤ü, federas-yonlar, gençlik ve spor kulüpleri, fer-di lisansl› sporcular, Türkiye MilliOlimpiyat Komitesi ve Paralimpik (Pa-ralimpik ad› ne anlama geliyor? Para-limpik, bu oyunlar 1960 y›l›ndan beriolimpiyatlara paralel yap›ld›¤›ndan -ayn› y›l ve ayn› kent- paralel kelime-sinden 'para' ve olimpik kelimesinden'limpik' al›narak üretilmifl bir k›saltmaad›d›r) Komitesinin faaliyetleri ile ka-mu kurum ve kurulufllar›, yerel yöne-timler ile spor kulüplerine ait gençlikve spor tesislerine yönelik harcama-larda sponsorluk kapsam›nda bulun-

maktad›r. Söz konusu tesislerin yap›-m›, ikmali, bak›m› ve onar›m›na iliflkinolmas› ve ayr›ca tesislerin kamu ku-rum ve kurulufllar›, yerel yönetimlerve spor kulüplerine ait olmas› gerek-mektedir. Aksi takdirde an›lan kurumveya kurulufllara ait olmayan sportiftesisler ile belirtilen mahiyette olma-yan harcamalar›n sponsorluk harca-mas› olarak de¤erlendirilmesi müm-kün de¤ildir. Di¤er taraftan sadeceGençlik ve Spor Genel Müdürlü¤ü ta-raf›ndan uygun görülen sportif tesis-lere iliflkin olarak yap›lan harcamalarsponsorluk harcamas› kapsam›ndade¤erlendirilecek olup, Genel Müdür-lük taraf›ndan uygun görülmeyensportif tesislere iliflkin olarak yap›lanharcamalar›n, di¤er flartlar›n mevcutolmas› durumunda dahi sponsorlukkapsam›nda de¤erlendirilmesi müm-kün de¤ildir.

6 Sportif faaliyetlerin sponsorlu¤unda indirim konusu yap›labilecek harcamalar; Ulafl›m harca-malar›, iafle ve ibate harcamalar›, ödüller ve promosyon ürünleri harcamalar›, reklam ve tan›t›mharcamalar›, k›rtasiye harcamalar›, sa¤l›k ve sigorta harcamalar›, malzeme, araç ve gereç al›m› ilekiralama harcamalar›, tesis kiralama harcamalar›, Genel Müdürlükçe uygun görülen organizasy-onla ilgili di¤er harcamalar. Çal›flkan’a göre; Kanunda sadece, “sportif araç, gereç vemalzemelerin” temini sponsorluk kapsam›nda olmas›na ra¤men yönetmelikte, “malzeme, araçve gereç al›m› ile kiralama harcamalar› fleklinde düzenleme yap›lm›fl ise de dikkate al›nmas›gereken sportif araç, gereç ve malzemelerin sadece al›m› yoluyla (kiralanarak yap›lanlar hariç)teminine ait harcamalar›n bu kapsamda de¤erlendirilmesi gerekmektedir. Kiralaman›n sportifaraç, gereç ve malzemelerinin al›m›na girmedi¤i için kabul edilmesi mümkün olmad›¤› gibi,kanunla yönetmelik aras›ndaki farkl›l›k olan hükümde sportif kelimesinin dikkate al›nmas› gerek-mektedir. Örne¤in, bir futbol kulübüne müsabakalara kat›lmas› için uçak al›nmas› sportif biraraç olmad›¤›ndan sponsorluk harcamas› say›lmayaca¤› bunun yan›nda yelken kulübüne al›nanyelkenli sportif bir araç ve sponsorluk kapsam›nda bir harcama olarak belirtmifltir (Çal›flkan,2006:80) .

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



1.2. Sponsorluk YapamayacakOlanlar

Söz konusu yönetmeli¤e göre, spon-sorluk yapamayacak gerçek veya tü-zel kifliler; genel ahlak ve adaba ayk›-r›, zararl› ve kötü al›flkanl›klar› özendi-rici faaliyette bulunanlar, kamu ihale-lerine kat›lmaktan yasaklananlar, ilgi-li mercilerce hileli iflas etti¤ine kararverilenler, sponsorluk yapan ancaktaahhüdünü yerine getirmeyen veyaeksik yerine getirenler ile vergi veSSK prim borcu olanlar sponsorlukyapamayacaklar olarak belirlenmifltir.

1.3. Sponsorluk Harcamalar›ndaÖzellik Arz Eden Di¤er Hususlar

Sponsorluk harcamalar›n›n beyanna-me üzerinden indirim konusu yapa-bilmeleri için beyanname ekinde her-hangi bir belge ibraz›na gerek bulun-mamaktad›r. Ancak, sponsor olanmükellefler gerek sponsorluk sözlefl-melerini gerekse sözleflme kapsam›n-da yapt›klar› harcamalar› gösterenbelgeleri vergi incelemesi s›ras›ndaibraz etmekle yükümlüdürler. Spon-sorluk harcamas›n› içeren ba¤›fl veyard›m›n sponsor olan kifli veya fir-man›n kendi üretimi olmas› halindesöz konusu ba¤›fl ve yard›m› kendiad›na düzenleyece¤i fatura ile belge-leyecektir (Çal›flkan, 2004, 82). Bunedenle mükelleflerin indirim konusuyap›labilmesi için; harcamalara iliflkinbelgeler, Gençlik ve Spor Genel Mü-

dürlü¤ü’nce denetim ve tasdikininyap›lmas› gerekmektedir. ‹lgili genelmüdürlük taraf›ndan tasdik edilme-yen harcamalar›n vergi mükellefleritaraf›ndan indirim olarak kabul edil-mesi mümkün de¤ildir.

Söz konusu harcaman›n reklam ma-hiyetinde olmas› halinde, bu harca-man›n iflletmenin do¤rudan faaliyetgiderlerinden olmad›¤› için, sportifharcama olarak de¤erlendirilebilmesiiçin sponsorluk harcamalar›na iliflkinflartlara uygun olarak yap›lmas› ge-rekmektedir. Aksi taktirde, indirimyap›lm›fl dönemdeki eksik beyan edi-len matrah üzerinden cezal› tarhiyatyap›lacakt›r.

Ayr›ca, gençlik ve spor tesislerinin ya-p›m› ile ilgili her türlü proje Gençlikve Spor Genel Müdürlü¤ü taraf›ndanonayland›ktan sonra uygulanacakolup; bu tesislerin yap›m, ikmal, ba-k›m ve onar›mlar› ile ilgili kesin he-sap, tasfiye, geçici ve kesin kabul ifl-lemleri ile ilgili uzman kifli, kurum ve-ya kurulufl taraf›ndan haz›rlanan bel-geler, Gençlik ve Spor Genel Müdür-lü¤ü taraf›ndan uygun görülmesi du-rumunda geçerli olacakt›r. Genel Mü-dürlükçe tasdik edilen harcamalarailiflkin belgelerin birer örne¤i, harca-malarda bulunan mükellefin ba¤l› bu-lundu¤u vergi dairesine gönderilir.Sponsor taraf›ndan sponsorlu¤a ko-nu hizmet veya iflle ilgili taahhüt edi-len sponsorluk bedeli, sponsor tara-f›ndan bizzat harcanabilece¤i gibi

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



söz konusu bedel sponsorlu¤u alanada verilebilir. Ancak, bu durumdasponsorlu¤u alan taraf›ndan söz ko-nusu tutar›n harcanmas› s›ras›ndasponsorlu¤u alan›n tabi oldu¤u mev-zuat hükümleri uygulanacakt›r.

Di¤er taraftan, Gençlik ve spor tesis-leri için yap›m›yla ilgili olarak belli birmiktar› geçen yap›m, ikmal, bak›m veonar›m iflleri (2004 y›l› için1.000.000.-YTL’nin üzerindeki, son-raki y›llar için ise bu rakam›n Devlet‹statistik Enstitüsü taraf›ndan belirle-nen y›ll›k Toptan Eflya Fiyat Endekside¤iflim oran› ile çarp›m› sonucu eldeedilen tutar›) ayr›ca, yeminli mali mü-flavire tasdik ettirilecektir.

Sponsorluk Harcamalar›n›n indirimolarak kabul edilebilmesi için di¤erbir flart ise, sponsorluk harcamas›ndabulunacak olan gerçek veya tüzel ki-fliler (sponsor) ile sponsorluk hizmeti-ni alan kifli, kurum veya kurulufl ara-s›nda, her iki taraf›n hak ve yükümlü-lüklerini içeren bir sponsorluk sözlefl-mesi yap›lmas› gerekmektedir. Orga-nizasyon ve tesislerle ilgili olarak bir-den fazla kifli ile sözleflme yap›lmas›mümkündür.

Gerçek veya tüzel kifliler taraf›ndansahip olduklar› sponsorluk hakk› kap-sam›nda sportif tesis yap›m›, ikmali,bak›m› ve onar›m› iflinin y›llara sirayetetmesi durumunda, her y›l sonu itiba-riyle yap›lan imalat miktarlar› esasal›nmak suretiyle harcama belgeleridüzenlenir. Öte yandan mevcut bir

sponsorluk sözleflmesine dayan›larakdevam eden sportif tesis yap›m›, ik-mali, bak›m› veya onar›m› iflini ihtivaeden sponsorluk hakk›, yüklenicilerinmuvafakati al›nmak suretiyle devredi-lebilir.

Bu kapsamda, y›ll›k beyanname ilebeyan edilen gelirin türünün indirimuygulamas› aç›s›ndan herhangi birönemi bulunmamaktad›r. Buna görey›ll›k beyanname ile beyan edilen ge-lirin türü ne olursa olsun, gerçek kifli-ler taraf›ndan yap›lan ve yaz›m›z›nönceki bölümlerinde yer alan flartlar›haiz sponsorluk harcamalar› indirimolarak dikkate al›nabilecektir. Gerçekusulde gelir vergisi mükellefleri ve ku-rumlar vergisi mükellefleri söz konu-su harcamalar› y›l içerisinde verdiklerigeçici vergi beyannamelerinde de in-dirim konusu yapabileceklerdir. An-cak y›ll›k beyanname ile beyan edil-mesi gereken gelirin olmamas› veyakazanç elde edilmemesine ra¤meny›ll›k beyanname verilmesinin zorunluoldu¤u durumlarda söz konusu indi-rim imkan›ndan yararlan›lmas› müm-kün de¤ildir. Di¤er yandan sponsor-luk harcamalar›n›n indirimi o dönem-ki gelirle s›n›rl› olup, geliri aflan harca-malar›n bir sonraki döneme devredil-mesi mümkün de¤ildir.

2. Kültürel ve Sanat FaaliyetlerinDesteklenmesi Amac›yla Yap›lanSponsorluk Harcamalar›

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89 uncumaddesinin birinci f›kras›n›n (7) nu-

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



maral› bendi ve KVK’nun 10 uncumaddesinin (1) inci f›kras›n›n (d) ben-di ile, Genel ve özel bütçeli kamu ida-releri, il özel idareleri, belediyeler veköyler, Bakanlar Kurulunca vergi mu-afiyeti tan›nan vak›flar ve kamu yara-r›na çal›flan dernekler ile bilimselaraflt›rma ve gelifltirme faaliyetindebulunan kurum ve kurulufllar taraf›n-dan yap›lan veya Kültür ve TurizmBakanl›¤›nca desteklenen ya da des-teklenmesi uygun görülen; kültürelve sanatsal faaliyetlerin destek-lenmesi amac›yla yap›lan harcama-lar›n7 y›ll›k beyannameler üzerindeindirim konusu yap›lmas›na, imkansa¤lanm›flt›r:

Yap›lan harcaman›n veya bu amaçla

yap›lan ba¤›fl ve yard›m›n tamam›n›no dönemdeki gelirle s›n›rl› olmak üze-re (%100’ünün) indirilmesi mümkünhale getirilmifltir. Sanat ve kültür fa-aliyetlerine bu kapsamda yap›lan fa-aliyetlerin %100’ü kazançtan indirimimkan› tan›nsa da, gelir ve kurumlarvergisinde vergisi matrah›n›n tespitin-de kazançtan indirilebilecek ba¤›fllarve yard›mlar (AR-GE kapsam›nda ya-p›lan harcamalar hariç) “beyan edilengelir”le s›n›rl› tutuldu¤undan, söz ko-nusu harcama ve ba¤›fllar da beyanedilen gelirle s›n›rl› olarak indirilecek,indirilemeyen k›s›m gelecek y›llaradevredemeyecektir. ‹lgili dönem za-rar beyan edilmesi halinde ise teflvikunsuru özelli¤i kalmayacakt›r.

7 Kültür ve sanat faaliyetlerine iliflkin ticarî olmayan ulusal veya uluslararas› organizasyonlar›ngerçeklefltirilmesine, Ülkemizin uygarl›k birikiminin kültürü, sanat›, tarihi, edebiyat›, mimarîsi vesomut olmayan kültürel miras› ile ilgili veya ülke tan›t›m›na yönelik kitap, katalog, broflür, film,kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve biliflim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmaküzere görsel, iflitsel veya bas›l› materyallerin haz›rlanmas›, bunlarla ilgili derleme ve araflt›rmalar›nyay›nlanmas›, yurt içinde ve yurt d›fl›nda da¤›t›m› ve tan›t›m›n›n sa¤lanmas›na, Yazma ve nadireserlerin korunmas› ve elektronik ortama aktar›lmas› ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanl›¤›koleksiyonuna kazand›r›lmas›na, 21/7/1983 tarihli ve 2863 say›l› Kültür ve Tabiat Varl›klar›n›Koruma Kanunu kapsam›ndaki tafl›nmaz kültür varl›klar›n›n bak›m›, onar›m›, yaflat›lmas›, rölöve,restorasyon, restitüsyon projeleri yap›lmas› ve nakil ifllerine, Kurtarma kaz›lar›, bilimsel kaz›çal›flmalar› ve yüzey araflt›rmalar›na, Yurt d›fl›ndaki tafl›nmaz Türk kültür varl›klar›n›n yerindekorunmas› veya ülkemize ait kültür varl›klar›n›n Türkiye'ye getirilmesi çal›flmalar›na, Kültür envan-terinin oluflturulmas› çal›flmalar›na, Kültür ve Tabiat Varl›klar›n› Koruma Kanunu kapsam›ndakitafl›n›r kültür varl›klar› ile güzel sanatlar, ça¤dafl ve geleneksel el sanatlar› alanlar›ndaki ürün veeserlerin Kültür ve Turizm Bakanl›¤› koleksiyonuna kazand›r›lmas› ve güvenliklerininsa¤lanmas›na, Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, ça¤dafl ve geleneksel elsanatlar› alanlar›ndaki üretim ve faaliyetler ile bu alanlarda araflt›rma, e¤itim veya uygulamamerkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulmas›, bak›m ve onar›m›, her türlü araç veteçhizat›n›n tedariki ile film yap›m›na, Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sine-ma, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültür ve sanat faaliyetlerinin sergilendi¤i tesislerin yap›m›,onar›m› veya modernizasyon çal›flmalar›na, yap›lan her türlü ayni-nakdi ba¤›fl ve yard›mlar

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



IV. SONUÇ

Kültür, sanat ve sporun yayg›nlaflma-s› gençlerin bedensel ve zihinsel geli-flimlerinde önemli bir paya sahip olanbu alanda at›lacak ad›mlar›n teflvik veözendirilmesi aç›s›ndan flah›s ve fir-malar›n ürünlerini ve markalar›n› tan›-t›m›nda sponsorluk faaliyetlerininönemini kavrayarak, sponsorluk har-camalar›na daha yüksek bir bütçeay›rmalar› gerekmektedir. Ço¤u za-man sponsorluk ve ba¤›fl kavramlar›-n›n birbirine kar›flt›r›ld›¤› ülkemizde,sponsorluk mekanizmas›n›n sa¤l›kl›iflleyebilmesi için öncelikle, iflletmeler-le sponsorlu¤u yap›lan organizasyon-lar›n amaçlar›n› iyi belirlemeleri,sponsorluk konusundaki bilgi ve de-neyimlerini art›rmalar›, yap›lan faali-yetleri bu konuda deneyimli profes-yonel kadrolar yard›m›yla daha geniflbir alana yaymalar› gereklidir.

fiirketler, sosyal sorumlulu¤un teme-linde yatan “topluma geri verme” il-kesi do¤rultusunda sosyal sorumlu-luk ile ilgili sponsorluk çal›flmalar›nadestek vererek, toplumun e¤itim,sa¤l›k, çevre, kültür-sanat, spor alan-lar›nda geliflmesine katk›da bulunabi-lirler. ‹flletmelerin, bireylerin ve dev-letin sosyal sorumluluklar›n› yerinegetirirken iflbirli¤i içinde çal›flmas›,toplumun ç›karlar› için bir bütün olufl-turmas› gereklidir. Bu amaçla devletsosyal sponsorluk faaliyetlerine vergikolayl›¤› sa¤layarak destek olmal›d›r.

‹flletmelerin deste¤i ile gerçeklefltirile-bilecek ve topluma önemli katk›larsa¤layacak pek çok alanda sponsor-luk f›rsat› mevcuttur.

Gençlik ve Spor Genel Müdürlü¤ü-nün Teflkilat ve Görevleri Hakk›ndaKanunun ek 3'üncü maddesinde ya-p›lan de¤ifliklik ile sponsorluk mües-sesesinin kapsam› geniflletilmifl, ger-çek ve tüzel kiflilerin, sosyal sorumlu-luk anlay›fl›ndan hareketle veya do-layl› olarak ticari fayda sa¤lamakamac›yla, kültür, sanat ve sportif fa-aliyetlerin desteklenmesine yönelikolarak ayni veya nakdi sponsorlukharcamalar›, gelir türleri ile s›n›rland›-r›lmaks›z›n beyanname veren gelir vekurumlar vergisi mükelleflerin beyanettikleri gelirlerden, matrah›n tespi-tinde indirimine olanak tan›nm›fl, budüzenleme ile sponsorluk faaliyetleri-ne yönelik önemli vergisel teflviklersa¤lanm›flt›r. Bu teflvik uygulamas›n-da eksik kalan unsur, harcamalar›nbeyannamede indirim konusu yap›l›r-ken, zarar beyan›nda indirim hakk›tan›nmas› ile geliri aflan harcaman›nbir sonraki döneme devredilmesi uy-gulamas›n›n ilgili maddelere eklen-mesi ve mükelleflere duyurusunun iyiyap›lmas› halinde sponsorluk konu-sunda katk› sa¤layaca¤› kaç›n›lmazhale gelecektir.

Sonuç olarak sponsorluk harcamala-r›na yönelik vergisel teflviklere bakt›-¤›m›zda;

K a s › m - A r a l › kY › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



_ Kültürel, tabiat varl›klar›n› korumave sanatsal faaliyetler ve sportif faali-yetlerden amatör spor faaliyetlerineyönelik harcamalar›n ve bu amaçlayap›lan ba¤›fllar›n %100’ünün gelirve kurumlar vergisi matrah›ndan indi-rilmesine imkan verilmifl,

_ Sportif faaliyetlere yap›lan harca-malardan profesyonel spor faaliyetle-rine yönelik harcamalar›n %50’siningelir ve kurumlar vergisi matrah›n-dan indirilmesine imkan verilmifl,

_ Sportif faaliyetler içerisinde spor te-sislerine yönelik harcamalar›nda gelirve kurumlar vergisi matrah›ndan indi-rilmesine imkan verilmifl,

_ Bu indirimi o y›lki kazançla s›n›rl›tutmak suretiyle zarar beyan edilme-si veya gelirin az olmas› halinde indi-rim hakk›n› da s›n›rlam›flt›r.

_ Özellikle sponsorlar›n flaibeli hare-ketlerine olanak tan›mamak için,sponsorlarda asgari belli flartlar›n ol-mas›n›

fleklinde özetlenebilir.

Ülkemizde kültüre, spora ve sanataönem verilmeye bafllanmas› ve vergi-sel teflviklerle desteklenmesi do¤rubir yaklafl›md›r. Yap›lan düzenleme-ler, imkan› olan ve hay›rsever insanla-r›m›z›n bu konuya daha fazla e¤ilme-lerini sa¤lar.

K a s › m - A r a l › k Y › l : 2 0 0 6 S a y › : 7 8



KAYNAKÇA

Akyürek, Rüveyde (1998). “Sponsorluk Planlamas›”, Eskiflehir: Anadolu Ün. ESBAÇV.

Akflar, Tu¤rul (2006). “2006 Dünya Kupas›’n›n Ekonomik Analizi”, Futbol Eko-nomisi ve Stratejik Araflt›rmalar Merkezi, http://www.fesam.org/sur_maka-le.php?kod=2&url=uzman/ta033.htm; Eriflim Tarihi: 24.10.2006

Akflar, Tu¤rul (2006). “Futbolun Sponsor’u, Sponsorun Futbolu”, Futbol Ekono-misi ve Stratejik Araflt›rmalar Merkezi, http://www.fesam.org/sur_maka-le.php?kod=2&url=uzman/ta037.htm; Eriflim Tarihi: 24.10.2006

“Bizce sponsorluk” (2006) http://www.afacancocuk.com/kimiz/sponsorluk.asp; Eri-flim Tarihi: 24.10.2006

Ça¤layan, Ceyda, (2006); Haber: “Türkiye Sponsorluk Kavram›n› Yeniden Kefl-fediyor.” http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=49727& ForAr-siv; Eriflim Tarihi: 20.10.2006

Çal›flkan, Kaz›m (2004). “Spor Alan›nda Yap›lan Sponsorluk Harcamalar›”, Ver-gi Dünyas› Dergisi, Hesap Uzmanlar› Derne¤i Yay›n›, Y›l:24, Say›: 300, ‹stanbul

Harrell, Gilbert D. ve Frazier, Gary L. (1996). Marketing: Connecting with Custo-mers, NJ : Prentice Hall, Upper Saddle River,

Javalgi, R.-Mark, B.-Andrew, C. ve Edward L. (1994). “Awareness of Sponsorshipand Corporate Image: An Empirical Investigation”, Journal of Advertising, Decem-ber, V:XXIII, N:4

Jobber, David (1995), Principles and Practice of Marketing, London: Mc Graw HillBook Company,

Johanson, Johny K. (1990); Global Marketing, Second Edition, USA: IrwinMcGraw-Hill.

Morse, Tracy (Ed) (1995); Marketing: Best Ptactices, Sponsorship Marketing,Texas, USA: The Dryden Pres Series in Markenting,.

Mullin, Bernard J.-Hardy, Stephen-Sutton, William (1993); “The Special Nature ofSport Marketing”, in Sport Marketing, Human Kinetics Publisjes, Cahmpaign.

Pickett, Brent; “Her Sponsorluk Amaca Hizmet Etmeyebilir”, http://www.local-veri.com.tr/ localveri.php? sayfa_id=666666&id=129&l=1; Eriflim Tarihi:24.10.2006).

Türk sporu sponsoruyla bulufluyor; http://www.sponsorluk.gov.tr/index.php?opti-on= com_content&task=view&id=30&Itemid=1, Eriflim Tarihi: 12.11.2006

Velio¤lu, Meltem (2001)“Spor Sponsorlu¤u ve Spor Sponsorlu¤unun ürün sat›fllar›Üzerine Etkisi” ‹ktisat, iflletme ve Finans Dergisi, Y›l:16, (May›s) Say›: 84,.

sponsorluk harcamalarinin Önem‹ ve verg‹sel...

Documents