sq shefati ne diten e gjykimit

8/2/2019 Sq Shefati Ne Diten e Gjykimit

1/90

Shefati, ndrmjetsimi n Ditn e

Gjykimit] Shqip Albanian[

Nasir b. Abdurrahman El Xhudej

Prktheu : Altin PlumbiRedaktoi : Justinian Topulli

2011 - 1432
http://www.islamhouse.com/


2/90

: :

2011 - 1432
http://www.islamhouse.com/


3/90


4/90

SHEFATI, ndrmjetsimi n Ditn e Gjykimit

itulli: SHEFAI, ndrmjetsimi n Ditn e Gjykimit.

Autor: Dr. Nasir ibn Abdurrahman el-Xhedia

itulli i origjinalit: Sheati sipas Ehli Sunetit dhe prgjigjja ndajatyre q e kundrshtojn at.

Prktheu: Altin PlumbiRedaktoi: Loenard XhemaniRecensoi: Justinian opulliBallina dhe aqosja: Gentian Asllani

Botoi:


5/90

Dr. Nasir ibn Abdurrahman el-Xhedia

Falnderimet i takojn Allahut,

krkojm prej ij ndihm dhe

alje, mbrojtje nga e keqja vetve

dhe punve tona. At q udhzon

Allahu, nuk ka kush ta humb, e

k humb Ai, ska kush ta udhzoj.

Dshmoj se nuk ka Zot tjetr

t adhuruar me t drejt prve

Allahut, i Pashoq, si dhe dshmoj se

Muhamedi sht rob dhe i Drguarii ij, paqja, bekimi, lavdrimet dhe

shptimi i Allahut qoshin mbi t,

amiljen dhe shokt e tij.

Me ndihmn e Allahut vendosa t

shkruaja rreth tems s Sheatit

(Ndrmjetsimit) dhe ar lidhet

me t, duke mbledhur dhe sistemuarshtjet e tij, sipas kndvshtrimit

t Ehli Sunetit dhe Xhematit.

Parathnie:


6/90


1- Mungesa e literaturs n librarit Islame rreth ksaj teme1, s cils tijen qartsuar detajet dhe ti jen mbledhur shtjet kryesore. Ndoshtaky studim arrin t bhet reerenc pr lexuesit dhe studiuesit e ksajshtjeje.

2- Rndsia e ksaj teme, e cila ka lidhje me shtjet e Dits s Kijametit,

radhitet nga shtyllat e besimit, sikurse sht e ditur. Pr kt arsye,dijetart musliman e kan vendosur kt tem n shkrimet e tyre teshtjet e Akides (besimit).

3- ema e Sheatit sht me vler, ku besimtari dshiron t jet prej atyreq e meritojn at.

4- Rnia n gabime, n teori dhe praktik, e disa grupeve n lidhje meshtjen e Sheatit, duke e tepruar apo duke ln mangt, ndaj dhe duhetsqaruar e vrteta rreth tij.

5- Qartsimi dhe prhapja te njerzit e kndvshtrimit t drejt e targumentuar nga Suneti, duke u dhn prgjigje t gjith atyre qkundrshtojn mbi kt shtje, me qllim q t ndihmohet e vrtetadhe t ruhet besimi i pastr.

Nuk ka dyshim se rruga e drejt sht ndjekja e t Parve an t Mir, nteori dhe praktik, t cilt ishin kapur ort pas Kuranit dhe Sunetit dukepir nga burimi i tyre, ndaj dhe Allahu u knaq me ta. Duke qen kjo Rrugae Drejt, nuk lejohet shmangia prej saj pr t kaluar n drejtime dhe besimet kota e t shpikura.

1 Libri i vetm q kam gjetur dhe q e trajton kt shtje, sht ai i Sheatit me autorebu Abdurrahman Mukbil ibn Hadi. Aty ai i kushton m shum rndsi e pothuajse merretvetm me hadithet mbi kt tem, duke mos i shqyrtuar mendimet e kundrshtarve mbikt shtje.

kryesore t shkrimitrreth ksaj teme jan:Arsyet


7/90


Allahu thot: Dhe kjo sht rruga (feja) Ime e drejt (q e caktovapr ju), pra prmbajuni ksaj e mos ndiqni rrug t tjera e tjushmangin nga rruga e Tij. Kto jan porosit e Tij pr ju, me qllim

q t ruheni nga t kqijat. (El-EnAm: 153)

I Drguari i Allahut2* thot: Ai q do t jetoj prej jush pas meje, do t shikojmosmarrveshje t shumta. Ju e keni detyr t kapeni pr Sunetin tim dhe tHalieve t drejt e t udhzuar, kapuni ort pas tyre, mos i lshon dhe largojunirisive n e, se do risi sht bidat, e do bidat sht humbje3.

2 * Komenti i shprehjes Salallahu alejhi ue selem, sht: Pr sa i prket als Salallahu,kuptimi real i saj sht lavdrimi q Allahu i bn Muhamedit tek engjjt (sipas hadithit qtransmeton Ebu Alije n Sahihul Buhari). Ndrsa shprehja Selem, kuptimi i saj sht ru-ajtja dhe largimi prej tij i t metave. Me al t tjera, kur themi Salallahu alejhi ue selem,e cila sht ali lutse, i krkojm Allahut ti jap mirsi Muhamedit, ku m kryesorja shtlavdrimi i tij para engjjve, si dhe t largoj prej tij mangsit, ta pastroj e ta shptoj prejtyre. ( Marr nga komenti i librit Akide Uasitijeh i dijetarit t njohur ibn Uthejmin).

N t gjith librin kt kuptim do ta hasni me simbolin i cili lexohet (Salallahu alejhi ueSelem) dhe mbart kuptimin e lartprmendur. (Sh.r.)

3 Ebu Daudi n Sunen 5/14, kreu i suneteve, nnkreu ndjekurit e Sunetit, shprehjasht e tij; irmidhiu n Sunen 5/44 (dhe ka thn: hadithi sht hasen sahih); Ibn Maxheh1/15; etj.


8/90


Ky studim prmban hyrjen, katr kapituj dhembylljen.

Vet hyrja prmban:

1- Kuptimi i Sheatit.

2- Qartsimi i Sheatit n shtjet e dynjas.

Kapitulli I prmban:

Vrtetimin e Sheatit dhe argumentet pr t bazuar n: a)- Kurani. b)-Suneti. c)- Ixhmaa.

Kapitulli II prmban:

Nj parathnie dhe kto dy pika:

1- Llojet e Sheatit t Muhamedit.2- Kush bn Sheat prve t Drguarit t Allahut.

Kapitulli III prmban:

Kushtet e Sheatit dhe si arrihet, e ndar kjo n tri studime:

1- Kushtet e Sheatit.2- Shkaqet e prtimit t tij.3- Rregullat e krkimit t Sheatit prej t Drguarit t Allahut.

Prmbajtja


9/90


Kapitulli IV prmban:

Sheatin sipas kundrshtarve t Sunetit dhe prgjigjja ndaj tyre, n ktopika:1- Hauarixht dhe Mutezilitt, e ndar n :a)- Si e trajton drejtimi i tyre Sheatin.b)- Paqartsit e tyre n argumentet q kan dhe prgjigjja ndaj tyre.c)- Paqartsit e tyre logjike rreth Sheatit dhe prgjigjja ndaj tyre.

2- Adhuruesit e varreve e t ngjashmit me ta, n kto pika:

a)- Drejtimi i tyre n shtjen e Sheatit.b)- Paqartsit dhe prgjigjja ndaj tyre.

Mbyllja

Ktu prmblidhen disa prundime, t cilat i arrita gjat shqyrtimit tksaj teme.

Pasqyra e lnds

Ktu paraqiten ajetet, hadithet dhe reerencat e prdorura si dhe temate ktij studimi.


10/90


Metoda q kam ndjekur n shkrimin e ktij studimi mund t prmblidhetsi vijon:1- N kapitujt dhe pikat q asin pr vrtetsin e Sheatit, llojet, kushtetdhe rregullat e tij, jam mbshtetur n tekstet e Kuranit dhe Sunetit, si dhekam marr nga thniet e dijetarve t umetit, t hershm dhe t tanishm.2- Nuk kam prdorur t gjitha tekstet e Kuranit dhe Sunetit gjatargumentimit, me qllim q t mos zgjatesha, por u mjatova me disa prejtyre.3- Gjat argumentimit me hadithet nuk kam prdorur vese ato q jannjohur si t vrteta, sipas rregullave t dijetarve t hadithit, si dhe kamtrhequr vrejtjen rreth disa haditheve t dobta apo t shpikura q lidhenme temn e Sheatit.4- Hadithet i kam nxjerr nga librat prkats t Buhariut dhe Muslimit, dhejam mjatuar me to. Ato q nuk gjendeshin, i kam nxjerr nga librat e tjert besueshm t haditheve, duke e shoqruar hadithin me gjykimin q ikan br dijetart.5- Nuk kam prmendur biograt e dijetarve q kam cituar, duke mosdashur t zgjatem, sepse shumica e tyre jan t njohur.6- Jam treguar objektiv duke cituar edhe thniet kundrshtare t Sunetitnga vet librat e tyre, sidomos thniet e Mutezilitve, pr shkak t libravet shumt q kan, prkundr Hauarixhve, ku librat e tyre jan t pakt.Kjo ishte nj parathnie e prmbledhur rreth ktij studimi, duke qen i

vetdijshm se nuk sht prpjekje e madhe si dhe mund t ket dobsit eveta, sepse njeriu nuk i shpton dot mangsis dhe harress.Lus Allahun t mi al gabimet dhe krkoj prej ij shprblim.Paqja, bekimi dhe lavdrimet e Allahut qoshin mbi t Drguarin ton,Muhamedin, vula e proetve.

Metoda


11/90


HyrjePrmbajtja e saj:1- Kuptimi i Sheatit n: a)- Gjuhn Arabe b)- erminologjin Islame.2- Qartsimi i Sheatit n shtjet e dynjas.

A- Kuptimi i Shefatit n gjuhn Arabe:Ibn Faris ka thn se ala Shea tregon shoqrimin e dy gjrave, dhe esh-She a sht e kundrta e Vitrit(tekut)4.Tuhet: Ishte tek dhe e shoqrova(i bra sheat) at5. ...Sheati sht ala e ndrmjetsuesit te mbreti (apo tepushtetari) pr nj hall apo nevoj q ka dikush tjetr ...6.Ragib Asahani thot n librin el- Muradat te ala e Allahut n suren en-Nisa, ajeti 85: Kush oron ndihm (ndrmjetsim) t mir, do t ket pjesnga ajo, dhe kush oron ndihm pr ndonj t keqe, do t ngarkohet met,. Oron do t thot: kush bashkohet me dik, e ndihmon dhe bhetndrmjetsues pr t, n nj pun t mir apo t keqe. Duke e ndihmuar dheduke iu br atij krah, ai merr pjes n dobin apo t keqen e ksaj pune.Gjithashtu thot se Sheati sht bashkimi me dik tjetr pr ta ndihmuardhe pr t krkuar ndihm pr t, si dhe n t shumtn e rasteve prdoretpr t ndrmjetsuar tek ai q ka pozit dhe shkall m t lart, e kshtu meradh. Imam Searini thot pr kt: sht tamam sikur ndrmjetsuesibashkon krkesn e tij me krkesn e atij pr t cilin ndrmjetson8.Pas ksaj q u tha, nxjerrim si prundim se baza e ksaj ale (Sheatit)tregon bashkimin e dy gjrave dhe shoqrimin e tyre, dhe se Sheati kaardhur nga ala shea, e cila ka kuptimin e kundrta e als tek (vitr).Ather Sheati qenka bashkimi me dik tjetr, me qllim ndihmesn e tij.

B- Kuptimi i Shefatit n terminologjin Islame:Ibn Ethiri e ka prkuzuar at duke thn: Sheati sht krkesa prmosmarrjen parasysh (n prgjegjsi) t gjynaheve dhe gabimeve.

4 Muxhem Mekajis el-Lugah e ibn Farisit 3/201.5 Es-Sihah e Xhuheriut 3/1238.6 Lisan el-Arab 8/184 me shkurtime. El-Muradat garib el-Kuran e Ragib Asahanit . 263.8 Leuamia el-Enuar e Searinit. En-Nihaje garib el-hadith e ibn Ethirit 2/485.


12/90

SHEFATI, ndrmjetsimi n Ditn e Gjykimit10

Gjithashtu n nj prkuzim tjetr thuhet se Sheati sht krkesa pr tmir, n dobi t dikujt tjetr10.Kur meditojm kto dy prkuzime, shohim se i pari e kuzon Sheatin

vetm te krkesa pr largimin e s keqes dhe gabimeve, kurse i dyti ekuzon vetm n sjelljen e t mirave. N t vrtet, krkesa e Sheatit nukkuzohet me njrn nga t dyja ant, madje ka lidhje her me njrn dheher me tjetrn. Pr kt arsye disa e kan prkuzuar Sheatin kshtu:ai sht ndrmjetsimi pr dik, me qllim sjelljen e ndonj t mire apoheqjen e ndonj t keqeje11. Ky sht prkuzim i plot, i cili i prshin tdyja ant s bashku, si dhe vlen pr Sheatin qot pr shtjet e dynjas,qot pr shtjet e bots tjetr (Ahiretit).

2- Qartsimi i Shefatit n shtjet e dynjas.

Me Sheat nnkuptohet ndrmjetsimi tek ata q kan t drejta, pozit dhepushtet, pr t plotsuar nevojat dhe qar hallet e t tjerve, pr tu dhnatyre t drejtat q u takojn apo t ndalojn padrejtsit q u jan br, etjera si kto.

Ky Sheat sht dy llojesh:A- I lejuar dhe i plqyeshmB- I ndaluar dhe i urryer.

Imam Neveviu thot: sht i plqyeshm Sheati pr ata q kan halle dhenevoja, t cilat nuk bien ndesh me en. Ky Sheat bhet te pushtetari apomkmbsi, apo te dokush nga njerzit, me qllim largimin e nj padrejtsie,apo t nj ndshkimi (eazir)12, apo dhnien e ndonj shprblimi pr ndonj

nevojtar etj.Ndrsa Sheati n dnimet ligjore (Hudud)13 sht i ndaluar, po kshtuedhe n mbshtetjen e s kots apo n hedhjen posht t s vrtets14.Pra Sheati lejohet pr dhnien e t drejtave apo heqjen e padrejtsivedhe q jan t lejuara. Kjo gj sht nj vepr e mir dhe e lavdrueshme.10 Leuamia el-Enuar e Searinit 2/203.11 Komenti i Lumatil Itikad e shejh ibn Uthejmini .128, shiko edhe Sherh el-Usul el-hamse e Kadi AbdulXhebar . 688.12 Teazir sht nj dnim edukues q jepet nga gjykatsi, pr t cilin nuk ka ndonj mast caktuar, por sht m i ult sesa Hududi. (Sh.p)13 Hudud jan dnimet ligjore t prcaktuara qart nga Sheriati. (Sh.p.)14 Komenti i Sahih Muslimit e imam Neveviut 16/1,18 me shkurtime.


13/90

Dr. Nasir ibn Abdurrahman el-Xhedia 11

Prkundr Sheatit pr shkeljen e t drejtave, vendosjen dhe mbshtetjene s kots apo heqjen e dnimit ndaj atij q e meriton ku prpjekja n tsht e urryer dhe e papranuar. Pr at q tham, kemi si argument aln

e Allahut: Kush oron ndihm t mir, do t ket pjes nga ajo, dhe kush oronndihm pr ndonj t keqe, do t ngarkohet me t. Allahu sht i plotuqishmndaj do gjje. (En-Nisa 85).Imam ibn Kethiri thot n komentin e pjess s ajetit Kush oron ndihm tmir, do t ket pjes nga ajo: Kush prpiqet n nj shtje q ka si prundimdika t mir, i takon pjes (shprblim) nga ajo. Ndrsa pr pjesn tjetr tajetit: E kush oron ndihm t keqe, do t ngarkohet me t : Ka gjynah nga kjopun q erdhi si rezultat i prpjekjes dhe nijetit t tij.

Muxhahid ibn Xhebr ka thn: Ky ajet ka zbritur pr Sheatet q njerzitbnin pr njri- tjetrin15. Ai q bn Sheat t mir (pr pun t mir), kashprblim edhe nse nuk pranohet, sepse ai bri at q kishte mundsi. IbnXheriri transmeton se Hasen Basriu ka thn: Kush bn Sheat pr pun tmir, i takon shprblim edhe nse nuk pranohet ndrmjetsimi (Sheati) itij, sepse Allahu thot: Kush oron ndihm (ndrmjetsim) t mir, do t ket

pjes nga ajo, dhe nuk thot: nse do ti pranohej atij Sheati16.Nga argumentet e Sunetit prmendim at ka transmetohet n Sahihun e

Buhariut dhe Muslimit, nga Ebu Musa El Eshari (Allahu qot i knaqur met) q thot se i Drguari i Allahut, kur i vinte dikush pr ti krkuar, apo ikrkohej q t qante hallin e dikujt, thoshte: Ndrmjetsoni q t shprblehenidhe Allahu vendos nprmjet gjuhs s t Drguarit t ij ar t doj 1.Gjithashtu transmetohet n librat e msiprm nga Aishja (Allahu qot iknaqur me t) se Kurejsht i shqetsoi shtja e gruas nga si Mahzum, ecila kishte vjedhur, dhe than: Kush mund ti as t Drguarit t Allahut, e t ket kurajn t ndrmjetsoj tek ai, prve Usames, t cilin ai e

do shum? E Usama i oli dhe i Drguari i Allahut tha: A po ndrmjetsonn nj prej vendimeve pr dnim t vendosur nga Allahu?!pastaj u ngrit dheu oli njerzve: O ju njerz, ata q kan qen para jush, kan humbur (ngarruga e drejt), sepse kur vidhte i smi, nuk e dnonin, por kur vidhte i dobti,e dnonin. Betohem n Allahun, se sikur Fatimja, bija e Muhamedit, t vidhte,do tia prisja dorn18. N kt hadith ka argument pr ndalesn e Sheatit15 esiri i ibn Kethirit 1/532.16 Xhamiu el-Bejan 5/186.1 Sahih Buhari 2/18, kreu i Zekatit, nnkreu: Nxitja pr sadaka (lmosh) dhe ndrm-jetsim n t; Sahih Muslimi 4/2026, kreu i Mirsis, Lidhjes (aresnore) dhe Edukats,nnkreu: Lavdrimi i Sheatit n at ka nuk sht haram; dhe shprehja sht e Buhariut.18 Sahih Buhari /16, kreu i Dnimeve (Hudud), nnkreu: Ndalesa e Sheatit n shtjet e


14/90


n dnime, kur shtja i ka mbrritur gjykatsit apo organit kompetent.Pr kt arsye, Buhariu e ka radhitur kt hadith n nnkreun: Urrejtjandaj ndrmjetsimit pr heqjen e dnimeve, kur shtja sht kallzuar te

pushtetari. E mbshtet kt ajo q hadithi ka ardhur nga disa drejtime1

.Ibn Haxheri prmend se Abdul Berri (Allahu e mshirot) ka thn: Nukdi t ket ndonj mospajtim q Sheati pr gabuesit sht i mir, prderisashtja nuk ka mbrritur te gjykatsi apo pushtetari. Ktij t undit i takont zbatoj dnimin kur shtja mbrrin tek ai. Ndrsa imam Maliku kabr dallim ndrmjet asaj q njihet si e dmshme ndaj njerzve dhe asaj qnuk njihet si e till, dhe thot: Nuk bhet ndrmjetsim pr t parn (tdmshmen), pavarsisht nse ka mbrritur shtja tek udhheqsi (imami)

apo jo, e ndrsa pr t dytn (q nuk njihet si e dmshme pr njerzit) nukka t keqe nse ndrmjetsohet pr t derisa nuk i ka mbrritur shtjaimamit20.Kjo ishte nj prmbledhje e shkurtr pr Sheatin q lidhet me shtjet edynjas, ndrsa qllimi kryesor i studimit ton sht Sheati q lidhet meshtjet e Ahiretit (bots tjetr), e Allahu sht Ndihmsi i vetm tek i cilivaret suksesi.

dnimeve kur shtja sht ngritur (ka shkuar) te gjykatsi (apo prsi i muslimanve);Sahih Muslim 3/1315, kreu i Dnimeve, nnkreu: Prerja e dors s vjedhsit me ose papozit dhe ndalesa e Shefatit n Dnime (Hudud); dhe shprehja sht e Buhariut.1 I ka sjell kto drejtime ibn Haxheri. Shiko Feth el-Bari 12/5.20 Reerenca e msiprme 12/5.


15/90


Kapitulli

i par


16/90


E kush sht ai q mund t

ndrhyj tek Ai (Allahu),

prve se me lejen e Tij?

(el-Bekare: )


17/90


Vrtetimi i Shefatit dhe argumentet pr t:

Prmban argumentet nga: 1- Kurani 2- Suneti 3- Ixhmaa

Argumentet q vrtetojn Sheatin n Ditn e Gjykimit. Kjo mbshtetetnga Kurani, Suneti si dhe t part tan t mir jan n unanimitet prvrtetsin e tij.

Kurani: N Kuran ala Sheat me t gjitha ormat e saj gramatikoreprmendet 26 her dhe shumica e ajeteve q kan lidhje me t, asin prSheatin e Ahiretit (bots tjetr), kushtet dhe mohimin e tij pr ata q nuk

e kan merituar etj.Disa nga ajetet q asin pr kushtet e tij, jan: E kush sht ai q mund tndrhyj tek Ai (Allahu), prve se me lejen e ij? (el-Bekare: 255)... dhe ata nuk mund t ndrhyjn vese pr ata q Ai (Allahu) sht i knaqurme ta. (el-Enbija: 28)Ndrmjetsues nuk do t ket, vetm pasi t lejoj Ai (Allahu).. (Junus:3)At dit asnj ndrhyrje nuk do t vlej, vese pr at q i Gjithmshirshmi kadhn leje dhe ala e t cilit sht e pranuar nga Ai (Allahu) (aha: 10)

E sa engjj ka n qiej, ndrmjetsimi i t cilve nuk bn dobi, vetm pasi Allahut jap leje pr at q dshiron dhe sht i knaqur pr t? (en-Nexhm:26)Pr kushtet e Sheatit do t asim n mnyr t hollsishme n kapitullinprkats. Ajetet q asin pr mohimin e Sheatit ndaj atyre q nuk u takon(e ata jan mosbesimtart), jan:... ku nuk do t ket as mbrojts, as ndrmjetsues pr ata ve ij,.. (el-Enam: 51).... nuk do t ket asnj q tu bhet shok, as ndrmjetsues pr zullumqart(politeistt dhe keqbrsit)..(Gar:18).

Kshtu, asnj ndrmjetsim i ndrmjetsuesve nuk do tu bj dobi (el-Mudethir: 48).Mohimi i Sheatit pr jobesimtart n kto ajete e n t tjera si kto, na bnt kuptojm se Sheati do t ket dobi vetm pr besimtart. Kjo prkon memnyrn e argumentimit t shtjes s shikimit t Allahut prej besimtarven Ditn e Kijametit, ku Allahu thot pr jobesimtart: Jo dhe jo! At dit dot jen t penguar prej (shikimit t) Zotit t tyre (el-Mutafn: 15), dhe kurjobesimtart e kan t ndaluar shikimin e Allahut, pr shkak t zemrimit

t ij, ather ky sht argument se ata q Allahu i do, pra besimtart, do ta


18/90


shikojn At, sikurse e kan pohuar dijetart e Ehli Sunetit21.Kto jan disa nga ajetet e Sheatit, t cilat i prmenda vetm si shembuj,sepse n vijim, inshallah, do t prmend ajete t tjera. Ndrkaq, kush

dshiron t shtoj njohurit mbi argumentet e Kuranit rreth Sheatit, let kthehet te librat q kan shkruar komentuesit e Kuranit rreth ajetevet Sheatit.

Suneti: Sheati sht prmendur shum her n hadithet proetike. Nnj koh kur Kurani prmend kushtet dhe kriteret e Sheatit tek Allahu nDitn e Gjykimit, Suneti ka qartsuar llojet dhe cilsit e tij, si dhe llojet endrmjetsuesve dhe t atyre pr t cilt bhet ndrmjetsimi. Hadithet e

Sheatit jan t qarta dhe t vrteta n pohimin e tij. Ato jan aq t shumta,sa kan arritur shkalln e hadithit Muteuatir22*. Ibn Ebu Asim ka thn:Hadithet q na jan transmetuar nga i Drguari i Allahut rreth Sheatitq ai do t bj n Ditn e Gjykimit, pasi Allahu do ta lejoj me mirsine ij, jan t vrteta dhe bjn t domosdoshme dijen me realitetin qprmbajn ato rreth Sheatit23. Ibn ejmije thot: Hadithet e Sheatit jant shumta, prej tyre ka n Sahihun e Buhariut dhe n at t Muslimit, sidhe n libra t tjer hadithesh si Es-Sunen dhe Musnede, ku numri i tyre

vjen duke u shtuar24

. Dijetari Muhamed ibn Ahmed es-Searini (Allahu emshirot) ka thn: Sheati i t Drguarit t Allahut sht nj elementq bazohet n shpalljen dhe pr t cilin kan ardhur hadithe q kan arriturshkalln Muteuatir .25 Ndrsa pr vrtetsin e Sheatit q do t bhet prejtjetrkujt ve t Drguarit t Allahut thot: Duhet t besohet se tjetrkush,ve t Drguarit t Allahut , prej ndrmjetsuesve do t ndrmjetsojnn kt Dit, sepse ka hadithe t vrteta dhe t prarta n kuptim qmbshtesin kt gj.26

Ndrsa tani po prmend shembuj nga hadithet e vrteta q asin prSheatin e t Drguarit t Allahut : Enes ibn Malik (Allahu qot i knaqurme t) transmeton se i Drguari i Allahut ka thn: Pr do t drguar ka

pasur nga nj lutje, me t ciln sht lutur dhe i sht plotsuar, ndrsa un e

21 P.sh. shiko librin Udhzuesi i shpirtrave i ibn Kajimit.(Versioni arabisht: .23).

22* Hadithi Muteuatir sht ai q transmetohet nga nj grup i madh transmetuesish, aq sasht e pamundur q t gjith t bien dakord pr t gnjyer. Sh.p.23 Es-Sunneh e ibn ebi Asim 2/3.24 El- Fetaua 1/314.25 Leuamia el-Enuar el-Behije e Searinit 2/208.26 Reerenca e msiprme 2/20.(Me shkurtime).


19/90


ruajta lutjen time si Sheat pr umetin tim n Ditn e Kijametit2. Buhariu dheMuslimi.N nj transmetim tjetr t Muslimit nga Ebu Hurejra thuhet: do i drguar

ka pasur nj lutje t pranuar dhe t gjith e bn at, ndrsa un e ruajta lutjentime si Sheat pr umetin tim n Ditn e Gjykimit.28 Dijetart thon se kemit bjm me nj lutje q bhet e ditur se sht e plotsuar pr proett,si dhe me t realizohet dshira e tyre. Vrtet, sa e sa lutje u jan pranuarproetve. Po kshtu edhe t Drguarit ton i jan pranuar aq lutje sanuk numrohen, por gjendja e tyre (proetve) gjat ktyre lutjeve ka qenndrmjet shpress dhe riks, ndrsa pr kt lutje (t veant) iu siguruase do t pranohet, ndaj dhe prgjigjja ishte e sigurt.2 Ibn Huzejme thot: I

Drguari i Allahut, Muhamedi , e vonoi lutjen e tij pr ta pasur si Sheatpr umetin e tij n Ditn e Gjykimit, nga mirsia dhe mshira e madhe qkishte pr umetin. Allahu e shprblet t Drguarin ton, Muhamedin, sam mir, me at q shprblen nj t Drguar, dhe lutemi q ta ngrej nvendin e nderuar (Makamun Mahmud), t cilin Allahu ia ka premtuar prt ndrmjetsuar. Allahu nuk e shkel premtimin e ij dhe do tia plotsojt Drguarit at lutje q nuk e bri pr n dynja, por n kohn e Sheatit prumetin e tij n Ditn e Gjykimit.30

Gjithashtu n Sahihun e Buhariut e t Muslimit transmetohet nga Xhabiribn Abdullah (Allahu qot i knaqur me t) se i Drguari i Allahut , kathn: M jan dhn pes gjra q nuk i jan dhn kujt para meje... dheprmend prej tyre: m sht dhn Sheati.31Ebu Hurejra (Allahu qot i knaqur me t) transmeton se i Drguari iAllahut , ka thn: Un jam zotria i bijve t Ademit n Ditn e Kijametit enuk mburrem, jam i pari q do t dal nga varri, jam i pari q do t ndrmjetsojdhe i pari q i pranohet ndrmjetsimi32.

Ebu Seid el-Hudriu (Allahu qot i knaqur me t) transmeton nga i Drguarii Allahut , ku n nj hadith t gjat thot: dhe Allahu i Madhruar

2 Sahih. Buhari /145, kreu i lutjeve, nnkreu i dyt; Sahih. Muslimi 1/10, kreu i Besimit,nnkreu: Ruajtja e lutjes s t Drguarit t Allahut , si Sheat pr umetin e tij. Shprehjasht e Buhariut.28 Sahih. Muslimi 1/18.2 Esh-Shea bi eari Hukuk el-Mustaa i Kadi El-Ijad 1/223.30 Kitab et-euhid i ibn Huzejmes 2/622.31 Buhari 1/86, kreu i ejemumit, nnkreu i par; Muslimi 1/31, kreu i xhamijave dhevendeve t aljes, hadithi i tret.32 Muslimi 4/182, kreu i vlerave, nnkreu: Vlera e t Drguarit ton Muhamed mbi tgjitha krijesat.


20/90


thot: Engjjt ndrmjetsuan, t Drguarit ndrmjetsuan dhe besimtartndrmjetsuan33.Prsri Ebu Seid el-Hudriu transmeton se i Drguari i Allahut , ka thn:

Ndrsa banort e Zjarrit, t cilt do t qndrojn gjithmon n t, nuk do tvdesin e as nuk do t jetojn (nga dnimi i rnd), vetm se disa njerz q i kakapur Zjarri pr g jynahet e tyre, do ti kap nj vdekje, derisa t bhen si qymyri,ather jepet leja pr Sheat. Vihet me ta grupe-grupe m vete dhe shprndahenn lumenjt e Xhenetit, pastaj thuhet: O banort e Xhenetit, hidhni mbi ta uj, eather ata ngrihen si mbin ara nga toka, n t ciln hidhet uji34.Kta jan vetm disa shembuj nga hadithet e Muhamedit , rreth shtjess Sheatit. E duke dashur t mos zgjatem, do t prmendim dhe hadithe t

tjera n kapitujt q vijojn.

Ixhmaa: part tan t mir kan rn dakord rreth vrtetsis s Sheatitn Ditn e Kijametit, ashtu si ka ardhur n tekstet Kuranore dhe hadithetproetike. Pr vrtetsin e tij kan dshmuar shokt e t Drguarit t Allahut,sahabt (Allahu qot i knaqur me ta), t cilt kan transmetuar hadithet eSheatit, pastaj ata q erdhn pas tyre, tabiint (Allahu i mshirot), pastajndjeksit e tyre deri n ditt tona, aq sa ka dashur Allahu. Sheatin, apo disa

lloje t tij, e kan mohuar vetm bidatinjt.Ixhmaan rreth vrtetsis s Sheatit e kan prmendur nj grupdijetarsh.Ja disa shembuj:Ebu Hatimi dhe Ebu Zura kan thn: Kemi takuar dijetar n t gjithavendetnj prej mendimeve t tyre ka qen se Sheati sht i vrtet35.Nj nga shtjet pr t cilat sht rn dakord dhe q sht prmenduredhe nga Ebu Hasan el-Eshariu, sht ajo e Sheatit ku ai thot: sht rn

dakord se i Drguari i Allahut , do t bj Sheat pr ata q kan brgjynahe t mdha nga umeti i tij, si dhe do t nxjerr (me lejen e Allahut)njerz t umetit t tij (nga Zjarri), pasi jan br si qymyri.36Imam Neveviu transmeton se Kadi El Ijad ka thn pr Sheatin: PrSheatin kan rn dakord t part, t vonshmit e ata q kan ardhur pas33 Buhari 8/182, kreu i euhidit, nnkreu: Fjala e Allahut Disa ytyra at Dit do tshklqejn (Nadirah); Muslimi 1/10, kreu i Besimit, nnkreu: Njohja e rrugs s Pamjes.Shprehja sht e Muslimit.34 Muslimi 1/12, kreu i Besimit, nnkreu: Vrtetimi i Sheatit dhe nxjerrja e njehsuesvenga Zjarri.35 Akidja e ebu Hatimit dhe e ebu Zuras .1.(Punoi ebu Abdullah el-Hadad).36 Risaletu Usul Ehli Sunne uel Xhema .0.(Punoi d. Muhamed Sejjid el-Xhelind).


21/90


tyre.3Ibn ejmije ka thn: Ndrsa pr Sheatin q i Drguari i Allahut , dot bj pr gabuesit e umetit t tij, kan rn dakord (pr vrtetsin e tij)

sahabt, tabiint e t gjith dijetart e katr medhhebeve, e t tjer vetyre. Ndrsa e kan mohuar kt Sheat shum nga bidatinjt.38Imam Searini thot gjat als s tij pr Sheatin: part tan t mirkan rn n unanimitet pr Sheatin, para se t shaqeshin bidatinjt,3.Gjithashtu prej dshmive rreth unanimitetit t Ehli Sunetit pr vrtetsine Sheatit n Ditn e Kijametit, sht dhe akti se shum dijetar t EhliSunetit q kan shkruar librat e Akides (Besimit), e kan prmendur n toSheatin. Nga kta libra po prmendim:

Kitab Et-euhid i Ibn Huzejmes 2/588;Akide ahauije i imam ahauit (komenti nga Ibn Ebi el-Izz) 1/282;Kitab Esh-Sheriah e El-Axhurit .258;Sherh uel Ibaneh ala Usul es-Sunneh ued Dijaneh i Ibn Battah .303;Sherh Usul El Itikad Ehli Sunneh ue Xhemaa i Imam El-Lalikait 2/108;Akide El-Uasitije i Ibn ejmies . 215;Medarixh es-Salikin i Ibn Kajimit 1/340;Leuamia el-Enuar i Searinit 2/204;

Kitab et-euhid i Muhamed ibn Abdul Uehab .51, etj;S undi mund t them se kto argumente, e t tjer gjat studimit, janmse t mjatueshme pr besimtarin, i cili krkon t vrtetn rreth Sheatitn Ditn e Kijametit, me kushtet dhe llojet e tij.Imam El-Lalikai prmend n librin e tij Sherh Usul El Itikad Ehli Sunneh ueXhemaa, pasi tregon disa argumente pr Sheatin, se Hanbeli (bashkkohsi Ahmed ibn Hanbel) ka olur me imam Ahmedin rreth haditheve qtransmetohen pr shtjen e Sheatit. Imam Ahmedi i ka thn: Kto jan

hadithe t vrteta, i besojm dhe i pranojm, i thash: Por a do t ketnjerz q do t dalin nga Zjarri? Ai tha: Po, e nse nuk do t pranojm atq na e ka sjell i Drguari i Allahut , ather kemi reuzuar dhe aln eAllahut sepse Ai thot n Kuran: ... ka tju jap i Drguari, merreni, e katju ndaloj, prmbajuni (El-Hashr: ) I thash se edhe Sheatin? Ai tha:Sa e sa hadithe jan transmetuar nga i Drguari i Allahut pr Sheatin dhe

3 Komenti i Neveviut mbi Sahih Muslimin 3/35.38 Fetaua 1/148.3 Leuamia el-Enuar 2/208. Autori prmend gjithashtu alt e imam el-Hakemi dhe tshejh Muhamed Siddik Hasen rreth ksaj shtjeje, por pr t mos u zgjatur nuk po i pr-mend, sepse kan t njjtin kuptim.(Sh.p.)


22/90


rezervuarin (haudin), e tij n Ditn e Gjykimit, por ka q i prgnjeshtrojnkto dhe i bjn kritika, si thniet e disa Hauarixhve, t cilt thon seAllahu nuk nxjerr njeri nga zjarri pasi ta ket utur aty. Falnderimet i

qoshin Allahut q nuk na sprovoi me at q sprovoi ata40

.Imam Ebu Bekr El-Axhuri ka vendosur nj kapitull t librit t tij me vlerSheriati, me titullin Kapitulli: Obligimi i t besuarit te Sheati. Dhe nund t tij, pasi prmend nj numr tekstesh q vrtetojn Sheatin, thot:Ka rn posht argumenti i atij q ka prgnjeshtruar Sheatin, mjer pr tnse nuk pendohet. Pastaj transmeton me senedin e tij se Enes ibn Maliku(Allahu qot i knaqur me t) ka thn: Kush prgnjeshtron Sheatin,nuk ka pr t prtuar prej tij41.

40 Sherh Usul Itikad Ehli Sunneh 6/1111.41 Sheriah i Axhiriut .33; Sherh Usul Itikad Ehli Sunneh 6/1110,1111. Ibn Haxherprmend se Seid ibn Mansur e ka transmetuar me sened t vrtet nga Enesi (Feth el-Bari11/426).


23/90


Kapitulli

i dyt


24/90


O Muhamed!Ngrije kokn,

krko e do t t jepet, ndrmjetso

dhe do t t lejohet.

Buhari 5/225, kreu i esirit,surja e Beni Israil (Surja El Isra),Muslimi 1/184, kreu i Besimit.

Shprehja sht e Muslimit


25/90


Llojet e Shefatit

1- Llojet e Sheatit t Muhamedit .

2- Ndrmjetsuesit e tjer prve Muhamedit .

Hyrje

N kapitullin e par t argumentimit t vrtetsis s Sheatit n Ditne Kijametit, gjat leximit t haditheve t Muhamedit , si dhe alve tdijetarve, bhet e qart se Sheati ndahet sipas ndrmjetsuesve dhe sipasllojit t tij. N disa raste do t ndrmjetsoj Muhamedi , e n disa t tjera

t tjer prve tij.Pr kt arsye, nnkreu i par do t kuzohet n qartsimin e llojeve tSheatit q bn Muhamedi , prej t cilave disa jan t veanta e disa jant prgjithshme pr t e pr tjetrknd ve tij.Ndrsa nnkreu i dyt lidhet me qartsimin e llojeve t ndrmjetsuesve ttjer.

Nnkreu i par

Llojet e Sheatit t Muhamedit

1-Shefati i Madh

Ai sht Sheati i par dhe i veant vetm pr Muhamedin , n dallimme vllezrit e tij t Drguar. Ky do t ndodh n kohn kur njerzit, Ditne Kijametit, do t'i krkojn Ademit, pastaj Nuhut, Ibrahimit, Musait dhe

Isait, q t ndrmjetsojn tek Allahu pr t lluar gjykimin e njerzve dhepr t'u ndryshuar atyre vendin e qndrimit n t cilin ndiejn vshtirsi.Askush nga t Drguarit nuk merr prsipr t ndrmjetsoj, duke iapasuar at njri-tjetrit, derisa arrin shtja tek i Drguari yn Muhamedi , i cili ndrmjetson tek Allahu pr njerzit. Ky Sheat sht m i madhi,e pr kt arsye quhet Sheati i Madh. Ai sht i prgjithshm pr t gjithnjerzit, pavarsisht nga besimet e tyre t ndryshme. Gjithashtu ky Sheatsht vendi i nderuar (Mekamun Mahmud), sipas mendimit t shumics s

dijetarve,42 vend ky t cilin Allahu ia ka premtuar Muhamedit n aln e42 Pr m shum hollsi shiko ar thuhet rreth Makamul Mahmud n librat q vijojn:euhidi i ibn Huzejme 2/24; esiri i ibn Xherir aberiut 16/143; Sherh Usul Itikad Ehli Sun-


26/90


ij: Zoti yt do t t ngrej n Gradn e Lart t premtuar (Mekamun Mahmud- Vendin e nderit t Ndrmjetsimit t Madh n Ditn e Kijametit)(Isra: ). KySheat mbshtetet nga nj transmetim i Buhariut nga Abdullah ibn Umeri

(Allahu qot i knaqur me t) se i Drguari i Allahut , ka thn: Njeriuqi vazhdimisht do tu lyp njerzve (duke mos pasur nevoj), do t vij Ditne Kijametit dhe n ytyrn e tij nuk i ka mbetur cop mish, - pastaj vazhdoi:Dielli do t arohet Ditn e Kijametit, aq sa djerst do t mbrrijn gjysmn eveshit. N kt gjendje njerzit i krkojn ndihm Ademit,pastaj Musait e n und

Muhamedit , i cili ndrmjetson q t bhet gjykimi i njerzve. Shkon derisa tkap rrethin e ports (me t cilin trokitet n der), e n kt koh Allahu e ngre nPozitn e Lavdrimit (Mekamun Mahmud), pozit q t gjith e lvdojn43.

Abdullah ibn Umeri ka thn: Njerzit n Ditn e Kijametit do t bhengrupe-grupe, do umet do t ndjek t Drguarin e tij, ku do ti thon: O lan!Ndrmjetso (pr ne tek Allahu), derisa e drejta pr Sheat do ti jepet Muhamedit . E kjo sht dita kur Allahu do ta ngrej at n Vendin e Lart t Nderit (prSheatin e Madh n Ditn e Kijametit)44Ebu Hurejra ka thn: Nj dit i oruan t Drguarit t Allahut , mish prt ngrn, iu orua nj cop shpatull, t ciln e plqente shum. Ai kapi prejsaj nj cop me majat e dhmbve dhe tha: Un do t jem zotria i njerzve n

Ditn e Kijametit, dhe a e dini pse? Allahu do t grumbulloj njerzit n Ditn eKijametit, t part dhe t undmit, n nj rrash t vetm, ku i arrin zri i thirrsitdhe i prshin shikimi, e Dielli arohet sa njerzit ndiejn vshtirsi dhe pikllim,aq sa nuk i rezistojn dot. Disa njerz u thon disa t tjerve: a nuk e shikonise nar gjendje jemi? A nuk e shikoni se ar ju ka rn? A nuk po shikoni se kushmund t ndrmjetsoj pr ju te Zoti juaj?Disa t tjer thon: shkoni tek Ademi.

Ata shkojn dhe i thon: O Adem! i je babai i njerzimit, Allahu t ka krijuar meduart e ij, ka ryr te ti nga shpirti i krijuar prej ij, si dhe ka urdhruar engjjt

e ata t ran ty n sexhde, ndrmjetso pr ne te Zoti yt, a nuk e shikon se deri kuka arritur shtja?Ai u thot: Zoti im sht zemruar sot si kurr m par, e kurrnuk do t zemrohet m pas si tani. Ai m ndaloi nga pema q t mos haja prejsaj, e un e kundrshtova.Vetja ime! Vetja ime!Shkoni te ndonj tjetr, shkoni te

Nuhu! Ata shkojn te Nuhu dhe i thon: O Nuh! i je i pari i t Drguarve, Allahut ka quajtur rob alnderues, ndrmjetso pr ne te Zoti yt! A nuk e shikon se

neh uel Xhemaah e Elkaiut 6/1111; esiri i Kurtubiut 10/30; Feth el-Bari 8/400,11/426.43 Buhari 2/130, Kreu i Zekatit, nnkreu: Kush u krkon njerzve pr t shtuar (pasurindhe jo se ka nevoj. Sh.p.).44 Buhari 5/228, kreu i esirit, surja e Beni Israil, nnkreu : Fjala e Allahut:Zoti yt do tt ngrej ty n Gradn e Lart t premtuar (Makamun Mahmud).


27/90


n gjendje jemi? A nuk e shikon se deri ku ka arritur shtja? Ai u thot: Zotiim sht zemruar sot si kurr m par, e kurr nuk do t zemrohet m pas si sitani.Nj lutje (t pranuar) q e kam pasur, e bra kundr popullit tim.Vetja ime!

Vetja ime!Shkoni tek Ibrahimi!Ata shkojn tek ai dhe i thon: i je i Drguar iAllahut dhe mik i ij nga banort e toks, ndrmjetso pr ne te Zoti yt! A nuke shikon se n gjendje jemi? A nuk e shikon se deri ku ka arritur shtja? Aiu thot atyre: Zoti im sht zemruar sot si kurr m par, e kurr nuk do t

zemrohet m pas si tani, dhe u kujton atyre gnjeshtrat e tij45. Vetja ime! Vetjaime!Shkoni te dikush tjetr, shkoni te Musai!Ata shkojn te Musai dhe i thon: O

Musa! i je i Drguar, Allahu t ka przgjedhur duke t dhn Shpallje (Risaleh)e duke t t olur drejtprdrejt, ndrmjetso pr ne te Zoti yt, a nuk e shikon se

n gjendje jemi? A nuk e shikon se deri ku ka arritur shtja? Ai u thot: Zoti imsht zemruar sot si kurr m par, e kurr nuk do t zemrohet m pas si tani.Un kam vrar nj njeri, pr t cilin nuk isha i urdhruar ta vrisja. Vetja ime!Vetja ime!Shkoni tek Isai! Ata shkojn tek Isai dhe i thon: O Isa! i je i Drguari Allahut, u ke olur njerzve kur ishe n djep, ti je Fjal prej ij (Allahut), tciln Ai evendosi te Merjemja si shpirt i krijuar prej ij.Ndrmjetso pr ne te

Zoti yt! A nuk e shikon se n gjendje jemi? A nuk e shikon se deri ku ka arriturshtja? Isai u thot: Zoti im sht zemruar sot si kurr m par, e kurr nuk do

t zemrohet m pas si tani - dhe nuk u prmend ndonj gabim. -Vetja ime! Vetjaime!Shkoni te dikush tjetr, shkoni te Muhamedi ! Shkojn te Muhamedi dhei thon: O Muhamed! i je i Drguar i Allahut dhe vula e Lajmtarve. Allahut ka alur gabimet e kaluara dhe t mvonshme, ndrmjetso pr ne te Zoti yt!

A nuk e shikon se n 'gjendje jemi? A nuk e shikon se deri ku ka arritur shtja?Dhe un nisem dhe shkoj nn Arshin (e Allahut) dhe bie n sexhde pr Zotin tim,

pastaj Allahu m rymzon disa lavde dhe alnderime pr , t cilat nuk iakishte rymzuar tjetrkujt para meje, pastaj thuhet: O Muhamed! Ngrije kokn,

krko e do t t jepet, ndrmjetso dhe do t t lejohet. E ngre kokn dhe them: OZot! Umeti im, umeti im!Tuhet: O Muhamed! Fut n Xhenet prej umetit tndat q nuk ka llogari, nga porta e djatht e portave t Xhenetit, e ata do t hyjnme njerzit edhe nga portat e tjera ve ksaj. Pasha At n dorn e t cilit shtshpirti im, distanca ndrmjet dy anve t nj dere prej dyerve t Xhenetit shtsa distanca ndrmjet Meks dhe Hexherit (qytet n lindje t Medines), ose sadistanca ndrmjet Meks dhe Busras (qytet n jug t Siris)46.Ibn Huzejme, pasi sht argumentuar me kt hadith pr vrtetsin e

45 Prmenden kto gnjeshtra n Sahih Buhari 4/112, shiko Feth el-Bari 6/31-34.46 Buhari 5/225, kreu i esirit, surja e Beni Israil (Surja El Isra), Muslimi 1/184, kreu iBesimit. Shprehja sht e Muslimit.


28/90


Sheatit t Madh, thot: Ky Sheat q na sht prshkruar, sht i pari qbhet, si dhe i pari me t cilin ndrmjetson i Drguari i Allahut, Muhamedi , me qllim q Allahu t lloj gjykimin ndrmjet krijesave. Allahu n

kt Sheat e urdhron t Drguarin Muhamed , q t us n Xhenet,nga porta e djatht e tij, ata (njerz nga umeti i tij) mbi t cilt nuk rndonllogaria.4

2- Shefati pr hapjen e ders s Xhenetit pr banort e tij.Enes ibn Maliku (Allahu qot i knaqur me t) tregon se i Drguari i Allahut , ka thn: Un jam ndrmjetsuesi i par pr n Xhenet, asnj i Drguar nuk

ka pasur pasues aq sa kam pasur un. Ka t drguar q nuk e ka besuar dhepasuar nga umeti i tij, vese nj njeri48 Gjithashtu transmetohet nga Enesi(Allahu qot i knaqur me t) se i Drguari i Allahut , ka thn: Do tiarohem ders s Xhenetit n Ditn e Kijametit dhe do t krkoj t hapet, e rojai tij do t thot: Kush je ti? Do ti them: Muhamedi. Ai: Pr ty jam urdhruar tahap dhe pr asnj tjetr para teje49Ebu Hurejra dhe Ebu Hudheje (Allahu qot i knaqur me t dy) tregojnse i Drguari i Allahut , ka thn: Allahu i Lartsuar i grumbullon njerzit

(Ditn e Kijametit), e besimtart qndrojn derisa u arohet Xheneti, i shkojnAdemit dhe i thon: O babai yn! Krko t hapet Xheneti pr ne! Ai: a nuk junxori prej tij (Xhenetit) vese gabimi i babait tuaj (Ademit)?! Nuk jam un prkt, shkoni te biri im Ibrahimi, miku i Allahut! Ai tha: Dhe Ibrahimi u thot: Nuk

4 euhidi i ibn Huzejme. Pr eekt mos zgjatjeje po sjell shkurtimisht diskutimin e disadijetarve q prmend autori, rreth asaj pse shumica e t parve tan t mir kur vinte punate Sheati i Madh, argumentoheshin me kt hadith, n t cilin nuk prmendet qart Sheatii t Drguarit t Allahut pr nisjen e gjykimit, gj q iu krkua nga njerzit q t shptoninnga gjendja e rnduar ku kishin rn. Por ajo q prmendet qart, sht Sheati pr nxjer-

rjen e gabuesve t umetit nga Zjarri, i cili ndodh pasi t jet br gjykimi dhe t jen uturn Zjarr ata q e kan merituar. Me kt pjes t hadithit, kta dijetar mjatoheshin nargumentimin e tyre pr kt lloj Sheati, n nj koh q ka edhe hadithe t tjera q asin mqart pr Sheatin e Madh si p.sh. hadithi i Surit (Bririt t cilit i ryhet n Ditn e Kijametit).Ibn Kethiri n librin e tij En-Nihaje l Fiteni uel Melahim e sqaron kt duke thn: Ql-limi i t parve tan t mir n t mjatuarit vetm me kt pjes t hadithit (q ka t bjme nxjerrjen e gabimtarve t umetit nga Zjarri), ka qen kundrprgjigjja ndaj Hauarix-hve dhe atyre q i ndjekin ata prej Mutezilitve, t cilt kan mohuar daljen e kujtdo ngaZjarri, pasi ai t ket hyr n t, sepse kjo pjes e hadithit sht kundrprgjigje e qart ndajbidatit t tyre q kundrshton hadithet.Sh.P.48 Muslimi 1/188, kreu i Besimit, nnkreu: Fjala e t Drguarit t Allahut: Un jam i pari injerzve q ndrmjetsoj pr t hyr n Xhenet.4 Reerenca e msiprme.


29/90


jam un pr kt, un isha mik i Allahut pas disa t tjerve, shkoni te Musai, tcilit Allahu i olivet me al! Ata shkojn te Musai dhe ai u thot: Nuk jam un

pr kt, shkoni tek Isai, Fjala e Allahut dhe shpirti i krijuar prej ij, dhe Isai u

thot: Nuk jam un pr kt, dhe i shkojn Muhamedit , i cili ngrihet dhe i jepetleje50.Kto hadithe dhe t tjera si kto na argumentojn se Muhamedi , shti pari i ndrmjetsuesve pr banort e Xhenetit pr t hyr n t. N ktkndvshtrim, ky lloj Sheati sht i veant pr t . Ibn ejmije thot prkt lloj Sheati dhe at para ktij: Kto dy lloje t Sheatit jan t veantapr Muhamedin . Sikurse i Drguari yn, Muhamedi sht i pari qkrkon hapjen e ders s Xhenetit, e cila m pas i hapet, po ashtu edhe i pari

umet q do t hyj n Xhenet prej popujve sht umeti i tij51

Ebu Hurejra (Allahu qot i knaqur me t) tregon se i Drguari i Allahutkathn: Ne jemi umeti i undit (n Dynja), t part n Ditn e Kijametit, t partq hyjm n Xhenet52. Kjo sht nj nga mirsit, bujarit dhe przgjedhjae Allahut t Lartsuar pr kt umet, umetin e Muhamedit, vuls sLajmtarve, prijsit dhe t nderuarit t t parve dhe t mvonshmve.

3- Shefati pr lehtsimin e dnimit t atij q e ka merituar

Ky Sheat sht i veant pr t Drguarin e Allahut , t cilin do ta bj prxhaxhain e tij, Ebu alibin. Argumenti pr kt sht ajo q transmetohet nSahihun e Buhariut dhe t Muslimit nga Ibn Abasi (Allahu qot i knaqurme t) i cili ka thn: O i Drguari i Allahut! A i ka br dobi Ebu alibitakti q ai t mbronte dhe zemrohej pr ty? Ta: Po, ai sht n Zjarrinq i mbrrin deri te kyet e kmbve dhe po mos t isha un (shkak), ai do tqndronte n undin e tij (Zjarrit)53

Ebu Seid el-Hudriu (Allahu qot i knaqur me t) tregon se i Drguarii Allahut , kur sht prmendur n pranin e tij Ebu alibi, ka thn:Ndoshta i bn dobi Sheati im n Ditn e Kijametit, dhe vihet n Zjarrin qi mbrrin deri te kyet e kmbve, prej t cilit do ti vlojn trut.54 Nga kjodel se shkaku i Sheatit t t Drguarit t Allahut pr xhaxhain e tij n50 Muslimi 1/186.51 Fetaua 3/14.52 Muslimi 2/585, kreu i Xhumas, nnkreu: Udhzimi i ktij umeti pr ditn e Xhuma.53 Buhari 4/24, kreu i vlerave t Ensarve, nnkreu: Historia e Ebu alibit; Muslimi1/15, kreu i Besimit, nnkreu: Sheati i t Drguarit t Allahut pr Ebu alibin. Shprehjasht e Muslimit.54 Reerenca e msiprme.


30/90


lehtsimin e dnimit, sht se ai e mbrojti dhe e ndihmoi at. Duke pasurkshtu edhe dnimin m t leht t banorve t Zjarrit. Ibn Abasi (Allahuqot i knaqur me t dy) tregon se Muhamedi , ka thn: Dnimin m

t leht prej banorve t Zjarrit e ka Ebu alibi, q do t vesh kpuc prej zjarri,prej t cilave do ti vlojn trut.55 Duhet t dim mir se ky Sheati nga i cili dot ket dobi Ebu alibi, duke qen jobesimtar (kar), sht pr lehtsimin ednimit dhe jo pr nxjerrjen e tij nga Zjarri (pr kt shtje do t itet mme hollsi).

4- Shefati n rritjen e shkallve t Xhenetit pr disa banor t tij

Argumenti pr kt, si thot Ibn Kethiri56

, sht ai q transmetohet nhadithin e Ebu Musa El Eshariut (Allahu qot i knaqur me t), n tcilin thuhet se Muhamedi e ka drguar xhaxhain e Ebu Muss, Ebu Amirin(Allahu qot i knaqur prej tij), n krye t nj ushtrie pr n Eutas, ku EbuAmiri u godit nga nj shigjet n gjurin e tij dhe ai i thot Ebu Muss: Odjali i vllait tim! Nisu pr tek i Drguari i Allahut , dhe bji selam prejmeje. Tuaji se Ebu Amiri krkon prej teje q t'i lutesh Allahut q t m al!Ebu Musa thot: Pastaj Ebu Amiri m caktoi n krye t ushtris, jetoi pak

dhe pastaj vdiq. Sapo u ktheva tek i Drguari i Allahut , hyra tek ai dhe enjotova pr ka ndodhi duke i thn: Ebu Amiri ka krkuar t'i lutesh Allahutq ta al. I Drguari i Allahut krkoi uj, me t cilin mori abdes, e pastajngriti duart dhe tha: O Allah! Fale Abijd Ebu Amirin, aq sa pash t bardhne sqetullave t tij, pastaj tha: O Allah! Ngrije at n Ditn e Kijametit mbishum prej krijesave t ua, ose prej njerzve, i thash: Lutu edhe pr mua o iDrguari i Allahut ! Dhe i Drguari i Allahut tha: O Allah! Falja Abdullahibn Kajsit (Ebu Musa) gabimet e tij dhe ute Ditn e Gjykimit n Xhenet.5

Umu Seleme (Allahu qot i knaqur me t) tregon se i Drguari i Allahut , sht lutur pr Ebu Selemen kur vdiq, duke thn: O Allah! Fale EbuSelemen, ngrija shkalln (gradn) me t drejtt dhe t udhzuarit, lr dik pasnga pasardhsit e tij, na al ne dhe at o Zot i botve dhe zgjeroja e ndriojavarrin58. Ky lloj Sheati (pr ngritjen e shkallve n Xhenet) thuhet se sht55 Muslimi 1/16, kreu i Besimit, nnkreu: Ai q ka dnimin m t leht nga banort e Zjarrit.56 Shiko En-Nihaje l Fiteni uel Melahim 2/206. Me kt sht argumentuar edhe ibnKajimi, por mos duke qen i prer, shiko ehdhib Sunen Ebi Daud i ibn Kajimit.5Buhariu 5/101, kreu i Betejave, nnkreu: Beteja e Eutasit; Muslimi 4/143, kreu i vler-ave t sahabve, nnkreu: Vlerat e Ebu Musa El Eshariut dhe Ebu Amir Eshariut.58 Muslimi 2/634, kreu i Xhenazes, nnkreu: Mbyllja e syve t t vdekurit dhe lutja pr tkur e sjellin.


31/90


i veant pr t Drguarin e Allahut 5, si edhe thuhet gjithashtu se nuksht i veant pr t , por ka prparsi n t.60

5- Shefati pr hyrjen n Xhenet pa llogariArgument pr kt sht transmetimi nga Ibn Abasi (Allahu qot i knaqurme t ta), sipas t cilit i Drguari i Allahut , ka thn: Para meje u shaqn

popujt, ku nj proet kaloi me umetin e tij. Pas tij nj proet tjetr e me t disanjerz, e m pas nj proet tjetr e me t dhjet veta, dhe m pas nj proet e met pes veta, e m pas nj proet e me t nj i vetm. Hodha shikimin, kur ja njnumr i madh njerzish, dhe thash: O Xhibril! Ata jan umeti im! Ai tha: Jo, por

hidhe shikimin n horizont, -hodha shikimin, kur ja nj numr akoma m i madh,dhe ai tha: Ata jan umeti yt, shtatdhjet mij veta jan n ball t tyre, nuk ka

pr ta llogari e as dnim. Un: E pse? Ai: Ata nuk mjekoheshin me djegie, as nukkrkonin t shroheshin me ryrje (nga dikush tjetr) as nuk ishin supersticiozdhe te Zoti i tyre mbshteteshin. Ukashe ibn Mihsin iu drejtua dhe i tha:Lute Allahun q t m bj prej tyre! I Drguari i Allahut tha: O Allah!

Bje at prej tyre!, pastaj u ngrit nj tjetr dhe tha: Lute Allahun q t mbj (edhe mua) prej tyre! Ai tha: a kaloj pr tUkashe.61

Gjithashtu transmetohet nga Ebu Hurejra q thot se ka dgjuar t Drguarine Allahut , t thot: Do t hyj n Xhenet nj grup prej shtatdhjet mijvetsh, ytyrat e tyre ndriojn si drita e Hns kur sht e plot, dhe ngrihetUkashe...62Imran ibn Hasijn (Allahu qot i knaqur me t) tregon se i Drguari i Allahut , ka thn: Shtatdhjet mij vet nga umeti im do t hyjn n Xhenet pallogari, i than: e kush jan ata o i Drguar i Allahut? Ai tha: Jan ata qnuk mjekoheshin me djegie63. N disa libra hadithesh transmetohet nga

Ebu Umame el-Bahiliu (Allahu qot i knaqur me t) q thot se ka dgjuart Drguarin e Allahut , t thot: Zoti im m ka premtuar se do t us n

Xhenet shtatdhjet mij vet nga umeti im. Pr ta nuk ka llogari e as dnim, medo nj mij, shtatdhjet mij (t tjer),.64 Gjithashtu edhe m par sht

5 Fetaua 14/3; Leuamia El-Enuar 2/211.60 Shiko Ealam es-Sunne el-Menshura i Hadh El Hakemi .116.61 Buhari /1, kreu i Rikak, nnkreu: Do t hyjn n Xhenet 0 mij vet pa dhn llog-ari, Muslimi 1/1, kreu i Besimit, nnkreu: Argumenti pr hyrjen e disa grupeve prejmuslimanve n Xhenet, pa dhn llogari dhe pa u dnuar.62 Buhari /1; Muslimi 1/1.63 Muslimi 1/18.64 irmidhiu 4/626, kreu: Prshkrimi i Kijametit, kapitujt e Sheatit dhe thot irmidhiu:


32/90


prmendur hadithi i Ebu Hurejres pr Sheatin e Madh, ku n undin e tijthuhej: ...O Muhamed! Fut prej umetit tnd at q nuk ka llogari, prej ports sdjatht prej portave t Xhenetit...

6- Shefati pr ata q kan br gjynahe t mdha

Me kt nnkuptohen ata q kan kundrshtuar Allahun, duke qen njsues(t ij), t cilt kan hyr n Zjarr pr shkak t gabimeve (gjynaheve) ttyre. Pr ta bn Sheat i Drguari i Allahut , dhe t tjer prve tij, meqllim q t dalin nga Zjarri pasi kan hyr. Prej argumenteve q mbshtesinkt lloj Sheati, sht ai q transmetohet nga M'abed ibn Hilal el-Unezi,

i cili thot: U grumbulluam disa vet nga banort e Basras dhe shkuamtek Enes ibn Maliku, me vete kishim dhe nj t besuar t tij q ta pyesterreth hadithit t Sheatit, ndrkaq ai gjendej n shtpin e tij dhe po altenamazin e Duhas. I morm leje dhe na lejoi. Duke qen ulur n shtratin etij, i tham t besuarit t tij: mos e pyet pr asgj para hadithit t Sheatit,dhe i tha: O Ebu Hamza! Kta jan vllezrit e tu (n Islam) prej banorvet Basras, kan ardhur te ti pr t t pyetur rreth hadithit t Sheatit. Enesitha: Na ka rryer i Drguari i Allahut , duke thn: Kur t ndodh Dita e

Kijametit, do t vrshojn njerzit mbi njri-tjetrin e do ti shkojn Ademit e do tithon: ndrmjetso pr ne te Zoti yt, dhe ai do tu thot: nuk m takon mua ajo,

por shkoni tek Ibrahimi, sepse ai sht miku i (Allahut) t Gjithmshirshmit. Ishkojn Ibrahimit dhe ai u thot: nuk m takon mua ajo, por shkoni te Musai,sht ai q i ka olur vet Allahu. I shkojn Musait dhe ai u thot: nuk m takonmua ajo, por shkoni tek Isai, ai sht shpirti i krijuar prej Allahut dhe Fjala e ij.

I shkojn Isait dhe ai u thot: nuk m takon mua ajo, por shkoni te Muhamedi, dhe ata m vijn mua e u them: un jam pr t dhe krkoj leje tek Allahu. M

jepet leja dhe Ai m rymzon dhe un e alnderoj me al q nuk i di tani, ealnderoj me to dhe bie pr n sexhde, e thuhet: O Muhamed! Ngrije kokn,thuaj e do t dgjohesh, krko e do t t jepet, ndrmjetso e do t t lejohet tndrmjetsosh. Tem: O Zot! Umeti im, umeti im. Tuhet: Nisu dhe nxirr prej tijat q ka n zemr besim sa kokrra e elbit65, nisem dhe e bj kt, pastaj kthehemdhe e alnderoj (Allahun) pastaj bie pr n sexhde dhe thuhet: O Muhamed!

Ky sht hadith hasen garib; Ibn Maxheh 2/1433; Ahmedi 5/268; Sheh Albani thot: Isnadisht sahih (shiko: Mishkat el-Mesabih e ebrizit. 3/1542).65 Ibn Huzejme thot se kuptimi sht: Disa prej atyre q kan n zemr kt mas besimi,sepse t tjer prve t Drguarit t Allahut , do t ndrmjetsojn gjithashtu. ShikoKitab et-euhid 2/28,2.


33/90


Ngrije kokn, thuaj e do t dg johesh, krko e do t t jepet, ndrmjetso e do tt lejohet t ndrmjetsosh. Tem: O Zot! Umeti im, umeti im. Tuhet: Nisu dhenxirr prej tij k ka besim n zemrn e tij sa nj grimc apo sa nj kokrr sinapi

(hardel), nisem dhe e bj kt, pastaj kthehem dhe e alnderoj (Allahun) pastajbie pr n sexhde. Tuhet: O Muhamed! Ngrije kokn dhe ol t dgjohesh,krko dhe do t t jepet, ndrmjetso dhe do tt lejohet t ndrmjetsosh. Tem:O Zot! Umeti im, umeti im. Dhe thot: Nisu dhe nxirr prej tij k ka besim n

zemrn e tij sa grimca m e vogl e sinapit, nisem dhe bj kt. Sapo dolm ngashtpia e Enesit, u thash disa prej shokve sikur t kalonim nga Hasan ElBasri. Ai ndodhet i shehur n shtpin e Ebu Halies,66 shkuam tek ai, idham selam dhe na dha leje. I tham: O Ebu Seid! Erdhm te ti pasi ishim te

vllai yt (n e) Enes ibn Maliku, e nuk kemi dgjuar si ajo q na rreu rrethSheatit. Ai: Pa h, m tregoni. Ne i treguam hadithin aq sa e dgjuam dhe aitha: Vazhdoni. Ne: Nuk na rreu m shum se kaq. Ai: M ka rryer mua- kur ai ishte m i ri - para njzet vjetsh, e nuk e di a ka harruar apo nuk ika plqyer q t mbshteteni (te ky hadith). Ne: O ebu Seid! Na trego! Qeshidhe tha: Njeriu nga natyra e tij sht i nxituar, nuk jua prmenda vetmse dua tjua tregoj. M ka rryer ar ju ka treguar juve, tha (dhe ky shtvazhdimi i hadithit): pastaj kthehem pr t katrtn her dhe e alnderoj me

kto alnderime, pastaj bie pr n sexhde dhe thuhet: O Muhamed! Ngrijekokn, thuaj e do t dgjohesh, krko e do t t jepet, ndrmjetso e do t tlejohet t ndrmjetsosh. Tem: O Zot! M lejo t ndrmjetsoj pr at q kathn LA ILAHE ILALLAH. Tot (Allahu): Pasha Fuqin, Lavdin, Pushtetindhe Madhshtin ime, do t nxjerr prej tij (Zjarrit) kush ka thn: LA ILAHE

ILALLAH.6Enes ibn Maliku tregon se i Drguari i Allahut , ka thn: Allahu do ti

grumbulloj njerzit n Ditn e Kijametit dhe ata do t thon: sikur t krkonim

ndrmjetsim te Zoti yn sa t na heq nga vendi q ndodhemi. Ta: i shkojnAdemit... , derisa i Drguari i Allahuttha: "... dhe m vijn mua e un i krkojAllahut leje, kur e shikoj At, bie n sexhde dhe m l kshtu sa do Ai, pastaj mthuhet: ngrije kokn, krko e do t t jepet, ol e do t dgjohesh, ndrmjetsoe do t t lejohet ndrmjetsimi. E ngre kokn, alnderoj Zotin tim me al qmi mson Ai, pastaj ndrmjetsoj dhe m vendos (cakton) nj ku (njerzish),66 Hasen Basriu ka qen i shehur n shtpin e ebu Halies q t mos binte n dorn eHaxhaxh ibn Jusu, ndrsa vet ebu Halia sht Haxhaxh ibn Iban el-Basriu.(Shiko Fethel-Bari 13/46; Sherh Sahih Muslim i Neveviut 3/64).6 Buhari 8/202, kreu i euhidit, nnkreu: Sheati i Zotit t Lartmadhruar n Ditn eKijametit me t Drguarit e t tjer ve tyre; Muslimi 1/182, kreu i Besimit. Shprehja shte Buharit.


34/90


pastaj i nxjerr nga Zjarri dhe i us n Xhenet, pastaj kthehem dhe bie n sexhdenjlloj (si n t tretn her apo t katrtn), aq sa nuk mbetet n Zjarr vese ai qka mbajtur Kurani.68, d.m.th. ve ata q e kan merituar qndrimin n t.

Imran ibn Hasijn (Allahu qot i knaqur me t dy) se i Drguari i Allahut, ka thn: Nj numr njerzish do t dal nga Zjarri me Sheatin e Muhamedit , dhe hyjn n Xhenet, e kshtu do t quhen Xhehenemijun69.Enes ibn Maliku prcjell se i Drguari i Allahut , ka thn: Sheati im sht

pr ata nga umeti im q kan br gjynahe t mdha0.Gjithashtu pr kt shtje transmetohen hadithe nga Xhabir ibn Abdullahdhe Abdullah ibn Umer. Abdullah ibn Umeri (Allahu qot i knaqur me ta)transmeton se i Drguari i Allahut , ka thn: M sht dhn t zg jedh

ndrmjet Sheatit, ose t hyj gjysma e umetit tim n Xhenet, dhe un zgjodhaSheatin, sepse ai sht m i prgjithshm dhe m i mjatueshm.A mendonise (Sheati) sht vetm pr besimtart e devotshm? Jo, por ai sht dhe pr

gabuesit dhe mkatart1.Pr sa u prket haditheve q kaluan dhe t tjera prve tyre, sahabt, tabiintdhe t gjith dijetart e muslimanve kan rn dakord dhe nuk e mohojnkt (lloj Sheati) vese bidatinjt2, si Hauarixht dhe Mutezilitt (prkt itet me hollsi m pas). Ky lloj i Sheatit nuk sht i veant vetm pr

t Drguarin e Allahut, por sht i prgjithshm pr t, si dhe pr t tjerprve tij nga robrit e Allahut t Lartsuar. Vetm se i Drguari i Allahutsht m parsor dhe askush nuk ndrmjetson prej krijesave t ij n tnjjtn mas q ndrmjetson ai, sepse ai ndrmjetson pr krijesa q nuk edi numrin e tyre ve Allahu3. Ndrkaq, edhe m par kemi prmendur disahadithe q mbshtesin kt q tham.

68 Buhari /203, kreu i Rikak, nnkreu i cilsis s Xhenetit dh Zjarrit; Muslimi 1/180,kreu i Besimit.

6 Reerenca e msiprme e Buhariut.0 Ebu Daud 5/106, kreu i Sunetit, nnkreu i Sheatit; irmidhiu 4/625, kreu i prshkrimitt Kijametit /11 dhe thot: Ky hadith sht hasen sahih garib nga kjo an; Imam Ahmedi3/213; Ibn Huzejme n Kitab et-euhid 2/651; etj. Ibn Kethiri thot: Isnadi i ktij hadithisht sahih sipas kushteve t Buharit dhe Muslimit (esiri i ibn Kethirit 1/488) dhe thotAlbani: Hadithi sht sahih me drejtimet e tij (Kitab es-Sunneh e ibn Ebi Asim me komentete Albanit).1 Imam Ahmedi n Musned 2/5; Sabuni n Akiden e seleve .260; Bejhekiu n Kitabel-Itikad .202; El Lalikai n Sherh el-Usul 6/1104. Mundhiriu thot: E transmeton Ah-medi dhe aberani dhe isnadi sht i mir (ergib ue erhib 4/448). Etj.2 Shiko Sherh el-Usul i El Lalikai-t 6/108; Fetaua 1/148.3 esiri i ibn Kethirit 3/65; Mearixh el-Kabul i El Hakemi- t 2/261; Kijametul Kubra iUmer El Eshkar .10.


35/90


shtje: A prshin ky lloj i Sheatit at q ka merituar Zjarrin, pr t moshyr n t?

Po t meditojm n hadithet e siprprmendur, q asin n shtjen eSheatit pr ata q kan br gjynahe t mdha, do t gjejm se kto hadithendahen n dy kategori:a)-Hadithe q tregojn vetm pr Sheatin n nxjerrjen e gabuesve ngaZjarri, pasi kan hyr n t.b)- Hadithe q jan t prgjithshme rreth Sheatit, i cili bhet pr ata qkan br gjynahe t mdha pa prcaktuar se a kan hyr n Zjarr apo jo, si

p.sh. hadithi: Sheati im sht pr ata q kan br gjynahe t mdha nga umetiimetj., t ngjashm me t.Ndoshta ai q pohon pr Sheatin, i cili bhet pr ata q kan merituarZjarrin pr t mos hyr n t, sht bazuar mbi ann prgjithsuese tktyre haditheve. Imam Ibn Kethiri sht argumentuar n librin e tij En-Nihaje l-Fiteni uel-Melahim pr ndodhin e ktij lloj Sheati, me dyhadithe4, t cilat i transmeton nga Ebu Bekr ibn Ebi Dunja. Hadithi i partransmetohet nga Abdullah ibn Abasi, sipas t cilit i Drguari i Allahutka

thn: Pr t Drguarit n Ditn e Kijametit do t ngrihen minbere (podiume)t arta, mbi t cilat ata do t ulen.Un nuk do t ulem n minberin tim, por do tqndroj n kmb para Allahut t Lavdishm,i ngritur pr umetin tim, nga rikase mos m drgojn n Xhenet dhe umeti im ngelet pas, pastaj do t them: O Zot!Umeti im, e Ai thot: O Muhamed, e ar do q t bj me umetin tnd?I them: O

Zot, shpejtoje llogarin e tyre, e Allahu urdhron dhe bhet llogaria e tyre, ku ngat cilt ka q hyjn n Xhenet me mshirn e Allahut e nga ata q hyjn n t meSheatin tim. E do t vazhdoj t ndrmjetsoj derisa m jepet nj grup me njerz,

t cilt ishin nisur pr tu drguar n Zjarr, e Maliku, roja i Xhehenemit, do tthot: O Muhamed, nuk le vend pr zemrimin e Zotit ndaj umetit tnd5.Ndrsa hadithi i dyt transmetohet nga Minhal ibn Amiri se Abdullah ibn

4 Kto dy hadithe jan t dobta, sikurse do t vij sqarimi i ksaj shtjeje inshallah.5aberani n Kebir 10/385, n Ueset (Mexhmea el-Bahrejni) 8/11; me kt shprehje ar-sisht e ka transmetuar edhe Hakim n Mustedrek 1/66, kreu i Besimit, dhe thot: Kyhadith e ka isnadin t vrtet vetm se Buhariu dhe Muslimi nuk mbshteten te Muhamedibn Tabit el-Benani, e ai ka pak hadithe, i mbledh ato, e vet hadithi sht garib n shtjene Sheatit. Buhariu dhe Muslimi nuk e kan transmetuar kt hadith. E mbyll Dhehebiuduke thn: E kan konsideruar t dobt (d.m.th. el-Benanin) jo m pak se nj dhe hadithisht munker; .; Hejthemiu thot: n t sht Muhamed ibn Tabit e ai sht i dobt,Mexhmea ez-Zeuaid 10/380.


36/90


Harithi i ka thn se i Drguari i Allahuti ka thn: Do t kaloj te disa njerzt umetit tim, pr t cilt ishte dhn urdhr q t uteshin n Zjarr, e ata thon:O Muhamed, ta krkojm ty Sheatin. Ai: I urdhroj engjjt t ndalojn me ta

dhe nisem e krkoj leje pr te Zoti im i Lavdruar. M jepet leje, bie n sexhde dhethem: O Zot, pr disa nga umeti im ke dhn urdhr q t uten n Zjarr. Allahuthot: Nisu dhe nxirr prej tyre at q do Allahu t nxjerrsh, pastaj thrrasinata q mbetn: O Muhamed, ta krkojm ty Sheatin, kthehem pr te Zoti imdhe krkoj leje. M jepet leja bie n sexhde dhe Ai thot: Ngrije kokn, krko e dot t jepet, ndrmjetso e do t t lejohet t ndrmjetsosh. Ngrihem e lavdroj

Allahun me lavde q nuk i ka br kush, pastaj them: pr disa nga umeti im shtdhn urdhr t uten n Zjarr, e Ai thot: Nisu dhe nxirr prej tyre kush ka thn

LA ILAHE ILALLAH. Dhe them: edhe kush ka n zemr besim sa nj kokrr are.Ai thot: O Muhamed, kjo nuk sht pr ty, kjo sht pr Mua. Ta: nisem e nxjerrat q do Allahu mbesin disa q hyjn n Zjarr dhe banort e Zjarrit i lndojnme al duke u thn: ju ishit q adhuronit Allahun dhe nuk i bnit shok Atij,e ndrkaq Ai ju uti n Zjarr. Ta: ata pikllohen pr kt gj e Allahu drgonnj melek, ku n njrin krah t tij kishte uj me t cilin sprkat n Zjarr dhe nukmbetet kush nga ata q kan thn LA ILAHE ILALLAH, vese bie n ytyrne tij nj pik uji, tha: e ata njihen (dallohen) me t dhe banort e Zjarrit do ti

ken zili, pastaj ata dalin dhehyjn n Xhenet, ku u thuhet: nisuni! Ata shkojnsi mysar te njerzit (n Xhenet) dhe nse t gjith do t shkonin te nj i vetm(si mysar), do t kishte vend pr ta, e kshtu do t quhenMuxherredin (t

zhveshurit)6. Ibn Kethiri thot: Ky kontekst tregon pr shtimin e Sheatitderi n tri her pr ata q meritojn t uten n Zjarr, me qllim q t moshyjn n t, duke qen kuptimi i als nxirr-shpto, me argument alne t Drguarit t Allahut pas ksaj: ... dhe mbesin disa q hyjn n Zjarr ...E Allahu e di m s miri.

Ndrkaq nuk jam ndaluar n hadithe t tjera q i prkasin ksaj shtjeje.Nga ata q e kan mbshtetur kt lloj Sheati, i cili bhet pr at q kamerituar utjen n Zjarr pr shkak t gjynaheve t tij, sht imam Neveviu8,

6Ky hadith sht i dobt pr shkak t irsal-it (prcjellsve) t tij, n isnad ndodhet Ismailibn Abid ibn Ebi Kerimeh, pr t cilin ebu Bekr Xheabi ka thn se rren nga Muhamedibn Seleme udira (ehdhib et-ehdhib 1/318,31) dhe ai sht transmetuesi prej tij n ktisnad. En-Nihaje i ibn Kethirit 2/203-206.8 Komenti i Sahih Muslimit 3/35,58.


37/90


Ibn ejmije, Ibn Haxheri80, Muhamed Searini81, Allahu i mshirot tgjith. Ndrsa nga ata q kan abstenuar n kt shtje, sht imam IbnKajim, i cili thot: Pr kt lloj t Sheatit nuk kam ndeshur deri tani n

ndonj hadith q t jet argument pr kt82

.Ndoshta t abstenuarit n kt shtje q ka t bj me prshirjen ose jot Sheatit pr ata q kan merituar Zjarrin, pr t mos hyr n t, si dhemosqenia i prer dhe i sigurt pr ndodhin e tij, sht m parsor. Kjo prshkak t mos saktsis s haditheve t qarta n kt shtje, me t cilat uargumentuan ata q e mbshtetn kt lloj Sheati.

shtje: A do t ndrmjetsoj i Drguari i Allahut pr ata q punt e

mira dhe t kqija i kan t barabarta?

Disa dijetar prmendin se nga llojet e Sheatit t t Drguarit t Allahut sht edhe ai q i jan barazuar punt e tij t mira me t kqijat, meqllim q t hyj n Xhenet. Imam Ibn Kethiri e ka mbshtetur kt llojSheati n librin e tij En-Nihaje, por ai nuk ka prmendur argument83.Gjithashtu edhe Ibn Haxheri84 e ka mbshtetur kt lloj t Sheatit, ku pasika prmendur llojet e tij, thot: M sht br e qart pas nj shikimi t

gjat se ka Sheat tjetr, e ai sht pr ata q punt e tyre t mira i kan tnjjta me t kqijat, Sheat ky me qllimin q t hyjn n Xhenet. Pastajthot: E ajo q e mbshtet kt sht thnia q transmeton aberani ngaIbn Abasi (Allahu qot i knaqur me t dy), i cili ka thn: Ata q rendin

pr t br t mira(besimtari q ka kryer detyrimet, t plqyerat, si dhe isht larguar haramit dhe veprave t paplqyera) do t hyj n Xhenet pallogari, ndrsa I mesmi (ai q ka kryer punt e detyrueshme, ka ln tndaluarat dhe mund t ket ln disa t plqyeshme e t ket br disa pun

t paplqyera), do t hyj n Xhenet me mshirn e Allahut, e ndrsa ai qi ka br padrejtsi vetvetes(ai q ka ln disa pun t detyrueshme dhe kakryer disa t ndaluara) dhe ata q do t qndrojn n Ara, do t hyjn n(Xhenet) me ndrmjetsimin e t Drguarit t Allahut85

Fetaua 3/14.80 Feth el-Bari 11/211.81 Leuamia el-Enuar 2/211.82 ehdhib es-Sunen i ibn Kaimit /134.83 En-Nihaje 2/204.84 Feth el-Bari 11/428.85 aberani n Muxhem el-Kabir 11/18. Imam Dhehebiu thot n librin Mijzan el-Itid-al 4/211: Musa ibn Abdurrahman Tekau nuk sht i besueshm, ibn Hibani ka thn pr


38/90


Ibn Haxheri nuk ka olur rreth zinxhirit t ktij transmetimi nga Ibn Abasi,ndrsa Hejthemiu thot se n t ka gnjeshtar86. Kshtu q ky transmetimsht i papranueshm dhe nuk mund t mbshtetesh n t. Ndrsa ata q

do t qndrojn n Ara, mendimi m i drejt pr ta sht se i kan baraspunt e mira me ato t kqija, kshtu q punt e mira i kan br t moshyjn n Zjarr, ndrsa ato t kqijat i kan br q t mos uten n Xhenet,duke qndruar pr nj koh n Ara, i cili sht nj mur ndrmjet Xhenetitdhe Zjarrit. M pas ata urdhrohen t uten n Xhenet8. N suren Arasht prmendur dika nga lajmi i tyre n aln e Allahut: Nj mur do tindaj ata, ndrsa n lartsit e tij do t ndodhen njerz, t cilt i njohin t dyja

palt sipas tipareve. (Ara :46).

Prve hadithit q prmend Ibn Haxheri dhe pr t cilin olm m posht,nuk kam hasur ndonj hadith q vrteton kt Sheat t t Drguarit tAllahut. Allahu e di m s miri.

Nnkreu i dyt

Ndrmjetsuesit e tjer prve Muhamedit .N nnkreun e par treguam pr llojet e Sheatit t Muhamedit , si dhe

Allahu i Lartsuar do t lejoj q t tjer prve t Drguarit t ij88

tundit, t bjn Sheat Ditn e Kijametit. Ndrsa nnkreu i dyt do t jeti veant pr qartsimin e llojeve t ktyre ndrmjetsuesve nn dritn eargumenteve t vrteta, dhe kjo si vijon:

1-Shefati i Melekve (Engjjve):Argument pr kt sht ala e Allahut: Dhe sa Melek ka n qiej,ndrmjetsimi i t cilve nuk vlen, vetm pasi Allahu t ket dhn lejen pr at

q dshiron. (En-Nexhm: 26).t: sht gnjeshtar i madh (dexhal), ka sajuar nj kapitull n tesir sikur ta transmetonteibn Xhurejxhi nga Ata nga ibn Abasi, ku ibn Adij thot: hadithi sht munker.86 Hejthemiu thot: E transmeton aberani n Kebir dhe n Euset me shkurtime, nt (zinxhirin e transmetimit) ndodhet Musa ibn Abdurrahman Senani, e ai sht edaa (qgnjen n hadithe). Mexhmea ez-Zeuaid 10/38.8 Kitab El-Bath uen-Nushur i Bejhekiut .81-8; esiri i Kurtubiut /211; esiri i ibnKethirit 2/21; Feth el-Bari 11/428.88 Pr kt arsye dhe Allahu e di m s miri. N ajetet e Sheatit n Kuran ka ardhur alaShuaa (Ndrmjetsues) n numrin shums, me shqiptim ose me kuptim si n ajetet: dhenuk u vlen atyre Sheati i ndrmjetsuesve (Muddethir 48), kush sht ai q ndrmjetsontek Ai (Allahu) prve se me lejen e ij (Bekare 255). Marr nga libri Akidja e Besimtarit iEbu Bekr Xhezairit .135 me shkurtime.


39/90


Ndrsa argument nga Suneti sht hadithi q transmetohet nga Ebu Seidel-Hudriu (Allahu qot i knaqur m t), nga i Drguari i Allahut , kuthuhet: dhe Allahu i Madhruar thot: ndrmjetsuan Melekt dhe nuk

mbeti vese Mshiruesi i Mshiruesve8

2- Shefati i t Drguarve t Allahut (Lavdrimet, Paqja dhe Shptimi iAllahut qoshin mbi ta)Argument pr kt sht hadithi i msiprm i Ebu Seid el-Hudriut, ku thuhet: dhe Allahu i Madhruar thot: ndrmjetsuan Melekt, ndrmjetsuan edhet Drguarit 0

3- Shefati i besimtarveArgument pr kt sht hadithi i msiprm ku gjithashtu thuhet: derisabesimtart shptojn nga Zjarri, pasha At q shpirti im sht n Dorn e ij,

prkushtimi i ndonjrit prej jush n dynja n lutjen ndaj Allahut q ti kthejt drejtn q ia ka shkelur dikush tjetr, nuk sht m i madh se prkushtimi ibesimtarve n lutjen ndaj Allahut q t ndrmjetsojn n Ditn e Kijametit

pr vllezrit e tyre (besimtar) q kan hyr n Zjarr, duke thn: O Zoti yn,ata kan agjruar me ne, po kshtu aleshin dhe bnin Haxhin. E atyre u thuhet:

nxirrni (nga Zjarri) ata q njihni prej tyre dhe Zjarrit i ndalohet tua djegytyrat, ndrkaq nxjerrin shum njerz q i kishte prpir Zjarri derin gjysmt krcirit, e disa t tjer deri n gjunj, pastaj thon: O Zoti yn, nuk mbeti nt njeri nga t cilt na urdhrove (t nxirrnim), e Allahu thot: kthehuni dhe k

gjeni q n zemrn e tij ka (vepr) t mir sa masa e nj dinari, nxirreni.Kshtunxjerrin shum njerz dhe pastajthon: O Zoti yn, nuk lam njeri pa nxjerr ngaata q na urdhrove, pastaj (Allahu) thot: kthehuni dhe k g jeni q n zemrn etij ka (vepr) t mir sa gjysma e dinarit, nxirreni. Kshtu nxjerrin shum njerz

dhe pastaj thon: O Zoti yn, nuk lam n t njeri nga ata q na urdhrove pr tnxjerr, pastaj (Allahu thot): kthehuni dhe k gjeni q n zemrn e tij ka (vepr)t mir sa nj grimc, nxirreni. Kshtu nxjerrin shum njerz dhe pastaj thon:O Zoti yn, nuk lam n t (njeri q t ket br vepr) t mir, dhe Ebu Seid el-Hudriu thoshte: nse nuk m besoni me kt hadith, lexoni po t doni (aln e

Allahut): Sigurisht q Allahu nuk bn padrejtsi as sa nj thrrmij, por nse kapun t mir t br, Ai e dyshon at dhe jep prej ij shprblim t madh(En-Nisa: 40).

Allahu i Madhruar gjithashtu thot: ...ndrmjetsuan Engjjt, ndrmjetsuan8 Ka kaluar reerenca e ktij hadithi.0 Ka kaluar reerenca e ktij hadithi.


40/90


t Drguarit, ndrmjetsuan edhe besimtart dhe nuk mbetet vese Mshiruesi iMshiruesve 1. Gjithashtu ky lloj Sheati mund t argumentohet me ktohadithe: Ebu Seid el-Hudriu transmeton se i Drguari i Allahut ka thn:

Prej umetit tim ka q do t ndrmjetsojn pr bashksi t mdha (njerzish),e prej tyre ka q do t ndrmjetsojn pr nj s, q do t ndrmjetsojn pr njgrup njerzish92e q do t ndrmjetsojn pr nj njeri t vetm, derisa t hyjnn Xhenet3.Ebu Umame (Allahu qot i knaqur me t) tregon se ka dgjuar t Drguarine Allahut t thot: Do t hyjn n Xhenet me ndrmjetsimin e nj burri tvetm q nuk sht i drguar (nga t Drguarit e Allahut), aq (njerz) sa dy setRabia dhe Mudar, ose aq njerz sa ka njri nga set Rabia dhe Mudar 4

Abdullah Ibn ebi Xheda (Allahu qot i knaqur me t) tregon se ka dgjuarMuhamedint thot: Do t hyjn n Xhenet me Sheatin e nj burri t vetmnga umeti im, m shum njerz sesa si Beni emim, than: O i Drguar i Allahut, (me Sheatin e tjetr kujt) prve teje? Ai tha: Po, prve meje5Enes ibn Maliku (Allahu qot i knaqur me t) transmeton se i Drguarii Allahut ka thn: Nj burr q do t ndrmjetsoj pr dy burra, tre, sidhe nj burr pr nj6. Pra, besimtart do t ndrmjetsojn n Ditn eGjykimit dhe sa m shum besim dhe devotshmri ka besimtari, aq m ar

Sheatit sht ai pr vllezrit e tij besimtar, si dhe e kundrta. Pr ktarsye transmetohet n Sahihun e Muslimit nga Ebu Derdai (Allahu qot iknaqur me t) se i Drguari i Allahut ka thn: Ata q mallkojn, nuk dot jen dshmitar e as ndrmjetsues n Ditn e Gjykimit

4- Shefati i dshmorve (shehidve)Nga argumentet q e mbshtesin kt lloj Sheati, sht hadithi qtransmeton Mikdam ibn Muid Jekrebiu (Allahu qot i knaqur me t) se i

1 Ka kaluar reerenca e nj pjese t ktij hadithi dhe shprehja sht e Muslimit.2 Grup prej dhjet deri n dyzet vet.3 irmidhiu 4/62, kreu i Prshkrimit t Kijametit dhe thot se hadithi sht hasen;Imam Ahmedi 3/20,63; Ibn Huzejme n euhid 2/636.4 Ahmedi 5/25,261,26 dhe thot Mundhiriu: e transmeton Ahmedi me isnad t mir nergib ue erhib 4/445.5 irmidhiu 4/626, kreu i prshkrimit t Kijametit dhe thot se hadithi sht hasen sa-hih garib. Albani ka thn se senedi sht sahih (Mishkatul Mesabih 3/1558); Ibn Maxheh2/1442; Ahmedi 3/41; Bejhekiu n Dalail en-Nubueh 5/ 38 .6 Ibn Huzejme n euhid 2/45 dhe thot Hejthemiu: E transmeton Bazari dhe trans-metuesit jan shih (Mexhmea ez-Zeuaid 10/382). Muslimi 4/2006, kreu i bamirsis, lidhjes aresnore dhe edukats, nnkreu i ndalessndaj mallkimit t kashve e t tjera ve tyre.


41/90


Drguari i Allahutka thn: Pr shehidin (dshmorin), tek Allahu ka gjashtcilsidhe n undin e hadithit thuhet: ... dhe i jepet leje t ndrmjetsoj prshtatdhjet njerz nga t armit e tij8.

Ebu Derdai prcjell se i Drguari i Allahutka thn: Shehidi ndrmjetsonpr shtatdhjet vet nga t armit e tij.Uthman ibn Aan (Allahu qot i knaqur me t) prcjell se i Drguari iAllahutka thn: re do t ndrmjetsojn n Ditn e Gjykimit: t Drguarit(e Allahut), dijetart pastaj shehidt100.

5- Shefati i fmijve t besimtarveNga argumentet q mbshtesin Sheatin e mijve pr prindrit e tyre

besimtar n Ditn e Gjykimit, sht transmetimi nga Ebu Hisani, i cilithot: I thash Ebu Hurejrs se mua m kan vdekur dy djem dhe ar dot na rresh nga i Drguari i Allahut q t na knaqen shpirtrat n lidhjeme ata q na kan vdekur? Ta: Fmijt e tyre (besimtarve) nuk i ndahen

Xhenetit, ndonj prej tyre takon babain e tij - ose tha prindrit e tij - dhe e kapat pr rrobe - ose tha pr dore - si t marr un tani nga cepi i ksaj rrobs tnde,e kshtu nuk ndalon derisa Allahu e ut at dhe babain e tij n Xhenet101.Ebu Hurejra tregon se i Drguari i Allahutka thn: Nse ka dy musliman,

t cilve u vdesin tre mij q nuk kan arritur moshn (e pjekuris), vetm Allahudo ti us ata dhe prindrit e tyre me mirsin e Mshirs s ij n Xhenet. (Ta):u thuhet atyre (mijve): hyni n Xhenet, e ata thon: derisa t vijn prindrittan (duke e prsritur tri her), dhe thon po ashtu, e u thuhet: hyni n Xhenet

ju dhe prindrit tuaj.102

6- Shefati i KuranitEbu Umameh Bahiliu (Allahu qot i knaqur me t) tregon se ka dgjuar

t Drguarin e Allahut t thot: Lexojeni Kuranin, se ai do t vij Ditn8 irmidhiu 4/188, kreu i vlerave t Xhihadit, nnkreu: Shprblimi i Shehidit (dshmorit)dhe thot se ky hadith sht hasen sahih garib; Ibn Maxheh 2/36; Ahmedi 4/131; Axhiriun Sheriah .34. Ebu Daudi 3/34, kreu i Xhihadit, nnkreu: Shehidi ndrmjetson; Axhiriu n Sheriah.350.100 Ibn Maxheh 2/1443, kreu i Zuhdit, nnkreu i prmendjes s Sheatit. Busiriu thot:Ky hadith e ka senedin e dobt pr shkak t dobsis s Alak ibn ebi Muslim, e transmetonBazari n musnedin e tij dhe Ebu Jeala Musiliu n musnedin e tij el-Kebir. Shiko Misbahez-Zuxhaxheh Zeuaid ibn Maxheh3/321.101 Muslim3/202, kreu bamirsis, lidhjes aresnore dhe edukats, nnkreu: Vlera e atijq vdes dhe ka nj mij dhe shpreson me t shprblim tek Allahu.102 Ahmedi 2/510; Nesaiu 4/25. Shprehja sht e Ahmedit.


42/90


e Kijametit t ndrmjetsoj pr at q e ka lexuar. Lexoni dy lulet: (suret) El-Bekare dhe Ali-Imran, se ato do t vijn Ditn e Kijametit sikurse dy re, ose si dygrupe zogjsh t rreshtuar, duke i mbrojtur ata q i kan lexuar.Lexojeni suren

El-Bekare, sepse t punuarit me t sht begati, lnia e saj sht dshprim dhenuk munden dot (ta msojn) magjistart103Ebu Hurejra prcjell se Muhamedi ka thn: Nj sure prej Kuranit metridhjet ajete do t ndrmjetsoj pr at q e ka lexuar, derisa ti alen gabimet:I Lartsuar me madhshti qot Ai, n Dor t t cilit sht Mbisundimi104(surja El-Mulk).

7- Shefati i Agjrimit

Abdullah ibn Amr (Allahu qot i knaqur me t dy) tregon se i Drguarii Allahut ka thn: Agjrimi dhe Kurani ndrmjetsojn pr njeriun Ditne Kijametit, ku Agjrimi thot: O Zot, ia ndalova ushqimin dhe epshet gjatdits, m lejo t ndrmjetsoj pr t, ndrsa Kurani thot: i ndalova gjumin gjatnats, m lejo t ndrmjetsoj pr t! Ta: dhe ata ndrmjetsojn105 Pra prbesimtarin sht detyr t besoj Sheatin e ndrmjetsuesve n Ditn eKijametit, pr t cilt asin argumentet islame, si dhe at q Sheati nukkuzohet vetm tek i Drguari i Allahut, Muhamedi . Imam Searini ka

thn: Duhet t besohet se tjetrkush prve t Drguarit t Allahut nga t Drguarit, engjjt, sahabt, shehidt, t sinqertt dhe ata q Allahui do, do t ndrmjetsojn me gjith pozitn e ndryshme q kan tek Ai,dhe sipas shkalls s ksaj pozite ata do t bjn Sheat. Kt lloj t Sheatite mbshtesin shum argumente e kjo sht nj shtje e mundur, prandajedhe duhet besuar.106

103 Muslimi 1/553, kreu: Namazi i udhtarve, nnkreu: Vlera e leximit t Kuranit dhesures Bekare.104 Ebu Daudi 2/11, kreu i Namazit, nnkreu: Numri i ajeteve; irmidhiu 5/164 dhethot se hadithi sht hasen; Ibn Maxheh 2/1244.105 Ahmedi 2/14; Hakimi n Mustedrek 1/544 dhe thot se hadithi sht sahih sipaskushteve t Muslimit dhe nuk e kan transmetuar at Buhariu dhe Muslimi., si dhe e kaaprovuar Dhehebiu; Albani e ka njohur si hadith shih (Sahih et-ergib ue et-erhib 1/411).106 Leuamia el-Enuar 2/20.


43/90


Kapitulli

i tret


44/90


Allahut i takon gjith

ndrmjetsimi. Atij i prket

Mbizotrimi i qiejve dhe i toks.

Pastaj tek Ai do t ktheheni

(ez-Zumer: ,)


45/90


Kushtet e Shefatit dhe shkaqet me t cilat arrihet

Nnkreu i par

Kushtet e Shefatit: Gjat meditimit t argumenteve bhet e qart se q tndodh Sheati dhe t prtohet prej tij n Ditn e Kijametit, duhet patjetrt plotsohen tri kushte, t cilat jan:A- Leja e Allahut pr ndrmjetsuesin.B- qent Allahu i knaqur me at pr t cilin bhet ndrmjetsimi.C- Allahu nuk knaqet vese prej njsuesve t ij.

Kto kushte i kan vendosur dijetart e Ehli Sunetit n librat e tyre. IbnKajimi i ka quajtur kto kushte shtylla, ku thot: Kto jan tri shtylla ,nuk ka Sheat vese me lejen e ij (Allahut). Ai nuk jep leje vese pr at mealn dhe punn e t cilit Ai sht i knaqur, e nuk knaqet nga ala dhepuna vese me euhidin (njsimin) e ij dhe ndjekjen e t Drguarit t ij10. Shtjellimi i ktyre kushteve me hollsi vjen si vijon:

1.Leja e Allahut pr ndrmjetsuesin: Ajo duhet patjetr pr kdo prej

ndrmjetsuesve n Ditn e Kijametit. Kt e argumenton ala e Allahut:Allahu sht Ai prve t Cilit askush nuk e meriton t adhurohet, i Prjetshmi,as kotje dhe as gjum nuk e kap At. Atij i prkasin gjith sht n qiej e n tok.E kush sht ai q mund t ndrmjetsoj tek Ai prve se me lejen e ij?...(el-Bekare: 255).Nuk ka kush t ndrmjetsoj vetm pasi t jap leje Ai... (Junus: 3). Ju (o njerz) nuk keni asknd tjetr prve Atij si Mbrojts dhe Ndihms, asedhe ndrmjetsues. A nuk do t prkujtoni pra? (es-Sexhde: 4).

Ndrmjetsimi tek Ai nuk sjell dobi vese pr at q Ai lejon (Sebee 23).Pra tek Allahu i Lartsuar askush nuk ndrmjetson vese me lejen e ijdhe Ai sht i Vetmi q zotron Sheatin n Ditn e Kijametit, si thot nKuran: A kan t tjer si ndrmjetsues n vend t Allahut? Tuaju: Edhe sikurata t mos ken uqi mbi asgj dhe t mos mendojn. Tuaju: Allahut i takon

gjith ndrmjetsimi. Atij i prket Mbizotrimi i qiejve dhe i toks. Pastaj tek Aido t ktheheni.(ez-Zumer: 43,44).Pra shtja sht e gjitha n dor t Allahut, si thot n Kuran: Tuaj (o

Muhamed): N t vrtet shtja i takon plotsisht Allahut. (Ali-Imran: 154),Vendimi nuk sht i yti (o Muhamed, por i Allahut) (Ali-Imran: 128).10 Medarixh es-Salikin 1/341.


46/90


Kjo leje lidhet me ndrmjetsuesin, t ndrmjetsuarin si dhe me kohne Sheatit. Me al t tjera, nuk ndrmjetson vese ai q Allahu e lejon tbj Sheat, e ndrmjetsuesi nuk ndrmjetson vese pr at q Allahu i

jep leje si dhe nuk ndrmjetson vese kur t doj Allahu.108

N pjesn e par t librit olm m hollsisht pr llojet e Sheatit qprshinin Melekt, t Drguarit, besimtart, prej atyre q Allahu u lejon tbjn Sheat, po kshtu ndrmjetsojn edhe Agjrimi dhe Kurani. Ndrsat tjer prve ktyre, ndjeksit dhe adhuruesit e t cilve shpresojn prejtyre Sheatin, si p.sh. nga idhujt, nga cilido lloj qoshin, nuk ka Sheat pr taasnjher. Pr kt arsye Allahu thot rreth Dits s Kijametit: At Dit asnjndrhyrje (ndrmjetsim) nuk do tvlej vese pr at q i Gjithmshirshmi ka

dhn leje dhe alae t cilit sht e pranuar prej ij (a-Ha: 10). N komentine Kuranit nga imam Begaviut thuhet: d.m.th., nuk vlen Sheati i askujtprej njerzve vese me lejen e Allahut dhe prej t cilit Ai sht i knaqur mealn e tij, Ibn Abasi thot: d.m.th.: LA ILAHE ILALLAH, e kjo tregon senuk bn Sheat kush tjetr ve besimtarit10.Allahu, duke mohuar pasjen dobi nga idhujt e marr pr zot nga idhujtart,si edhe Sheatin e tyre, sepse ai nuk bhet vese me lejen e ij, thot: Tuaju(o Muhamed ktyre paganve): thirrini ata q ju i pohoni (t jen zota) n vend

t Allahut, ata nuk kan aspak pjes n ndonjrin prej tyre (n qiej ose tok) dheas nuk ka ndonj mbrojts tek Ai pr ta nga mesi i tyre. Ndrmjetsimi tek Ai nuksjell dobi vese pr at q Ai lejon (Sebee: 22,23).Ibn Kajimi ka thn: Allahu i ka shkputur t gjitha shkaqet me t cilatjan kapur t gjith idhujtart, shkputje kjo t ciln e di ai q meditondhe e njeh at q merr prve Allahut dik tjetr si ndihms, mbrojts dhendrmjetsues, ai sht: ... si shembulli i merimangs, e cila ndrton pr veteshtpin e saj, por pa dyshim se m e brishta nga shtpit sht ajo e merimangs.

(el-Ankebut: 41) Dhe Allahu thot: Tuaju (o Muhamed, politeistve,paganve): thirrini ata q ju i pohoni (t jen zota) n vend t Allahut. Praidhujtari e merr dik si t adhuruarin e tij, sepse ai beson se do t ket dobiprej tij, e ndrsa dobia nuk vjen vese nga ai q ka nj nga kto katr cilsi:ose sht zotrues i asaj q i krkon adhuruesi i tij, e nse nuk e zotron,ather sht ortak i zotruesit, e nse nuk sht ortak i tij, sht ndihmsdhe prkrahs i tij, e nse nuk sht ndihms dhe as prkrahs, athersht ndrmjetsues tek ai. Allahu i ka mohuar t katrta kto shkall, duke

kaluar nga m e larta te m e ulta, pra ka mohuar zotrimin, ortakrin,108 Mearixh el-Kabul 2/250.10 esiri i Begaviut 3/232.


47/90


ndihmn dhe ndrmjetsimin e dikujt tjetr ve ij, t cilat i hamendsonidhujtari, si dhe nga ana tjetr ka pohuar nj Sheat, n t cilin ska pjesidhujtari, e ai sht Sheati q bhet me lejen e ij.110

Gjithashtu duke mohuar Sheatin e idhujve, t cilt adhurohen prve ij,Allahu thot: Dhe adhurojn n vend t Allahut gjra q as i dmtojn dhe asu sjellin dobi, dhe thon: kta jan ndrmjetsuesit tan tek Allahu. Tuaju: Amos po e njotoni Allahun pr ar Ai nuk di se ka n qiej dhe n tok? Lavdii qot dhe i Lart sht Ai prmbi gjithka q ata ia veshin dhe ia bashkojn Atijsi shok t barabart (me )! (Junus: 18).Ndrsa te ala e ij: Dhe ata (idhujt) q i lusin n vend t ij, nuk kan aspakuqi pr t ndrmjetsuar; - prve atyre q dshmojn pr t vrtetn dhe i din

(aktet e njsis s Allahut) (ez-Zuhru: 86), prjashtimi ktu (me alnprve) sht i shkputur - sipas mendimit t Ibn ejmijes - ku kuptimii ajetit sht: Askush prej t adhuruarve prve Allahut nuk zotronSheatin, Allahu pastaj prjashton ata t cilt dshmojn t vrtetn dhe idin (aktet e njsis s Allahut). Kjo prshin ndrmjetsuesin si dhe atpr t cilin bhet ndrmjetsimi. Kshtu, Melekt (engjjt), t Drguaritdhe Veprmirt, edhe nse nuk e zotrojn Sheatin, kur tu jap Allahuleje, do t ndrmjetsojn. Atyre nuk u jepet leja vese pr ndrmjetsimin

ndaj besimtarve, t cilt dshmojn (LA ILAHE ILALLAH), pra dshmojnpr t vrtetn dhe i din aktet (e njsis s Allahut) e nuk ndrmjetsojnpr ata q e kan thn kt al thjesht pr t ndjekur traditn e prindrvedhe t t parve t tyre111 Gjithashtu thuhet se komenti i als s Allahut:Dhe ata (idhujt) t cilt ata i lusin n vend t ij, nuk kan aspak uqi pr tndrmjetsuar , nnkupton Isain, Uzejrin dhe engjjt, t cilt idhujtart iadhurojn. Ata nuk e zotrojn Sheatin tek Allahu pr asknd, prve sepasi Allahu tu jap leje dhe vetm pr ata q dshmojn pr t vrtetn

duke e ditur at, e kan njsuar Allahun dhe i jan bindur Atij. tjer kanthn: Kuptimi sht se idhujt q politeistt (idhujtart) i adhurojn nvend t Allahut, nuk e zotrojn Sheatin, prve Isait, Uzejrit dhe Melekve,dshmojn pr t vrtetn. Pra e kan dshmuar at duke e ditur dhe dukeqen t sigurt pr kt, si dhe e zotrojn Sheatin tek Allahu vetm melejen e ij112.

110 Medarixh es-Salikin.111 Fetaua 14/40 me shkurtime. Ka olur gjat duke mbshtetur kt mendim rreth te-sirit t ktij ajeti si dhe duke diskutuar thniet e tjera.112 esiri i aberiut 25/104.


48/90


2- Plqimi i Allahut pr at q bhet ndrmjetsimi: Prmendm qpatjetr duhet leja e Allahut t Lartsuar pr ndrmjetsuesin q t bjSheat, po kshtu patjetr duhet plqimi i Allahut pr t ndrmjetsuarin,

kshtu q leja pr ndrmjetsuesin q t bj Sheat, nuk sht vendimtarja.Allahu thot pr ndrmjetsuesit: dhe ata nuk mund t ndrhyjn prve sepr ata me t cilt Ai sht i knaqur. (Enbija: 28). Gjithashtu thot: Dheka shum Melek n qiej, ndrmjetsimi i t cilve nuk vlen, vetm pasi Allahut ket dhn lejen pr at q Ai e dshiron (en-Nexhm: 26). Madje prijsi indrmjetsuesve, i Drguari yn, Muhamedi, thot kur i vijn njerzit nDitn e Kijametit pr t krkuar Sheatin, si e prmendm n hadithin qtransmeton Enesi (Allahu qot i knaqur me t): dhe i krkoj Zotit tim

leje dhe kur e shikoj At, i bie n sexhde dhe m l kshtu aqsa do Ai, pastaj mthuhet: ngrije kokn, krko e do t t jepet, ol dhe do t dgjohesh, ndrmjetsoe do t t lejohet; e ngre kokn, alnderoj Zotin tim me alnderim t cilin mamson Ai, pastaj ndrmjetsoj dhe (Ai) m vendos nj ku (numr t caktuar),

pastaj i nxjerr nga Zjarri dhe i us n Xhenet, pastaj kthehem113. Ebu Hurejratregon se i Drguari i Allahut , sapo i zbriti ajeti: "Dhe kshilloje aresintnd t arm (o Muhamed) (esh-Shuara: 214), tha: O ju Kurejsh, shptonivett tuaja tek Allahu, un nuk ju bj dot dobi tek Allahu,o bijt e Abdulmutalibit,

nuk ju bj dot dobi juve tek Allahu, o Abas ibn Abdulmutalib, nuk t bj dotdobi tek Allahu, o Saje, halla e t Drguarit t Allahut , un nuk t bj dotdobi ty tek Allahu, o Fatime, vajza e t Drguarit t Allahut , m krko 'tduash, por nuk t bj dot dobi tek Allahu114 Pra nuk lejohet t mbshteturitn Sheatin e t armve dhe t tjerve si ata prej ndrmjetsuesve. Kushdshiron Sheatin, duhet t prgatis veten pr t, me pun t mira qknaqin Allahun, derisa Ai t jet i knaqur me t. Sa bukur ka thn dikushpr kt shtje: Kush pretendon se sht nga mijt e proetve apo nga

pasardhsit e euliave, dijetarve dhe dshmorve, apo nga nxnsit e shehlanit apo t madhit lan, si dhe pretendon se ata do ti bjn dobi ngadnimi i Allahut n Ditn e Gjykimit, se do t ndrmjetsojn pr t q tishptoj llogaris dhe se do ti alen gjynahet pr shkak t pozits s tyre tnderuar dhe arsis aresnore apo martesore, - ai sht i vetmashtruar,injorant n e, i privuar nga t kuptuarit e rregullave islame, madje i bnshirk Allahut n veprimet e ij n gjithsi, e veant kjo absolute vetm pr

113 Ka kaluar reerenca e ktij hadithi.114 Buhari 3/10, kreu i Porosive, nnkreu: A hyn (llogaritet) gruaja dhe mija te t ar-mit; Muslimi 1/12, kreu i Besimit, nnkreu: Fjala e Allahut: Dhe kshilloje aresin tndt arm. Shprehja sht e Muslimit.


49/90


. Ndaj dhe askush, i mir apo i keq qot, nuk mund t ndrmjetsoj prdik tjetr pa dshiruar Allahu. E ndrmjetsimi arrihet vetm pasi Allahut jet i knaqur dhe t jap leje, q t dyja kto kushte jan n dorn e ij e

jo n dorn e t Drguarve, aq m pak t dikujt tjetr.Ku bazohet ai n mbshtetjen te dobia e arsis me proett, evliat,dijetart dhe dshmort? Po, nse do t donim q Allahu t lejonte dikprej tyre pr t ndrmjetsuar pr ne, patjetr q duhet t prgatitemipr kt, t bjm pun t mira me t cilat Allahu knaqet, ta kemi rike t shpresojm nga Ai i Vetm e i Pashoq, t sinqert n en e ij e meprkushtim t plot, pa i br shok n asgj, sikurse i bjn idhujtart.115

3- Allahu knaqet vetm nga njsuesit: Ndrmjetsimi n Ditn eGjykimit nuk sht i prgjithshm pr kdo, besimtar apo jobesimtar qot.Sheati, edhe pse i llojeve t ndryshme, sht i veant pr besimtart qkan vdekur n euhid (njsimin e Allahut n adhurim). Allahu nuk e plqenkurin (mosbesimin) nga robrit e ij dhe i ka paralajmruar mosbesimtartme qndrim t prhershm n Zjarr Ditn e Gjykimit. Nga argumentetq Sheati sht i veant pr njsuesit e Allahut, t cilt i kan shptuarshirkut dhe mohimit, si dhe pr kart dhe idhujtart nuk ka pjes n t

(Sheat), sht ala q transmetohet nga Ebu Hurejra i cili thot: Pyeteti Drguari i Allahut se kush sht m i lumturi i njerzve me Sheatintnd n Ditn e Kijametit? I Drguari i Allahut tha: Isha i sigurt o EbuHurejra se nuk do m pyeste njeri para teje pr kt hadith, sepse e pash dshirntnde t madhe pr hadithin. M i lumturi i njerzve me Sheatin n Ditn eKijametit sht ai q ka thn LA ILAHE ILALLAH, i sinqert nga zemra e ti116.Gjithashtu transmetohet nga Ebu Hurejra se Muhamedi ka thn: doi Drguar ka pasur nj lutje t pranuar, do i drguar e nxitoi lutjen e tij, ndrsa

un e ruajta lutjen time si Sheat pr umetin tim n Ditn e Kijametit, e kjo lutjeprshin k ka vdekur nga umeti im pa i br shok (ortak) Allahut n asgj11.Au ibn Malik el-Eshxheiu tregon se i Drguari i Allahut ka thn: Merdhi dikush nga Zoti im dhe m la t zgjidhja ndrmjet asaj q t hynte gjysmae umetit tim n Xhenet dhe ndrmjet Sheatit, un zgjodha Sheatin. Tam:O i Drguar i Allahut , pr hir t ij dhe duke qen shokt e tu, a na bnedhe neve prej atyre pr t cilt do t bsh Sheat? Ta: Ju jeni prej atyreq tojn Sheatin timKur ata kmbnguln (n krkesn e tyre) tha: Un

115 Nga libri Feja e pastr e Muhamed Sidik Hasen 2/51.116 Buhari 1/33, kreu i Dijes, nnkreu: Ambicia pr hadithin (n msimin e tij).11 Ka kaluar reerenca e ktij hadithi.


50/90


ju kam dshmitar se Sheati im sht pr at q vdes nga umeti im pa i brAllahut shirk n asgj118. Ndrsa n nj transmetim tjetr thuhet: Tam:O i Drguar i Allahut , lute Allahun q t na bj prej atyre q meritojn

Sheatin tnd! Ta: Sheati im sht pr do musliman.11

Ibn ejmije, duke sqaruar kuzimin e Sheatit vetm te njsuesit, prkundratyre q i bjn shok Allahut, n ardolloj orme, thot: Ajo me t cilnprtohet Sheati, sht dshmia pr t vrtetn e q sht LA ILAHEILALLAH, si dhe nuk arrihet duke lutur dik tjetr ve Allahut qoshinMelek, proet apo njerz t mir. Kush merr dik nga kta si ndihms dhei lutet, bn pelegrinazh pr te varri apo vendi i tij, betohet dhe premtonme emrin e tij, aron dik tjetr pr tek ai q t ndrmjetsoj pr t; kjo

e gjitha nuk i vlen tek Allahu asgj dhe sht nga njerzit m t largt prejSheatit t kujtdo. Sheati sht pr njsuesit e Allahut, t sinqertt ngazemra dhe t prkushtuarit n en e ij, ndrsa kush lut dhe merr prndihms dik tjetr prve Allahut n adhurimin e ij, ai sht idhujtar.Kto al e adhurime, me t cilat idhujtart kan pr qllim t tojnSheatin, i privojn ata nga ai, duke u dnuar me t kundrtn e qllimit qkishin, sepse ata i bn Allahut ortak duke mos pasur prov e as dshmi prejij pr kt. Shum prej t humburve mendojn se Sheati arrihet me kto

orma n t cilat ka shirk, ose jan shirk i qart, sikurse menduan idhujtarte par, sikurse edhe kristiant apo dhe t tjer t humbur prej atyre q ekonsiderojn veten musliman, t cilt lusin dik tjetr ve Allahut. Allahuthot: Tuaju (o Muhamed): Tirrini ata q pretendoni (pr zota,

sq shefati ne diten e gjykimit

Documents