süt Üretiminde maliyet, durum tespiti ve eğitim faaliyeti · 2019-10-21 · süt Üretiminde...

Süt Üretiminde Maliyet, Durum

Tespiti ve Eğitim Faaliyeti

Projesi

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi - Veteriner Fakültesi

Burdur

Bu yayın T.C. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı 2011 Yılı Doğrudan Faaliyet Destek Programı

kapsamında yürütülmüş olan TR61/11/DFD/0004 referans numaralı projenin sonuç kitabıdır.

1

İÇİNDEKİLER

1. GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 5

1.1. Burdur İlinin Coğrafi Yapısı ve Tarihi ........................................................................................................ 5

1.1.1. Coğrafi Yapı ......................................................................................................................................... 5

1.1.2. Tarihi ..................................................................................................................................................... 5

1.2. İlin Topografik Yapısı ve Toprak Özellikleri .............................................................................................. 5

1.2.1. Topografik yapı..................................................................................................................................... 5

1.2.2. Toprak özellikleri .................................................................................................................................. 6

1.3. Arazi Varlığı ve Dağılımı ............................................................................................................................ 6

1.4. Bitkisel Üretim ve Verim ............................................................................................................................. 7

1.4.1. Yem Bitkileri ........................................................................................................................................ 7

1.5. Hayvansal Üretim ve Verimler .................................................................................................................... 7

1.5.1. Hayvan varlığı....................................................................................................................................... 7

1.5.2. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan üretimi ve verimi ................................................................................ 8

1.5.3. Bitkisel ve hayvansal üretim geliri durumu .......................................................................................... 8

1.6. Projenin Amacı .......................................................................................................................................... 10

1.7. Proje Faaliyetinin Gerçekleştirilmesi ......................................................................................................... 11

1.7.1. Proje ekibinin oluşturulması ............................................................................................................... 11

1.7.2. Projenin uygulanacağı işletmelerin seçimi ......................................................................................... 11

1.7.3. Projenin uygulanması ......................................................................................................................... 12

1.7.4. Örnek işletmelere inceleme gezisi ...................................................................................................... 12

1.7.5. Proje kapsamında düzenlenen toplu eğitim seminerleri ..................................................................... 12

1.7.6. Proje nihai raporunun, proje sonrası değerlendirme raporunun hazırlanması ve kitabı basımı .......... 12

2. GEREÇ VE YÖNTEM ..................................................................................................................................... 13

3. BULGULAR..................................................................................................................................................... 20

3.1. Genel Bulgular ........................................................................................................................................... 20

3.2. İşletmelerin Ekonomik Analizi ve Sütün Maliyetine İlişkin Bulgular ...................................................... 28

3.3. Ahırların Yapısı ve Koşullarına İlişkin Bulgular ....................................................................................... 37

3.4. Yem Üretimi ve Depolamaya İlişkin Bulgular .......................................................................................... 42

3.5. Büyükbaş Hayvanların Bakım ve Beslemesine İlişkin Bulgular ............................................................... 50

3.6. Buzağıların Bakım ve Beslenmesine İlişkin Bulgular ............................................................................... 53

3.7. Süt Sığırlarının Kuru Dönem Bakım ve Beslemesine İlişkin Bulgular ..................................................... 58

4. TARTIŞMA VE SONUÇ ................................................................................................................................. 59

5. PROJE KAPSAMINDA SUNULAN SEMİNER DAVETİYESİ ÖRNEĞİ .................................................... 62

2

6. PROJE KAPSAMINDA SUNULAN SEMİNER İÇİN HAZIRLANAN BROŞÜR ....................................... 62

7. İŞLETME ZİYARETLERİNDE RASYON DÜZENLEMELERİNDEN ÖRNEKLER ................................. 63

8. GÖLHİSAR VE TEFENNİ İLÇELERİNDE VERİLEN SEMİNERLERDEN DERLENEN FOTOĞRAFLAR

.............................................................................................................................................................................. 66

9. ZİYARET EDİLEN ÖRNEK İŞLETMELERDEN FOTOĞRAFLAR............................................................ 66

10. ZİYARET EDİLEN İŞLETMELERDEN ÖRNEK FOTOĞRAFLAR.......................................................... 66

3

TABLO DİZİNİ Tablo 1. Burdur ilinin arazi varlığının dağılımı ...................................................................................................... 7

Tablo 2. Yonca (Yeşil Ot) ...................................................................................................................................... 7

Tablo 3. Fiğ (Yeşil Ot) ............................................................................................................................................ 7

Tablo 4. Korunga (Yeşil Ot) ................................................................................................................................... 7

Tablo 5. Hayvan Pancarı ......................................................................................................................................... 7

Tablo 6. Burdur ilinde hayvan varlığında yıllar içinde görülen değişim (2004 – 2011). ....................................... 8

Tablo 7. Yıllar arası hayvansal ürünler üretimi (2000-2011). ................................................................................ 8

Tablo 8. Burdur ilinde yetiştirilen tahılların il ekonomisindeki yeri ...................................................................... 9

Tablo 9. Burdur ilinde yetiştirilen kaba yemlerin il ekonomisindeki yeri .............................................................. 9

Tablo 10. Burdur ilinde yetiştirilen hayvansal ürünlerin il ekonomisindeki yeri ................................................... 9

Tablo 11. Burdur ili süt sığırcılığı işletmelerine ait genel bilgiler ........................................................................ 21

Tablo 12. İşletmelerdeki sığır varlığının ilçe ve köylere göre dağılımı ................................................................ 22

Tablo 13. İşletme sahiplerinin sığırların bakım ve beslemesiyle ilgili danıştığı kurumlar ................................... 23

Tablo 14. İşletme sahibinin eğitici faaliyetlere katılım durumu ........................................................................... 23

Tablo 15. İşletmeye dışarıdan eğitici faaliyet için gelinme durumu ve gelen kuruluşlar ..................................... 23

Tablo 16. İşletmeye hayvanların temin şekli ........................................................................................................ 24

Tablo 17. Köyde toplu sağım bulunma durumu ve memnuniyet dereceleri ......................................................... 24

Tablo 18. Bir yılda sağlık sebebiyle elden çıkarılan süt sığırı ve diğer hayvan (dana, düve, buzağı) sayısı ........ 25

Tablo 19. İşletmelerin ortalama süt verimi ve laktasyon süreleri ......................................................................... 26

Tablo 20. Hayvan besleme hatalarından kaynaklanan hastalıkların görülme insidensi, suni tohumlama oranı ... 27

Tablo 21. İşletmelerde ekonomik analiz bulgularının il ve ilçelerde maliyet kalemlerine göre dağılımı (TL) .... 28

Tablo 22. İşletmelerde ekonomik analiz bulgularının il ve ilçelerde maliyet kalemlerine göre dağılımı (TL) .... 29

Tablo 23. İşletmelerde ekonomik analiz bulgularının il ve ilçelerde maliyet kalemlerine göre oransal dağılımı

(%) ........................................................................................................................................................................ 30

Tablo 24. İşletmelerde ekonomik analiz bulgularının il ve ilçelerde maliyet kalemlerine göre oransal dağılımı

(%) ........................................................................................................................................................................ 31

Tablo 25. İncelenen üretim döneminde işletmelerin kâr/zarar durumları ............................................................. 32

Tablo 26. İşletmeler genelinde il merkezi ve ilçelere göre gelir gider durumları ve bir litre süt maliyeti ........... 32

Tablo 27.Yalnızca kâr eden 36 işletmede il merkezi ve ilçelere göre gelir gider durumları bir litre süt maliyeti 33

Tablo 28. Zarar eden 14 işletmede il merkezi ve ilçelere göre gelir gider durumları bir litre süt maliyeti .......... 33

Tablo 29. İşletmelerin kârlılık ve verimlilik oranları............................................................................................ 34

Tablo 30. Satılan bir litre sütün yem maliyeti, süt sığırı başına düşen yatırım oranı ve süt sığırı başına düşen

masraf oranı .......................................................................................................................................................... 36

Tablo 31. İşletmelerin hayvansal üretimde kullanılan makina ve teçhizatlara sahip olma durumları .................. 37

Tablo 32. Ahırların yapısı ve koşulları ................................................................................................................. 38

Tablo 33. İşletmelerin aydınlama ve havalandırma durumları ile silaj pH değerleri............................................ 39

Tablo 34. İşletme barınaklarının özelliklerine ilişkin bilgiler .............................................................................. 40

Tablo 35. Ahırların yapısal durumuna ilişkin bilgiler .......................................................................................... 41

Tablo 36. İşletmenin yem bitkisi ekimi için kullandığı tarım arazisi varlığı ve niteliği ....................................... 43

Tablo 37. Yem üretimi ve depolamaya ilişkin veriler .......................................................................................... 44

Tablo 38. İşletmede silaj yapımına ilişkin bilgiler................................................................................................ 45

Tablo 39. İşletmelerde üretilen kaba yem maddeleri ve ortalama verimleri (da/kg) ............................................ 46

Tablo 40. İşletmelerde üretilen kaba yem maddeleri ve ortalama verimleri (da/kg) ............................................ 47

4

Tablo 41. İşletmelerde üretilen konsantre yem maddeleri ve ortalama verimleri (da/kg) .................................... 48

Tablo 42. İşletmelerde yem bitkilerinin hasat edilme vakitleri ............................................................................ 49

Tablo 43. Kaba yemin sığırlara veriliş şekli ......................................................................................................... 49

Tablo 44. Karma yemin temin edilme şekli .......................................................................................................... 49

Tablo 45. Büyükbaş hayvanların bakım ve beslemesi .......................................................................................... 51

Tablo 46. Büyükbaş hayvanların bakım ve beslemesi .......................................................................................... 52

Tablo 47. Buzağıların bakım ve beslemesi ........................................................................................................... 54

Tablo 48. Buzağıların bakım ve beslemesi ........................................................................................................... 55

Tablo 49. Bazı önemli besin maddelerinin buzağı rasyonunda ilk kullanım zamanları ....................................... 56

Tablo 50. Bazı önemli besin maddelerinin buzağı rasyonundan çıkarılma vakitleri ............................................ 57

Tablo 51. Kuru dönem bakım ve beslemesi ......................................................................................................... 58

ŞEKİL DİZİNİ

Şekil 1. Burdur ilinin topografik yapısı .................................................................................................................. 6

Şekil 2. Burdur ilindeki toprak gruplarının dağılımı .............................................................................................. 6

5

1. GİRİŞ

1.1. Burdur İlinin Coğrafi Yapısı ve Tarihi

1.1.1. Coğrafi Yapı

Burdur ili Güneybatı Anadolu’da Göller Bölgesinde konumlanmaktadır. Doğu ve güneyinde Antalya,

güney batısında Muğla ve Denizli, kuzeyinde ise Afyon ve Isparta illeri bulunmaktadır. Ege, İç

Anadolu ve Akdeniz bölgeleri arasında batı geçit bölgesinde yer alır. 37o 10’- 39

o 20’ kuzey enlemleri

ile 29o 35’- 50

o 25’ doğu boylamları arasında yer alır.

İlin yüzölçümü 7.135 km2’dir, bu alanın 296 km

2’sini su satıhları oluşturmaktadır. Aksu ırmağı ile

sınır olan ilde ortalama rakım yaklaşık 1.000 m’dir.

1.1.2. Tarihi

Burdur adının kaynağına ilişkin henüz kanıtlanmamakla beraber çeşitli iddialar bulunmaktadır. Bir

iddiaya göre kent Burdur adını, Bizans döneminde bu yerleşime “Polydorion” denilmesinden almıştır,

başka bir iddiaya göre Burdur adı, göl kenti anlamına gelen “Limonobria” sözcüğünden türemektedir,

diğer bir rivayete göre de “Burada dur” sözcüğü zamanla “Burdur”a dönüşerek kent, günümüz adını

almıştır.

Burdur ili neolitik çağa kadar inen zengin tarihi içinde birçok yerleşimlere sahne olmuştur. Çeşitli

kaynaklar ve arkeolojik kalıntılar bu uzun geçmişin izlerini taşımaktadır. Nitekim neolitik çağa ait

yerleşimlerin görüldüğü Hacılar köyünden başlayarak M.Ö.17 yüzyıla kadar uzanan ve Asur ticaret

kolonileri çağı adıyla anılan devreye ait eserlerin bulunduğu Düğer köyü ve Yarışlı gölü kıyıları ilin

tarihinin aydınlatılması bakımından büyük önem taşıyan kalıntılara ev sahipliği etmektedir.

İl topraklarının büyük bir kısmı antik çağda Pisidia bölgesinin sınırları içinde yer almaktaydı.

Türklerin Anadolu’ya yerleşiminden önce uzun süre Roma İmparatorluğunun idaresinde yer alan

bölgeye, 1071 Malazgirt Savaşından sonra Türkmenlerin Kınalı Aşireti yerleşmiştir. Daha sonra

Hamitoğulları Beyliğinin idaresine giren bölge, 1391’de Anadolu Beylerbeyliği merkezi olan

Kütahya’ya bağlanmıştır. I. Dünya Savaşı sonrasında Burdur Kuvayi Milliye Teşkilatı çalışmalarını

uzun süre bağımsız yürüttüyse de Sivas Kongresinden sonra Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk

Cemiyetine bağlanmıştır. Burdur Sancağı cumhuriyetle birlikte il olmuştur (İl Gıda, Tarım ve

Hayvancılık Müdürlüğü, Burdur, 2012).

1.2. İlin Topografik Yapısı ve Toprak Özellikleri

1.2.1. Topografik yapı

Göller bölgesinde, topografik olarak en karakteristik yapıyı Burdur ili göstermektedir. İlde değişik

rakımlı dağ ve tepeler, ova ve vadi karakteristiğinde düzlükler ile göller mevcuttur. Burdur ilinin

topografik yapısı Şekil 1’de görülmektedir.

6

Şekil 1. Burdur ilinin topografik yapısı

İlin en yüksek noktasını 2.598 m yüksekliğindeki Koçaş Dağı temsil etmektedir.

1.2.2. Toprak özellikleri

İl arazisi farklı jeolojik zamanlara ait formasyonların bir araya geldiği karışık bir yapıya sahiptir.

İkinci jeolojik zamandan önce Tetis jeosenklinal sahası içinde kalmış olan arazisi Alp Orijinezi ile

ikinci üçüncü ve dördüncü görünümünü kazanmıştır. İl arazisinde yaygın olarak görülen formasyonlar,

meteozik ve tersiyerin muhtelif devirlerine aittir.

Burdur ilinde toprak gruplarının dağılımı Şekil 2’de belirtildiği gibidir.

Şekil 2. Burdur ilindeki toprak gruplarının dağılımı

(İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Burdur, 2012)

İlde bulunan toprak grupları arasında ilk sırayı kahverengi orman toprakları almakta ve bunu sırasıyla

kireçsiz-kahverengi orman toprakları ile kestane renkli topraklar izlemektedir.

1.3. Arazi Varlığı ve Dağılımı

Burdur ilinin toplam arazi varlığı Tablo 1’de görüldüğü üzere 713.500 hektardır. Tarım arazisi olarak

ilin toplam arazisinin ancak %29,4’ü kullanılabilmektedir.

7

Tablo 1. Burdur ilinin arazi varlığının dağılımı

Nitelik Alan (Ha) Oranı (%)

Tarım Arazisi 209.828 29,41

Çayır Mer’a 9.118 1,28

Orman Alanı 325.601 45,63

Su Satıhları 29.693 4,16

Tarıma Elverişsiz Alan 139.260 19,52

Toplam 713.500 100,00


1.4. Bitkisel Üretim ve Verim

1.4.1. Yem Bitkileri

Burdur ilinde yem bitkileri ekiliş, üretim ve verimleri Tablo 2, Tablo 3, Tablo 4, Tablo 5’te

sunulmuştur.

Tablo 2. Yonca (Yeşil Ot)

Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ekiliş (Ha) 2.366,00 2.883,00 2.916,00 3.075,00 4.122,50 4.100,50 4.305,6

Üretim (Ton) 77.810,00 29.396,00 42.013,00 19.735,00 60.261,00 122.567,50 141.655,7

Verim (Kg/Da) 3.288,67 1.019,63 1.440,78 641,79 1.461,76 2.989,09 3.290,03

Tablo 3. Fiğ (Yeşil Ot)

Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ekiliş (Ha) 4.391,00 5.410,00 9.922,00 7.726,00 5.175,50 4.967,30 4.887,90

Üretim (Ton) 6.820,00 15.885,00 41.774,00 32.450,00 15.517,00 47.668,97 52.703,20

Verim (Kg/Da) 155,32 293,62 421,02 420,01 299,82 959,66 1078,24

Tablo 4. Korunga (Yeşil Ot)

Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ekiliş (Ha) 1.093,00 1.326,00 1.773,40 1.704,00 1.699,50 1.467,90 1.367,80

Üretim (Ton) 10.840,00 4.229,00 10.566,00 10.139,00 4.260,00 10.267,40 10.029,375

Verim (Kg/Da) 991,77 318,93 595,80 595,01 250,66 699,46 733,25

Tablo 5. Hayvan Pancarı

Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ekiliş (Ha) 333,00 221,20 322,00 364,50 372,40 340,50 351,40

Üretim (Ton) 21.825,00 13.122,00 18.695,00 22.818,50 22.529,50 16.702,00 18.174

Verim (Kg/Da) 6.554,05 5.932,19 5.805,90 6.260,22 6.049,81 4.905,14 5.171,88


1.5. Hayvansal Üretim ve Verimler

1.5.1. Hayvan varlığı

Burdur ilinde hayvan varlığı ve yıllar içinde hayvan varlığında görülen değişim Tablo 6’da

sunulmuştur.

8

Tablo 6. Burdur ilinde hayvan varlığında yıllar içinde görülen değişim (2004 – 2011).

Yıllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Sığır

Kültür Melezi

Kültür Irkı

Yerli

24.262 24.309 25.060 20.278 15.727 7.090 - -

77.759 100.044 105.030 107.959 114.909 130.676 143.150 157.128

3.595 2.430 2.606 1.827 1.931 2.784 - -

105.616 126.783 132.696 130.064 132.567 140.550 143.150 157.128

Küçükbaş

Koyun

Tiftik Keçisi

Kıl Keçisi

137.408 132.636 140.298 123.990 108.494 100.550 106.710 126.735

- - - 850 50 - - -

98.275 90.029 62.660 53.455 53.896 55.000 62.020 87.170

Tablo 6’da görüldüğü üzere Burdur ilinde büyükbaş hayvanların 2010 yılı itibariyle bütünü kültür ırkı

hayvanlardan oluşmaktadır.

1.5.2. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan üretimi ve verimi

Burdur ilinde üretimi yapılan kırmızı et; işlenmemiş kırmızı et olarak ya da Güç Birliği Et Kombinası

ve 3 imalathanede üretimi yapılan sucuk şeklinde piyasaya sürülmektedir. Süt ve süt ürünlerinin ise bir

bölümü ilde sınırları içerisinde, özel bir firmaya ait 1 fabrika ile 16 mandıra tarafından işlenmektedir.

Üretilen sütün %85’i il dışına pazarlanmaktadır. Burdur ilinin 2000-2011 yılları arası yıllık hayvansal

ürünler üretim miktarları Tablo 7’de verilmiştir.

Tablo 7. Yıllar arası hayvansal ürünler üretimi (2000-2011).

Yıl Süt

(Ton)

Et

(Ton)

Yapağı Yün-Kıl

(Ton)

Bal

(Ton)

Yumurta

(Adet)

2000 228.863 2.014 305 588 137.380.000

2001 234.426 3.179 309 551 97.982.500

2002 219.049 2 979 234 692 58.880.080

2003 243.423 2.779 248 622 56.036.700

2004 210.000 3.611 334 592 54.445.290

2005 214.573 5.842 275 730 57.637.800

2006 236.000 4.710 272 455 44.931.610

2007 250.000 5.821 239 341 41.527.627

2008 253.958 5.702 210 452 38.296.294

2009 270.000 3.906 - 730 50.564.096

2010 303.758 2.127 223 534 45.000.000

2011 335.467 3.677 - 462 38.501.250

1.5.3. Bitkisel ve hayvansal üretim geliri durumu

Burdur ilinde 2011 yılı içerisinde üretilen bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretim değerleri ile il

ekonomisine sağlamış olduğu katkıya yönelik hesaplamalar Tablo 8, Tablo 9 ve Tablo 10’da

verilmiştir. Bitkisel üretim içerisinde en büyük katkı tarla bitkilerinden elde edilmektedir.

9

Tablo 8. Burdur ilinde yetiştirilen tahılların il ekonomisindeki yeri

2011 Yılı Ürünler Üretim Miktarı

(Ton)

Ortalama Fiyat

(TL/Kg)

Brüt Üretim Değeri

(TL)

Oran (%)

Buğday (Durum) 150.654,85 0,55 82.860.167,50 41,30

Buğday (Diğer) 93.459,12 0,55 51.402.514,35 25,62

Arpa 108.811,80 0,52 56.582.136,00 28,20

Çavdar 9.038,76 0,5 4.519.380,00 2,25

Yulaf Dane 4.756,27 0,8 3.805.016,00 1,90

Tritikale (Dane) 1.240,40 0,55 682.220,00 0,34

Mısır Dane 1.281 0,6 768.600,00 0,38

Tahıllar Toplam - - 200.620.033,85 39,86

Tablo 9. Burdur ilinde yetiştirilen kaba yemlerin il ekonomisindeki yeri

2011 Yılı Ürünler Üretim Miktarı

(Ton)

Ortalama Fiyat

(TL/Kg)

Brüt Üretim

Değeri (TL)

Oran (%)

Yonca (Yeşil Ot) 141.655,70 0,35 49.579.495,00 28,92

Korunga (Yeşil Ot) 10.029,38 0,35 3.510.281,25 2,05

Fiğ (Yeşil Ot) 52.703,20 0,30 15.810.960,00 9,22

Sorgum (Yeşil Ot) 3.700 0,30 1.110.000,00 0,65

Hayvan Pancarı 18.174 0,50 9.087.000,00 5,30

Mısır Silaj (1.2. Üretim) 231.332 0,35 80.966.200,00 47,23

Mısır Hasıl (1.2. Üretim) 6.387 0,35 2.235.450,00 1,30

Yulaf (Yeşil Ot) 21.249,20 0,40 8.499.680,00 4,96

Tritikale (Yeşil Ot) 1.595 0,40 638.000,00 0,37

Yem Bitkileri Toplam - - 171.437.066,25 34,06

Tablo 10. Burdur ilinde yetiştirilen hayvansal ürünlerin il ekonomisindeki yeri

Hayvansal Ürünler Ürün Miktarı

(Ton)

Ortalama Fiyat

(TL/Kg)

Brüt Üretim Değeri

(TL)

Koyun Eti 2.720 25 68.000,00

Kuzu Eti 12.333 27 332.991,00

Keçi Eti 1.631 25 40.775,00

Oğlak Eti 1.344 27 36.288,00

Sığır Eti 3.676.601 22 80.885.222,00

Tavuk Yumurtası (Adet) 38.501.250 0,16 6.160.200,00

Süt 335.467 0,745 249.922,92

Bal 462.100 15 6.931.500,00

Alabalık 8.504.294 4 34.017.176,00

Sazan 4.874 5 24.370,00

Yayın 100 10 1.000,00

Sudak 204 7 1.428,00

Diğer 1.899 1 1.899,00

Hayvansal Üretim Değeri Toplamı 128.750.771,92


Tarımsal üretimden elde edilen toplam gelir dikkate alındığında; hayvansal üretim değeri tarla bitkileri

üretim değerinden sonra ikinci sırada yer almaktadır.

10

1.6. Projenin Amacı

“Burdur’da Tarım Sektörünün Sorunları ve Çözüm Önerileri” başlıklı, 13 Ekim 2010 tarihinde Batı

Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) tarafından düzenlenen çalıştayda yem bilgisi, rasyon ve hayvan

besleme konusunda önemli eksikliklerin bulunduğu belirtilmiştir. Bu çalıştay sonucunda “Süt

İşletmeciliği Çalışma Grubu” tarafından oluşturulan raporun, sorunlar ve çözüm önerileri başlığı

altında; işletmelerin küçük ölçekli olması, hayvan sağlığı sorunlarının (özellikle besleme hatalarından

kaynaklanan sorunlar), kullanılan rasyonun düzenlenmesinin, çiftçilerin eğitim yetersizliğinin, kaba

yem yetersizliğinin, ölçüsüz ve rastgele konsantre yem kullanmasının temel sorunlar arasında olduğu

ortaya konulmuştur. Bu proje, çalıştayda belirtilen bu sorunların çözümüne katkıda bulunmak

amacıyla Burdur’da hayvancılığın iyileştirilmesine yönelik ilk adımı atmak, veteriner fakültesi ile

yetiştiricilerin ilişkisini kuvvetlendirmek üzere planlanmıştır.

Proje, işletmelerde yem bilgisi, rasyon ve hayvan besleme konularında eksiklerin giderilmesine katkı

sağlamak, işletmelerin maliyet durumları ile kârlılık ve verimlilik durumlarını tespit etmek amacıyla

yapılmıştır. Bu faaliyetin sonucunda rasyon konusunda bilincin artırılarak yem ve sağlık giderlerinin

azaltılması da hedeflenmektedir.

Burdur ili ekonomisinde hayvancılık önemli bir paya sahiptir. Türkiye genelinde tarım ve hayvancılık

sektöründe istihdam edilen işgücü oranı TÜİK verilerine göre %25,2 seviyesindeyken bu oran TR61

(Antalya, Burdur, Isparta) bölgesinde %33,9’a, Burdur ilinde %41’e ulaşmaktadır (Türkiye İstatistik

Kurumu, TÜİK, 2012). Burdur ilinde faaliyet gösteren hayvansal üretim içerisinde en büyük pay süt

sığırcılığına aittir. Süt sığırcılığı işletmelerinin girdilerinin büyük bölümünü (%60-%80) yem

maliyetleri oluşturmaktadır. Yem maliyetinde sağlanabilecek en küçük optimizasyon bile 1 lt sütün

üretim maliyetini düşürecek ve işletme karlılığına önemli katkılarda bulunacaktır. Rasyonun (gün

içinde tüketilen kaba ve konsantre yemlerin tümü) doğru biçimde düzenlenmesi aynı zamanda

beslemeye bağlı hastalıkların azalmasını sağlayarak sağlık masraflarının da düşmesine katkıda

bulunacaktır.

Orta ölçekli işletme sahiplerinin -gerekli görüldüğünde- rasyon değişikliklerini uygulayabilecek

ekonomik güce ve bilinç düzeyine sahip olmaları ve bu işletmelerde sonuçların ekonomik getirilerinin

daha belirgin olarak tespit edilebileceği düşüncesiyle projenin orta ölçekli işletmelerde uygulanmasına

karar verilmiştir. Aynı zamanda seçilen bu orta ölçekli işletmeler diğer işletmelere de örnek teşkil

edebilecektir.

Bu projede genel amaç, orta ölçekli işletmelerde uygulanan rasyon ve besleme yöntemlerinin mevcut

durumunun belirlenmesinin ardından her bir işletme için uygun rasyon hesaplarının yapılması ve bu

rasyonların yetiştirici tarafından uygulanmasına yönelik hayvanların beslenmesiyle ilgili eğitim

faaliyeti ile süt üretiminin maliyetinin ekonomik açıdan ortaya konulmasıdır.

Projenin özel amaçları ise;

1. İşletmelere yapılacak birebir ziyaretlerle işletmelerin kullandıkları mevcut rasyonlar ve hayvan

besleme yöntemleri tespit edilerek;

a) yemlemedeki hatalı uygulamaların düzeltilmesine,

11

b) süt veriminin artırılmasına,

c) hayvan sağlığının iyileştirilmesine ve

d) süt maliyetinin azaltılmasına hizmet edecek yeni rasyonlar hazırlamak,

2. Buzağı, düve, kuru dönem süt sığırı besleme, laktasyon pik dönemi süt sığırı besleme konularında

yetiştiricilere eğitim vermek,

3. Yetiştiricilerin süt üretim maliyetlerini belirlemek,

4. Orta ölçekli süt sığırcılığı işletmelerinin karlılık ve verimlilik durumlarını ortaya koymaktır.

1.7. Proje Faaliyetinin Gerçekleştirilmesi

1.7.1. Proje ekibinin oluşturulması

Proje ekibinin oluşturulması projenin başlangıç faaliyetidir. Proje ekibi aşağıda detaylı biçimde

açıklanan kişilerden teşkil edilmiştir.

Proje koordinatörü: Projenin gerçekleştirilmesi için gerekli ön hazırlığın yapılmasından, proje ekibinin

koordine edilmesinden, anketlerin oluşturulmasından, çiftliklerde yapılacak çalışmanın düzenli bir

biçimde yürütülmesinden, eğitim faaliyetlerinin planlanmasından, proje raporlarının hazırlanmasından

sorumlu akademisyen.

Hayvan besleme ve beslenme hastalıkları uzmanı: Projenin hazırlanmasında, anketlerin

oluşturulmasında, çiftlik faaliyetlerinin ve hayvanların rasyonlarının düzenlenmesinde, bu konudaki

eğitim faaliyetlerinde görevli akademisyen.

Hayvan sağlığı ekonomisi ve işletmeciliği uzmanı: Projenin hazırlanmasında, anketlerin

oluşturulmasında, anketlerin değerlendirilmesinde, işletmelerin ekonomik analizinde ve proje

raporlarının hazırlanmasında görevli akademisyen.

Destek personeli: Projenin yürütüleceği çiftliklerin seçiminde ve yetiştiricilerle bağlantının

kurulmasında görevli Burdur Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünde çalışan ziraat mühendisi.

1.7.2. Projenin uygulanacağı işletmelerin seçimi

Projenin uygulanacağı işletmelerin seçimi, Burdur Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ile

koordine edilmiştir. Burdur Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünün işletmelerle ilgili veri

tabanından ve sahaya yönelik tecrübelerinden faydalanarak işletmecileri yeniliklere açık olan

işletmelerden Burdur ili merkez ve ilçelerine bağlı 50 adet orta ölçekli işletme projeye dâhil edilmiştir.

İşletme sayısının belirlenmesinde, tüm projenin süresinin 3 ayla sınırlı olması ve her işletmede

geçirilecek sürenin uzun olması dikkate alınmıştır. Anket çalışmasının gerçekleştirilmesi, hayvan

besleme konusunda işletme sahibi ile diğer personelin eğitimi, mevcut rasyonun görülmesi ve

değerlendirilmesi ile yeni rasyonun hazırlanması gibi nedenlerle bir gün içerisinde en fazla 2

işletmenin ziyaret edilebilmiştir.

12

1.7.3. Projenin uygulanması

Projenin uygulanması esnasında her bir işletme, yerinde ziyaret edilmiş (Bu aşamada dijital fotoğraf

makinası ile işletmelerin özellikleri kayıt altına alınmıştır.) hazırlanan anket kitapçığı ile hayvan

besleme ve kullanılan yemlerle, işletmenin maliyetleriyle ilgili ayrıntılı bir durum tespiti yapılmış (Bu

aşamada pozometre ve anemometre işletmedeki hava akımı ve ışık durumunun tespitinde

kullanılmıştır.) ve hayvanlara hangi yemden ne kadar yedirildiği konusunda ayrıntılı bilgiler alınarak

yetiştiricilerin uyguladıkları rasyon belirlenmiş ve her işletmede işletme sahibi ve sorumlu personele

ekonomik olanakları ile kaynağa ulaşma güçleri göz önünde bulundurularak uygulayacakları yeni

rasyon ve hayvan besleme konularında (buzağı, düve, süt sığırı) eğitim verilmiştir. İşletmelerdeki

silajın kalitesinin önemli bir göstergesi olan asitlik değerinin ölçümü pH metre ve bitki suyu

ektraksiyon makinası ile yapılmıştır. İşletme sahiplerine, işletme kayıtlarını düzenli olarak tutmaları

için işletme kayıt defteri de verilmiştir.

1.7.4. Örnek işletmelere inceleme gezisi

Özel sektöre ait modern sığırcılık işletmeleri ziyaret edilerek hayvan besleme ve maliyetlerle ilgili çok

değerli olan bilgi transferi yapılmıştır. Bu amaçla Macaristan’ın Hodmezovasarhely kentinde 1.000

başlık süt sığırı işletmesi, besi sığırı çiftliği ve hayvancılık fuarı Doç.Dr. Fatma KARAKAŞ OĞUZ ve

Doç.Dr. M. Numan OĞUZ tarafından ziyaret edilmiştir. Yine 07.06.2012 tarihinde de Bucak’da

bulunan ÇANGIR çiftliği gezilmiş olup, hayvan besleme yöntemleri, çiftliğin maliyetleri hakkında

bilgi edinilmiştir. Her iki ziyaretle ilgili resimler proje ile ilgili fotoğraflar bölümünde verilmiştir.

1.7.5. Proje kapsamında düzenlenen toplu eğitim seminerleri

Proje kapsamında Burdur iline bağlı Gölhisar ve Tefenni ilçelerinde “Burdur Yöresinde Süt Sığırı

Beslemede Karşılaşılan Bazı Sorunlar ve Çözüm Önerileri” başlıklı eğitim seminerleri Doç. Dr. Fatma

KARAKAŞ OĞUZ ve Doç. Dr. M. Numan OĞUZ; “Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Maliyetlerin

Hesaplanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar” başlıklı seminer de Yrd. Doç. Dr. Cevat

SİPAHİ tarafından sunulmuştur. Gölhisar’daki seminere 42 kişi, Tefenni’deki seminere 68 kişi

katılmıştır. Seminere katılımın az olmasının sebeplerinden biri işletme sahiplerinin hayvancılık

yanında tarımla da uğraşmaları nedeniyle tarlada yaz mevsimde işlerin yoğun olması ve seminerin

düzenlendiği tarihlerde hava sıcaklıklarının çok artmış olmasıdır.

1.7.6. Proje nihai raporunun, proje sonrası değerlendirme raporunun hazırlanması ve kitabı

basımı

Anket ve eğitim çalışmalarının ardından elde edilen veriler, bilimsel ve ekonomik açıdan

değerlendirilerek proje sonuç kitabı hazırlanmıştır.

13

2. GEREÇ VE YÖNTEM

Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) tarafından desteklenen “Süt Üretiminde Maliyet, Durum

Tespiti ve Eğitim Faaliyeti” adlı TR61/11/DFD/4 no.lu proje kapsamında öncelikle; süt sığırcılığı

işletmelerinin; süt üretim maliyetlerinin, bakım ve beslemeye yönelik alışkanlıklarının tespitine

yönelik sorulardan oluşan bir anket formu hazırlanmıştır. Hazırlanan anket formu dokuz bölümden

oluşmaktadır.

Anket formunun birinci bölümde işletme ile ilgili genel bilgilerin elde edilmesine yönelik sorular yer

almaktadır. İkinci bölümünde işletmenin sabit masraflarını, üçüncü bölümünde işletmenin değişken

masraflarını, dördüncü bölümünde ise işletmenin gelirlerini tespit etmeye yönelik sorular yer

almaktadır. Anket formunun ilk dört bölümünden elde edilecek verilerin analizi sonucunda proje

kapsamında yer alan süt sığırcılığı işletmelerinde 1 (bir) litre sütün üretim maliyeti hesaplamıştır.

Anket formunun beşinci bölümünde ahırların yapısı ve fiziki koşullarının, altıncı bölümünde yem

üretimi ve depolama durumlarının tespitine yönelik sorular yer almaktadır. Birinci, beşinci ve altıncı

bölümlerdeki sorulardan elde edilen verilerin analizi ile işletmelerin genel durumları tespit edilmiştir.

Formun yedinci bölümünde büyükbaş hayvanların, sekizinci bölümünde buzağıların ve dokuzuncu

bölümünde yer alan kuru dönemdeki ineklerin bakım ve beslemesine yönelik sorulardan elde edilen

verilerin analizi ile araştırmaya dâhil edilen işletmelerin bakım ve beslemeye yönelik alışkanlıkları ile

kullandıkları yöntemler ortaya konulmuştur. Ayrıca işletme ziyareti sırasında gerek anket sorularına

verilen yanıtlar gerekse işletmelerden gözlem ile elde edilen verilerle, işletmede işletmecilik ve hayvan

besleme ile ilgili hatalı, eksik uygulamalara yönelik işletme sahiplerine eğitici ve yönlendirici bilgiler

verilmiştir.

Projenin uygulanacağı işletmelerin seçimi, Burdur Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ile

koordine edilmiştir. İşletme sayısının belirlenmesinde, projenin süresinin 3 ayla sınırlı olması ve her

işletmede geçirilecek sürenin uzun olması dikkate alınmıştır. Anket çalışmasının gerçekleştirilmesi,

hayvan besleme konusunda işletme sahibi ile diğer personelin eğitimi, mevcut rasyonun görülmesi ve

değerlendirilmesi ile yeni rasyonun hazırlanması hususları göz önüne alınarak uygulanan ön

uygulamalar, bir gün içerisinde en fazla 2 işletmenin ziyaret edilebileceği göstermiştir. Burdur Gıda,

Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünün işletmelerle ilgili veri tabanından ve sahaya yönelik

tecrübelerinden faydalanarak işletme sahipleri yeniliklere açık olan işletmelerden Burdur ili merkez ve

ilçelerine bağlı 50 adet orta ölçekli işletme projeye dâhil edilmiştir. İşletmelerin seçiminde ildeki orta

ölçekli işletme sayısı göz önüne alınarak tabakalı rastgele örnekleme metoduna göre 22 işletme Burdur

merkez mahalle ve merkez köylerinden, 28 işletme de ilçelerden olmak üzere toplam 50 işletme

ziyareti gerçekleştirilmiştir (Çıngı, 1990). İlçelerdeki işletmelerin 6’sı Bucak, 2’si Çavdır, 4’ü Çeltikçi,

4’ü Gölhisar, 3’ü Karamanlı, 2’si Kemer, 3’ü Tefenni, 4’ü Yeşilova’dan projeye dahil edilmiştir.

Yapılan çalışma sonucunda elde edilen veriler Microsoft Excel programı ile analiz edilerek sonuçlar

tablolar halinde sunulmuştur (Microsoft, 2007).

İşletme sahiplerine uygulanan anket formu aşağıda sunulmuştur:

14

Proje No: TR61/11/DFD/4

Proje Konusu: “Süt Üretiminde Maliyet, Durum Tespiti ve Eğitim Faaliyeti”

Proje Ekibi: Doç. Dr. Fatma KARAKAŞ OĞUZ (Proje Koordinatörü)

Doç. Dr. M. Numan OĞUZ (Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Uzmanı)

Yrd. Doç. Dr. Cevat SİPAHİ (Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Uzmanı)

Zir. Müh. Mehmet ÇİÇEK (Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü)

A – GENEL BİLGİLER

Tarih: ………………….….

1. İşletme Adı:………………………………………….. İşletme Sahibinin Adı: ……………………………….……………

İşletme Adresi: …………………………………………………………………. İşletme Sahibinin Yaşı: …………………...

Tel.No.: ……………………………Gsm No: …………………………………E-posta:……...…………………….………..

2. Eğitim Durumu:

Okur Yazar Değil İlkokul Ortaokul Lise Üniversite Y.lisans /Doktora

3. Kaç yıldır süt sığırcılığı yapıyorsunuz?............................yıl; Bu işletmeyi kaç yıl önce kurdunuz? …………….. yıl.

4. Hayvanlarınızın bakım ve beslenmesiyle ilgili birine danışıyor musunuz?

a) Komşu işletmeler b) Veteriner Hekim c) Tarım İl Müdürlüğü d) Üniversite e) Yem Fabrikası

f) Kooperatif ve Birlikler g) Ziraat Mühendisi h) Diğer (………………………………..)

5. Süt sığırcılığı ile ilgili katıldığınız eğitici çalışma var mıdır? a) Evet b) Hayır

6. Evet ise nereden aldınız, türü ve süresini belirtiniz………………………Türü…………………….Süresi: ………………

7. İşletmenize eğitici faaliyet için gelindi mi? a) Evet (Hangi Kurum)……………………………………………… b) Hayır

8. İşletme sahibinin ek işi var mı? a) Evet (………………………………………………………………………) b) Hayır

9. Yetiştiricilik dışında geliriniz var mı? a) Evet (Kaynak/Miktar TL)…………………..………… /……………..... b) Hayır

10. Aile Fertlerinin Sayısı: ………………………

11. İşletme Sahibi İşletmede yaşıyor mu? a) Evet b) Hayır (Ne sıklıkta işletmeye uğruyor?..............................................)

12. İşletmede hayvan varlığı kompozisyonu:

Sığır Varlığı Sığır Sayısı Fiyatı (Baş/TL)

Sağılan İnek

Kuruda İnek

Erkek buzağı (0-6ay)

Dişi buzağı

Dana(6-12 ay)

Düve

Besi Sığırı

Diğer

13. Hayvanı alırken nereden alıyorsunuz?

a) Hayvan pazarı b) Aynı köyden c) Komşu köyden d) Celeplerden d) Diğer (………………………………)

14. Köyde toplu sağım ünitesi var mı? a) Evet b) Hayır Yanıtınız evet ise memnuniyet dereceniz nedir?

a) Çok memnunum b) Memnunum c) Az memnunum d) Hiç Memnun Değilim (Nedeni?.......................................)

15. İşletmedeki inekler ortalama kaç laktasyondan sonra elden çıkarılıyor?

a) 2 laktasyon b) 3 laktasyon c) 4 laktasyon d) 5 laktasyon e) Diğer (………………..)

16. Bir yılda sağlık sebebiyle elden çıkartılan hayvan sayısı ve nedenleri? (Sayı……/ Nedenleri: a) döl tutmama…………..

b) mastitis………….. c) abamasum deplasmanı………… d) …………………………….. e)……………………………..

B – SABİT MASRAFLARA İLİŞKİN BİLGİLER

1. Hayvan Barınağı…………………… m2

Toprak Betonarme Açık Y.Açık Kapalı Diğer

Mülkiyet sahibi Kira

Yapım yılı :…………… / Maliyeti : …………………… / Ekonomik ömrü :………………………..

2. Yem Deposu …………………… m2



Yapım yılı :…………… / Maliyeti : …………………… / Ekonomik ömrü : ………………………..

3. Ot Deposu …………………… m2




15

4. Diğer Bina (………………….…………..)…………………… m2




5. (Silaj yapılıyorsa) Silo Hacmi……… / Tipi: ………………/ Nerede yapılıyor?.............................../Maliyeti: …………...

6. İşletmenin Amortismana Dayalı Alet ve Ekipmanları

Alet ve Ekipman Satın Alma Fiyatı Ekonomik Ömrü Yıllık Amortisman

Yemlikler

Suluklar

Sağım Makinesi/Sistemi

Traktör

Yem Kırma Makinası

Yemleme Römorku

Diğer Alet ve Ekipman

7. İşletmenin Arazi Varlığı Toplam (Da):………….…… a) Kuru Tarım: ………..… b) Sulu Tarım: ……………………..

8. İşletmenin yem bitkileri ekimi için ayırdığı arazi (da)

Yem Bitkisi Ekili Alan

(da)

Hasat

Sayısı

Verim (da/kg) Yem Bitkisi

Birim Fiyatı

(TL/Kg)

Toplam Hayvana

Yedirilen

(kg/balya)

Satılan Yem

(kg/balya)

Kaba Yemler

Yonca

Mısır Hasılı

Fiğ Kuru Otu

Yulaf Balyası

Korunga

Arpa Balyası

Saman

Şeker Pancarı

Posası

Diğer

Yem Bitkisi Ekili Alan

(da)

Hasat

Sayısı

Verim (da/kg) Yem Bitkisi

Birim Fiyatı

(TL/Kg)

Toplam Hayvana

Yedirilen

(kg/balya)

Satılan Yem

(kg/balya)

Konsantre Yemler

Arpa

Buğday

Yulaf

Çavdar

Tritikale

Diğer

9. Hayvanlar merada otlatılıyor mu?

a )Evet..../Ne kadar süre ile……………….. b) Hayır

C – DEĞİŞKEN MASRAFLARA İLİŞKİN BİLGİLER

1. YEMLER

Satın Alınan Yemler Miktar (kg) Değeri (TL)

Konsantre Yemler

Süt yemi

Kuru Dönem Yemi

Gebe Düve Yemi

Besi Yemi

Buzağı Başlangıç Yemi

Buzağı Büyütme Yemi

Küspe (Cinsi……………….…)


Tahıl (Cinsi……….………….)


Yem Katkı Maddeleri

16

Kaba Yemler

Kuru Ot (Cinsi……………..….)


Silajlık Hasıl

Paketlenmiş Silaj

Yonca

Saman ( Cinsi……………………)


Pancar Posası

Paketlenmiş Pancar Posası

Diğer (………..……………....)

2. TOPLAM İŞGÜCÜ

SAYI YAŞ ALDIĞI ÜCRET

a) Aile işgücü E: K: Ç: E: K:

b) Yabancı işgücü E: K: Ç: E: K:

3. SAĞLIK MASRAFLARI (Proje Süresince Takibi Yapılacak, Yetiştiriciden Takibi İstenecek)

Veteriner Hekim Masrafı

Ort. Hay. Başına Suni Toh. Sayısı

Sms /Cmt

Beslenmeyle İlgili Hastalıklar

Klinik Mastitis

Metritis

Hipokalsemi (Süt humması)

Ketozis (Şeker hastalığı)

Abomasum deplasmanı (Mide dönmesi)

Asidozis (Mide ekşimesi)

Laminitis (Ayak hastalığı)

İshal

Diğer Hastalıklar

Kullanılan İlaç Masrafları

Diğer Tedavi Masrafı

Aşı Masrafı

4. Elektrik Masrafları: ……….………... / Su Masrafları: …………..…..…… / Isınma Masrafları: ……………..…………..

5. Bankadan Alınan Kredi Miktarı: ………..……………. / Faiz Oranı: ….…… / Vadesi: ………………..…………………

6. Sigorta Giderleri: a) Canlı Hayvan Sigorta Giderleri: ………………….. b) Diğer Sigorta Giderleri: …………………….

7. Diğer Giderler (Temizlik – Dezenfeksiyon vs): …….………………..……………………………………………………..

8. Buzağılara Verilen Süt Miktarı (Lt/Gün): …………………………………………………………………………..………

D – GELİRLERE İLİŞKİN BİLGİLER

1. Gübre Miktarı (Ay, Yıl, Dönem): ……………..………. / Fiyatı (Kg, Römork, Kasa/TL): ………………………………

2. Üretilen Süt Miktarı (Ay, Yıl, Dönem): ………..……………… / Lt Fiyatı (Üb/Üs - TL): .……..……… / ………….….

3. Üretilen Peynir Miktarı (Ay, Yıl, Dönem): …………………… / Kg Fiyatı (Üb/Üs - TL): .…………… / .……….…….

4. Üretilen Yoğurt Miktarı (Ay, Yıl, Dönem): …..……………… / Kg Fiyatı (Üb/Üs – TL):………..…… / ………..…….

5. Satılan Yem (……..) Maddeleri (Ay, Yıl, Dönem): ………………… /Kg Fiyatı (Üb/Üs – TL): …............../………......

6. Üretilen …………… Miktarı (Ay, Yıl, Dönem): ………….……… /Kg Fiyatı (Üb/Üs – TL): ….............../……………

7. Süt Sığırı: Satlanların Değeri…………………………… Reforme Değeri: ……………………………………………

8. Buzağı: Satılanların Değeri: ………………………..…… Ölenlerin Değeri: ……...……………..………………………

E- AHIRLARIN YAPISI VE KOŞULLARI

1. Çiftliği planlarken kimlerden bilgi desteği aldınız?

a) Komşu yetiştiriciler b) Tarım İl Müdürlüğü c) Banka (………………) d) Özel Şirket e) Üniversite f) Diğer (……..)

2. Ahırların genel görünümü nasıldır? a) Modern ahır b) Eski tip ahır

3. Ahır zemini nasıldır? a) Beton b) Beton + Toprak c) Toprak d) Diğer

4. Beton zeminli ahırlarda idrar kanalı var mıdır? a) Evet b) Hayır

17

5. (Kapalı ve Yarı Açık Ahırları için) İşletmedeki ahırların havalandırma durumu nasıldır?

a) İyi b) Orta c) Kötü

6. İşletmedeki ahırların aydınlatılma durumu nasıldır? a) İyi b) Orta c) Kötü

7. Gübre temizliği metodu: a) Elle b) Mekanik gübre sıyırıcı c) Traktör d) Diğer

8. İşletmedeki ahırlarda gübre ne sıklıkla temizlenmektedir?

a) Günde 1 kez b) Günde 1 den fazla c) Haftada (…..) kez d) Ayda (……) kez e) Yılda (…….) kez

9. İşletmedeki ahırların durak tipi nasıldır?

a) Bağlı b) Serbest + Şakşaklı c) Serbest + Şakşaksız

10. Su tüketimi biçimi: a) Öğünlü b) Add libitum

11. İşletmedeki ahırların suluk tipi nasıldır?

a) Otomatik suluk(Tipi………………..) b) Kova c) Yalak d) Diğer

F- YEM ÜRETİMİ VE DEPOLAMA

1. (Yonca ekimi varsa) Hasatı ne zaman yapılmaktadır?

a) Çiçeklenme başlangıcında b) %50 çiçeklenme olduğunda c) %100 Çiçeklenme olduğunda

2. (Silajlık mısır hasılı ekimi varsa) Hasatı ne zaman yapılmaktadır?

a) Koçan öncesi b) Süt olum c) Hamur olum d) Sert (Dolgun) tane e) Koçanı toplanmış

3. Silajlık (…………….) bitkinin biçilmesi ile silonun kapatılması arasında ne kadar zaman geçmektedir?

a) Aynı gün b) 2 gün c) 3 gün d) 4 gün e) Diğer (…….. gün)

4. Kaç yıldır silaj yapıyorsunuz? ………………………………. yıl

5. Tahıl ekiminin amacı nedir?

a) Dane ve saman üretimi b) Kuru ot c) Silaj d) Taze ot olarak yedirme e) Diğer

6. (Tahıl ekimi varsa) Yeşil otun hasatı ne zaman yapılmaktadır?

a) Başaklanma öncesi b) Süt olum c) Hamur olum d) Taneli

7. Yem bitkilerinin kurutma metodu nedir?

a) Tarlada b) Sehpada c) Ambarda d) Diğer (………………….)

8. Kuru ot elde ederken yem bitkileri hasattan sonra tarlada kaç gün kalmaktadır?

a) 0-5 gün b) 5-10 gün c) 10-15 gün d) 15 gün ve daha fazla.

9. (Şeker Pancarı Posası kullanımı varsa) Nasıl depolanmaktadır?

a) Açıkta b) Havuzda c) Silaj şeklinde d) Diğer

10. İşletmede kullanılan kaba yemin kaynağı neresidir?

a) Kendi üretimi b) Satın alma c) Her ikiside

11. Kuru otların hayvana veriliş formu nasıldır?

a) Sap balyası b) Kabaca parçalanmış c) İnce parçalanmış d) Diğer (………………….)

12. Kaba yemin kaliteli olup olmadığını nasıl anlarsınız?

a) Görünüşü b) Kokusu c) Renk d) Aldığım yere güven e) Diğer

13. İşletmecinin karma yemin kalitesini belirleme kriterleri nelerdir? (Birden çok şık işaretlenebilir).

a) Güvendiği fabrikadan, b) Diğer yetiştiricilerin tavsiyesine göre,

c) Yemin görünüşüne bakarak, d) Fabrikanın beyan ettiği besin madde içeriğine bakarak. e) Diğer

14. İşletmenin karma yemi satın alındığı yer veya yerler neresidir? (Birden çok şık işaretlenebilir).

a) Özel bayii b) Fabrika c) Kooperatif d) Diğer

15. İşletmede kaba yemlerin depolama yeri neresidir?

a) Açık havada üstü açık b) Açık havada örtü altında c) Yem deposunda d) Ahır içerisinde e) Diğer

(belirtiniz)

16. İşletmede kesif yemlerin depolama yeri neresidir?

a) Yem deposunda b) Ahır içerisinde c) Diğer (belirtiniz……………………….)

17. Hayvanlara yemi ölçülü mü rastgele mi veriyorsunuz? a) Ölçülü b) Rastgele

G- BÜYÜKBAŞ HAYVANLARIN BAKIM VE BESLENMESİ

1. İşletmede hayvanlara kaba yem verilme sıklığı (öğün/gün) nedir?

a) Günde 2 öğün, b) Günde 3 öğün, c) TMR, d) Ad_Libitium e) Diğer

2. İşletmede hayvanlara konsantre yem verilme sıklığı (öğün/gün) nedir?

a) Günde 2 öğün, b) Günde 3 öğün, c) TMR, d) Ad_Libitium e) Diğer

3. Hangi firmaların konsantre yemlerini kullanıyorsunuz? ………………………………………………………………….

18

4. Hangi fabrikanın yemini kullanacağınıza nasıl karar veriyorsunuz? ....................................................... ..............................

5. Sütünüzü hangi firmaya veriyorsunuz? ...................................................................................... ............................................

6. İşletmede hayvanlara ilave tuz veriliyor mu?

a) Kaya tuzu halinde b) Yalama taşı halinde c) Karma yemin içinde d) Verilmiyor d) Diğer (……………….)

7. Hayvanlara tuzdan başka verilen mineral kaynağının biçimi nedir?

a) Yalama taşı b) Yalama kovası c) Serpme toz d) Diğer (……………….)

8. Hayvanlara yem katkı maddesi veriliyor mu? a) Evet b) Hayır

9. Veriliyorsa hangi çeşit yem katkı maddeleri kullanılmaktadır?

a) Vitamin katkıları b) Mineral katkıları c) Vitamin + Mineral katkıları d) Mayalar e) Diğer (………..……..)

10. İşletmedeki hayvanlar meraya çıkarılıyor mu?

a) Evet (.......ay/……………… mevsim) b) Hayır

11. İşletmede süt ineklerinde ortalama laktasyon süresi kaç gündür?

12. İşletmenin sağmal inek başına ortalama günlük süt verimi kaç kg’dır?

13. Hayvanlara hangi miktarda konsantre yem verileceği hususunda dikkate alınan kriterler nelerdir?

a) Süt verimi b) Hayvanın iştahı c) Cüssesi d) Laktasyon dönemi e) Diğer (……………………..)

14. Kesif yem hayvana ne zaman veriliyor?

a) Sağım öncesinde b) Sağım esnasında c) Sağım sonrasında d) Güm boyu (TMR) e) Diğer (……………)

15. Süt sığırlarına verim dönemlerine göre farklı yemleme yapılıyor mu?

a) Evet (…………………………………….) b) Hayır

H- BUZAĞILARIN BAKIM VE BESLENMESİ

1. Buzağılara ağız sütü ilk ne zaman içirilmektedir?

a) 1 saat içinde b) 2 saat içinde c) 3 saat içinde d) 4 saat ve üzeri

2. Buzağı beslemede süt ikame yemi kullanıyor musunuz? a) Evet b) Hayır

3. Buzağılara süt (veya süt ikame yemi) ne şekilde verilmektedir?

a) Emzirtme b) Biberon ile c) Kova ile d) Otomatik sistem e) Diğer (…………………..)

4. Buzağıya verilen ağız sütünün miktarı nedir? …………………………………. Sıcaklığı ……………………………….

5. Ağız sütünün fazlasını nasıl değerlendiriyorsunuz? ……………………………………..

6. İşletmedeki buzağıları sütten kesme yaşı (ay) nedir?

a) 1 ay sonra b) 2ay sonra c) 3 ay sonra d) 4 ay ve üzeri

7. Buzağıları neye göre sütten kesiyorsunuz? (Sütten kesme kriteriniz nedir?)

a) Konsantre yem tüketimi b) Kaba yem tüketimi c) Kilosu d) Yaşı e) Diğer (…………………………….)

8. İşletmede buzağılara süt emme döneminde hangi yem veya yemler verilmektedir? (Birden çok şık işaretlenebilir).

a)Yem verilmiyor (Sadece süt) b) Buzağı başlangıç yemi c) Buzağı Büyütme Yemi d) Besi yemi, e) Süt yemi

f) Çayır kuru otu, g) Kepek, h) Yonca kuru otu, ı) Korunga kuru otu, i) Saman j) Diğer

9. Buzağılara kuru otun (kaba yemin) ilk yedirilmeye başlandığı zaman nedir?

a) ……. Günden itibaren b) ……….. Haftadan itibaren c) …….. Aydan itibaren d) Diğer (…………..)

10. Buzağılara günlük verilen kuru otun (kaba yemin) miktarı nedir? …………… kg

11. Buzağılara buzağı başlangıç yeminin ilk yedirilmeye başlandığı zaman nedir?

a) ……. Günden itibaren b) ……….. Haftadan itibaren c) …….. Aydan itibaren d) Diğer (…………..)

12. Buzağılara günlük verilen buzağı başlangıç yeminin miktarı nedir? …………… kg

13. Buzağılarda buzağı başlangıç yeminin yedirilmesinin kesilme zamanı nedir?

a) 2. Ay b) 3. Ay c) 4. Ay d) Diğer (……………….)

14. Buzağılara buzağı büyütme yeminin ilk yedirilmeye başlandığı zaman nedir?

a) 2. Aydan itibaren b) 3. Aydan itibaren c) 4. Aydan itibaren d) Diğer (…………….)

15. Buzağılara günlük verilen buzağı büyütme yeminin miktarı nedir? …………… kg

16. Buzağılarda buzağı büyütme yeminin yedirilmesinin kesilme zamanı nedir?

a) 4. Ay b) 5. Ay c) 6. Ay d) Diğer (……………….)

17. Kuru otun hayvana veriliş tarzı nasıldır?

a) Ayrı otlukta daimi b) Öğünlü olarak yemlikte c) TMR formunda d) Diğer (……………………..)

18. Buzağılar nerede barındırılmaktadır?

a) Buzağı kulübesinde b) Buzağı bölmesinde c) Odada d) Padokta e) Diğer (…………………..)

19. Buzağılar annelerinden ne zaman ayrılıyor? ………………………………………

19

I- SÜT SIĞIRLARININ KURU DÖNEM BAKIM VE BESLEMESİ

1. Kuru dönemde özel bir besleme uyguluyor musunuz? a) Evet b) Hayır

2. Kuru dönemde hangi kaba yemleri yediriyorsunuz?

Cinsi Miktarı



Silajlık Hasıl

Paketlenmiş Silaj

Yonca



Pancar Posası

Paketlenmiş Pancar Posası

Diğer (………..……………....)

Diğer (………..……………....)

3. Kuru dönemde hangi konsantre yemleri yediriyorsunuz?

Cinsi Miktarı

Süt yemi

Kuru Dönem Yemi

Gebe Düve Yemi

Besi Yemi





Yem Katkı Maddeleri

Diğer (………..……………....)

Diğer (………..……………....)

4. Geçiş dönemi yemlemesi (kuru dönemden sağım dönemine geçerken) yapılıyor mu? a) Evet b) Hayır

5. Yanıtınız evet ise nasıl? ………………………………………………….

6. Kuru dönemde vitamin ve mineral takviyesi yapıyor musunuz? a) Evet b) Hayır

7. Evet ise cinsi ve miktarı nedir? …………………………………………………………………..

8. Kuru dönemde yonca yediriliyor mu? a) Evet (ise Miktarı……………………) b) Hayır

9. Süt sığırlarında hangi hastalıkların doğrudan beslemeyle ilişkisi olduğunu düşünüyorsunuz?

a) Süt humması (Hipokalsemi) b) Şeker hastalığı (Ketosiz) c) Mide dönmesi (Abomasum deplasmanı)

d) Mastitis e) Döl tutmama f) Güç doğum g) Eşini atamama (Retensiyo secundinarium)

h) Mide ekşimesi (Asidozis) ı) Ayak hastalığı - Topallık (Laminitis) i) İshaller j) Diğer (……………………..)

10. TMR’nin (Römork yemlemesi- Tam Karışım Rasyon) ne olduğunu biliyor musunuz? a) Evet b) Hayır

3. BULGULAR

3.1. Genel Bulgular

Süt sığırı işletmelerinin genel durumları ile ilgili veriler Tablo 11’de verilmiştir. Proje

kapsamında ziyaret edilen süt sığırı işletmelerinde işletme sahiplerinin yaş ortalaması Burdur

İl Merkezinde ve Bucak’da yaklaşık olarak 42, Çavdır’da 43,5, Çeltikçi’de 57,5; Gölhisar’da

47,5; Karamanlı’da 37,5; Kemer’de 53,5; Tefenni’de 44 ve Yeşilova’da 41,5 olarak

bulunmuştur. Ziyaret edilen işletmelerde en genç yetiştirici Burdur İl Merkezi Hacılar

Köyünde ve 27 yaşında, en yaşlı yetiştirici de Çeltikçi Çebiş Köyünde ve 72 yaşındadır.

İşletmecilerden okur-yazarlığı olmayan bulunmamaktadır. İşletme sahiplerinin %44’ünün

ilkokul mezunu olduğu tespit edilmiştir.

Ziyaret edilen 50 işletmenin ortalama sağmal inek sayısı 35,8 olarak bulunmuş olup, en fazla

sağmal inek sayısına Bucak ilçesindeki işletmeler sahiptir. Çeltikçi ilçesindeki işletmeler ise

projeye dahil edilen işletmeler arasında sağmal inek sayısı en az olan işletmelerdir. Karamanlı

ilçesi dışındaki süt sığırcılığı işletmelerinde, süt ineklerinin ortalama reforme süresinin 5.

laktasyon ve üzerinde oldukları tespit edilmiş olup bu konularla ilgili ayrıntılı veriler Tablo

12’de sunulmuştur.

Tablo 13’de görüldüğü üzere sığırların bakımı ve beslemesiyle ilgili işletmeciler en fazla

veteriner hekimlere danışmaktadır. Veteriner hekimleri sırasıyla üniversite ve yem fabrikası

izlemektedir. Bu bakımdan, mezuniyetinin üzerinden 5 yıl ve daha fazla süre geçmiş olan

veteriner hekimlerin özellikle yem bilgisi, rasyon, hayvan besleme ve beslenme hastalıkları

konusunda hizmet içi eğitim almalarının kendilerine önemli katkıları olacaktır.

21

Tablo 11. Burdur ili süt sığırcılığı işletmelerine ait genel bilgiler

İşletme Sahiplerinin Eğitim Durumu İşletme

Sahibinin

Yaşı

Süt

Sığırcılığı

Tecrübesi

İşletmenin

Ortalama

Yaşı

Aile

Üyelerinin

Sayısı

İl-İlçe-Köy İlkokul Ortaokul Lise Üniversite

Burdur 11 4 4 3 41,6±9,0 19,0±14,2 7,8±4,8 6,4±4,5

Akyaka 4 1 - - 44,8 22,0 7,4 6,0

Çallıca 3 - - - 38,7 16,7 13,7 4,0

Çine 1 - - - 42,0 37,0 4,0 13,0

Gökçebağ 1 - - - 36,0 36,0 14,0 4,0

Hacılar - 2 1 - 37,0 12,0 10,0 3,3

Merkez 1 - 1 1 43,3 22,0 3,3 6,3

Yarıköy - 1 - 1 44,0 25,5 1,5 6,5

Yassıgüme - - 2 1 38,7 9,7 9,0 12,3

Yaylabeli 1 - - - 52,0 2,0 6,0 3,0

Bucak 1 1 4 - 41,2±10,7 12,7±9,4 8,7±9,0 5,2±1,7

Anbahan - - 1 - 30,0 15,0 9,0 6,0

Karaaliler - 1 - - 48,0 1,0 1,0 8,0

Keçili - - 1 - 27,0 20,0 2,0 3,0

Kestel - - 1 - 52,0 22,0 22,0 5,0

Merkez 1 - - - 40,0 1,0 1,0 4,0

Ürkütlü - - 1 - 50,0 17,0 17,0 5,0

Çavdır 1 - - 1 43,5±0,7 26,0±17,0 10,5±4,9 4,5±0,7

Kozağaç - - - 1 44,0 14,0 14,0 4,0

Küçükalan 1 - - - 43,0 38,0 7,0 5,0

Çeltikçi 3 - 1 - 57,5±13,6 28,5±14,4 24,8±4,9 6,0±3,7

Bağsaray - - 1 - 40,0 20,0 23,0 8,0

Çebiş 2 - - - 67,5 22,0 22,0 7,0

Merkez 1 - - - 55,0 50,0 32,0 2,0

Gölhisar 1 2 1 - 47,5±11,6 8,8±5,6 6,5±1,3 4,5±1,7

Merkez - - 1 - 48,0 5,0 5,0 5,0

Sorkun 1 1 - - 55,0 6,5 6,5 3,5

Yamadı - 1 - - 32,0 17,0 8,0 6,0

Karamanlı - - 3 - 37,3±8,3 25,3±8,5 7,3±4,5 5,0±1,0

Kağılcık - - 2 - 42,0 27,0 9,5 4,5

Merkez - - 1 - 28,0 22,0 3,0 6,0

Kemer 2 - - - 53,5±2,1 23,0±0,0 10,0±12,7 4,0±0,0

Pınarbaşı 2 - - - 53,5 23,0 10,0 4,0

Tefenni 1 - 2 - 44,0±11,1 13,3±6,1 8,0±4,0 9,0±2,6

Hasanpaşa - - 1 - 34,0 12,0 12,0 12,0

Merkez 1 - 1 - 49,0 14,0 6,0 7,5

Yeşilova 2 1 1 - 41,5±13,0 18,8±2,5 13,0±8,7 5,5±1,9

Harmanlı 2 - - - 51,5 20,0 15,0 4,0

22

Yarışlı - 1 1 - 31,5 17,5 11,0 7,0

Genel Toplam

22

%44

8

%16

16

%32

4

%8 43,7±10,6 18,6±12,2 9,8±7,2 5,9±3,4

Tablo 12. İşletmelerdeki sığır varlığının ilçe ve köylere göre dağılımı

İl-İlçe-Köy

Sağmal

İnek Sayısı

Kuruda

İnek

Sayısı

Düve

Sayısı

Dana

(6-12 ay)

Sayısı

Erkek

Buzağı

(0-6ay)

Sayısı

Dişi

Buzağı

(0-6ay)

Sayısı

Besi

Sığırı

Sayısı

Süt İneklerinde

Ortalama

Reforme Süresi

(Laktasyon)

Burdur 33,6±14,7 7,4±5,8 15,7±8,6 6,7±6,4 9,1±5,8 10,4±5,1 7,8 7,0±1,6

Akyaka 24,6 6,6 15,0 5,5 5,0 8,6 7,0 7,2

Çallıca 26,7 4,0 12,3 10,0 7,5 8,0 5,0 7,3

Çine 40,0 15,0 23,0 20,0 8,0 11,0 - 6,0

Gökçebağ 25,0 10,0 27,0 1,0 5,0 17,0 - 6,0

Hacılar 33,0 3,7 10,7 7,3 12,0 5,3 9,5 5,7

Merkez 34,3 11,3 26,7 2,3 13,0 13,0 - 8,3

Yarıköy 36,0 6,0 10,0 3,0 14,0 12,0 - 8,0

Yassıgüme 52,3 8,3 12,3 8,3 11,3 15,0 - 7,0

Yaylabeli 40,0 10,0 15,0 - 5,0 10,0 - 4,0

Bucak 51,3±34,8 8,0±3,1 10,0±10,6 11,4±9,2 12,2±7,7 20,2±15,9 7,0 6,3±1,6

Anbahan 32,0 7,0 3,0 4,0 3,0 20,0 - 8,0

Karaaliler 87,0 11,0 - 22,0 22,0 47,0 - 5,0

Keçili 28,0 11,0 2,0 - 10,0 10,0 7,0 8,0

Kestel 34,0 4,0 7,0 5,0 10,0 8,0 - 6,0

Merkez 104,0 10,0 28,0 21,0 21,0 30,0 - 4,0

Ürkütlü 23,0 5,0 10,0 5,0 7,0 6,0 - 7,0

Çavdır 19,5±12,0 8,5±6,4 13,5±9,2 11,0±1,4 8,0±1,4 7,0±2,8 - 8,0±0,0

Kozağaç 28,0 4,0 20,0 10,0 7,0 5,0 - 8,0

Küçükalan 11,0 13,0 7,0 12,0 9,0 9,0 - 8,0

Çeltikçi 24,8±21,1 7,8±4,0 7,0±5,0 4,0±1,4 4,8±1,9 5,5±4,7 - 5,5±0,6

Bağsaray 56,0 10,0 12,0 - 6,0 12,0 - 5,0

Çebiş 16,5 9,0 7,5 5,0 5,5 4,0 - 5,5

Merkez 10,0 3,0 1,0 3,0 2,0 2,0 - 6,0

Gölhisar 34,0±7,1 11,3±4,1 11,0±4,1 5,3±6,1 11,8±2,2 15,5±4,5 - 5,3±1,3

Merkez 38,0 6,0 14,0 - 11,0 21,0 - 5,0

Sorkun 37,0 12,0 7,5 8,0 13,0 15,5 - 4,5

Yamadı 24,0 15,0 15,0 0,0 10,0 10,0 - 7,0

Karamanlı 37,7±15,8 10,3±6,8 12,0±7,0 8,0±0,0 14,3±4,9 16,0±3,6 12,0 4,7±0,6

Kağılcık 29,0 13,0 8,0 - 11,5 14,0 - 4,5

Merkez 55,0 5,0 20,0 8,0 20,0 20,0 12,0 5,0

Kemer 26,0±14,1 6,0±7,1 8,5±2,1 10,5±2,1 7,5±3,5 9,5±6,4 13,0 6,0±1,4

Pınarbaşı 26,0 6,0 8,5 10,5 7,5 9,5 13,0 6,0

Tefenni 59,3±32,7 8,0±5,0 16,5±6,4 19,0±13,5 15,7±8,1 14,7±9,5 8,0 5,7±1,2

Hasanpaşa 63,0 13,0 - 34,0 25,0 24,0 - 5,0

Merkez 57,5 5,5 16,5 11,5 11,0 10,0 8,0 6,0

Yeşilova 32,0±15,9 9,8±13,6 15,3±19,9 7,3±8,5 13,3±15,3 12,0±8,8 10,0 6,5±1,3

23

Harmanlı 21,5 4,0 5,0 2,5 6,5 6,5 - 6,5

Yarışlı 42,5 15,5 25,5 17,0 20,0 17,5 10,0 6,5

Genel Ortalama 35,8±20,4 8,2±5,9 13,4±9,2 8,5±7,5 10,3±6,9 12,1±8,1 9,0 6,4±1,6

Tablo 13. İşletme sahiplerinin sığırların bakım ve beslemesiyle ilgili danıştığı kurumlar

Kurum Adı Sayı %

Komşu İşletmeler 6 7,0

Veteriner Hekimler 24 27,9

Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü 10 11,6

Üniversiteler 13 15,1

Yem Fabrikaları 11 12,8

Ziraat Mühendisleri 4 4,7

Hiçbir kuruma danışmıyorum. 11 12,8

Tüm kurumlara danışıyorum. 7 8,1

Genel Toplam 86 100,0

Tablo 14. İşletme sahibinin eğitici faaliyetlere katılım durumu

İşletme sahibinin eğitici faaliyetlere katılım durumu Sayı ve (%)

Evet 34 (%68)

Örnek Çiftlik Ziyareti 1 (%2,9)

Kurs 6 (%17,6)

Seminer 23 (%67,6)

Seminer, Fuar 4 (%11,8)

Hayır 16 (%32)

Tablo 15. İşletmeye dışarıdan eğitici faaliyet için gelinme durumu ve gelen kuruluşlar

İşletmeye dışarıdan eğitici faaliyet için gelinme durumu ve gelen kuruluşlar Sayı ve (%)

Evet 24 (%48)

Yem Fabrikaları 14 (%58,3)

Üniversiteler 7 (%29,2)

İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2 (%8,3)

Ziraat Odaları 1 (%4,2)

Hayır 26 (%52)

Proje kapsamında ziyaret edilen orta ölçekli işletme sahiplerinin özelikle seminer, hayvancılık

fuarı türü eğitici faaliyetlere katılım konusunda ilgili oldukları tespit edilmiştir (Tablo 14 ve

Tablo 15). Genel olarak eğitici faaliyetlere katılım yaklaşık %70’e ulaşmakta bunun içinde

seminer ve fuara katılım oranı %80’i bulmaktadır.

Tablo 16’da işletmelerin işletmelerine süt sığırlarını sağlama yöntemleri verilmiştir. İşletme

sahiplerinin süt sığırını dışarından sağlamaya sıcak bakmadıkları, işletmelerinde mümkün

olduğunca kendi kaynaklarını kullanmaya özen gösterdikleri (%45,6) belirlenmiştir.

İşletmelerin genellikle dışarıdan süt sığırı alımında başlıca %30,9 ile komşu köyleri tercih

24

ettikleri tespit edilmiştir. Hayvan pazarları ise %2,9 oranı ile anaç süt sığırı temininde en son

sıralarda yer almaktadır. İşletmeciler genel olarak, salgın hastalık riskini artırdığı için hayvan

pazarını tercih etmediklerini ifade etmişlerdir. Bunun sonucu olarak anaç süt sığırı alım

satımında hayvan pazarlarının etkinliğini büyük ölçüde yitirdiği gözlenmiştir.

Tablo 16. İşletmeye hayvanların temin şekli

Temin şekli Sayı %

Hayvan pazarı 2 2,9

Aynı köyden 5 7,4

Komşu köylerden 21 30,9

Celeplerden 1 1,5

Kendi çiftliğinin hayvanlarını kullanıyor 31 45,6

Diğer 7 10,3

Hepsi 1 1,5

Genel Toplam 68 100,0

Ziyaret edilen işletmelerin yakınlarında toplu sağım merkezlerinin bulunup bulunmaması ile

işletme sahiplerinin toplu sağım merkezlerinden duydukları memnuniyetin derecesini

gösteren veriler Tablo 17’de verilmiştir. İşletmelerin %8’inde toplu sağım ünitelerinin mevcut

olduğu ve işletme sahiplerinin %75’inin bu durumdan memnun olduğu belirlenmiştir. Ancak

gezilen toplu sağım ünitelerinde hijyenle ilgili sorunlar olduğu, sağım yapan personelin sağım

hijyeni ve sağım makinaları konusunda bilgilendirilmelerinin gerektiği görülmüştür. Gerek

toplu sağım gerekse sağımhanesi olan işletmelerde hayvanın memelerinin suyla yıkandığı

ancak peçete ile kurulanmadığı görülmüştür. Yetiştiriciler eğitim faaliyeti sırasında, kuru ya

da yıkandıktan sonra ineğin memesinin peçete ile silinmesinin yaratacağı maliyetin çok az

olduğu, ancak ineğin memesinin hastalanmasından sonraki verim düşüklüğü ve tedavi

masraflarının çok daha fazla olacağı konusunda bilgilendirilmişlerdir. Ancak, sağımhaneler

ve sağım hijyeni konusunda yetiştiricilerin ve sağımhane personelinin eğitilmesi ve veteriner

fakültesinden ilgili anabilim dallarındaki öğretim üyelerinden yardım almalarının faydalı

olacağı düşünülmektedir.

Tablo 17. Köyde toplu sağım bulunma durumu ve memnuniyet dereceleri

Toplu Sağım Bulunma Durumları ve Memnuniyet Derecesi Sayı (%)

Evet 4 (%8)

Çok memnunum. -

Memnunum. 3 (%75)

Az Memnunum. 1 (%25)

Hiç memnun değilim. -

Hayır 46 (%92)

25

Tablo 18. Bir yılda sağlık sebebiyle elden çıkarılan süt sığırı ve diğer hayvan (dana,

düve, buzağı) sayısı

İl-İlçe Sığır İşletmedeki Diğer Hayvanlar Toplam

Burdur 6,9±9,0 4,4±4,3 11,27±10,65

Bucak 4,8±3,8 8,3±4,9 13,17±6,74

Çavdır 4,5±3,5 4,5±4,9 9,00±1,41

Çeltikçi 2,5±1,3 7,5±7,0 10,00±7,53

Gölhisar 22,5±35,0 11,5±9,7 34,00±31,65

Karamanlı 5,0±0,0 9,3±9,3 12,67±6,43

Kemer 3,5±2,1 2,0±2,8 5,50±0,71

Tefenni 4,0±1,7 3,7±1,5 5,50±3,54

Yeşilova 6,3±6,1 7,3±6,4 13,50±11,09

Genel Toplam 7,0±11,7 6,1±5,7 12,96±13,21

Tablo 18’de bir yılda sağlık sebebiyle elden çıkarılan süt sığırı ve işletmedeki diğer hayvan

sayıları yer almaktadır. Ortalama süt sığırı sayısının %20’si değeri olan 7 baş sığırın elden

çıkarıldığı görülmektedir. Bu oranın sürdürülebilir bir süt sığırcılığı için %30’un altında

olması gerektiği belirtilmektedir. Bu bakımdan işletmelerin başarılı olduğu ifade edilebilir.

Hatta bu ortalamanın Gölhisar ilçesi çıkarıldığında daha da düştüğü görülmektedir. Diğer

ilçelerde ve il merkezinde ortalama yaklaşık 5 baş iken Gölhisar’da ziyaret edilen işletmelerde

itlafı mecburi hastalıklar nedeniyle bu ortalamanın yüksek olduğu görülmektedir.

Ziyaret edilen işletmelerin ortalama süt verimi ve laktasyon sürelerine ilişkin veriler Tablo

19’da sunulmuştur. Burdur ili ve ilçelerinde ziyaret edilen orta ölçekli işletmelerde ortalama

süt veriminin yaklaşık 20 lt olduğu tespit edilmiştir. Ancak Çavdır ve Çeltikçi ilçelerinde bu

miktar daha düşük olup 17 lt kadardır. İşletmelerde ortalama laktasyon süresinin ise yaklaşık

307 gün olduğu belirlenmiştir.

Proje kapsamındaki işletmelerde ortalama suni tohumlama sayısı, hayvan besleme

hatalarından kaynaklanan hastalıkların insidensi Tablo 20’de verilmiştir. Tablo 20’deki

verilerden işletmelerde ortalama suni tohumlama oranının 2,2 olduğu belirlenmiştir. Hayvan

besleme hatalarından kaynaklanan hastalıklardan en yaygın olanının buzağı ishalleri

(8,8±10,2) olduğu, bunu metritis(6,2±7,9), laminitis (5,6±14,1) ve mastitis (5,4±7,6)’in

izlediği tespit edilmiştir.

26

Tablo 19. İşletmelerin ortalama süt verimi ve laktasyon süreleri

İl-İlçe-Köy Süt Verimi (lt/baş) Laktasyon Süresi (gün)

Burdur 20,3±2,4 312,5±34,8

Akyaka 21,0 309,0

Çallıca 18,7 333,3

Çine 20,0 285,0

Gökçebağ 23,0 305,0

Hacılar 22,3 291,7

Merkez 18,3 291,7

Yarıköy 21,5 305,0

Yassıgüme 20,3 343,3

Yaylabeli 16,0 350,0

Bucak 19,2±1,6 298,3±10,3

Anbahan 20,0 305,0

Karaaliler 19,0 305,0

Keçili 16,0 285,0

Kestel 20,0 305,0

Merkez 20,0 285,0

Ürkütlü 20,0 305,0

Çavdır 16,0±1,4 285,0±21,2

Kozağaç 17,0 270,0

Küçükalan 15,0 300,0

Çeltikçi 17,0±1,2 296,3±14,4

Bağsaray 16,0 305,0

Çebiş 17,0 302,5

Merkez 18,0 275,0

Gölhisar 20,3±3,9 295,0±16,8

Merkez 24,0 300,0

Sorkun 17,5 305,0

Yamadı 22,0 270,0

Karamanlı 22,7±2,3 300,0±0,0

Kağılcık 22,0 300,0

Merkez 24,0 300,0

Kemer 22,5±3,5 302,5±3,5

Pınarbaşı 22,5 302,5

Tefenni 19,2±2,9 370,0±112,6

Hasanpaşa 22,5 305,0

Merkez 17,5 402,5

Yeşilova 19,8±1,0 287,5±10,4

Harmanlı 20,5 292,5

Yarışlı 19,0 282,5

27

Genel Ortalama 19,8±2,6 307,3±37,9

Tablo 20. Hayvan besleme hatalarından kaynaklanan hastalıkların görülme insidensi,

suni tohumlama oranı

İl-İlçe-Köy

Suni

Toh.

Sayısı

(baş/yıl)

Mastitis

İnsindesi

(İşl./yıl)

Metritis

İnsidensi

(İşl./yıl)

Hipokalsemi

İnsidensi

(İşl./yıl)

Ketozis

İnsidensi

(İşl./yıl)

Abomazum

Deplasmanı

İnsidensi

(İşl./yıl)

Asidozis

İnsidensi

(İşl./yıl)

Laminitis

İnsidensi

(İşl./yıl)

Buzağı

İshali

İnsidensi

(İşl./yıl)

Burdur 2,1±0,6 5,9±11,0 7,2±9,4 0,5±0,9 0,4±0,7 0,5±0,6 5,2±13,0 2,7±3,0 7,3±11,2

Akyaka 2,0 3,2 11,4 0,6 0,6 0,2 0,8 0,4 4,0

Çallıca 2,2 19,7 7,0 0,7 0,7 0,7 0,3 0,0 3,3

Çine 1,5 2,0 3,0 0,0 1,0 0,0 2,0 2,0 0,0

Gökçebağ 2,0 2,0 5,0 1,0 0,0 0,0 0,0 5,0 3,0

Hacılar 2,1 2,3 3,7 0,0 0,3 0,3 1,3 3,0 4,3

Merkez 1,8 7,3 4,7 0,3 0,0 1,0 1,7 3,3 11,3

Yarıköy 2,3 3,5 2,5 1,5 0,5 1,0 20,0 2,0 1,0

Yassıgüme 2,2 4,7 8,3 0,3 0,0 0,3 18,3 8,0 24,7

Yaylabeli 3,5 0,0 18,0 0,0 0,0 0,0 3,0 3,0 5,0

Bucak 1,8±0,3 4,0±3,1 1,8±2,1 0,5±1,2 0,0±0,0 1,7±1,0 0,3±0,8 20,8±38,9 15,3±6,3

Anbahan 1,5 3,0 4,0 3,0 0,0 0,0 0,0 10,0 15,0

Karaaliler 2,0 4,0 1,0 0,0 0,0 1,0 0,0 100,0 16,0

Keçili 2,0 10,0 0,0 0,0 0,0 3,0 0,0 3,0 7,0

Kestel 1,5 3,0 0,0 0,0 0,0 2,0 2,0 4,0 10,0

Merkez 1,5 3,0 5,0 0,0 0,0 2,0 0,0 5,0 20,0

Ürkütlü 2,0 1,0 1,0 0,0 0,0 2,0 0,0 3,0 24,0

Çavdır 2,3±0,4 6,0±1,4 0,0±0,0 1,0±0,0 0,5±0,7 0,0±0,0 1,0±1,4 1,0±1,4 2,5±3,5

Kozağaç 2,5 7,0 0,0 1,0 1,0 0,0 2,0 0,0 0,0

Küçükalan 2,0 5,0 0,0 1,0 0,0 0,0 0,0 2,0 5,0

Çeltikçi 2,3±0,2 3,3±1,3 5,0±3,7 0,5±1,0 0,5±1,0 1,5±1,7 0,5±1,0 6,0±4,9 7,0±5,7

Bağsaray 2,0 5,0 10,0 2,0 2,0 1,0 0,0 10,0 15,0

Çebiş 2,4 2,5 3,0 0,0 0,0 2,0 1,0 2,0 4,5

Merkez 2,5 3,0 4,0 0,0 0,0 1,0 0,0 10,0 4,0

Gölhisar 2,0±1,1 6,3±6,2 5,3±6,6 1,0±0,8 0,0±0,0 1,0±1,2 1,0±1,4 5,8±6,5 8,8±4,8

Merkez 1,0 1,0 2,0 1,0 0,0 0,0 0,0 15,0 5,0

Sorkun 1,8 4,5 2,0 0,5 0,0 1,0 2,0 1,5 12,5

Yamadı 3,5 15,0 15,0 2,0 0,0 2,0 0,0 5,0 5,0

Karamanlı 2,3±0,9 6,3±3,5 5,3±2,5 0,3±0,6 0,3±0,6 0,3±0,6 0,0±0,0 5,7±0,6 13,3±11,5

Kağılcık 1,9 4,5 4,0 0,5 0,0 0,5 0,0 6,0 10,0

Merkez 3,0 10,0 8,0 0,0 1,0 0,0 0,0 5,0 20,0

Kemer 2,3±0,4 3,5±2,1 9,0±8,5 0,0±0,0 0,0±0,0 1,0±1,4 0,0±0,0 2,5±0,7 1,5±0,7

Pınarbaşı 2,3 3,5 9,0 0,0 0,0 1,0 0,0 2,5 1,5

Tefenni 3,0±0,5 7,0±4,4 12,3±15,5 0,7±1,2 1,0±1,0 0,0±0,0 4,0±3,6 6,3±4,9 22,0±17,1

Hasanpaşa 2,5 5,0 6,0 0,0 1,0 0,0 0,0 3,0 40,0

Merkez 3,3 8,0 15,5 1,0 1,0 0,0 6,0 8,0 13,0

28

Yeşilova 2,9±1,3 5,5±3,3 7,0±5,4 0,3±0,5 0,0±0,0 0,3±0,5 0,5±1,0 1,5±1,7 3,0±2,4

Harmanlı 1,8 6,0 4,0 0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 4,5

Yarışlı 4,0 5,0 10,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,5 1,5

Genel Toplam 2,2±0,7 5,4±7,6 6,2±7,9 0,5±0,8 0,3±0,6 0,7±0,9 2,8±8,9 5,6±14,1 8,8±10,2

3.2. İşletmelerin Ekonomik Analizi ve Sütün Maliyetine İlişkin Bulgular

Tablo 21. İşletmelerde ekonomik analiz bulgularının il ve ilçelerde maliyet kalemlerine

göre dağılımı (TL)

Genel Burdur Bucak Çavdır Çeltikçi

1.a) Satın Alınan Yemler (TL) 157596,40 170555,45 234325,72 39534,20 105962,74

1.b) Üretilen Yemler (TL) 43394,69 26107,59 34731,05 56259,03 18892,45

1. Toplam Yem Masrafları (TL) 200991,09 196663,04 269056,77 95793,23 124855,19

2.a) Yabancı İşgücü Tutarı (TL) 6940,54 5295,49 21400,00 0,00 0,00

2.b) Aile İşgücü Tutarı (TL) 22432,05 24773,59 13678,08 14730,24 23673,60

2. Toplam İşgücü Tutarı (TL) 29372,59 30069,08 35078,08 14730,24 23673,60

3. Veteriner Hekim-Sağlık Masrafı (TL) 18306,00 18654,55 19566,67 6000,00 20550,00

4. Elektrik ve Su Masrafı (TL) 6842,60 6599,09 10966,67 2050,00 3835,00

5. Sigorta Masrafı (TL) 3183,00 4756,82 0,00 0,00 3125,00

6. Kredi Faizi (TL) 50885,60 35957,47 84060,79 14972,56 31117,74

7. Envanter Kıymet Azalışı (TL) 15352,63 8303,79 97491,33 0,00 0,00

8. Buzağılara Verilen Süt Masrafı (TL) 10400,47 10048,00 12628,35 5985,00 9566,03

9. Diğer Giderler (TL) 3822,90 4222,50 4733,33 2075,00 1750,00

10. Genel İdare Giderleri (TL) 3391,57 3152,74 5335,82 1416,06 2184,73

11. Canlı Demirbaş Amortismanları (TL) 22021,96 19735,04 31173,94 15166,67 20536,46

12.a) Amortismanlar (TL) 4310,07 3093,05 12739,07 1190,00 2275,00

12.b) Bakım-Onarım Giderleri (TL) 7109,82 6196,14 12606,00 2550,00 4875,00

12. Bina Masrafları (TL) 11619,89 9743,73 25345,07 3740,00 7150,00



13. Ekipman Masrafları (TL) 1659,50 1648,67 2340,28 229,17 848,96

14. MASRAFLAR GENEL TOPLAMI

(TL) 377849,79 349554,51 597777,09 162157,93 249192,70

15. GELİRLER

a) Buzağı Geliri (TL) 67561,50 60569,32 94808,33 34050,00 43718,75

b) Gübre Geliri (TL) 1220,00 0,00 500,00 4000,00 500,00

c) Envanter Kıymet Artışı (TL) 107159,67 92865,91 136872,22 17283,33 93041,67

d) Besi Sığırı Geliri (TL) 7143,00 5938,64 4666,67 0,00 0,00

e) Teşvik ve Destekleme Gelirleri (TL) 26986,71 26101,32 38842,17 14113,75 17296,00

f) Süt Satış Geliri (TL) 212630,57 208050,98 335632,80 86700,00 117006,30

16. GELİRLER TOPLAMI (TL) 425546,94 396267,07 615147,19 157909,58 273437,72

1 LİTRE SÜT MALİYETİ (TL) 0,65 0,65 0,66 1,06 0,72

29


göre dağılımı (TL)

Gölhisar Karamanlı Kemer Tefenni Yeşilova

1.a) Satın Alınan Yemler (TL) 138430,54 173415,62 118634,95 103578,56 149187,93

1.b) Üretilen Yemler (TL) 65052,12 83405,12 62835,98 169182,76 13812,30

1. Toplam Yem Masrafları (TL) 203482,66 256820,74 181470,92 272761,32 163000,23

2.a) Yabancı İşgücü Tutarı (TL) 12925,20 4808,40 0,00 4800,00 5400,00

2.b) Aile İşgücü Tutarı (TL) 16834,56 23848,96 27356,16 34370,56 18412,80

2. Toplam İşgücü Tutarı (TL) 29759,76 28657,36 27356,16 39170,56 23812,80

3. Veteriner Hekim-Sağlık Masrafı (TL) 11350,00 22666,67 11950,00 41166,67 8125,00

4. Elektrik ve Su Masrafı (TL) 8325,00 10800,00 4680,00 6043,33 4630,00

5. Sigorta Masrafı (TL) 1125,00 0,00 0,00 5000,00 5625,00

6. Kredi Faizi (TL) 85513,37 40025,61 34646,22 134102,10 40176,53

7. Envanter Kıymet Azalışı (TL) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

8. Buzağılara Verilen Süt Masrafı (TL) 10498,69 8700,42 8678,25 18181,10 8241,84

9. Diğer Giderler (TL) 3737,50 5333,33 1950,00 4733,33 2412,50

10. Genel İdare Giderleri (TL) 3537,92 3730,04 2707,32 5211,58 2560,24

11. Canlı Demirbaş Amortismanları (TL) 17346,88 25388,89 19187,50 33077,78 21060,42



12. Bina Masrafları (TL) 17560,50 5588,00 13222,00 11190,67 7865,00



13. Ekipman Masrafları (TL) 1531,25 2250,00 2645,83 2033,33 1135,42

14. MASRAFLAR GENEL TOPLAMI

(TL) 393768,52 409961,06 308494,20 572671,78 288644,98

15. GELİRLER

a) Buzağı Geliri (TL) 54893,75 87000,00 51150,00 144033,33 54687,50

b) Gübre Geliri (TL) 0,00 12500,00 0,00 3500,00 0,00

c) Envanter Kıymet Artışı (TL) 178358,33 142888,89 61883,33 113400,00 120225,00

d) Besi Sığırı Geliri (TL) 0,00 22000,00 29250,00 8000,00 12500,00

e) Teşvik ve Destekleme Gelirleri (TL) 25483,63 31443,33 18895,00 38040,50 24116,50

f) Süt Satış Geliri (TL) 187275,00 264600,00 136620,00 281321,60 184770,00

16. GELİRLER TOPLAMI (TL) 448541,96 563332,22 300048,33 593070,43 398886,50


Burdur ili geneli itibariyle bir litre sütün üretim maliyetinin ortalama 0,65 TL olduğu tespit

edilmiştir (Tablo 21, Tablo 22). İlçelere göre farklılıklar bulunmakla birlikte bu farklılıklar

30

istatistiksel farklılık tanımlaması için yeter sayıda değildir. Bazı ilçelerde yalnızca iki işletme

ziyaret edilebilmiştir.

Araştırmanın yapıldığı merkezlerdeki orta ölçekli işletmelerde, il genelinde masraf-gelir

kalemlerinin yüzdelik dağılımları ile bir litre sütün, il ve ilçeler itibariyle, maliyetine ilişkin

bulguları Tablo 23 ve Tablo 24’de sunulmuştur.


göre oransal dağılımı (%)

Genel Burdur Bucak Çavdır Çeltikçi

1.a) Satın Alınan Yemler (%) 42,48 48,69 41,07 23,75 38,75

1.b) Üretilen Yemler (%) 12,27 8,22 10,30 34,65 9,45

1. Toplam Yem Masrafları (%) 54,76 56,92 51,38 58,40 48,20

2.a) Yabancı İşgücü Tutarı (%) 1,50 1,11 4,64 0,00 0,00

2.b) Aile İşgücü Tutarı (%) 7,48 7,94 4,08 9,26 11,07

2. Toplam İşgücü Tutarı (%) 8,98 9,05 8,72 9,26 11,07

3. Veteriner Hekim-Sağlık Masrafı (%) 4,94 5,31 3,41 3,77 9,79

4. Elektrik ve Su Masrafı (%) 1,93 2,00 2,12 1,29 1,74

5. Sigorta Masrafı (%) 0,68 1,03 0,00 0,00 0,98

6. Kredi Faizi (%) 12,79 9,84 14,00 9,54 12,54

7. Envanter Kıymet Azalışı (%) 1,44 1,59 6,20 0,00 0,00

8. Buzağılara Verilen Süt Masrafı (%) 2,89 2,95 2,71 3,71 3,43

9. Diğer Giderler (%) 1,21 1,46 1,07 1,30 0,73

10. Genel İdare Giderleri (%) 0,90 0,90 0,90 0,87 0,88

11. Canlı Demirbaş Amortismanları (%) 6,14 5,87 5,84 9,34 7,34

12.a) Amortismanlar (%) 0,97 0,82 1,30 0,75 0,96

12.b) Bakım-Onarım Giderleri (%) 1,88 1,70 1,78 1,62 2,06

12. Bina Masrafları (%) 2,89 2,60 3,09 2,37 3,02

13.a) Amortismanlar (%) 0,30 0,31 0,37 0,09 0,18


13. Ekipman Masrafları (%) 0,47 0,48 0,58 0,15 0,29

14. MASRAFLAR GENEL TOPLAMI (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00

15. GELİRLER

a) Buzağı Geliri (%) 16,13 15,59 14,23 26,04 16,25

b) Gübre Geliri (%) 0,26 0,00 0,12 1,80 0,08

c) Envanter Kıymet Artışı (%) 24,97 21,84 24,63 9,79 37,46

d) Besi Sığırı Geliri (%) 1,42 1,59 1,22 0,00 0,00

e) Teşvik ve Destekleme Gelirleri (%) 6,60 6,74 6,29 9,38 6,32

f) Süt Satış Geliri (%) 49,91 53,53 52,89 51,66 39,22

16. GELİRLER TOPLAMI (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00


Burdur ili ve ilçelerinde araştırma kapsamına alınan orta ölçekli işletmelerin masraf ve gelir

kalemleri oransal olarak incelendiğinde en önemli masraf kaleminin il genelinde %54,76 ile

31

yem olduğu ortaya çıkmıştır. Masraf kalemlerinde ikinci sırayı %12,79 ile kredi faizlerinin

aldığı dikkat çekicidir. Kredi faizi oranın bu kadar yüksek olmasında Tarım, Gıda ve

Hayvancılık Bakanlığı tarafından sağlanan düşük faizli cazip yem ve yatırım kredilerinin

önemli etkisi bulunmaktadır. İşletmelerin büyük bir çoğunluğunun bu kredilerden yararlandığı

belirlenmiştir.

Gelir kalemleri içerisinde sütün oranın yaklaşık tüm gelirin yarısı kadar olduğu tespit

edilmiştir. Bu oranı envanter kıymet artışı %24,97 ve buzağı geliri %16,13 izlemektedir.


göre oransal dağılımı (%)

Gölhisar Karamanlı

Kemer Tefenni Yeşilova

1.a) Satın Alınan Yemler (%) 35,70 42,52 34,43 21,54 50,01

1.b) Üretilen Yemler (%) 15,91 19,84 22,10 25,30 5,15

1. Toplam Yem Masrafları (%) 51,61 62,36 56,53 46,84 64,24

2.a) Yabancı İşgücü Tutarı (%) 3,27 1,24 0,00 0,54 55,16

2.b) Aile İşgücü Tutarı (%) 4,31 6,03 10,96 7,31 1,03

2. Toplam İşgücü Tutarı (%) 7,58 7,27 10,96 7,85 8,23

3. Veteriner Hekim-Sağlık Masrafı (%) 3,01 4,94 3,08 5,62 9,26

4. Elektrik ve Su Masrafı (%) 2,03 2,83 1,22 1,49 3,32

5. Sigorta Masrafı (%) 0,36 0,00 0,00 0,56 1,64

6. Kredi Faizi (%) 21,43 10,00 11,00 24,69 1,07

7. Envanter Kıymet Azalışı (%) 0,00 0,00 0,00 0,00 14,53

8. Buzağılara Verilen Süt Masrafı (%) 2,67 2,12 2,60 2,82 0,00

9. Diğer Giderler (%) 0,97 1,33 0,77 0,99 2,87

10. Genel İdare Giderleri (%) 0,90 0,91 0,86 0,91 88,78

11. Canlı Demirbaş Amortismanları (%) 4,36 6,22 6,66 5,76 0,89

12.a) Amortismanlar (%) 1,70 0,46 1,66 0,69 7,00


12. Bina Masrafları (%) 4,68 1,44 5,21 2,17 2,00

13.a) Amortismanlar (%) 0,26 0,37 0,71 0,20 2,94


13. Ekipman Masrafları (%) 0,40 0,58 1,11 0,31 0,14

14. MASRAFLAR GENEL TOPLAMI (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 0,39

15. GELİRLER

a) Buzağı Geliri (%) 12,14 16,72 15,75 25,51 100,00

b) Gübre Geliri (%) 0,00 1,84 0,00 0,89 13,55

c) Envanter Kıymet Artışı (%) 38,69 26,43 19,44 17,35 0,00

d) Besi Sığırı Geliri (%) 0,00 2,66 5,78 0,87 31,47

e) Teşvik ve Destekleme Gelirleri (%) 5,89 5,68 7,71 6,59 1,63

f) Süt Satış Geliri (%) 42,73 46,15 50,45 47,96 21,20

16. GELİRLER TOPLAMI (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 46,61


32

Tablo 25’de görülmekte olan kârlılık ve verimlilik analizleri sonucunda 50 işletmeden

14’ünün (%28) incelenen üretim dönemini zarar ile kapattığı tespit edilmiştir. Zarar eden

işletmelerden bir bölümünün; kuruluş aşamasında olması ve henüz yatırım maliyetlerinin çok

yüksek olması nedeniyle bu üretim döneminde kâr elde edememesi, diğer bir bölümünün,

salgın hastalıklar nedeniyle envanter kıymet kayıpları yaşaması ve veteriner sağlık

harcamalarının maliyetinin çok artması, bir bölüm işletmenin de süt veriminin tüketilen yeme

göre çok düşük kalması nedeniyle maliyetlere göre gelirinin düşük kalması, yine geçtiğimiz

üretim döneminde cari fiyatlara göre yüksek fiyatlarla süt sığırına yatırım yapan bazı

işletmelerin de içinde bulunduğumuz dönemde süt sığırı fiyatlarının düşmesi nedeniyle zarar

ettikleri tespit edilmiştir.

Tablo 25. İncelenen üretim döneminde işletmelerin kâr/zarar durumları

İl-İlçe Zarar Eden İşletme Kar Eden İşletme Sayısı

Sayı % Sayı %

Bucak 1 16,7 5 83,3

Burdur 6 27,3 16 72,7

Çavdır 1 50,0 1 50,0

Çeltikçi 2 50,0 2 50,0

Gölhisar 2 50,0 2 50,0

Karamanlı

0,0 3 100,0

Kemer 1 50,0 1 50,0

Tefenni 1 33,3 2 66,7

Yeşilova

0,0 4 100,0

Genel Toplam 14 28,0 36 72,0

İşletmelerin tamamı incelendiğinde süt maliyetinin ortalama 0,65 TL/litre olduğu tespit

edilmiştir (Tablo 26). Yalnızca kâr eden işletmelerde süt maliyeti 0,44 TL/litre olarak

hesaplanmıştır (Tablo 27). Zarar eden işletmelerde ise bu oran ortalama 1,21 TL/litredir

(Tablo 28).

Tablo 26. İşletmeler genelinde il merkezi ve ilçelere göre gelir gider durumları ve bir

litre süt maliyeti

İl-İlçe

Masraflar

Genel Toplamı (TL)

Gelirler

Toplamı (TL)

Net Kâr-

Zarar(TL)

1 Litre Süt Maliyeti

(TL / litre)

Bucak 597777,09 615147,19 17370,09 0,66

Burdur 349554,51 396267,07 46712,56 0,65

Çavdır 162157,93 157909,58 -4248,34 1,06

Çeltikçi 249192,70 273437,72 24245,02 0,72

Gölhisar 393768,52 448541,96 54773,44 0,54

Karamanlı 409961,06 563332,22 153371,17 0,36

Kemer 308494,20 300048,33 -8445,87 1,06

Tefenni 572671,78 593070,43 20398,66 0,88

Yeşilova 288644,98 398886,50 110241,52 0,37

Genel Toplam 377849,79 425546,94 47697,16 0,65

33

Tablo 27.Yalnızca kâr eden 36 işletmede il merkezi ve ilçelere göre gelir gider durumları

bir litre süt maliyeti

İl-İlçe

Masraflar

Genel Toplamı (TL)

Gelirler

Toplamı (TL)

Net Kar/

Zarar(TL)


(TL / litre)

Bucak 402676,04 559088,13 156412,08 0,40

Burdur 315537,75 410567,49 95029,73 0,46

Çavdır 184293,14 222526,67 38233,52 0,57

Çeltikçi 331908,45 395853,85 63945,40 0,54

Gölhisar 366138,97 515397,00 149258,03 0,13

Karamanlı 409961,06 563332,22 153371,17 0,36

Kemer 463742,99 506364,17 42621,18 0,65

Tefenni 711852,90 778101,48 66248,59 0,67

Yeşilova 288644,98 398886,50 110241,52 0,37

Genel Toplam 358730,11 465490,52 106760,40 0,44

Tablo 28. Zarar eden 14 işletmede il merkezi ve ilçelere göre gelir gider durumları bir

litre süt maliyeti

İl-İlçe

Masraflar

Genel Toplamı (TL)

Gelirler

Toplamı (TL)

Net Kar/

Zarar(TL)


(TL / litre)

Bucak 1573282,34 895442,50 -677839,84 1,96

Burdur 440265,86 358132,64 -82133,22 1,15

Çavdır 140022,71 93292,50 -46730,21 1,56

Çeltikçi 166476,95 151021,58 -15455,37 0,90

Gölhisar 421398,07 381686,92 -39711,16 0,95

Kemer 153245,42 93732,50 -59512,92 1,47

Tefenni 294309,54 223008,33 -71301,20 1,31

Genel Toplam 427014,66 322834,90 -104179,75 1,21

34

Tablo 29. İşletmelerin kârlılık ve verimlilik oranları

İl-İlçe-Köy

Mali Rantabilite

(%)

Ekonomik Rantabilite

(%)

Çıktı/Girdi Oranı (%) Rantabilite Faktörü (%)

Burdur 16,61 16,99 1,61 20,65

Akyaka 34,98 32,18 1,84 42,32

Çallıca -13,34 -7,91 1,91 -53,70

Çine 14,29 16,63 2,23 31,12

Gökçebağ 31,22 26,49 1,22 39,27

Hacılar 23,62 22,44 2,22 43,82

Merkez 8,64 11,98 0,72 20,48

Yarıköy 11,01 13,16 1,30 21,37

Yassıgüme 14,20 16,12 1,56 25,87

Yaylabeli 19,86 19,38 0,98 35,01

Bucak 4,57 7,65 2,43 18,62

Ambahan 20,66 20,05 6,34 33,29

Karaaliler -5,92 -0,75 0,49 -3,42

Keçili -24,12 0,47 1,61 1,31

Kestel -1,01 6,16 2,12 0,72

Merkez 11,31 14,05 2,81 26,98

Ürkütlü -0,49 3,87 1,23 8,61

Çavdır -2,07 1,34 0,94 -4,59

Kozağaç 7,94 10,21 1,41 23,22

Küçükalan -12,09 -7,53 0,47 -32,40

Çeltikçi 3,05 7,25 1,14 14,76

Bağsaray 15,54 16,76 1,64 28,66

Çebiş -1,59 3,49 0,96 8,93

Merkez -0,17 5,27 0,99 12,54

Gölhisar 8,24 14,19 0,25 28,14

Merkez 12,46 24,15 1,42 43,38

Sorkun -4,76 3,38 0,80 8,35

Yamadı 30,02 25,87 -2,03 52,49

Karamanlı 20,29 21,29 2,34 33,56

Kağılcık 17,68 19,42 2,25 31,76

Merkez 25,50 25,01 2,50 37,18

Kemer -3,52 0,62 0,86 -13,67

Pınarbaşı -3,52 0,62 0,86 -13,67

Tefenni 0,33 10,65 1,06 21,33

Hasanpaşa 10,63 20,54 1,52 41,95

Merkez -4,82 5,71 0,83 11,02

Yeşilova 16,40 20,90 2,39 36,79

Harmanlı 14,07 23,20 2,04 38,35

Yarışlı 18,73 18,60 2,75 35,23

Genel Toplam 8,81 12,59 1,58 19,89

35

Faizler ve vergiler karşılandıktan sonra işletme sahibine ve/veya sahiplerine kârdan ne

kaldığını ölçen mali rantabilite oranı, ne kadar yüksek ve yıllara göre kararlılık gösteriyorsa

işletmecinin kârlılığı için o kadar iyidir. Negatif değerleri işletmenin zarar ettiğini

göstermektedir. Mali rantabilitenin işletmeler arasında büyük çeşitlilik gösterdiği tespit

edilmiştir (Tablo 29). En düşük mali rantabiliteye sahip işletmede oran -%24 iken en yüksek

mali rantabiliteye sahip işletmede oran %35’tir.

Ekonomik rantabilite ise bir işletmenin kaynaklar toplamının ne oranda kâr ettiğini gösterir ve

oran ne kadar yüksek çıkarsa kaynakların kârlılığı o oranda iyi demektir. Ekonomik

rantabilitenin işletmelerde genel olarak mali rantabiliteden daha yüksek olduğu görülmüştür

(Tablo 29). Bu durum yabancı kaynaklardan yararlanma maliyeti normalin üzerinde

olduğunda ortaya çıkmaktadır. İşletmelerde en önemli yabancı kaynak işletmelerin kullandığı

kredi olduğu için işletmelerde ekonomik rantabilitenin mali rantabiliteden yüksek oluşu bu

kredilerden işletmelerin etkin bir biçimde yararlanamadığını göstermektedir.

İşletmelerde rantabilite faktörü saf hâsılanın gayri safi hâsılaya oranlanmasıyla bulunmuştur.

Bu oranın yüksek ve pozitif olması da kârlılık açısından önemlidir. Üretilen çıktıların

girdilere oranı işletmelerin verimliliğini ölçmekte kullanılmaktadır. Bir birim girdiyle ne

kadar çıktı elde ediliyorsa işletme verimliliği o derece yüksektir. Anbahan’da yer alan

işletmenin verimliliğinin diğer işletmelerin verimliliğinden yaklaşık dört kat yüksek olduğu

(6,34) görülmektedir. Bu işletmeye ilişkin veriler incelendiğinde işletmenin merada uzun süre

otlatma yapma imkânı bulduğu tespit edilmiştir. Yem maliyetlerini düşürücü bu pozitif

ayrımın verimliliği artırmada en önemli etmen olduğu düşünülmektedir.

İşletmede satılan bir litre sütün yem maliyeti, süt sığırı başına düşen yatırım oranı ve süt sığırı

başına düşen masraf oranı Tablo 30’da sunulmuştur. Bir litre sütün yem maliyeti bir litre

sütten elde edilen gelirden ne kadarının yemi ödemede kullanıldığını göstermektedir. Bir litre

sütün yem maliyetinin tüm işletmelerde ortalama değeri 0,81 TL/Lt olarak hesaplanmıştır.

Ortalama süt satış fiyatının hesaplanan değeri ise tüm işletmelerde 0,87 TL/lt’dir. Bu da bir

litre sütten elde edilen kazancın %93’ünün yem masraflarını ödemede kullanıldığı

göstermektedir. İşletmelerin kâr payının daha çok buzağı geliri, envanter kıymet artışı ile

teşvik ve desteklemelerden oluştuğu görülmüştür.

Süt sığır başına düşen yatırım oranının proje kapsamındaki işletmelerde ortalama 17.429 TL

olduğu tespit edilmiştir. Ancak hesaplanan ortalama değeri kuruluş aşamasındaki bazı

işletmelerin yükselttiği görülmektedir. Örneğin Bucak Karaaliler’de yer alan işletmenin

yatırım masrafları çok yüksek olduğu için süt sığırı başına düşen yatırım oranının 52.087 TL

olduğu belirlenmiştir.

İşletmelerin hayvansal üretimde kullanılan makine ve teçhizatlara sahip olma durumları Tablo

31’de sunulmuştur. Buna göre işletmelerin hepsinin traktörünün bulunduğu, %80’inin süt

sağım ünitesi kurduğu, %68’inin yemleme römorku kullandığı, %34’ünün de silaj makinasına

sahip olduğu belirlenmiştir.

36

Tablo 30. Satılan bir litre sütün yem maliyeti, süt sığırı başına düşen yatırım oranı ve

süt sığırı başına düşen masraf oranı

İl-İlçe-Köy

Yem Masrafı/Satılan

Süt Miktarı (TL/Lt)

A

Ortalama Süt

Satış Fiyatı

(TL/Lt) B

Yığınsal

(A/Bx100)

Süt Sığırı Başına

Düşen Yatırım

Oranı

Süt Sığırı Başına

Düşen Masraf Oranı

Burdur 0,77 0,87 88,6 16524,65 8624,64

Akyaka 0,69 0,90 77,0 18077,79 8717,52

Çallıca 0,77 0,85 90,9 13461,24 6488,45

Çine 0,67 0,93 72,0 14918,18 6265,46

Gökçebağ 0,76 0,83 92,0 19247,14 8669,07

Hacılar 0,74 0,88 83,8 16084,21 8498,23

Merkez 0,94 0,85 110,93 16626,82 10019,29

Yarıköy 0,74 0,87 85,5 15931,02 10592,58

Yassıgüme 0,73 0,87 84,2 18209,70 8715,75

Yaylabeli 0,97 0,82 118,3 13980,00 8869,67

Bucak 0,71 0,90 79,2 20733,06 9287,09

Ambahan 0,72 0,87 82,8 12274,36 7305,81

Karaaliler 0,76 1,00 76,0 52087,22 16053,90

Keçili 0,81 0,85 95,3 16474,36 8334,06

Kestel 0,61 0,87 70,4 11569,74 7853,09

Merkez 0,64 0,91 70,3 18540,91 7582,43

Ürkütlü 0,72 0,88 81,8 13451,79 8593,26

Çavdır 1,02 0,85 120,0 14051,04 5796,72

Kozağaç 0,70 0,85 82,4 12143,75 5759,16

Küçükalan 1,33 0,85 156,5 15958,33 5834,28

Çeltikçi 0,89 0,82 108,2 16628,63 8067,46

Bağsaray 0,81 0,94 86,2 12303,03 7348,99

Çebiş 0,82 0,78 105,1 16469,21 7631,89

Merkez 1,11 0,79 140,5 21273,08 9657,08

Gölhisar 0,93 0,88 105,7 20073,54 8675,21

Merkez 0,65 1,00 65,3 18581,82 9548,84

Sorkun 1,11 0,82 134,9 16955,53 8574,35

Yamadı 0,84 0,88 95,5 27801,28 8003,31

Karamanlı 0,84 0,88 96,0 15067,74 8509,39

Kağılcık 0,86 0,84 102,6 13468,27 7949,88

Merkez 0,80 0,95 84,2 18266,67 9628,41

Kemer 1,04 0,81 128,4 24987,73 9440,65

Pınarbaşı 1,04 0,81 128,4 24987,73 9440,65

Tefenni 0,83 0,89 93,0 17645,20 8870,66

Hasanpaşa 0,68 0,96 71,1 18238,16 7008,36

Merkez 0,91 0,86 105,8 17348,72 9801,80

Yeşilova 0,72 0,88 82,3 15127,48 7359,78

Harmanlı 0,65 0,80 81,3 15124,42 8085,55

Yarışlı 0,79 0,95 83,2 15130,55 6634,02

Genel Toplam 0,81 0,87 93,3 17429,51 8489,79

37

Tablo 31. İşletmelerin hayvansal üretimde kullanılan makina ve teçhizatlara sahip olma

durumları

Satır Etiketleri Traktör Yemleme Römorku Silaj Makinası Süt Sağım Ünitesi

Bucak 6 5 2 6

Burdur 22 16 6 20

Çavdır 2 - 1 -

Çeltikçi 4 1 2 1

Gölhisar 4 3 1 4

Karamanlı 3 3 2 3

Kemer 2 2 1 1

Tefenni 3 2 2 2

Yeşilova 4 2 - 3

Genel Toplam 50 %100 34 %68 17 %34 40 %80

3.3. Ahırların Yapısı ve Koşullarına İlişkin Bulgular

Ahırların yapısına ve koşullarına ilişkin veriler Tablo 32’de sunulmuştur.

Tablo 32’de görüldüğü üzere projede ziyaret edilen işletmelerin %80’i modern ahır

yapısındadır. Ahır zeminleri işletmelerin %52’sinde beton+toprak zemin özelliğindedir.

Çalışma kapsamındaki işletmelerin %70’inde idrar kanalı bulunmadığı belirlenmiştir. Orta

ölçekli işletme sınıfına giren proje kapsamındaki bu işletmelerde gübre temizlemede en çok

kullanılan yöntemin %82 ile traktör olduğu belirlenmiştir. İşletmelerde otomatik suluk ve

yalak olmak üzere iki tip suluk kullanıldığı ve bunların dağılımının yaklaşık yarı yarıya

olduğu belirlenmiştir.

İşletmelerin aydınlama ve havalandırma durumları ile silaj pH değerleri Tablo 33’de

verilmiştir. Normal mısır silajının pH değeri 3,8 ile 4,2 arasında değişmektedir. Silajı olan

işletmelerden alınan numunelerin ortalama pH değeri 4,47 olarak tespit edilmiştir.

Numunelerin çoğunun normal pH değerine yakın olduğu görülmüş olup birkaç numune de pH

değerinin yüksek olduğu belirlenmiştir.

Proje kapsamında ziyaret edilen işletmelerin barınaklarının özelliklerine ilişkin bilgiler Tablo

34’de verilmiştir. İşletmelerin %94’ünün yarı açık sistem ahırlardan oluştuğu tespit edilmiştir.

Ahırların yapısal durumlarına ilişkin veriler Tablo 35’de sunulmuştur. İşletmelerin %94’ünün

serbest+kilitli sistem (şakşak düzeneği) durak tipine sahip olduğu tespit edilmiştir.

38

Tablo 32. Ahırların yapısı ve koşulları

Ahırların yapısı ve koşulları

Ahırların genel görünümü Sayı (%)

Modern ahır 40 (%80)

Eski tip ahır 10 (%20)

Ahır zemini Sayı (%)

Beton 18 (%36)

Beton+Toprak 26 (%52)

Toprak 5 (%10)

Diğer 1 (%2)

Ahırlarda idrar kanalı bulunma durumu Sayı (%)

İdrar kanalı mevcut. 15 (%30)

İdrar kanalı mevcut değil. 35 (%70)

Gübre temizleme metodu Sayı (%)

Elle 4 (%8)

Mekanik gübre sıyırıcı 4 (%8)

Traktör 41 (%82)

Diğer 1 (%4)

Gübrenin temizlenme sıklığı X±Sd

Yaz - sonbahar 49,69±76,40

Kış - ilkbahar 59,69±93,95

Suluk tipi Sayı (%)

Otomatik suluk 23 (%46)

Kova -

Yalak 27 (%54)

Diğer -

39

Tablo 33. İşletmelerin aydınlama ve havalandırma durumları ile silaj pH değerleri

İl-İlçe-Köy Rüzgarölçer (m/s) Işıkölçer (lüks) Silaj pH

Burdur 1,41 1271,80 4,13

Akyaka 0,00 971,90 4,39

Çallıca 0,00 2580,25 4,10

Çine 0,00 303,50 3,98

Gökçebağ 9,93 1417,25 4,83

Hacılar 3,68 1079,92 4,00

Merkez 1,40 1579,83 3,95

Yarıköy 2,97 559,25 4,09

Yassıgüme 0,00 1277,88 3,93

Yaylabeli 0,00 433,33 -

Bucak 3,79 2742,40 4,35

Anbahan 2,80 10375,00 -

Karaaliler 0,00 1307,75 4,00

Keçili 0,00 632,25 3,99

Kestel 11,00 1045,00 4,71

Merkez 2,75 459,39 5,03

Ürkütlü 6,20 2635,00 4,04

Çavdır 3,00 136,00 4,40

Kozağaç 3,20 93,50 4,25

Küçükalan 2,80 178,50 4,54

Çeltikçi 1,93 307,25 6,34

Bağsaray 3,00 729,50 4,98

Çebiş 2,35 203,13 7,69

Merkez 0,00 93,25 -

Gölhisar 3,38 858,94 5,31

Merkez 7,00 917,75 4,28

Sorkun 1,50 608,13 6,53

Yamadı 3,50 1301,75 3,91

Karamanlı 1,12 624,50 4,19

Kağılcık 1,00 356,08 4,19

Merkez 1,35 1161,33 4,18

Kemer 0,00 312,63 3,96

Pınarbaşı 0,00 312,63 3,96

Tefenni 1,43 657,00 4,47

Hasanpaşa 0,00 85,67 -

Merkez 2,14 942,67 4,47

Yeşilova 1,81 877,29 4,34

Harmanlı 2,15 541,75 -

Yarışlı 1,47 1212,83 4,34

Genel Toplam 1,92 1141,79 4,47

40

Tablo 34. İşletme barınaklarının özelliklerine ilişkin bilgiler

Yapı Durumu

İl-İlçe-Köy Açık

Yarı

Açık Kapalı

Hayvan

Barınağı (m2)

Yem Deposu

(m2)

Ot Deposu

(m2)

Süt Sağım

Ünitesi (m2)

Burdur - 21 1 1943,23±1357,31 281,36±282,28 342,67±357,49 80,75±26,42

Akyaka - 5 - 2460,00 85,00 328,00 85,00

Çallıca - 3 - 766,67 30,00 - 90,00

Çine - - 1 1540,00 96,00 - 100,00

Gökçebağ - 1 - 1400,00 600,00 - 50,00

Hacılar - 3 - 3393,33 412,50 100,00 96,67

Merkez - 3 - 2044,70 175,00 - 68,30

Yarıköy - 2 - 1056,00 259,00 200,00 57,50

Yassıgüme - 3 - 1416,67 275,00 1000,00 86,67

Yaylabeli - 1 - 2535,00 800,00 - 80,00

Bucak - 6 - 1758,33±970,27 258,00±348,21 - 70,42±24,99

Anbahan - 1 - 2000,00 - - 50,00

Karaaliler - 1 - 2700,00 660,00 - 60,00

Keçili - 1 - 1350,00 - - 104,50

Kestel - 1 - 1400,00 64,00 - 65,00

Merkez - 1 - 2850,00 - - 98,00

Ürkütlü - 1 - 250,00 50,00 - 45,00

Çavdır - 1 1 1000,00±565,69 70,00±0,0 - -

Kozağaç - - 1 600,00 70,00 - -

Küçükalan - 1 - 1400,00 - - -

Çeltikçi - 4 - 2034,50±1755,82 125,00±130,70 25,00±0,0 150,00±0,0

Bağsaray - 1 - 4000,00 300,00 - 150,00

Çebiş - 2 - 1644,00 87,50 - -

Merkez - 1 - 850,00 25,00 25,00 -

Gölhisar - 3 1 2935,00±1391,73 1012,50±1113,69 650,00±0,0 128,75±41,31

Merkez - 1 - 2240,00 225,00 - 180,00

Sorkun - 1 1 3500,00 - 650,00 100,00

Yamadı - 1 - 2500,00 1800,00 - 135,00

Karamanlı - 3 - 2250,00±476,97 200,00±0,0 - 508,33±274,24

Kağılcık - 2 - 2400,00 - - 587,50

Merkez - 1 - 1950,00 200,00 - 350,00

Kemer - 2 - 1700,00±933,38 62,50±53,03 - 120,00±0,0

Pınarbaşı - 2 - 1700,00 62,50 - 120,00

Tefenni - 3 - 1909,00±618,76 410,00±381,84 490,00±268,70 64,75±42,07

Hasanpaşa - 1 - 2340,00 140,00 300,00 -

Merkez - 2 - 1693,50 680,00 680,00 64,75

Yeşilova - 4 - 1635,00±927,67 - 600,00±0,0 83,33±5,77

Harmanlı - 2 - 925,00 - 600,00 80,00

Yarışlı - 2 - 2345,00 - - 85,00

Genel Toplam

0

%0

47

%94

3

%6 1951,92±1196,77 291,48±380,99 391,91±314,57 118,18±132,33

41

Tablo 35. Ahırların yapısal durumuna ilişkin bilgiler

Ahırların Durak Tipi Ahırların Suluk Tipi

İl-İlçe-Köy Bağlı Serbest+ Kilitli Serbest+ Kilitsiz Otomatik Suluk Yalak

Burdur - 22 - 10 12

Akyaka - 5 - 2 3

Çallıca - 3 - - 3

Çine - 1 - 1 -

Gökçebağ - 1 - - 1

Hacılar - 3 - 2 1

Merkez - 3 - 1 2

Yarıköy - 2 - 2 -

Yassıgüme - 3 - 2 1

Yaylabeli - 1 - - 1

Bucak - 5 1 4 2

Anbahan - 1 - 1

Karaaliler - 1 - 1 -

Keçili - 1 - 1

Kestel - - 1 1 -

Merkez - 1 - 1 -

Ürkütlü - 1 - 1 -

Çavdır 1 1 - - 2

Kozağaç 1 - - - 1

Küçükalan - 1 - - 1

Çeltikçi - 3 1 2 1

Bağsaray - - 1 1 -

Çebiş - 2 - 1 1

Merkez - 1 - 1 -

Gölhisar - 4 - 2 2

Merkez - 1 - 1 -

Sorkun - 2 - - 2

Yamadı - 1 - 1 -

Karamanlı - 3 - 2 1

Kağılcık - 2 - 1 1

Merkez - 1 - 1 -

Kemer - 2 - - 2

Pınarbaşı - 2 - - 2

Tefenni - 3 - 2 1

Hasanpaşa - 1 - - 1

Merkez - 2 - 2 -

Yeşilova - 4 - - 4

Harmanlı - 2 - - 2

Yarışlı - 2 - - 2

Genel Toplam 1 %2 47 %94 2 %4 23 %46 27 %54

42

3.4. Yem Üretimi ve Depolamaya İlişkin Bulgular

Araştırma kapsamındaki işletmelerin yem bitkisi ekimi için kullandığı tarım arazisi varlığı ve

niteliği Tablo 36’da verilmiştir. Bu tablo incelendiğinde işletmelerde kuru ve sulu tarın

oranının birbirine yakın olduğu tespit edilmiştir. Yine işletmelerin yem bitkisi ekimi için

kullandıkları arazinin yaklaşık yarısının kira (icar) olduğu tespit edilmiştir.

Yem üretimi ve depolamaya ilişkin veriler Tablo 37’de, silaj yapımına ilişkin veriler Tablo

38’de verilmiştir. İşletmelerin %72,3’ünde silajın toprak zemin üzerinde yapıldığı tespit

edilmiştir. İşletmelerde üretilen kaba yem maddeleri ve ortalama verimleri Tablo 39 ve Tablo

40’da; konsantre yem maddeleri ve ortalama verimleri Tablo 41’de sunulduğu gibidir.

Tablo 42’de işletmelerde yem bitkilerinin hasat edilme vakitleri verilmiştir. Tablo 42’de yer

alan bilgiler ışığında işletmelerin; %55’inin yoncayı çiçeklenme başlangıcında, %76,2’sinin

silajlık mısırı hamur olum döneminde, %66,7’sinin kaba yemi hamur olum döneminde hasat

ettikleri tespit edilmiştir.

Kaba yemlerin hayvanlara veriliş biçimi Tablo 43’de yer almaktadır. Tablodaki veriler

incelendiğinde işletmelerde kaba yemin %68 oranında TMR olarak verildiği, %24 oranında

ise sap balyası olarak verildiği görülmektedir.

İşletmelerin konsantre yemi temin şekli Tablo 44’de belirtildiği gibidir. Buna göre

işletmelerin %62’si konsantre yemi özel bayilerden %28’i direkt olarak yem fabrikasından

temin etmektedir.

43

Tablo 36. İşletmenin yem bitkisi ekimi için kullandığı tarım arazisi varlığı ve niteliği

İl-İlçe-Köy

Mülkiyeti Kendine Ait

Arazi Varlığı (da)

Kiralanan Arazi

Varlığı (da)

Kuru Tarım

(da)

Sulu Tarım

(da)

Burdur 123,90±101,19 107,22±60,58 128,53±116,02 75,00±53,15

Akyaka 89,00 66,67 95,00 85,00

Çallıca 116,67 - 40,00 90,00

Çine 200,00 - 80,00 120,00

Gökçebağ 40,00 - 25,00 15,00

Hacılar 133,33 200,00 233,33 50,00

Merkez 140,00 85,00 42,50 140,00

Yarıköy 100,00 100,00 140,00 60,00

Yassıgüme 222,33 80,00 239,00 30,00

Yaylabeli 20,00 - - 20,00

Bucak 95,00±93,54 70,00±67,82 165,00±123,42 47,50±43,49

Anbahan 150,00 150,00 290,00 10,00

Karaaliler 0,00 0,00 - -

Keçili 250,00 - 250,00 -

Kestel 80,00 - 40,00 40,00

Merkez 10,00 100,00 - 110,00

Ürkütlü 80,00 30,00 80,00 30,00

Çavdır 90,00±0,0 180,00±169,71 - 225,00±106,07

Kozağaç - 300,00 - 300,00

Küçükalan 90,00 60,00 - 150,00

Çeltikçi 85,00±31,09 50,00±33,67 93,75±41,31 41,25±17,97

Bağsaray 50,00 40,00 45,00 45,00

Çebiş 110,00 65,00 127,50 47,50

Merkez 70,00 30,00 75,00 25,00

Gölhisar 220,00±130,06 - 215,00±0,0 166,25±69,45

Merkez 80,00 - - 80,00

Sorkun 275,00 - 215,00 167,50

Yamadı 250,00 - - 250,00

Karamanlı 256,67±218,25 80,00±0,0 140,00±65,57 143,33±110,15

Kağılcık 160,00 80,00 110,00 90,00

Merkez 450,00 - 200,00 250,00

Kemer 135,00±21,21 250,00±70,71 210,00±84,85 175,00±35,36

Pınarbaşı 135,00 250,00 210,00 175,00

Tefenni 293,33±161,66 610,00±692,96 475,00±459,62 383,33±292,97

Hasanpaşa 480,00 120,00 - 600,00

Merkez 200,00 1100,00 475,00 275,00

Yeşilova 107,50±86,17 15,00±0,0 30,00±14,14 123,33±63,51

Harmanlı 110,00 - 30,00 160,00

Yarışlı 105,00 15,00 - 105,00

Genel Toplam 142,33±117,20 144,80±215,07 149,78±148,55 122,38±123,98

44

Tablo 37. Yem üretimi ve depolamaya ilişkin veriler

Yem üretimi ve depolama

Tahıl ekiminin amacı Sayı (%)

Dane ve saman üretimi 40 (%29,4)

Kuru ot 45 (%33,1)

Silaj 41 (%30,1)

Taze ot olarak yedirme 10 (%7,4)

Diğer

İşletmede kullanılan kaba yemin kaynağı Sayı (%)

Kendi üretimi 5 (%10)

Satın alma 4 (%8)

Her ikisi de 41 (%82)

Kaba yemin depolanma şekli

Açık havada üstü açık 1 (%2)

Açık havada üstü kapalı 18 (%36)

Yem deposunda 24 (%48)

Ahır içerisinde 7 (%14)

45

Tablo 38. İşletmede silaj yapımına ilişkin bilgiler

Silaj Yapımı Silaj Hacmi Silaj Tipi Silaj Yapım Şekli İşletme

Sahibinin Silaj

Yapım

Tecrübesi(Yıl) İl-İlçe-Köy Var Yok (t) Mısır Arpa

Mısır+

Arpa

Mısır+

Tritikale

Tarlada

çukur

açılarak

Toprak

Zemin

Üzerine

Betonarme

Zemin

Üzerine

Burdur 21 1 204,1±142,9 17 1 3 - - 17 4 5,9±3,2

Akyaka 5 - 143,2 3 1 1 - - 4 1 8,8

Çallıca 3 - 203,3 3 - - - - 3 - 7,3

Çine 1 - 350,0 1 - - - - 1 - 10,0

Gökçebağ 1 - 150,0 1 - - - - 1 - 4,0

Hacılar 2 1 110,0 2 - - - - 1 1 5,0

Merkez 3 - 323,3 3 - - - - 3 - 3,7

Yarıköy 2 - 110,0 2 - - - - 1 1 2,5

Yassıgüme 3 - 283,3 1 - 2 - - 2 1 6,0

Yaylabeli 1 - 200,0 1 - - - - 1 - 1,0

Bucak 6 - 420,0±397,7 5 - - 1 - 5 1 14,7±14,3

Anbahan 1 - 120,0 - - - 1 - 1 - 20,0

Karaaliler 1 - 1000,0 1 - - - - - 1 1,0

Keçili 1 - 200,0 1 - - - - 1 - 2,0

Kestel 1 - 250,0 1 - - - - 1 - 34,0

Merkez 1 - 850,0 1 - - - - 1 - 4,0

Ürkütlü 1 - 100,0 1 - - - - 1 - 27,0

Çavdır 2 - 260,0±14,1 2 - - - - 2 - 10,0±4,2

Kozağaç 1 - 270,0 1 - - - - 1 - 7,0

Küçükalan 1 - 250,0 1 - - - - 1 - 13,0

Çeltikçi 3 1 73,3±25,2 3 - - - 1 1 1 15,3±4,7

Bağsaray 1 - 100,0 1 - - - - - 1 10,0

Çebiş 2 - 60,0 2 - - - 1 1 - 18,0

Merkez - 1 0,0 - - - - - - -

Gölhisar 4

400,0±376,4 4 - - - 2 1 1 6,3±1,5

Merkez 1 - 700,0 1 - - - 1 - - 5,0

Sorkun 2 - 400,0 2 - - - 1 1 - 6,0

Yamadı 1 - 100,0 1 - - - - - 1 8,0

Karamanlı 3 - 600,0±435,9 3 - - - 1 2 - 10,7±5,1

Kağılcık 2 - 350,0 2 - - - - 2 - 10,0

Merkez 1 - 1100,0 1 - - - 1 - - 12,0

Kemer 2 - 225,0±162,6 2 - - - 2 - - 18,5±6,4

Pınarbaşı 2 - 225,0 2 - - - 2 - - 18,5

Tefenni 3 - 900,0±567,9 3 - - - - 3 - 12,7±4,0

Hasanpaşa 1 - 1150,0 1 - - - - 1 - 15,0

Merkez 2 - 775,0 2 - - - - 2 - 11,5

Yeşilova 3 1 50,0±32,8 3 - - - - 3 - 16,7±2,9

Harmanlı 1 1 15,0 1 - - - - 1 - 20,0

Yarışlı 2 - 67,5 2 - - - - 2 - 15,0

Genel Toplam

47

%94

3

%6 303,1±319,8

42

%89,4

1

%2,1

3

%6,4

1

%2,1

6

%12,8

34

%72,3

7

%14,9 9,8±7,1

46

Tablo 39. İşletmelerde üretilen kaba yem maddeleri ve ortalama verimleri (da/kg)

Yonca Mısır Hasılı Fiğ Şeker Pancarı

İl-İlçe-Köy

Ekili Alan

(da)

Hasat

Sayısı Verim (da/kg)

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Burdur 13,1±6,6 4,5±0,8 416,5±141,8 36,3±21,5 4569,2±1642,2 23,6 499,3 11,0±0,0 2000,0±0,0

Akyaka - - - 9,0 5700,0 - - - -

Çallıca 10,0 4,0 488,3 43,3 5000,0 30,0 770,0 - -

Çine - - - 50,0 6000,0 - - 11,0 2000,0

Gökçebağ 15,0 6,0 385,0 - - - - - -

Hacılar 21,0 5,0 393,0 40,0 3000,0 35,0 367,5 - -

Merkez 8,5 4,5 450,0 62,5 3500,0 - - - -

Yarıköy 15,0 4,0 385,0 35,0 3150,0 12,5 445,0 - -

Yassıgüme - - - 30,0 5000,0 20,0 550,0 - -

Yaylabeli 10,0 4,0 276,0 - - - - - -

Bucak 10,0±2,7 5,5±0,8 395,0±219,2 53,3±42,0 4887,5±818,9 80,0 573,3 - -

Anbahan 12,0 6,0 240,0 20,0 5000,0 100,0 400,0 - -

Karaaliler - - - - - - - - -

Keçili - - - - - 110,0 220,0 - -

Kestel - - - 60,0 4200,0 - - - -

Merkez - - - 110,0 6000,0 - - - -

Ürkütlü 8,0 5,0 550,0 23,0 4350,0 30,0 1100,0 - -

Çavdır 45,0±21,2 5,0±0,0 475,0±35,4 65,0±7,1 5000,0±1414,2 - - 10,0±0,0 5000,0±0,0

Kozağaç 60,0 5,0 450,0 60,0 4000,0 - - 10,0 5000,0

Küçükalan 30,0 5,0 500,0 70,0 6000,0 - - - -

Çeltikçi 10,0±0,0 5,0±0,0 200,0±0,0 23,3±7,6 2600,0±655,7 30,0 380,0 - -

Bağsaray 10,0 5,0 200,0 15,0 3300,0 - - - -

Çebiş - - - 27,5 2250,0 22,5 290,0 - -

Merkez - - - - - 45,0 560,0 - -

Gölhisar 40,5±24,0 4,8±0,5 382,5±127,4 93,8±49,2 4825,0±2693,7 63,8 556,5 35,0±21,2 6500,0±7778,2

Merkez 22,0 4,0 550,0 55,0 8000,0 25,0 660,0 - -

Sorkun 45,0 5,0 290,0 135,0 4650,0 90,0 533,0 20,0 12000,0

Yamadı 50,0 5,0 400,0 50,0 2000,0 50,0 500,0 50,0 1000,0

Karamanlı 55,0±7,1 5,0±0,0 437,5±88,4 110,0±78,1 5016,7±28,9 - - 3,0±0,0 6000,0±0,0

Kağılcık 60,0 5,0 500,0 65,0 5000,0 3,0 6000,0

Merkez 50,0 5,0 375,0 200,0 5050,0 - - - -

Kemer 32,5±24,7 4,0±0,0 400,0±35,4 61,5±40,3 3650,0±495,0 33,0 740,0 15,0±0,0 1400,0±0,0

Pınarbaşı 32,5 4,0 400,0 61,5 3650,0 33,0 740,0 15,0 1400,0

Tefenni 153,3±145,0 4,7±0,6 428,3±184,1 163,3±150,4 5333,3±1893,0 152,7 540,0 20,0±0,0 4000,0±0,0

Hasanpaşa 150,0 5,0 400,0 150,0 7500,0 18,0 1000,0 - -

Merkez 155,0 4,5 442,5 170,0 4250,0 220,0 310,0 20,0 4000,0

Yeşilova 37,7±30,4 4,7±0,6 265,0±154 18,3±2,9 3553,3±508,5 45,0 575,0 - -

Harmanlı 50,0 5,0 150,0 20,0 3000,0 20,0 400,0 - -

Yarışlı 31,5 4,5 322,5 17,5 3830,0 70,0 750,0 - -

İl Geneli 39,1±57,8 4,7±0,7 393,6±136,2 61,0±62,0 4461,1±1548,4 57,9 525,7 18,4±15,2 4485,7±3810,3

47

Tablo 40. İşletmelerde üretilen kaba yem maddeleri ve ortalama verimleri (da/kg)

Korunga Yulaf Balyası Arpa Balyası

İl-İlçe-Köy

Ekili Alan

(da)

Hasat

Sayısı

Verim

(da/kg)

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Ekili

Alan (da)

Verim

(da/kg)

Burdur - - - 35,0±132, 532,7±319,1 67,5 701,1

Akyaka - - - - - 51,3 912,5

Çallıca - - - - - 50,0 560,0

Çine - - - - - 8,0 1000,0

Gökçebağ - - - - - 25,0 880,0

Hacılar - - - 30,0 324,0 90,0 493,0

Merkez - - - - - 40,0 600,0

Yarıköy - - - - - 60,0 445,0

Yassıgüme - - - 37,5 637,0 126,7 766,7

Yaylabeli - - - - - - -

Bucak 17,5±3,5 1,0±0,0 365,0±49,5 15,0±0,0 700,0±0,0 - -

Anbahan 20,0 1,0 400,0 - - - -

Karaaliler - - - - - - -

Keçili 15,0 1,0 330,0 - - - -

Kestel - - - 15,0 700,0 - -

Merkez - - - - - - -

Ürkütlü - - - - - - -

Çavdır - - - 20,0±0,0 1000,0±0,0 30,0 750,0

Kozağaç - - - - - - -

Küçükalan - - - 20,0 1000,0 30,0 750,0

Çeltikçi 5,0±0,0 1,0±0,0 500,0±0,0 15,0±0,0 200,0±0,0 40,0 287,5

Bağsaray - - - - - - -

Çebiş - - - 15,0 200,0 - -

Merkez 5,0 1,0 500,0 - - 40,0 287,5

Gölhisar - - - 17,5±10,6 125,5±71,4 22,5 370,0

Merkez - - - - - 20,0 660,0

Sorkun - - - 10,0 176,0 - -

Yamadı - - - 25,0 75,0 25,0 80,0

Karamanlı - - - 20,0±0,0 1000,0±0,0 46,7 986,7

Kağılcık - - - - - 45,0 980,0

Merkez - - - 20,0 1000,0 50,0 1000,0

Kemer - - - - - 90,0 875,0

Pınarbaşı - - - - - 90,0 875,0

Tefenni - - - 67,0±46,7 700,0±424,3 60,0 400,0

Hasanpaşa - - - 34,0 1000,0 - -

Merkez - - - 100,0 400,0 60,0 400,0

Yeşilova - - - - - 43,0 375,0

Harmanlı - - - - - - -

Yarışlı - - - - - 43,0 375,0

İl Geneli 13,3±7,6 1,0±0,0 410,0±85,4 31,3±25,3 559,0±366,6 59,1 678,0

48

Tablo 41. İşletmelerde üretilen konsantre yem maddeleri ve ortalama verimleri (da/kg)

Arpa Buğday Yulaf Tritikale

İl-İlçe-Köy

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Ekili Alan

(da)

Verim

(da/kg)

Burdur 66,7±52,2 334,2±106,7 63,8±119,6 420,0±142,1 10,0±0,0 200,0±0,0 25,0±0,0 200,0±0,0

Akyaka 53,8 378,8 14,5 512,5 - - - -

Çallıca 30,0 250,0 - - - - - -

Çine 30,0 400,0 10,0 300,0 - - - -

Gökçebağ - - - - - - - -

Hacılar 160,0 312,5 210,0 235,0 10,0 200,0 25,0 200,0

Merkez 80,0 336,3 50,0 480,0 - - - -

Yarıköy 22,5 325,0 50,0 450,0 - - - -

Yassıgüme 66,7 300,0 - - - - - -

Yaylabeli - - - - - - - -

Bucak 96,3±50,2 426,3±87,1 15,0±0,0 450,0±0,0 - - 50,0±0,0 500,0±0,0

Anbahan 150,0 500,0 - - - - 50,0 500,0

Karaaliler - - - - - - - -

Keçili 125,0 375,0 - - - - - -

Kestel 40,0 330,0 - - - - - -

Merkez - - - - - - - -

Ürkütlü 70,0 500,0 15,0 450,0 - - - -

Çavdır 25,0±7,1 500,0±0,0 80,0±99,0 500,0±141,4 - - - -

Kozağaç 30,0 500,0 150,0 600,0 - - - -

Küçükalan 20,0 500,0 10,0 400,0 - - - -

Çeltikçi 43,3±25,2 232,5±84,7 40,0±0,0 275,0±176,8 12,0±0,0 250,0±0,0 27,5±3,5 366,5±47,4

Bağsaray - - - - - - 25,0 400,0

Çebiş 45,0 280,0 40,0 275,0 12,0 250,0 - -

Merkez 40,0 137,5 - - - - 30,0 333,0

Gölhisar 70,0±0,0 400,0±0,0 70,0±0,0 500,0±0,0 - - 30,0±0,0 500,0±0,0

Merkez - - - - - - - -

Sorkun 70,0 400,0 70,0 500,0 - - 30,0 500,0

Yamadı - - - - - - - -

Karamanlı 70,0±30,0 366,7±115,5 20,0±0,0 450,0±0,0 40,0±0,0 275,0±0,0 30,0±0,0 500,0±0,0

Kağılcık 55,0 400,0 20,0 450,0 40,0 275,0 - -

Merkez 100,0 300,0 - - - - 30,0 500,0

Kemer 110,0±14,1 450,0±141,4 50,0±0,0 300,0±0,0 - - 35,0±0,0 600,0±0,0

Pınarbaşı 110,0 450,0 50,0 300,0 - - 35,0 600,0

Tefenni 106,7±40,4 376,7±186,1 80,0±14,1 375,0±176,8 20,0±0,0 150,0±0,0 70,0±0,0 550,0±0,0

Hasanpaşa 150,0 400,0 90,0 500,0 - - - -

Merkez 85,0 365,0 70,0 250,0 20,0 150,0 70,0 550,0

Yeşilova 60,0±0,0 160,0±0,0 - - 50,0±0,0 150,0±0,0 - -

Harmanlı 60,0 160,0 - - 50,0 150,0 - -

Yarışlı - - - - - - - -

İl Geneli 71,9±45,6 356,0±121,4 59,7±87,4 410,0±134,5 26,4±17,7 205,0±57 36,9±15,6 447,9±130,2

49

Tablo 42. İşletmelerde yem bitkilerinin hasat edilme vakitleri

Yonca Hasatı Silajlık Mısır Hasatı Kaba Yem Hasatı

İl-İlçe

Çiçeklenme

Başlangıcında

%50

Çiçeklendiğinde

Koçan

Öncesi

Süt

Olum

Hamur

Olum

Başaklanma

Öncesi

Süt

Olum

Hamur

Olum

Taneli

Burdur 9 4 3 13 1 3 14 1

Bucak 1 1 5 4

Çavdır 1 1 2 1 1

Çeltikçi 2 1 1 1 2 2 2

Gölhisar 2 2 2 2 2 1 1

Karamanlı 1 1 1 2 1 2

Kemer

2 2 1 1

Tefenni 2 1 1 2 2 1

Yeşilova 1 2 1 2 4

İl Geneli

19

%55,4

15

%44,1

2

%4,8

8

%19,0

32

%76,2

2

%4,4

9

%20,0

30

%66,7

4

%8,9

Tablo 43. Kaba yemin sığırlara veriliş şekli

İl-İlçe Sap Balyası Kaba Parçalanmış İnce Parçalanmış TMR

Burdur 1 - - 5

Bucak 4 1 1 16

Çavdır 2 - - -

Çeltikçi 3 - - 1

Gölhisar - - 1 3

Karamanlı - - - 3

Kemer - - - 2

Tefenni - 1 - 2

Yeşilova 2 - - 2

Genel Toplam 12(%24) 2(%4) 2(%4) 34(%68)

Tablo 44. Karma yemin temin edilme şekli

İl-İlçe Özel Bayi Fabrika Kooperatif Diğer

Burdur 18 3 1

Bucak 4 1

1

Çavdır

1 1

Çeltikçi 1 1 1 1

Gölhisar 1 3

Karamanlı

3

Kemer 2

Tefenni 2 1

Yeşilova 3 1

Genel Toplam 31 (%62) 14 (%28) 3 (%6) 2 (%4)

50

3.5. Büyükbaş Hayvanların Bakım ve Beslemesine İlişkin Bulgular

Büyükbaş hayvanların bakım ve beslemesine ilişkin bulgular Tablo 45 ve Tablo 46’da

verildiği gibidir. Tablo 45 incelendiğinde işletmedeki hayvanlara gerek kaba yem verilme

gerekse de konsantre yem verilme sıklığı bakımından ilk sırayı sırasıyla %68 ve %64 oranıyla

TMR almaktadır. İşletmelerde konsantre yemleri kullanılan firmaların çeşitliliği yem

fabrikaları arasında rekabetin yüksek olduğunu göstermesi bakımından son derece olumludur.

Ancak aynı duruma işletmede sütün satın alımında rastlanmamaktadır. Süt alımı yapan ilk üç

firma toplam alımın %86’sını yapmaktadır. Bu durum işletmelerin süt alımında alım tekeli

olma ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Yine belirtilen tabloda işletmelerin yem katkı maddesi

kullanma durumu da incelenmiştir. Buna göre işletmelerin %60’ında yem katkı maddesi

kullanıldığı kullanılan yem katkı maddesinin %57,6’sının vitamin+mineral katkıları olduğu

ortaya çıkmıştır. Tablo 46 incelendiğinde işletmelerde hayvanları meraya çıkarma oranının

%16 olduğu tespit edilmiştir. Hayvanların merada kalma süresinin yaklaşık 3 ay ile 5 ay

arasında değiştiği görülmektedir. Kesif yemin hayvanlara %64 oranında gün boyu verildiği

saptanmıştır. Proje kapsamındaki işletmelerde verim dönemlerine göre yemleme uygulaması

yapılma oranının %68 olduğu belirlenmiştir.

51

Tablo 45. Büyükbaş hayvanların bakım ve beslemesi

Büyükbaş hayvanların bakım ve beslemesi

İşletmede hayvanlara kaba yem verilme sıklığı (öğün/gün) Sayı (%)

Günde 2(iki) öğün 12 (%24)

Günde 3 (üç) öğün 4 (%8)

Gün boyu (TMR) 34 (%68)

Ad-Libitum -

Diğer -

İşletmede hayvanlara konsantre yem verilme sıklığı (öğün/gün) Sayı (%)

Günde 2(iki) öğün 13 (%26)

Günde 3 (üç) öğün 5 (%10)

Gün boyu (TMR) 32 (%64)

Ad-Libitum -

Diğer -

İşletmelerde kullanılan konsantre yemler ve firmaları Sayı (%)

Ay yem 13 (%26)

Abalıoğlu yem 6 (%12)

Matlı yem 5 (%10)

Akgüller yem 4 (%8)

CP yem 4 (%8)

Bursa yem 3 (%6)

Çöğenler yem 3 (%6)

Tınaztepe yem 2 (%4)

Diğer 10 (%20)

İşletmede üretilen sütü satın alan firma Sayı (%)

Ülker 22 (%44)

Aynes 14 (%28)

Yörükoğlu 7 (%14)

Diğer 7 (%14)

Sığırlara yem katkı maddesi verilme durumu Sayı (%)

Evet 30 (%60)

Hayır 20 (%40)

Yem katkı maddesi kullanılan işletmelerde katkı maddesinin çeşidi Sayı (%)

Vitamin katkıları 2 (%6,1)

Mineral katkıları 0 (%0,0)

Vitamin + Mineral katkıları 19 (%57,6)

Mayalar 11 (%33,3)

Diğer 1 (%3,0)

52

Tablo 46. Büyükbaş hayvanların bakım ve beslemesi

Büyükbaş hayvanların bakım ve beslemesi

İşletmedeki hayvanların meraya çıkarılma durumu Sayı (%)

Evet 8 (%16)

Hayır 42 (%84)

Merada otlatma uygulayan işletmelerde ortalama merada kalma süresi X±Sd

Burdur 90,00±79,37

Bucak 105,00±63,64

Çavdır -

Çeltikçi 45,00±0,0

Gölhisar -

Karamanlı -

Kemer 120,00±84,85

Tefenni -

Yeşilova -

İl Geneli 95,63±63,10

Kesif yemin sığırlara verilme vakti Sayı (%)

Sağım öncesinde 3 (%6)

Sağım esnasında 5 (%10)

Sağım sonrasında 10 (%20)

Gün boyu 32 (%64)

Diğer -

Süt sığırlarında verim dönemlerine göre yemleme uygulaması yapılma durumu Sayı (%)

Evet 34 (%68)

Hayır 16 (%32)

Verim dönemlerine göre yemleme uygulamasının biçimi Sayı (%)

Yüksek süt verimlilere ilave yemleme yapmak. 16 (%47)

Sığırları süt verimi az ve çok olmak üzere iki gruba bölmek ve süt verimi

düşük olan gruba daha az süt yemi, çok olan gruba daha çok süt yemi vermek. 16 (%47)

Laktasyon dönemine göre ineğin süt yemi ayarlamak. 2 (%6)

53

3.6. Buzağıların Bakım ve Beslenmesine İlişkin Bulgular

Tablo 47 ve Tablo 48’de buzağıların bakım ve beslemesine ilişkin veriler yer almaktadır. Bu

tablolardaki bulgular değerlendirildiğinde işletmelerde buzağı beslemede süt ikame yemi

kulanım oranın son derece sınırlı olduğu (%18) tespit edilmiştir. Kolostrum fazlasının,

işletmelerin %28’inde dökülerek önemli bir ekonomik değerin boşa harcandığı, geri kalan

%72’sinde ise farklı yöntemlerle değerlendirildiği belirlenmiştir. Bu yöntemler; diğer

buzağılara içirme (%34), diğer evcil hayvanlara içirme (%16) ve evde kullanım (%10)

şeklinde sıralanmaktadır. İncelenen işletmelerde buzağıları sütten kesme yaşının ortalama 77

gün olduğu saptanmıştır. İşletmelerin yarısında buzağıları sütten kesme kriteri, en arzu edilen

kriter olan konsantre yem tüketimidir. Süt emme döneminde işletmelerin %47,4’ünde buzağı

başlangıç yemi ve %18,9’unda yonca kuru otu verildiği tespit edilmiştir. Buzağılara kaba

yemin ilk yedirilme yaşının ortalama 38 gün olduğu, ancak yayılımın 1 hafta ile 2 ay arasında

değiştiği belirlenmiştir. Buzağı başlangıç yeminin ortalama 9 günlük buzağılarda kullanıldığı

belirlenmiştir. Ancak bu ortalamanın dağılımı da genelde doğar doğmaz verme ile 2

haftalıktan itibaren verme arasında yoğunlaşmaktadır. Dağılımların büyük yayılım göstermesi

buzağı besleme konusunda işletmelerde bir standardın olmadığını göstermektedir. Tablo

49’da buzağı besleme kullanılan bazı önemli besin maddelerinin ilk kulanım zamanları

verilmiştir. Bu veriler incelendiğinde buzağılara kolostrum içirilmede işletmelerde standart

sağlandığı ve işletmelerin tamamının 1 saat içerisinde kolostrumu buzağılara içirdiği

saptanmıştır. Kaba yemin ilk kez kullanım zamanı işletmeler arasında büyük değişkenlik

göstermektedir. Bu süre için işletme ortalaması 38 gün görülmekle beraber bu süresinin

işletmelerde yaklaşık 1 hafta ile 2 ay arasına bir dağılımı olduğu saptanmıştır. Buzağı

başlangıç yeminin ortalama 9 gün içinde kullanılmaya başladığı, işletmelerde bunun ilk günde

buzağılara verilme ile yaklaşık 2 hafta sonra verilme arasında dağılım gösterdiği

belirlenmiştir. Buzağı büyütme yeminin işletmelerde ilk kullanım yaşının yaklaşık 2,5 ay

olduğu bunun da işletmelerde kullanımının yaklaşık 1 ay ile 4 ay arasında dağılım gösterdiği

saptanmıştır. Buzağı beslemede gerek kaba yeme, gerek buzağı başlangıç yemine, gerekse

buzağı büyütme yemine başlama süreleri arasında bu kadar büyük dağılıma rastlanmış olması

konu hakkında yetiştiricilerin yeterince eğitilmediğini göstermektedir. Tablo 50’de, Tablo

49’da belirtilen besin maddelerinin rasyondan çıkarılma vakitleri verilmiştir. Bu verilere göre

buzağıların yaklaşık 2 ay ile 3 ay arasında değişen bir dağılım aralığında sütten kesildikleri,

buzağı başlangıç yeminin buzağı rasyonundan yaklaşık 1,5 ay ile 4 ay arasında çıkarıldığı,

buzağı büyütme yeminin buzağı rasyonundan çıkarılma süresinin de 4 ay ile 9 ay arasında

değişkenlik gösterdiği saptanmıştır.

54

Tablo 47. Buzağıların bakım ve beslemesi

Buzağıların bakım ve beslemesi

Buzağı beslemede süt ikame yemi kullanım durumu Sayı (%)

Evet 9 (%18)

Hayır 41 (%82)

Kolostrum fazlasının değerlendirilme biçimi Sayı (%)

Diğer buzağılara içiriliyor. 17 (%34)

Dökülüyor. 14 (%28)

Kedi, köpek vb. diğer hayvanlara veriliyor. 8 (%16)

İşletme sahibi evde kendisi değerlendiriyor. 5 (%10)

Buzdolabında muhafaza edilip kolostrum üretmeyen

ineklerin buzağılarına veriliyor. 2 (%4)

Diğer ineklere içiriliyor. 2 (%4)

Mama ile karıştırılarak diğer buzağılara veriliyor. 2 (%4)

İşletmelerde buzağıları sütten kesme yaşı (gün) X±Sd

Burdur 77±14

Bucak 70±15

Çavdır 90±0

Çeltikçi 90±0

Gölhisar 83±15

Karamanlı 65±9

Kemer 90±0

Tefenni 75±15

Yeşilova 71±14

İl Ortalaması 77±14

İşletmelerin buzağıları sütten kesme ölçütleri Sayı (%)

Konsantre yem tüketimi 25 (%50)

Kaba yem tüketimi 2 (%4)

Kilosu 1 (%2)

Yaşı 22 (44)

Diğer -

Süt emme döneminde buzağılara verilen yemler Sayı (%)

Buzağı başlangıç yemi 45 (%47,4)

Yonca kuru otu 18 (%18,9)

Buzağı büyütme yemi 7 (%7,4)

Çayır kuru otu 7 (%7,4)

Mama 7 (%7,4)

Saman 4 (%4,2)

Yulaf kuru otu 3 (%3,1)

Diğer 4 (%4,2)

55

Tablo 48. Buzağıların bakım ve beslemesi

Buzağıların bakım ve beslemesi

Buzağılara kaba yemin ilk yedirilme yaşı (gün) X±Sd

Burdur 44±28

Bucak 30±28

Çavdır 6±6

Çeltikçi 41±42

Gölhisar 12±7

Karamanlı 80±17

Kemer 11±6

Tefenni 29±28

Yeşilova 44±45

İl Geneli 38±31

Buzağılara buzağı başlangıç yeminin ilk yedirilme yaşı (gün) X±Sd

Burdur 10±9

Bucak 9±13

Çavdır 6±6

Çeltikçi 13±18

Gölhisar 8±5

Karamanlı 4±3

Kemer 7±0

Tefenni 2±1

Yeşilova 10±7

İl Ortalaması 9±9

56

Tablo 49. Bazı önemli besin maddelerinin buzağı rasyonunda ilk kullanım zamanları

İl-İlçe-Köy

Buzağıları

Kolosrumun İçirilme

Vakti (Saat)

Buzağılara Kaba

Yemin İlk

Yedirilme

Zamanı(Gün)

Buzağı Başlangıç

Yeminin İlk

Yedirilme

Zamanı(Gün)

Buzağı Büyütme

Yeminin İlk

Yedirilme

Zamanı(Gün)

Burdur 1,1±0,4 43,5±28,1 9,9±9,0 62,7±35,1

Akyaka 1,2 51,0 15,3 73,0

Çallıca 1,7 9,0 5,0 34,0

Çine 1,0 90,0 3,0 90,0

Gökçebağ 1,0 60,0 7,0 90,0

Hacılar 1,0 60,0 5,0 70,0

Merkez 1,0 40,0 7,7 90,0

Yarıköy 1,0 22,5 15,0 32,5

Yassıgüme 1,0 40,0 13,3 70,0

Yaylabeli 1,0 60,0 - 5,0

Bucak 1,0±0,0 30,3±28,0 8,7±13,2 72,5±14,7

Anbahan 1,0 60,0 7,0 75,0

Karaaliler 1,0 15,0 7,0 60,0

Keçili 1,0 1,0 1,0 90,0

Kestel 1,0 1,0 1,0 90,0

Merkez 1,0 45,0 35,0 60,0

Ürkütlü 1,0 60,0 1,0 60,0

Çavdır 1,5±0,7 5,5±6,4 5,5±6,4 45,0±21,2

Kozağaç 2,0 1,0 1,0 60,0

Küçükalan 1,0 10,0 10,0 30,0

Çeltikçi 1,0±0,0 40,5±41,7 13,3±18,0 135,0±110,9

Bağsaray 1,0 7,0 7,0 60,0

Çebiş 1,0 32,5 20,5 90,0

Merkez 1,0 90,0 5,0 300,0

Gölhisar 1,0±0,0 11,5±7,3 8,3±4,7 97,5±15,0

Merkez 1,0 7,0 7,0 120,0

Sorkun 1,0 9,5 9,5 90,0

Yamadı 1,0 20,0 7,0 90,0

Karamanlı 1,0±0,0 80,0±17,3 3,7±3,1 60,0±0,0

Kağılcık 1,0 75,0 2,0 60,0

Merkez 1,0 90,0 7,0 60,0

Kemer 2,0±0,0 11,0±5,7 7,0±0,0 90,0±0,0

Pınarbaşı 2,0 11,0 7,0 90,0

Tefenni 1,0±0,0 29,0±27,6 1,7±1,2 75,0±15,0

Hasanpaşa 1,0 60,0 1,0 60,0

Merkez 1,0 13,5 2,0 82,5

Yeşilova 1,0±0,0 44,3±44,6 10,3±6,5 86,3±25,6

Harmanlı 1,0 6,0 13,5 105,0

Yarışlı 1,0 82,5 7,0 67,5

Genel Toplam 1,1±0,3 37,7±31,0 8,6±9,3 75,6±43,1

57

Tablo 50. Bazı önemli besin maddelerinin buzağı rasyonundan çıkarılma vakitleri

İl-İlçe-Köy

Buzağıları Sütten Kesme

Yaşı (Gün)

Buzağı Başlangıç

Yeminin Kesilme

Vakti(Gün)

Buzağı Büyütme

Yeminin Kesilme

Vakti(Gün)

Burdur 77,1±14,5 86,5±27,8 200,0±53,9

Akyaka 81,0 90,0 174,0

Çallıca 70,0 90,0 180,0

Çine 90,0 90,0 150,0

Gökçebağ 90,0 90,0 180,0

Hacılar 70,0 70,0 180,0

Merkez 90,0 120,0 270,0

Yarıköy 75,0 60,0 180,0

Yassıgüme 65,0 70,0 240,0

Yaylabeli 90,0 - 300,0

Bucak 70,0±15,5 72,5±14,7 174,0±13,4

Anbahan 60,0 75,0 -

Karaaliler 60,0 60,0 180,0

Keçili 90,0 90,0 180,0

Kestel 90,0 90,0 180,0

Merkez 60,0 60,0 180,0

Ürkütlü 60,0 60,0 150,0

Çavdır 90,0±0,0 45,0±21,2 105,0±21,2

Kozağaç 90,0 60,0 90,0

Küçükalan 90,0 30,0 120,0

Çeltikçi 90,0±0,0 135,0±110,9 195,0±38,7

Bağsaray 90,0 60,0 150,0

Çebiş 90,0 90,0 195,0

Merkez 90,0 300,0 240,0

Gölhisar 82,5±15,0 97,5±15,0 225,0±38,7

Merkez 90,0 120,0 240,0

Sorkun 75,0 90,0 225,0

Yamadı 90,0 90,0 210,0

Karamanlı 65,0±8,7 60,0±0,0 180,0±0,0

Kağılcık 60,0 60,0 180,0

Merkez 75,0 60,0 180,0

Kemer 90,0±0,0 90,0±0,0 390,0±297,0

Pınarbaşı 90,0 90,0 390,0

Tefenni 75,0±15,0 75,0±15,0 170,0±17,3

Hasanpaşa 60,0 60,0 150,0

Merkez 82,5 82,5 180,0

Yeşilova 71,3±14,4 86,3±25,6 180,0±0,0

Harmanlı 75,0 105,0 180,0

Yarışlı 67,5 67,5 180,0

İl Geneli 77,2±14,2 85,7±40,2 198,1±74,2

58

3.7. Süt Sığırlarının Kuru Dönem Bakım ve Beslemesine İlişkin Bulgular

Süt sığırlarının kuru dönem bakım ve beslemesine ilişkin veriler Tablo 51’de yer almaktadır.

Tablo 51’de yer alan veriler ışığında işletmelerin %86’sında geçiş dönemi yemlemesi

yapıldığı belirlenmiştir. Ancak işletmelerin %70’inde kuru dönem beslemede sığırlara vitamin

mineral takviyesi yapılmadığı saptanmıştır. Kuru dönemde işletmelerin %78’inde, hayvan

besleme bakımından arzu edilen bir biçimde, süt sığırlarının rasyonlarında yonca

kullanılmadığı görülmüştür. İşletmelerin hepsinin TMR hakkında bilgi sahibi olduğu da elde

edilen bulgular arasındadır.

Tablo 51. Kuru dönem bakım ve beslemesi

Kuru dönem bakım ve beslemesi

Geçiş dönemi yemlemesi yapılma durumu Sayı (%)

Evet 43 (%86)

Hayır 7 (%14)

Kuru dönemde vitamin mineral takviyesi yapılma durumu Sayı (%)

Evet 15 (%30)

Hayır 35 (%70)

Kuru dönemde vitamin mineral takviyesinin şekli Sayı (%)

Ademin 9 (%60)

Ademin+Yalama Taşı 2 (13,3)

Megablok 1(6,7)

Mermer Tozu+Tuz+Vit.Premix 2 (13,3)

Provitamin 1 (6,7)

Kuru dönemde süt sığırlarına yonca yedirilme durumu Sayı (%)

Evet 11 (%22)

Hayır 39 (%78)

TMR’nin ne olduğu ile ilgili işletmelerin bilgi durumları Sayı (%)

Evet 50 (%100)

Hayır 0 (%0)

59

4. TARTIŞMA VE SONUÇ

Orta ölçekli işletme niteliği taşıyan proje kapsamındaki işletmelerde, işletme sahiplerinin

%40’ının lise ve üzeri düzeyde eğitime sahip olması ve yaş ortalamalarının 44 gibi dinamik

bir yaş grubu içerisinde bulunması, Burdur ilinde süt sığırcılığının giderek daha uzman ellerde

yapılmakta olduğunu ve süt sığırcılığının eğitim düzeyi yüksek sermaye kesimlerinin de

ilgisini çektiğini göstermektedir.

İşletmelerdeki hayvan varlığı incelendiğinde Burdur ilinde süt sığırcılığının besi sığırcılığıyla

kombine edildiği hibrit bir üretim modelinin de yaygın olduğu görülmektedir.

Proje kapsamındaki işletme sahiplerinin genel olarak (%87) yeni bilgiye açık, çeşitli

kurumlara bilgi danışan, paylaşımcı bireyler olduğu görülmüştür. Hiçbir kuruma bilgi

danışmayan yetiştirici oranı yalnızca %13’tür. Kendilerine danışılan kurum ve kişiler arasında

veteriner hekimler, üniversiteler, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ve yem fabrikaları

ilk sıralarda yer almaktadır. Bu nedenle özellikle veteriner hekimlerin ve yem fabrikası

çalışanlarının hayvancılık işletmeleri, havan besleme ve beslenme hastalıkları konusunda

bilgilerini sürekli güncel tutmaları ve işletme sahiplerini doğru yönlendirmeleri çok

önemlidir.

İşletme sahiplerinin özellikle anaç süt sığırı temin etmede hayvan pazarlarını zorunlu

kalmadıkça kullanmadıkları (%2,9) dikkat çekmektedir. Anaç süt sığırı alım satımında

etkinliğini yitirmiş olan ve kontrol edilemeyen hayvan hareketlerine neden olarak salgın

hastalıkların yayılımında önemli rol oynayan hayvan pazarlarının kullanımının daha da

sınırlanması ve hatta kaldırılmalarının gündeme alınmasında fayda olduğu düşünülmektedir.

Proje kapsamındaki işletmelerde üretilen sütün işletme ortalaması yaklaşık 20 lt/baş olarak

bulunmuştur. Gelir kaleminin yaklaşık yarısını oluşturan sütün birim maliyeti yükseltmeden

hayvan başına verimini artırmak süt sığırı işletmelerinin önemli hedeflerinden biri olmalıdır.

Bu hedefin uygun rasyon planlamasıyla yükseltilmesi olası görülmektedir.

İşletmelerde özellikle buzağı ishallerinin önemli bir sorun olduğu görülmektedir. İşletme

sahiplerinin önemli bir bölümünün kendilerinin en önemli gelir kaynakları arasında olan

buzağı bakımına gereken önemi göstermediği gözlenmiştir. Çalışma sırasında buzağı

ishallerinden ölümlerin önemli bir bölümünün buzağı bakım ve beslemesi konusundaki

bilgisizlikten ya da özensizlikten kaynaklandığı görülmüştür. Buzağı bakımı konusunda

işletme sahiplerinin eğitiminin teşvik edilmesinin oldukça faydalı olacağı düşünülmektedir.

Yine özellikle hayvan besleme hatalarından kaynaklanan bazı işletme hastalıkları konusunda

işletme sahiplerinin eğitim almalarının bu hastalıklardan kaynaklanacak kayıpların

azalmasıyla önemli bir gelir kazanımına neden olacağı düşünülmektedir.

Proje kapsamındaki işletmelerde en önemli masraf kaleminin %54,76 oranıyla yem olduğu

tespit edilmiştir. Yem masraflarının bu kadar önem teşkil ettiği bu üretim alanında işletme

sahiplerinin hayvan besleme ve beslenme hastalıkları konusunda devlet teşvikli, kapsamında

prim ve ödül içeren eğitim faaliyetleri almalarının gelirlerine ve kârlılıklarına önemli katkıları

olacağı düşünülmektedir. Çünkü proje kapsamında temel besleme ilkeleriyle ilgili sorulara

60

işletme sahiplerinin verdikleri yanıtlar genellikle hedeflenen yanıtların uzağında olmakta ve

yüksek oranda dağılım göstermektedir. Bu durum işletmeler arasında belirtilen konularla ilgili

homojen bir bilginin sağlanmadığını yetiştiricilerin genel kabul gören bilgilerin pek çoğunu

bilmediklerini ve genellikle deneme yanılma yoluyla arayış içerisinde olduklarını

göstermektedir. Oysa genel kabul gören ilkelerin doğru uygulanmasının yem masraflarını

önemli ölçüde düşüreceği ve gelirleri de artıracağı muhakkaktır.

Orta ölçekli işletme niteliğindeki proje kapsamındaki işletmelerden 14’ünün incelenen üretim

dönemini zararla kapattıkları belirlenmiştir. İşletme sahiplerinin yatırım masrafları hariç bir

üretim döneminde Türkiye ölçeğinde azımsanmayacak bir rakam olan yaklaşık 380.000 TL

masrafı olan, bir faaliyet alanına göre kayıt ve hesaplarını tutmada yeterli bilince sahip

olmadığı tespit edilmiştir. Bazı işletme sahiplerinin işletmenin en önemli masraf kalemi olan

yem kullanımı ve tüketimi ile ilgili bile yeterli bilgiye sahip olmadığı görülmüştür. Yine pek

çok işletmede bilimsel metodolojiye uygun işletme kaydının ve gelir gider kaydının

tutulmadığı görülmüştür. Oysaki sektörde rekabetin arttığı ve birim kârların azaldığı

günümüzde doğru işletmecilik kararlarının alınabilmesi için işletme sahiplerinin işletme

kayıtlarını düzenli tutmalarına gereksinim duyulmaktadır. Üretim dönemini zararla kapatan

işletmelerin bir litre sütün üretim maliyeti kâr eden işletmelerin neredeyse üç katıdır. Zarar

eden işletmelerin bir bölümünde süt sığırı başına düşen yatırım masrafının çok yüksek olduğu

tespit edilmiştir. Bunun önemli bir nedeni işletmenin kapasite kullanım oranının düşük

olmasıdır. Sürdürülebilir bir yetiştiricilik için yatırım yapılan barınakların süt sığırlarıyla

mutlak kapasitede (%100) doldurulması gerekmektedir. Düşük kapasite ile çalışan

işletmelerin yatırımları ödeme süresi çok uzun yıllar alabilmektedir.

Araştırma kapsamındaki işletmelerin %80’inde süt sağım ünitesi, %68’inde yemleme

römorku, %34’ünde silaj makinası bulunduğu saptanmıştır. Özellikle işletme sahiplerinin

mümkün olan ilk fırsatta iş yükünü azaltması nedeniyle süt sağım ünitesi ve yemleme

römorkuna yatırım yaptıkları gözlenmiştir.

İşletmelerde beslemede silaj kullanımı çok yaygındır. İşletmelerin %94’ünün silajı kendileri

yaparak süt sığırı rasyonunda kullandıkları saptanmıştır.

İşletmelerde özelikle buzağı besleme konusunda önemli bilgi eksikliği bulunduğu

saptanmıştır. Hâlihazırda işletmelerin 1/3’ünde pek kıymetli bir besin olan kolostrumun

döküldüğü belirlenmiştir. Buzağıları sütten kesme yaşının yüksek olduğu işletmeler

bulunmaktadır. Son derece pahalı bir yem olan sütten buzağıları literatürde önerilen en kısa

zamanda kesmenin faydalı olacağı düşünülmektedir. Buzağılara kaba yemin ilk yedirilme

yaşı literatürde önerilenin oldukça altındadır. Buzağı gelişimini olumsuz etkilemekte olan bu

hususta işletme sahipleri bilinçlendirilmelidir. Buzağı başlangıç yemine başlama süresi ile

ilgili son gelişmeler de işletme sahiplerine aktarılmalı ve işletmelerin başlangıç yemi vermede

geç kalmamaları sağlanmalıdır.

Kuru dönem bakımıyla ilgili olarak işletme sahiplerinin özellikle vitamin mineral takviyesi

konusunda eksiği olduğu gözlenmiştir. İşletme sahiplerinin ancak %30’u kuru dönemde

vitamin mineral takviyesi yapmaktadır. Ancak bunun içinde Selenyum + E vitamini takviyesi

61

yapan oldukça sınırlıdır. Hatta işletmelerden bir bölümü hiç de uygun olmayan biçimde

Kalsiyum takviyesi yapmaktadır. Yine işletmelerin %22’sinin kuru dönemde rasyonda yonca

kullandıkları belirlenmiştir. Bu da göstermektedir ki kuru dönem bakımıyla ilgili işletme

sahiplerinin önemli bir bölümünün bilgi ve eğitim eksikliği bulunmaktadır.

Kaynakça Çıngı, H. (1990). Örnekleme Kuramı. Beytepe/Ankara: Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi

Basımevi.

İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Burdur. (2012). Haziran 12, 2012 tarihinde İl Gıda, Tarım

ve Hayvancılık Müdürlüğü, Burdur: http://www.burdur-tarim.gov.tr/?p=713 adresinden alındı

İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Burdur. (2012). Haziran 8, 2012 tarihinde İl Gıda, Tarım

ve Hayvancılık Müdürlüğü, Burdur: http://www.burdur-tarim.gov.tr/?p=907 adresinden alındı

İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Burdur. (2012). Haziran 08, 2012 tarihinde

http://www.burdur-tarim.gov.tr/?p=916 adresinden alındı





Microsoft. (2007). Office Excel Version 2007 (10. 2701. 2625). Champaign, IL.

Türkiye İstatistik Kurumu, TÜİK. (2012). Nisan 10, 2012 tarihinde www.tuik.gov.tr adresinden alındı

62

5. PROJE KAPSAMINDA SUNULAN SEMİNER DAVETİYESİ ÖRNEĞİ

6. PROJE KAPSAMINDA SUNULAN SEMİNER İÇİN HAZIRLANAN BROŞÜR

63

7. İŞLETME ZİYARETLERİNDE RASYON DÜZENLEMELERİNDEN ÖRNEKLER

Burdur Merkez/Askeriye Mah., Günay UÇAR, Eski Rasyon

Burdur Merkez/Askeriye Mah., Günay UÇAR, Yeni Rasyon

64

Burdur Merkez, Adil ÇOBAN, Mevcut Rasyon

Burdur Merkez, Adil ÇOBAN, Yeni Rasyon

65

Yeşilova/Harmanlı, Ramazan DİNÇ, Mevcut Rasyon

Yeşilova/Harmanlı, Ramazan DİNÇ, Yeni Rasyon

66

8. GÖLHİSAR VE TEFENNİ İLÇELERİNDE VERİLEN SEMİNERLERDEN

DERLENEN FOTOĞRAFLAR

9. ZİYARET EDİLEN ÖRNEK İŞLETMELERDEN FOTOĞRAFLAR

10. ZİYARET EDİLEN İŞLETMELERDEN ÖRNEK FOTOĞRAFLAR

BURDUR/AKYAKA - HACILAR

ÇELTİKÇİ/BAĞSARAY-ÇEBİŞ

KEMER/PINARBAŞI

GÖLHİSAR/YAMADI-SORKUN

KARAMANLI/MERKEZ-KAĞILCIK

TEFENNİ/MERKEZ

67

BURDUR/MERKEZE BAĞLI MAHALLELER

YEŞİLOVA/YARIŞLI

BUCAK/MERKEZ - KARAALİLER - KESTEL

BUCAK/ANBAHAN - KEÇİLİ - ÜRKÜTLÜ

BURDUR/YASSIGÜME

BURDUR/HACILAR-YAYLABELİ & TEFENNİ/HASANPAŞA

ÇAVDIR/KOZAĞAÇ-KÜÇÜKALAN & KARAMANLI/KAĞILCIK

BURDUR/GÖKÇEBAĞ & GÖLHİSAR/MERKEZ-SORKUN

BURDUR/YARIKÖY

BURDUR/ÇALLICA

68

YEŞİLOVA/HARMANLI & BURDUR/ÇİNE

ÇELTİKÇİ/MERKEZ-ÇEBİŞ & BURDUR/AKYAKA

süt Üretiminde maliyet, durum tespiti ve eğitim faaliyeti · 2019-10-21 · süt Üretiminde...

Documents