T.C FIRAT ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE

MALZEME MÜHENDİSLİĞİ

12270062 SAMİ ÇINAR

ÖZKAN DEMİR ÇELİK ve SANAYİ A.Ş

Özkan Demir Çelik, 100.000 m2 alanda, 500.000 ton/yıl kapasitesi ile İzmir-Aliağa Demir Çelik Bölgesi’nde; ince, orta ve kalın kesit olmak üzere üç ayrı haddehane ünitelerinden ve çelikhaneden oluşan tesisleriyle faaliyet göstermektedir.

Özkan Demir Çelik, Türkiye'de ve dünyada “Enerji Nakil Hatları” ile “Çelik Konstrüksiyon Yapı” üretimi yapan kuruluşlara ve tersanelere; hızlı üretim, hızlı teslimat ve rekabetçi fiyatlarla hizmet vermektedir.

Ürün gamını sürekli geliştiren Özkan Demir Çelik; Köşebent çeşitleri, Hollanda Profili, Inverted Angle Profili, NPI, IPE, IPE A, IPE AA,

Amerikan I Profili, Universal I Profili, RSJ, H Profil, NPU, UPE, UE, TFC, PFC, Amerikan U Profili, Lama çeşitleri, Yuvarlak ve Kare olmak üzere 850'ye yakın ürün çeşidinin üretimini ASTM, DIN, JIS, BS, TS ve EN gibi dünya standartlarında gerçekleştirilmektedir.

ÖZKAN DEMİR ÇELİK ve SANAYİ A.Ş

Personel Yapısı Özkan Demir Çelik ve Sanayi A.Ş’de haddehane, Ar-Ge ve Çelikhane fabrikalarında;• Mühendis : 35 kişi• Teknisyen : kişi• Diğer : kişi ( personel, idari işler, memur, aşçı vs. ) Olmak üzere yaklaşık 414 kişiye istihdam sağlamaktadır. • Üniversite mezunu : 74 kişi

HADDEHANE

İşlem Sırası• Özkan Demir-Çelik şirketi kendi hammaddesini kendi üretmektedir.• Üretilen hammadde çelikhaneden haddehaneye gönderilir.• Hammadde, haddehane kalitekontrolde malzemeye göre numara veren kodları verilir, hammaddeden kesit alınarak iç yapısı incelenir. • Hammaddeler ebatlarına göre ve üretim sırasına göre istiflenir.• Hammadde ocağa roleli yol yardımıyla sırayla yerleştirilir.• Belli bir dereceye kadar ısıtılan ve o ısıda bekletilen hammadde itici bir kol yardımıyla ocaktan çıkar.• Yeni bir roleli yola giren hammadde ebatına ve profilinin oluşmasına yetecek sayıda tezgahtan geçer.• Tezgahlar 3 ana kısımda gruplandırılmıştır; Hazırlama grubu, ara grup ve finish grubudur.

HADDEHANE

İşlem Sırası• Bazı özel üretilen profillerde hammadde finiş grubuna girmeden kısa bir süre durdurulur ve bekletilir. Bu işlemin adı termomekanik haddelemedir. Bu işlemde amaç profile mukavemet, darbe dayanıklılığı ve gevreklik kazandırmak amacıyla uygulanır.• Finişten geçen profil müşterinin istemiş olduğu boylarda kesilmek için platforma varır.• Profiller ebatlarına göre çap 800 yada 1000 testerelerde kesilirler. Profilin şekillerine göre ise açılı yada açısız olarak kesilirler.• Kesilen profiller itici kollar yardımıyla zincirli platforma aktarılmış olur.• Zincirli platformda profil soğutma işlemi uygulanır. Profiller fıskiyeli bir sistemle su ile veya fanlı sistemle normal hava ile soğutulur. Zincirli platformun sonuna soğumuş şekilde gelen profiller 3. Kez bir role sistemli yola aktarılır.• Role sistemli bu yolda profiller sırayla doğrultma tezgahından geçerler.

•

HADDEHANE

İşlem Sırası• Doğrultulan profiller zincirli yola gelir.• Manyetik bir sistemde üst üste koyulan profillerin kalite kontrolleri yapılır.• İstenilen kaliteye uygun olan profiller beyaz etiketlenir, istenilen kaliteye sahip olmayan ama bu kalitenin tekrar kazandırılma ihtimali olan profiller sarı etiketlenir ve taşlamaya gönderilir, istenilen kalite alt saflarda ve düzeltilme imkanı olmayan profiller ise doğrudan çelikhaneye tekrar gönderilir. Hammadde olarak dönüşümü sağlanan bu profillere ise kırmızı etiket yapıştırılır. Uygun kaliteye sahip profiller müşteri isteğine göre kumlama ve boyama ünitesine gönderilir. Kumlama ve boyama çalışması yapılmış olan profiller tırlara yüklenilir ve adresine güvenli bir şekilde teslim edilir.

HADDEHANE

Ünite 3 te biri eski biri yeni olmak üzere 2 adet fırın vardır. Eski fırın 28 metre boyundadır ve bek sayısı 22 dir. Yeni fırın 25 metre boyunda ve bek sayısı 19 dur. Fırınların alabileceği kütük sayısı, kütük ebatına göre değişiyor mesela. 250*250 lik kütükten yeni fırın 100 eski fırın 112 kütük alabiliyor. Kütüklerin tavlanma süreleri de ebatlarına göre değişiyor. 150*150 lik kütük 6.4 saat, 160*160 lık kütük 7.7 saat, 170*170 kütük 8.5 saat gibi. Kütük fırından yaklaşık 1200° C çıkar ve hazırlama grubundan başlanarak istenilen ebat yakalanmaya çalışılır.

Tezgahların bağlandığı toplam 17 DC motor bulunmaktadır. Ancak tezgahların sayısı ebatlara göre değişiyor. Bugün ürettiğimiz HP300*11 ebatında 11 tezgah kullanılıyor. Bunların 5 tanesi hazırlama da, 3 tanesi ara grupta 3 tanesi de finish grubundadır. 13 adet testere bulunmaktadır, bunlardan 6 sı açılı 7 si düz testeredir. Ürün testerelerde kesildkten sonra soğutulup doğrultmaya ordan paketlemeye gider.

HADDEHANE

Haddehane de, üretilen bir ebattan başka bir ebata geçilirken tezgahlar toplanıp, merdaneleri ayarlanıp yollukları değiştiriliyor bu duruşa ebat değişimi deniliyor. Bugün HP 280*13 ebatından HP 300*11 ebatına geçildi. Burada ki 280, 300 genişlik olup 13,11 kalınlıktır. Ebat değişimi sırasında tezgahlar toplanırken diğer bölümler (testere,motor ve şaftlar vs) kontrol edilerek gerekli olan yerlere tadilat yapılıyor. Tüm tezgahlar ayarlandıktan sonra yerlerine monte edilip üretime başlanıyor. Hadde de 2 çeşit tezgah var bunlardan birisi duo tezgahlar, bunlar büyüklüklerine göre 9,10,11dio diğer tezgah üniversal onlarda 8 ve 14 olarak 2 ye ayrılıyor.10 adet tip 11, 8 adet tip 14, 3 adet tip 10 tip9 ve tip 8 den toplam 21 adet tezgah bulunmaktadır.

Tezgahlar da merdaneler arasında berlirli hava boşlukları bulunmaktadır. Bu hava boşlukları bozulursa, mesela 13 mm den 15 mm ye çıkarsa. Bu tezgahtan ürün 15 mm kalınlığında çıkacaktır. Bu da bir sonraki tezgahta kalacaktır.

KALİTE KONTROL

Çekme Testi

Çekme cihazı ile malzemelere ait bazı mekanik özellikler belirlenir. Bunlara uzama oranı, tokluk, akma olayı ve kopma dayanımıdır. Standartlara göre hazırlanmış deney numunesine statik yük uygulanarak yukarıda tanımlanan özellikler uygulanır.

Çekme Testi Formülü: Sonboy-İlkboy/İlkboy*100

Çekme testi cihazı

KALİTE KONTROL

Darbe Testi

Bu testte amaç malzemenin yapısında olması muhtemel gerilim yığılmasının darbe esnasında göstereceği direnci tespit etmektir. Bu amaçla standart boyuttaki çentik açılmak suretiyle gerilim biçimi sağlanır. Numune mengeneye bağlanır ve belli bir potansiyele sahip olan çekiç kısır serbest bırakılır. Numunenin ilk haliyle son hali arasındaki fark kırılma enerjisi olarak tanımlanır.

Darbe testi cihazı

KALİTE KONTROL

Metalografi Labaravutarı Metalografi labaratuvarında, AR-GE faaliyetleri yürütülmektedir. Konusunda

uzman metalurji ve malzeme mühendisleri müşterilerin beklediği ve talep ettiği yeni kalitelerin geliştirilebilmesi için çalışmalarını sürdürürler.

• Metalografi laboratuvarında• Mikroskobik inceleme,• Sertlik tayini,• Ultrasonik çatlak kontrolü,• Karmaşık şekildeki profillerin boyut tayini,• Isıl işlem • Su verme sonrası sertleştirilebilirilik• Kalıntı tayini ( climex )

KALİTE KONTROL

Laboratuvarda Bulunan Cihazlar• Numune kesme cihazı,• Bakalite Alma cihazı,• Otomatik patlatma ve zımparalama cihazı,• Profil projektörü,• Vickers mikro sertlik ölçüm cihazı,• Isıl işlem fırını• Jominy testi cihazı bulunmaktadır.

ÇELİKHANE

Çelikhanede üretim için; öncelikli olarak hurda sahasında şarj sepetlerine doldurulan hurdanın elektrik ark ocaklarına şarj edilmesi gerekmektedir. Hurda sahasındaki hurda sepetlerinin hazırlığı, ergitme prosesinin gereksinimlerine cevap verecek şekilde gerçekleştirilmektedir.

Çok yüksek güç kullanımı ile elektrik ark ocaklarında ergitilen hurdadan elde edilen sıvı çelik, pota ocaklarına alınarak ikincil metalurjik işlemlerini görmekte ve 4 yollu sürekli döküm makinesine gönderilerek 160x160, 180x180, 200x200, 250x250, 260x340, 240x400 mm ebatlarında kütükler üretilmektedir.

ÇELİKHANE

Hurda

Elektrik ark ocağının esas girdisi hurdadır. Hurda, çok yüksek oranda yurt dışı kaynaklardan sağlanmaktadır.

Elektrik ark ocağı ile çelik üretiminde en önemli faktörlerden bir tanesi kullanılan hurdanın kalitesidir. Hurdanın kalitesini belirleyen parametreler;

• Hurdanın randımanı (1000 kg. sıvı çelik üretmek için kullanılan hurda miktarı)• Hurda yoğunluğu (Elektrik ark ocağına yapılan şarj/döküm sayısını azaltmak

açısından daima yüksek yoğunlukta hurda tercih edilir.)• Hurdanın fiziksel ve kimyasal özellikleri

ÇELİKHANE

Elektrik Ark Ocağı Çok yüksek güç kullanımı gerektiren elektrik ark ocağı (EAO) temel olarak; su

soğutmalı duvar ve kapak panelleri, süpersonik lanslar, oksijen-karbon enjeksiyonlansları, elektrod soğutma, otomatik malzeme besleme ve EBT sistemleri ile donatılmıştır.

Elektrik ark ocağının asıl işlevi, hurda ergitme ile “P” tasfiyesidir. “P”, son mamulde uzama ile darbe mukavemetini azaltması ve soğuk şekil vermeyi zorlaştırması nedeniyle çelik içinde arzu edilmemektedir. “P” tasfiyesi ile ilgili reaksiyon aşağıda verilmektedir.

2P + 5 (FeO) + 3 (CaO) (3 CaO.P2O5) + 5 Fe + ISI

ÇELİKHANE

Pota Ocağı Pota ocağının temel işlevi, metalurjik arıtma işlemlerini gerçekleştirmektir. Bu işlemler kısaca;• Kükürt giderme• Deoksidasyon• Alttan üfleme sistemi ile kısmi gaz giderme ve çelik temizliği• Sıcaklık ve kimyasal analiz homojenizasyonu ve ayarı• EAO ile sürekli döküm makinası arasındaki tampon görevi ile proses akışının

kontrolüdür.

ÇELİKHANE

Pota Ocağı Kükürt giderme basit olarak; (FeS) + (CaO) (CaS) + (FeO) Ancak sıvı banyo içerisindeki “FeO” miktarının yüksekliği “S” giderimini

yavaşlatacak ve/veya durduracaktır. Bu nedenle banyodaki “FeO”in“C”, “Al”, “Ca”, “Si” gibi deoksidan maddelerle deokside edilmesi gerekmektedir.

Deoksidasyon (oksit giderimi) basit olarak; (FeS) + (CaO) + C (CaS) + Fe + CO

ÇELİKHANE

Sürekli Döküm Makinesi Pota ocağında işlemi tamamlanan pota, döküm vinci ile alınarak tandiş

üzerinde döküme hazır pozisyona getirilmektedir. Çelikhanede bulunan 4 yollu sürekli döküm makinası ana hatları ile;

• Döküm kalıpları ve osilasyon sistemi,• Ringler, 1.kademe, 2.kademe ve makina soğutma sistemleri,• Çekme - doğrultma,• Torç kesim,• Kütük itici ve role yolu ekipmanlarından oluşmaktadır.

ÇELİKHANE

Sürekli Döküm Makinesi Sürekli döküm makinasında; Pota ocağının sunduğu olanaklar,• Verimli yatay – dikey pota ön ısıtıcıları ve pota kapağı uygulaması ile ısı kayıplarının

azalması,• Soğutma sistemlerinin iyileştirilmesi ile etkin katılaşmanın sağlanması gibi

etkenlerle döküm hızları ve bindirme döküm sayılarının arttırılması sonucunda sıvı çelik – kütük verimi de artmıştır.

Döküm hızları, 100 mm için 2,8 – 3,5 m/dk, 200 mm için 0,9 – 1,1 m/dk civarındadır.

SAYGILARIMLA…

21.07.2014-20.08.2014 tarihleri arasında 20 iş günü süreyle yaptığım üretim stajımda; •Haddehane•Kalite kontrol•Çelikhane gibi departmanlarda görev aldım. Staj sürem boyunca verilen görevleri eksiksiz yerine getirmeye çalıştım. Aldığımız bu eğitimin aslında hayatımıza yön verdiği kanaatine vardım.