โครงสรางและหนาทของล าตน

ระบบยอด

ระบบราก

โครงสรางปลายยอด

ล าตน (stem)เปนโครงสรางของพชทอยถดจากรากขนมาเหนอดน ลกษณะล าตนจะมขอ

(node) และปลอง (internode)

หนาทของล าตน1. เปนแกนส าหรบพยง (support) กงกาน ใบ และดอกใหไดรบแสงแดด

2. เปนตวกลางในการล าเลยง (transport) น า แรธาต และอาหาร สงผานไปสสวนตางๆ

โครงสรางภายนอกของล าตน

ลกษณะล าตนทแตกตางจากราก คอ ขอ (node) ปลอง (internode) ตา (bud)

โครงสรางภายในของล าตน

เรยงล าดบโครงสรางจากภายนอกเขาไปภายใน

epidermis cortex vascular bundle pith

โครงสรางตดขวางของล าตน

Epidermis• อยทางดานนอกสด ประกอบดวย

เซลลเรยงตวแถวเดยว• อาจเปลยนแปลงเปนเซลลคม

(guard cell) ขน หรอหนาม• ดานนอกมควทน (cutin)

เคลอบ

Epidermis

Cortex• แคบกวาในราก• ประกอบดวยเนอเยอ

parenchymacollenchyma

• ท าใหเกดการแตกกง (branch)

• มเซลทท าหนาทหลงสารและน ายาง

Cortex

Stele• ในล าตนกวางมาก ไมสามารถแบงแยกจาก

คอรเทกซไดชดเจน• ประกอบดวย

- Vascular bundle- Pith

• มดทอล าเลยงจะเรยงตวอยในแนวรศมเดยวกน โดยเนอเยอไซเลมอยดานในและโฟลเอมอยดานนอก

• Pith ประกอบดวย parenchyma ท าหนาทสะสมแปงและสารตางๆ

Stele

โครงสรางภายในของล าตน

เรยงล าดบโครงสรางจากภายนอกเขาไปภายใน epidermis cortex stele

ล าตนพชใบเลยงเดยวและใบเลยงค

ล าตนพชใบเลยงเดยวและใบเลยงค

ใหนกเรยนลองเปรยบเทยบในประเดนตอไปน1. การเรยงตวของ vascular bundle2. การม /ไมม และการจดเรยงตวของCambium3. การจดเรยงชน cortex4. การม/ไมมขอปลอง5. การเจรญในขนทตยภม

การเจรญเตบโตของล าตนพชใบเลยงค

• ในล าตนสามารถเกดการเจรญขนทตยภม (secondary growth)

• เปนการเจรญเตบโตเพอขยายขนาดออกดานขาง

• เกดจากการแบงเซลลของเนอเยอเจรญดานขาง 2 กลม คอ

- Vascular cambium- Cork camcium

Vascular cambium

Vascular cambium

Secondary phloem

Secondary xylem

• เมอมการแบงเซลลออกดานนอก ล าตนจะเจรญไปเปน secondary phloem• เมอมการแบงเซลลเขาดานใน ล าตนจะเจรญไปเปน secondary xylem• การแบงของ vascular cambium เพอสรางไซเลมจะเกดไดเรวกวาโฟลเอม

* เนอไมของพชยนตน จงเปน secondary xylem เปนหลก *

Cork cambium

Cork cambium (Phellogen)

Cork (phellem)

Phelloderm

• Cork cambium เกดจากการเปลยนแปลงของ parenchyma ใน cortex• ท าใหเกดสวนของเปลอกไมเรยงจากดานนอก เขาดานใน ไดดงน

cork cork cambium phelloderm phloem

ชนเปลอกไม (bark) และชนเนอไม (wood)

ชนเปลอกไม (bark) และชนเนอไม (wood)

•ชนเปลอกไม

•ชนเนอไม secondary xylem

•วงป (annual ring)สามารถใชคาดคะเนอายของไมยนตน(1 รอบ = 1 ป)

วงป (annual ring)

วงปจะแบงออกเปน 2 บรเวณ •Spring wood เกดในชวงน าอดมสมบรณ เกดเปนแถบสจาง•Summer wood เกดในชวงน านอย เกดเปนแถบสเขม

จดรอยแตก (Lenticel)

หนาท : แลกเปลยนแกสกบอากาศภายนอกล าตน

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ1. ล าตนทอยใตดน * แตกตางจากราก คอ มขอ ปลอง หรอตา *

แบงออกไดแปนเหงา (Rhizome) ล าตนใตดนขนานกบผวดน เหนขอปลองชดเจน

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ

Tuber

ล าตนใตดนทงอกมาจากปลายไรโซม ตามขอไมมใบเกลดและราก บรเวณตาบมลงไป

ตา (eye)

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษหวกลบ (Bulb)ล าตนใตดนทตงตรง ล าตนมขนาดเลก มใบเกลดซอนหลายชนจนเหนเปนหว ใบเกลดเกบสะสมอาหาร

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษคอรม (Corm)

ล าตนใตดนทตงตรง ล าตนท าหนาทเกบอาหาร

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ2. ล าตนทเปลยนแปลงไป เพอท าหนาทสงเคราะหดวยแสงลกษณะ ล าตนคลายใบ (cladophyll)

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ3. ล าตนทเปลยนแปลงไป เพอเกาะกบสงอนๆ ล าตนพนเลอย (twining stem)

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ

ล าตนเปลยนเปนมอเกาะ (tendril stem)

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ4. ล าตนเปลยนเปนหนาม (stem spine/ stem thorn)

ล าตนทเปลยนแปลงไปท าหนาทพเศษ5. ล าตนทอดเลอย (Stolon)

ล าตนททอดไปตามพนดนและพนน า มปลองยาว ใบ ดอกและรากทขอเชน บวบก จอก ผกแวน ผกตบชวา

2

6

5

4 7

1 3

ล าตนพชใบเลยงค vascular bundle เรยงตวกนเปนระเบยบรอบๆล าตน โดยม Phloem อยดานนอก และ Xylem อยดานใน และม vascular cambium อยระหวาง Xylemและ Phloem เพอสราง secondary xylem และ secondary phloem

3

21

4

ชองพธ

ล าตนของพชใบเลยงเดยว vascular bundle เรยงตวกนเปนกลมๆ กระจดกระจายทวไป และไมม vascular cambium กนระหวาง Xylem และ Phloem

cortex

ล าตนใบเลยงเดยว ล าตนใบเลยงค

1◦ phloem2◦ phloemcambium2◦ xylem1◦ xylem

pithxylem

Vascular bundlephloem

epidermis

หวขอเปรยบเทยบ ลกษณะภายในของล าตน ลกษณะภายในของราก1. เอพเดอรมส (เชน มขน/ ไมมขน/มตอม/ฯลฯ)

เรยงตวชนเดยว อาจมขนหรอตอม เรยงตวชนเดยว มขนราก

2. คอรเทกซ ขอบเขต: แคบหรอไมม

ชนดของเซลล: ประกอบดวยเซลลหลายชนดเอนโดเดอรมส : สวนใหญไมมเอนโดเดอรมส ถามกเหนไดไมชดเจน

ขอบเขต : กวางในระยะการเตบโตปฐมภมส าหรบพชใบเลยงคและขอบเขตแคบในระยะการเตบโตทตยภมชนดของเซลล :เซลลชนดเดยวคอพาเรงคมาเอนโดเดอรมส : มเอนโดเดอรมสและเหนไดชดเจน

หวขอเปรยบเทยบ ลกษณะภายในของล าตน ลกษณะภายในของราก3. สตล ขอบเขต :

ขอบเขตกวาง

การมเพรไซเคล: ไมมการเรยงตวกลมทอล าเลยง: เรยงเปนระเบยบ เปนวงพธ: เฉพาะพชใบเลยงค ในใบเลยงเดยวเหนไมชดเจน ยกเวน ไผ หญา ฯลฯ

ขอบเขต :

แคบในระยะการเตบโตปฐมภมส าหรบพชใบเลยงคและขอบเขตกวางในระยะการเตบโตทตยภมการมเพรไซเคล: มการเรยงตวกลมทอล าเลยง: เรยงเปนระเบยบ เปนวงพธ: เฉพาะพชใบเลยงเดยว

4. จดก าเนดของแขนง กงเจรญมาจาก: cortex รากแขนงเจรญมาจาก:เพรไซเคล