วันศุกรท์ี่ 25 กันยายน 2558 เวลา 14.00 – 16.30 น.

บรรยายโดย: ดร. สมนึก จงมีวศิน (อาจารย์ เขียว)

CULTURAL  LANDSCAPE  

MANAGEMENT  SOMNUCK JONGMEEWASIN., Ph.D.

CULTURE  

วัฒนธรรมคือความหมาย

•  รูปแบบของกิจกรรมมนุษย์ และ/หรือ โครงสร้างเชิงสัญลักษณ์ที ่ทำให้กิจกรรมนั ้นเด่นชัดและมีความสำคัญ วิถีการดำเนินชีวิต ซึ่งเป็นพฤติกรรมและสิ่งที่คนในหมู่ผลิตสร้างขึ้น ด้วยการเรียนรู้จากกันและกัน และร่วมใช้อยู่ในหมู่พวกของตน ซึ่งสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามยุคสมัย และ ความเหมาะสม

•  วัฒนธรรมส่วนหนึ่งสามารถแสดงออกผ่าน ดนตรี วรรณกรรม จิตรกรรม ประติมากรรม การละครและภาพยนตร์ แม้บางครั ้งอาจมีผ ู ้กล ่าวว ่าวัฒนธรรมคือเรื่องที่ว่าด้วยการบริโภคและสินค้าบริโภค เช่น วัฒนธรรมระดับสูง วัฒนธรรมระดับต่ำ วัฒนธรรมพื้นบ้าน หรือวัฒนธรรมนิยม เป็นต้น

•  แต ่น ักมาน ุษยว ิทยาโดยท ั ่ วไปม ักกล ่าวถ ึงวัฒนธรรมว่า มิได้เป็นเพียงสินค้าบริโภค แต่หมายรวมถึงกระบวนการในการผลิตสินค้าและการให้ความหมายแก่สินค้านั้น ๆ ด้วย ทั้งยังรวมไปถึงความสัมพันธ์ทางสังคมและแนวการปฏิบัติที่ทำให้วัตถุและกระบวนการผลิตหลอมรวมอยู่ด้วยกัน

•  ในสายตาของนักมาน ุษยว ิทยาจ ึงรวมไปถึงเทคโนโลยี ศิลปะ วิทยาศาสตร์รวมทั้งระบบศีลธรรม

•  วัฒนธรรมชุมชน ก็คือ พัฒนาการของชุมชน หรือเราอาจเรียกว่า Modernity (ความเป็นสมัยใหม่) ของชุมชน

LANDSCAPE  

 ภูมิทัศน ์

NATURAL  LANDSCAPE  

ภูมิทัศน์ทางธรรมชาติพวกเรารู้จักดี

ความหมายของภูมิทัศน์

•  ภาพรวมของพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง ที่มนุษย์รับรู้ทางสายตาในระยะห่าง อาจเป็นพื้นที่ธรรมชาติที่ประกอบด้วยรูปทรงของแผ่นดิน น้ำ ต้นไม้ สัตว์และสรรพสิ่งมนุษย์สร้างในสภาพอากาศหนึ่งและช่วงเวลาหนึ่งที ่เรียกว่าภูมิทัศน์ธรรมชาติ หรือภาพรวมของเมืองหรือส่วนของเมือง เรียกว่าภูมิทัศน์เมือง นอกจากนี้ยังมีการใช้คำ “ภูมิทัศน์” กับพื้นที่ที่มีลักษณะเฉพาะเด่นชัด เช่น ภูมิทัศน์ทะเล ภูมิทัศน์ภูเขา ภูมิทัศน์ทะเลทราย หรือ ภูมิทัศน์พระจันทร์ ซึ่งหมายถ ึงภาพรวมของพ ื ้ นท ี ่ บนผ ิ วดวงจ ันทร ์ท ี ่มนุษย์อวกาศไปเยือน

•  จิตรกรรมภูมิทัศน์ (Landscape art) ได้แก่งานจิตรกรรมภาพวิวทิวทัศน์ หรือสื่ออื่นที่แสดงภูมิทัศน์

•  ภาพถ่ายภูมิทัศน์ (Nature photography) ได้แก่งานการถ่ายภาพภาพวิวทิวทัศน์

•  ภูม ิท ัศน ์สถาป ัตยกรรม หร ือภ ูม ิสถาป ัตยกรรม (Landscape architecture) ได้แก่ศิลปะและวิทยาศาสตร์ว่าด้วยการวางแผน การออกแบบ และการจัดการงานภูมิทัศน์สาธารณะ งานภูมิทัศน์และสวนส่วนบุคคลซึ่งสามารถแบ่งเป็นสาขาย่อยได้ดังนี้

•  การออกแบบภูมิทัศน์ (Landscape design) ได้แก่การออกแบบที่ว่างทั้งในเมืองและชนบท

•  ภูมิทัศน์วิศวกรรม (Landscape engineering) ได้แก่งานด้านเทคนิคในงานภูมิสถาปัตยกรรม

•  การวางแผนภูมิทัศน์ (Landscape planning) ได้แก่การวางแผนพื ้นท ี ่ขนาดใหญ่ และ/หรืองานพัฒนาโครงการภูมิทัศน์ระยะยาว

•  ก า ร จ ั ด ก า ร ง า น ภ ู ม ิ ท ั ศ น ์ ( L a n d s c a p e management) ได้แก่การดูแลและจัดการภูมิทัศน์มนุษย์สร้างและภูมิทัศน์ธรรมชาติ

•  งานภูมิทัศน์สวน (Landscape gardening) ได้แก่งานออกแบบสวนในคฤหาสก์ขนาดใหญ่ ซึ่งนิยมทำและมีความสำคัญในคริสต์ศตวรรษที่ 18-19 ในยุโรป โดยเฉพาะประ เทศอ ั งกฤษ น ับ เป ็นต ้นตอของภ ูม ิสถาปัตยกรรม

•  ภูมิทัศน์ชุมชน (Urban landscape) ได้แก่การออกแบบหรือปรับปรุงคุณภาพทางทัศนียภาพในสภาพแวดล้อมที่เป็นส่วนของเมือง โดยเฉพาะที่เป็นชุมชนให้มีความร่มรื่น สวยงาม มีเอกลักษณ์และร่มรื่น

•  ภูมิทัศน์นิเวศวิทยา (Landscape ecology) ได้แก่สาขาย่อยในวิชานิเวศวิทยาที่ว่าด้วยการศึกษาสาเหตุ ผลกระทบและกระบวนการของรูปลักษณ์ภูมิทัศน์ของพื้นที่ที่ถูกเปลี่ยนแปลง

 

What  is  a  Natural  Landscape?  

•  View  the  following  images  and  state  whether  you  consider  them  to  be  natural  landscapes  

Defining  Natural  Landscapes  

•  What  do  we  mean  by  natural?  – Parts  of  the  environment  that  are  present  within  it  without  the  influence  of  people  

•  What  do  we  mean  by  landscape?  – All  the  features  of  the  environment  that  can  be  seen  or  observed  

 

Describing  a  Landscape  

•  ConcentraIng  on  a  couple  of  the  images  we  have  already  looked  at,  how  can  we  describe  the  landscape  in  more  detail?  

NATURAL  LANDSCAPE  VS  

CULTURAL  LANDSCAPE  

Natural  landscapes  

Natural  landscape  •  Refers  to  the  Visible  features  of  the  environment  

–  Varies  from  place  to  place  and  form  paLerns  which  can  be  described/mapped  

•  Includes  interacIng  components  or  elements,  including  –  Relief  

 –  Climate  

 –  Soils  

 –  Vegeta2on    

Relief  

•  Height  and  shape  of  the  land  

•  Processes  that  have  formed  the  land  over  geological  Ime  

Climate  

•  Average  atmospheric  condiIons  over  a  long  period  of  Ime  

•  Rainfall,  temperature,  sunshine  hours,  humidity,  wind  etc  

Soils  

•  Weathered  or  eroded  materials  from  rocks  •  Of  interest  is  soil  type,  ferIlity,  drainage  

VegetaIon  

•  Plant  cover  of  an  area  •  VegetaIon      types  and      their  distribuIon  

InteracIon  

•  Elements  of  the  landscape  affect  one  another  in  different  ways  

•  As  a  consequence  of  interac2on  the  natural  landscape  of  an  area  can  be  seen  as  a  system  

Climate

Relief

Vegetation

Soils

Interactions in the natural landscape Direct interaction Indirect interaction

AcIvity  1.  Define  ‘natural  

landscapes’  2.  Define  ‘interacIon’  3.  Study  photo  and  

answer  the  following  a)  Describe  two  relief  

features  of  the  area  b)  Describe  one  feature  

of  the  climate  c)  Describe  one  

vegetaIon  feature  d)  Describe  one  soil  

feature  4.  Describe  how  relief  is  

interacIng  with  climate  in  the  area  

5.  Describe  how  climate  is  interacIng  with  relief  in  the  area  

Head of Lake Wakatipu, Dart River

Cultural  landscapes  

Cultural  landscapes  

•  The  acIviIes  and  ways  which  people  have  influenced  the  landscape  are  known  as  it’s  cultural  landscape    

•  Cultural  features  are  established  by  people  as  they  modify  the  natural  landscape  –  In  order  to  use  it  

•  The  main  cultural  features  are  (leave  two  lines  between  each)  –  Land  use    –  Transport  features  –  PopulaIon  and  seLlement  

•  Natural  features  in  the  area  will  affect  the  cultural  features  –  Very  few  people  live  in  the  hoLest  or  coldest  climates  

•  Cultural  factors  can  influence  features  of  the  environment  as  people  and  the  environment  interact  –  An  opencast  mine  changes  the  relief  features  of  the  environment  

ภูมิทัศน์ทางวัฒนธรรม (Cultural Landscape)

•  การรวมเข้าด้วยกันในงานของธรรมชาติและงานของมน ุษย ์ ” เป ็นการแสดงให ้ เห ็นภาพของวิวัฒนาการของสังคมมนุษย์และการตั้งถิ ่นฐานตามกาลเวลาที่ล่วงเลยมา ซึ่งได้รับอิทธิพลจากข้อจำกัดทางกายภาพและ/หรือโอกาสในสิ่งแวดล้อมธรรมชาต ิ และจากการส ืบทอดทางส ั งคม เศรษฐกิจและพลังอิทธิพลทางวัฒนธรรมทั้งที่เกดภายในและที่ได้รับจากภายนอก

Land  use  

•  PaLerns  made  by  people  as  they  use  the  land  for  mining,  farming,  forestry  etc  

•  For  example  – Altering  the  vegetaIon  by  clearing  forests  to  make  pasture  

Transport  features  

•  Networks  of  roads,  railways,  canals,  shipping  lanes,  airports  etc  

•  Known  as  infrastructure  

PopulaIon  and  seLlement  

•  PaLerns  of  populaIon,  its  distribuIon  and  the  locaIon  of  seLlements  

•  Such  as  – Farmsteads  – Villages  – Towns  – CiIes  

AcIvity  1.  Define  ‘cultural  landscape’  2.  Study  the  photograph  of  The  Canterbury  Plains  

3.  Describe  2  natural  features  

4.  Describe  3  cultural  features  

5.  Show  an  example  of    a.  Influence  of  

relief  on  climate  

b.  Influence  of  relief  on  farming  

ความหมายของ…การจัดการ (Management)

P – Planing - วางแผน O – Organizing - จัดองคกร C – Coordinating - ประสานงาน C – Communicating - สื่อสาร C – Controlling - ควบคุม

ประเภทของภูมิทัศน์วัฒนธรรม

•  UNESCO– ภูมิทัศน์ซึ่งได้ออกแบบและสร้างสรรค์อย่างตั้งใจจากมนุษย์ เช่น สวน สวนสาธารณะ

– ภูมิทัศน์ที่มีวิวัฒนาการอันเป็นผลสืบเนื่องมาจากการเปลี ่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ การปกครอง ศาสนา ความเชื่อ

– ภูมิทัศน์ที่เกี่ยวเนื่องกับศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม หรือ องค์ประกอบทางธรรมชาติ

ประเภทของภูมิทัศน์วัฒนธรรม

•  LUCAS .. แบ่งตามอิทธิพลของมนุษย์ต่อการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ – ภูมิทัศน์ที่ได้รับการจัดการ (Managed Landscape)– ภูมิทัศน์เกษตรกรรม (Cultivated Landscape)– ภูมิทัศน์รอบนอกศูนย์กลางเมือง (Suburban

Landscape)– ภูมิทัศน์ในเมือง (Urban Landscape)

สรุป การแบ่งภูมิทัศน์วัฒนธรรม (1)

•  ภ ูม ิท ัศน ์ท ี ่ เก ิดจากการเปล ี ่ยนแปลงสภาพธรรมชาติ สภาพภูมิศาสตร์เดิม เพื่อการตั้งถิ่นฐาน บ้านเรือน ชุมชน สังคม มีพัฒนาการอันเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคมการปกครอง ศาสนา ความเชื่อ และ/หรือมีความเกี่ยวเนื่องกับ ศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม ภูมิทัศน์แบบนี้ ต้องการการจัดการที ่ละเอียดลึกซึ ้ง มีระบบระเบียบ เนื่องจากเกี่ยวข้องกับปัจจัยหลายด้าน

สรุป การแบ่งภูมิทัศน์วัฒนธรรม (2)

•  ภูมิทัศน์ที่เกิดจากออกแบบสร้างสรรค์อย่างตั้งใจ มีความสวยงาม โดยคำนึงถึงสุนทรียภาพ มีลักษณะเป็นสวน หรือ สถานที่พักผ่อนหย่อนใจ ภูมิทัศน์วัฒนธรรมประเภทนี้เป็นผลจากปัจจัยที ่มีวัตถุประสงค์ไม่หลากหลาย จึงมีการจัดการ การดำเนินการที่น้อยกว่า

เหตุผลที่ต้องมีการจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรม

•  ไม่มีสิ่งทดแทนได้ หรือทำขึ้นใหม่ได้•  หากถูกทำลายแล้ว ไม่มีทางนำกลับมาใหม่ได้•  ไวต่อการสูญหาย ถูกทำลาย หรือหมดไป•  เป็นสิ่งที่แสดงถึงความเป็นอยู่ หรือเอกลักษณ์ของสังคมนั้น

•  เป็นพื้นฐานอย่างหนึ่งเพื่อการพัฒนาสังคมอย่างยั่งยืน

วัตถุประสงค์ของ การจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรม (1)

•  เพื่อให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับภูมิทัศน์วัฒนธรรม สำหรับการวางแผน และดำเนินการรักษาคุณค่า และ ความสำคัญ เพื่อประโยชน์ของการดำรงอยู่ของสังคมนั้น

•  เพื่อการวิเคราะห์ วางแผน และดำเนินงานเกี่ยวกับภูมิทัศน์วัฒนธรรมของสังคมนั้นอย่างเหมาะสม

วัตถุประสงค์ของ การจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรม (2)

•  เพื่อสร้างความตระหนักในคุณค่าและความสำคัญของภูมิทัศน์วัฒนธรรมของสังคมนั้นแก่สมาชิกในสังคม

•  เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมของสมาชิกในสังคม ผู้เป็นเจ้าของภูมิทัศน์วัฒนธรรม

โครงสร้างแผนการจัดการ ภูมิทัศน์วัฒนธรรม

•  ศึกษาข้อมูลรายละเอียดเกี่ยวกับพื้นที่และโครงสร้างของโครงการ

•  ประเมินผลและกำหนดวัตถุประสงค์ของการจัดการ รวมทั้งแสดงเหตุผลประกอบ

•  กำหนดวิธีการ และ เครื่องมือที่จะทำให้บรรลุวัตถุประสงค์ อย่างไรก็ตามแต่ละพื้นที่โครงการจะมีรายละเอียดเฉพาะต่างๆกัน

หลักการจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรมของ IUCN

•  การรักษาภูมิทัศน์วัฒนธรรมต้องการการสนับสนุนในเชิงเศรษฐกิจ

•  การรักษาภูมิทัศน์วัฒนธรรมต้องการการสนับสนุนจากท้องถิ่น และผู้ที่เกี่ยวข้อง

•  องค์ประกอบของภูมิทัศน์วัฒนธรรมต้องมีการศึกษาในรายละเอียด เก็บข้อมูล วิเคราะห์ เพื่อการจัดการได้อย่างเหมาะสม

หลักการจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรมของ IUCN

•  การวางแผนจัดการ ต้องวิเคราะห์คุณค่า จุดมุ่งหมาย ผลกระทบ และข้อมูลด้านต่างๆ เพื่อการตัดสินใจที่เหมาะสม

•  กฎระเบียบ ข้อบังคับ ควรยืดหยุ่นได้และต้องคำนึงถึงสิทธิของชุมชนท้องถิ่น

•  การจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรมต้องพิจารณาปัจจัยครอบคลุม ทั้งสภาพแวดล้อม เศรษฐกิจ ารเมือง การปกครองสังคม และ วัฒนธรรม

CULTURAL  LANDSCAPE  MANAGEMENT  

เกี่ยวข้องกับ การอนุรักษ์และพัฒนา

คือ สมดุลของการอนุรักษ์และการพัฒนา

ระบบการอนุรักษ์ภูมิทัศน์วัฒนธรรม (Pregil & Volkman)

•  การศึกษาพื้นที่โดยละเอียด•  ค้นหาความสำคัญของบริเวณที่มีคุณค่าต่อชุมชน•  ศึกษาคุณค่าของพื้นที่เพื่อแปลความหมายแสดงให้สังคมรับรู้

•  กำหนดขอบเขตพื้นที่สงวนรักษาและพื้นที่พัฒนา•  กำหนดกลยุทธ์ในการอนุรักษ์พื้นที่

การแบ่งภูมิทัศน์วัฒนธรรม ตามความเข้มข้นของการจัดการ ของมนุษย์ที่มีต่อสภาพแวดล้อม

•  ชุมชนที่มีภูมิทัศน์นำวัฒนธรรม•  ชุมชนที่มีลักษณะเด่นร่วมกันทั้งภูมิทัศน์และวัฒนธรรม

•  ชุมชนที่มีวัฒนธรรมนำภูมิทัศน์

ขนาดของแหล่งภูมิทัศน์วัฒนธรรม

•  อาคาร•  บริเวณ ย่าน•  ชุมชน•  เมือง

องค์ประกอบของ เมือง

•  เส้นทางสัญจร (Path)•  เส้นขอบ (Edge)•  ชุมทาง ชุมนุมชน (Node)•  ย่าน (District)•  จุดหมายตา (Landmark)

แนวทางการบริหารจัดการ ภูมิทัศน์วัฒนธรรม

•  การดูแลรักษา (Maintenance)•  การรักษาให้คงสภาพ (Preservation)•  การบูรณะปฎิสังขรณ์ (Restoration๗•  การสร้างขึ้นใหม่ (Reconstruction)•  การปรับประโยชน์ใช้สอยใหม่ (Adaptation)•  การพัฒนาและสร้างสรรค์ใหม่ (Development &

Creation)

BurraCharter

The

The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance

1 9 9 9

International Council on Monuments and Sites

The Burra Charter ProcessSequence of investigations, decisions and actions

10 Austral ia ICOMOS I n c The Burra Charter, 1999

IDENTIFY PLACE AND ASSOCIATIONSSecure the place and make it safe

GATHER AND RECORD INFORMATION ABOUT THE PLACE SUFFICIENT TO UNDERSTAND SIGNIFICANCE

Documentary Oral Physical

ASSESS SIGNIFICANCE

MONITOR AND REVIEW

PREPARE A STATEMENT OF SIGNIFICANCE

IDENTIFY OBLIGATIONS ARISING FROM SIGNIFICANCE

PREPARE A STATEMENT OF POLICY

GATHER INFORMATION ABOUT OTHER FACTORS AFFECTING THE FUTURE OF THE PLACEOwner/manager’s needs and resources

External factors Physical condition

MANAGE PLACE IN ACCORDANCE WITH POLICYDevelop strategies

Implement strategies through a management planRecord place prior to any change

DEVELOP POLICYIdentify options

Consider options and test their impact on significance

แนวทางการทำ Inventory Report Cultural Landscape Management (1)•  The  study  and  its  context    •  Study  area          •  Study  method            •  IdenIficaIon        •  Contextual  boundaries    •  DescripIon:  Landscape  type    •  DescripIon:  Site  boundaries    •  Primary  landscape  features    •  DescripIon:  Significant  landscape  systems    

แนวทางการทำ Inventory Report Cultural Landscape Management (2)

•  DescripIon:  Landscape  details  and  historic  remnants  

•  History          •  Statement  of  significance    •  Type  of  integrity      •  Threats  to  the  significance    •  Future  acIons  for  management  of  the  area    

Past, current and future trends in Latvian landscapes

Inga Rasa University of Latvia

E-mail: Inga.Rasa@lu.lv

•  Rural landscape in Latvia is the result of interaction between nature and human and has a particular structure of land-use and settlement dynamics

The image of traditional Latvian landscape often is associated with the rural landscape of the 1st Latvia’s independence (1918 – 1940)

•  Basic structure of rural landscape in Latvia formed at the end of 19th century and at the beginning of 20th century: –  large forest massives on less fertile soils, –  agricultural lands (arable lands, pastures, meadows)

with single farmsteads, –  wetlands, –  unique cultural landscapes (river valleys, lake

surroundings)

•  Since 1920ties the main tendencies are – growth of woodlands and decrease of agricultural lands

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1935 1949 1960 1970 1980 1992 2000 2004

Other land use Forests Agricultural land

Research questions

– Changes of rural landscapes in Latvia during the 20th century

– Factors influencing these changes

– Current and future trends in rural landscapes

Materials and Methods

– Analysis of topographic maps, ortophotos and other cartographic materials by using ArcGIS software

– Field work to analyse present tendencies of land-use

– Analysis of farmers applications for the EU direct payments (single area payment), to estimate possible changes of rural landscape in future

Study areas

Types of land-use changes

1. Increase and homogenisation of large forest massives

Bārta parish at the beginning of the 20th century Bārta parish at the end of 20th century

2. Formation of the mosaic-type landscape instead of agricultural landscape (in morain uplands)

Nautrēni parish at the beginning of the 20th

century

Nautrēni parish at the end of 20th century

Types of land-use changes

3. Formation of woodland patches and large forest massives (at the margins of rural muncipalities)

Vecsaule parish at the beginning of the 20th

century

Vecsaule parish at the end of 20th century

Types of land-use changes

4. Changes of unique cultural landscapes (e.g. change of land-use in valley of Gauja river)

View from “Gleznotāju kalns” to the valley of Gauja river in 1959

View from “Gleznotāju kalns” to the valley of Gauja river in 2005

Types of land-use changes

Valley of Gauja river at the beginning of the 20th century

Valley of Gauja river at the end of the 20th century

Politics - the crucial factor causing changes in rural landscapes during the 20th century

•  Agricultural reforms

•  Afforestation of agricultural lands

•  Deportation of the inhabitants to Russia

•  Elimination of single farmsteads and formation of villages

•  Amelioration of agricultural lands

•  Other factors

Current and future trends in rural landscapes in Latvia

•  Single area payment – a payment for agricultural land, which has mantained in good agricultural and environmental conditions: –  Agricultural land is cultivated; –  At least yearly pastures, meadows and perennial

graslands are cut or pastured; –  There are no shrubs or weeds in agricultural land; –  Agricultural land is not bogged up or afforested.

•  Single area payment can get for all agricultural land, which corresponds to the receipt conditions.

Farmers application for the EU Single area payment in 2005 (Bārta parish)

Farmers application for the EU Single area payment in 2005 (Nautrēni parish)

Farmers application for the EU Single area payment in 2005 (Vecsaule parish)

Farmers application for the EU Single area payment in 2005 (Gauja national park)

Conclusions

•  In the 20th century the rural landscape in Latvia has become, on the one hand, more homogeneous, on the other – more heterogeneous

•  With the present land-use tendencies in Latvia, woodlands will increase and the agricultural lands will decrease

•  The main factors influencing these changes are economic, social factors and land owners’ decisions – to use or not to use the agricultural land

Transform Cultural Landscape Management

into Cultural Heritage Management

in Practiceมาสร้างแผนการบริหารจัดการมรดก

ที่อยู่ใน ชุมชน / พื้นที่ / เส้นทาง อย่างยั่งยืนกันเถอะ

สรุปขั้นตอนและวิธีการเพื่อให้ได้มาซึ่งแผนฯ

ทบทวน 4 รู้ชุมชน

•  รู้จักตัวตน … อัตลักษณ์ และ พัฒนาการของพื้นที่ศึกษา

•  รู้จักมรดก … ฐานทรัพยากรทางธรรมชาติและวัฒนธรรม ในพื้นที่ศึกษา

•  รู้จักปัญหา … ผลกระทบ ภาวะคุกคาม ในพื้นที่ศึกษา•  รู้จักอนาคต … วิธีการแก้ไขปัญหา ในพื้นที่ เช่น ทำทันที แผนระยะสั้น แผนระยะยาว

ขยายความ การศึกษา 4 รู้ชุมชน ในพื้นที่

ด้วย….11 ขั้นตอน

เพื่อการสร้างแผนบริหารจัดการมรดกในชุมชนอย่างยั่งยืน

เมื่อแผนการบริหารจัดการพื้นทีพ่ร้อมจึงจะพัฒนา “นโยบายและแผนการตลาดการท่องเที่ยวเชิงกลยุทธ์ของพื้นที”่ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน

SERVICE DESIGN จะเป็นเครื่องมือที่ดีที่จะช่วยเรา

•  ชื่อพื้นที่มรดกทางธรรมชาติและวัฒนธรรม (ชื่อทางการ และ ชื่อไม่เป็นทางการ)

•  ตําแหน่ง (หมู่บ้าน ตําบล อําเภอ จังหวัด)

•  ขนาดของพื้นที่

•  ลักษณะพื้นที่ (ที่ราบลุ่ม ป่า ภูเขา แม่น้ํา คลอง อ่าว แหลม ฯลฯ)

•  ประเภทของพื้นที่ (พื้นที่ต้นน้ํา พื้นที่กลางน้ํา พื้นที่ปลายน้ํา)

!

•  ความสําคัญ (คุณค่าและมูลค่า) ของพื้นที่ ��พื้นที่สําคัญ(พื้นที่ที่น่าสนใจ)ในชุมชน ��พื้นที่ที่จับต้องได ้ (วัด วัง บ้าน โบสถ์ มัสยิด ป่าชายเลน ป่าดิบชื้น พื้นที่ปลูกข้าวโบราณ แหล่งเกษตรอินทรีย์ อ่าวทองคํา แหล่งชีวมณฑล ฯลฯ)��พื้นที่ที่จับต้องไม่ได้ (พื้นที่ศักดิ์สิทธิ ์ พื้นที่ที่เคยมีอยู่ในอดีต ฯลฯ)�!คําสําคัญเพื่อบ่งบอกคุณค่า (และหรือมูลค่า) โดยรวมของชุมชน �(เช่น พื้นที่ความมั่นคงทางอาหารที่สําคัญของประเทศ อ่าวทองคําแห่งภาคใต้ ธนาคารทางทะเลแห่งบูรพาทิศด้วยมูลค่ากว่าพันล้านบาทต่อปี ฯลฯ) ��

•  แผนผังโดยรวมของพื้นที่ (ผังภูมิศาสตร์ ผังนิเวศวัฒนธรรม..คน ธรรมชาติ สิ่งปลูกสร้าง)!

•  พัฒนาการของชุมชนจากอดีตจนถึงปัจจุบัน •  ข้อมูลประวัติศาสตร์ท้องถิ่น เรื่องเล่าท้องถิ่น วัฒนธรรมท้องถิ่น รูปภาพอดีต-ปัจจุบัน (ภูมิทัศน์ทางวัฒนธรรม .. วัฒนธรรมข้าว วัฒนธรรมน้ํา ฯลฯ)!

•  พัฒนาการทางภูมิศาสตร์ การเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ในอดีต!! ที่ผ่านมา (ภูมิบ้าน ภูมิเมือง)!

• ความรุ่งเรืองในอดีต ปัญหาหรือผลกระทบในอดีต ! จุดพลิกผัน (ภูมิสังคม)

•  การประเมินคุณค่าของมรดกชุมชนแบบบูรณาการ!•  คุณค่าทางประวัติศาสตร์!•  คุณค่าทางสุนทรียศาสตร์ (รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส

อารมณ์ ความรู้สึก)!•  คุณค่าทางวิทยาศาสตร์ (รวมถึงภูมิปํญญา) !•  คุณค่าทางสังคม!•  คุณค่าทางจิตวิญญาณ (รวมถึงศาสนา ความเชื่อ)!•  คุณค่าจากการตีความ (คุณค่าร่วมระดับท้องถิ่น ระดับ

ประเทศ หรือระดับโลก)!•  คุณค่าจากความร่วมมือร่วมใจ (ความสัมพันธ์ ความ

สามัคคี ความเป็นน้ําหนึ่งใจเดียวกัน)!•  คุณค่าจากความจริงแท้ ความสมบูรณ ์และความต่อเนื่อง

ของมรดกในชุมชน!

•  สถานการณ์ปัจจุบันของการมีส่วนร่วมของชุมชนต่อการบริหารจัดการมรดกในชุมชน

•  ปํญหาและอุปสรรคที่มีผลกระทบต่ออนาคตของมรดกในชุมชน (ที่มีผลกระทบต่อคุณค่าและมูลค่าของมรดกในชุมชน)

•  การพัฒนานโยบายการบริหารจัดการมรดกในชุมชน!•  คําสําคัญเพื่อบ่งบอกถึงนโยบายโดยรวมในการจัดการมรดก

ในชุมชน !•  ร่างนโยบายการบริหารจัดการมรดกในชุมชน ในเชิงสงวน

รักษาหรืออนุรักษ์!•  ทางเลือกต่างๆที ่มีของนโยบายการบริหารจัดการมรดกใน

ชุมชน ในเชิงสงวนรักษาหรืออนุรักษ์!•  แผนการสงวนรักษาหรืออนุรักษ ์ และแผนการจัดการบริหาร

มรดกในชุมชนเพื่อความยั่งยืน!

แผนการสงวนรักษาหรืออนุรักษ์ แผนการจัดการบริหารมรดกในชุมชนเพื่อความยั่งยืน � •  ต้องประกอบไปด้วย :-!

•  วิสัยทัศน์ !•  เป้าหมาย!•  ยุทธศาสตร์ (กลยุทธ์การจัดการ)!•  แผนการจัดการหลัก (ต้องมีวัตถุประสงค์และเป้าหมายเป็นตัวชี้วัด)!•  แผนการจัดการย่อย หรือ แผนปฎิบัติการ (5W1H ต้องครบ ต้องมีรูปแบบการวัดผลที่ชัดเจน)!

อย่าลืม: ในทุกๆครั้งที่จะมีการจัดการบริหารมรดกชุมชน ใน ภาคปฎิบัต ิจะต้อง :- •  บันทึกสถานภาพของมรดกในชุมชนก่อนการเปลี่ยนแปลง

และหลังการใช้งานแผนการจัดการ!

•  การแปลความหมายของผลลัพธ์ต้องชัดเจนและอธิบายได้ในมุมกว้าง (เข้าถึงภาคประชาชน)

•  ตรวจสอบและประเมินผลอย่างต่อเนื่อง

•  แผนการปรับปรุง หรือ แผนการแก้ไข ต้องมีต่อเนื่อง (แผนการจัดการ วิธีวัดผล การแปลผล และเป้าหมาย สามารถปรับปรุงเปลี่ยนแปลงได้)

•  การสื่อสารการเปลี่ยนแปลงสู่สาธารณชนทั้งในและนอกชุมชน!

!

ความรู้

ระบบความสัมพันธ์ของส่วนต่างๆ

สิ่งที่มีอิทธิพต่อ

แบบแผน นโยบาย กฎหมาย

สภาพแวดล้อม ฐานคต ิ ความเชื่อ

คุณค่า วิธีคิด

ปรากฏการณ์

สิ่งที่เห็น

สิ่งที่มักไม่ปรากฏให้เห็น

เครื่องมือ 7  ชิ้น  

สําหรับการวิจัยชุมชนแนวลึก เพื่อ

การสร้่างการมีส่วนร่วมของชุมชน  

สรุปย่อแผนการบริหารการตลาดการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน

ก่อนนำไปสู่แผนการบริการการตลาดการท่องเที่ยว

เชิงกลยุทธ์ของพื้นที่

เมื่อ “นวัตกรรม (Innovation)” มีความหมายอย่างง่าย คือ สิ่งที่มีอยู่แล้วอย่างน้อยสองสิ่งมารวมกันเป็นสิ่งใหม่

แผนการตลาดอย่างยั่งยืน (1)

•  บทสรุปสําหรับผู้บริหาร •  สรุปเรื่องทั้งหมดของแผนการตลาดที่สร้างขึ้น

•  วิสัยทัศน์ •  บอกเป้าหมายของชุมชนที่เกี่ยวกับการท่องเที่ยวที่จะไปถึงในระยะยาว

•  ภารกิจ •  บอกกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียว่าชุมชนจะทําอะไร

•  สภาวะการตลาดท่องเที่ยวในปัจจุบัน •  สภาวะตลาด

•  ตลาดเป้าหมาย ขนาดตลาด การเจริญเติบโต ส่วนแบ่งการตลาด พฤติกรรมนักท่องเที่ยว

•  สภาวะผลิตภัณฑ์ / บริการ •  ยอดขาย ราคา กําไรขั้นต้น กําไรสุทธิ

•  สภาพการแข่งขัน •  คู่แข่ง ขนาดคู่แข่ง ส่วนแบ่งตลาดของคู่แข่ง กลยุทธ์คู่แข่ง

•  สภาวะการกระจายผลิตภัณฑ์ / บริการ •  ใครเป็นคนกระจายผลิตภัณฑ์ / บริการให้

•  สภาพแวดล้อมมหภาค •  ด้านประชากร ด้านเศรษฐกิจ ด้านเทคโนโลยี การเมือง การปกครอง

สังคม วัฒนธรรม

!

แผนการตลาดอย่างยั่งยืน (2) •  การวิเคราะห์โอกาสและความเป็นไปได้ •  การวิเคราะห์จุดแข็งและจุดอ่อน •  4P •  Product / Price / Place / Promotion

•  7S •  Structure / Strategy / System / Style / Staff / Skill / Shared Value

•  ทําเลที่ตั้งสถานที่ท่องเที่ยว •  ภาพลักษณ์ของชุมชน / สถานที่ท่องเที่ยว •  การวิจัยและพัฒนา ผลิตภัณฑ์ / บริการ

•  การวิเคราะห์โอกาสและอุปสรรค •  ประชากร เศรษฐกิจ การเมือง กฎหมาย เทคโนโลยี ธรรมชาติ

สังคม วัฒนธรรม สภาพการแข่งขัน ห่วงโซ่อุปทาน •  การวิเคราะห์ปัญหา •  หาปัญหาจาก จุดอ่อน อุปสรรค •  หาปัญหาจาก จุดเด่น โอกาส •  นําปัญหาออกมาวิเคราะห์ให้ชัดเจน เพื่อสร้างแผนการตลาดใหม ่

(วัตถุประสงค์ใหม่ กลยุทธ์ใหม่ แผนปฎิบัติการใหม่)

!

สภาพการแข่งขัน วิเคราะห์จาก 5 Forces

•  อุปสรรคจากคู่แข่งขันปัจจุบันของเรา (Current Competitor)

•  อุปสรรคจากคู่แข่งขันหน้าใหม่ของเรา (New Entries)

•  อํานาจการต่อรองจากซัพพลายเออร์ของเรา (Suppliers)

•  อุปสรรคจากผลิตภัณฑ์และบริการที่สามารถเข้ามาทดแทนเรา (Substituted Products / Services)

•  อํานาจการต่อรองจากผู้ซื้อของเรา (Buyers)

แผนการตลาดอย่างยั่งยืน (3) •  วัตถุประสงค์

•  ระบุวัตถุประสงค์ทางการตลาดเพื่อใช้เป็นแนวทางในการกําหนดกลยุทธ์ และ แผนปฎิบัติการด้านการตลาด •  Sales Revenue / % Share / Number of Tourist ฯลฯ

•  อาจนําวัตถุประสงค์ทางด้านการเงิน เช่น เศรษฐกิจชุมชนเป็นตัวกําหนดร่วมกันไปด้วย .. ตั้งเป้า ROI / Net Profit / Cash Flow ฯลฯ

•  กลยุทธ์ทางการตลาด •  S: Mass / Segment / Niche / Local / Individual •  T: Single Segment / Selective Specialization / Specialized Product/ Specialized

Market / Mass •  P: Positioning on Price & Quality •  กลยุทธ์ •  Product Differentiation / Cost Leadership / Focus (Market Differentiation) •  Time to React / Strategic Alliance / Merge r& Acquisition •  Growth Strategy (Market Penetration , Market / Product / Service Development)

•  โปรแกรมปฎิบัติงาน •  กําหนดแผนการปฎิบัติการเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ •  อะไรที่ต้องทํา/ เมื่อไหร่ที่ต้องทํา/ เมื่อไหร่เสร็จ /ใครทํา /งบประมาณเท่าไหร่

!

อ้างอิง ( REFERENCE)

•  SLIDE หน้า 91-127 อ้างจาก Presentation Package “วิถีชุมชนเครื่องมือ 7 ชิ้น” จัดทำโดย ดร.นพ. โกมาตร จึงเสถียรทรัพย,์ ส่วนหนึ่งของหนังสือ “วิถีชุมชนเครื่องมือ7ชิ้น ที่ทำให้งานชุมชนง่าย ได้ผล และสนุก” โดย โกมาตร จึงเสถียรทรัพย,์ คณิสร เต็งรัง, ราตรี ปิ่นแก้ว, และ วรัญญา เพ็ชรคง, สนพ สุขศาลา, กรุงเทพฯ : 2555