Şubat 2012

EKOIQ U B A T 2 0 1 2 S A Y I : 1 4

9 T

L (

KD

V D

AH

L)

Y E L / Y E L Y A A M

Termitler, Yalapknlar ve Biomimikri

ISSN 977-1309-44100-9

9 7 7 1 3 0 9 4 4 1 0 0 9

1 4

Arap Bahar Deserteci de Sallyor!

Elektrikli Arabalarn ntikamTrkiyeli irketlerin Srdrlebilirlik Stratejileri Var m?

Trkiyeli irketlerin Srdrlebilirlik Stratejileri Var m?

pmeden Salma

Denize!

ki Teker stnde

Eskiehir

BALARKEN

Bar [email protected]

Gemi an Sylemleri Bunlar!afili unvanlar olan James Taylor, Bugnk scaklklar yksek deil, olaand dk grnyor veya Yeryznn uzun vadeli scaklk tarihi bize, yksek scaklklarn ger-ek dnyada insan medeniyeti iin dk scaklklardan daima daha iyi olduunu ortaya koyan deliller ortaya koyuyor gibi, zr dilerim, deli samalarn kaleme alabili-yor. Hem de nerede? Gayet saygn bir ekonomi dergisi olan Forbes Trkiyenin Ocak saysnda. Hangi ilikilerle ve gerekelerle, her say-snda Yeil Haberler yaynlayan bir dergiye szdn bilmiyoruz. Birle-mi Milletlerden NASAya, aklnza gelebilecek tm uluslararas saygn bilim enstitlerini, insanlarn ve niversitelerini, yzbinlerce sayfa rapor ve aratrmay bir kalemde i-zip atan James Taylor ne ilgintir ki tek bir bilimsel kaynaa bile atfta bulunmuyor. yesi bulunduu He-artland Instituteun ne menem bir bilim yuvas olduunu ise, kk bir google aramas ortaya koyuyor. Tamamen petrol tekelleri tarafn-dan fonlanan, Amerikann belki de gelmi gemi en gerici ve rk siyasi akmlarndan Tea Party ile arasndan su szmayan bir szde enstit.

b b b

Bir asr boyunca petrol irketlerini besledik, artk yeter. Bu szler birtakm militan

evreci grupla-rn olsa, dnya-

nn hl ayn a ve hzla gnein

evresinde dndne belki bizi inandrabilirdi baz kiiler. Ancak kazn aya yle deil; bu szler, biz tam dergiyi tamamlarken, 24 Ocakta Beyaz Sarayda Barack Obama tarafndan, Yllk Ulusa Sesleni konumasnda dile getiril-di. te bu yzden, byle byk bir gvenle, yukarda anlattklarmzn gemi an sylemleri olduunu hibir kuku duymadan dile geti-rebiliyoruz. Bu arada, Obamann seim startn, Amerikann temiz teknolojilere ve enerjiye ihtiya duyduunu; ancak Temiz Enerji Yasasyla enerjide da bamllk-tan kurtulabilecekleri anlatan bir konumayla verdiini de hatrlata-lm.

b b b

Belki Obama yalnzca bu szleri dile getirdii iin, dev petrol, silah ve kmr tekelleri tarafndan bir sonraki seimde sandklara gm-lecek. Belki biz bugn, Trkiyenin devasa cari ann, yurtdndan aldmz fosil yaktlardan kaynak-landn; bu an kapanmasnn neredeyse yegane yolunun yenile-nebilir enerjilere yaplacak yatrm-lar olduunu bir sre daha, ynetici ve karar vericilere anlatamayacaz. Ama olsun, ite buradan tekrar sy-lyoruz: Gemi an politikalar, sylemleri, reklamlar bunlar. Ve ne olursa olsun deiecekler. Bir kre-di kart, gergedan satn almak gibi anormal bir amaca deil, ancak o gergedann koruma altna alnma-sna hizmet ettiinde ve siz bunu anlatan bir reklam hayal ettiinizde deiecek mesela

Bilmiyorum siz de bazen bu hisse kaplyor musunuz? Aslnda miad oktan dolmu, anakronik baz olay-lar evremde dnp duruyormu gibi hissediveriyorum bazen. Bir sredir televizyonlarda dnen ve kredi kartmzla bir gergedan alabi-leceimizi byk bir evkle anlatan bir kredi kart reklam var mesela. Afrikann dzlklerinde, byk bir keyifle koturup duran dev bir ger-gedan satn almay, espri de olsa, bir kredi kartnn finansal gcn anlatmak iin kullanmak sizce de biraz garip, daha da tesi arzal bir durum deil mi?

b b b

Ama yle deil herhalde ki, hl birileri kp Kresel Isnma iin Rahatlatc Dnceler balkl bir yaz kaleme alabiliyor. Ama sakn, uluslararas baz kurumlarn veya in hkmetinin Kresel Isnma konusunda nihayet nemli admlar atmaya karar verdiklerini anlatan bir yazyla kar karya olduunuzu sanmayn. Heartland Institute evre Politikalar uzman ve Environment & Climate New editr gibi gayet

1UBAT 2012 / EKOIQ

BZD Yayn ve letiim Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. ti. adna sahibiZlfkar Dicleli

Sorumlu Yaz leri MdrZeynep Dicleli [email protected]

Genel Yayn YnetmeniBar Doru [email protected]

Art Direktrzlem Sarar D.

EditrBalkan Talu [email protected] Yazcolu [email protected]

Danma KuruluUral Akzm - TEDMER ve Ar Hareketi BakanCokun Aral - Z TV Genel KoordinatrBanu Aydoan - Ko Bilgi Grubu Kurumsal letiim Direktr, Ko Holding evre Koordinasyon Kurulu yesi, Yeil Bilgi Platformu YneticisiDr. Erhan Ba - Bilim la A.. Genel MdrF. Fatma elenk - Soyak Holding Kurumsal letiim KoordinatrBehet Envarl - Trkiye Biliim Vakf Genel SekreteriSibel Sezer Eralp REC, Blgesel evre Merkezi Trkiye Direktrala Balc Eri - Demirer Holding Karbon Gelitirme MdrEngin Gven - Dnyas ve Srdrlebilir Kalknma Dernei Genel SekreteriProf. Dr. M. Pnar Meng - zyein niversitesi, Enerji, evre ve Ekonomi Merkezi DirektrErgem enyuva - Climate Project Trkiye TemsilcisiCavit Vardarllar - MESS Entegre Geri Kazanm ve Enerji, evre Projesi Genel MdrNecla Zarakol - Zarakol letiim Ynetim Kurulu Bakan

Reklam KoordinatrSemra Akyz [email protected]

Yaz KuruluBar Gencer Baykan, Deniz Szdoru

Redaksiyonhret Balta

Katkda BulunanlarMutlu Diner, Eren Dnmez, Hilal Glyurt, zgr Gven

retim SorumlusuAhmet Muhtar Skc

AbonelikNeslihan ztrkTel: (90) 216 412 72 13 Faks: (90) 216 521 10 64

Yayn Adresi: BZD Yayn ve letiim Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. ti.Alemda Caddesi, Yanyol Sokak, No: 5 SBK Merkezi, B Blok Kat: 3 Kskl skdar 34692 / st.Tel: (90) 216 412 72 13 Faks: (90) 216 521 10 64

Basm Yeri: Tor Ofset San. Tic. Ltd. ti.Hadmky Yolu Akaburgaz Mah. 4. Blge 9. Cad. 116. Sokak No: 2 Esenyurt - STANBULTel: (90) 212 - 886 34 74 pbx

Datm: Dnya Sper Datm Tic. ve San. A..Tel: 216 681 19 67-68 Fax: 0216 680 39 73

Ayda bir yaynlanr. Yerel Sreli Yayn ISSN 1309-441-6

www.ekoiq.com

Kapak Fotoraf: Caner ZKAN

NDEKLER20 Elektrikli Aralarn ntikamElektrikli aralar artk hafzalardan silindi. Peki neden? Amerikal ynetmen Chris Paine de bu soruyu sorarak bir belgesel ekiyor: Elektrikli Aralar Kim ldrd? Bitmedi, filmin devam da geldi. Elektrikli Aralarn ntikam Sundance Film Festivalinde grcye kt bile.

26 Sahi Siz Bu Grltl Yerlerde Nasl Yayorsunuz?Eski yap stoklarn dntrerek, srdrlebilir hle getiren Mimar Stefan Forster, kentsel dnm tartmalarnn giderek artt Trkiye iin nemli eyler sylyor.

28 Trkiyeli irketlerin Srdrlebilirlik Stratejileri Var m?Yerli irketlerin srdrlebilirlik stratejileri var m? Bu soruya cevap vermek iin srdrlebilirlik stratejisinin ne olduu konusunda uzlamak gerekiyor. CSR Consultingden Bahar Keskin ve zlem evik Koper iin pf noktalarn anlatyor.

38 Yeil Bloglar lemiWeb zerindeki bloglar tarayan Tecnorati yeil kategorisinde 9 bin 400 tane blog listeliyor. Best Green Blogs adl sitedeyse 295 kategoride 10 bin 338 blog listelenmi. Peki, Trkiyede durum nasl?

44 Arap Bahar Deserteci de SallyorFas Kral, projenin arkasnda dursa da, Tunus, Libya ve Msrdaki siyasi istikrarszlk sebebiyle Desertec tehdit altnda.

48 ki Teker stnde EskiehirEskiehiri bisikletiler bast. Kendilerini ifade ettikleri cmleler, biraraya geli koullar farkl ama uralar ayn: Bu doa dostu vastay tm Eskiehire yaymak.

54 GDOlu Gdalar nek mi ti?2008 ylnda yaynlanan Dnya Tarm Raporu, GDOlara dair iki temel sonu ortaya koydu: GDOlar verimi artrmamaktadr ve GDOlar ala are deildir.

57 Yeil Elektronie DoruDier btn sektrler gibi elektronikler de yava yava yeilleniyor ama nasl? Konuyla ilgili kafa kartran tm sorularn yantlar EKOIQnun yeil elektronik dosyasnda

HER SAYIDA4 Haberler Ormanda ld, Ad Ormanda Yaayacak; Tohumdan Sofraya; Asl Canavar Kim?..

108 Yeil Trend U2nun muhalif vokalisti Bononun evreci markas Edun; nl tasarmc Vivienne Westwooddan eko tavsiyeler; Dnyaca mehur KeepCup kupalar bu sefer evre dostu rocklara hitap ediyor: Rocker

110 Gzmzden Kamayanlar Kumkapda 60 adet trol kapa ele geirildi; artk Trkiyenin de hortumlar var; srailde ar poplasyonu klyor; Ankarada dokuz ay dumandan zehirlendi; Seattleda naylon poet kullanmak yasakland

112 Kitap Ekolojik Anayasa, Kritik Eik, Yeil Yakal Ekonomi

62 Bosch Ev Aletlerinin Yeil Kutusu Milyonlara Ulayor Bosch Ev Aletlerinin de desteiyle dzenlenen Yeil Kutu Projesi vastasyla 11 bin retmen ve 1 milyonu akn renciye evre eitimi verildi.

66 Trkiye ki Yldr nemli Bir Dnm YayorSiemens Ev Aletleri Pazarlama Mdr Aye zkayaya gre, elektrik faturalar itike, tasarruflu aletlere ynelik talep de artacak.

68 Termit, Yalapkn ve BiyomimikriDoaya bakarak tasarm, mimari, inaat ve mhendislik alanlarndaki sorunlarmza srdrlebilir cevaplar bulmak mmkn m? Yant, biomimikride

72 Ubuntu mu klim Deiikliinin Yeni Jeopolitii mi?Durbann izini srmeye devam ediyor, Marmara niversitesi Siyaset Bilim ve Uluslararas likiler Blm retim yesi Semra Cerit Mazlumun rehber niteliindeki deerlendirmesini sizlerle paylayoruz.

80 klim Deiiklii nkrclar TapONHeartland Instituteun evre politikalar uzman ve sk inkar propagandacs James Taylor Forbes sayfalarnda grnce, George Monbiotnun inkarclar anlatt yazsn yaymlamak farz oldu.

84 Gnein nndeki 10 Temel EngelAte Uurel, nam- dier Solar Baba, Trkiyede gne enerjisinin yaygnlamasnn nndeki 10 engeli, EKOIQ iin yazd.

90 imlere Basmayndan imleri Ekmeyine: XERISCAPE1980lerde Amerikann kurak blgelerinde uygulanmaya balayan XERISCAPE yntemiyle, blgenin iklimine gre peyzaj tasarmlar yapmak mmkn.

99 Yeil Reklama Gvenilebilir mi?Reklamn yeili olur mu? Baheehir niversitesi Reklamclk ve Marka letiimi Ynetimi blmnden Dilara Dolu Kksaln, konuyla ilgili tezi EKOIQda.

102 Baarsz Teknolojiler Mzesi: Zwentendorf Nkleer SantralDr. Cneyt Babuu bir bisiklet yolculuuna kyor ve Avusturyada karsna hi faaliyete gememi, hayalet bir nkleer santral kyor. Zwentendorf Nkleer Santralnn hikayesi EKOIQda.

104 Bir Rzgr Servencisi: Metin AtamerTrkiyede rzgr zerine yatrm yapan ilk iadam Metin Atamerle rzgrn gelecei zerine konutuk.

Sarah PalinAlaska Valisi

68 Termit, Yalapkn ve Biyomimikri

4 UBAT 2012 / EKOIQ

HABERLER

Teknoloji hayatmzn o kadar iine girdi ki, ocuklarmza alacamz ilk hediyeleri dahi teknolojik rnler arasndan seiyoruz. Genellikle tasarmlarna bakarak aldmz teknolojik rnlerde doadan esinlenen rnler de yer alyor. Getiimiz yl Greenpeaceden evreye en duyarl teknoloji firmas dl alan Asus, bambudan rettii U53SD notebook ile PAS 2060:2010 Ntr Karbon Standardn alan ilk retici oldu. Yapmnda, enerji tketimini yzde 20 orannda dren Super Hybrid Engine (SHE) teknolojisi kullanlan Asus Bambu Serisi notebooklarn d ksm, birok dizst bilgisayarda kullanlan plastik yerine bambuyla kapl. Ambalajda ise yzde 100 doal ve geridnml bambu kt ve zel dokulu kuma kullanlm.

EKOIQ geen haftalarda sevinli bir haber ald. Dergimizin editr ve sosyal medya sorumlusu Duygu Yazcolu, Duygunun Yeri bloguyla Turkcell Blog dlleri Kiisel Bloglar kategorisinde ncl kimselere kaptrmad. Kendisine nice baarlar diliyor, sanal alemde Yeilin bayran daha da ykseltmesini bekliyoruz

Asus, Bambudan Notebook Yapt

Duygunun Yeri dl Ald!

Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakan Mehdi Ekerden ilgin bir aklama geldi. Bakan, 26 Aralk tarihinde yapt bir konumada, GDOlarn hayvanlara zarar verdiini itiraf etti: GDOlu msr zarar verirse, hayvana verir. Aklama bize olduka ilgin geldi, zira Bakan, GDOlu gdalarn canl metabolizmasna zarar verdiini kabul ediyor ancak hayvanlara zarar vermesinin ok da nemsenmeyecek bir durum olduunu ima ediyor. Peki, GDOlu gdayla beslenen insan zarar grmez mi? Ya da GDOdan zarar grm hayvansal gdalarla beslenen insan zarar grmez mi? Ya da kimyasal

bir ilemden hayvanlarn zarar grmesi nemsenmeyecek bir ey

mi? Burada unu da belirtelim, Biyogvenlik Kurulu Sosyo Ekonomik Deerlendirme Komitesinin raporunda talyann Catania niversitesinden Antonella

Agodi ve arkadalarnn yapt alma, bata st olmak zere

eitli hayvansal gdalarda GDOlu yem kaynakl, GDO DNAs paracklar bulunduu belirtilmiti. Bu konuda duyarl olan herkesi, Greenpeacein tm canllarn GDO tehlikesinden korunmas iin balatt kampanyaya davet ediyoruz. Detayl bilgiyi www.greenpeace.org sitesinden alabilirsiniz.

GDO Sadece Hayvanlara Zarar Verirmi!

Sabahattin Ali, ilk yks Bir Orman Hikayesinde orman yle anlatr: Orman bizim her eyimizdir delikanl, anamz, babamz, evimiz... Bu alnty yapmamzn nedenini aklayalm imdi de... defix Sanal Kitap Fuar sresince gerekleen Yazar Orman anketi 21 Aralkta sona erdi. Ankete gre, daha nce Yaar Kemal ve Nazm Hikmetin adna iki ormana hayat veren defix, bu yl kuraca orman yelerinin oylar dorultusunda Sabahattin liye ithaf edecek. Yaplan ankette, defix yeleri %13 oyla Sabahattin Aliyi setiler. Alinin Sinop Cezaevinden ktktan sonra yurtdna kamaya alrken katledildii ve cesedinin bir ormanda bulunduu dnlnce bu anket sonucu ok daha anlaml oluyor.

Ormanda ld, Ad Ormanda Yaayacak

Tohumdan Sofraya program Beikta Belediyesinin desteiyle Ekim 2011de Beiktataki Ltfi Banat lkretim Okulunda balad. Program kapsamnda bugne kadar 250 ocua salkl beslenmenin nemi ve yntemleri anlatld. ocuklarn evde ve darda daha fazla sebze ve meyve tketmelerini salamay hedefleyen programda, salkl beslenmek iin yenmesi gereken gdalara, bilinli tketim ve yerel retimin nemine dikkat ekiliyor. Yaplan almalarda ocuklar teorik bilgi almann yan sra, alarla birlikte yemek yapma ve yaptklarn tatma ansn da yakalyor.

Tohumdan Sofraya

te mthi bir gazetecilik rnei! Milliyet, Tekirda aklarnda avlanan, biri 1,5 dieri 3 metre boylarndaki kpekbalklarn haber yapm. Haberin detay yle: Marmara Denizinde kydan 5 mil akta avlanan Murat Timur Bekin ana 100 ve 350 kilo arlnda olan biri 1,5 dieri de 3 metre uzunluunda iki camgz cinsi kpekbal takld. Tekneye ekilen kpekbalklar, ardndan balk barnana getirildi. Burada Murat Timur Bek ve dier balklar, kpekbal ile hatra fotoraf ektirdi. Bek, Yakaladktan sonra bu balklar kyya getirdik. Burada kpekbaln grenler ok ard. Ancak korkulacak bir ey

yok. Denizden 5 mil akta, yaklak 150 metre derinlikte bu balk yakaland. ki kpekbaln 550 liraya bir balkya sattk dedi. Konuya uygun grlen balk ise, Bu canavar Marmarada yakaland. Biz de soruyoruz: Asl canavar kim? Balk m? Bal tutanlar m, bu haberi yapanlar m?

6 UBAT 2012 / EKOIQ

HABERLER

Malum, taraf denizlerle evrili olmas nedeniyle nemden yana bereketli bir memlekette yayoruz. Fazla nem ise astm, nefes darl gibi hastalklara yol aarak insan salna, ayrca binalara da zarar veriyor. Tam bu noktada imdada Akcor nem alma cihazlar yetiiyor. Akcor D serisi nem alma cihazlaryla gnde 45 ila 200 litre nem alnmas mmkn. stenen nem oranna ulaana kadar alan nite, havadan ald nemi youturarak su giderine gnderiyor.

Saatte enerji verimlilii denince ilk akla gelen markalardan biri de Seiko phesiz. Marka zellikle Kinetic, Spring Drive ve Solar teknolojileriyle evreye verilen zarar minimuma indirmeyi baaryor. Bu teknolojilerdeki en nemli zellik, pil deiimi gerekliliini ortadan kaldrmas ve almak iin kimyasal maddelere ihtiya duymamas. Seikonun ilk olarak 1969 senesinde grcye kard quartz kol saatlerinin teknolojisini de adm adm ileri tam gibi grnyor, zira, enerjisini ktan alan ve yksek verimlilikte enerji retimi salayan solar hcreleri sayesinde tam arj olduunda 10 aylk g rezervi salayabiliyor.

Pil mi? Gerek Yok!

Nem Neymi; Burada Akcor Var!

Asl Canavar Kim?

Avclk anlarn bir kitapta derlemeye karar veren Cem Boynerin Bufalonun kalbine tekrar tekrar ate ettim. Son anda ayandan da vurmasak bizi temize havale edebilirdi aklamas evrecilerin tepkisine yol at. Vegan Kolektifin Boynere yazd mektubun son blmn yaynlyoruz: Sayn Cem Boyner,() Elinize aldnz ileri teknoloji rn silahlarla hayvanlar ldrmek sizi kahraman yapmaz. O silah elinize aldnz anda ormandaki btn canllardan daha vahisiniz; gcnz ise mermiler veriyor. Silahtan aldnz cesaretle yiitlik taslamaynz. Ortaya kan vaheti de marifetmi gibi basnda anlatmaynz. Hem tiksindirici hem de utan verici oluyor. Vegan Kolektif

evre Dostu Yeil Binalar Dernei, Trkiyede bir ilke imza atarak uluslararas bir zirveye ev sahiplii yapmaya hazrlanyor: Uluslararas Yeil Binalar Zirvesi. 20-21 ubat 2012 tarihlerinde, Swiss Otelde dzenlenecek olan etkinliin al konumasn Trkiye gayrimenkul piyasasnda 25 yln zerinde deneyime sahip, evre Dostu Yeil Binalar Dernei Bakan Haluk Sur yapacak. T.C. evre ve ehircilik Bakan Erdoan Bayraktarn konumasyla devam edecek olan Zirve, ulusal ve uluslararas platformdan birbirinden deerli isimleri arlayacak. Zirvede, Yeil Bina Hareketinin Kresel Seyri, Yeil Dnm Politikalar ve Sosyal Konutlarn Yeil Dnm balkl sunum ve tartmalar yaplacak. Ayrca Enerji Verimliliinin Finansman konusunda rnek ve stratejilere deinilecek.

Hayvanlar ldrmek Sizi Kahraman Yapmaz

Yeil Binalar Zirveye Tanyor

8 UBAT 2012 / EKOIQ

HABERLER

Samsung enerji tasarruflu rn gamna bir yenisini daha ekledi: EcoBubble amar makinesi ailesinin yeni yesi Arno. 12 kg ykama kapasitesi ve renkli LCD gstergesi ile kullanllk ve stili bir araya getiriyor. Samsung EcoBubble teknolojisi giysilerinizi ypratmadan, yzde 70 enerji tasarrufu salayarak, stn ykama performans ve derinlemesine temizlik salyor. Samsung EcoBubblen bu zellii sayesinde kyafetlerinizi tekrar durulamak zorunda kalmayarak mrlerini uzatrken, cildinizi de

deterjann zararl etkilerinden koruyor, ayrca fazladan su ve enerji tketimi de yapmam oluyorsunuz. A+++ enerji snfnda bulunan EcoBubble, ayrca dnyann en az enerji tketen amar makinesi olma zelliine de sahip.

Muhalif eylemleriyle evre sorunlarna dikkat ekmeyi baaran Greenpeace enteresan bir protestoya daha imza att. zerinde GDOlu st ier miydiniz? yazan dev bir biberonu Beikta arsna salan Greenpeace GDOlu msrlara ithalat izni verilmesini eletirdi. Burada u bilgiyi not delim: Baka bir ksa haberimizde de deindiimiz gibi, GDOlu yemle beslenen hayvanlardan insan gdasna GDO kart bilimsel olarak kantland. talyada spermarketlerdeki stlerin laboratuvar incelemesi sonucu, her drt stten birinde GDO DNAsna rastland.

evre ve dnyann kt gidiat konusunda bilinlenen hkmetler alternatif enerjiye her geen gn biraz daha yaklayor, bu konuda yeni admlar atyor. Bu durumun en nemli rneini lke snrlarndaki nkleer santralleri kapatma karar alan Almanya ve Avustralyada grmtk. Japonya da nkleersiz hayata adm adm yaklaan lkelerden biri. Zira Fukuimada yaanan nkleer felaket, lkeyi bu konuda nlem almaya ve alternatif enerji kaynaklar zerinde dnmeye itti. Yaanan felaketten sonra nkleer santral ileten irketler incelenmeye balad. Son olarak Ikata 2 numaral nkleer reaktr geen ay iinde etkisiz hale getirildi. imdiye kadar yaplan almalardan sonra Japonyada bulunun 54 nkleer reaktrden sadece bei alr durumda, ayrca nkleer reaktrlerden elde edilen elektrik yzde 90 azald. Tm bu veriler arasnda en ilgin olan ise bu azalmaya ramen lkede elektrik sknts yaanmamas oldu. Demek ki neymi? Elektrik iin nkleer santral kurmak art deilmi!

EcoBubble Hayat Kurtarr!

Stme Bulama!

Japonya Nkleersizleiyor, Dars Bamza

Rulopan nedir? Kime denir? Hemen aklayalm. zocam Rulopan, at aralarnda s yaltm yaplmas iin kullanlan, her iki yz camtl kapl s yaltm rndr. Bilindii zere yaltm, s kaybn engellemesi vesilesiyle enerji tasarrufunun en nemli maddelerinden biri. Bu bakmdan byk nem tayan rn hafif malzemeden retilmesi ve atya kolayca tanp kesilebilmesi bakmndan da olduka avantajl grnyor. rn s yaltmnn yan sra, ieriini oluturan yanmaz zellikteki camyn sayesinde yangn gvenlii de salyor.

Amerikadan yeni bir evre haberi daha! Nashville ehrinde kendilerine Nashville Originals ismini veren bir grup fast food restoran Biz Nashville ocuuyuz, millete salksz gda yedirmeyiz diyerek, tarladan masaya hamburger iine girmiler. in bilirkiileri bu akmn en gzide rneklerinin Midtown Caf, Boundry ve Tayst olduunu belirtiyorlar. Tayst ayn zamanda blgedeki ilk ve tek yeil sertifikal restoran. Bu restoranlarn dier fast food restoranlarndan fark ne diye soracak olursanz, yerel gdalar kullanmalar, hayvanlarn otlama koullarna dikkat etmelerini sralayabiliriz. evreci akmlarn pek revata olduu bu yllarda, yeil fast food, bakalm byk zincir maazalarla baa kabilecek mi?

Rulopanla Yakttan Tasarruf

z Nashvilleler evreci Fast Food inde!

10 UBAT 2012 / EKOIQ

HABERLER

Kpekbal deyince ou insann aklna, suda yzerken arkadan sinsi sinsi yaklap bir lokmada kendisini yutuverecek, korkun bir yaratk gelir. Evet, yaratl itibaryla ok irin saylmaz ama algnn bu denli rktc olmasnda Jaws filminin de etkisi olduu yadsnamaz. Zira film kpekbalklarn, her daim kana susam, vaktinin byk ksmn s sularda fink atp, insan bekleyerek geiren bir katil gibi sunmu, bu mkemmel yaratn doann dngsnn vazgeilmez bir paras olduunu unutturmutu. Bilim insanlarnn ortaya kard

yeni bir bulgu, kpekbalklarndan korkanlar biraz daha terletecek: Avustralya aklarnda 57 adet hibrid kpekbalna rastland. stelik Queensland niversitesinin raporuna gre, Siyah

yzgeli kpekbalyla (Carcharhinus limbatus) Avustralyal siyah yzgeli kpekbalnn (Carcharhinus tilstoni) iftlemesiyle meydana gelen hibrid tr olduka tehlikeli. Bilim insanlar, kpekbalklarn farkl trde bir kpekbalyla iftlemeye iten sebebin, okyanus sularnn snmas olabilecei grnde.

Kpekbalnn da Hibridi Varm

Gne Enerjisi Sanayicileri ve Endstrisi Dernei (GENSED), 20 Ocak gn Taksim Hill Otelde, Fotovoltaik Sektrndeki Gelimeler ve Lisanssz Elektrik retimi Ynetmeliinin Deerlendirilmesi konulu bir etkinlik dzenledi. Etkinlikle, 2011in son gnlerinde Lisanssz Elektrik retimi Ynetmeliinin uygulanmasyla ilgili hususlar netletikten sonra balamas beklenen uygulamalar ve fotovoltaik sektrndeki gelimeler hakknda detayl bilgi vermek amaland. ki oturumdan oluan etkinliin ilk oturumunda GENSED Bakan Prof Dr. Engin Tre ve GENSED Uluslararas likiler Sorumlusu Prof. Dr. ener Oktik fotovoltaik sektrnde yaanan Trkiyede ve dnyadaki son gelimeler hakknda bilgi verirken, ikinci oturumda konunun Trkiyedeki yetkin isimlerinden GENSED Genel Sekreteri Hakan Erkan, Lisanssz Elektrik retimi Ynetmelii ve Uygulama Taslann Deerlendirilmesi konulu bir sunum gerekletirdi.

Yeni Yla Yeni(lenebilir) Enerjiyle

PSA, evre Dostu Aralarda Pazar LideriPeugeot iOn ve Citroen C-Zero gibi evre dostu ara modelleriyle dikkat eken PSA Grubu, 2010 ylnn sonundan itibaren Avrupa pazarnda elektrikli aralar ticariletiren ilk retici firma oldu. Bu rnler, yine 2010 ylnda sata sunulan iki elektrikli ticari ara Peugeot Partner Origin ve Citron Berlingo First ile tamamland. Grup, stratejisini elektrikli ara, otomobil reticileri, yerel kurulular, irketler ve bireylerin birlikte stesinden gelmek zorunda olduklar evre zorunluluklarn karlamak olarak tanmlyor ve her frsatta elektrikli ulamn byk bir potansiyel tadn vurguluyor.

Gazze, yalnzca srailin at sava ve bir sredir uygulanan ambargodan ekmiyor. ehir ayn zamanda hava kirlilii ve nfus younluunun da en ok vurduu corafyalardan biri. Buna karn ehrin belli bal baz blgelerinde ykselen M tabelalar da yer altndan doan bir gne gibi ehre umut olmu durumda. Tahmin edebileceiniz gibi, bu M harfi, metroyu yani ulam sektrnn en byk nimetlerinden birini simgeliyor. ehre hali hazrda bir yeralt metrosu hatt ina edilmi deil. Hareketlenmenin nedeni Filistinli sanat Mohammed Abusaln bir projesi. Abusal projeyle ilgili unlar sylyor: Bu, reel deil grsel bir zm. nk ben mhendis deilim ya da hkmet iin almyorum. Bu bir rya, bir idea. Ben onu ortaya attm, insanlar da yer metro yaplrsa, ok baka bir hayatlar olacan dnmeye baladlar.Abusaln yeerttii fikrin nnde yasal engeller var. ncelikle blgeye yap malzemesi sokmak yasak. Ama bu projenin nemi, metroyu insanlarn kafasnda normalletiriyor olmas. Umarz u anda sadece bir fikirden ibaret olan proje hayalken gerek olur. Zira proje Gazze ehrinin hava kirlilii ve ulam skntlarn da byk lde zebilir.

Bir Sonraki Durak: Gazze


HABERLER

Size bir iyi, bir kt haberimiz var. nce iyiden balayalm: evre duyarl faaliyetleriyle dikkat eken Trk Telekomun ana sponsorluunda 4 Ekim 2011de Santralstanbulda alan klim Deiiklii Sergisi amacna ulam gibi grnyor, zira ald gnden itibaren youn ilgi gren sergi, yaklak 10 bin ilkretim, lise ve niversite rencisi tarafndan ziyaret edildi. Firmann, gelecee yatrm amal

hayata geirdii ve eitim konusunda Trkiyede hayata geirilen en byk sosyal sorumluluk projelerinden biri olan Trk Telekom Okullar arasnda yer alan Acbadem Trk Telekom lkretim Okulu rencileri de sergiyi ziyaret etti. Acbadem Trk Telekom

lkretim Okulu rencileri zellikle anime kreler, interaktif eler ve tehir objelerine byk ilgi gsterdi. Kt habere gelince Sergi 15 Ocak 2012de sona erdi.

Trk Telekom ocuklara lham Veriyor

Drt bir yanmz yksek katl, evlerin i ie getii, buna ramen fahi meblalara alc bulan rezidanslarla doldu. Su evresinde yapt projelerle bilinen Hollanda merkezli Waterstudio.NL isimli bir firma da gelitirdii ok katl bir yap projesiyle dikkatleri zerine ekti. Ama bu ok katl yap, parasn ve kaynaklar nereye harcayacan aran insanlar iin deil, hayvanlar iin bina edilecek. Deniz Aac ad verilen proje, balklardan kulara, bceklere kadar hemen tm canllarn beslenme ve barnma ihtiyalarn gidermek iin dnlm. Yap kydan uzak bir alana kurulacak ve su yatana kablolarla balanacak. Ykseklii, blgenin spesifik zelliklerine gre belirlenecek. stelik yapm maliyetinin de uygun olmas ngrlyor. evreye ve doal yaama pozitif etkisi olacak olan deniz aalarnn bir an nce yaplmas ve saysnn ksa srede artmas umut ediliyor.

Bu Rezidans Hayvanlar iin!

Amcor-Dassault Elele, Daha evreci rnlere!3D ve rn Yaamdngs Ynetimi (PLM) zmlerinde lider Dassault Systmes, Avustralya merkezli ok uluslu ambalaj firmas Amcor ile baarl bir ibirlii gerekletirdi. Ambalajl tketim mallar sektrnde i srelerini daha verimli hale getirme amacyla yaplan ibirlii kapsamnda Amcor, rn tasarm ve gelitirme srecine CATIA, ENOVIA ve SIMULIA dahil olmak zere Dassault Systmes rn yaamdngs ynetimi zmlerini, 3 boyutlu sanal tasarm, sonlu eleman analizini (FEA) ve i ak ynetimini de entegre ediyor. Bylece tasarm evrim sresini yzde 50 orannda azaltan Amcor, ekipleri arasndaki iletiimi gelitirmeyi, fiziksel prototip srecini ksaltmay, daha az plastik kullanarak daha hafif kaplar gelitirmeyi ve zamandan da tasarruf etmeyi planlyor.

Yaanabilir bir dnya, temiz ve salkl bir gelecek iin karbon salmlarnn azaltlmas gerektiini biliyoruz artk. Btn uluslararas toplantlar, srdrlebilirlik stratejileri de karbon salmlarnn minimuma indirmeyi esas alr. Lojistik sektr de bu konuda en nemli paya sahip sektrlerden biri. O nedenle bu alanda alnacak nlemler de hayati nem tayor. Bu konuda en nemli giriimlerden biri de zmirde faaliyete geen Green Lojistik Danmanlk irketi oldu. Green Lojistik Danmanlk Genel Mdr Osman Dorucu, irketin KOBlere, lojistik firmalarna ve lojistik alannda yatrm yapan giriimcilere srdrlebilir lojistik inisiyatifleri erevesinde danmanlk hizmetleri vermeyi hedeflediini belirtti.

zmirde Green Lojistik

BlueSafe Mavi Kale enerji tasarrufuna dikkat ekmek iin bir fotoraf yarmas dzenledi. Fotoraflar araclyla yaltm baka gzlerden anlatmay ve geni kitlelere ulamay amalayan projeyle, evlerimizde yaplan doru s yaltm uygulamalarnn enerji tketimini ve karbon salmn azalttnn da alt izilmi oldu. Trkiye Fotoraf Sanatlar Federasyonunun (TFSF) da desteiyle dzenlenen yarmaya amatr ve profesyonel, tam 520 fotoraf katld. Yarma sonunda yedi kii dereceye girerken, 18 kii de fotorafn sergileme dlne hak kazand.

Bana Yaltmn Fotorafn ekebilir misin?


HABERLER

Annelerimiz hi sklmadan bebek bezi reklam ya da alt deitirilen bir ocuk grdklerinde maziye dn yapp, Bizim zamanmzda byle miydi? Bezinizi bile elde ykardk derler. Biz de bu ackl hikayeyi her dinlediimizde bez ykamay tarihe gmen kullan-at bebek bezi teknolojisine hayr dualar ederiz. Yeni nesil ykanabilir bebek bezleri ise yine ykama gerektiriyor. Ama bu sefer annelerimiz gibi zahmete girip elde ykamamza da gerek yok. BabyNEO markasnn piyasaya sunduu bezler hem bebek sal hem evre asndan kullan-at bezlere oranla ok daha faydal. BabyNEO rnleri, nefes alabilen doal anti-alerjik ve anti-

bakteriyel microfiber kumatan retildii iin bebeklerin cildinde piik ve alerjiye neden olmuyor. rn doal oluunun yan sra, geridnm zellii sayesinde evreyi de koruyor. Kullan at bebek bezlerinin aile btesine ve evreye zarar dnldnde ykanabilir bebek bezleri kulaa cazip gelmiyor deil hani.

inde stanbula yaplacak 3. Kpry de barndran ve bedeli 6 milyar dolar bulan Kuzey Marmara Otoyol Projesi iin 10 Ocak tarihinde yaplan ihaleye srpriz bir ekilde teklif gelmedi. artname alan yerli ve yabanc firmalarn teklif vermeme gerekeleri ise dnyada yaanan ekonomik kriz oldu. Bir durum herkes asndan farkl sonular douruyor elbette. Mesela bizim olduka sevindirici bulduumuz bu durum zerine bir hayli zlen Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakan Binali Yldrm, halede erteleme sz konusu olamaz

diyerek, vakit kaybetmeden B plann devreye soktu. Yldrm, plann detaylar hakknda bilgi vermedi. Babakan Recep Tayyip Erdoan ise kprde srar ederek, nc kpr ve Kuzey Marmara Otoyolunu gerekirse kendimiz yaparz dedi. Bu arada 3. Kprye kar olanlar, ihalenin iptalini kutlamak iin Greenpeace, Yeiller Partisi ve Kresel Eylem Grubu ile birlikte Galatasaray Lisesinin nnde toplanarak seslerini ykseltti. Biz eyleme katlamadk ama sesimizi buradan ykseltelim: 3. Kpr deil, daha ok rayl sistem istiyoruz!

Durmak Yok, Bebek Bezi Ykamaya Devam

Halka Ramen 3. KprHindistann krsal kesimlerindeki okullar bu aralar elencenin dibine vurmu gibi grnyor. Hintli sanat Shilpa Joglekar, ocuklarn oynayaca alan kalmad diyerek geridnml bir elence yaratmaya karar vermi. yle ki Joglekar blgede bolca bulunan araba hurdalklarndan eski araba paralarn toplayarak, okul bahelerine oyun alanlar ina ediyor. Joglekar kendi blogunda bu ilgin uran yle anlatyor: retmenlerle konutuktan sonra, rencileri okula dzenli olarak gitmeye ve derslere katlmaya ikna etmekte zorlandklarn anladm. Bu oyun alanlarn yaratarak, ocuklar okula ekmek ok daha kolay oluyor. Ayrca arabalarn kullanlmam paralarn kullanlabilir hale getirerek evreye de yarar salyoruz. ocuklarn oynayaca bir alan kalmayan bir dier lke olarak, Trkiyede de tpk bunun gibi hem ocuklara hem evreye yararl projeler gelitirilse ne gzel olur desek, ok ey mi istemi oluruz?

ocuklara Hurdadan Elence


HABERLER

stanbul Teknik niversitesi evre Mhendislii Kulbnn dzenledii Ulusal Ekoloji ve evre renci Kongresi (UEK), 9-11 ubat tarihlerinde T Maslak Kampusunda dzenleniyor. Kltr Sanat Birlii Byk Salonda gerekletirilecek 3. UEK Kongresinin drt ana temasysa yle belirlenmi: evre Ynetimi ve Politikalar; Ekoloji, Kentleme ve Yeil Mimari; Blgesel evre Sorunlar ve Toplum, evre ve Ekonomi likileri. EKOIQ ve BZD Yayn ve letiim Hizmetleri olarak, son derece nemli bulduumuz bu renci organizasyonunun Altn Sponsorluunu (keke ismi altn deil de, mesela Yakamoz Sponsorluu olsa, ondan daha parltl bir ey yok u dnyada) stlendiimizi ve bundan sonra da desteklerimizi srdrmeye alacamz duyurmaktan sevinliyiz. Baarlar diliyoruz, genler ve her zaman gen kalanlar letiim iin: [email protected]

3. Ulusal Ekoloji ve evre renci Kongresi, 9-11 ubatta

Bir nkleer haberi daha! evre konusunda yaplan yasal dzenlemelerle dnyaya nayak olan Almanyada en ge 2022de btn nkleer santrallerin kapatlmas kararlatrld, ancak incelemeler iin bir yl daha opsiyon tannmas karara baland. Nkleer enerjinin kkn kazmak konusunda byk aba harcayan ve bu i iin Etik Komisyonu kuran Babakan Angela Merkel, nkleer santrallerden vazgeilmesiyle, enerji alannda yepyeni bir mimarinin ortaya kacan mjdeledi. Etik Komisyonu Bakan Klaus Tpfer

de, evreye zarar vermeyecek yeni enerji kaynaklarnn bulunmas ve Almanyann enerji ithal etmek zorunda kalmamas durumunda, nkleer santrallerin tmnn gelecek 10 yl iinde kapatlmasn nerdiklerini syledi. Nkleerle fazlasyla har neir olan ve Almanyadaki evre faaliyetlerini az ak izleyen Fransa ise Almanyann bu karar sonrasnda yine ikiye blnd. Yeiller Partisinin yz glerken, Sarkozy idaresindeki iktidar partisi, kei inadn srdrd: Bizim enerji politikamzda deiiklik olmayacak!

Nkleer Santral Kalmayacak Gibi

Sosyal sorumluluk almalarn Srdrlebilir ve Aydnlk Bir Gelecek misyonuyla srdren elektrik anahtar ve priz sektrnn lider kuruluu VKO, Enerji Tasarrufu Haftas kapsamnda yine rnek bir etkinlik dzenledi. Sancaktepe ilesindeki ilkretim okullarnda enerji tasarrufu zmlerine ynelik DERS: Aydnlk Bir Gelecek, KONU: Enerji Tasarrufu konulu bir yarma dzenleyen VKO, dereceye giren okullar Samandra Kltr Merkezinde gerekletirilen trenle dllendirdi. 21 okulun katld, be okulun finale kald yarmada enerji tasarrufu, doal kaynaklarn korunmas ve geridnm

VKO, Enerji Tasarrufu Diyorkonularnda okullarda gerekleen bilinlendirme almalaryla ilgili projeler deerlendirildi. Deerlendirme sonucunda Ahmet Keleolu lkretim Okulu birinci, zel Kk Prens lkretim Okulu ikinci ve Samandra lkretim Okulu da nc oldu. Trenin al konumasn yapan VKO Genel Mdr Nusret Kayhan Apaydn, Artk enerji verimlilii, srdrlebilir kalknmann ve rekabetiliin en nemli konusu haline geldi. Yal dnyamz iin beklemek ve sonra nasl olsa bir eyler yaparz rehavetine kaplma lksmz kalmad. Aydnlk bir gelecek iin hepimiz zerimize den grevleri yerine getirmeliyiz eklinde konutu.


HABERLER

Yavru balk yakalandnda pmeden salma denize derdi babalarmz. perek salardk denize, krlang, kalkan, pisi ve onlarca baln yavrusu, heyecanla bakardk arkalarndan, huzurlu ve saygl. Deniz iyerimizdi, balklar ekmeimiz. Zengin olamazdk belki ama a da kalmazdk. Onlar beslenebiliyorsa, onlar reyebiliyorsa, onlarn yavrular hayatta kalp yaamn devam ettirebiliyorsa, biz de varlmz devam ettirebiliyorduk. Kaderimiz kaderleri idi, kaderleri kaderimiz. nce uskumruyu kaybettik, sonra kllar. Denizin kuru fasulyesi derdik istavrite, artk yok olmak zere. Austos aynda balardk lfer tutmaya, gazl lks lambalarnn nda, Ocakta, ubatta kofanalarla dolard

livarlarmz. Orkinoslar koparrd oltalarmz, kzmazdk onlara. Sayg ve hayranlkla seyrederdik kendilerini sudan frlatlarn. Byklerimiz zpkn vurmazd kk kllara. Palamut, kalkan, uskumru fakir balyd ocukluumuzda. O kadar bol ve ucuzdular ki, sofralar enlenirdi g baladnda. Balk yok olduka, balk kylerimiz, kasabalarmz da yok olmaya balad. Bizler yok olmaya baladk, sessiz aresiz. Biz kk ky balklar olarak bundan sonra sessiz kalmayacaz. Balklarmz da kendimizi de kurtarmak, ocuklarmza, balklarla dolu denizleri ve mesleimizi miras brakmak istiyoruz. Yavru balklar kurtarmak kk ky balksn kurtarmak demektir.

pmeden Salma Denize...35 yllk balk Kenan Kedikli, ky balksnn sesi oldu ve Greenpeacein Seninki Ka Santim? isimli kampanyasna destek arsnda bulundu. Getiimiz yl bir dzenleme ile Tarm Bakanl balk trnn yasal avlanma boyunu deitirmiti. Ancak sorun hala zlmedi. Daha kurtarlmas gereken balk trleri var. Balk Kenann mektubunu EKOIQ okurlaryla paylayoruz


ULAIM

M el Gibson kendini Batmobile bin-mi Batman gibi hissediyordu. Tom Hanks, nl talk showcu David Lettermann programna ktnda elektrikli araba kullanarak ABDyi kurtar-dn sylyordu. Gene de btn bunlar ilk defa 1996 ylnda General Motors tara-fndan retilmi olan EV1 model elektrikli aralarn tmnn imha edilip tedavlden kaldrlmasn engelleyemedi. Peki, ne ol-mutu? Ynetmen Chris Paine, Elektrikli Aralar Kim ldrd? isimli belgeselin-de bu sorunun cevabn aryordu.ABD tarihinde elektrikli aralarn ilk g-rnp kayboluu da deildi bu. Mesela bundan yz sene nce yollara kan ilk aralar elektrikli aralarm desek ne buyurursunuz? Benzinli arabalar tabii varm ama pek tercih edilmiyormu. lk atelemede kullanlan o manivela kolu-nu habire evirmek ok zor oluyormu. Ayrca, ok grltllermi ve dar ok fazla egzoz gaz veriyorlarm. Peki, ne

Elektrikli Aralar Kim ldrd?

Ve imdi Onlar

Geri Dnyor!

Kaliforniya eyaleti 1990 ylnda Sfr Emisyon Yasasn karyor. Ve General Motors (GM) EV1 isimli dnyadaki ilk elektrikli arabalarn 1996 ylnda piyasaya sryor. Peki, bunlarn hibirini biz neden hatrlamyoruz? nk GM 2001 ylnda elektrikli ara retim departmann kapatyor. 2003 ylnda da otomotiv ve petrol lobilerinin basksyla Sfr Emisyon Yasas iptal ediliyor ve EV1lerin tm toplanp imha ediliyor. te bu ilgin cinayet hikyesi, Amerikal ynetmen Chris Painein elinde, 2006 ylnda Elektrikli Arabalar Kim ldrd? isimli muhteem bir belgesele dnt. Bu ylsa belgeselin devam, Sundance Film Festivalinde boy gsterdi. smi ise manidard: Elektrikli Arabann ntikam! Ne dersiniz, devran dnyor mu?

Balkan TALU

21UBAT 2012 / EKOIQ

deimi? ten yanmal motorlar icat olmu, mertlik bozulmu. te 1920lerden itibaren, sonraki baht-sz nesilleri yakan da bu olmu.Hem de yle bir yanmz ki, yak-lak 90l yllardan itibaren ABD Kaliforniyadaki hava kirlilii ve-rilerine bakmak yeterli. O yllarda Kaliforniya, ABDde hava kirlilii oranlarnn en yksek olduu eya-letlerden biri. ocuklarda astmdan, akcier geliim bozukluklar ve kansere kadar uzanan bir yelpaze sz konusu. Eyalette sadece 1990 ylnda 41 defa birinci derece hava kirlilii alarm verilmi. 1989 ylnda ise 15 ila 25 ya arasndaki her drt ocuktan birinde muhtelif solunum yollar hastalklar grlmeye bala-m.

Yasalar, Elektrikli Araca Yol VeriyorAyn esnada baka bir mahallede, General Motors (GM) da daha 1987 ylnda elektrikli araba konusuna

sk bir giri yapmt. Gne ener-jisiyle beslenen arabas, Sunraycer yarlarnda birinci gelmi; bu ga-libiyetten cesaret alan GM CEOsu Roger Smith ilk elektrikli araba prototipi iin talimat vermiti. 1990 ylnda mhendis Alan Cocconi ta-rafndan retilen 100 bin wattlk g nitesi bu prototipin retimini mmkn klyordu. GM, elektrikli arabalarn ilk defa Los Angeles Otomobil Fuarnda sergilediinde Kaliforniya Hava Kaynaklar Kurulu (CARB) da du-rumdan vazife karp bu durumu hava kirliliiyle mcadele iin bir

frsat olarak gryor ve parmak srtan bir yasa karyordu. Btn araba reticilerine normal benzinli arabalarn yan sra elektrikli ara-ba retimini de zorunlu klan bir dzenleme yapld. Yasa, retilen elektrikli araba orann yzde 2den balayarak kademeli olarak oaltl-masn ngryordu. Ve 1996 yln-da GM, tketiciye ynelik ilk elekt-rikli arabas olan EV1i piyasaya srd. Bu arabalar pazarlamak iin gen ve dinamik bir uzman ekibi ie alnd. O sralarda yirmili yalarnda olan Chelsea Sextonda ii seve seve kabul edenlerden biriydi. Sexton, belgesel iin yapt tanklkta, Ne de olsa olduka az maaa deliler gibi almaya istekli genlerdik diyordu. evreye zarar vermeyen, havay kirletmeyen bir araba fikri onun da ok houna gitmiti. Bu arada otomobil irketleri arasn-daki rekabet de kzt gayet doal olarak. Honda da EV Plusu kard. Ford, Toyota ve Nissan gibi mar-

General Motorsun EV1 gibi mkemmel bir arabay neden yok ettiini kimse anlayamam ve ynetmen Chris Paine de bu garip durumun peine dm belgeselinde...


ULAIM

kalar da birbiri pei sra elektrikli modellerini retim bandna yerle-tirmeye koyuldu. Bu arada ilk tuhaf alametler de belirmeye balad.

Kendi Bacana Kurun SkmakElektrikli arabalarn kampanyala-ryla birlikte, zellikle petrol kartel-lerinin bu aralara ynelik anti pro-pagandas da start almt. Birtakm szde tketici rgtleri elektrikli aralarn aleyhine Time, Newsweek ve USA Today gibi byk gazeteler-de makaleler yaynlatmaya balad-lar. Bir sre sonra bu kurulularn karteller tarafndan kurulmu fason rgtler olduu anlald. Bu arada tuhaf bir ekilde otomotiv devleri kendi bacana kurun skmaya de-vam ettiler. Elektrikli ara reklam kampanyalar neredeyse kesin bir gizlilikle srdrlyordu. yle ki, popler dizi ve sinema oyuncu-su Colette Divine, Toyota RAV4n elektrikli modelinin de retildiini ancak tesadfen internette gezer-ken reniyor ve aknlk iinde kalyordu. Ama aknlk iinde kalan sadece Divine deildi. Cesur-yrek Mel Gibson da gariplikler kar-snda apkasn karmak zorunda kalyormt: Neden kendisine araba satmak isteyen pazarlamaclar, Mel Gibsonun hayattaki baarlarn detaylandrmalarn talep ediyordu? Ya da neden Gibsona verilen anket formunda Hi endoskopi yaptrd-nz m? gibi sama sapan kiisel so-rular sorulsun! EV1in reklam filmi kampanyalar ise, garip korku film-lerine benziyordu. Neden? nsanlar korkutup karmak iin mi? Bu sorularn yant, otomotiv y-neticilerinin yasay fazla sert bul-malaryd; kendilerinin Uuruma yuvarlandklarn hissediyorlard. Bylece CARB ve araba reticileri arasnda yaplan pazarlklar sonu-cu elektrikli arabalarn mteri talebine gre retilmesine karar verildi. Bu yzden GMnin st d-zey yneticilerinden biri, elektrikli

ara pazarlama mdr John R. Dabelsa Biliyor musun, en b-yk dmanm sensin diyecekti. Dabels Neden diye sorduun-da nk benim iim elektrikli aralara talep olmadnn lobisini yapmak cevabn alyordu. Halbu-ki Chelsea Sextonun da belirttii zere araba alcs sadece soru sorar: Bir defada ne kadar yol yapabiliyor? Ka kilometre hza kabiliyor? Ve fiyat ka para? Gelin grn ki Sextonun yalvar-malarna ramen bu basit bilgi-lere tantm kataloglarnda yer

verilmiyordu. Biz burada yantlar verelim: 100 kilometre menzil (daha sonra bu 160 kilometreye karld); 130 kilometre azami hz ve 33.995 ABD Dolar (299-574 dolar aylk taksitle). Ne dersiniz siz almaz mydnz?

Gelecein Yaktn Bover, Bugn Ne Yapacaz?2000li yllarn bandan itibaren elektrikli arabalar aleyhine yaplan lobiler ilk meyvelerini vermeye ba-lad ve 2001 ylnda GM elektrikli araba retim departmann kapatt ve pazarlamaclarn tek tek iten kard. Nedense ilk iten karlan-lar da, en uzun sat listesine sahip olan uzmanlar oluyordu. Araba reticileri klcn ekmiti ar-tk. ABDnin birok araba reticisi CARBa kar dava at. Chevrolet, Chrysler gibi markalarn da katld- davada ba ekense GM olmutu. Bu davaya ilk destek merkezi hk-metten geldi. Dnemin ABD bakan George W. Bush yeni evreci yakt-n bulmutu: Hidrojen. Bush, hidro-jen yakt iin 1,2 milyar dolarlk bir aratrma fonu ayracan duyurdu. Ayn dnemlerde Kaliforniya valisi olan Arnold Schwarzenegger de hidrojen yakt kampanyasna aktif destek veriyordu. te yandan, hid-rojen belki gelecein yaktyd, evet ama biz bugn ne yapacaktk? Esas soru buydu. Kader an ise 2003 ylnda yaplm olan CARB Ynetim Kurulu top-lantsyd. Toplantya hem irket hissedarlar hem elektrikli araba kullanan vatandalar, hem de bu projelerde alan mhendisler ka-tlabilecekti. Buraya kadar her ey normaldi. Toplant gn geldiinde ise zellikle vatandalar ve mhen-disleri kt bir srpriz bekliyordu. Elektrikli ara reticilerinin temsil-cilerinin sunum sreleri 10 daki-kadan dakikaya indirilivermiti. Hissedarlara ise geni sreler ve-rilmiti. Elektrikli ara kullancs

EV1 adna dzenlenen gyabi cenaze treniyle alan

belgeselde konuanlar arasnda, aracn ilk kullanclarndan biri

olmak iin byk bir ura veren Mel Gibson ve Alexandra Paul gibi nl oyuncular da var.

23UBAT 2012 / EKOIQ

Jerry Pohorsky isyan ediyordu: Siz evre Koruma Kurumunu temsilen buradasnz, patronlar temsilen deil! Toplantnn sonun-da, 82 katlmcdan sadece drd Sfr Emisyon Yasasnn kaldrl-masn destekliyordu. Ancak yasa yine de iptal edildi. Arkas orap sk gibi geldi. GM byk bir telala piyasadaki elekt-rikli aralar toplamaya balad. Ale-xandra Paul ve Peter Horton gibi popler televizyon oyuncular gr-dklerine inanamyordu. Peter Hor-ton, Kendi rettii rne bu kadar vahice davranan baka bir kurulu grmemitim diyordu. Hem GM, hem de elektrikli ara reten dier byk markalar, rettikleri arabala-r tuhaf bir gizlilik iinde paralayp yok ediyordu. Elektrikli araba kullanan nller bir yandan, Chelsea Sexton gibi bu ie yllarn vermi eski alanlar bir yandan, gece gndz eylemler yaptlar. Bir yandan da elektrikli aralar iin temsili cenaze treni dzenlediler. Alexandra Paul, saba-hn altsnda son elektrikli aralarn bulunduu otoparkta nbet tuttu. Sonunda elektrikli ara kullanclar aralarn geri alabilmek iin GMye 1,9 milyon dolarlk bir ek takdim ettiler. GM, eki kabul etmedi.

Katil Uak m?GM dnda elektrikli aralar kimin ldrd konusunda muhtelif g-nah keileri piyasaya sunuldu. T-keticiler konuyu anlamad dediler. Pillere kusur bulanlar oldu. Her ne kadar EV1e ilk taklan piller sadece 100 km dayanabiliyorsa da Rus asl-l bilim adam Stan Ovshinskynin tasarlad piller 160 kmye kadar dayanabiliyordu. Bu tez de r-mt. Dier iki olaan pheli, otomotiv sektr yneticileri ve petrol kartelleriydi. Petrol kartelleri daha uzun yllar trilyonlarca dolar-lk i yaplacan hesaplyorlard. Aerovironment kuruluunda ara-

Elektrikli Aralarn Kare AsElon Musk Henz krk yanda olan Elon Musk yeni nesil giriimciler arasnda en parlak rneklerden biri olarak saylabilir herhalde. Elon Musk, adn ilk olarak u anda dnyann en byk online para transferi kurulularndan biri olan PayPalin kurucularndan biri olarak duyurdu ama asl nn 2003 ylnda dnyann ilk elektrikli spor arabalarndan biri olan Tesla Motorsu kurarak kazand. 2006 ylnda ise Solar Cityi kurdu. Solar City gne enerjisi sistemleri tasarlamann yan sra elektrikli aralar iin g sistemleri de retiyor.

Bob LutzBob Lutz, ok uzun yllardr otomotiv sektrnde yneticilik yapyor. En byk baarlarndan biri Chyrslerin retim Departmannn bandayken retilen Dodge Viper serisinin ortaya kna sunduu katk. Kariyerine ilk defa 1963 ylnda GMde balam olan Bob Lutz 2001 ylnda GMye Bakan Yardmcs olarak geri dnyor. GM, tam elektrikli ara projesini palas pandras rafa kaldrmken 2006 ylnda Teslann Roadster modelini gren Lutz, GMnin tekrar kollarn svamas gerektiini sylyordu. GM bnyesinde Chevy Voltu retme fikri byle ortaya kyor. 2008 ylnda arabalarn elektriklenmesi kanlmaz diyen Lutz, 2010 ylnda emekli olduunda elektrikli aralar reten kk bir irket olan Via Motorsa transfer oldu.

Carlos Ghosn Nissan iflasn eiindeyken kurumun bana geen Carlos Ghosn, 18 yln Avrupann en byk lastik reticisi Michelinde geirdi. Henz 30 yandayken Michelinin Gney Amerika Blgesi letme Mdr oldu. 1999 ylnda Renault, Nissann yaklak yzde 36sn satn aldktan sonra Carlos Ghosn, 2001 ylnda Nissan CEOsu oldu. Nissan bir yl iinde, 6,1 milyar zarardan 2,7 milyar Dolar kra geti. Ghosn, 2010 ylnda Nissann sfr emisyon modeli Leafi dnya pazarna sundu. Nissan Leaf, dnyada seri retime geebilen ilk elektrikli ara olma zelliini tayor.

Greg Gadget AbbottO ok marifetli bir tamirci, bir mhendis. O bir sorun zc. te huzurlarnzda Greg Gadget Abbott. Evinin garajnda kurduu atlyede mobilyalardan bilimkurgu filmleri iin plato ekipmanlarna kadar her eyi tasarlayabiliyor. En son ura ise eski klasik arabalar elektrikli arabalara dntrmek. Konvansiyonel arabalar elektrikli aralara dntrerek yeni bir dalgann ncs olan Abbott bir tr deli profesr olarak anlyor. Yaygn medyada Bill Gates ve Steve Jobs gibi dehalarn da kk garajlarnda ie baladklar hatrlatlyor. Abbott ileri o kadar bytr m bilemeyiz ama maharetli elleriyle dnyay kurtarmaya alanlarla ayn safta olduu kesin.


ULAIM

trma mhendisi olan Wally Rippel konuyu yle zetliyor: Petrol kartelleri elektrikli aralarn alt yl iinde hedefledikleri baary elde edeceinden korktu. Otomotiv en-dstrisi ise alt ay iinde ok fazla para kaybetmekten. Otomotiv endstrisinin bir taknts daha vard. Sfr emisyon yasasna kar ok fkeliydiler. Yasay srar-la haksz bir dayatma olarak gr-dler. Yasaya kar ilk tavr alan firma da, zamannda Kaliforniyada elektrikli tramvay hattn satn alp sonra bu hatt bir gzel iptal eden GM oldu. Otomotivcilerin en byk endielerinden biri de yan sanayiden elde edilecek gelirlerin ortadan kalkmasyd. nk elekt-rikli arabalardaki bozukluklar iin o kadar karmak tamirat ilemleri gerekmiyordu. Bu arada devlet ne yapyordu? Bata Hummer olmak zere, 2,7 tonluk cipler iin 100 bin dolara varan tevikler verirken elektrikli aralara bahedilen tevik sadece 4 bin dolard. Bu arada dnemin Neo-Con brokratlarnn gemi-lerinde byk petrol irketlerinde yneticilik yaptklarn zaten biliyo-ruz. Szgelimi Amerikan Otomobil reticileri Dernei Bakan Andrew Card, Bush ynetiminin en yakn danmanlarndan biri olmutu. Card, ayn zamanda GMnin eski bakan yardmcsyd. CARBa a-lan davada onun da imzas vard. Bakan yardmcs Dick Cheneyin Halliburtonda, Condolezza Ricen Chevronda yneticilik yaptn artk sar sultan biliyor. Carter Vakfnn enerji danmanlarndan David Freeman 70lerden beri ayn konunun tartldn hatrlatyor. yle ya, o yllarda petrol krizi pat-ladnda i banda olan Jimmy Carter dneminde ABDnin gne enerjisine ynelik ilk yatrmlar balamt. Petrol krizi bitince de hemencecik fosil yaktlara dnl-mt.

Gelecee Doru Geri Geri GitmekABDdeki Yeiller Partisinin lideri olan Ralph Nader ayn zamanda tec-rbeli bir tketici haklar avukat. Ralph Nader GMnin st ynetimini Gelecee doru geri geri giden bir topluluk olarak tanmlyor. Chris Paine Elektrikli Arabalar Kim ldrd belgeselini 2006 ylnda yapyor. Ralph Nadern yakn dostu belgeselci Michael Moore ise Elve-da General Motors balkl maka-lesini 2009 ylnda yazyor. Moore, konuya epey vkf bir gazeteci. Kendisi yllardr GMnin merkezinin de bulunduu Flintte oturuyor. Moore, henz 1989 ylnda GMnin Flintteki merkezi kapatlp 30 bin kii isiz kaldnda Roger ve Ben belgeselini ekmiti. 2009 ylnda yazd Elveda General Motors makalesinde ise unlar yazyor-

du: GM yllardr byk bir inatla gvenlik ve evre kurallarn ihlal etmeye devam etti. Yllardr ayn, ok fazla benzin yakan, iki yl iin-de darmadan olan takoz arabalar retti. Tketicinin talep ettii yakt tasarrufu yapabilen arabalar ret-meyi reddettiler. Michael Moore bu yzden ABD Bakan Barack Obamay uyaryordu: GM yne-ticilerini kurtarmak iin 30 milyar dolarmz sokaa atmayn. GMyi gerekten kurtarmak istiyorsanz kuruluun rayl sistemlere, alter-natif enerjiye, hibrid arabalara ve elektrikli arabalara yatrm yapmas-n salayn. Otomotiv sektrnn ilk byk inovasyonu iten yanmal motorun icadyd. Sorun uydu ki, yllardr kayda deer baka bir inovasyon ya-plmamt. Elektrikli arabalarda ise iten yanmal motor yoktu. Otomo-bil reticilerini esas panie srkle-yen de buydu zaten. te yandan ne retirlerse retsinler artk dierle-rinden bir farklar olmas gerekiyor-du. stelik gezegen de sinyal ver-meye balamt. Bu yzden bata GM olmak zere, otomotiv retici-leri elektrikli aralar bir sreliine engellemeyi baarmlard. Biz fani tketicilere temiz bir 10 sene kay-bettirerek aslnda byk bir vebalin altna girmilerdi. Ama zaman dei-meye devam ediyordu. Yeni eyler sylemek, yapmak gerekiyordu. Bu yzden elektrikli arabalar intikam iin geri dnyor. 2001 ylndan beri GMnin bakan yardmcln yrten Bob Lutz elektrikli aralar diriltmek iin alyor. Hikayenin bu seferki kahramanlar arasnda Nissan CEOsu Carlos Ghosn, Tesla Motorsun sahibi Elon Musk ve S-per tamirci Greg Gadget Abbott gibi isimler var. Elektrikli Aralarn n-tikam Trkiyede ne zaman vizyo-na girer bilmiyoruz ama hikyenin devam, yeni bir samalk olmazsa asfaltta devam edecek gibi. Merakla bekliyoruz. m

EV1in yapmn mmkn klan en nemli bulu, 1990

ylnda mhendis Alan Cocconi tarafndan retilen 100 bin

wattlk g nitesiydi.


MMAR

Srdrlebilir ve Kalknma Der-nei tarafndan hazrlanan Vizyon 2050 metninde Kahverengi ehir-ler adyla anlan bir blm vard. Bu kategorideki ehirlerin haliha-zrda bir altyaplar olduu iin d-ntrmenin ok daha zor olduu syleniyordu. te yandan siz tam da bunu yapyorsunuz. Bizim iin Almanyann Hamburg ve Frankfurt gibi kentlerinde yapt-

dll Mimar Stefan Forster:

Sahi Siz Bu Grltl Yerlerde Nasl Yayorsunuz?

Geen sene Yap Endstri Merkezinde (YEM) gerekletirilen Konut Konferansna konumac olarak katlan Alman mimar Stefan Forster, evre, toplum ve kent balklar dikkate alnarak konut kavramnn btnsel bir biimde ele alnmas gerektiini vurgulad. Forster ayn zamanda eski yap stoklarn dntrerek srdrlebilir hale getirmesiyle de tannan bir mimar. Bu anlamda, Avrupa Kentsel Dnm ve Dnya Habitat dlleri sahibi Stefan Forster kentsel dnm tartma ve pratiklerinin giderek artt gnmz Trkiyesi iin nemli eyler sylyor.

27UBAT 2012 / EKOIQ

mz bu almann en nemli ks-tas enerji tasarrufuydu. Binalarda yaanan stma problemi yznden enerji giderleri ok fazla iiyordu. zellikle 1950lerde yaplm bina-lar arasnda bu anlamda ok kt rnekler vard. Bu yzden dzelte-mediimiz, tarihi deeri olmayan ok sayda binay yktk. Bu binalar II. Dnya Sava sonras yaplm binalard. ok hzl bir ekilde ina edilmilerdi nk ok fazla sayda insana barnak salamak gereki-yordu. Bugnn ihtiyalar ise ok daha farkl. Bugnn yaam stan-dartlar ok daha yksek. Dier ta-rafta ise 18. yzyldan kalma tarihi binalar vard. Onlara da zellikle at izolasyonu uygulamak gerekti.

Bildiimiz kadaryla zellikle 1950lerde yaplm olan binalar ayn zamanda dk gelirli nfus iin tasarlanm olan yaplard. Siz bu yaplar gelitirince veya yeni-den yapnca adaptasyon sorunlar yaanmad m? Evleri onardmz, iyiletirdiimiz zaman kiralarda grece bir art oldu ama kiraclarn yakt masraf azald iin fazla bir sorun olmad.

Evlerin ok byk ksm devletin elinde, ok az bir ksm zel mlki-yet. Mlk sahipleriyle ilgili en byk problem, evlerini yenilemekle falan fazla ilgilenmemeleri. Bu engeli ykmann yolu da yasal dzenleme. u anda tketilen toplam enerjinin yzde 45i konutlarda harcanyor. 20 yl iinde bu orann yzde 20ye ekilmesi gerekiyor. Bununla ilgili yasal dzenleme de bu yl yrrl-e girecek. nk ancak bu ekilde 20 sene iinde nkleer santrallar kapatp yenilenebilir enerjiye dn-menin bir anlam olabilecek.

Enerji ve su tasarrufuna ynelik ne tr tedbirler aldnz?Tuvalet temizlii iin yamur suyu-nun topland bir sistem kurduk. Bylece suyun tekrar tekrar kulla-nlmasn saladk. Ev iinde zellik-le suyun geri dnm ve yeniden kullanm iin yan blmeler olu-turduk. Almanya geri dnm ve yeniden kullanm epey ciddiye alan bir lke. Ve bu balamda nmz-deki 10-20 yl iin nne ok ciddi hedefler koymu durumda. Bence dnyada ok az lke enerji verimli-lii, su verimlilii ve geri dnm

konularn bu kadar ciddiye alyor.

Dnyadaki en yeil ehirlerden biri olan Freiburg, Almanyada. Si-zin bu ehirle ilgili gzlemleriniz neler? Dier btn kalabalk kentlerde olduu gibi Freiburgda da hava kirlilii ve grlt ok byk problemdi. ok fazla arabann ya-ratt trafik sorunu da cabasyd. Freiburgda yaplan en nemli ey kamusal alanlarn tekrar halka geri verilmesi oldu. Normalde yaya yolu olmas gereken yerin otopark alan olmamas gerekir. Sonuta moder-nitenin llerinden biri de budur. ada olmann ls sadece ara-balarn rahat hareket ettii byk otoyollar demek deildir. nsanlarn da bu kamusal alanlardan ayn e-kilde yararlanabilmesidir. Bu ekil-de grlt kirliliinin de nne ge-mek mmkn oldu. Bu yzden bir keresinde stanbulda Ataehir ady-la bilinen blgeye gitmem gerekti ve dehete dtm. Otoyollarn yanna kurulmu lks yerleimleri anla-makta epey zorluk ekiyorum. Sahi insanlar yle grltl ortamlarda nasl yayorlar? m

Freiburgda yaplan en nemli ey kamusal

alanlarn halka geri verilmesi oldu. Normalde yaya yolu olmas gereken

yerin otopark alan olmamas gerekir

Trkiyeli irketlerin Srdrlebilirlik Stratejileri Var m


DOSYASRDRLEBLR

RKET

Yerli irketlerimizin srdrlebilirlik stratejileri var m? Bir so-lukta yantlamas zor bir soru. Bunun iin, irket stratejisinin, srdrlebilirliin ve srdrlebilirlik stratejisinin tam olarak ne olduunda anlamamz lazm. Ve tabii dnyadaki iyi rnek-lerle karlatrmak, bir benchmark oluturabilmek. Ama iin bir baka yan daha var. Srdrlebilirlii bitimsiz bir sre olarak ele almakta fayda var. Kovaladka kaan ate bcei misali srekli ulalmaya allan ama her yaklatnda daha yksek standartlar oluturarak, nihai olarak doaya kar sfra yakn etkili, toplumsal olarak refah ve huzur reten kurumlar haline gelmek. Bu anlamda, srekli gelien, deien, dnen srdrlebilirlik kavram, hep zinde olmay, yeniden yeniden baa dnp kendi kurumsal yapmza ve organizasyonumuza bakmay gerektiri-yor. Bugnn Srdrlebilirlik ampiyonlar, deien art-lar ve dnemler sonucu kolayca nal toplayabilirken, bugnn kirli irketleri yarnn srdrlebilirlik tasn belirleyebilir. Tm i, bugnden karar vermek ve doru stratejilerle yola ko-yulmakta. Richard Gilliesin dedii gibi, Srdrlebilirlik tp-k bir yolculuk gibidir ve tek yapmanz gereken, dnyamz iin en doru ve iyi olan neyse ona odaklanmaktr.

Bahar KESKN ve zlem EVK KOPER, CSR Consulting Turkey

29UBAT 2012 / EKOIQ

E yll 2011de yaynlanan Trk Dnyasnda Sr-drlebilirlik Uygulamala-r Deerlendirme Raporu balkl aratrmaya gre; srdrlebilirlik stratejisi olan Trk irketlerin oran %62. Dnyada lider konumundaki irketlerin bile ancak yeni yeni sr-drlebilirlik stratejilerini hayata geirdii bu alanda lkemizde sr-drlebilirlik stratejimiz var diye-bilen irket saysnn byle yksek bir oranda kmas ne kadar ger-eki olabilir? Bu oran, bahsi geen rapor kapsamnda yrtlen anket almasnn sonularndan elde edilmi. Anket, 215 halka ak irke-tin, irket ierisinde temel strateji ve irket politikalarnn uygulanmasn-dan sorumlu icra grevine sahip st dzey yneticileri tarafndan doldu-rulmu. Raporda da deinildii gibi %62 orannda srdrlebilirlik stra-tejisi olduunu belirten irketlerin %80inden fazlas ise halihazrdaki misyon, vizyon, deer ve stratejile-rinin srdrlebilirlik stratejileriyle rttn dnyor. Bu demek oluyor ki, ankete cevap veren 215 Trk irketinin neredeyse yars srdrlebilirlii gerekten isel-letirmi. Peki, biz bu irketlerin paydalar olarak bu saptamay dorulayabilir miyiz? Bunun somut yansmalarn gryor muyuz? Bizce bu sorularn yant maalesef en azndan imdilik hayr. Zira srdrlebilirlii bir irketin stra-tejisine entegre etmek, tm deer zincirini srecin paras klmay,

btn birimlerinin katlmn, irket kltrne ve i srelerine strateji-nin yerlemesini ve tabii ki byk kaynaklar gerektirir. bu alanda li-der konumundaki pek ok yabanc irket bu niteliklerde bir srdrle-bilirlik strateji gelitirip hayata ge-irmek iin uzun soluklu ve youn abalar sarf ediyorlar. Acaba Tr-kiyeli irketler de ayn abay sarf ediyor mu? Bu sorulara net yant bulmak iin nce u soruyu cevaplamamz ge-rekiyor: Srdrlebilirlik Stratejisi nedir?

Srdrlebilirlik Stratejisi Nedir? deal olan srdrlebilirliin ku-rumsal stratejiye entegre edilmesi, dolaysyla kurumsal stratejinin ay-rlmaz bir paras olmasdr. Bu an-lamda, srdrlebilirlik kapsamna giren tm konularn ana stratejiyle btnlemesi abalarn srdrle-

bilirlik stratejisi olarak adlandra-biliriz. Srdrlebilirlik stratejisi Srd-rlebilirlikle, yani evresel, sosyal, etik ve ynetiimle ilgili riskleri be-lirleyip frsatlar deere dntre-rek irketin finansal srdrlebilir-liini korumas amacyla uygulanan strateji anlamna gelir. Baarl bir strateji, ynetim kurulundan al-anlara, tedarikilerden tketicilere kadar uzanan geni payda yelpa-zesinin tm yelerinin beklentile-rini dikkate alr. Srdrlebilirlik stratejisinde de esas olan; kurumun yaratt tm evresel, sosyal ve ekonomik etkilerin btncl bir yaklamla ele alnmasdr. Yani bu unsurlar biri iin dierinden dn vermeden, bir denge iinde ynetil-melidir. rnein retimde kullan-lan s uyu azaltmak iin bir nlem alnacaksa, bunun alanlarn sa-ln ve rn gvenliini olumsuz etkilememesine dikkat etmek mut-lak bir zorunluluktur. rnekler gsteriyor ki, srdrle-bilirlii stratejilerine entegre eden irketler risk ve frsatlar etkin ve proaktif bir yaklamla ynetiyorlar. Bu sayede de rekabet glerini ve marka deerlerini artrabiliyorlar; bu da sonu olarak finansal srdrle-bilirlie nemli bir katk salyor.

irketinizin Srdrlebilirlik Stratejisi Var m?Peki, hangi durumlarda bir irketin srdrlebilirlik stratejisi olduun-dan bahsedilebilir? Gerekten byle


DOSYA / SRDRLEBLR RKET

bir stratejinin varlndan sz ede-bilmek iin ncelikle u sorulara yant verebilmeniz gerekir.Sektrnz ve irketiniz asndan nemli ve ncelikli (srdrlebilir-lik jargonunda ngilizcesi material olarak adlandrlan) olan srdrle-bilirlik konularn belirlediniz mi? Bunlar belirlerken paydalarnzn kurumunuzdan beklentilerini, ka-muoyunda yaygn endie yaratan evresel, sosyal ve etik sorunlar (r-nein, iklim deiiklii, yolsuzluk ve gda gvenlii gibi) ve kresel trendleri (rnein, artan su ihtiyac) gz nnde bulundurdunuz mu? Bu nemli ve ncelikli konular uzun vadeli hedef ve taahhtler ko-yarak ynetiyor musunuz?Srdrlebilirlik tm i fonksiyon-larna entegre edildi mi? Pazarla-madan, Satn Almaya, nsan Kay-naklarndan Operasyon Ynetimine kadar her bir birimin DNAsnda srdrlebilirlik mevcut mu? rne-in satn alma kriterlerinize teda-rikilerinizin evresel performans ile ilgili kriterler eklendi mi? Bina-larnzda enerji tketimini azaltmak

iin uyguladnz bir model var m? Pazarlama faaliyetlerinizden kaynaklanabilecek mteri madu-ruyetlerini nleme amacyla prose-drlerinizi revize ettiniz mi?Srdrlebilirlik hizmet ve rn deer zincirinize entegre edildi mi? rn gelitirmeden, rn iin kul-lanlan hammaddenin kazanmna, rnn retilmesi, tanmas, tke-tilmesi ve bertaraf (ya da yeniden kullanlmas) aamalarnn tmnde rn ve hizmetin evresel ve sosyal etkilerinin analizi yapld ve bu etki-lerin en aza indirilmesi iin alma-lar yrtlyor mu?Bu sorulara cevabnz evet ise bir srdrlebilirlik stratejiniz olduunu gnl rahatlyla savunabilirsiniz.

4 Admda Baarl Srdrlebilirlik Stratejisi UygulamasHerhangi bir alanda strateji gelitire-rek hayata geirmek isteyen kurum-lara aadaki denenmi yaklam nerilebilir, bu drt admdan biri atlmadnda stratejinin baaryla uygulanabilmesi de zorlaacaktr.

Neredeyiz? Kurumun her birimin-de varolan srdrlebilirlikle ilgili uygulamalar, payda beklentilerini, yerel ve kresel trendleri ieren bir durum deerlendirmesi ve ncelik-lendirme analizinin yaplmas.Nerede olmak istiyoruz? Orta ve uzun vadede irket iin ncelikli olan srdrlebilirlik konularnda nerede ve hangi konumda olunmak istendiine karar verilmesi.Oraya nasl varrz? ncelikli ko-nulardaki risk ve frsatlar deer-lendirmek iin hedefler (Kilit Per-formans Kriterleri-KPI) ve hedefe ulamak iin aksiyon planlar be-lirleme; kurum iinde kapasi-te gelitirme ve alanla-

Misyon: Temel ama ve deerleri belirleme.

Ama: Spesifik hedefler

belirleme.

Strateji

Stratejiyi destekleyen organizasyonel

dzenlemeler: ereve dzenlemeler, rnein aksiyon

plan, sreler, fonksiyon baznda hedefler, insan

kayna kapasitesini artrma, aksiyon ve uygulamalar.

Stratejik Analiz: SWOT ve GAP analizlerinin yan sra, PESTEL (Politik, Ekonomik, Sosyo-kltrel, Teknolojik,

evresel ve Yasal), Srdrlebilir Deer erevesi gibi analiz yntemlerini

kullanarak ncelikli konular ve etmenleri belirleme.

Srdrlebilirlik Stratejisinin Temel Talar

Kaynak: Are you sure you have a strategy? Academy of Management Executive, 2005, Vol. 19, No. 4 makalesinden adapte edilmitir.

Grafik 1

31UBAT 2012 / EKOIQ

rn konuyu sahiplenmesini salama (kurum kltrne entegrasyon).Oraya vardmz nasl anlarz? KPIlarn takibi iin ynetim sistem-leri kurma; takm, hedef ve sre-leri belirleme ve aksiyon planlarn uygulama; kaydedilen gelimeyi ku-rum iinde ve dnda paydalarla paylama ve geribildirim toplama.Alice Harikalar Diyarnda kitab-nn yazar Lewis Carrolun dedii gibi; Nereye gittiinizi bilmiyorsa-nz, herhangi bir yol sizi oraya g-trr. Bizce de, Nereye gittiinizi bilmiyorsanz, vardnz noktann da farkna varamazsnz.

Srdrlebilir Deer erevesi Modelinin Uygulanmas Yukarda bahsettiimiz stratejik analiz modellerinden birine burada ksaca deinmek faydal olabilir. De-erli akademisyen Stuart L. Hartn gelitirdii Srdrlebilir Deer erevesi, srdrlebilirliin drt ana koldan uygulanabilecei bir ereve sunuyor. Bu modeli drt

kadranda ele almak mmkn: Bu-gnn ticari faaliyetlerini yneten ve gelecekteki frsatlar deerlendi-ren bir yatay eksene karlk, kurum ii kapasiteyi gelitiren ve kurum d paydalarn katlmn salayan bir dey eksenden oluan bir mo-del. rnein kurum iinde gelecee ynelik srdrlebilirlik stratejisi Temiz Teknolojiye arlk ver-mek olabilir. Ya da kurum dnda, yani kurumun paydalarna ve bu-gne ynelik strateji de rn So-rumluluu olarak hayata geebilir. imdi bu modeli bir rnekle so-mutlamaya alalm. Grafik 2de Srdrlebilirlik Deer ereve-si modelinin bir perakende irketi iin ne anlama gelebileceini gr-yoruz. Bu rnekte de hem sosyal (rnein, alm gc dk tketici-lere odakl), hem de evresel (rne-in et yerine geebilecek rnlerin satna odakl) unsurlara ynelik stratejilere yer verdik. Bugn ve ya-rn, kurum ii ve paydalar sabit kal-mak zere, her bir kadranda farkl ncelikli konulara ynelik bir stra-

teji gelitirmek mmkn. Hatrlat-mak gerekir ki, bu modeli baaryla uygulamak iin yukarda bahsetti-imiz Srdrlebilirlik Stratejisi Temel Talarn izlemek yine esas.

Ekonomiyi Yeniden Kefeden Stratejiler Peki dnyadaki mevcut srdrle-bilirlik stratejileri uygulamalar ne durumda? Bunlar iki ana gruba ayrmak mmkn; ilk grupta al-lagelmi retim modellerini iyiletir-mek amacyla yaplan uygulamalar var, ki bu nitelikteki stratejileri uy-gulayan irketler arasnda Unilever,

Temiz Teknoloji: Et yerine geen rnler sunmak

rn Sorumluluu: Salkl, organik gda

rnleri sunmak

Kirlilii nleme: Bina ve tamaclk

arlkta olmak zere enerji tketiminde ve ambalaj kullanmnda

tasarruf

Srdrlebilirlik Vizyonu: Alm gc dk tketicilere

ynelik kk paketlerde sunulan

deterjanlar

Yarn

Bugn

Paydalarirket

Strateji Nedir? Neden Gereklidir?Strateji kelimesi Yunanca strategos yani generalin sanat kelimesinden tremitir. Bir generalden beklenenler, bir kuvvet komutannkinden farkldr. General her zaman tm birlikler, tm sahalar ve tm savalardan sorumludur. Generalin orduya katt en nemli deer tm bunlarn btncl bir ekilde orkestrasyonunda yatar. Generalin farkl e ve unsurlardan oluan, ancak birbiriyle tutarl btncl bir yaklam, yani bir stratejisi olmaldr. hayatnda ister CEO olsun ister blmn bakan, her yneticinin bir stratejisi irketin amalarna nasl ulaacana ynelik merkezi, btnlemi (entegre) ve uzun vadeli bir yaklam olmas gerekir. Stratejisi olmayan irketler, zaman ve kaynaklarn yanl yerlere harcayarak uzun vadede yok olma riskiyle kar karya kalrlar. Dier taraftan da eer yneticiler tm kararlarn strateji diye adlandrrlarsa o zaman da kavram kargaas yaratr ve kendi gvenilirliklerini zedelerler.

(Kaynak: Are you sure you have a strategy? Academy of Management Executive, 2005, Vol. 19, No. 4)

Grafik 2



Marks & Spencer, Sainsburrys, Wal-Mart ve IKEA gibi isimler ne kyor. kinci grup ise neredeyse varolu nedeni srdrlebilirlik olan irketlerdir ki, bunlar evresel ve sosyal sorunlara zm bulmak amacyla kurulmulardr. Bunla-ra rnek olarak Patagonia ve The Body Shop gibi irketleri rnek ver-mek mmkn. Srdrlebilirliin irketlerin stra-tejilerine neden ve nasl entegre edilmesi gerektii hakkndaki ki-taplaryla tannan, nl konumac Bob Willard da, gnmz irketle-rini ikiye ayryor ve birinci grubu, k noktas srdrlebilirlik olan irketler olarak tanmlyor. Bu ir-ketler bir yandan baarl bir ticari iletme olurken, daha iyi bir dn-yaya katkda bulunmak sonucuna ulamay hedefliyorlar.

Willarda gre ikinci gruptaki ir-ketlerse, srdrlebilirlii kurum-larna entegre etmi irketler. Bunlar ise daha iyi bir dnyaya katkda bulunmak amacayla yola km ve baarl bir iletme olarak bu amalarna ulamay ba-arm irketler. Willardn yakla-myla, gnmzde irketler Grafik 3teki rneklerde yer alan ekono-miyi yeniden kefeden stratejileri hayata geirebilirler.

Dnyadan Baarl Srdrlebilirlik Stratejisi rnekleriMarks & Spencer - Plan A nk Plan B Yok!ngiltere merkezli perakendeci Marks & Spencer 2007 ylnda m-terilerinin sesine kulak vererek, Plan A adl bir strateji gelitirdi. Bu

nerilen Yeni Stratejiler

Dk karbon ekonomisi

Yerel tedarik zinciri

Hizmet sunma

Sorumlu ya da tutumlu tketim

Topluma yarar salayan rn ve hizmetler sunma

Yeni mlkiyet modelleri: alanlar, Mteriler, Kooperatifler, Sosyal Giriim Sermayesi vb. hisse sahipleri

Yeni amalar olan irketler: Yarar-salayan ya da B-irketleri, sosyal giriimciler, drdnc sektr, hibrid irketler vb.

Eski Stratejiler

Fosil yaktlara dayanan ekonomi

Kresel tedarik zinciri

rn sunma

Ar tketim

Sadece hissedarlarn beklentilerini gzeten rn ve hizmetler sunma

rnek Uygulamalar

Elektrik ve fosil yaktlar beraber kullanan hibrid aralar retilmesiRzgr ve gneten enerji elde etme

zellikle yerli mal gdalarn tketilmesi, bylelikle evresel etkinin azaltlmas, yerel ekonomiye katkda bulunmak

Bir boya reticisinin satlan boya yerine boyanan ara bana cret almas, bu sayede boyann daha tasarruflu kullanlmas

htiyalar gz nnde bulundurarak tketme

Bir telekom irketinin SMS araclyla para transferi yapma olana sunmasBir yatrm irketinin yeni varlk snf olan Etki Yatrmna (Impact Investing)* ynelmesi

Sosyal Giriim sermayesi ile inovatif ve topluma fayda salayacak giriimlere sermaye imkan

Sadece kr amal deil, toplumun ihtiyac olan bir soruna zm sunmak ve/veya sosyal yarar salamak iin, evresel ve sosyal etkisi azaltlm i modellerini de baz alan irketler

Grafik 3

nl strateji uzman Bob Willard, gnmz irketlerini ikiye ayryor: k noktas

srdrlebilirlik olan irketler ve srdrlebilirlii

kurumlarna entegre etmi irketler.

ae

33UBAT 2012 / EKOIQ

ismin seilmesinin ardnda nk Plan B Yok! anlay yer ald. ir-ket yapt iin gerei olarak ken-disi ve paydalar asndan en acil ve nemli evresel, sosyal ve etik konular arasndan beini; iklim de-iikliiyle mcadele, atklarn azal-tlmas, srdrlebilir hammadde kullanma (organik tarm, GDOsuz rnler gibi), adil ticaret ve mteri saln ncelikli olarak belirledi. Marks & Spencer olduka iddial, zira kendi nne dnyann en sr-drlebilir perakendecisi olma he-defini koymu. irket Plan A hedef-lerini kamuoyuna websitesi ve farkl iletiim kanallaryla duyuruyor ve ncelikli be alanda mterileri ve tedarikileriyle ibirlii halinde yo-un ekilde alyor. rnein m-teri sal konusunda k noktas yle: Salkl bir yaam iin sa-lkl beslenme kanlmazdr. ir-ket Plan A erevesinde, bu anlay desteklemek adna birok taahht iine girmi durumda. Bu kapsam-da, tm gda rnlerinde mterile-rin bilinli seimler yapabilmesi iin zel bir etiketleme sistemi gelitiril-mi, rn skalasnda daha salkl gdalarn oran en az %30 olacak ekilde belirlenmi ve kasa nnde-ki raflardan ocuklara hitap edecek ekerlemeler kaldrlm.Plan A adl strateji kapsamnda drt yldr sren almalar Marks and Spencern mterilerine, alanlar-na, hissedarlarna, tedarikilerine, fa-aliyet alanndaki yre halkna ve do-aya somut ve gzle grlr faydalar salam durumda. Verimlilikte art ve yeni i frsatlar yaratmak gibi fay-dalarn yan sra Plan A, irketin finansal performansna da katkda bulunmu, ki bunun 2011 Faaliyet Raporunda net 70 milyon Pound tutarnda bir deer art olduu ifa-de ediliyor. Ayrca irket olumsuz piyasa koullarna ramen satlarn %4,2 ve vergi ncesi krn %12 ora-nnda arttrmay baarabilmi.Tm bu ilerlemelere ramen Marks

& Spencern Plan Adan sorumlu direktr Richard Gillies kurum olarak srdrlebilirlik yolculuu-nun daha banda olduklarn ifade ediyor. Srdrlebilirlik denince, mterileri evresel ve sosyal adan sorumlu veya salkl rnleri satn almaya motive edecek yeterli itici gcn eksiklii, ok sk dile getiri-

len bir kar tezdir. Zira tketicilerin ok kk bir blm srdrlebi-lir rnler iin daha fazla harcama yapmaya gnlldrler. Gillies bu tezi yle yantlyor: dnyasnn mterileri eitme grevi vardr ve bunun yolu onlara sadece srd-rlebilir rnler sunmaktan geer. Bir spermarketteki tm rnlerin hepsi bu nitelikte olsa artk seim yapmak zorunda kalmayz. Marks & Spencer rneinde de grdmz gibi Willardn ner-dii ekonomiyi yeniden kefeden stratejileri hayata geirmek kolay i deil. Fakat gelecee bugn yn verenler iin Gilliesn bir tavsiyesi var: dnyas, yaplmas gereken ilerin azameti karsnda bu konu-da hareketsiz kalamaz. Srdrle-bilirlik tpk bir yolculuk gibidir ve tek yapmanz gereken Dnyamz iin en doru ve iyi olan neyse ona odaklanmaktr.

Sainsburrys, 2020ye kadar 20 Srdrlebilirlik PlanMarks & Spencer Plan A ile iyi bir rnek sergilemi olmal ki, ngiltere perakendecilik sektr liderlerin-den Sainsburrys de drt yl sonra yani 2011in sonlarnda son derece iddial bir srdrlebilirlik strate-jisini kamuoyuna duyurdu. irket 2020ye kadar 20 Srdrlebilir-lik Plan adn verdii strateji sini, sosyal ve evresel sorumlulua olan balln artrmak iin tasarlam ana stratejisi-

Marks & Spencerin srdrlebilirlik stratejisinin ismi Plan A nk Plan B yok (stte). ngilterenin tannm perakende zinciri

Sainsburys ge balayp hzl yol alanlardan...



nin yeni temel ta olarak tanml-yor. Sainsburrys, gda ve salk, evre-ye sayg, satnalmada gvenilirlik, topluma katk ve mkemmel iyeri olmak zere be temel konu belir-lemi ve 20 nemli taahhtte bu-lunmu. Satnalmada gvenilirlik deyince aslnda bahsedilen; m-terilere kaliteli rnleri en makul fiyata sunarken iftiler, reticiler, iiler ve hatta etini sattklar hay-vanlar iin daha iyi ve adil koullar sunmak ve irket deer zincirindeki faaliyetlerin doa zerindeki etkisi-ni en aza indirmek. Satnalmada gvenilirlii salamak iin hedeflenen koullardan biri de 2020 ylna kadar Sainsburrys tedarikilerinin irketin sosyal ve evre standartlarn en st seviye-de karlar duruma gelmeleri. Bu amala yaplan almalar arasnda, tedariki firmalarn evresel ayak izlerini izlemek ve lmek iin ba-lattklar Tedariki evre Karnesi Sistemi de yer alyor. Dier taraf-tan irket deer zincirinde oluan karbon ayak izini 2020 ylna kadar azaltmak iin 20 bin tedariki, m-teahhit ve alan eitmek zere bir Karbon Akademisi de am. Bunlar ok iddial ve ciddi yatrm-lar isteyen hedefler. Peki, neden Marks & Spencer ve Sainsburrys bu yatrmlar yapyor? Sebep ok ak. Bu youn abalarn znde finansal performans srd-rlebilir klmak yatyor. Zira doal kaynaklarn azald bir dnemde dnya nfusu yle hzla artyor ki, bu durum kresel gda siste-

mi zerinde artan bir bask olutu-ruyor. klim deiiklii, su ktl ve srdrlemez tarm uygulamalar dnyadaki gda retme kapasitesi-ni tehdit ediyor. Sonuta tm gda retiminin baml olduu topra daha verimli hale getirmenin ve biyoeitlilii korumann yollarn bulmak zorundayz. Dolaysyla as-lnda perakendeciler bu ortamda kendi varlklarn devam ettirebil-mek iin, srdrlebilir gda reti-mini temin edebilecek bir tedarik zincirini oluturmak zorundalar.

Unileverin Srdrlebilir Yaam PlanGda sektrnde iddial bir stra-teji rnei ise, Unileverin Kasm 2010da aklad Srdrlebilir Yaam Plan. Srdrlebilir Ya-am Plan bir yandan iinde bulun-duumuz gezegene sayg gsterir-ken dier yandan herkesin keyifli ve iyi bir yaam srmesine yardmc olmay hedefliyor.irket 2020 ylna kadar kendisine byk hedef koymu: rnleri-nin retimi ve kullanmndan kay-naklanan evresel ayak izini yar ya-rya azaltmak. Dnyada 1 milyardan fazla insann salk ve esenliklerini gelitirmek zere harekete geme-lerine yardm etmek. Ve son olarak, rnlerinin neredeyse yarsnda kullanlan tarmsal hammaddelerin %100n srdrlebilir kaynaklar-dan elde etmek. Bu ana hedef 50 somut ara hedeften oluuyor.

Unileverin CEOsu Paul Polmann deyiiyle

Srdrleb i l i r Yaam Plan, sa-dece irketin i stratejisinin m e r k e z i n d e yer almakla kalmyor, yeni

bir i modeli de sunuyor. Plan bir

yandan irketin i hacmini iki kat byt-

meyi, dier taraftan, deer zinciri boyunca oluan evresel ayak izini azaltmay, insanlarn salk ve esen-liini gelitirmeyi ve geim dzeyini iyiletirmeyi hedefliyor. Perakende sektrnden verdiimiz rneklerde de bahsettiimiz gibi Unilever de tketicileri Srdrle-bilir Yaam Planna dahil etmeye alyor. irket yapt aratrma-larda unu saptam: Tketiciler sa-tn aldklar rnlerin etik ve srd-rlebilir ekilde retilmesini ve hem kendileri hem bakalar iin iyi olan markalar semeyi istiyorlar. Fakat evresel, sosyal ve etik sorunlarn bykl karsnda birey olarak tek balarna fark yaratabilecek gte olmadklarn dnyorlar. Unilever, insanlarn, marka seimle-riyle -dnya genelinde tm tketici-ler birleince- byk bir fark yara-tabileceklerini anlamalarna yardm

Unilever CEOsu Paul Polman Srdrlebilir Yaam Plan,

sadece irketin i stratejisinin merkezinde yer almakla

kalmyor, yeni bir i modeli de sunuyor diyor.

35UBAT 2012 / EKOIQ

etmeyi nne hedef olarak koymu.

Patagoniann Varolu SebebiVarolu sebebimiz, en iyi rnleri retmek, hibir ekilde evremize gereksiz zarar vermemek, evre krizine zmler retmeyi zendir-mek ve bunlar uygulamak amacyla ticareti bir ara olarak kullanmak-tr yazyor Patagoniann Misyon tanmlamasnda.Patagonia daclk, kayak, srf gibi doa sporlarnda kullanlmak zere gelitirilmi kyafetler reten, olduk-a zel bir marka. irket bir grup sporcu tarafndan do a sevgisi, ka-lite tutkusu ve dnyada bir fark ya-ratma arzusu gibi deerler zerine kurulmu. Patagoniann doa sev-gisi o kadar gl ki, retim srasn-da kulland aydnlatmadan tutun da rnlerin boyanmasna kadar tm i srelerinin birer yan rn olarak evresel kirlilik yarattn aka kabul ediyor. irket, evreye verdii zarar azaltmak iin devaml aba iersinde. te bu temel deer-ler Patagoniann otuz yldan uzun sredir piyasada varln srdrme-sine ve baarsn devaml glendir-mesine sebep oluyor.

Bizce Patagoniay zel klansa, i modelini ilk gnden beri evresel srdrlebilirlik felsefesi zerine kurmu olmas ve bunu finansal de-ere dntrebilmeyi baarmas

Ya Bizim irketlerimiz!Yukardaki rnekler de gsteriyor ki, artk ticaret oyununun ad sa-dece sermayedarn krn maksimi-ze etmek deil, mteri, toplum, doa, yatrmc, tedariki, kreditr, ksacas deer zincirindeki tm halkalarn beklenti ve ihtiyalarna bir denge ierisinde ve sorumluluk anlayyla cevap vermek. Bu yeni paradigmay kucaklayan irketler harekete getiler. Willardn ner-dii ekonomiyi yeniden kefeden stratejileri hayata geiren bu ir-ketlerle rekabette olan dierleri de onlar takip etmek durumundalar. lkemizde de zellikle kresel ti-

carette ben de varm! diyen veya sektr liderliini korumak isteyen irketler, srdrlebilirlik kavram-n artk lugatlarna aldlar. Bu alan-da eitli projeleri hayata geiren, performanslarn kamuoyuna rapor-layan ve hatta hedefler koyan Trk irketlerinin says da hzla artyor. Trkiye i dnyasnn da bu ko-nuyu stratejik bir ncelik olarak gndemine aldnn en belirgin gstergesi, TSADn srdrlebi-lirlii nmzdeki dnemin temel belirleyicisi ve ncelik alan olarak tespit etmesi oldu. TSAD 40. yl faaliyetleri kapsamnda hazrlad ve nmzdeki 40 yl iin bir yol haritas niteliindeki Vizyon 2050 Trkiye raporunda, lkemiz iin;

Bir grup doa sporcusu tarafndan kurulan outdoor rnleri firmas Patagonia, tm sre ve rnlerinin etkilerini internet sitesi zerinden belgeleyerek, srdrlebilirlik konusunda u andaki zirveyi gsteriyor.



21. Yzylda Baarl Olmak stiyor musunuz?TSADn Eyll 2011de yaynlad Vizyon 2050 Trkiye raporunda da yer verildii gibi, 2050 ylnda dnya nfusu 2 milyar daha artarak 9 milyara kacak, kresel kentsel nfus ikiye katlanacak ve kresel enerji ihtiyac gnmze oranla iki katna kacak.Srdrlebilir Kalknma kavram dnya gndemine 1980lerde girdi. Sanayilemeyle beraber gelen hzl ekonomik byme ve buna bal olarak artan refah dzeyi beraberinde doal kaynaklarn, kendilerini yenileme kapasitelerinden daha hzl tketilmesi sorununu yaratt. Hzla artan dnya nfusu, artan alm gc ve tketim odakl yaam tarz, fosil yaktlardan elde ettiimiz enerji, temiz su, maden ve metaller ve biyoeitlilik gibi doal kaynaklara olan ihtiyacn katlanarak artmasna neden oluyor. zetle, altmz ekonomik kalknma modeli ve yaam tarz uzun vadede evresel kstlar nedeniyle srdrlebilir deil. Srdrlebilir olmayan sadece doal kaynaklar tketme hzmz da deil. Bata iklim deiiklii ve kresel gda gvenlii ve ktl olmak zere, bulac hastalklar, ar yoksulluk, yolsuzluk ve insan haklar ihlalleri gibi sistematik toplumsal sorunlar da sosyal ve ekonomik

refahmz tehdit ediyor. Toplumlarn refahn ve doay tehdit eden bu tr sorunlar, dolaysyla irketlerin devamll ve baars asndan da bir tehdit unsuru haline geldi. Tm bu sorunlar bir frsat olarak grp yneten irketlerin says ise zellikle yurtdnda hzla artyor. Bu irketler bir yandan kurumsal sorumluluklarnn bilinciyle zerlerine den grevleri yaparken, dier yandan da kendi geleceklerini garantiye almaya alyorlar. rnein otomotiv reticileri, yakt tketimi ve karbon emisyonlar azaltlm, hatta hibrid ve elektrikle alan ara retimine arlk veriyor ya da gda reticileri organik tarma daha fazla ilgi gsteriyorlar.Kurumsal sorumluluk kavramn doru alglayan ve bunu stratejisine entegre eden, ilerici ve yeniliki irketler btnsel srdrlebilirlik perspektifini benimsiyorlar. Dnyada kalc ve uzun vadeli baar iin srdrlebilirlik

yaklamlarn, i ve retim modellerinin temeline yerletiren irketlerin says hzla artyor. Zira srdrlebilir i ve retim modelleri olduka deerli frsatlar yaratyor.

nsani Kalknma, ehirleme, Kent-sel Ulatrma, Enerji ve Tketim Alkanlklar ve retimde Enerji ve Kaynak Verimlilii konularn n-celikli olarak tespit etti. Bu raporla amalanan, srdrlebilir kalknma vizyonu iin bir yol haritasn tar-tmaya amak ve atlmas gereken admlar belirlemek. Hkmetlere, tketicilere ve irketlere den so-rumluluklar iyi anlamak ve bunla-r hayata geirmek ise bir sonraki adm. Srdrlebilirlii iselletirme yo-lunda nemli admlar atan irket-ler arasnda Akbank, Arelik, Bilim la, Eczacba ve imsa gibi yerli irketlerin yan sra Coca Cola e-cek, Vodafone ve Unilever gibi glo-bal irketler bulunuyor. Bu irketle-rin srdrlebilir olma giriimlerini yaynladklar srdrlebilirlik ra-porlarndan da takip edebiliyoruz. Bu olumlu gelimeleri pek ok payda gibi biz de takdir ediyoruz. Dier taraftan bu dosyann banda deindiimiz Trk Dnyasnda Srdrlebilirlik Uygulamalar De-erlendirme Raporu balkl ara-trma sonucunun nerdii ve dn-yadaki iyi rneklerde grdmz gibi kapsaml, somut, izlenebilir ve llebilir taahht ve hedeflere henz lkemizde rastlayamyoruz. novasyon ve vizyonerlikte nc zel sektrmzn bu alanda da emin admlarla ve hzla yol almasn umuyoruz. nmzdeki yllarda srdrlebi-lirlik ynetimini, kresel ve yerel rekabeti, kurumsal itibar ve finan-sal performans etkileyen nemli bir zorunluluk olarak alglayan ve yneten irketlerimizin bu iten kazanl kacaklarna hi kuku yok. Srdrlebilirlik, kurumsal stratejilere entegre edilip sadece bir proje konusu olmaktan ktnda ise srdrlebilir i modelinden, toplumdan ve dnyadan bahsetmek mmkn olabilecek. Ge kalm sa-ylmayz. m


SANAL ALEM

Blog, 1990l yllarda ortaya kan, genellikle gncelden eskiye doru sralanm yazlarn, yorumlarn, fotoraf ve videolarn yaynland, web ta-banl yayna verilen genel isim. eriinin tamamen kullanc tarafndan belirlenmesi, kurulum maliyetinin olmamas, hzl gn-celleme imkan ve basit kullanm mekaniz-malar bloglarn geni kesimlerce benimsen-mesine ve kullanlmasna yol at, amaya devam ediyor. Politikadan sanata, eitimden bilime birok alanda blog aldn biliyo-ruz. Bugn milyonlarca kii dncelerini, yorumlarn veya almalarn bloglar ara-clyla bakalaryla paylayor. Basndaki

Yeil Bloglar lemi2011 itibariyle dnyada 159 milyon blog olduu tahmin ediliyor. Yeil bloglarn saysn tam olarak bilemiyoruz ama web zerindeki bloglar tarayan bir dizin olan Tecnorati yeil kategorisinde 9400 blogu listeliyor. Best Green Blogs adl sitedeyse, doa bloglarndan fotorafla, organik gdadan yeil ebeveynlie, yeil finanstan elektrikli arabalara toplam 295 kategoride 10.338 blog listelenmi. Peki Trkiyede durum nasl?

Bar Gener BAYKAN, Baheehir niv. Betam Aratrma Grevlisi

39UBAT 2012 / EKOIQ

En yi 10 Yeil Blogb Treehuggerb Gristb Climate Progress/ Think Progressb New Scientist Environmental Blogb Web Ecoistb NY Times Greenb Guardian Environment Blogb Environmental Graffitib Zegreenwebb Huffington Post Green

tekelleme, madurlarn sesine ku-lak verilmemesi, anaakm medyada toplumun sorunlarna yeterince yer verilmemesi bloglarn gcn art-ryor.evreyi ilgilendiren konularn, bloglara ilham kayna olmas iin fazla beklememiz de gerekmedi. k-lim deiiklii, yenilenebilir enerji, geri dnm, evre kampanyalar, bisiklet, karbon ayakizi, yeil rek-lam, yeil politika, srdrlebilir gda, yeil ekonomi alanlarnda eitli bloglar ald. Bireysel a-balarla balayan bloglarn bazlar kolektif gruplara dntler. Artk gazetelerin, dnce kurulular-nn, irketlerin, evre STKlarnn ve niversitelerin yeil bloglar var. 2011 itibariyle dnyada 159 milyon blog olduu tahmin ediliyor. Yeil bloglarn saysn tam olarak bile-miyoruz ama web zerindeki blog-lar tarayan bir dizin olan Tecnorati yeil kategorisinde 9400 blogu lis-teliyor. Best Green Blogs adl site, doa bloglarndan fotorafla, organik gdadan yeil ebeveynlie, yeil finanstan elektrikli arabalara toplam 295 kategoride 10.338 blog listelenmi. Sz konusu bloglarn bazlarysa kresel dzeyde bilinir-lik salam durumda. sterseniz bir kana yakndan bakalm.

2 Milyon Ziyaretisi Olan Var Treehugger, 2004 ylnda sosyal giriimci ve tasarmc Graham Hill tarafndan kuruldu ve ksa srede yeil haberlere, rnlere ve etkinlik-lere yer veren etkin bir yayn haline geldi. Bugne kadar girilen 30 bin yaz ile devasa bir kaynak olutu-rulmu durumda. Dnyann birok kesindeki yazarlarndan gelen gnde 30a yakn yazy yaynlayan, gnlk ve haftalk blten hazrla-yan, forum ve radyo programlaryla komple bir yayn kuruluuna do-ru giden Treehugger, Discovery Communications firmas, Austos 2007de 10 milyon dolar karln-

da bnyesine katt. Gnmzn en byk online yeil blogu olan Tree-hugger, aylk 2 milyon ziyaretisiyle Tecnoratinin dnyada en sk ziya-ret edilen bloglar snflandrmasn-da 19. srada yer alyor. ABDde Demokratlara yakn bir dnce kuruluu olan Center for American Progressin kdemli ara-trmacs ve Clinton dneminde Enerji Bakanlnda st dzey bir yetkili olan Joseph J. Romm da, dnyann nde gelen iklim blog-cularndan biri olarak deerlendi-riliyor. Enerji verimlilii ve temiz enerji teknolojileri konusunda uz-man olan Romm, abisinin Katrina Kasrgas srasnda Missisippide evini kaybetmesinden sonra kre-

Ylda iki milyondan fazla ziyaretisi olan Treehugger sitesinin kurucusu Graham Hill, nemli bir yeil giriimci olarak da kabul ediliyor.


SANAL ALEM

sel snma zerine Hell and High Water adl kitab yazyor ve ayn yl Climate Progress (imdilerde Think Progress) adl blogda yaz-larn yaynlamaya balyor. klim deiikliinin insanlarn dnd-nden ve medyann bildirdiinden ok daha hzl meydana geldiini anlatmaya alan Romm, ABDnin seragaz emisyonlarn snrlamas gerektiini ve temiz enerjiye kamu desteini artrmas gerektiini dile getiriyor. Romm, 2009da Time der-gisi tarafndan internetin en etkili iklim deiiklii blogcularndan biri olarak anld ve yln evre kahra-manlarndan biri seildi. 2010 y-lnda yaynlad Straight Up adl kitab, 2007 ylndan beri blogunda iklim deiiklii zerine yazd ya-zlardan derlenmi.

Gazetelerin Bloglar DevredeTabii tm bu gelimeler dnya-nn nde gelen baz gazeteleri de kaytsz kalamad ve editr-yazar kadrolarn evre bloglar altnda yazmaya ynlendirildiler. ABDde New York Times, 2008de kurdu-u Green Inc. adl blogda arlkl olarak i dnyasnn ve evrenin kesitii noktalar ileyen bir yayn yapt. Yenilenebilir enerji endst-risinin geliimi, tasarruflu ampul-lerin kullanm gibi konular ele ald. 2010da ise bu ereveyi evre siyasetini, evre bilimlerini ve tke-tici tercihlerini iine alacak ekilde geniletti ve blog Green adn kul-lanmaya balad. Enerji ve evre uzmanlarnn blgesel, ulusal ve kresel lekte deerlendirmeleri-

2009da Time tarafndan internetin en etkili iklim deiiklii bloggerlarndan biri seilen Joseph J. Rommn Think

Progress yayn (stte). Gazeteler de yeil bloglarn cazibesine kaplmadan edemedi. Guardiann iki nl blogcusu:

Damian Carrington ve George Monbiot.

Joseph J. Romm


SANAL ALEM

ni yaynlamaya balad.ngilterede yaynlanan Guardian gazetesi de 2006 ylndan bu yana evre bal altnda Environ-ment Blogu yaynlyor. Bu isim al-tnda evre verilerinden oluan bir Datablog, bisiklet blogu, gazetenin evre biriminin yneticisi Damian Carringtonun ve evre aktivisti/yazar George Monbiotnun blog-lar yer alyor. Deneyimli muhabir ve editrler, aktivizm, biyoyaktlar, karbon emisyonlar, iklim deiikli-i, doa koruma, enerji, gda, yeni-lenebilir enerji, vahi yaam ve ula-m balklar altnda yaz, fotoraf, rportaj ve videolarn yaynlyorlar. Dijital haberciliin nde gelen bloglarndan Huffington Post da 2008 ylnda evre blmn yay-na ald. Amerikann ve dnyann nde gelen evre aktivistlerinin ve uzmanlarnn yorumlarna ve zel haberlerine yer veren Huffington Post Green, enerji, iklim deiiklii, hayvanlar, yeil teknoloji, politika, gda ve yeil tatil balklarnda ya-yn yapyor.

Ya Trkiye?Kondann nternet ve Sosyal Med-ya Kullanm (Ocak 2011) balkl aratrmasna gre, Trkiyede 18 ya st internet kullanclarnn %7si en az bir blogu takip ediyor. Trkiyede tam says bilinmemekle birlikte, 800 bin ila 1 milyon ara-snda blog olduu tahmin ediliyor. Tabii yalnzca aktif bloglar hesaba katarsak bu rakam bir hayli aa-ya debilir. En geni anlamy-la yeil bloglarn saysn ise 200 olarak tahmin ediyoruz. Yukarda bahsettiimiz ekilde yeil bloglar listeleyen siteler olmad iin net bir sayya ulamak imdilik zor. Ay-rca kurumlar veya yayn organlar kolektif yazarl evre bloglar olu-turmu deil. te yandan zgn ve kaliteli ierik reten ve srekli gncellenen yeil bloglar var. Bun-lar arasnda Doa Gncem, Doa

iin Pedalla, Yeilist, Yeil Gndem, Fikir Sahibi Damaklar, Green IT, Srdrlebilir Yaam, Derin Takip, Meyvelitepe, Sinek Sekiz bloglarn ve Uygar zesmi, mit ahin, Ali Kerem Saysel ve zgr Grbzn kiisel bloglarn sayabiliriz. Genel-likle gda, yenilenebilir enerji, evre politikalar, denizler, doa koruma

ve iklim alanlarnda ierik reten bu bloglarn kendi okuyucu kitle-lerini yaratmaya balamalarnda, en nemli mikro-blog sitesi Twitter ve Facebookun rollerini de es geme-mek gerekir. Trkiyenin yeil blog-larnn saysnn artmasn dilerken bu lem zerine bir deerlendirme-yi bir baka sayya brakalm. m

Trkiyenin yeil bloglar da ard ardna belirmeye balad:

Ali Kerem Saysel Ekoloji Yazlar, Yeilist, Yeil Gndem ve Derin Takip

bunlardan bazlar...

44 UBAT 20

Şubat 2012

Documents