มลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง

อนาคตเอเชยAsian Future Forum

STI: แนวโนมโลกและการรองรบปรบตวของไทยผบรรยาย ดร. พนธอาจ ชยรตน ผอานวยการ บรษท โนวสเคป คอนซลตง กรป จากด

สรปบรรยาย ครงท 9

พฒนาการของวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม (Science Technology and Innovation: STI) ของไทยในเชงนโยบายสาธารณะมกจะเนนการวจยในภาครฐ สถาบนการศกษาระดบสง หรอสถาบนวจย อยางไรกตาม ในชวงระยะเวลา 10 ปทผานมา ระบบการวจยของไทยใหความสาคญกบนวตกรรมแหงชาตมากขน เนนการใหความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชน โดยมหลายประเทศทนา STI เขามาเปนสวนหนงในชวตประจาวนของปจเจกชนและสงคมมากขน ไมจากดอยเฉพาะภาครฐหรออตสาหกรรมขนาดใหญเทานน ในภมภาคเอเชยต ะ ว น อ อ ก เ ฉ ย ง ใ ต เ อ ง ก ม ก า ร ป ร บ โ ค ร ง ส ร า ง ข อ งกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน มาเลเซย สงคโปร และไทย แรงกระตนททาให STI เปลยนแปลงไปภายใตบรบทของโลกทงในระยะสนและระยะยาว ไดแก1. ความทาทายจากการเปลยนแปลงของโลก ซงเปนการเปลยนแปลงครงสาคญ สงผลตอการจดสรรทรพยากรระยะยาว และภาคเอกชนไมสามารถรบมอได เชน ภยพบตทางธรรมชาต ภยจากการกอการราย ฯลฯ2. การเกดขนของวทยาศาสตรความย งยน (Sustainability Science) มความพยายามศกษาวจยองคความรใหม หรอการเชอมโยงความรระหวางสาขา3. ภมรฐศาสตรของกลมประเทศ BRICS ไดแก บราซล รสเซย อนเดย จน และแอฟรกาใต ซงเปนกลมทมความสามารถในการวจยและพฒนา4. การรวมกลม ASEAN ทกอใหเกดความรวมมอทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ภายในภมภาคได 5. ความปกตใหม (New Normal) การกระจายความรทางวทยาศาสตรไปสระดบปจเจกชนและสงคมทองถนทาใหเกดปรากฏการณความปกตใหม ว ทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมทเคยเปนเรองไกลตวกลบกลายเปนเรองใกลตวมากขน 6. การพฒนา STI อยางเปนองครวม กลาวคอ การดงกลมคนดอยโอกาสทางดานเทคโนโลยเขามาในระบบ หรอเขามาเปนสวนรวมของการใชองคความรรวมกน ทาใหเกด Sharing Economy และสามารถควบคมการใชทรพยากรไดอยางมประสทธภาพมากขน7. นวตกรรมราคาประหยด (Cheap Innovation) มการลดตนทน ลดราคาสนคาใหกลมคนใตฐานพรามดสามารถใชได เชน Microfinance ในบงคลาเทศ เปนตน8. การเปลยนแปลงกระบวนทศนของนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ในอดต STI มกจะเกดขนเพอการเพมขดความสามารถในการแขงขน แตปจจบน STI เปนไปเพอการพฒนา สงผลกระทบตอรปแบบธรกจใหม สนคานวตกรรมเกดขนไดงาย ทาใหเกดความทาทายตอระบบทรพยสนทางปญญาเดม ปจจยหนวงทมตอ STI ไดแก1. ระบบความเชอในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทประกอบไปดวยหลากหลายศาสนา ดงนน ระบบความเชอและวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ควรตองเปนไปในแนวทางเดยวกน2. การเมองและการทตทาง STI แนวความคดเรองนกการทตดาน

วทยาศาสตรถอเปนเรองใหม แตกเปนเรองสาคญในการเจรจาระหวางประเทศทเกยวของกบการใชทรพยากรธรรมชาต 3. นวตกรรมของจนและอนเดย ทอาจเปนภยคกคามตอการสรางแบรนดของคนไทย การพฒนาแบรนดของตนภายในตลาดเทคโนโลยและนวตกรรมระดบประเทศเปนไปไดยาก4. การเตบโตแบบสเขยว (Green Growth) ปญหาดานสงแวดลอม และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทาใหการกาหนดนโยบาย STI ตองคานงถงปญหาเหลานมากขน เกาหลใต เปนเพยงประเทศเดยวทดาเนนนโยบายการเตบโตแบบสเขยวอยางชดเจน5. การปฏร ปการศกษาร ะด บอดมศกษา การจ ดอนด บมหาวทยาลยทาใหนกวจยเนนการตพมพผลงานมากกวาการสอนและการวจยทเนนผเรยนและสงคมเปนสาคญ นอกจากนน การปรบโครงสรางการบรหารงานของมหาวทยาลยกไมไดเออตอการสรางความรแบบครบวงจรของนกวจย6. การคอรรปชนในวงการวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ทขดขวางการพฒนาประเทศ เชน การเลอกปฏบตในการใหทนวจยหรอการใหตาแหนง ปจจยทสามารถเปนไดทงแรงกระตนและแรงหนวงตอ STI ไดแก1. การปรบกระบวนทศนเชงเศรษฐศาสตรเทคโนโลยระดบโลก เกดคาถามเรองความเปลยนแปลงทางสงคมกบเทคโนโลยวาสงใดเกดกอนกน โดยมการแขงขนทางความคดระหวาง 3 กลมใหญ ไดแก กลมนกเศรษฐศาสตรทมองวารฐเปนตวแสดงสาคญในการกาหนดนโยบาย กลมนกบรหารยทธศาสตรทมองวาบรรษทขามชาตขนาดใหญเปนตวแสดงสาคญในการผลตเทคโนโลยทสงผลกระทบตอโลก และกลมนกวทยาศาสตรทมองวาผสรางเทคโนโลยจะพฒนาใหเกดสนคานวตกรรม เรยกไดวาผสรางองคความรกบตลาดดาเนนไปพรอมกน 2. การเคลอนยายทางนวตกรรม (Mobility Innovation) ทจะนาไปสการกระจายตวของสงคมเมองรปแบบใหม เมองจะเปนผผลตนวตกรรมทสาคญ 3. การกระจายความร (Decentralization of Knowledge) มการกระจายตวของผสร างความร ไปส เมองใหม และเกดการแพรกระจายและแลกเปลยนองคความรแบบใหมดวย ประเทศไทย: ผใชหรอผตามเทคโนโลย?- ไทยสามารถเปนผนาไดโดยการใชความเปนเมองมหานครเปนเวทของ STI ใหแกภาคเอกชน ทาใหสามารถเพมศกยภาพและโอกาสในการพฒนาได - ตองพยายามทาใหเกด Inclusive Green Economy โดยตองไมทาใหคนไทยใชพลงงานทางเลอกราคาแพง- STI ตองเขาไปมบทบาทในการกาหนดนโยบายทกดาน ทงการเงน การคา การลงทน การศกษา เพอใหมลกษณะเปน Inclusive Policy Development โดยนกการเมองตองให ความสาคญกบ STI มากขน- กลมเทคโนโลยทมศกยภาพ เชน เทคโนโลยดานอาหาร พลงงานหมนเวยน นวตกรรมทางดานการบรการ นวตกรรมความเปนเมอง และเทคโนโลยสาหรบกลมคนดอยโอกาส

ประเดนชวงถาม-ตอบ- การใชความเปนเมองของไทยเพอขบเคลอน STI ทาไดยาก เนองจากกฎหมายผงเมองกาลงจะหมดอาย ทาใหขณะน ประเทศไทยอยในชองวางของการสรางเมอง มการสรางเมองตามความตองการของตลาด โดยเฉพาะเมองทมนคมอตสาหกรรม เชน จงหวดระยอง ในขณะทอตสาหกรรมขยายตว เมองขยายตามอตสาหกรรม ดงนน ปญหาทตองตามแกกนตอไปคอความเปนชมชนทอยรวมกบอตสาหกรรม- ไทยมปญหาการทาวจยมากมาย แตไมสามารถผนมาเปนธรกจได โดยเฉพาะสงคมทมภมปญญาทองถน วาจะสามารถผลตเพอขายไดอยางไร OTOP ของไทยไมสามารถแปรสภาพองคความรดวยตนเองได ตองอาศยอาจารยมหาวทยาลย ในขณะเดยวกน ปญหาทเกดขนคอชองวางระหวางผประกอบการกบมหาวทยาลย จดออนคอผประกอบการไมสามารถเขาถงองคความรของมหาวทยาลย และมหาวทยาลยกใหการอบรมแกผประกอบการแบบไมตรงจด