Sveuilite u Zagrebu

Agronomski fakultet

Tomislav Crnec

Dranje svinja na otvorenom na obiteljskim poljoprivrednim gospodarstvima

ZAVRNI RAD

Zagreb, 2016.

Sveuilite u Zagrebu

Agronomski fakultet

Animalne znanosti

Tomislav Crnec

Dranje svinja na otvorenom na obiteljskim poljoprivrednim gospodarstvima

ZAVRNI RAD

Mentor: Izv. prof. dr. sc. Zoran Lukovi

Zagreb, 2016.

Ovaj zavrni rad je ocijenjen i obranjen dana ____________________ s ocjenom ____________________ pred Strunim povjerenstvom u sastavu:

1. Izv. prof. dr. sc. Zoran Lukovi ____________________

2. Izv. prof. dr. sc. Danijel Karolyi ____________________

3. Izv. prof. dr. sc. Antun Kosteli ____________________.

Saetak

Uzgoj svinja na obiteljskim poljoprivrednim gospodarstvima posljednjih godina biljei

znatan pad. Nekonkurentnost proizvoaa posljedica je dugogodinje krize hrvatskog

svinjogojstva ija je posljedica tee financijsko poslovanje proizvoaa to se ogleda u

nemogunosti ulaganja u nove proizvodne kapacitete i tehnologije. Uzgoj svinja na

otvorenom zahtijeva nia ulaganja i nie trokove izgradnje objekata i opreme te je manja

potronja energije u odnosu na konvencionalnu proizvodnju. Iz tog razloga moe biti

imbenik konkurentnosti u proizvodnji svinja. U samom uzgoju svinja na otvorenom u

Republici Hrvatskoj najee se koriste autohtone pasmine, crna slavonska i turopoljska

svinja. Uz njih koriste se i krianci velike bijele svinje te autohtonih pasmina ili duroka, kao i

durok u istoj pasmini. Uzgoj svinja na otvorenom razlikuje se od konvencionalne, intenzivne

proizvodnje po objektima i opremi koja se koriste, kao i samom nainu hranidbe svinja. .

Otvoren sustav dranja svinja omoguuje brojne prednosti od kojih valja spomenuti: nia

poetna ulaganja u proizvodnju, pojeftinjenje svinjogojske proizvodnje, bolju dobrobit samih

ivotinja koja se ogleda mogunou kretanja i prirodnog ponaanja, veu trinu vrijednost

finalnog proizvoda (obogaena hranidba) u vidu prerade mesa. Takoer, ovakav sustav

dranja svinja obiteljskim poljoprivrednim gospodarstvima omoguuje nii rizik poslovanja i

financijski ne optereuje samog proizvoaa kao intenzivan sustav dranja svinja. Cilj rada je

opisati pretpostavke uzgoja svinja na otvorenom na obiteljskim gospodarstvima te istraiti

mogunosti rentabilne proizvodnje opisanim nainom uzgoja.

Kljune rijei: svinje, otvoreni sustav, obiteljsko gospodarstvo

Sadraj

1. Uvod ....................................................................................................................................... 1

2. Stanje svinjogojstva u Republici Hrvatskoj ........................................................................... 2

2.1. Osobitosti svinjogojske proizvodnje u Hrvatskoj............................................................ 3

3. Bioloke i ekonomske prednosti svinja.................................................................................. 4

4. Podrijetlo i pasmine svinja ..................................................................................................... 4

4.1. Izvorne pasmine............................................................................................................... 5

4.1.1. Turopoljska pasmina................................................................................................. 5

4.2. Prijelazne pasmine........................................................................................................... 6

4.2.1. Crna slavonska svinja (Pfeifferica)........................................................................... 6

4.3. Plemenite pasmine........................................................................................................... 7

4.3.1. Durok (Duroc)........................................................................................................... 7

5. Prednosti i nedostaci dranja svinja na otvorenom ................................................................ 8

5.1. Prednosti .......................................................................................................................... 8

5.2. Nedostaci ......................................................................................................................... 9

6. Tipovi uzgoja svinja na otvorenom........................................................................................ 9

6.1. Silvo pastoralni tip uzgoja svinja..................................................................................... 9

6.2.Defesa sustav .................................................................................................................. 10

6.3.Montado sustav............................................................................................................... 10

7. Objekti i oprema u otvorenom sustavu dranja svinja ......................................................... 10

7.1.Odabir lokacije ............................................................................................................... 10

7.2.Smjetaj svinja po kategorijama ..................................................................................... 11

7.3.Oprema ........................................................................................................................... 12

8. Hranidba svinja u otvorenom sustavu dranja ..................................................................... 13

8.1. Paa................................................................................................................................ 13

8.2. Usjevi............................................................................................................................. 13

8.3. irovanje svinja ............................................................................................................. 14

8.4. Hranidba svinja po kategorijama................................................................................... 14

9. Upravljanje reprodukcijom u otvorenom sustavu dranja ................................................... 15

9.1. Spolni ciklus krmae ..................................................................................................... 15

9.2.Graviditet krmae ........................................................................................................... 15

9.3.Nerast.............................................................................................................................. 16

10. Zdravlje svinja u otvorenom sustavu dranja..................................................................... 16

10.1. Bolesti svinja u otvorenom sustavu dranja ................................................................ 17

10.2.Unos bolesti nerastom u stado ...................................................................................... 18

10.3. Biosigurnosne mjere .................................................................................................... 18

10.4.Preventiva bolesti ......................................................................................................... 19

11. Zakljuak............................................................................................................................ 20

12. Literatura ............................................................................................................................ 21

1

1. Uvod

Sve grane stoarstva posljednjih nekoliko desetljea karakterizira intenzivna proizvodnja,

a takav je sluaj i sa svinjogojstvom. Selekcijom je ovjek poboljao fizioloka i morfoloka

svojstva ivotinje i prilagodio ih svojim potrebama. Rezultat toga u svinjogojstvu prvenstveno

se oituje u poveanju udjela miinog tkiva te poveanju veliine legla. Iako nam intenzivni

sustavi proizvodnje svinjskog mesa omoguuju znatno veu dobit, to se prvenstveno ogleda

u jedinici uloenog i dobivenog, takvi sustavi se esto kose s prirodom i dobrobiti same

ivotinje stoga esto puta znaju biti osuivani od strane javnosti.

Danas, nakon viegodinje krize koja je gotovo devastirala hrvatsko selo intenzivnu

proizvodnju svinjskog mesa uz konstantno irenje i ulaganje u nove tehnologije mogu

provoditi samo veliki proizvoai. Mala obiteljska gospodarstva nisu u mogunosti pratiti,

odnosno konkurirati takvoj proizvodnji stoga se okreu drugaijim sustavima proizvodnje

kako bi na taj nain plasirali svoj finalni proizvod. Jedan od takvih sustava proizvodnje je

sustav proizvodnje svinjskog mesa na otvorenom. Uzgoj svinja na otvorenom zahtjeva nia

ulaganja u odnosu na konvencionalnu proizvodnju te stoga moe biti imbenik konkurentnosti

u proizvodnji svinja.

Iako je otvoren sustav dranja svinja tradicionalno prisutan u svim dijelovima Europe

tijekom godina intenzifikacije proizvodnje svinjskog mesa postupno je bio potiskivan, a u

nekim sluajevima skoro i zaboravljen. U Hrvatskoj, to je rezultiralo gotovo izumiranjem

tradicionalnih pasmina turopoljske i crne slavonske svinje, namijenjenim upravo ovakvom

tipu proizvodnje. Posljednjih se godina u svijetu, pa zatim i kod nas osobito kroz medije i

razne udruge pojavila pojaana svijest i briga o dobrobiti ivotinja u intenzivnoj proizvodnji

koja se doista sve vie udaljava od prirode samih ivotinja.

Opisan nain uzgoja pogodan je za manja obiteljska gospodarstva koja preusmjeravaju