t. c. dışişleri bakanlığı aday meslek memurları temel...
TRANSCRIPT
10. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ
Bu bölüm tamamlandıktan sonra;
Türkçe’nin imla kuralları hakkında bilgi sahibi
olunması,
Yazı sürecinde oluşabilecek hataların önlenmesi,
Doğru ve anlamlı bir metin oluşturulabilmesi
Amaçlanmaktadır.
Amaçlar
TÜR 101 TÜRK DİLİ 210. HAFTA
Yazım
Düzeltme işareti
Eklerin ve kelimelerin yazımı
Büyük harf kullanımı
Sayıların yazımı
Sıkça yanlış yazılan kelimeler
Anahtar Kavramlar
TÜR 101 TÜRK DİLİ 310. HAFTA
Yazım Kuralları
Uzun Ünlü Kullanımı
Düzeltme İşareti
Ünlü Daralması
Ünlü Düşmesi
Ünsüz Türemesi
Bazı Kelime ve Eklerin Yazılışı
da/de Bağlacı ve -da/-de Eki
ki bağlacı ve –ki aitlik eki
Mastar Ekinin Kullanımı
Cevheri Fiilin Yazılışı
İçindekiler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 410. HAFTA
Pekiştirme Sıfatları
Sayıların Yazılışı
Büyük Harf
Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler
Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler
Deyim, Atasözü ve İkilemelerin
Yazımı
Alıntı Kelimelerin Yazılışı
Yabancı Özel Adların Yazılışı
Sıkça Yanlış Yazılan Kelimeler
Rekabet Halindeki Yazımlar
Bir dilin söz varlığının ses, gramer kuralları ve
geleneksel etkenler gibi belirli kurallara göre yazıya
geçirilmesine imla (yazım) denir.
Yazım kuralları, alışkanlıkların ve geleneğin
sonucunda ortaya çıkar. Yani objektif kriterler değil,
sübjektif teamüller ve sıklık yazım kurallarını belirler.
Yazım Kuralları
TÜR 101 TÜRK DİLİ 510. HAFTA
Türkçenin yazım kuralları, alfabe değişikliklerinin
çokluğu sebebiyle farklı dönemlerde farklı eğilimler
göstermiştir.
Teamüller ve sıklıktaki değişim, bugünkü yazım
kurallarını da değiştirebilir.
Yazım Kuralları
TÜR 101 TÜRK DİLİ 610. HAFTA
2012 itibarıyla TDK Yazım
Kılavuzu’nun 27. baskısı
yayımlanmış ve 80 yılda
kılavuzlarda pek çok değişiklik
yapılmıştır.
TDK’nın yazım kılavuzuna
buradan ulaşabilirsiniz.
Yazım Kuralları
TÜR 101 TÜRK DİLİ 710. HAFTA
Uzun ünlüler genellikle yabancı dillerden geçen kelimelerde vardır ve yazıda herhangi bir işaretle gösterilmez. Uzun ünlülü kelimeler kendinden uzun ünlülü olanlar ve ek aldığında uzun ünlüsü ortaya çıkanlar olarak ikiye ayrılır.
Uzun ünlülü kelimeler: adalet, beraber, ifade, kaide, numune, sade, şair, hata vb.
Ünlü ile başlayan ek aldığında uzun ünlüsü ortaya çıkanlar:mekanı,zamanı, cevabı, hayatı vb.
Uzun Ünlü Kullanımı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 810. HAFTA
Düzeltme işareti genellikle anlamları ve telaffuzları farklı kelimeleri
ayırt etmede kullanılır:
adem X âdem alem X âlem
hal X hâl hala X hâlâ
hâkim X hakîm âlim X alîm
şura X şûra ama X âmâ
katil X kâtil kadir X kâdir
Nispet i’sinin belirtme durum eki i ile karışmasını önlemek amacıyla:
resmi X resmî dini X dinî
tarihi X tarihî askeri X askerî
ilmi X ilmî, vb.
Düzeltme işareti
TÜR 101 TÜRK DİLİ 910. HAFTA
Yazım Kılavuzu’na göre ön damaktan çıkan /k/ ve /g/
seslerini taşıyan şu kelimelerde komşu ünlü
düzeltme işareti taşır:
Düzeltme işareti
kâğıt hikâye mezkûr tezgâh
kâbus Hakkâri mahkûm karargâh
kâfi hâl dükkân kâmil
kâhin sükûn sükût gâh
dergâh
TÜR 101 TÜRK DİLİ 1010. HAFTA
Son hecedeki veya ekin sonundaki düz geniş /a/, /e/
ünlüleri şimdiki zaman çekiminde gerek telaffuz ederken
gerekse yazarken /ı/, /i/, /u/, /ü/ sesine dönüşür:
Ünlü Daralması
TÜR 101 TÜRK DİLİ 11
başla+yor başlıyor
gözle+yor gözlüyor
izle+yor izliyor
söyle+yor söylüyor
dinle+yor dinliyor
sakla+yor saklıyor
sor-ma+yor sormuyor
bil-me+yor bilmiyor
10. HAFTA
Tek heceli olan demek ve yemek fiillerinde,
söyleyişteki i ünlüsü yazıya da geçirilir: diyen,
diyerek, diyecek, diyelim, diye; yiyen, yiyerek,
yiyecek, yiyelim, yiye, yiyince, yiyip.
Ancak deyince, deyip sözlerindeki /e/ yazılışta
korunur.
Kural istisnası
TÜR 101 TÜRK DİLİ 1210. HAFTA
İki heceli bazı kelimeler, ünlüyle başlayan bir ek
aldıklarında kelimenin ikinci hecesindeki dar ünlüler düşer:
Ancak bu kelimeler ikileme yoluyla tekrar edildiğinde dar ünlüler düşmez: şehirden şehire, devirden devire, oğuldan oğula, koyun koyuna, vb.
Ünlü Düşmesi
TÜR 101 TÜRK DİLİ 13
Örnek: alın - alnı, burun - burnu, karın - karnı, oğul - oğlu, gönül -
gönlü, boyun - boynu, koyun - koynu.
Bu durum Arapçadan geçen bir dizi kelimede de görülür: fikir -
fikri, fetih - fethi, katil - katli, sabır - sabrı, vb.
10. HAFTA
Dilimize Arapçadan geçen ve Arapçada ikiz ünsüzle
telaffuz edilen kelimeler dilimizde tek ünsüzle yazılır.
Örnek: hak, ret, şer, tıp, zam, zan, af, his.
Ancak bu kelimeler ünlüyle başlayan ek aldığında orijinal biçimdeki ünlü ikizleşmesi tekrar ortaya çıkar.
Örnek: hakkı, reddi, şerri, tıbbı, zammı, zannı, affı, hissi.
NOT: ‘set’ sözcüğü sadece Çin Seddi derken ikizleşir.
Ünsüz türemesi
TÜR 101 TÜRK DİLİ 1410. HAFTA
Dilimizde bazı eklerin yazılışı sıkça karıştırılır. Bunlar:
da/de bağlacı ile -da/-de/-ta/-te eki, Farsça kökenli ki
bağlacı ile Türkçe kökenli aitlik bildiren -ki eki, soru
eki, ile bağlacı, ek fiillerin yazımı.
Ayrıca pekiştirme sıfatları, sayılar, unvanlar, çeşitli
türden özel adlar, birleşik kelimeler, deyimler,
ikilemeler, alıntı sözcükler ve yabancı isimler de
sıkça karıştırılır.
Bazı Kelime ve Eklerin
Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 1510. HAFTA
da/de bağlacı daima ayrı yazılır. Bu bağlaç ve,
dahi, hatta ve tekrarlı olarak kullanıldığında ne … ne …, hem … hem … gibi anlamlar da kullanılır. Asla vurguyu üzerine almaz.
Örnek: Sen de gel.
Gittim de çalıştım.
Sen de o da gelin.
Bağlaç olan da/de asla ta/te diye de yazılmaz.
Örnek: Kitap ta var.
da/de bağlacı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 1610. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ 1710. HAFTA
Ek olan –da/-de, -ta/-te ise
bulunma, içinde, üstünde,
yanında, mevki gibi anlamlar
katar.
Bağlaç olan da/de’nin aksine
vurguyu daima üzerine alır.
-da/-de eki
TÜR 101 TÜRK DİLİ 18
evde, masada, kitapta,
sokakta, vb.
10. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ10. HAFTA 19
Dilimize Farsçadan geçen ki bağlacı daima ayrı yazılır:
Örnek: yeter ki, duydum ki, anladı ki, işittim ki, dedi ki, biliyorum ki, demek ki, kaldı ki, tabii ki, vb.
Eski Türkçede “acaba” anlamında kullanılan erki’den kısalarak gelen ki parçacığı da ayrı yazılır:
Örnek: Gelir mi ki? Ne ki? Kim ki?
Türkçede aitlik bildiren -ki eki daima bitişik yazılır:
Örnek: benimki, onunki, evdeki, kitaptaki, vb.
Bağlaç olan ki vurguyu üzerine almazken ek olan -ki vurguyu üzerine alır.
ki bağlacı ve
–ki aitlik eki
TÜR 101 TÜRK DİLİ 2010. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ 2110. HAFTA
Dilimizdeki mastar eki –mak/-mek’tir. Ancak bu ek, belirtme,
yönelme, ilgi hali ekleriyle birleşemez ve yerini –ma/-me isim fiil ekine bırakır:
NOT: Osmanlıca imlanın etkisiyle 1960-70’lere kadar görmeğe, okumağa vb. yazımlarla karşılaşılıyordu.
Mastar eki bulunma ve ayrılma hali ekleriyle birleşebilir.
Örnek: çalışmakta, koşmaktan vb.
Mastar Ekinin Kullanımı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 22
gelmeyi, unutmaya, çalışmayı, sormaya,
bilmenin, yaşamanın vb.
10. HAFTA
Eski Türkçedeki er- “olmak” fiili zamanla anlamını kaybetmiş ve -di, -
miş, -se, -ken gibi eklerle birleşen biçimleri günümüze kadar varlığını korumuştur: idi, imiş, ise, iken. Bunlardan idi ve imiş yüklemi kurduğu için ek fiil, ise birleşik cümle kurduğu için şart bağlacı ve iken de görevinden dolayı zarf-fiil eki olarak bilinir. Bütün bu eklerdeki i- fiili cevheri veya noksan fiil olarak da bilinir.
Cevheri fiilli ekler, ünsüzle biten kelimelere bitişik veya ayrışık eklenirler.
Örnek: okuldu ~ okul idi, ayıpmış ~ ayıp imiş, gelirken ~ gelir iken.
Cevheri fiilli ekler, ünlüyle biten kelimelere -y- ile birleşir veya ayrı yazılır.
Örnek: neyse, yabancıymış, yoldayken.
Cevheri Fiilin Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 2310. HAFTA
Pekiştirme sıfatları daima bitişik yazılır:
Pekiştirme Sıfatları
apacı, epeski, masmavi, paramparça, güpegündüz, sapsarı, tertemiz,
sırılsıklam, yemyeşil, vb.
TÜR 101 TÜRK DİLİ 2410. HAFTA
Sayılar harflerle veya rakamlarla gösterilebilir.
Harflerle yazım daha yaygın kullanılır.
Ancak saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilerini
rakamla yazmak gerekir.
Sayıların Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 25
Örnek: 3 gün ~ üç gün, 2 hafta sonra ~ iki hafta
sonra, 7. ~ yedinci, vb.
13:40’ta, 25 kilogram, 16 kilometre, 16.800 lira,
352.824 kişi, vb.
10. HAFTA
Dört veya daha fazla basamaklı sayılar yazıyla
kısaltılır:
Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır:
Ancak çek, senet gibi ticari belgelerde bitişik
yazılırlar:
Sayıların Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 26
15 milyon, 7 trilyon 600 milyon lira, vb.
üç yüz elli altı.
üçyüzellialtıTL
10. HAFTA
Yüzde ve binde işaretlerinden sonra boşluk bırakılmaz.
Örnek: %32, %45, ‰50, ‰35, vb.
Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, kitap ve dergi ciltlerinde, madde sıralamalarında kullanılır.
Örnek: II. Dünya Savaşı, III. Selim, XIV. Louis, IV. Cilt, vb.
Dört ve daha büyük rakamların arasına sondan sayılmak kaydıyla üçlü gruplara ayrılarak nokta konur.
Örnek: 7.654, 43.908, vb.
Sayıların Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 2710. HAFTA
Kesirler virgülle ayrılır.
Örnek: 3,76, 34,91, vb.
Sıra sayılarda ya sadece nokta konur, ya da kesme işaretinden sonra –ıncı/-inci eki eklenir.
Örnek: 7., 19., 358., 7’inci, 19’uncu, 358’inci, vb.
Üleştirme sayıları sadece harflerle yazılır:
Örnek: üçer, ellişer, yüz yirmişer, vb.
Sayıların Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 2810. HAFTA
Cümle başında
Dizelerin
başında
Özel adların
başında
kullanılır.
Büyük Harf
TÜR 101 TÜRK DİLİ 2910. HAFTA
Kişi adlarından önce gelen unvan ve saygı ifade eden
sözcüklerin başında büyük harf kullanılır.
Millet, boy; dil, lehçe; devlet; din ve mezhep; gezegen ve yıldız; yer, mahalle, bulvar; saray, köşk, anıt; kurum ve kuruluş; kanun ve tüzük; kitap, dergi, gazete; ulusal ve dini bayram; kurultay, kongre adlarında ve tabelalarda ilk sözcüğün ilk harfi büyük yazılır.
Büyük Harf
TÜR 101 TÜRK DİLİ 30
Sayın …, Bay …, Prof. Dr. …,
Yüzbaşı …, … Efendi, … Bey, …
Hanım, vb.
10. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3110. HAFTA
Yazımı en sık karıştırılan kelimeler bitişik olanlardır.
Ses düşmesine uğramış kelimeler bitişiktir.
Örnek: kayın ana/kaynana
biri biri/birbiri
ne için/niçin
pazar ertesi/pazartesi
kahve altı/kahvaltı vb.
Birleşme sonucu ses değişimine uğrayan birleşik fiiller bitişiktir.
Örnek: darbetmek, kaybolmak, kaybetmek, affetmek, hissetmek, emretmek.
NOT: ayırt etmek ayrı yazılır.
Birleşik Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3210. HAFTA
Bitişik Yazılan Birleşik
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 33
Bitki adları bitişik
yazılır:aslanağzı,
kuşburnu vb.
-a/-e, -ı/-i, -u/-ü zarf fiil ekleriyle
birleşen yardımcı fiiller bitişik
yazılır: alıvermek, alıkoymak,
olagelmek, düşeyazmak, vb
gidedurmak, bakakalmak vb.
oğlu ve kızı sözleri
bitişik yazılır: eloğlu,
elkızı, çapanoğlu vb.
Üçtaş gibi
oyun adları,
renk adları ve
renk adları
bitişik yazılır:
narçiçeği,
vişneçürüğü
vb.
yiyecek adları bitişik
yazılır: kadınbudu,
tavukgöğsü vb.
hastalık (itdirseği,
karabaş
10. HAFTA
Zaman ve bazı sıfat fiil eklerinin kalıplaşmasıyla
oluşan birleşik kelimeler:
Bitişik Yazılan Birleşik
Kelimeler
gündöndü, serdengeçti, şıpsevdi,
cankurtaran, barışsever, akarsu,
etyemez, kuşkonmaz, güngörmüş,
çekyat, kapkaç, örtbas, veryansın,
yapboz, külyutmaz, oldubitti,
yanardöner, konargöçer, vb.
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3410. HAFTA
Bitişik Yazılan Birleşik
Kelimeler
Somut olarak yer bildirmeyen
alt, üst ve üzeri sözcüğü taşıyan
birleşik kelimeler bitişik yazılır:
ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı,
akşamüstü, ikindiüstü,
olağanüstü, öğleüzeri, suçüstü
Yer adları bitişik
yazılır: Çanakkale,
Acıpayam,
Yenimahalle, vb.
Unvan adlarından
dönüşen yer adları bitişik
yazılır: Davutpaşa,
Abidinpaşa, Necatibey,
Mustafakemalpaşa
vb.
Ara yönleri belirten
kelimeler bitişik
yazılır:
güneybatı,
güneydoğu vb.
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3510. HAFTA
Asıl anlamını kaybetmemiş olmasına rağmen teamüllerle
bitişik yazılan bir dizi kelime şunlardır: başbakan, başfiyat, başmüfettiş, başyazar, aşçıbaşı, binbaşı, ağababa, beyefendi, hanımefendi, biraz, birçoğu, birkaç, birtakım, herhangi, hiçbir gibi sözcükler.
Sonunda evi, hane, name, zade sözcükleri olan birleşik kelimeler şunlardır: polisevi, huzurevi, yayınevi, kahvehane, dershane, yazıhane, beyanname, kanunname, amcazade, dayızade, vb.
Bitişik Yazılan Birleşik
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3610. HAFTA
Sonunda Farsça –zede eki taşıyan kelimeler bitişik yazılır.
Örnek: afetzede, selzede, kazazede, depremzede
Farsça izafetlerle oluşmuş birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek: ehlibeyt, cihanşümul, erkanıharp,
gayrimenkul, suizan, hercümerç, hüsnüniyet vb.
Arapça izafetlerle oluşmuş birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek: darülaceze, fevkalade, şeyhülislam,
maşallah, velhasıl, Allahualem vb.
Bitişik Yazılan Birleşik
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3710. HAFTA
Kanunda adı bitişik yazılan veya tescil ettirilmiş
kurum ve kuruluşlar bitişik yazılır:
İçişleri, Dışişleri,
Genelkurmay,
Yükseköğretim,
Açıköğretim, vb.
Bitişik Yazılan Birleşik
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3810. HAFTA
Ayrı Yazılan Birleşik
KelimelerEtmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak,
kılmak gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller
ayrı yazılır:
terk etmek, arz etmek, not etmek, söz etmek,
yok olmak, vb.
Bazı hayvan ve bitki türleri ayrı yazılır :
kedi balığı, köpek balığı, ton balığı, deve kuşu, muhabbet
kuşu, cırcır böceği, su yılanı, dağ keçisi, fındık faresi,
çörek otu, eğrelti otu, güzelhatun çiçeği, sakız ağacı, yer
elması, deve dikeni, kuş üzümü, şeker pancarı, vb.
TÜR 101 TÜRK DİLİ 3910. HAFTA
Ayrı Yazılan Birleşik
Kelimeler
Nesne ve alet adları ayrı yazılır: lüle taşı, arap sabunu,
oturma odası, kol saati, el kitabı, İngiliz anahtarı, toplu
iğne, dolma kalem, tuz ruhu vb.
Yol ve ulaşımla ilgili kelimeler ayrı yazılır: hava yolu, kara
yolu vb.
Durum, olay bildiren kelimeler ayrı yazılır: baş ağrısı, ana
dili, açık oturum, dil birliği, madde başı, yer çekimi vb.
Bilim ve bilgi adları ayrı yazılır: yer bilimi, halk bilimi, dil
bilimi, dil bilgisi, ses bilgisi vb.
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4010. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4110. HAFTA
Ayrı Yazılan Birleşik
Kelimeler
Yiyecek ve içecek adlarından biriyle kurulan kelimeler ayrı yazılır:
badem yağı, maden suyu, tas kebabı, kestane şekeri, irmik helvası, kakaolu
kek, çiğ köfte, içli köfte, kesme şeker, sivri biber, süzme yoğurt, kuru yemiş, vb.
[istisna: tereyağı]
Gök cisimleri ayrı yazılır:
Çoban Yıldızı, kuyruklu yıldız, meteor taşı, vb.
Organ adlarıyla kurulan kelimeler ayrı yazılır:
kepçe kulak, serçe parmak, safra kesesi, gaga burun, ekşi surat, azı dişi, vb.
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4210. HAFTA
Bazı eklerin kalıplaşmasıyla oluşan birleşik kelimeler ayrı
yazılır.
Örnek: çalar saat, çıkar yol, güler yüz, yazar kasa, çıkmaz sokak, uçan daire, tükenmez kalem, vb.
Bazı renk adları ayrı yazılır.
Örnek: bal rengi, [istisna: kahverengi], gümüş rengi, krem rengi, ateş kırmızısı, gece mavisi, limon sarısı, vb.
Renk tonu bildiren birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek: koyu mavi, kirli sarı, açık yeşil, vb.
Ayrı Yazılan Birleşik
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4310. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4410. HAFTA
Yer adlarındaki yön ve ara yön sözcükleriyle kurulan birleşik
kelimeler ayrı yazılır.
Örnek: Güney Kutbu, Yukarı Ayrancı, Orta Asya, Uzak Doğu, İç Anadolu, vb.
dış, iç, sıra, alt, üst, ön, yan, art, arka, karşı, çok sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek: din dışı, kanun dışı, olağan dışı, çağ dışı, yurt içi, yurt dışı, hafta içi, hafta sonu, aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra, yer altı, yer üstü, üst yazı, iç tüzük, iç savaş, ön yargı, ön söz, [istisna: öngörü], üst kat, alt yapı, karşı oy, yan etki, art damak, çok düzlemli, tek eşli
Ayrı Yazılan Birleşik
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4510. HAFTA
Deyimleri ve atasözlerini oluşturan kelimeler ayrı
yazılır.
Örnek: çam devirmek, kulak kabartmak
İkilemeler ayrı yazılır.
Örnek: bata çıka, eciş bücüş, sere serpe,
yarım yamalak, iç içe, günü
gününe, teke tek, ardı ardına vb.
Deyim, Atasözü ve
İkilemelerin yazımı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4610. HAFTA
Çift ünsüzle başlayan Batı kökenli kelimelerde araya
ünlü konmaz:
Ancak bazı kelimeler Türkçede farklılaşmıştır:
İki ünsüzle biten Batılı kelimeler değiştirilmez:
Alıntı Kelimelerin Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 47
grup, spiker, staj, stüdyo, problem,
slogan vb.
iskarpin, iskele, iskelet, istasyon,
istatistik, kulüp vb.
film, form, lüks, slayt, teyp vb.
10. HAFTA
Batı kökenli bazı kelimelerin sonundaki veya hece
sonundaki /g/ sesi korunur ve /ğ/’ye dönüşmez.
Fotoğraf ve topoğraf kelimeleri bu kuralın istisnasıdır.
Alıntı Kelimelerin Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 48
Örnek: dogma, biyografi, bibliyografya, magma,
monografi, paragraf, program, demagog, jeolog, katalog,
ürolog vb.
10. HAFTA
Bilim, sanat ve uzmanlık alanındaki bazı terimler hiç
değiştirilmez.
Örnek: cuprum “kimya”, quercus “meşe”,
terminus technicus “teknik terim”, vb.
Batı dillerinden geçen bazı deyimler.
Örnek: Veni, vidi, vici “Geldim, gördüm,
yendim”, to be or not to be,
personanon , grata, vb.
Alıntı Kelimelerin Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 4910. HAFTA
Bu konuda bir birlik yoktur. Osmanlıca’da ve 1950’lere
kadar Batılı özel adlar söylendiği gibi yazılıyordu:
Ancak 1950’lerden sonra o dilde yazıldığı şekliyle yazma
eğilimi ağır basmaya başlamıştır:
Yabancı Özel Adların
Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 50
Napolyon, Şarlken, Londra, Paris, Lüksemburg,
Cenevre, Venedik, Zürih, Lahey, Moskova, Şopen,
Şekspir, vb.
New York, Washington, Buenos Aires, Rio de Janeiro,
Chopin, Shakespeare, vb.
10. HAFTA
Yunanca özel adlar Yunan harflerinin ses değerlerini taşıyan
harflerle yazılır.
Örnek: Homeros, Euripides, Solon, Papandreu, Onasis, Venizelos, Aristoteles, vb.
Ancak bazı isimler eski yazı geleneğimizin de etkisiyle hem söylenişe hem de uyarlamaya göre yazılabilir.
Örnek: Herodotos ~ Herodot, Aritoteles ~ Aristo, Platon ~ Eflatun, Sokrates ~ Sokrat, Pythagoras ~ Pisagor, Eukleides ~ Öklid
Yabancı Özel Adların
Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 5110. HAFTA
Rusça özel adlar Rus harflerinin denklikleriyle ve en yakın
telaffuzlarıyla yazılır.
Örnek: Bolşevik, Çehov, Dostoyevski, Gogol, Gorbaçov, Omsk, Yeltsin, Tolstoy, vb.
Çince adlar Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır.
Örnek: Huangho, Kanton, Pekin, Şanghay, Sun Yat-sen, Lin Yu-tang.
Japonca adlar Türkçede yerleşmiş biçimlere göre yazılır.
Örnek: Kyoto, Hayashi, Masao Mori, Hiroşima, vb.
Yabancı Özel Adların
Yazılışı
TÜR 101 TÜRK DİLİ 5210. HAFTA
TÜR 101 TÜRK DİLİ 5310. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 54
Yanlış Yazım Doğru Yazım
aferim aferin
altyazı alt yazı
Ankara’lı Ankaralı
anfi amfi
antreman antrenman
arasıra ara sıra
asvalt asfalt
aşcı aşçı
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 55
Yanlış Yazım Doğru Yazım
ardarda art arda
birarada bir arada
bir çok birçok
bir kaç birkaç
bir takım birtakım
birşey bir şey
buda bu da
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 56
Yanlış Yazım Doğru Yazım
burda burada(orada, şurada)
bu gün bugün
camii cami
çevrimiçi çevrim içi
çevrimdışı çevrim dışı
dilbilim/dilbilimi dil bilimi
dilbilgisi dil bilgisi
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 57
Yanlış Yazım Doğru Yazım
dinazor dinozor
direk direkt
döküman doküman
ebatlar Ebat(ebat zaten çoğuldur, tekili: ölçü
eksoz, egzost egzoz
entellektüel entelektüel
eşortman eşofman
eşşek eşek
eylence eğlence
felan falan
farketmek fark etmek
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 58
Yanlış Yazım Doğru Yazım
gardolap gardırop
gurup grup
hala hâlâ
halikar/halukar hâlükâr
harfiyat hafriyat
hem fikir hemfikir
herbiri her biri
hergün her gün
herhangibir/ her hangi bir herhangi bir
herkez herkes
herşey her şey
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 59
Yanlış Yazım Doğru Yazım
hiç bir hiçbir
hiçkimse hiç kimse
hükümet hükûmet
ilkönce ilk önce
idda iddia
inkilap inkılap
insiyatif inisiyatif
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 60
Yanlış Yazım Doğru Yazım
itibariyle itibarıyla
kar kâr
kat etmek katetmek
labaratuvar laboratuvar
malesef maalesef
mal etmek mâletmek/mâlolmak
makine makine
menejer/ menecer menajer
mentalite mantalite
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 61
Yanlış Yazım Doğru Yazım
mevzusu mevzuu
metod metot
meyva meyve
muhattap muhatap
müsade müsaade
mütevazi mütevazı
nüfüs/ nufus nüfus (nüfuz farklıdır!)
pardesü pardösü
pekçok pek çok
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 62
Yanlış Yazım Doğru Yazım
peşisıra peşi sıra
orjinal orijinal
ritm ritim
rütuş rötuş
sandöviç sandviç
sarmısak sarımsak
suç üstü suçüstü
süpriz sürpriz
şartel şalter
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 63
Yanlış Yazım Doğru Yazım
şarz şarj (etmek)
şöför şoför
tabi tabii
TBMM’ne TBMM’ye
tekrardan tekrar, yeniden
tenefüs teneffüs
terketmek terk etmek
Türkçe’de Türkçede (dil adlarında kesme işareti
kullanılamaz
10. HAFTA
Sıkça Yanlış Yazılan
Kelimeler
TÜR 101 TÜRK DİLİ 64
Yanlış Yazım Doğru Yazım
ve ya veya
vucüt vücut
yalnış yanlış
yanısıra yanı sıra
yanlız yalnız
yanyana yan yana
yayınlamak yayımlamak
zıttı zıddı
10. HAFTA
NOT: Arapçadan geçen bazı sözcüklerde ikili biçimler
kullanılır: camii ve camisi, sanayii ve sanayisi, bayii
ve bayisi, mevzuu ve mevzusu vb.
Rekabet Halindeki
Yazımlar
TÜR 101 TÜRK DİLİ 65
Yanlış Yazım Doğru Yazım
ünvan unvan
kampus kampüs
sada seda
Hıristiyan Hristiyan
10. HAFTA
Babacan, Mahmut (2007). Yazılı ve Sözlü Anlatım.
İstanbul: 3F Yay.
Demir, Nurettin – Yılmaz, Emine (2009). Türk Dili Yazılı
ve Sözlü Anlatım. 1. Basım. Ankara: Nobel Yay.
Karaağaç, Günay – Yavuzer, Hayati(2011).
Yükseköğretimde Türk Dili ve Komposizyon. 1. Basım.
Ankara: Okutman Yay.
10. HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 66
Başvuru Kaynakları
Sarı, Mehmet (2011). Fakülte ve Yüksekokullar İçin Türk Dili
Ders Kitabı. Gen. 2. Basım. Ankara: Okutman Yay.
Temur, Nezir (2009). «Yazım Kuralları». Üniversiteler İçin
Türk Dili El Kitabı. Ed. Mustafa Durmuş. 1. Basım. Ankara:
Grafiker Yay. 237-246.
Yeniçeri, Hüseyin (2008). «Yazım Kuralları». Üniversiteler
İçin Dil ve Anlatım. Ed. Serdar Odacı. 1. Basım. Konya:
Tablet Yay. 63-100.
10. HAFTA TÜR 101 TÜRK DİLİ 67
Başvuru Kaynakları