tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc vÀ Ý nghĨa trong...

17
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN PHẠM THU HÀ TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG ĐỔI MỚI CĂN BẢN TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI - 2015

Upload: others

Post on 30-Aug-2019

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

PHẠM THU HÀ

TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ

Ý NGHĨA TRONG ĐỔI MỚI CĂN BẢN TOÀN DIỆN

GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH CHÍNH TRỊ HỌC

HÀ NỘI - 2015

Page 2: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

PHẠM THU HÀ

TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ

Ý NGHĨA TRONG ĐỔI MỚI CĂN BẢN TOÀN DIỆN

GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học

MÃ SỐ: 60.31.02.04

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TỐNG ĐỨC THẢO

HÀ NỘI - 2015

Page 3: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................................ 3

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ......................................................... 6

3.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................... 6

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 6

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 6

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn .......................... 6

5.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................... 6

5.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 7

6. Những đóng góp của đề tài ....................................................................... 7

7. Ý nghĩa của luận văn ................................................................................. 7

7.1. Ý nghĩa lý luận ................................................................................... 7

7.2. Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................ 7

8. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 7

Chương 1: MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƢ TƢỞNG HỒ

CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC ......................... Error! Bookmark not defined.

1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về mục tiêu và vai trò của nền giáo dục mới

..................................................................... Error! Bookmark not defined.

1.1.1. Mục tiêu của giáo dục ................... Error! Bookmark not defined.

1.1.2. Vai trò của giáo dục ...................... Error! Bookmark not defined.

1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về tính chất của nền giáo dục mới .......... Error!

Bookmark not defined.

1.2.1. Xây dựng nền giáo dục mang tính nhân dânError! Bookmark not

defined.

1.2.2. Xây dựng nền giáo dục mang tính dân tộcError! Bookmark not

defined.

Page 4: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

1.2.3. Xây dựng nền giáo dục mang tính khoa họcError! Bookmark not

defined.

1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung, phương pháp giáo dục và phát

triển đội ngũ giáo viên ................................. Error! Bookmark not defined.

1.3.1. Nội dung giáo dục toàn diện ......... Error! Bookmark not defined.

1.3.2. Phương pháp giáo dục toàn diện .. Error! Bookmark not defined.

1.3.3. Phát triển đội ngũ giáo viên .......... Error! Bookmark not defined.

Tiểu kết Chương 1 ................................... Error! Bookmark not defined.

Chương 2: Ý NGHĨA TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC ĐỐI

VỚI ĐỔI MỚI CĂN BẢN TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN

NAY .................................................................... Error! Bookmark not defined.

2.1. Yêu cầu của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay

..................................................................... Error! Bookmark not defined.

2.1.1. Nguyên nhân đổi mới .................... Error! Bookmark not defined.

2.1.2. Nội dung đổi mới giáo dục ............ Error! Bookmark not defined.

2.2. Ý nghĩa lý luận của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đối với đổi mới

căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam ........ Error! Bookmark not defined.

2.2.1.. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục là cơ sở lý luận quan trọng để

đổi mới giáo dục thành công. .................. Error! Bookmark not defined.

2.2.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục tạo cơ sở xây dựng triết lý giáo

dục Hồ Chí Minh nói riêng và triết lý giáo dục Việt Nam thời đại Hồ Chí

Minh nói chung ....................................... Error! Bookmark not defined.

2.3. Ý nghĩa thực tiễn của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đối với đổi

mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nayError! Bookmark not

defined.

2.3.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đã chỉ đạo nhân dân ta xây

dựng thành công nền giáo dục mới ......... Error! Bookmark not defined.

Page 5: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

2.3.2. Nâng cao nhận thức về mục tiêu và vai trò của giáo dục đối với sự

phát triển đất nước theo hướng bền vữngError! Bookmark not

defined.

2.3.3. Đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giáo dục nhằm phát

triển toàn diện con người ........................ Error! Bookmark not defined.

2.3.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục

nhằm đáp ứng quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục ........ Error!

Bookmark not defined.

Tiểu kết Chương 2 ................................... Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 8

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những đánh giá cả tổ chức UNESCO khi tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí

Minh là nhà văn hóa kiệt xuất, có một khía cạnh rất đáng quan tâm đó là sự đóng

góp quan trọng trong lĩnh vực giáo dục. Hồ Chí Minh là số ít trong các lãnh tụ trên

thế giới quan tâm đến giáo dục từ khi bắt đầu bước chân vào con đường hoạt động

cách mạng, thể hiện một cách nhất quán, xuyên suốt đến tận cuối đời. Di sản Hồ

Chí Minh về giáo dục, góp phần đưa sự nghiệp cách mạng, kháng chiến và bước

đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc đến thắng lợi, và đang tiếp tục soi sáng

sự nghiệp đổi mới giáo dục của chúng ta ngày nay.

Trong những năm qua, Đảng ta đã nêu ra một loạt quan điểm về giáo dục,

phù hợp với yêu cầu và đường lối đổi mới kinh tế xã hội của Đảng. Đại hội lần thứ

VII của Đảng khẳng định: “Khoa học và công nghệ cùng với giáo dục đào tạo là

quốc sách hàng đầu để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao trình độ quản lý của nhà

nước và năng lực lãnh đạo của Đảng” [12, tr.187]. Sau đó Đảng ta đã xây dựng sứ

mạng của giáo dục là “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Về

đầu tư, Đảng coi “đầu tư cho giáo dục là loại đầu tư cơ bản, đầu tư cho phát triển,

Page 6: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

2

tạo động lực và đòn bẩy thúc đẩy toàn bộ nền kinh tế - xã hội” [13, tr.380]. Nhưng

nhìn lại, những quan điểm đúng đắn đó chưa được cụ thể hóa và quán triệt đầy đủ

trong hành động. Vì vậy giáo dục chưa thực sự có chuyển biến: chất lượng giáo dục

kém, công tác quản lý giáo dục còn nhiều bất cập, cơ chế, chính sách cho giáo dục

còn chậm đổi mới... Tình trạng yếu kém, lạc hậu về giáo dục đang là nỗi bức xúc

của xã hội và là nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự yếu kém, lạc hậu trong phát triển

kinh tế nói chung do chưa đáp ứng được yêu cầu tạo ra nguồn nhân lực chất lượng

cao để tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đặc biệt đặt giáo dục

trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, giữa một thế giới đầy

biến động, nhiều cơ hội và thách thức, dân tộc Việt Nam đang đối mặt với những

yêu cầu gay gắt về kinh tế, văn hóa, khoa học, công nghệ, quốc phòng, an ninh... Vì

vậy sứ mạng và mục tiêu của giáo dục Việt Nam trong 10, 15 năm tới là gì? Tất

nhiên phải tiếp thu, kế thừa những giá trị đã có nhưng vẫn rất cần nghiên cứu, bổ

sung để có một xác định cụ thể, đầy đủ, phù hợp với hoàn cảnh mới, yêu cầu mới.

Xuất phát từ tình hình trên, ngày 04 tháng 11 năm 2013, Nghị quyết số 29-

NQ/TW của Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới

căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại

hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập

quốc tế được ban hành. Nghị quyết đã nêu ra thành tựu cũng như hạn chế và nguyên

nhân của việc thực hiện nghị quyết Trung ương II khóa VIII và các chủ trương của

Đảng, Nhà nước về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kì

công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Từ đó đưa ra quan điểm chỉ đạo định hướng đổi mới

căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào

tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo

đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện đảm bảo thực

hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động

quản trị của các cơ sở giáo dục, đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng,

xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học”. Với mục

tiêu tổng quát là: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo

Page 7: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

3

dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và

nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người toàn diện và phát huy tốt nhất

tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân, yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng

bào, sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực

nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn

với xây dựng xã hội học tập; đảm bảo các điều kiện nâng cao chất lượng, chuẩn

hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và

đào tạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến

năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”.

Công cuộc đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục không thể thành công nếu

thiếu nghiên cứu thấu đáo và có hệ thống cả về cơ sở lý luận khoa học và cơ sở thực

tiễn, thiếu sự chỉ đạo nhất quán. Cơ sở lý luận đúng đắn sẽ định hướng cho hoạt

động giáo dục tránh khỏi tình trạng mò mẫm, tự phát. Cơ sở lý luận càng đúng đắn,

phù hợp thì càng có ý nghĩa to lớn làm cơ sở khoa học để xác định đường lối, chiến

lược giáo dục cũng như các nội dung cụ thể, càng định hướng cho hoạt động giáo

dục một cách đúng đắn và hiệu quả. Theo tôi, Nghị quyết số 29-NQ/TW cơ bản là

sự vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong tình hình mới. Bởi

vậy, trong lúc Đảng, Nhà nước ta, nhân dân ta đang nỗ lực thực hiện Nghị quyết

Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, thì việc trở lại với

những luận điểm cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục là việc làm không

chỉ có ý nghĩa trong việc hưởng ứng phong trào “Học tập và làm theo tấm gương

đạo đức Hồ Chí Minh” mà còn có ý nghĩa tạo cơ sở lý luận cho công cuộc đổi mới

giáo dục Việt Nam hiện nay. Tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng Hồ Chí

Minh về giáo dục nói riêng luôn là cơ sở lý luận vững chắc để Đảng, Nhà nước ta,

nhân dân ta tiến hành hiện thực hóa những mục tiêu cách mạng nước nhà. Đổi mới

toàn diện, căn bản giáo dục nước ta hiện nay, việc bám sát, vận dụng sáng tạo

những tư tưởng cốt lõi về giáo dục của Người là một nguyên tắc. Với những lý do

trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục và ý nghĩa

Page 8: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

4

trong đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay” làm luận văn

Thạc sỹ chuyên ngành Chính trị học.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Để thấy được ý nghĩa của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong công

cuộc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam thì trước hết ta cần tìm hiểu

những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục. Tư tưởng Hồ Chí

Minh về giáo dục là một bộ phận quan trọng trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh,

có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này dưới nhiều góc độ khác nhau. Bởi

vậy, các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài có thể phân loại như sau:

- Các công trình nghiên cứu toàn diện về tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục

Người khởi đầu cho việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục phải

kể đến GS. Nguyễn Lân với cuốn sách “Hồ Chủ tịch - Nhà giáo dục vĩ đại”. Tác

phẩm nghiên cứu những luận điểm lớn, ý kiến lớn của Hồ Chí Minh về giáo dục

trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Sau này có một số cuốn sách như: “Hồ Chí Minh với ngành giáo dục” của

Nguyễn Vũ (tuyển chọn), “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục” của Lê Văn Yên

(chủ biên), “Hồ Chí Minh với công tác giáo dục trong nhà trường” của Nhà xuất

bản Lao động… Các cuốn sách này trích dẫn các bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh

về giáo dục và tập hợp các bài nghiên cứu khá sâu sắc về tư tưởng Hồ Chí Minh về

giáo dục: nguồn gốc hình thành, mục đích, nội dung, phương pháp giáo dục của tư

tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, giáo dục thanh niên, bồi dưỡng chăm lo thế hệ

cách mạng cho đời sau.

Gần đây có một số công trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục

và sự vận dụng vào phát triển giáo dục - đào tạo như: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về

giáo dục và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới”

của TS. Nguyễn Văn Chung. Cuốn sách phân tích toàn diện về tư tưởng Hồ Chí

Minh về giáo dục với cách tiếp cận khá mới mẻ. Tác giả trình bày từ nguồn gốc,

quá trình hình thành và phát triển, nội dung cơ bản và sự vận dụng, phát triển tư

tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong tình hình mới. Còn có cuốn “Tư tưởng Hồ

Page 9: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

5

Chí Minh vể giáo dục và vận dụng vào đào tạo đại học hiện nay” của TS. Hoàng

Anh (chủ biên). Nội dung cuốn sách trình bày nguồn gốc, quá trình hình thành và

phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục theo từng thời kỳ gắn với cuộc đời

hoạt động cách mạng của Người cũng như đất nước. Cuốn sách phân tích tương đối

toàn diện, có hệ thống nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và nêu bật tầm

quan trọng của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục vào nâng cao chất

lượng đào tạo đại học hiện nay. Từ việc phân tích một số vấn đề trong công tác đào

tạo đại học hiện nay như chất lượng sinh viên, đội ngũ giảng viên, nội dung, chương

trình đào tạo, phương pháp giảng dạy, các tác giả đã đề xuất một số giải pháp vận

dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục vào nâng cao chất lượng đào tạo đại học

hiện nay.

- Các công trình nghiên cứu chuyên khảo về nội dung cơ bản trong tư

tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục

Bên cạnh những công trình nghiên cứu toàn diện về tư tưởng Hồ Chí Minh

về giáo dục thì còn có những cuốn sách đi sâu vào nghiên cứu chuyên sâu về một

vấn đề trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục như: Cuốn “Tư tưởng Hồ Chí Minh

về người thầy và việc xây dựng đội ngũ giảng viên đại học hiện nay” của TS. Ngô

Văn Hà đã trình bày vai trò của người thầy giáo với giáo dục, yêu cầu về phẩm chất

đạo đức và năng lực đối giáo viên trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục từ đó có

những vận dụng vào việc xây dựng đội ngũ giảng biên đại học hiện nay.

Cuốn sách “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên” của TS. Đoàn

Nam Đàn trình bày những vấn đề về nguồn gốc, quá trình hình thành tư tưởng Hồ

Chí Minh về giáo dục thanh niên, việc vận dụng tư tưởng giáo dục thanh niên của

Người trong điều kiện hiện nay và những biện pháp nhằm phát triển toàn diện, phát

huy năng lực của thanh niên phục vụ hiệu quả sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại

hoá đất nước.

Ngoài ra còn có Báo cáo tổng hợp đề tài “Cơ sở triết học của tư tưởng Hồ

Chí Minh về giáo dục” của GS.VS. Phạm Minh Hạc. Báo cáo đã trình bày sâu sắc

nội dung và cơ sở triết học của hai vấn đề mang tính cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí

Page 10: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

6

Minh về giáo dục là: học để phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân và luận điểm “ai

cũng được học hành”.

Gần đây, khi giáo dục Việt Nam đứng trước nhiều thách thức mới, khái niệm

“triết lý giáo dục” được đưa ra nghiên cứu, đánh giá, tranh luận rất nhiều. Và một

lần nữa, chúng ta lại quay trở về với tư tưởng Hồ Chí Minh trong đó có “triết lý

giáo dục Hồ Chí Minh”. Đây là một vấn đề mới nên chỉ có một số bài viết đi vào

tìm hiểu triết lý giáo dục Hồ Chí Minh như: “Triết lý giáo dục Hồ Chí Minh” của

Phạm Minh Hạc trong cuốn “Triết lý giáo dục thế giới và Việt Nam”, “Đôi nét về

triết lý giáo dục của Bác” của Nguyễn Thị Hài (Viện Khoa học giáo dục Việt Nam),

“Mấy nét về triết lý giáo dục trong tư tưởng Hồ Chí Minh” của GS. Phạm Xuân

Nam, “Từ một số ý kiến của Hồ Chí Minh về giáo dục, từ triết lý giáo dục của thời

đại, suy nghĩ về giáo dục Việt Nam hiện nay” của PGS. Lê Khánh Bằng, “Triết lý

giáo dục Hồ Chí Minh” của GS. Song Thành. Các bài viết này nhìn chung đã bước

đầu nghiên cứu mang tính chất khái lược, định hướng và đề xuất nghiên cứu về nội

dung của triết lý giáo dục Hồ Chí Minh.

Như vậy cho đến nay có khá nhiều công trình nghiên cứu về toàn diện cũng

như chuyên khảo nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục tuy nhiên theo tinh

thần của Nghị quyết số 29-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 8 thì chưa có công trình

nào nghiên cứu về vấn đề giá trị cốt lõi, ý nghĩa của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo

dục để công cuộc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục có thể vận dụng và phát triển.

Bản luận văn này hy vọng góp một phần nhỏ bé vào việc tạo cơ sở lý luận định

hướng xây dựng triết lý giáo dục Việt Nam trong thời đại mới.

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

3.1. Mục đích nghiên cứu

Làm rõ những giá trị cốt lõi trong tư tưởng giáo dục của Hồ Chí Minh và ý

nghĩa trong công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ sau:

- Làm rõ những nội dung cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục.

Page 11: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

7

- Rút ra ý nghĩa lý luận và thực tiễn của những nội dung cốt lõi trong tư

tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đối với đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt

Nam hiện nay.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu dưới góc độ lý luận về những nội dung cốt lõi của tư

tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục từ đó rút ra ý nghĩa trong công cuộc đổi mới giáo

dục hiện nay.

5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn

5.1. Cơ sở lý luận

Luận văn này được thực hiện trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư

tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và

Nhà nước ta về giáo dục.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

- Đề tài nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện

chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.

- Sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp lịch sử - logic,

phương pháp phân tích - tổng hợp, phương pháp so sánh… để hoàn thành mục tiêu và

nhiệm vụ nghiên cứu.

6. Những đóng góp của đề tài

- Khẳng định lại những nội dung cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo

dục.

- Góp phần hình thành nên hệ thống những luận điểm của triết lý giáo dục

Hồ Chí Minh.

- Góp phần xây dựng cơ sở lý luận cho đổi mới căn bản toàn diện giáo dục

Việt Nam hiện nay.

7. Ý nghĩa của luận văn

7.1. Ý nghĩa lý luận

- Góp phần làm sáng tỏ thêm tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và ý nghĩa

trong đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam.

Page 12: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

8

- Góp phần tạo cơ sở lý luận để xây dựng triết lý giáo dục cho Việt Nam

trong thời đại Hồ Chí Minh.

7.2. Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng

dạy những vấn đề lý luận liên quan thuộc chuyên ngành Tư tưởng Hồ Chí Minh.

8. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của

luận văn gồm 2 chương và 6 tiết:

Page 13: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

9

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hoàng Anh (2013), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và vận dụng vào đào tạo

đại học hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội

2. Ban tuyên giáo trung ương (2011), Tài liệu học tập các văn kiện Đại hội đại biểu

toàn quốc lần thứ XI của Đảng, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

3. Ban tuyên giáo Trung ương - Tổng cục dạy nghề - Viện nghiên cứu phát triển

phương Đông (2012), Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo Việt Nam,

Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

4. Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Đắc Hưng (2004), Giáo dục Việt Nam hướng tới tương

lai vấn đề và giải pháp, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

5. Đặng Quốc Bảo (2008), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, Nxb. Giáo dục, Hà

Nội.

6. Lê Khánh Bằng (chủ biên) (1980), Hồ chủ tịch với việc giáo dục con người mới

Việt Nam, Trường Đại học Sư phạm I Hà Nội, Hà Nội.

7. Nguyễn Văn Chung (2010), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và sự vận dụng

của Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới, Nxb. Quân đội nhân dân,

Hà Nội.

8. Vũ Đình Cự (chủ biên) (1990), Giáo dục Việt Nam hướng tới thế kỷ XXI, Nxb.

Chính trị quốc gia, Hà Nội.

9. Đoàn Nam Đàn (2002), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, Nxb.

Chính trị quốc gia, Hà Nội.

10. Đảng bộ Bộ giáo dục và đào tạo (2013), Kỷ yếu Hội thi thuyết trình tư tưởng Hồ

Chí Minh về đạo đức công vụ, Hà Nội.

11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2013), Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về

đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, Hà Nội.

12. Đảng Cộng sản Việt Nam (2007): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 51, Nxb. Chính

trị quốc gia, Hà Nội.

Page 14: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

10

13. Đảng Cộng sản Việt Nam (2007): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 52, Nxb. Chính

trị quốc gia, Hà Nội.

14. Phạm Thị Hoàng Điệp (2010), Hồ Chí Minh với sự nghiệp giáo dục ở miền Bắc

những năm 1954-1969, Luận văn thạc sỹ lịch sử, Đại học Khoa học xã hội và Nhân

văn, Hà Nội.

15. Phạm Văn Đồng (1998), Những nhận thức cơ bản về tư tưởng Hồ Chí Minh.

Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

16. Trần Khánh Đức (2010), Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ

XXI, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.

17. Phạm Gia Đức, Phạm Quang Định, Đặng Văn Lâm (2003), Giáo dục, rèn luyện

thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam,

Nxb. Quân đội, Hà Nội.

18. Vũ Văn Gầu (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh với sự nghiệp phát triển giáo dục,

Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

19. Võ Nguyên Giáp (chủ biên) (1997), Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách

mạng Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

20. Ngô Văn Hà (2013), Tư tưởng Hồ Chí Minh về người thầy và việc xây dựng đội

ngũ giảng viên đại học hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội

21. Phạm Minh Hạc - Trần Kiều - Đặng Bá Lãm - Nghiêm Đình Vỳ (chủ biên)

(2002), Giáo dục thế giới đi vào thế kỷ XXI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

22. Phạm Minh Hạc - Phan Văn Kha (chủ biên) (2013), Bàn về triết lý giáo dục Việt

Nam, Nxb. Đại học sư phạm, Hà Nội.

23. Phạm Minh Hạc (1990), Giáo dục Việt Nam trước ngưỡng cửa thế kỷ XXI, Nxb.

Chính trị quốc gia, Hà Nội.

24. Phạm Minh Hạc (1996), Mười năm đổi mới giáo dục, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.

25. Phạm Minh Hạc (2013), Triết lý giáo dục Thế giới và Việt Nam, Nxb. Chính trị

quốc gia, Hà Nội.

Page 15: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

11

26. Phạm Minh Hạc (Chủ nhiệm) (2003), Báo cáo tổng hợp đề tài: “Cơ sở triết học

của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục”, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Hà

Nội.

27. Phạm Minh Hạc (2010), Một số vấn đề giáo dục Việt Nam đầu thế kỷ XXI, Nxb.

Giáo dục Việt Nam, Hà Nội.

28. Phạm Minh Hạc (chủ biên) (2001), Về phát triển toàn diện con người thời kỳ

công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb. Chình trị quốc gia, Hà Nội.

29. Bùi Minh Hiền (2005), Lịch sử giáo dục Việt Nam, Nxb. Đại học Sư phạm, Hà

Nội.

30. Vũ Đình Hòe (1946), Một nền giáo dục bình dân, Nxb. Đại La, Hà Nội.

31. Lương Vị Hùng – Khổng Khang Hoa (2008), Triết học giáo dục hiện đại, Nxb.

Chính trị quốc gia, Hà Nội.

32. Phan Văn Kha (2006), Phát triển giáo dục trong nền kinh tế thị trường định

hướng xã hội chủ nghĩa, Tạp chí Giáo dục, số 14, Hà Nội.

33. Đặng Bá Lãm, Nguyễn Quang Thái, Phạm Tất Dong (1998), Những vấn đề về

chiến lược phát triển giáo dục trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb.

Giáo dục, Hà Nội.

34. Đặng Bá Lãm (2003), Giáo dục Việt Nam những thập niên đầu thế kỷ XXI:

chiến lược phát triển, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.

35. Nguyễn Lân (1990), Hồ Chủ tịch - nhà giáo dục vĩ đại, Nxb. Khoa học và xã

hội Hà Nội.

36. Phan Ngọc Liên (2007), Hồ Chí Minh về giáo dục, Nxb. Từ điển Bách khoa, Hà

Nội.

37. PGS. Hoàng Linh (2009), Có một giáo dục học Hồ Chí Minh, Kỷ yếu hội thảo

liên khoa, Học viện Chính trị, Hà Nội.

38. Nguyễn Thế Long (2006), Đổi mới tư duy, phát triển giáo dục Việt Nam trong

kinh tế thị trường, Nxb. Lao động, Hà Nội.

39. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

40. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

Page 16: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

12

41. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

42. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 4, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

43. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 5, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

44. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 6, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

45. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

46. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 8, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

47. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 9, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

48. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 10, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

49. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 11, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

50. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

51. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

52. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 14, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

53. Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, Tập 15, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

54. Hồ Chí Minh (1990): Về vấn đề giáo dục, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

55. Đỗ Mười (1996), Phát triển giáo dục - đào tạo phục vụ đắc lực sự nghiệp công

nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.

56. Phạm Nguyên Phương (2007), Hồ Chí Minh với sự nghiệp giáo dục kháng chiến

kiến quốc 1945-1954, Luận văn thạc sỹ khoa học lịch sử, Đại học Khoa học xã hội

và Nhân văn Hà Nội, Hà Nội.

57. Nguyễn Anh Quốc (2004), Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, Luận

án tiến sỹ triết học, Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội, Hà Nội.

58. Viên Chấn Quốc (2001), Luận về cải cách giáo dục, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.

59. Lê Văn Tích, Nguyễn Thị Kim Dung, Trần Thị Thuần (2008), Hồ Chí Minh về

giáo dục và đào tạo, Nxb. Lao động, Hà Nội.

60. Vương Kiêm Toàn (1986), Chủ tịch Hồ Chí Minh với sự nghiệp chống nạn thất

học và nâng cao dân trí, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.

61. Trần Quốc Toản (chủ biên) (2012): Phát triển giáo dục trong điều kiện kinh tế

thị trường và hội nhập quốc tế, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

Page 17: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC VÀ Ý NGHĨA TRONG …repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/8877/1/02050003847.pdf · tƢ tƢỞng hỒ chÍ minh vỀ giÁo dỤc

13

62. Hoàng Tụy (2005), Cải cách và chấn hưng giáo dục, Nxb. Tổng hợp Tp. Hồ

Chí Minh.

63. Thái Duy Tuyên (chủ biên) (2003), Cơ sở triết học của tư tưởng Hồ Chí Minh

về giáo dục, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, B2001-49-16

64. Thái Duy Tuyên (2010), Triết học giáo dục và vấn đề chấn hưng giáo dục trong

chủ thuyết phát triển của Việt Nam, Bài giảng tại lớp đào tạo cán bộ khoa học trẻ

của Hội đồng lý luận Trung ương, Hà Nội.

65. Thái Duy Tuyên (T3/2003), Tìm hiểu triết học giáo dục Việt Nam, Tạp chí giáo

dục, số 54, Hà Nội.

66. Hoàng Thị Tuyết Thanh (2010), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và vận

dụng vào xây dựng xã hội học tập ở nước ta trong giai đoạn hiện nay, Luận văn

thạc sỹ triết học, Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội.

67. Song Thành (2005), Hồ Chí Minh nhà tư tưởng lỗi lạc, Nxb. Chính trị quốc gia,

Hà Nội.

68. Nguyễn Vũ (tuyển chọn) (2009), Hồ Chí Minh với ngành giáo dục, Nxb. Thanh

niên, Hà Nội.

69. Nghiêm Đình Vỳ (2008), Hồ Chí Minh về giáo dục - toàn thư, Nxb. Từ điển

Bách khoa, Hà Nội.

70. Nguyễn Như Ý - Nguyễn Thị Tình (chủ biên) (2006), Bác Hồ với giáo dục,

Nxb. Giáo dục, Hà Nội.

71. Lê Văn Yên (chủ biên) (2006), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, Nxb. Lao

động, Hà Nội.