tablo ve grafİk tÜrlerİ
DESCRIPTION
TABLO VE GRAFİK TÜRLERİ. Yrd Doç Dr Kadriye AVCI. Katılımcıların tablo, grafik ve şekil kullanımlarını geliştirmek. İçerik. Tablolar, grafikler ve şekillerin kullanım alanları Tanımlayıcı epidemiyolojide kullanım Zaman Yer Kişi Klinik özellikler Analitik epidemiyolojide kullanım - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
TABLO VE GRAFİK TÜRLERİ
Yrd Doç Dr Kadriye AVCI
• Katılımcıların tablo, grafik ve şekil
kullanımlarını geliştirmek
İçerik• Tablolar, grafikler ve şekillerin kullanım alanları• Tanımlayıcı epidemiyolojide kullanım
– Zaman– Yer– Kişi– Klinik özellikler
• Analitik epidemiyolojide kullanım– Karşılaştırma
• Tablolar grafikler ve şekillerin tasarlanması
Tablolar, Grafikler ve Şekiller Ne Zaman Kullanılır?
Veriyi analiz etme Veriyi Sunma• Organize etme
• Özetleme
• Araştırma
Eğilimler
İlişkiler
Hatalar
• Formatlar (Grafik, tablo, şekil vs.)
• Sunu tipi
Sayfa
Poster
Ekran
Sayfa x Ekran
Sayfa Ekran
• Sınırsız zaman • Zaman < 1 dak.
• Tekrar • Tekrar yok
• Ayrıntılar
• Beyaz, gri ve siyah
• Daha az detay
• Renkli
Tablolar, grafikler ve şekiller• Kendini açıklamalı
• Sade olmalı
• Ne, kim, nerede, ne zaman sorularının cevabını içeren
başlığı olmalı
• Başlık önünde numara olmalı
• Kısaltmalar ve semboller tanımlanmalı
• Ölçekler ve birimler verilmeli
• İşleme alınmayan veri varsa dipnot şeklinde
belirtilmeli
• Kaynak referans gösterilmeli
Tanımlayıcı Epidemiyolojide Tablolar, Grafikler ve Şekillerin
Kullanımı
•Zaman•Yer•Kişi•Klinik özellikler
Zaman
Örnek: Salgın eğrisiFigure 1. Reported cases of campylobacteriosis (n=45) in Svolvær, Norway, by
date of onset J anuary and February 1997.
10 = 1 primary case
= 1 secondary household case
5
22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
J anuary February
1 primer vaka
1 ikincil hane halkı vakası
Ocak Şubat
Şekil 1. Bildirilen kampilobakterioz vakaları (n=45), Svolvær, Norveç, başlangıç tarihlerine göre Ocak ve Şubat 1997
Salgın eğrisi Histogram
– Sayıyla orantısal alan
– Sütunlar arasında boşluk yok
• X-ekseni = zaman
– Salgından önce başlar sonra devam eder
– Zaman aralığı < 1/4 kuluçka dönemi
• Y-ekseni = vaka sayısı
– Genellikle bir kare = bir vaka
• Excel’de yapmak kolay
Aritmetik ölçekli çizgi grafik Figure 2. Incidence rate of gonorrhoea and syphilis in Norway, 1975-1999
0
100
200
300
400
1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999Year
Gonorrhoea
Syphilis
Cases per 100,000
Source: Folkehelsa
Şekil 2. Norveç’te gonore ve sifilis insidansı, 1975-1999
100.000’de vaka sayısı
Gonore
Sifilis
Kaynak: Yıl
Aritmetik ölçekli çizgi grafik
• Zaman serisi için kullanılır
• Gerçek değişiklikleri büyüklüklerine göre gösterir
• X-ekseni = zaman
• Y-ekseni = vaka sayısı– 0’dan başlayın
Grafiklerde...hatırlayın!
• Eksenler, ölçekler için etiketler
• Ölçek bölme, uygun ölçek
• Başlıkta ölçüm birimleri
• 3 boyut yok
YER
Nokta harita
8
67
12
34
5
910
Şekil 1. İkamet yerine göre 1998’de Dublin’de meningokokal hastalık vakaları
1 nokta = 1 vaka
Alan haritası
8
67
12
34
5
910
Şekil 3. Dublin’de 1998’de ikamet yerine göre meningokokal hastalıkların insidansı (100.000’de)
Tek değişkenli(marjinal) tablo
Table 4. Cases of meningococcal
disease in Dublin 1998 by area of
residence
Area
n %
1 2 5
2 1 3
3 2 5
4 2 5
5 8 22
6 7 19
7 10 27
8 2 5
9 2 5
10 1 3
Total 37 100
Cases
Tablo 4. İkamet yerine göre 1998’de Dublin’de meningokokal hastalık vakaları
Alan Vaka
KİŞİ
Örn. İki değişkenlitablo
Table 1. Cases of Salmonella
Typhimurium-infection by age-group and sex,
Herøy, Norway, 1999
Age group Total
(years) Male Female
0 - 9 7 5 12
10 - 19 5 5 10
20 - 29 5 5 10
30 - 39 1 4 5
40 - 49 2 3 5
50 - 59 0 3 3
60 - 69 2 1 3
70 - 2 4 6
Total 24 30 54
Sex
Tablo 1. Yaş grubu ve cinsiyete göre Salmonella Typhimurium infeksiyonu vakaları, Heroy, Norveç, 1999
Yaş grubu
(yıl)
Cinsiyet
Erkek Kadın
Çubuk Grafik-1Figure 1. Cases of S Typhimurium-infection by age-group and sex, Herøy, Norway, 1999
0
2
4
6
8
0 - 9 10 - 19 20 - 29 30 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70 -
Age-group
Male
Female
Number of cases
Şekil 1. Yaş grubu ve cinsiyete göre S Typhimurium infeksiyonu vakaları, Heroy, Norveç, 1999
Vaka sayısı Erkek
Kadın
Yaş grubu
Çubuk Grafik-2Figure 1. Cases of S Typhimurium-infection by age-group and sex, Herøy, Norway, 1999
0 2 4 6 8 10 12 14
0 - 9
10 - 19
20 - 29
30 - 39
40 - 49
50 - 59
60 - 69
70 -
Age-group
Number of cases
Male
Female
Yaş grubu
Erkek
Kadın
Vaka sayısı
Şekil 1. Yaş grubu ve cinsiyete göre S Typhimurium infeksiyonu vakaları, Heroy, Norveç, 1999
Çubuk grafik-3Figure 1. Cases of S Typhimurium-infection by age-group and sex, Herøy, Norway, 1999
0 %
20 %
40 %
60 %
80 %
100 %
0 - 9 10 - 19 20 - 29 30 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70 -
Age-group
Male FemaleProportional distribution by sex
Şekil 1. Yaş grubu ve cinsiyete göre S Typhimurium infeksiyonu vakaları, Heroy, Norveç, 1999
Cinsiyete göre orantısal dağılım
Yaş grubu
Erkek Kadın
Çubuk grafikler
• Sıra
– Doğal
– Azalan veya artan
• Dikey veya yatay
• Çubukların eni aynı
• Uzunluk = sıklık
• Çubukların ve grupların arasında boşluk var grupların kendi içinde değil
Pasta grafikFigure 4. Cases of S Typhimurium-infection by age-group, Herøy, Norway, 1999.
21 %
19 %
19 %
9 %
9 %
6 %
6 %
11 % 0 - 9
10 - 19
20 - 29
30 - 39
40 - 49
50 - 59
60 - 69
70 -
Şekil 4. Yaş gruplarına göre S Typhimurium enfeksiyonu vakaları (%), Heroy, Norveç, 1999
Klinik Özellikler
TabloTable 5. Clinical symptoms among 54 patients with S
Typhimurium-infection, Oslo, Norway, May 1998
Symptoms
n %
Diarrhoea 54 100
Fever 35 65
Headache 12 22
J oint pain 4 7
Muscle pain 4 7
Cases
Tablo 5. S Typhimurium infeksiyonu olan 54 hasta arasında klinik semptomlar, Oslo, Norveç, Mayıs 1998
Semptom Vakalar
Diyare
Ateş
Baş ağrısı
Eklem ağrısı
Kas ağrısı
Analitik Epidemiyolojide Tablo, Grafik ve Şekillerin Kullanımı
Karşılaştırma
Kohort çalışması için 2x2 tablo
Table 5. Association between fish consumption and
gastrointestinal illness among customers at Uncle Mike's Fish &
Chips, Cambridge, October 1 2000
Ill Well Total Attack rate
Ate fish 42 16 58 0.72
Did not eat fish 5 59 64 0.078
Relative risk: 9.3 (95% confidence interval 3.9 - 22)
Tablo 5. Mike Amca Balık & Patates Restoranındaki
müşteriler arasında balık tüketimi ve gastrointestinal
hastalık arasındaki ilişki, Cambridge, 1 Ekim 2000
Balık yiyen
Balık yemeyen
Hastalanan İyi Toplam Atak hızı
Relatif risk: 9.2 (%95 güven aralığı 3.9-22)
Vaka kontrol çalışması için 2x2 tabloTable 6. Association between fish consumption and
gastrointestinal illness among customers at Uncle Mike's Fish &
Chips, Cambridge, October 1 2000
Cases Controls Total
Ate fish 34 20 54
Did not eat fish 8 62 70
Total 42 82 124
Odds ratio: 13 (95% confidence interval 5.3 - 33)
Tablo 6. Mike Amca Balık & Patates Restoranındaki müşteriler arasında balık tüketimi ve gastrointestinal hastalık arasındaki ilişki, Cambridge, 1 Ekim 2000
Balık yiyen
Balık yemeyen
Vaka Kontrol
Odds Ratio (OR): 13 (%95 güven aralığı 5.3.-33)
Bir vaka kontrol çalışması tablosuTable 5. Association between exposures and campylobacteriosis in case-control
study, Oslo, Norway, 1998. Univariate, matched analysis.
Exposure Cases Controls Odds 95% conf.
ratio interval
Eaten at pizza restaurant 9/37 12/70 1.8 0.62 - 5.0
Eaten at party 10/36 9/74 3.2 0.97 - 11
Eaten foods from deli 23/37 42/74 1.2 0.56 - 2.7
Eaten unpeeled fruits 19/37 54/74 0.27 0.10 - 0.78
Close contact with a case 7/35 2/72 13 1.5 - 110
Drank >4 glas of water per day 21/37 33/74 1.7 0.73 - 3.9
Customer of water company B 27/37 33/74 4.0 1.3 - 7.3
Tablo 5. Vaka kontrol çalışmasında maruziyet ile kampilobakterioz arasındaki ilişki, Oslo, Norveç, 1998. Tek değişkenli, eşleştirilmiş analiz
Maruziyet Vaka Kontrol OR %95 güv. aralığı
Pizza restoranında yiyen
Partide yiyen
Şarküteriden yiyen
Soyulmamış meyve yiyen
Bir vakayla yakın temasta bulunan
Günde >4 bardak su içen
“B” su şirketinin müşterisi
GRAFİK TÜRLERİ
Grafik Türleri
1. Çubuk Grafik
2. Daire Dilimleri Grafiği
3. Histogram
4. Dağılım Poligonu
5. Kutu ve Çizgi Grafiği
6. Dal ve Yaprak Grafiği
7. Ortalama Standart Sapma Grafiği
8. Saçılım Grafiği
1. Çubuk Grafik
Çoğunlukla nitelik verilerde kullanılır.
Her bir kategori birbirinden ayrı çubuklarla gösterilir.
Çubukların eni birbirine eşittir ve bitişik değildir.
Yatay eksende incelenen değişkene ilişkin kategoriler dikey eksene
bu kategorilere ilişkin sayı ya da yüzde değerleri konulur.
105Şişman
10050Toplam
2010Hafif Şişman
4020Normal
3015Zayıf
%SayıVücut Ağırlığı
Öğrencilerinin Ağırlıklarına Göre Dağılımı
0
5
10
15
20
25
Zayıf Normal Hafif Şişman Şişman
Öğrencilerin Ağırlıkları
Sayı
2. Daire Dilimleri Grafiği
Nitelik verilerde kullanılan bir grafik yöntemidir.
105Şişman
10050Toplam
2010Hafif Şişman 4020Normal 3015Zayıf
%SayıVücut Ağırlığı
Bu tabloya ait olan daire dilimleri grafiğini çizebilmek için her bir vücut ağırlığına ilişkin yüzdelere karşılık gelen açılar basit orantı
ile hesaplanır. Zayıf için: 108360
100
30
144360100
40Normal
için:
72360100
20Hafif Şişman
için:
144360100
40Şişman için:
derece
derece
derece
derece
Zayıf30%
Normal40%
Hafif Şişman20%
Şişman10%
Öğrencilerinin Ağırlıklarına Göre Dağılımı
3. Histogram
Sürekli değişkenler için kullanılan grafik türüdür.
Çubuklar birbirine bitişik olarak çizilir.
Sayı ya da yüzde kullanmak grafiğin şeklini değiştirmez.
Yatay eksende sınıf değeri dikey eksende sayı ya da yüzde bulunur. (Yatay eksene alt sınır ve üst sınır değerleri de yazılabilir)
Öğrencilerin BoyUzunluklarına Göre Dağılımı
0
5
10
15
20
25
30
35
147-150 151-154 155-158 159-162 163-166 167-170 171-174 175-178 179-182
Boy Uzunlukları (cm)
Fre
kans
Simetrik Dağılım
Öğrencilerin BoyUzunluklarına Göre Dağılımı
0
10
20
30
40
50
60
147-150 151-154 155-158 159-162 163-166 167-170 171-174 175-178
Boy Uzunlukları (cm)
Fre
kans
Sağa Çarpık (Pozitif Çarpık) Dağılım
Sola Çarpık (Negatif Çarpık) Dağılım
Öğrencilerin Boy Uzunluklarına Göre Dağılımı
0
10
20
30
40
50
60
70
147-150 151-154 155-158 159-162 163-166 167-170 171-174 175-178 179-182
Boy Uzunlukları (cm)
Frek
ans
4. Dağılım PoligonuHistogramdaki çubukların en üst orta noktalarının çizgilerle
birleştirilmesiyle elde edilir.
Öğrencilerin Boy Uzunlıklarına Göre Dağılımı
0
5
10
15
20
25
30
35
147-150 151-154 155-158 159-162 163-166 167-170 171-174 175-178 179-182
Boy Uzunlukları
Fre
kans
1981 Yılında Türkiye'de Bildirilen Kızamık Vakalarının Aylara Göre Dağılımı
0
750
1500
2250
3000
3750
4500
5250
6000
Aylar
Bild
irile
n V
aka
Sayı
sı
5. Kutu ve Çizgi Grafiği
Yüzdelikler yardımıyla veriyi özetlemekte kullanılan basit ve çok kullanışlı bir grafik yöntemidir.
Grafikte 25., 50., 75., Yüzdelikler en küçük değer ve en büyük değer bulunmaktadır.
Daha çok dağılım çarpık olduğunda kullanılır.
Dağılımdaki aşırı gözlemlerin varlığı konusunda da bilgi verir.
25.Yüzdelik
Sola Çarpık (Negatif Çarpık) Dağılım
Ortanca
*21 Çok Aşırı Değer
o22 Aşırı Değer
Aşırı değer Olmayan En Büyük Değer
Aşırı değer Olmayan En Küçük Değer
75.Yüzdelik
175
170
165
160
155
150
145
140
Öğr
enci
lerin
Boy
Uzu
nluğ
u (c
m)
Simetrik Dağılım
175
170
165
160
155
150
145
140
Öğ
ren
cile
rin
Bo
y U
zunl
uğu
(c
m)
Ortanca
Aşırı değer Olmayan En Büyük Değer
Aşırı değer Olmayan En Küçük Değer
75.Yüzdelik
25.Yüzdelik
6. Dal ve Yaprak Grafiği
Dal ve yaprak grafik yöntemi veri kümesini özetlemek için çok basit ve kullanışlı bir grafik
yöntemidir.
Bu grafikte hem grafiğin şeklini hem de dağılımdaki gözlem değerlerini görmek olanaklıdır.
Dal ve Yaprak grafiği her sınıfın karşısına doğrudan frekansı yazmak yerine bu aralıktaki değerlerin son
haneleri yazılır.
45 5 6 7 22 3
80 1 2 2 3 4 4 4 135 6 6 7 7 8 8 8 9 9 9
9 9
80 2 2 2 3 4 4 4 36 6 920 4
65-6970-74
60-6455-5950-5445-4940-44
SayıYapraklarDallar
6. Dal ve Yaprak Grafiği
Veriler: 40, 44, 46, 46, 49, 50, 52, 52, 52, 53, 54, 54, 54, 55, 56, 56, 57, 57,
58, 58, 58, 59, 59, 59, 59, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 64, 64,65, 66, 66, 67, 72, 73
7. Ortalama ve Standart Sapma Grafiği
Sürekli değişkenler için kullanılan grafik türüdür.
Dağılım simetrik olduğunda kullanılır.
Grafikte ortalama 1 x (standart sapma değeri) bulunur
Bazen ortalama 2 x (standart sapma değeri) de kullanılabilir.
Ortalama ve Standart Sapma Grafiği
170
160
150
140
Öğr
enci
lerin
Boy
Uzu
nluğ
u (c
m)
(Ort
alam
a
S
. S
apm
a
Ortalama
+ 1 Standart Sapma
- 1 Standart Sapma
Ortalama=158.3
Standart Sapma=9.9
Saçılım (Nokta) Grafiği
Sınıftan Rasgele Seçilen 10 Öğrencinin Boy Uzunluğu Dağılımı
150
155
160
165
170
175
180
185
Öğr
enci
lerin
Boy
Uzu
nluğ
u (c
m)
Tablo Grafik ve Şekillerin Tasarımı
Grafiklerin tasarımı
• Veriyi gösterin
• Gereksiz yazıları kaldırın
• Dikkat çekici öğeleri kaldırın
• Üç boyutlu grafik kullanmayın
• Renklere dikkat edin
0102030405060708090
No.
of
case
s
B C Y W Unknown
Serogroup
Cases of meningococcal disease in Dublin by serogroupGrafik 1. Serogruba göre Dublin’de meningokokal hastalık vakaları
Serogrup
Bilinmeyen
Vak
a sa
yısı
Cases of meningococcal disease in Dublin by serogroup
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
B C Y W Unknown
Serogroup
No.
of
case
s
Grafik 2. Serogruba göre Dublin’de meningokokal hastalık vakaları
Vak
a sa
yısı
Serogrup
Bilinmeyen
Cases of meningococcal disease in Dublin by serogroup
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
B C Y W Unknown
Serogroup
No.
of
case
s
Grafik 3. Serogruba göre Dublin’de meningokokal hastalık vakaları
Serogrup
Vak
a sa
yısı
Bilinmeyen
Cases of meningococcal disease in Dublin by serogroup
0
20
40
60
80
B C Y W Unknown
Serogroup
No.
of
case
s
Grafik 4. Serogruba göre Dublin’de meningokokal hastalık vakaları
Vak
a sa
yısı
Serogrup
Bilinmeyen
Özet• Tablo, grafik ve şekillerin kullanımı İnceleme ve sunum• Sunum Sayfa yada ekran
• Tanımlama– Zaman - çizgi grafikler veya salgın eğrileri– Yer - haritalar veya tablolar– Kişi - tablolar veya çubuk grafikler– Klinik özellikler - tablolar
• Analiz– Karşılaştırma - 2x2 tablolar, diğer tablolar
TEŞEKKÜRLER
Kullanılan her damla mürekkebin bir sebebi olmalı!