.....__ . -- -------

"/,I

ITTRA'PASTORALI(verijoni qasira)

TAL-E.l. MONS MARIO GRECHISQOF TA' G1=tAWDEX

,

FL-OKKAZJONITAL-FESTA TA' MARIJA MTELLG1=tAS-SEMA

2013

Knisja qrib iI-morda

Amoris (gherf tal-lmhabba]. Hekk huwa tefa'dawl gdid fuq iI-misteru tat-tbatija. Kif jiktebil-Papa Frangisku fl-ewwel enclklika tieghu,"Ii temmen ma jfissirx biss Ii thares lejn Gesu,imma jfisser ukoll li tara I-affarijiet kif kienjarahom Gesu, bl-ghajnejn tieghu," (LumenFidei, 18). Ghalhekk, ahna Ii nemmnu, jehtiegukoll li nharsu lejn it-tbatija bl-istess vizjoni likellu l-lmghallern Divin.

Misjuq mill-irnhabba, il-bniedem sofferentijista' jlnghaqad rnas-Salib tal-Feddej u hekk it-tbatija tieghu tkun att ta' mhabba lejn Gesuu lejn il-bnedmin. Tkun tassew grazzja kbirajekk bhal Missierna Pawlu naslu biex nghidu:"Jien nifrah bit-tbatijiet tieghi rninhabba fikom,ghaliex bihom jiena ntemm f'gisrni dak li jonqosmit-tbatijiet ta' Kristu ghall-gisem tieghu Ii huI-Knisja" (1 Kol 1,24). B'dan il-mod it-tbatijaumana, imdawla mill-Kurcfiss, issir rizorsa li taftibdell-istorja ta' hafna.

Akkumpanjament spiritwali tal-morda

ls-sodda tal-rnard hija altar mhux biss ghaliexfuqu ssir I-offerta taghna nfusna flimkien ma'Kristu liI Alia, imma wkoll ghaliex madwarhatigi ccelebrata l-liturgija - bhal meta nwassluI-Ewkaristija lill-marid, meta naghtu s-sagramenttad-Dilka tal-Morda, jew meta flimkien mal-marid jew f'ismu nsejhu l-ghajnuna ta' Alia uI-Qaddisin bit-talb. L-esperjenza tghalllmna Iimeta I-affarijiet isiru bil-qies, it-talb mal-maridu gliall-marid huwa akkumpanjament apprezzatliafna mill-morda.

Proposti pastorali

Fid-dawl ta' dan kollu hija xewqa tieglii Ii fid-djocesl nielidu b'aktar impenn il-pastorali mal-morda. Fll-glmghat li gejjin sejjer nalitar Delegattieglii li jkun responsabbli minn dan i1-qasam.

Nixtieq li "Jum il-Morda" li I-Knisja ticcelebrata' kull sena jkun valorizzat aktar. Blialissaqed nahdmu fuq riforma tas-servizzi pastoraliIi noffru fl-isptarijiet taglina. Glialija l-lsptarGenerali taghna huwa parrocca ohra, distintamill-parrocci l-ohrajn minliabba s-sensittivitatal-esperjenzi umani u spiritwali Ii joffri.

Nistieden lill-komunitajiet parrokkjali biexlsahhu I-liidmiet li diga qed isiru b'risq il-mordau jielidu aktar inizjattivi f'dan il-qasam biex il-Knisja tkun verament qrib kemm tal-bniedemsofferenti kif ukoll tal-familji fejn hemm il-mard. Nirrikkmanda lill-Caritas parrokkjali biexturi solidarjeta ma' dawn il-persuni, filwaqt Iib'mod skrupluz tibqa' rnharsa l-kunfidenzjalitata' dawn ll-kazijiet. Nitlob li l-parrocci jistudjawkif jistgliu jgliinu lialli I-proposta tal-parishnursing titliaddem b'risq il-morda taglina.

t-intercessjoni tal-Madonna

II-festa ta' Santa Marija tfakkarna Ii dan ll-gisemtaglina glialkemm marradi ghandu valur etern,tant li Marija glet irntellgha s-sema blr-ruh ul-glsem. Imma I-Assunta hija wkolll-Addolorata- dik il-mara li b'liafna mliabba waqfet ma'Binha fuq is-salib u farrgitu fit-tbatija liarxatiegliu. Billi Marija kellha I-esperjenza tal-mardu I-mewt, tifhem lilna meta ngliaddu minnmumenti iebsin bhal dawn. Marija, Sannatal-Morda, timliena bll-kuragg biex ngliixuI-esperjenza tal-mard fid-dawl tal-Bxara t-tajba.

BI-intercessjoni tal-Assunta u ta' San Guzepp,patrun tal-agonizzanti, nitlob iI-barka ta' Aliafuqkom, partikularment fuq iI-morda u I-anzjanitaglina u fuq dawk Ii jalidmu fil-qasam tas-sahha.

ffi Mafio GrechIsqof ta' Ghawdex

Mons. Salv DebrincatKancilller

.....__ . -- -------

"/,I

ITTRA'PASTORALI(verijoni qasira)

TAL-E.l. MONS MARIO GRECHISQOF TA' G1=tAWDEX

,

FL-OKKAZJONITAL-FESTA TA' MARIJA MTELLG1=tAS-SEMA

2013

Knisja qrib iI-morda

Ii glial tmienja u tletin sena dam jistenna biexxi liadd jgliinu jiniel fil-menqglia ta' Beteida,sakemm wasal Gesu u wasslu gliall-fejqan (araGw S,1-9).

rtadd ma gliandu jigi mcahhad mill-kura Ii jkollubionn. Huwa fatt poiittiv liafna Ii f'pajjiinaI-Istat joffri s-servizz mediku bla lilas; imma gleIi jigri li jkun hemm min jabbuia minn din is-sistema. Huwa nuqqas morali gravi li wieliedjieliu medicine b'xejn mill-isptar biex imbagliadma juiahiexjew jgliaddiha lilliaddielior. Jonqosukoll minn mingliajr htiega jinqeda bis-servizzitas-sahha Ii joffru I-isptarijiet u l-kllnlcl, Metajigri dan, inkunu qeglidin lncahhdu mis-servizzlil min verament [ehtiegu. Wielied irid ikuntassew bla kuxjenza jekk is-servizzi fil-qasamtas-sahha jkollhom rilia ta' kumrnerc. Huwa serqgravi metal biex jistgliana, wielied japprofittafinanzjarjament mill-mard tal-persuna. Filwaqtli wielied jirrikonoxxi Ii huma liafna dawk fil-professjoni medika ll, b'sagrlficcju personali ufamiljari joffru s-servizz taglihom anke b'modgratuwitu, pero dan ma jfissirx li hija assentiglial kollox it-tentazzjoni li naghrnlu "suq" mill-qasam tas-sahha.

Kura b'wlcc uman

Daqskemm hija importanti I-kura medika (cure),daqshekk ielior Jew aktar hija mehtiega I-kuraaffettiva (care). II-marid, anke meta I-fiiikutiegliu jitlef il-grnlel u s-sahha, jibqa' jgawdirispett gliax huwa l-glsern ta' persuna umana Iiqatt ma titlef id-dinjita' taghha: anzi, aktar majitlef I-awtonomija aktar ghandu jkun irrispettatu meqjum. Gwaj meta lill-marid nibaghtulurnessagg ll, minliabba I-kundizzjoni tiegliu,irridu "nehllsu" minnu. Kura b'wicc umantimplika aktar sensibbllta lejn il-marid, aktarpreienia miegliu, aktar generozlta u empatija.

Sfruttament tal-morda

Aktar ma I-persuna marida Jew anzjanassir fiiikament u pslkologlkament fragll udipendenti, aktar gliandha tkun protetta minnkull gliamla ta' abbuz Jew kundizjonament.Ma nistgliux nilaglibu mar-rieda taglihom ukull prassi manipulattiva f'dan il-kuntest tmur

kontra l-karita u l-gustizzja. II-kilba ghall-gldtista' tkun tentazzjoni biex wielied jinfluwenzapersuni anzjani u morda biex ibiddlu r-riedatestamentarja taglihom. Dak Ii huwa legalmentvalidu, mhux dejjem huwa moralmenttajjeb.

Huwa dritt tal-marid li ma jitlialliex walidu f'danil-waqt tal-prova, aktar u aktar meta jkun riesaqgliall-mewt. Tkun tassew mewt diiumana jekkpersuna titlialla tmut waliidha. Kull bniedemgliandu dritt li jkollu mewta Ii tixraq lid-dinjitaumana tiegliu. Din id-dinjita titlob li, wara lijrnut, il-gisern mejjet tiegliu ghandu jigi trattatbir-rispett dovut.

Edukazzjoni tal-qalb

Glialhekk kull riforma tas-sistema sanitarjatitlob mhux biss bidla tal-istrutturi Jew tal-istrumenti teknologlci, imma I-bidla tal-qalbtal-operaturi sanitarji. II-professjoni medikatitlob kemm formazzjoni akkademika u kemmedukazzjoni tal-qalb Ii tliobb lill-pazjenti.

II-mard iqanqal mistoqsijiet kbar

Kulma jmur is-socjeta taghna qed tissahharmid-dija ta' dak li huwa materjali u toglixa waradak Ii jaghti sodisfazzjon immedjat. Din ix-xortata' socjeta tliossha skomda quddiem it-tbatija uglialhekk tipprova talibiha. Imma meta nostrut-tbatija, alina semplicarnent inkunu npogguhafuq xkaffa. Glialkemm ma tibqax quddiemgliajnejna, it-tbatija tibqa' hemm u taqlghalnamistoqsijiet gravi, tant li ma nistaghgbux Ii jkunhemm min jistaqsi: "Iekk Alia jeiisti, gnaliexhawn it-tbatija?" (Santu Wistin).

II-mard mill-gliajnejn tal-fidi

F'din is-sitwazzjoni I-marid ikollu bionn linwasslulu d-dawl li toffri dik li Edith Steinissejjali scientia crucis (glierf tas-salib) lijgliallimna Kristu Msallab. Flok prietka sabihabiex ifisser x'inhi t-tbatija, Gesu "tgliallem minndak Ii huwa bata xi tfisser I-ubbidjenza, u billilaliaq il-perfezzjoni" (Lhud S,8-9) sar iI-Feddejtal-umanlta. Gesu bata liafna gliax liabb liafna,tant li dik li sejjalina scientia crucis issir scientia

.....__ . -- -------

"/,I

ITTRA'PASTORALI(verijoni qasira)

TAL-E.l. MONS MARIO GRECHISQOF TA' G1=tAWDEX

,

FL-OKKAZJONITAL-FESTA TA' MARIJA MTELLG1=tAS-SEMA

2013

Knisja qrib iI-morda

Jekk il-gid materjali jagliiel IiII-bnedmin minn xulxin, gliax ikun hem m min gliandu

geddumu fix-xgliir u min ma gliandux gliaxja ta' lejla, it-tbatija tqegliidna Ikoll f'keffa .

walida. II-mard huwa walida mill-gliamliet tat-tbatija Ii tgliakkes liII-bniedem,

partikularment iI-mard Ii ma hemmx fejqan glialih u dak kroniku.

Persuni Ii huma qrib tal-bniedem marid

Fil-ministeru tieglii bliala ragliaj taglikomniltaqa' ma'liafna morda jew familjari taglihomIi jitolbuni biex nitlob glialihom. Barra I-mordafl-isptarijiet, hemm olirajn kwaii molibija fis-satra ta' djarhom. Spiss ninduna Ii fejn hemmpersuna maglidura minliabba I-mard, il-familjakollha maglikusa.

F'qalbi gliandi wkoll lil dawk kollha li joffrus-servizz taghhom fil-qasam tas-sahha:tobba, infermiera, staff tal-isptar u I-bqija. Ta'sodisfazzjon kbir glialija I-liidma ta' Mons.Manwel Curmi f"Dar I-Arka" Ii tilqa' fiha persunib'dizabbllta.

Niftakar ukoll fil-kappillani tal-isptar, f'dawkls-sacerdoti, rellgjuzi u lajcl Ii b'mod generuzjaglimlu zjarat lill-morda. Bis-servizz li joffrufil-komunlta parrokkjali u fl-istituzzjonijiet fejnhemm il-morda u I-anzjani, dawn jimitaw is-Samaritan it-Tajjeb Ii jinfaxxa l-griehl tal-maridu jgliinu fil-protess tal-fejqan. Ninsab gratukolllejn dawk iI-familjari tal-morda Ii jaglimluminn kollox biex ma [hallux nieqsa llll-ghezieztaghhom mill-kura u l-ghozza rnehttega.

It-taqbida interjuri tal-marid

II-marid, partikularment min ghandu mardserju, jgliaddi mill-mumenti tal-"agunija". 11-kelma "agunija" gejja mill-kelma Griega "agone"Ii tfissertaqbida.lI-bniedem marid, aktar u aktarmeta I-mard ikun dahalll-gewwa, ikollu taqbidajitika ghax jipprova [lggieled kontra I-marda;ikollu taqbida emozzjonali ghaliex jibda jlioss liser ikollu jinfatam minn dak kollu Ii jkun rabatqalbu miegliu, partikularment minn dawk lijhobb: imbaghad ikollu wkoll taqbida spiritwalighaliex jibda jaglimel terti mistoqsijiet dwarx'sens fiha t-tbatija, x'tifsira ghandha l-hajja litkun ser tintemm u olirajn. L-istess mistoqsijieteiistenzjali jinbtu fil-qalb ta' dawk li jkunu qribil-bniedem Ii jbati.

II-Knisja hi qrib il-marid

Quddiem din il-karba tal-bniedem il-Knisja matistax tibqa' indifferenti. Meta nqis kemm dinI-esperjenza tal-mard tolqot tant persuni utista' taglitihom skoss qawwi; meta nqis kemmnistgliu ntaffu minn din it-tbatija jekk naglirfunkunu responsabbli u aktar attenti quddiem dinir-realta, hassejt Ii naqsam rnaghkorn dawn ir-riflessjonijiet u proposti bit-tama li jkollna tigdidfil-pastorali mal-morda. Fuq kollox Gesu nnifsukellu mliabba preferenzjali lejn il-morda. FI-Evangelju niltaqgliu ma' gliadd ta' grajjiet fejnGesu "fejjaq liI dawk Ii kienu [ehtiegu fejqan"(Lq 9,11). Lill-Appostli huwa "bagliathomixandru s-Saltna ta' Alia u jfejqu I-morda"(Lq 9,2).

Il-medlclna u x-xjenza glias-servizztal-bniedem

Ma nistgliux ma nkunux rikonoxxenti quddiemil-kisbiet Ii gliamlu I-meditina u x-xjenza biexjipprovdu fejqan mill-mard. Insellem lil dawk lijistudjaw fil-qasam tar-riterka ghaliex is-sejbietIi jaglimlu jgliinu liafna biex tittaffa t-tbatija.Huwa dmir taglina Ii niddefendu I-liajja untjebu I-kundizzjoni tagliha; imma ma nistghuxma nammettux Ii hemm limitu f'dak li nistgliunaglimlu. Meta I-meditina jew ix-xjenza jaglitutamiet vojta, dawn jistgliu jkollhom effettkuntrarju fuq ll-pslkologija tal-marid, u hekkflok ma jkunu ta' gliajnuna, ikattrulu d-dwejjaqu I-frustrazzjoni.

Appell gliar-responsabilita'

Ilium ll-gurnata huwa attettat li kull bniedemgliandu d-dritt ghall-kura. Imma spiss jigri lid-drittijiet tad-dgliajfin isiru drittijiet dgliajfinghaliex, filwaqt li jkunu miktuba f'dokumenti,min hu dgliajjef u ma gliandux mezzi, kuntattijew kapacita biex jikseb dak li bi dritt huwatieghu, hafna drabi jsir jixbah Ill dak il-marid