tarım

29

5 SEKTÖRLER

5.1 TARIM SEKTÖRÜ

5.1.1 TÜRKĠYE’DE TARIM SEKTÖRÜNÜN GELĠġĠM SÜRECĠ

1923 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000

Tarımsal

istihdam 4.850 5.605 6.699 7.939 8.940 8.835 8.960 9.233 7.628

Tarımsal

istihdamın

payı ( % )

90 88 86 85 75 64 54 48 36

Tarımsal

GSMH*

(sabit

fiyatlarla)

1.263,5 2.525,1 3.890,6 15.760,8 26.590,5 10.595,792 12.287,951 13.746,287 15.608

GSYĠH’da

tarımın

payı ( % )

43,1 46,8 44,8 40,9 37,5 30,7 24,2 16,3 13,1

Tarım

GSMH

büyüme

hızı ( % )

27,2 -3,9 -1,2 10,9 2,3 2,8 1,3 7,0 4,0

Tablo 14: Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’de Tarımsal Göstergeler:

Kaynak: DİE, 2001; DİE Hane halkı İşgücü Anketi (EBIM Kayıtları).

*1923-1999 yılları değer Milyon TL, 2000-2002 yılları Milyar TL.

5.1.1.1 1923-1960 Yıllarında Türkiye’deki Tarımsal Gelişmeler

1935 yılında çıkarılan bir kanun ile Mir-i arazinin bir grubu olan vakıf toprakları tasfiye

edilmiştir. Bu uygulama geniş ve verimli vakıf arazilerinin zengin zümreler elinde toplanmasına

neden olmuştur. Ancak 1945 yılında çıkarılan “çiftçiyi topraklandırma kanunu” ile de vakıf

arazilerinin tümünün kamulaştırılarak çiftçiye dağıtılmış, topraksız köylüleri topraklandırma

çalışmaları yapılmıştır.

1923-1938 yılları arasında devlete ait toprakların 1/10’u resmi olarak dağıtılmıştır. Devlet

eliyle dağıtılan 3,7 milyon dekar arazinin yanı sıra meraların da istilası söz konusu olmuş ve mera

arazilerinde 39,2 milyon dekar azalma meydana gelmiştir.

30

1927 yılında yapılan Ziraat Sayımı sonuçlarına göre, toplam nüfus 13,6 milyon, kır nüfusu

10,3 milyondur. Çiftçi ailesi sayısı da 1.751.239’dur. Bu dönemlerde tarımsal sistemini; İlkel,

kapalı ve ağalık sistemine dayalı olduğu görülür.

ġekil 28: Ekim Alanı ve Üretimdeki Değişme

1923 yılına göre 1933 yılında; hububat ekim alanlarında %9, bakliyat ekim alanlarında %17,

şekerpancarı ekim alanında %205, patates ekim alanında %39 artış olmuşken, bu ürün ve ürün

gruplarındaki üretim artışı ise hububatta %63, bakliyatta %72, patateste %47 ve şekerpancarında

%2700 olmuştur.

ġekil 29: Tarımın Milli Gelirdeki Payı, 1923-1933

Cumhuriyetin ilk on yılında tarımın milli gelir içindeki payı sabit fiyatlarla çok az değişmiştir.

1923 yılında %43 olan tarımın payı 1933 yılında %41,5’e düşmüştür. Yine bu dönemde tarım sabit

fiyatlarla yaklaşık %100 gelişme göstermiştir.

0500

10001500200025003000

9 63 17 72 205 47 39

2700

Ekim alanı ve üretimdeki değişme

1933

0

20

40

60

80

100

1923 1933

43 41.5 Tarımın Milli Gelirdeki Payı

31

ġekil 30: Ekim Alanı ve Üretimdeki Değişme

1923 yılında ihracat 50,8 milyon dolar, ithalat ise 86,9 milyon dolar iken bu rakamlar 1930

yılında sırasıyla 71,4 ve 69,5 milyon dolar düzeyine yükselmiştir. Bu dönemde 1930 yılı hariç

olmak üzere tüm yıllarda dış ticaret dengesi sürekli açık vermiştir. İhracatta tarımın payı %86

olarak gerçekleşmiştir.

1943-1945 yılları arasında Toprak Mahsulleri Vergisi adı altında vergi getirilmiş ve oran %10

olarak belirlenmiştir. II. Dünya Savaşı sebebiyle bu yıllarda milli gelirde %20 gerileme olmuştur.

Yine bu dönemde tarım sektörüne yönelik önemli çalışmalardan biri de 1945 yılında çıkarılan

4753 sayılı “çiftçiyi topraklandırma kanunu”dur. Kanun, tarımsal üretim amacı ile kullanılamayan

ancak tarıma elverişli devlet arazilerinin ve belirli sınırlar üzerinde bulunan şahıslara ait arazilerin

kamulaştırılarak topraksız veya az topraklı çiftçilere dağıtılmasıdır. Kanunun yürürlükte kaldığı 28

yıl süresince toplam 432.117 aileye ortalama 51,6 dekar toprak dağıtılmıştır (Tarım Ve Köy İşleri

Bakanlığı Osmanlı’dan Günümüze Tarım Ve Tarıma Hizmet Veren Kurumların Teşkilatlanma

Süreçleri 2004).

ġekil 31: Ekim Alanı, 1950-1953 (milyon ha)

1950-1953 yılları arasında tarım sektörü hızlı bir gelişme göstermiş ve ekim alanı 14,5 milyon

hektardan 18,8 milyon hektara çıkmış; tarımsal üretim ise 1 kat artış göstermiştir. Tahıl ürünleri

artışı ile buğdayda dünyada 4. sırada ihracatçı ülke olunmuştur.

0

20

40

60

80

100

19231930

86.9

69.550.8

71.4

İthalat

İhracat

14.5

18.8

0 5 10 15 20milyon ha

Ekim alanı

32

ġekil 32: 1948 Ve 1960 Yıllarında Tarımın Milli Gelirdeki Payı

1954 yılında iklim koşullarının iyi gitmemesi tarımsal geliri bir yıl öncesine göre yaklaşık

%10 azaltmış ve buna bağlı olarak da milli gelir %3 gerilemiştir. Plansız bir dönem olması nedeni

ile stratejilerde de hatalar yapılmış ve tarım sektörü dönem sonunda ikincil plana atılmıştır. 1948

yılında tarımın milli gelirden aldığı pay %53,2 iken bu oran 1960 yılında %43’e gerilemiştir.

Bu nedenle liberal politika terk edilerek 1956 yılında Milli Koruma Kanunu tekrar yürürlüğe

konulmuş ve 4 Ağustos 1958’de “devalüasyon kararı” ile ekonomik tedbirler başlamıştır. Katlı kur

sistemi ile ithalat zorlaştırılırken ihracat teşvik edilmiştir. Sonuç olarak yapılan bu değişikliklerle

1946 yılına göre 1960 yılında buğday ekim alanları %100, üretim miktarı %132; arpa ekim alanları

%63, üretim miktarı ise %124 oranında artmıştır. Buğday verimi 95 kg’dan 110 kg’a, arpa verimi

ise 95 kg’dan 130 kg’a yükselmiştir. 1946 yılında milli gelirin %45’ini oluşturan tarım sektörü

yaklaşık 15 yıl sonra 1960 yılında %18’lik düşüşle milli gelirin %37,5’ini oluşturmuştur (Tarım Ve

Köy İşleri Bakanlığı Osmanlı’dan Günümüze Tarım Ve Tarıma Hizmet Veren Kurumların

Teşkilatlanma Süreçleri 2004).

5.1.1.2 1960 Sonrası Planlı Döneme Geçişle Ülkedeki Tarımsal Gelişmeler

1960 yıllarında ülkede planlı döneme geçilmiş ve I. Plan Döneminde; toprak reformu yeniden

yoğun olarak tartışılmaya başlanmış ve bu konuda 8 kanun tasarısı hazırlanmıştır. Ancak bu

tasarıların yalnızca 1’i TBMM gündemine gelebilmiş ve kanunlaşamamıştır.

II. Plan Döneminde; Toprak reformu tartışmaları özellikle büyük çiftçilerin karşı olması ile

daha çok gündeme gelmeye başlamış ve toprak reformundan öte tarım reformu savunulmuştur.

26.07.1973 tarihinde toprak reformu kanunun çıkarılmasından önce bazı ön düzenlemeleri içeren

Toprak Reformu Ön Tedbirler Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunda en önemli madde 20.07.1961 ve

26.07.1972 tarihleri arasında bazı yakın akrabalar arasında toprak ve tarım reformunun muhtemel

uygulamasının kapsamı dışında kalmak için yapılmış olan her çeşit devir ve temlikleri, toprak ve

tarım reformunun uygulanması yönünden hükümsüz saymasıdır. 25.06.1973 yılında 1757 sayılı

Toprak ve Tarım Reformu Kanunu kabul edilmiştir

1970’li yıllar da tarım alanlarında marjinal sınırlarına ulaşılmış ve geleneksel ürünlerin

üretiminde gelişme sağlanamamıştır. Bu sebeple III. Plan Döneminde; uzun tartışmalar sonucu

0

50

100

1948 1960

53.2 43Tarımın Milli Gelirdeki Payı

33

1973 yılında çıkarılan Toprak ve Tarım Reformu Kanunu 1978 yılında Anayasa mahkemesinin

1976 yılında usul açısından iptal kararı ile son bulmuştur.

IV. Plan Döneminde ise; 1982 yılında Türkiye’nin 3. Anayasası hazırlanmış ve bu anayasada

da toprak reformu ile ilgili hükümler yer almıştır. Bu hükümler daha çok tarımsal verimlilik artışı

ve topraksız yada az topraklı üreticilere diğer doğal kaynakların zarar görmeyeceği ve tarım

bölgeleri için optimum genişlikte toprak dağıtılmasını içermektedir.

1984 yılında GAP projelerinin uygulandığı alanda, sulama nedeni ile ortaya çıkacak değer

artışından kaynaklanabilecek adaletsizliklerin önüne geçmek için 3083 sayılı “Sulama Alanlarında

Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu” kanunu çıkarılmıştır

Devamında V. Plan Döneminde ise; sektörel hedefler belirlenerek ekonomik gelişmeler

öngörülmüş ancak diğer sektörlerde olduğu gibi tarım için hedeflenen büyüme hızına

ulaşılamamıştır. İklim koşullarının da kötü gitmesi ve özellikle 1989 yılında yaşanan kuraklık

tarımda büyüme hızının yıllık %-10,7 olarak gerçekleşmesine neden olmuştur. Tarım bu tarihten

sonra devlet tarafından daima korunan ve piyasa düzenlemesi yapılan yaklaşımdan

uzaklaştırılmıştır.

1990 yılında VI. Plan Dönemine gelindiğinde sektörlere büyüme hızları verilmiştir. Tarımda

%4,2; sanayide %8,4 ve hizmetlerde %6,9’luk büyüme hızı hedeflenmiştir. Hedeflenen büyüme hızı

olumsuz gelişmeler sonucunda gerçekleşmemiştir. İlk yıllarda tarım sektöründeki gelişmelerle

hedefe yakın büyüme hızı kaydedilmiş ancak, plan sonunda %50 gerçekleşme yaşanmıştır.

VII. Plan döneminde yer alan tarımsal gelişmelere ise; 9 Aralık 1999 IMF Niyet Mektubu ve

Yeniden Yapılandırma Programı tarım politikaları açısından yeni bir dönem olmuştur. Bu yeni

dönemle birlikte tarım sektöründeki gelişme %2,9-3,7 olarak hedeflenmesine rağmen %1,7 olarak

gerçekleşmiştir. (Tarım Ve Köy İşleri Bakanlığı Osmanlı’dan Günümüze Tarım Ve Tarıma Hizmet

Veren Kurumların Teşkilatlanma Süreçleri 2004)

5.1.1.3 2000 Sonrası Türkiye’deki Tarımsal Gelişmeler:

5.1.1.3.1 Tarımsal alan kullanımının bölgesel dağılımı:

YIL 2008

BÖLGE KODU TR

BÖLGE ADI TÜRKĠYE

Toplam iĢlenen tarım alanı ve uzun ömürlü bitkiler

(hektar) 24.505.223

Toplam iĢlenen tarım alanı (hektar) 21.555.242

ĠĢlenen tarım alanı/ekilen (hektar) 16.460.257

ĠĢlenen tarım alanı/nadas (hektar) 4.259.190

34

ĠĢlenen tarım alanı/sebze (hektar) 835.795

Toplam uzun ömürlü bitkilerin alanı (hektar) 2.949.981

Uzun ömürlü bitkiler/meyveler, içecek ve baharat

bitkileri alanı (hektar) 1.692.822

Uzun ömürlü bitkiler/bağ alanı (hektar) 482.789

Uzun ömürlü bitkiler/zeytin ağaçlarının kapladığı alanı

(hektar) 774.370

Yem bitkileri (hektar) 1.588.746

Tablo 15: Günümüzde Türkiye’de Tarımsal Alan Kullanımı:

Kaynak: TÜİK, 2008

5.1.1.3.2 Tarımsal üretim:

a. Bitkisel üretim:

YIL 2000 2008

BÖLGE KODU TR TR

BÖLGE ADI TÜRKĠYE TÜRKĠYE

Toplam tahıl, (ton) 32.248.694 33.577.151

Buğday (ton) 21.000.000 20.600.000

Çavdar (ton) 260.000 343.330

Arpa (ton) 8.000.000 7.300.000

Mısır (dane), (ton) 2.300.000 4.250.000

Çeltik (ton) 350.000 750.000

Mısır (Hasıl) (ton) 700.000 243.268

Patates (ton) 5.370.000 4.425.439

Kuru baklagiller (ton) 1.182.487 1.101.348

ġekerpancarı (ton) 18.821.033 17.274.674

Toplam yağlı tohumlar (ton) 2.253.448 2.396.044

Kolza (ton) 187 113.886

Ayçiçeği (ton) 800.000 1.057.125

Soya (ton) 44.500 38.442

Keten tohumu (ton) 173 1

Pamuk tohumu (ton) 1.295.066 1.021.200

Tütün (ton) 200.280 81.053

Meyveler (zeytin ve turunçgiller hariç) (ton) 10.205.178 12.920.874

Üzüm (ton) 3.600.000 4.264.720

Zeytin (ton) 1.800.000 1.290.654

Tablo 16: Türkiye’de Tarımsal Ürünlerin Bölgelere Göre 2000 ve 2009 Yıllarında

Üretimindeki (Ton) Gelişmeleri:

Kaynak: TÜİK, 2000, 2009.

NOT1: Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistikî Sınıflamasına (FUS-2002) göre verilmiştir.

35

b. Örtü Altı Üretim:

YIL 2000 2009

BÖLGE KODU TR TR


Toplam (ton) 3.732.089 5.524.777

Biber (ton) 335.504 345.032

Çilek (ton) 19.656 121.732

Domates (ton) 1.375.103 2.657.461

Fasulye (Taze), (ton) 40.435 36.570

Hıyar (ton) 1.043.706 973.871

Kabak (Sakız), (ton) 80.720 119.503

Karpuz (ton) 485.381 755.863

Kavun (ton) 91.753 117.627

Marul (ton) 37.451 45.584

Muz (ton) 35.375 145.788

Patlıcan (ton) 183.523 197.785

Diğer (ton) 3.482 7.961

Tablo 17: Türkiye’de Örtü Altı Ürünlerin 2000 ve 2009 Yıllarında Üretimindeki (Ton)

Gelişmeleri:


c. Organik Üretim:

2004 2009

BÖLGE KODU TR TR


Çiftçi sayısı 9154 11211

Ekilen alan (Hektar) 162172 249722

Üretim (Ton) 278677 318165

Tablo 18: Türkiye’de Organik Tarım Göstergeleri:


36

d. Tarımsal Alet ve Makineler:

YIL 2000 2009

BÖLGE KODU TR TR


Pulluk 1355813 1363295

Ekim makinesi 319648 376292

Gübre dağıtma makinesi 297294 357196

Su pompası 513537 591886

Sabit süt sağım tesisi 6093 6714

Seyyar süt sağım makinesi 83802 187123

Biçerdöver 12578 13360

Traktör 941835 1073538

Tablo 19: Türkiye’de Tarımsal Alet ve Makinelerin 2000 ve 2009 Yıllarındaki Göstergeleri:

Kaynak: TÜİK, 2000, 2009

5.1.1.3.3 Hayvansal üretim:

a. BüyükbaĢ/KüçükbaĢ/Tek Tırnaklı ve Kümes Hayvancılığı

YIL 2000 2009

BÖLGE KODU TR TR


Dana ve buzağı (erkek), (baĢ) - 1298862

Dana ve buzağı (diĢi), (baĢ) - 1356212

Tosun (1-2 yaĢ), (baĢ) - 1199165

Düve (1-2 yaĢ), (baĢ) - 1569942

Ġnek (2 yaĢ ve üzeri), (baĢ) - 4765458

Boğa ve öküz (2 yaĢ ve üzeri), (baĢ) - 534319

37

Tablo 20: Türkiye’de Büyükbaş/Küçükbaş/Tek Tırnaklı ve Kümes Hayvancılığı 2000 ve

2009 Yılındaki Göstergeleri


YIL 2000 2009

BÖLGE KODU TR TR


Beyaz et (ton) 662748 1323624

Kırmızı et (ton) 491499 412621

Tavuk yumurta

sayısı (1000) 13508586 13832726

Ġnek sütü (ton) 8732041 11583313

Manda sütü (ton) 67330 32443

Koyun sütü (ton) 774380 734219

Keçi sütü (ton) 220211 192210

Deri (adet) 10137124 6598183

Tablo 21: Türkiye’de Büyükbaş/Küçükbaş ve Kümes Hayvancılığı 2000 ve 2009 Yıllarındaki

Hayvansal Ürün Göstergeleri:


Sığır (2 yaĢın altında), (baĢ) 3821769 -

DiĢi sığır (2 yaĢ ve üzeri), (baĢ) 6039268 -

Erkek sığır (2 yaĢ ve üzeri), (baĢ) 899963 -

Manda (baĢ) 146000 87207

Deve (baĢ) 1000 1041

Domuz (baĢ) 3000 1896

Koyun (baĢ) 28492000 21749508

Keçi (baĢ) 7201000 5128285

At, katır ve eĢek (baĢ) 859000 452483

Kümes hayvanı (baĢ) 2,64E+08 2,34E+08

38

b Arıcılık üretimi:

YIL 2000 2009

BÖLGE KODU TR TR


Köy sayısı 22.571 21.469

Yeni kovan

sayısı 4.067.514 5.210.481

Eski kovan 199.609 128.743

Toplam kovan 4.267.123 5.339.224

Bal üretimi

(ton) 61.091 82.003

Balmumu

üretimi (ton) 4.527 4.385

Tablo 22: Türkiye’de 2000 ve 2009 Yıllarında Arıcılık Göstergeleri:


c Ġpekböcekçiliği üretimi:

YIL 2000 2009

BÖLGE KODU TR TR


Köy sayısı 230 203

Hane sayısı 2.210 2.295

Açılan kutu sayısı

(adet) 3.147 5.683

YaĢ koza (ton) 60 136

Tablo 23: Türkiye’de 2000 ve 2009 Yıllarında İpekböcekçiliği Göstergeleri:


39

5.1.1.3.4 Su Ürünleri Üretimi:

Yıl Toplam

Doğu

Karadeniz

Batı

Karadeniz Marmara Ege Akdeniz

Balıkçının

kendisi

2006 16.914 3.699 2.480 2.964 5.947 1.824

2007 16.924 3.838 2.339 2.935 5.714 2.098

2008 16.673 3.744 2.498 3.023 5.317 2.091

2009 16.183 3.344 2.408 2.677 5.625 2.129

Ücretsiz çalıĢan

ortaklar

2006 1.546 324 242 415 336 229

2007 1.709 420 273 434 378 204

2008 1.917 561 377 480 353 146

2009 1.789 506 254 388 476 165

Ücretsiz çalıĢan

hane halkı

fertleri

2006 5.671 1.699 788 782 1.508 894

2007 4.636 1.706 754 537 1.214 425

2008 5.360 1.721 706 962 1.390 581

2009 4.795 1.130 662 866 1.595 542

Ücretli tayfa

2006 20.202 4.097 4.786 5.184 4.109 2.026

2007 20.704 4.195 4.660 5.602 3.972 2.275

2008 20.486 4.424 4.922 5.654 3.176 2.310

2009 9.531 2.409 1.547 2.314 1.420 1.841

Ücretli çalıĢan

ortak ve hane

halkı fertleri

2006 1.230 538 286 146 147 113

2007 1.330 507 429 150 139 105

2008 804 271 145 174 180 34

2009 1.026 161 257 249 227 132

Diğer

2006 775 579 75 44 45 32

2007 340 195 69 21 13 42

2008 632 495 88 19 9 21

2009 343 170 124 26 10 13

Pay karĢılığı

çalıĢan tayfa 2009 13.746 2.882 3.378 4.085 2.695 706

Tablo 24: Türkiye’de Bölgelere Göre Su Ürünlerindeki İstihdam Göstergeleri:

Kaynak: TÜİK, 2006, 2007, 2008, 2009.

40

Toplam Doğu

Karadeniz

Batı

Karadeniz Marmara Ege

Akya 1.167

261

Avcı 96

8

Albakor (Patlakgöz) 631

8 25 280

Bakalorya-Berlam 1.557

14 783 644

Barbunya 2.461 706 93 65 687

Barbunya (PaĢa barbunu) 317

3 21 102

Çaça 53.385 51.271 1.932 143 39

Çipura 1.186 2 3

556

Dil-Pisi

Dülger 104

8 4 56

Fangri 177

1

80

Fener balığı 317

18 103 173

Gelincik 21

7 5 7

Grenyüz 23

5

GümüĢ 1.721

33 152 5

Hamsi 204.699 165.357 20.249 10.984 7.782

Hani 51

44

Ġskarmoz 178

20

Ġskorpit 339 54 33 76 126

Ġsparoz 427 1 6 24 354

Ġstavrit(Kraça) 20.373 9.972 3.815 4.374 1.584

Ġstavrit(Karagöz) 7.895 521 1.597 2.600 2.496

ĠĢkine 32 3

1 8

Ġzmarit 1.116 7 32 134 246

Kalkan 383 119 223 38 3

Karagöz 282 2

8 125

Kayabalığı 124 10 4

11

Kefal 2.987 483 158 276 959

Keler 20

1 16

Kılıç 301

6 143

Kırlangıç 320

2 37 23

Kırlangıç (Mazak) 47

19 4

Kolyoz 2.952 40 98 170 1.811

Köpek 618 93 66 90 289

Kupez 2.919

6

2.319

Lahoz 566

9 51

Levrek 615 15 36 38 448

Lipsöz 107

61 27

41

Lüfer 5.999 650 2.602 1.906 574

Melanurya 241

8 189

Mercan 724

5 13 362

Mezgit 11.146 6.062 2.917 1.519 287

Mığrı 3

1 2

Mırmır 390

3 80

Minekop 24 1 6 1 3

Orfoz 83

10

Orkinoz 1.210 65

296

Öksüz 12

3 8

Palamut-Torik 7.036 2.535 1.681 983 754

Patlakgöz mercan 98

5 4 37

Pisi 156

115 18

Sardalya 30.091 649 458 5.371 14.107

Sarıgöz 30

24

Sarpa 348

4 323

Sinagrit 165

8 93

Sivriburun karagöz 26

23

Tekir 2.818 352 1.438 406 493

Tirsi 3.070 431 262 302 2.017

Tombik 1.873

1.345

Trança 86

57

Uskumru 505

3 120 380

Vatoz 707 127 137 337 82

Yazılı Orkinoz 1.309 8 10 6 1.059

Zargana 346 164 10 107 60

Zurna 487

94

Dil 882 3 20 244 192

Diğer 486

1 1 269

Tablo 25: Türkiye’de Bölgelere Göre Deniz balıklarının avlandıkları bölge ve türleri (Ton)

Kaynak: TÜİK, 2009.

42

5.1.2 EGE BÖLGESĠ’NDE TARIM SEKTÖRÜNÜN GELĠġĠM SÜRECĠ

5.1.2.1 Tarımsal Alan Kullanımının Bölgesel Dağılımı:

YIL 2008

BÖLGE KODU TR3 TR31 TR32 TR33

BÖLGE ADI EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Toplam iĢlenen tarım alanı ve uzun

ömürlü bitkiler (hektar) 2.893.222 346.172 976.849 1.570.201

Toplam iĢlenen tarım alanı (hektar) 2.151.830 207.040 578.297 1.366.494

ĠĢlenen tarım alanı/ekilen (hektar) 1.808.503 160.804 510.137 1.137.562

ĠĢlenen tarım alanı/nadas (hektar) 194.853 4.373 20.378 170.102

ĠĢlenen tarım alanı/sebze (hektar) 148.474 41.863 47.782 58.830

Toplam uzun ömürlü bitkilerin alanı

(hektar) 741.392 139.132 398.552 203.707

Uzun ömürlü bitkiler/meyveler, içecek

ve baharat bitkileri alanı (hektar) 178.102 31.956 104.538 41.608

Uzun ömürlü bitkiler/bağ alanı

(hektar) 140.002 13.422 48.476 78.103

Uzun ömürlü bitkiler/zeytin

ağaçlarının kapladığı alanı (hektar) 423.288 93.754 245.538 83.996

Yem bitkileri (hektar) 214.593 47.367 84.240 82.987

Tablo 26: Ege Bölgesi’nde Tarımsal Alan Kullanımı:


NOT 1: Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistikî Sınıflamasına (FUS-2002) göre verilmiştir.

28

5.1.2.2 Tarımsal Üretim:

5.1.2.2.1 Bitkisel üretim:

YIL 2000 2009

BÖLGE KODU TR3 TR31 TR32 TR33 TR3 TR31 TR32 TR33


AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Toplam tahıl, (ton) 3.356.156 241.813 863.414 2.250.929 3.304.685 332.493 956.782 2.015.410

Buğday (ton) 1.968.814 186.203 531.186 1.251.425 1.628.442 143.854 473.878 1.010.710

Çavdar (ton) 17.833 701 2.483 14.649 14.202 1.643 6.863 5.696

Arpa (ton) 1.171.194 30.026 218.749 922.419 912.920 25.800 215.061 672.059

Mısır (dane), (ton) 178.409 19.172 102.895 56.342 707.030 155.408 245.756 305.866

Çeltik (ton) - - - - - - - -

Mısır (Hasıl) (ton) 181.689 97.408 46.275 38.006 84.860 18.590 32.450 33.820

Patates (ton) 767.727 338.261 82.862 346.604 827.511 415.755 23.266 388490

Kuru baklagiller

(ton) 138.849 2.729 30.158 105.962 133.035 2.932 24.055 106.048

ġekerpancarı (ton) 1.600.821 2.760 277.368 1.320.693 1.036.553 5.221 122.205 909.127

Toplam yağlı

tohumlar (ton) 436.488 95.639 232.562 108.287 261.517 58.104 166.835 36.578

Kolza (ton) - - - - 53 - 13 40

Ayçiçeği (ton) 38.512 1.620 22.268 14.624 47.549 1.580 30.900 15.069

Soya (ton) 72 - - 72 2 - - 2

Keten tohumu (ton) - - - - - - - -

Pamuk tohumu (ton) 377.380 93.910 196.611 86.859 181.257 56.485 120.838 3.934

Tütün (ton) 103.101 10.020 37.009 56.072 58.789 4.016 23.667 31.106

Meyveler (zeytin ve

turunçgiller hariç)

(ton)

2.490.216 385.018 691.006 1.414.192 3.150.342 294.740 1.010.317 1.845.285

Üzüm (ton) 1.640.999 227.526 241.865 1.171.608 1.972.665 122.709 368.371 1.481.585

Zeytin (ton) 992.068 251.312 605.778 134.978 610.598 133.847 275.752 200.999

Tablo 27: Ege Bölgesi’nde Tarımsal Ürünlerin Bölgelere Göre 2000 ve 2009 Yıllarında



NOT1: Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistikî Sınıflamasına (FUS-2002) göre verilmiştir.

29

5.1.2.2.2 Örtü altı üretim:

YIL 2000 2009

BÖLGE

KODU TR3 TR31 TR32 TR33 TR3 TR31 TR32 TR33

BÖLGE

ADI EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA

, UġAK

Toplam

(ton) 448.142 174.200 267.760 6.182 687.157 169.574 494.864 22.719

Biber (ton) 1.718 138 1.560 20 2.171 759 819 593

Çilek (ton) 11.000 1.962 8.972 66 34.726 1.443 33.222 61

Domates

(ton) 204.387 12.301 190.424 1.662 414.146 28.072 372.982 13.092

Fasulye

(Taze), (ton) 7.046 411 6.605 30 5.811 228 5.500 83

Hıyar (ton) 173.964 141.859 28.488 3.617 185.515 126.010 52.121 7.384

Kabak

(Sakız), (ton) 981 106 873 2 1.486 30 1.441 15

Karpuz (ton) 21.911 120 21.791 - 10.862 - 10.862 -

Kavun (ton) 7.789 - 7.775 14 3.229 - 3.134 95

Marul (ton) 18.000 17.117 230 653 13.931 12.766 480 685

Muz (ton) - - - - - - - -

Patlıcan

(ton) 1.183 129 1.042 12 14.333 21 14.290 22

Diğer (ton) 163 57 - 106 947 245 13 689

Tablo 28: Ege Bölgesi’nde Örtü Altı Ürünlerin Bölgelere Göre 2000 ve 2009 Yıllarında



30

5.1.2.2.3 Organik üretim:

2004 2009

BÖLGE


BÖLGE

ADI EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Çiftçi sayısı 3726 1142 1386 1198 3898 940 1496 1462

Ekilen alan

(Hektar) 45507 10108 29328 6071 46889 16228 17950 12711

Üretim

(Ton) 91206 22577 36926 31703 93315 32672 28217 32426

Tablo 29: Ege Bölgesi’nde Organik Tarım Göstergeleri:


5.1.2.2.4 Tarımsal alet ve makineler:

YIL 2000 2009



AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Pulluk 291776 49240 102541 139995 309182 47592 101524 160066

Ekim makinesi 57491 15355 17027 25109 62744 17266 18384 27094

Gübre dağıtma

makinesi 58390 12808 24822 20760 65630 13459 25808 26363

Su pompası 145011 46984 45147 52880 162417 48920 49136 64361

Sabit süt sağım

tesisi 1084 644 202 238 1911 1012 308 591

Seyyar süt sağım

makinesi 13923 5048 3885 4990 45415 10215 14164 21036

Biçerdöver 730 12 82 636 854 21 134 699

Traktör 182138 29900 61748 90490 226989 32277 72469 122243

Tablo 30: Ege Bölgesi’nde Tarımsal Alet ve Makinelerin 2000 ve 2009 Yıllarındaki

Göstergeleri:


31

5.1.2.3 Hayvansal Üretim:

5.1.2.3.1 BüyükbaĢ/küçükbaĢ/tek tırnaklı ve kümes hayvancılığı:

YIL 2000 2009



AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Dana ve buzağı

(erkek), (baĢ) - - - - 218089 42714 76390 98985

Dana ve buzağı

(diĢi), (baĢ) - - - - 230841 48203 80286 102352

Tosun (1-2 yaĢ),

(baĢ) - - - - 152370 25531 52272 74567

Düve (1-2 yaĢ),

(baĢ) - - - - 246801 50164 84812 111825

Ġnek (2 yaĢ ve

üzeri), (baĢ) - - - - 765420 195566 272290 297564

Boğa ve öküz (2 yaĢ

ve üzeri), (baĢ) - - - - 39172 6117 18113 14942

Sığır (2 yaĢın

altında), (baĢ) 483333 105265 166803 211265 - - - -

DiĢi sığır (2 yaĢ ve

üzeri), (baĢ) 672968 124548 226029 322391 - - - -

Erkek sığır (2 yaĢ

ve üzeri), (baĢ) 68509 10567 21478 36464 - - - -

Manda (baĢ) 7350 80 110 7160 4285 77 106 4102

Deve (baĢ) 310 50 250 10 667 141 504 22

Domuz (baĢ) - - - - 815 815 - -

Koyun (baĢ) 2778290 477540 516830 1783920 2215859 373725 396662 1445472

Keçi (baĢ) 1084580 180300 396190 508090 706740 145820 257414 303506

At, katır ve eĢek

(baĢ) 142500 20750 58450 63300 72615 10418 35493 26704

Kümes hayvanı

(baĢ) 32398910 6708680 4254680 21435550 50638309 14327147 7145632 29165530

Tablo 31: Ege Bölgesi’nde Büyükbaş/Küçükbaş/Tek Tırnaklı ve Kümes Hayvancılığı 2000

ve 2009 Yılındaki Göstergeleri


32

YIL 2000 2009



AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Beyaz et (ton) 97424 47338 973 49114 269466 142455 111 126901

Kırmızı et (ton) 90136 33003 15940 41193 88771 39099 18820 30852

Tavuk yumurta

sayısı (1000) 3473941 737643 537881 2198417 4503879 815371 580592 3107916

Ġnek sütü (ton) 1131148 298401 353537 479210 2105081 568064 742452 794565

Manda sütü (ton) 4675 13 60 4602 1650 33 50 1567

Koyun sütü (ton) 68330 12989 8230 47112 68077 11926 13272 42879

Keçi sütü (ton) 30361 8598 7462 14300 24383 4516 10723 9144

Deri (adet) 1761603 671269 448671 641664 1273006 523610 333085 416311

Tablo 32: Ege Bölgesi’nde Büyükbaş/Küçükbaş ve Kümes Hayvancılığı 2000 ve 2009

Yıllarındaki Hayvansal Ürün Göstergeleri:


5.1.2.3.2 Arıcılık üretimi:

YIL 2000 2009

BÖLGE


BÖLGE

ADI EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Köy sayısı 2.451 348 938 1.165 2.014 313 801 900

Yeni kovan

sayısı 944.678 127.358 720.405 96.915 1.229.643 140.592 988.583 100.468

Eski kovan 16.921 7.616 1.000 8.305 9.173 2.956 2.506 3.711

Toplam

kovan 961.599 134.974 721.405 105.220 1.238.816 143.548 991.089 104.179

Bal üretimi

(ton) 6.742,937 1.908,500 3.640,224 1.194,213 19.132,144 1.989,312 15.603,554 1.539,278

Balmumu

üretimi (ton) 459,928 59,330 328,610 71,988 1.249,484 107,517 1.026,851 115,116

Tablo 33: Ege Bölgesi’nde 2000 ve 2009 Yıllarında Arıcılık Göstergeleri:


33

5.1.2.3.3 Ġpekböcekçiliği üretimi:

YIL 2000 2009

BÖLGE



AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

EGE ĠZMĠR

AYDIN,

DENĠZLĠ,

MUĞLA

MANĠSA,

AFYON,

KÜTAHYA,

UġAK

Köy sayısı 32 24 8 - 7 1 5 1

Hane sayısı 106 90 16 - 30 10 18 2

Açılan kutu

sayısı (adet) 82 60 22 - 123,5 73 44,5 6

YaĢ koza

(ton) 2,191 1,691 0,500 - 0,981 0,346 0,587 0,048

Tablo 34: Ege Bölgesi’nde 2000 ve 2009 Yıllarında İpekböcekçiliği Göstergeleri:


34

5.1.3 ĠZMĠR METROPOLĠTEN BÖLGESĠNDEKĠ TARIMSAL GELĠġMELER:

Nüfus bakımından Türkiye’nin üçüncü büyük ili olan İzmir’de tarımla ilgili nüfusun oranı

%19’dur. Ülkenin toplam tarımsal üretim değerinin yaklaşık %6’sına İzmir ili sahiptir. İzmir’de 113

tür bitki ve 13 tür hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır.

5.1.3.1 Tarımsal Üretim Değerleri:

Bitkisel, hayvansal ve su ürünleri ana gruplarına göre İzmir ilinin 2006 yılına ait tarımsal

üretim değerleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Tabloya göre, 2006 yılında İzmir ilinde

yaratılan toplam tarımsal üretim değeri 3.832.521.408 YTL’dir. Bu değerin % 63’ü bitkisel

ürünlerin üretim değeri, %31,28’i hayvansal ürünlerin üretim değeri ve % 5,72’si su ürünlerinin

üretim değeridir.

ÜRÜN GRUPLARI ÜRETĠM DEĞERLERĠ

(YTL)

TOPLAM ÜRETĠM ĠÇĠNDEKĠ PAYI

(YTL)

Tarla Ürünleri 612.253.140 15,98

Sebzeler 781.013.944 20,38

Meyveler 917.687.160 23,94

Süs Bitkileri (Kesme

Çiçekçilik) 103.419.080 2,70

Bitkisel Üretim Toplamı 2.414.373.324 63,00

Et (Kırmızı Et÷ Beyaz Et) 565.085.900 14,74

Süt (Sığır+Koyun+Keçi) 512.293.084 13,37

Yumurta 100.020.960 2,61

Bal+Balmumu 20.596.462 0.54

Yapağı÷Kıl 797.168 0,02

Hayvansal Üretim Toplamı 1.198.793.573 31,28

Deniz Balıkları 47.934.585 1,25

Diğer Deniz Ürünleri 5.190.000 0,14

Iç Su Balıkları 190.526 0,00

Kültür Balıkları 166.039.400 4,33

Su Urünleri üretimi Toplamı 219.354.511 5,72

Toplam Tarımsal Üretim 3.832.521.408 100,00

Tablo 35: İzmir’de 2006 Yılına Ait Tarımsal Üretim Değerlerinin Dağılımı:

Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü, 2006

35

5.1.3.2 İzmir İli Genel Arazi Dağılımı Ve Sulama Durumu

İzmir’in genel arazi dağılımı Tablo 27’de gösterilmektedir, buna göre toplam alanın % 41’inin

ormanlık ve fundalık alanlar, % 29unun tarım alanı ve % 7 sinin çayır ve mera alanları olduğu

aşağıdaki tabloda görülmektedir. Çayır ve mera alanlarının tarımın bir parçası olan hayvancılığın

kaynağı olduğu hesaba katılırsa İzmir’de tarıma ayrılmış alanların payının % 40a yakın olduğu

ifade edilmektedir.

İlçeler bazında İzmir ilinin genel arazi dağılımına bakıldığında, birkaç ilçe dışında tarımsal

faaliyetlere ağırlıklı olarak yöneldiği görülmektedir. Aşağıdaki tablo, Merkez, Çeşme, Karaburun ve

Urla ilçeleri dışında kalan ilçelerin tamamında arazinin önemli bir kısmının tarıma ayrıldığını

göstermektedir.

36

Ġlçeler Yüzölçüm

ü (Da)

Tarım

alanı

(Da)

Oran

Orman

ve

Fundalık

alan (Da)

Oran

Çayır

ve

Mera

alanı

(Da)

Oran

Diğer

Arazi

(Da)

Oran

Merkez 854.000 102.345 12,0 387.720 45.4 55.000 6,4 308.935 36,2

Aliağa 274.000 121.177 44,2 57.420 21.0 82.500 30,1 12.903 4,7

Bayındır 540.000 275.683 51,1 237.570 44.0 3.520 0,7 23.227 4,3

Bergama 1.720.000 444.256 25,8 571.350 33,2 200.000 11,6 504.394 29,3

Beydag 184.000 60.894 33,1 64.330 35.0 25.320 13,8 33.456 18,2

ÇeĢme 257.000 23.884 9,3 41.965 16,3 7.909 3,1 183.243 71,3

Dikili 510.000 123.040 24,1 209.540 41.1 1.900 0,4 175.520 34,4

Foça 205.000 51.986 25,4 64.995 31,7 54.000 26,3 34.020 16,6

Karaburun 484.000 40.585 8,4 258.245 53.4 2.000 0,4 183.170 37,8

KemalpaĢa 655.000 230.455 35,2 322.030 49,2 2.089 0,3 100.426 15,3

Kınık 446.000 119.145 26,7 288.325 64.6 13.920 3,1 24.610 5,5

Kiraz 572.000 158.420 27,7 214.255 37,5 92.000 16,1 107.325 18,8

Mendeıes 775.000 233.038 30,1 454.540 58.7 4.860 0,6 82.562 10,7

Menemen 694.000 232.327 33,5 160.700 23,2 5.876 0,8 295.098 42,5

ÖdemiĢ 1.016.000 331.540 32,6 385.690 38.0 222.000 21,9 76.770 7,6

Seferihisar 386.000 89.301 23,1 194.510 50,4 3.580 0,9 98.609 25,5

Selçuk 280.000 140.240 50,1 135.490 48,4 900 0,3 3.370 1,2

Tire 891.000 341.165 38,3 239.485 26,9 7.711 0,9 302.639 34,0

Torbalı 565.000 283.825 50,2 178.875 31,7 11.600 2,1 90.700 16,1

Urla 704.000 97.145 13,8 439.890 62.5 56.600 8,0 110.365 15,7

Toplam 12.012.000 3.500.449 29.1 4.906.925 40.9 853.285 7.1 2.751.341 22.9

Tablo 36: İzmir İlinin Genel Arazi Dağılımı:

Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü

37

Kullanım şekline göre tarım arazisinin durumu ilçeler bazında incelendiğinde tarım alanlarının büyüklüğü açısından önde gelen ilçelerin

Bergama, Menderes, Menemen, Ödemiş, Tire ve Torbalı olduğu aşağıdaki tabloda görülmektedir. Bayındır zeytin alanı, Kemalpaşa ise meyve alanı

açısından göze çarpan ilçelerdir.

Ġlçeler Tarım

Alanı

Sebze

Alanı

Süs

Bitkileri

Bağ

Alanı

Meyve

Alanı Narenciye

Zeytin

Alanı Kavaklık

Nadas

Alanı

ElveriĢli

BoĢ

Toplam Tarım

Alanı

Balçova 130,0 951,0 638,3 100.0 50,0 1.600 1.300 0 0,0 675,0 5.444.3

Bornova 597,0 626,0 3,5 2.650,0 1.600,0 0 7.050 0 1.250,0 11.454,0 25.230.5

Buca 4.770,0 650,0 0,0 1.142.0 1.328.0 0 8.250 0 5.500,0 5.557,0 27.197.O

Çiğil 3.640,0 280,0 0,0 60.0 60.0 0 10 0 0,0 7.120,0 11.170.O

Gaziemir 10,0 75,0 0,0 0,0 0,0 0 1.150 0 500.0 260,0 1.995.O

Güzelbahçe 1.066,0 764,0 281,5 928.0 130.0 1.270 5.990 0 500.0 6.365,0 17.294,5

KarĢıyaka 157,0 107,5 0,0 0,0 120,0 50 1.050 0 0,0 2.660,0 4.144.5

Konak 391,0 171,0 0,0 3.650,0 310,0 0 600 0 200,0 770,0 6.092.0

Narlıdere 20,0 383,0 91,7 20,0 83,0 2.000 900 0 0,0 280,0 3.777.7

Merkez

Toplam 10.781,0 4.007,5 1.015,0 8.550,0 3.681,0 4.920,0 26.300,0 0,0 7.950.0 35.141,0 102.345.5

Aliağa 59.960,0 2.120,0 22,0 1.050,0 1.305,0 20 47.810 50,0 930,0 7.910,0 121177.0

Bayındır 69.850,0 26.029,0 662,4 814,0 4.644.0 624 164.150 4.000,0 1.750,0 3.160,0 275.683.4

Bergama 297.910,0 45.756,0 662,0 14.170,0 8.558,0 25 75.750 1.350,0 75,0 0,0 444.256.0

Beydağ 28.220,0 6.831,6 2,0 170,0 15.500,0 0 9.450 120,0 400,0 200,0 60.893.6

ÇeĢme 4.148,0 6.444,0 3,0 2.000,0 103.0 136 9.050 0,0 0,0 2.000,0 23.883.5

Dikili 72.767,0 1,793,0 0,1 100,0 610,0 180 43.540 0,0 1.050,0 3.000,0 123.040.1

Foça 26.000,0 5.110,5 0,0 260.0 115.0 30 16.070 0,0 2,400.0 2.000,0 51.985.5

Karaburun 2.563,0 1.860,0 1.100,0 587.0 175,0 1.050 30.650 0,0 600.0 2.000,0 40.585,0

KemalpaĢa 45.884,0 10.879,0 101,0 37.000,0 75.893,0 0 51.050 900,0 2,000.0 6.748,0 230.455.0

38

Kınık 95.800,0 14.327,0 0,0 70,0 190.0 0 8.678 0,0 50,0 30,0 119.145.0

Kiraz 93.999,0 11.069,0 90,0 115,0 7.372,0 0 19.450 900,0 4.000,0 21.425,0 158.420.0

Menderes 116.420,0 17.152,0 1.381,0 30.500,0 935,0 13.600 48.680 0,0 0,0 4.370,0 233.038.0

Menemen 123.650,0 39.161,5 5,0 36.140,0 8.080,0 1.580 18.650 100,0 900.0 4.060,0 232.326.5

ÖdemiĢ 148.583,0 70.712,0 300,0 3.510,0 40.220,0 170 58.760 3.500,0 2.000,0 3.785,0 331.540.0

Seferihisar 10.530,0 4.146,0 147,0 2.600,0 458,0 12.690 50.530 0,0 1.150,0 7.050,0 89.301,0

Selçuk 21.260,0 5.600,0 400,0 3.750,0 22.210,0 8.580 78.320 120,0 0,0 0,0 140.240.0

Tire 182.810,0 76.201,1 13,5 4.000,0 29.790,0 190 43.930 350,0 0,0 3.880,0 341.164,6

Torbalı 140.262,0 55.844,0 445,8 12.030,0 9,630.0 330 59.750 150,0 0,0 5.383,0 283.824,8

Urla 23.810,0 16.500,0 1.209,7 1.540,0 830,0 870 35.705 50,0 0,0 16.630,0 97.144,7

Toplam 1.575.207.0 421.543,2 7.559.3 158.956,0 230.299.0 44.994,5 896.273,0 11.590.0 25.255.0 128.772.0 3.500.449.0

Tablo 37: İzmir İli 2006 Yılı Kullanım Şekline Göre Tarım Arazisi Dağılımı (Dekar):


Tarımsal üretimin önemli bir girdisini su kaynakları oluşturmaktadır. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi İzmir ilinde tarım alanlarının yaklaşık

yarısını sulanmayan alanlar oluşturmaktadır.

39

Ġlçeler Toplam Tarım

Alanı (Da.)

Sulanan Alan

(Da.)

Sulanmayan Alan

(Da.)

Balçova 5444,3 3.279,3 2.165,0

Bornova 25.230,5 2.416,5 22.814.O

Buca 27.197,0 3.940,0 23.257,0

Çiğli 11.170,0 3.190,0 7.980.0

Gaziemir 1.995,0 75,0 1.920,0

Güzelbahçe 17.294,5 3.093,5 14.201,0

KarĢıyaka 4.144,5 309,5 3.835,0

Konak 6.092,0 272,0 S.820.0

Narlıdere 3.777,7 2.545,7 1 .232.0

MERKEZ

TOPLAM 102.345,5 19.121,5 83.224,0

Aliağa 121.177,0 18.762,0 102.415,0

Bay ındır 275.683,4 101 .087.4 174.596,0

Bergama 444.256,0 270.351,0 173.905,0

Beydağ 60.893,6 37.103,6 23.790,0

ÇeĢme 23.883,5 5.582,5 18.301,0

Dikili 123.040,1 74.383,1 48.657,0

Foça 51.985,5 25.770,5 26.215,0

Karaburun 40.585,0 4.088,0 36.497,0

KemalpaĢa 230.455,0 130.600,0 99.855,0

Kınık 119.145,0 86.910,0 32.235,0

Kiraz 158.420,0 45.685,0 112.735,0

Menderes 233.038,0 92.038,0 141.000,0

Menemen 232.326,5 225.776,5 6.550,0

OdemiĢ 331 .540,0 232.782,0 98.758,0

Seferihisar 89.301,0 21.193,0 68.108.0

Selçuk 140.240,0 61.340,0 78.900,0

Tire 341 .164,6 21 3.894.6 127.270,0

Torbalı 283.824,8 190.656,8 93.168.0

Urla 97.144,7 20.614,7 76.530,0

GENEL TOPLAM 3.500.449,0 1.877.740,0 1.622.709,0

Tablo 38: İzmir İli 2006 Yılı Tarım Arazisi Sulama Durumu:


40

Türkiye’de kullanılan suyun yaklaşık % 75’i tarımsal amaçlı kullanılmaktadır. Ayrıca DSİ

verilerine göre potansiyel sulanabilir arazinin (8,5 milyon ha) yaklaşık % 55’i (4,7 milyon ha)

sulanabilmektedir. Tarımsal işletmelerde ise yalnızca % 43 oranında sulama yapılabilmektedir. Öte

yandan tarımsal alanlarımızın % 16’sı sulanabilmektedir. Bu oran birçok Avrupa ülkesinin

gerisindedir. İspanya’da % 23, İtalya’da % 32, Yunanistan’da ise % 40’tır. Su kaynaklarımızın

büyük bir kısmının tarımsal amaçlı kullanılıyor olması önemli bir tarım girdisi olan suyun, damlama

ve diğer modern teknoloji kullanımının desteği ile akılcı ve etkin kullanılması gerekmektedir. Halen

ülkemizde sulamanın % 94’ü geleneksel olan salma sulama, % 6’sı da modern sulama teknikleri ile

yapılmaktadır. Dünyada modern sulama sistemlerinin kullanım oranı % 16’dır. Geleneksel

sulamada suyun % 30-35’i bitki tarafından kullanılmakta iken, modern sistemlerde suyun % 90 - 95

kadarının bitki tarafından kullanıldığı yapılan araştırmalarda tespit edilmiştir. Modern sulamanın

İzmir ilindeki kullanım oranı yalnızca % 8’dir.

5.1.3.3 Tarımsal Üretim:

5.1.3.3.1 Tarımsal alet ve makineler:

Traktör

Sayısı

Biçerdöver

Sayısı

Diğer Tarım Alet ve

Makine Sayısı

Toplam Makine

Sayısı

Balçova 5 0 463 468

Bornova 118 0 1247 1365

Buca 266 0 1746 2012

Çiğli 106 0 1069 1175

Gaziemir 11 0 191 202

Güzelbahçe 37 0 551 588

KarĢıyaka 0 0 0 0

Konak 0 0 0 0

Narlıdere 13 0 584 597

Aliağa 682 0 4320 5002

Bayındır 2077 0 26877 28954

Bergama 4930 10 35943 40883

Beydağ 400 0 5389 5789

ÇeĢme 262 0 1747 2009

Dikili 811 0 5995 6806

Foça 328 0 4217 4545

Karaburun 61 2 766 829

41

KemalpaĢa 1647 0 18912 20559

Kınık 1428 0 20706 22134

Kiraz 1500 0 16037 17537

Menderes 3066 0 23199 26265

Menemen 2261 5 34925 37191

ÖdemiĢ 4362 0 41592 45954

Seferihisar 423 0 7343 7766

Selçuk 1037 0 8312 9349

Tire 3430 2 53246 56678

Torbalı 2745 1 24085 26831

Urla 262 1 5506 5769

Bayraklı 4 0 33 37

Karabağlar 5 0 118 123

ĠZMĠR 32277 21 345119 377417

Tablo 39: İzmir İli Tarımsal Alet ve Makinelerin Dağılımı:


5.1.3.3.2 Bitkisel üretim:

Tahıllar ve diğer

bitkisel ürünler

(ton)

Sebzeler

(ton)

Meyveler, içecek ve

baharat bitkileri

(ton)

Bitkisel üretim

toplamı (ton)

Balçova 19 1839 3245 5103

Bornova 3569 1940 4061 9570

Buca 1692 51027 1979 54698

Çiğli 2876 820 109 3805

Gaziemir 4 182 51 237

Güzelbahçe 647 2757 3590 6994

KarĢıyaka 43 335 176 554

Konak 81 541 2630 3252

Narlıdere 9 627 3763 4399

Aliağa 41603 4074 10642 56319

Bayındır 310647 143866 32457 486970

Bergama 184599 219950 28154 432703

Beydağ 47220 3429 6723 57372

42

ÇeĢme 462 8371 3478 12311

Dikili 58392 5741 5873 70006

Foça 36751 10632 3093 50476

Karaburun 468 2276 12195 14939

KemalpaĢa 12330 23339 90356 126025

Kınık 65219 75793 5097 146109

Kiraz 138905 12789 12418 164112

Menderes 82878 159177 72720 314775

Menemen 146569 121511 25038 293118

ÖdemiĢ 953724 245594 25879 1225197

Seferihisar 1224 3489 45741 50454

Selçuk 22214 17788 38103 78105

Tire 264337 252386 26554 543277

Torbalı 258704 428224 45057 731985

Urla 9299 21005 18359 48663

Bayraklı 0 0 0 0

Karabağlar 0 0 0 0

ĠZMĠR 2644485 1819502 527541 4991528

Tablo 40: İzmir İli Bitkisel Üretimdeki Ürünlerin Başlıca Gruplar Halindeki Dağılımı:


a. Meyve üretimi:

Meyveler; Yumuşak Çekirdekli, Taş Çekirdekli, Sert Kabuklu, Turunçgiller, Sub-Tropikal ve

Üzümsü Meyveler ana üretim grupları altında değerlendirilmektedir. Aşağıda verilen tablo bu

üretim grupları itibariyle, İzmir ili meyve veren ağaç sayılarını, üretim miktarlarını ve üretim

değerlerini içermektedir.

Tarımsal üretim değeri açısından taş çekirdekli meyveler grubunun üretim değeri İzmir ilinin

toplam meyve üretim değerinin yarısından fazladır. Bu grup içinde ise zeytin, tek başına ilin meyve

üretim değerinin yaklaşık % 40’ını oluşturmaktadır. Üretim değeri açısından zeytini; üzüm,

mandarin, incir, kiraz ve şeftali takip etmektedir. İzmir ili, sahip olduğu iklim kuşağı ve tarımsal

elverişliğiyle, tipik Akdeniz kuşağı meyveleri üretiminde yoğunlaşmıştır.

43

Tablo 41: İzmir İli 2006 Yılı Meyve Ağaç Sayıları, Üretimi, Verimi ve Üretim Değeri

*Çilek alanının 30,04 hektarı ve çilek üretiminin 1.213 tonu Örtü altında gerçekleşmiştir.

Kaynak: İzmir il Tarım Müdürlüğü. 2006

44

ÜRÜN GRUBU PAY (%)

Yumuşak Çekirdekliler 1,1

Taş Çekirdekliler 59,7

Sert Kabuklular 5,0

Turunçgiller 9,2

Sub-tropikal İklim Meyveleri 4,7

Üzümsü Meyveler 20,3

Toplam 100,0

Tablo 42: Meyve Ürün Guruplarının Toplam Üretim Değeri İçindeki Payları (%, 2006)


Şekilde görüldüğü üzere, İzmir ilinde yıllara göre meyve üretiminin seyri incelendiğinde son

yıllarda meyve üretiminin seyrinde ciddi bir değişiklik olmadığı görülmektedir. Zeytin iki yılda bir

ürün veren bir meyve olduğundan 2002, 2004 ve 2006 yıllarında üretim miktarı açısından ilk sırada

yer alırken 2003 ve 2005 yıllarında az miktarda zeytin üretimi gerçekleşmiştir.

ġekil 33: İzmir İlinde Yıllara Göre Meyve Üretimi (2002-2006)


b. Sebze üretimi:

İzmir ili, coğrafi konumu ve sahip olduğu iklim koşulları sayesinde hemen her tür sebze

ekiminin yapıldığı bir bölgedir. Sebze üretimi hem açık alanlarda hem de serada, alçak tünel gibi

örtülü alanlarda yapılmaktadır. Aşağıdaki tabloda sadece açıkta üretim başlığı altındaki çeşitli

45

alanlarda ekiliş alanı, üretim miktarı, üretimin verimliliği ve üretim değerine ilişkin 2006 verileri

bulunmaktadır.

Tablo 43: İzmir İli 2006 Yılı Sebzeler Ekiliş, Üretim, Verim ve Üretim Değeri

Kaynak: İzmir il Tarım Müdürlüğü. 2006

İzmir ili daha ziyade yazlık sebzeler olarak tanımlanan (ekim-dikimi ilkbaharda, ürün hasadı

ise yaz ayları boyunca yapılan) domates, patlıcan, biber, hıyar, kavun-karpuz gibi sebzelerin

üretimlerinde yoğunlaşmıştır. Kışlık sebzeler olarak tanımlanan (ekim-dikimi geç yaz ve

46

sonbaharda, ürün hasadı ise kış ayları ve erken ilkbahar boyunca yapılan) lahana, marul, ıspanak,

pırasa gibi sebze üretimleri de yapılmakla birlikte, yazlık sebze üretimleri, hem alan hem üretim

miktarları hem de üretim değerleri itibariyle büyük ağırlık arz etmektedirler.

İlin hem alan, hem üretim miktar ve değeri itibariyle en önemli sebzesinin domates olduğu

görülmektedir. Sadece domates, ilin sebze alanları toplamının dörtte birini oluşturmaktadır.

Domatesin, ilin toplam sebze üretim değeri içindeki payı ise, üçte bir oranındadır. Domatesi, hem

alan, hem de üretim değerinin yüksekliğiyle kavun-karpuz (bostan) izlemektedir

ġekil 34: İzmir İlinde Yıllara Göre Sebze Üretimi (2002-2006)


c. Tahıl ve diğer bitkisel üretim (tarla bitkileri):

İzmir ilinin tarla bitkileri üretim alanı içinde en ağırlıklı paya 73,57 ha.’lık alanla tahıllar

grubu sahiptir. Tahılları; 52,95 ha.’lık alanla Endüstri Bitkileri grubu izlemektedir. Yem Bitkileri,

Yumru Bitkiler ve Baklagiller üretim alanları, anılan grupları sırasıyla takip etmektedirler.

Tek ürün ekiliş alanı itibariyle yapılacak bir değerlendirmede, pamuk üretim alanının 43.479

ha. ile en ağırlıklı ürün olduğunu, pamuğu 40 ha.’lık alanıyla buğdayın takip ettiği, üçüncü ağırlıkta

ekiliş alanına sahip ürünün ise 34 ha.’lık alanıyla mısır olduğu görülmektedir.

Pamuk, ekiliş alanı büyüklüğü yanında üretim değeri itibariyle de ilin en ağırlıklı tarla

bitkisidir. 612.253 milyon YTL’lik İzmir ili toplam tarla bitkileri üretim değeri içinde 149.291

milyon YTL’lik değeriyle % 24’lük pay alan pamuğa aittir. Üretim değeri açısından pamuğu mısır,

buğday ve tütün ürünleri takip etmektedir. Üretim miktarı açısından ise şekil de görüldüğü üzere,

mısır, patates, buğday ve pamuk başlıca ürünlerdir.

47

ġekil 35: İzmir İlinde Yıllara Göre Tarla Ürünleri Üretimi (2002-2006)


Endüstri Bitkileri grubu, tarla bitkileri üretim değeri içinde en fazla paya sahip gruptur. Birim

ürünün fiyatına göre şekillenen bu sıralamada, ikinci ağırlığa Yem Bitkileri sahiptir. Sonra sırasıyla

Tahıllar, Yumrulu Bitkiler ve Baklagiller gelmektedir.

48

Tablo 44: İzmir İlinde Tarla Ürünlerinin Üretim Değerlerine Göre Dağılımı:


49

5.1.3.3.3 Örtü altı üretimi:

İzmir ilinde 15 ilçede seracılık yapılmaktadır. Plastik seralar maliyetin düşük olması

nedeniyle tercih edilmektedir. Sebze-meyve yetiştirilen toplam 7.818 da sera alanının 7.586 da’ı

plastik seradır. Ekolojik koşullar nedeniyle plastik sera kurulmasına oldukça elverişli olan ilimizde

en fazla sera alanı Menderes ilçesindedir. Seralarda yetiştirilen 16 tür sebzeden en çok hıyar,

domates ve marul yetiştirilmektedir.

Sebze üretimi (ton) Meyveler üretimi (ton) Sera üretim toplamı (ton)

Balçova 310 0 310

Bornova 0 0 0

Buca 435 0 435

Çiğli 0 0 0

Gaziemir 0 0 0

Güzelbahçe 1480 0 1480

KarĢıyaka 4 0 4

Konak 0 0 0

Narlıdere 202 0 202

Aliağa 0 0 0

Bayındır 0 0 0

Bergama 20815 1 20816

Beydağ 10 0 10

ÇeĢme 100 0 100

Dikili 0 230 230

Foça 0 0 0

Karaburun 0 0 0

KemalpaĢa 0 0 0

Kınık 17 0 17

Kiraz 0 0 0

Menderes 131004 0 131004

Menemen 240 1212 1452

ÖdemiĢ 1903 0 1903

Seferihisar 937 0 937

Selçuk 0 0 0

Tire 0 0 0

Torbalı 10674 0 10674

Urla 0 0 0

Bayraklı 0 0 0

Karabağlar 0 0 0

ĠZMĠR 168131 1443 169574

Tablo 45: İzmir İli İlçelerinin Örtü altı Üretimi


50

ġekil 36: Örtü Altı Ürünlerin Yıllara Göre Toplam Üretimdeki Değişimi (Ton)


ġekil 37: Örtü Altı Tarım Alanlarının Yıllara Göre Toplam Değişimi (Dekar)


5.1.3.3.4 Organik tarım üretimi:

İzmir ilinde organik tarım çalışmaları ilk olarak 1984-1985 yıllarında çekirdeksiz kuru üzüm

ve kuru incirde, ildeki ihracatçı firmalar aracılığı ile başlamıştır ve yıllar içinde artış göstermiştir.

2003 TÜİK verilerine göre İzmir’de faaliyet gösteren organik tarım firmalarının toplam tarım

isletmelerine oranı % 1,24’tür. Bu oran Ege Bölgesi genelinde % 0,61, Türkiye genelinde ise %

161157

182849 180940

139943153457 153454

144558165485 168131

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

180000

200000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Örtü altı ürünlerin yıllara göre toplam üretimdeki değişimi (ton)

62287082 7010

7616 7838 79737540

8037 7818

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Örtü altı tarım alanlarının yıllara göre toplam değişimi (dekar)

51

0,32’dir. Diğer bir deyişle, İzmir ilinde organik tarım faaliyetlerinin yoğunluğu Türkiye

ortalamasının yaklaşık dört katı, Ege Bölgesi ortalamasının ise iki katıdır. Toplam islenen tarım

alanları içinde organik tarımın sahip olduğu oranlara bakıldığında İzmir’in % 3,25’lik bir organik

tarım alanı oranı olduğu görülmektedir. Bu, % 0,47’lik Türkiye ortalamasından oldukça büyüktür.

İzmir’de 73 çeşit ürün organik olarak üretilmektedir. Bu ürünler; adaçayı, ahududu, anason,

Antep fıstığı, armut, arpa, badem, bal, bamya, biber, biberiye, böğürtlen, buğday, bulgur, ceviz,

cevizli incir dolması, çam fıstığı, çemen, çilek, dağçayı, defne, dereotu, domates, dut, elma, enginar,

erik, fasulye, fesleğen, fiğ, greyfurt, gülsuyu, gül yağı, hıyar, ısırganotu, incir, kabak, kapari,

karpuz, kavun, kayısı, kayısı çekirdeği, kekik, kekmiks, kestane, kiraz, kuruyemiş, kuşkonmaz,

lavanta, limon, mandarin, mantar, marul, maydanoz, mercimek, meyve karışımı, meyve kokteyl,

mısır, nohut, pamuk, patlıcan, pekmez, pırasa, portakal, roka, süper miks, şeftali, üzüm, üzüm

(kuru), visne, yonca, zeytin, zeytinyağıdır.

Ġzmir

YIL 2004 2009

Çiftçi sayısı 1142 940

Ekilen alan

(Hektar) 10108 16228

Üretim (Ton) 22577 32672

Tablo 37: Günümüzde İzmir’de Organik Tarım Göstergeleri:



1142 1223 1416 1294 1156 940

10108

22559

38864

2633023356

16228

22577

26824

23408

19058

38834

32672

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

2004 2005 2006 2007 2008 2009

Çiftçi sayısı

Ekilen Alan (hektar)

Üretim (ton)

52

İzmir ili Organik Tarım üretim ve ihracatında öncüdür. Yalnızca üretim değil, tüketim

açısından da İzmir’in hak ettiği yere ulaşabilmesi için “Organik Açık Pazarlar son derece

önemlidir.” Organik ürünler hal yasası kapsamında olmadığından, sertifikaları ile bu ürünler

doğrudan tüketiciye ulaştırılabilir. Organik açık pazarların yaygınlaşması amacıyla Belediyelerle

yapılan çalımsalar sonucu 05 Haziran 2010’da Bornova’da, 25 Haziran 2010 tarihinde de

Karşıyaka-Bostanlıda organik tarım pazarı açıldı. Tüm İzmirlileri organik ürünlerle buluşturulması

düşünülen Balçova, Buca ve Bayraklı organik açık semt pazarlarının çalışmaları sürmektedir.

KarĢıyaka’da Ekopazar:

Organik ürün üreticileriyle tüketicileri bir araya getirmek üzere hazırlıkları tamamlanan

organik ürünler pazarı "Ekopazar", 25 Haziran Cuma günü Karşıyaka/Bostanlıda açıldı. İzmir

Büyükşehir Belediyesi, İl Müdürlüğü, Karşıyaka Belediyesi ve Ekolojik Tarım Organizasyonu

Derneği (ETO) işbirliğinde kurulan “ekolojik pazar”'da yaş sebze ve meyve başta olmak üzere

yumurtadan bala, kuru kayısıdan zeytine çok sayıda ürün yer almaktadır.

İl Müdürlüğü tarafından organik tarım konusunda; üretici, isletme, market ve pazar

denetimleri yapılmaktadır. Üreticilere yönelik organik tarım eğitimleri ve fuarların yanında,

ilköğretim okullarında düzenlenen eğitimlerle örgencilere organik tarım konusunda bilgi

verilmektedir. İzmir’de en fazla yetiştirilen organik ürünleri Zeytin, Mısır, Pamuk, Üzüm, İncir’dir.

5.1.3.4 Hayvansal Üretim:

İzmir ilinin, başlıca hayvan sayıları itibariyle 2006 ve 2009 yılları özetlenmiştir. İl toplamı

itibariyle, Türkiye sığır sayısının % 2,7’si, koyun sayısının % 1,8’i, keçi sayısının %2,8’i ve tavuk

sayısının % 6,5’i İzmir’dedir.

İzmir ilinde 2009 yılı itibariyle 368.372 büyükbaş, 519.545 küçükbaş olmak üzere toplam

887.917 bas hayvan ve 14.597.447 kanatlı hayvan (tavuk + köy tavuğu + hindi + kaz + ördek)

mevcuttur.

İzmir ili hayvansal üretim değerinin %35’ini süt üretimi, % 25’ini tavuk eti üretimi, % 21’ini

sığır eti üretimi oluşturmaktadır.

İzmir’de 2009 yılı süt üretimi 1.051.876 ton, kırmızı et üretimi 28.387 tondur. Ayrıca 143.548

adet kovan arı da hayvan varlığı içinde önemli yer tutmaktadır. İzmir’de 313 köyde arıcılık

yapılmakta olup Bergama ilçesi 35.600 kovanla ilk sıradadır.

53

Tablo 46: İzmir’de Hayvansal Üretim Değerlerinin Dağılımı %, 2006

Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü, 2008

5.1.3.4.1 BüyükbaĢ hayvancılık:

İzmir ili 2006 ve 2007 yıllarında büyükbaş hayvan varlığında ilçeler bazında bakıldığında,

büyükbaş hayvan varlığında öne çıkan ilçelerin Ödemiş, Tire, Bergama, Bayındır ve Kiraz olduğu

görülmektedir.

Tablo 47: İzmir İli İlçelerindeki Büyükbaş Hayvan Sayıları

Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü, 2006.

54

ġekil 38: Büyükbaş hayvan sayısının dağılımı


0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 350000 400000

Balçova

Bornova

Buca

Çiğli

Gaziemir

Güzelbahçe

Karşıyaka

Konak

Narlıdere

Aliağa

Bayındır

Bergama

Beydağ

Çeşme

Dikili

Foça

Karaburun

Kemalpaşa

Kınık

Kiraz

Menderes

Menemen

Ödemiş

Seferihisar

Selçuk

Tire

Torbalı

Urla

Bayraklı

Karabağlar

İZMİR

2417262943

1006473128672194802605

5038718376

129881077

52985764

37316116

751037055

1086012595

9394035343050

5591318900

35708910

368372

Büyükbaş hayvan sayısının dağılımı

55

ġekil 39: Büyükbaş Hayvan Sayısındaki Değişimi

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

2006

2009

56

5.1.3.4.2 KüçükbaĢ hayvancılık:

İzmir ili 2006 ve 2009 yıllarında küçükbaş hayvan varlığında ilçeler bazında bakıldığında,

küçükbaş hayvan varlığında öne çıkan ilçelerin Bergama, Dikili, Ödemis, Menemen ve Kiraz

oldugu görülmektedir.

Tablo 48: İzmir İli İlçelerindeki Küçükbaş Hayvan Sayıları

Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü, 2006.

57

ġekil 40: Küçükbaş Hayvan Sayısının Dağılımı


0 100000 200000 300000 400000 500000 600000

Balçova

Bornova

Buca

Çiğli

Gaziemir

Güzelbahçe

Karşıyaka

Konak

Narlıdere

Aliağa

Bayındır

Bergama

Beydağ

Çeşme

Dikili

Foça

Karaburun

Kemalpaşa

Kınık

Kiraz

Menderes

Menemen

Ödemiş

Seferihisar

Selçuk

Tire

Torbalı

Urla

Bayraklı

Karabağlar

İZMİR

110610279

43964420

20938937

52155635

10422925

15285100000

76063940

553608130

2085410600

2927929410

2362030250

4798015563

500023450

1150013183

5702855

519545

Küçükbaş hayvan sayısının dağılımı

58

ġekil 41: Küçükbaş Hayvan Sayısındaki Değişim

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

2006

2009

59

5.1.3.4.3 Arıcılık üretimi:

İzmir ilinin iklimi ve florasının zenginliği nedeniyle 313 köyde hem sabit hem gezginci

arıcılık yapılmaktadır. İl Müdürlüğünün düzenlediği arıcılık kurslarıyla yetiştiriciler; bakım,

besleme ve hastalıklarla mücadele konularında eğitilmektedir. Yapılan bilinçli üretim nedeniyle ilde

kovan başına verim ortalamaların üzerindedir. İzmir ülkemiz bal üretiminin yaklaşık % 3’nü

karşılamaktadır. Yine ülkemiz kovan varlığının % 2,6’sı İzmir ili sınırları içindedir.

Köy sayısı

Yeni kovan

sayısı

Eski

kovan Toplam kovan

Bal üretimi

(ton)

Balmumu üretimi

(ton)

Balçova 3 305 0 305 4,5 0,23

Bornova 8 350 0 350 4,5 0,15

Buca 2 350 0 350 4 0,19

Gaziemir 1 120 0 120 1,75 0,07

Güzelbahçe 2 245 0 245 3,5 0,3

KarĢıyaka 2 1.850 0 1.850 29,5 1

Konak 2 250 0 250 2,25 0,1

Narlıdere 2 175 0 175 1,8 0,12

Aliağa 8 1.340 16 1.356 40,2 0,134

Bayındır 25 6.650 350 7.000 135 1,8

Bergama 30 35.000 600 35.600 360 17,24

Beydağ 5 393 0 393 2,478 0,194

ÇeĢme 3 1.250 50 1.300 12 1

Dikili 22 4.620 58 4.678 3,834 0,72

Foça 6 2.000 0 2.000 5 0,2

Karaburun 10 580 10 590 1,1 0,009

KemalpaĢa 19 16.800 0 16.800 336 22

Kınık 15 4.170 240 4.410 72 2,23

Kiraz 9 500 1.250 1.750 1,4 0,08

Menderes 15 6.200 10 6.210 93 11,7

Menemen 15 14.500 0 14.500 174 16

ÖdemiĢ 56 20.000 0 20.000 295 13,5

Seferihisar 8 4.844 0 4.844 58 2,9

Selçuk 7 2.000 0 2.000 28 0,28

Tire 17 8.000 350 8.350 14 9

Torbalı 11 6.250 0 6.250 281 4

Urla 10 1.850 22 1.872 25,5 2,37

ĠZMĠR 313 140592 2956 143548 1989,312 107,517

Tablo 49: İzmir İli İlçelerindeki Arı Sayıları


60

ġekil 42: İzmir’de Köy Sayısına Göre En Fazla Arıcılıkla Uğraşan İlk Üç İlçe.

ġekil 43: İzmir’de Toplam Kovan Sayısına Göre En Fazla Arıcılıkla Uğraşan İlk Üç İlçe.

ġekil 44: İzmir’de Bal ve Balmumu Üretimine(ton) Göre En Fazla Arıcılıkla Uğraşan İlk Üç

İlçe.

0 50 100 150 200 250 300 350

İzmir

Ödemiş

Bergama

Bayındır

313

56

30

25

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000 140000 160000

İzmir

Bergama

Ödemiş

Kemalpaşa

143548

35600

20000

16800

0 500 1000 1500 2000

İzmir

Bergama

Kemalpaşa

Ödemiş

1989.312

360

336

295

107.517

17.24

22

13.5

Balmumu

Bal

61

5.1.3.4.4 Ġpekböcekçiliği:

YIL 1995 1999 2000 2009

Köy sayısı 48 24 24 1

Hane sayısı 1.251 95 90 10

Açılan kutu sayısı (adet) 480 55 60 73

YaĢ koza (ton) 13 1,265 1,691 0,346


0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1995 1999 2000 2009

Köy sayısı

Hane sayısı

Açılan kutu sayısı (adet)

Yaş koza (ton)

62

5.1.3.4.5 Kümes hayvancılığı:

İzmir ilinde 2006 yılında kümes hayvanlarında öne çıkan ilçelerin, Kemalpaşa, Bergama,

Foça, Torbalı, Urla ve Aliağa olduğu görülmektedir.

Tablo 50: İzmir İli 2006 Yılı Tavuk Varlığı, Yumurta Ve Tavuk Eti Üretimi

Kaynak: İzmir İl Tarım Müdürlüğü,2006

63

5.1.3.5 Su Ürünleri:

Su ürünleri İzmir için önemli ve sürekli gündemde olan bir alandır. Aşağıdaki şekilde, 2002-

2006 yılları arasında İzmir ili su ürünleri üretim değerleri görülmektedir. Balık yetiştiriciliği,

ülkemizde, dünyada olduğu gibi, giderek gelişen bir alt sektördür. 2004 yılına kadar hızlı bir artış

göstererek toplam üretim içindeki payı, % 15'e (94 bin ton) ulaşmıştır. Ülkemizde özellikle yeni iç

su alanlarının kullanılmasıyla yetiştiriciliğin payı daha da artacaktır. Deniz yetiştiriciliğinde, çipura

ve levrek, iç su yetiştiriciliğinde alabalık ve sazan önde gelmektedir.

ġekil 45: İzmir İli Su Ürünleri Üretim Değerleri


Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan deniz balıklarının (çipura, levrek) % 25’i İzmir’de

üretilmektedir. İzmir ili deniz kültür balıkçılığı işletme sayısında bir artış trendi olduğu şekilde

görülmektedir.

ġekil 46: İzmir İli Deniz Kültür Balıkçılığı İsletme Sayısı (1985-2006)


64

Tablo 51: Deniz Ürünlerinin Yıllara Göre Üretimi, İç Tüketimi, İhracat ve İthalat Göstergeleri

Kaynak: TÜİK, 1995-2009.

65

ġekil 47: Deniz Ürünlerinin Yıllara Göre Üretimi ve İç Tüketimindeki Değişim (1000ton)

ġekil 48: Deniz Ürünlerinin Yıllara Göre İhracat ve İthalatındaki Değişim (1000ton)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Üretim

İç tüketim

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

İthalat

İhracat

66

2006 yılı için su ürünleri üretim miktarları ve üretim değerleri aşağıdaki tabloda

bulunmaktadır. 2006 yılında İzmir’de 219 milyon YTL değerinde su ürünleri üretimi

gerçekleşmiştir. Bunun 116 milyon YTL’si kültür balıkları üretimi sonucunda elde edilmiştir.

67

Tablo 52: İzmir İli 2006 Yılı Su Ürünleri Üretimi ve Üretim Değeri


68

5.1.3.6 Orman Ürünleri Üretimi:

Dağlık bölgelerin büyük bir kısmı ormanlık olan İzmir ilinde ormanlar 492.966 hektarlık bir

alanı kaplar. Denizden 600 metre yüksekliğe kadar kızıl çam, daha yükseklerde kara çam ormanları

vardır. Dere yataklarında çınar, kestane, söğüt, kavak, karaağaç ve kızılcık gibi yayvan yapraklı

ağaçlar yer alır. Bunların dışında palamut mesesi il ormanlarında sıklıkla görülen ağaçlardandır.

Tablo 53: İzmir İli Orman Varlığı (ha)

Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlığı, 2003.

Bölgedeki orman varlığına bakıldığında, Türkiye toplamına göre orman alanlarının oldukça

fazla olduğu anlaşılmaktadır. İzmir ilinde öne çıkan orman ürünlerinin, lif yonga odunu, kağıtlık

odun ve sanayi odunu olduğu görülmektedir.

Tablo 54: İzmir İli Orman Ürünleri ve Miktarları (m3)

Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, 2005

69

5.1.4 ĠZMĠR ĠLĠ TARIM SEKTÖRÜ GZFT ANALĠZĠ:

GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER

Tarımsal üretimin ülke geneline göre daha

çeşitli ve yüksek teknolojiyle yapılıyor

olması.

Ülkedeki toplam süs bitkisi üretiminin

büyük kısmının karşılanması.

Et, süt ve su ürünlerinde çeşitliliğin

bulunması.

Organik tarımda yüksek kapasite, deneyim

ve ürün çeşitliliğine sahip olunması.

Seracılığın, örtü altı ve süs bitkisi

yetiştiriciliğin gelişmiş olması.

Türkiye'nin ilk ve en gelişmiş tarım

ürünleri borsasının bulunması.

Tarıma yönelik eğitim ve araştırma

alanında kurumsal kapasite olması.

Tarım arazilerinin küçük ve çok parçalı

olması, tarımda ortalama isletme

büyüklüğünün ülke ortalamasının altında

olması, tarımsal yapıda örgütlü hareket

etme kültürünün yeterince gelişmemiş

olması, yeterli sermaye ve bilginin

olmaması.

Modern sulama, ilaçlama, gübreleme vb.

tekniklerin yeterince kullanılmaması.

Yas meyve ve sebze pazarlama zincirinde

soğuk depolama ve nakliye yetersizliği.

Tarımsal ürünlerin islenmesinde kalite,

ölçüm, hijyen ve gıda güvenliği

uygulamalarının yetersiz olması.

Su ürünlerinde aşırı avlanma yapılması,

örgütlenme ve denetim yetersizliği.

Orman ve mera olarak değerlendirilmesi

gereken alanların tarım arazisi, yapılaşma,

turizm, maden ve taş ocakları gibi

ekonomik faaliyetler amaçlı kullanılması.

Tarım-sanayi entegrasyonunun yetersiz

olması.

Endüstriyel faaliyetlerden dolayı bazı

ilçelerde tarım alanlarının yok olma

tehlikesi bulunması.

FIRSATLAR TEHDĠTLER

Türkiye'de ve dünyada organik ürünlere

ilginin artması, bu ilginin organik üretime

yapılan desteklere ve hukuki metinlere de

yansıması

Tarım, sanayi ve turizm bölgelerini birbirine

bağlayan bir geçiş noktası olunması.

Türkiye'nin AB'ye üye olması durumunda

tarım sektöründe geçimlik isletmelerin

tamamı ile yarı geçimlik isletmelerin önemli

bir kısmının üretimden çekileceğine dair bir

öngörü bulunması

İzmir’in AB tarafından finanse edilen

Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal

Kalkınma Bileşeni(IPARD) kapsamında yer

almaması

Denizlerin kirlenmesinin su ürünleri için

risk oluşturması.

tarım

Documents