Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 92, viti i katërt i botimit, 23 TETOR 2008 Çmimi: 40 LEKË

CMYK

IMPORTOJMË NDOTJE PËR TË EXPORTUAR ENERGJI !!

www.ekolevizja.org

Dr.Prof. Besnik BARAJKur u ndërtua kombinati metalurgjik

i Elbasanit, fabrikat e përpunimit tëpesticideve dhe bikromatit të natriumitnë Porto Romano, apo uzina e sodësnë Vlorë, askush në Shqipëri nukmendonte se këto do të ktheheshinnë hot spotet më të mëdha të rajonittë Ballkanit. Askush nuk e mendontese aktiviteti i tyre do të sillte pasojashumë të rënda për jetën e njerëzveqë punonin aty dhe për banorëtpërreth dhe aktivitetet e tyrebujqësore. Askush nuk e mendontese edhe sot e kësaj dite, pas gati 20vjet ndërprerje aktiviteti, ato vazhdojnëtë mbjellin vdekje të ngadaltë. Kostojae rehabilitimit të tyre kap shifra tëfrikshme, të pamundura për t’u nxjerrënga buxheti i shtetit për shumë vitebashkë. Ato u ndërtuan në emër tëzhvillimit dhe ndjeshmëria përimpaktin mjedisor atëherë ishtethuajse zero. Askush nuk tha qoftëdhe me gjysmë zëri se këto paraqesinrreziqe. Në shumicën e gjykimeve qëbëhen pasojat negative i lidhin mesistemin.

Sot, megjithëse kemi ndryshuarsistemin tonë politik dhe atë ligjor,megjithëse sot zërat janë shumë mëtë fortë, e jo të pakët, ku përfshihenshkencëtarë, politikanë, analistë epërfaqësues të respektuar tëshoqërisë civile, vihet re se veprohetme kokëfortësi dhe mënyrë primitive.

( vijon ne faqen 4 )

TEC-et NE PORTO ROMANO,ZHVILLIM APO DEGRADIM ?

Investime të tilla që dëmtojnë shëndetin e banorëve, që komprometojnëkapacitetet turistike të paktën me një rreze 50 km e që nuk kanë interes

sinjifikativ ekonomik, nuk duhet të bëhen.

CILESIA E MJEDISIT URBANDHE POLITIKA E DITES

Civilizimi e pranon debatin dhe opinionin endryshem, por debati teknik ka rregulla dhe duhet kryerme seriozitetin e duhur, pa lejuar njerez jo kompetenteapo spekullative te perdorin informacione teknikevetem per interesat e tyre.

Me këtë peticion ne nuk paragjykojmë asgjë. Ne jemiqytetarë të thjeshtë, veteranë, miq të Parkut dhe shprehimnjë shqetësim. Ne thjesht u bëjmë thirrje autoritetevekompentente, konkretisht Bashkisë së Tiranës, tëndërmarrin veprime të ngutshme për të ndaluar degradimine Parkut dhe për ta kthyer atë në funksionin e tij normal, simushkri e kryeqytetit.

“RUAJTJA” ?! E FAUNES Në mesin e qytetit të Librazhdit, aty ku

ndalojnë udhëtarë të thjeshtë, ministra ezv.ministra, inspektorë të pyjeve etj., gjendet njëarush i vockël i burgosur. Foto lajm nga AgimBlloshmi, Shoqata “ Egnatia”

IRONIA E KLIMES

Mjedisi e ndryshimet klimatike, po shihen të lidhura, gjithnjë emë tepër , me problemet më të mprehta të ekonomisë ndërkombëtare.

TELEFON I GJELBER04 2234 851

CILI ESHTE MENDIMI JUAJ PER HAPESIRAT E GJELBRATE TIRANES DHE TE ZONES TUAJ ?

Na informoni dhe kerkoni informacion ne telefonin e gjelber.JU MIREPRESIM

BE SHTYN MIDIS POLEMIKAVE VENDIMET PËRNDRYSHIMET KLIMATIKE

PETICION I MIQVE TË PARKUT TË TIRANËS

Humbjet e prodhimeve, të lidhura edhe mendryshueshmërine e mjedisit klimatik, janë dukshëmmë të mëdha se sa ato të shkaktuara nga fatkeqësi sicjanë uraganet apo përmbytjet

Lexo fq. 5

Lexo fq. 7

Lexo fq. 2

Lexo fq. 6

2

Ne, një grup qytetarësh,frekuentues të Parkut të Madh,kemi bindjen se shprehimshqetësimin e të gjithë banorëvetë qytetit të Tiranës, për gjendjene rëndë aktuale dhe të ardhmen etij.

Prej kohësh është bërë fjalëpër një projekt të madh, tëmbështetur edhe nga donacionetë jashtëme, qe do t’i jepte njëpamje të re moderne Parkut dheliqenit artificial. Është folur përrikuperimin e hapërsirave tëvjetëruara, për krijimin e

Në konferencën për shtyp tëMMPAU, më 4 tetor, u prezantuankonkluzionet e Raportit tëGjendjes në Mjedis për periudhëntre vjeçare 2005, 2006 dhe 2007.Raporti është hartuar në zbatim tëobjektivave të vendosura ngaMinistria e Mjedisit, Pyjeve dheAdministrimit të Ujërave(MMPAU).

Ky raport bazohet nëProgramin Kombëtar tëMonitorimit të Mjedisit, i cili ështërealizuar nga Rrjeti i Agjencive tëMjedisit në nivel qëndror dheqarku si dhe nga institucionetshkencore të kontraktuara dhe të

SARANDE Komuna e Alikos në Sarandë,

ditët e fundit, ka bllokuar punimetpër ndërtimin e impiantit tëpastrimit të ujerave të zeza tëSarandës, investim me 3 milion

euro nga Banka Boterore, BankaEuropiane për Zhvillim dheQeveria shqiptare. Shkak për këtëbllokim është mungesa e lejesmjedisore për ndërtinim e kësajvepre, ku aktualisht punon sisipërmarrese një kompani italiane.Z. Ilia Thanasi, kryetar i komunësvuri në dukje se “ne po zbatojmëkompetencat tona sipas Ligjit tëPushtetit Vendor, siçdo njësitjetër e qeverisjes vendore”

Zyrat e bashkise sqarojnë se“dokumentcioni ligjor ekzistonpër ndërtimin e kësaj vepremadhore me impakt për ruajtjen emjedisit në Gjirin e Sarandës “.Sipas z. Lluke Dedi, drejtor iprogramit për zhvillimin nde këtëbashki “Leja mjedisore për këtëvepër është siguruar nga qeveriae mëparëshme “.

Megjithatë askush nuk kanegocuar me komunarët e Alikospër zhbllokimin e situates nëimpiantin e pastrimit te ujerave tezeza në proces ndërtimi prej njëviti deri para disa ditëve. Në këtë

Problemet me ngarkesënmikrobike janë shfaqur përsëri nënë sallat e operacionit tëkardiokirurgjise në QendrenSpitalore Universitare “NeneTereza”.

Është gjetur serish stafilokok,por kesaj here ajo nuk ështëmbyllur sepse vendi ynë nuk kanjë standard, të cilit t’i referohetpër të identifikuar mikrobet nësallat e operacioneve.

Por kjo ndodh jo vetëm nëQSUT. Specialistja mikrobiologeprane ISHP-se, Z.Sulejmani,shpjegon se janë identifikuarmikrobe dhe në disa spitalerajonale.

Pikërisht për këtë arsye ështëngritur edhe një grup pune iperbere nga specialistë

PETICIONPETICIONPETICIONPETICIONPETICIONsipërfaqeve të reja të gjelbëruara,për krijim këndesh për çlodhje,për shfaqje kulturore dheterenesh për aktivitete sportive.

Na vjen keq të konstatojmese, ndonse ka kaluar shumë kohëprej shpalljes publike të këtyre

projekteve, gjendja aktuale lëshumë për të dëshiruar.Praktikisht Parku është ibraktisur. Pritej që të bëhejmbjellje masive pemësh, porkodrat në shumë raste janëzhveshur. Pylli po rrallohet. Nukjanë të paktë drurët që janë

vjetëruar, kalbur dhe mund tëbehen shkak për aksidente meviktima. Rrugët janë ato të gjysmëshekulli më parë. Stolat janëshkatërruar ose shkulur. Makinatçajnë shtigjet dhe kalojnë lirishtnë Park. Shikohet të kullosindhen e dhi, lopë e kuaj. Nuk ipengon njeri. Askush nuk kapërgjegjësi.

E themi me dëshpërim tëthellë se statujat e rilindasve tëshquar, vellezërit Frashëri, FaikKonca janë përdhosur keq:pllaka mermeri të shkulura, emratë fshirë. Një kontrast i thelle mevarrezat e anglezeve që janë atypranë. Liqeni poshtë është ndoturnga ujrat e zeza, niveli i tij ka rënëdhe po kthehet në moçaliste.

Me këtë peticicn ne nukparagjykojmë asgjë. Ne jemiqytetarë të thejshtë, veteranë, miqtë Parkut dhe shprehim njëshqetësim. Nuk kemi të bëjmë meinstumentalizim të çështjes përsynime politike. Ne nuk mbajmëanë. Ne thjesht u bëjmë thirrjeautoriteteve kompentente,konkretisht Bashkisë së Tiranës,të ndërmarrin veprime tëngutshme për të ndaluardegradimin e Parkut dhe për takthyer atë në funksionin e tijnormal, si mushkri e kryeqytetit.

Një grup veteranësh, miq tëParkut të Madh

financuara nga Ministria siç janëInstituti i Shëndetit Publik,Instituti i Hidrometeorologjisë,Instituti i Fizikes Bërthamore,Fakulteti i Shkencave të Natyrës,Fakultetet e UniversitetitBujqësor, etj.

Nga matjet në vend dhegrumbullimi i të dhënave tëmonitorimit të komponentevemjedisore për periudhën 3 vjeçare(2005-2007) si dhe, duke u nisuredhe nga raportet e institucionevendërkombëtare mjedisore,Shqipëria u rendit sipas EPI-se(Indeksit të PerformancësMjedisore), vendi i 25-të në botëme mjedis të shëndetshëm dhe tëpastër.

Raporti pasqyron të dhënat emonitorimit për komponentetkryesorë të tij si: ajri, uji, toka,mbetjet, biodiversiteti, zhurmat etj.Nga përpunimi i tyre rezulton njëpërmirësim i dukshëm dheprogresiv i komponentëvemjedisorë. Në Raport janëpasqyruar të dhenat për çdotregues mjedisor.

Me këtë peticion ne nuk paragjykojmë asgjë. Ne jemiqytetarë të thjeshtë, veteranë, miq të Parkut dhe

shprehim një shqetësim: U bëjmë thirrje autoritetevekompentente, konkretisht Bashkisë së Tiranës, tëndërmarrin veprime të ngutshme për të ndaluardegradimin e Parkut dhe për ta kthyer atë në

funksionin e tij normal, si mushkri e kryeqytetit.

NGA MMPAUKonkluzionet e dala nga Raporti

për gjendjen e mjedisit në Shqipëri përvitet 2005, 2006 dhe 2007.

higjienistë, në krye të të cilit dotë jetë vetë drejtoresha e QSUT-se, Gj. Kuli. Grupi ka nisur punënpër përcaktimin e nje standardi tëri shqiptar që do të jetë baza ereferimit për të gjitha spitalet evendit.

Gjithmone ekziston rreziku qësallat e operacionit të mbi-ngarkohen me mikrobe, pertejstandardeve të lejuara.

Por me që nuk i kemi këto

standarde ndodh që sallat eoperacioneve të rihapennormalisht, siç ndodhi edhe këtoditë në QSUT, pavarësishtprezencës së stafilokokut.

Deri kur, se përsëritja e këtyrerasteve, me një logjikë të thjeshtëduhet të kishte vënë heret nëpunë ata që e kanë për detyrë.

objekt që ndërtohet në fushën eÇukës punëtorët dhe specialistëtishin larguar e përvec rojes sëobjektit ishte dhe tabela evendosur nga policët e komunës:”Objekt i bllokuar “.

BERATPeripecitë e ujit të ndotur

vazhdojnë në Berat. Pas atyre tëdy muajve më parë në UrënVajgurore, Poliçan e gjetkë, i kaardhur radha komunës së sëOtllakut. Alarmi vjen ngaDrejtoria e Higjienës në Berat,sipas së cilës, përdorimi i ujitrrezikon epideminë e kolerës. Prejmë shume se një muaji, banorët ekësaj komune konsumojnë ujë tëndotur. Rreth 2000 banorë tëfshatrave Otllak e Orizaj tregojnëse uji që rrjedh nëpër çezmat etyre është shumë i ndotur dhe atajanë të detyruar të konsumojnëpër të pirë ujë të blerë. Inspektorëtë Higjienes në këtë komunë ekanë çuar shqetësimin deri në

drejtorinë rajonale, dhe kjo efundit, pas analizave tëpërditshme, ka dale nëkonkluzionin se ky ujë nuk duhettë përdoret për konsum. Çdo ditë,kampionet e ujit të kësaj zonepërcillen në laboratorin qendror

të higjienes dhe pergjigjja ka qenepo e njëjtë. Uji rezulton i ndoturme fekale dhe ndotje të lartebakteriologjike. Në bazë tërezultateve, uji nuk duhet tëperdoret kategorikisht.

Ndermarrja e Ujësjellesit nëBerat konfirmon se ndotja vjennga tubi kryesor që furnizon këtofshatra, pasi ky është i amortizuar.Kreu i komunës, z.Lefter Maliqi,thotë se duhet të gjendet njëzgjidhje emergjente sepse që ngavitet 60-të, rrjeti nuk ka parë kurrërikonstruksion. Urdhëri iDrejtorisë së Higjienës konsistonvetëm në ndërprerjen e furnizimitme ujë të kësaj zone.

BURREL-PESHKOPI

Ditët e fundit, Drejtoria epolicisë së Dibrës në një aksionpër të ndaluar prerjen e pemëvenë pyje, ka bllokuar 10 automjetetë tonazhit të rëndë, ngarkuar melënde drusore të prerë ilegalisht.6 automjete jane kapur në zonat ePeshkopisë dhe 4 të tjerët, nëzonat e Burrelit. Po ashtu janëshoqëruar edhe 10 persona tëakuzuar për prerje të paligjshmetë pyejeve, ndërkohë që ështëhapur edhe një hetim përshperdorim detyre nga punonjësite policisë pyjore.

Prerja e pyjeve shtohetveçanërisht me afrimin e stinës sëdimrit, ku pjesa më e madhe elëndes shkon për ngrohje. Zona eBurrelit ka sipërfaqe të mëdhapyjesh të shkatërruara tërësishtdhe çdo ditë nga kjo zonë dalinme dhjetra kamionë të ngarkuar medru e të pashqetësuar. Deri kur?

PERSERI NGARKESA MIKROBIKENE SALLAT E OPERACIONITNGA VENDINGA VENDINGA VENDINGA VENDINGA VENDI

3

PERGJIGJE NGA PUBLIKU

Në një raport të publikuar ngaKomisioni i Mjedisit, i ngritur nëKëshillin Bashkiak të Elbsanit,është publikuar se rreth 70 % evdekjeve nga kanceri i takojnërrethit të Elbasanit, ndërsa mosha

mesatare e jetës është 55-65 vjec. Ekrahasuar me Tiranen, që ka njënumër disa herë më të madhpopullsie dhe vdekshmëria ngatumoret është 594, kjo zonë mbanvendin e parë për këto sëmundje.Ndërkohe ka edhe një numër më tëmadh të keqformimeve të lindura,nisur nga numuri i popullsise, kunë 10 mijë lindje, 10 fëmije janë mekeqformime.

Sipas këtij raporti, me njëmonitorim të kryer mesatarisht 16ditë në muaj, për periudhën janar-

As Këshilli Kombëtar i Ujit, asurdhrat e Kryeministrit e tëministrit të Mjedisit, asInspektorati i Ndërtimit nuk mundtë ndalojnë dot gërryerjen e shtratittë lumenjve pa asnjë lloj kriteri.Megjithëse vazhdimisht janënxjerrë vendime që mbajne firmëne kryeministrave, apo të ministrave,ekskavatorët vazhdojnë tëshkatërrojnë. Bile duke rrezikuaredhe jetën e banorëve të fshatraveqë ndodhen pranë këtyrelumenjve.

Në lumin Mat, në zonën ku

është e ndaluar marrja ematerialeve inerte, midis tre uraveqë ndodhen mbi këtë lume, edheditët kur nuk ka shi në çdo ditë,ekskavatorët vazhdojnë tëpashqetësuar nga askush.Kamerat e televizioneve kanefilmuar këtë masakër gjatë muajvekorrik, gusht dhe shtator të ketij

TTTTTELEFONI I GJELELEFONI I GJELELEFONI I GJELELEFONI I GJELELEFONI I GJELBERBERBERBERBERSa mendoni se njihet nga komuniteti ndotja e brendëshme ( detergjentët, qilimat e tapetet

plastike, parfumet, bojrat plastike etj..) dhe çfarë duhet bërë ?

PERGJIGJE NGA EKSPERTETplastikat janë më të lira dhe

Me telefonin e gjelbër uanketuan 37 familje në zonatë ndryshme të Tiranës.

Ju bëmë pyetjen emësipërme, për ndotjen ebrendshme, rezultatet e tëcilës do t’i japim më poshtë.

Përshtypja e parë ishte sepak, për të mos thënë aspak,njihet kjo lloj ndotje, qënganjëherë ja kalon dhe

ndotjes së jashtme.

Ndarja e të anketuarve : 1. Me arsim të lartë

11 vetë. 2. Me arsim të mesëm

18 vetë. 3. Me arsim të ulët

8 vetë. Njohin problemin, pak a

shumë të plotë, 7 familje, tëgjithë me shkollë të lartë ( një

joshin publikun e paazhornuardhe që s’ka dijeni se çfarë janëe ç’dëme sjellin. Për këtëmendoj se duhet bërë njësensibilizim i plotë për njohjene tyre dhe të vetive negative qëna sjellin në shtëpi me pasojashëndetin dhe kjo përmes njëprogrami-ciklik në media,spoteve TV, fletëpalosjeve tëshperndra derë më derë etj

Z. Haki KOLA, CFMPexpert :

Mua më është dukurndotja më e madhe, ajo që u

viti. Nga Ministria e Mjedisit,drejtori i politikave të mbrojtjes sënatyrës, z. S. Hoxha, pasi pranonse problemi është shumë i madh,përmend gjobat që ka vendosurMinistria ndaj subjekteve qëpunojnë në menyrë të paligjshmenë këtë lumë. Ai thekson se kanësekuestruar edhe katërekskavatorë, “mirëpo keqbëresit ekanë shumë të thjeshtë që të hyjnënë lumë, meqënëse është aferautostradës”.

Po kështu, ky problem qëështë ngritur disa herë në gazetëntonë, nga banorët e shoqatatmjedisore të zonës, vazhdon të jetëshqetësues edhe në luginën eShkumbinit. Për më tepër aty, pranëfshatit Jagodinë, është dëmtuaredhe rreth 500 metra argjinaturë,duke rrezikuar me përmbytjen erreth 50 hektarë tokë bujqësore.Megjithëse është bërë dhe njëprojekt për ndërhyrje, gjërat kanëmbetur siç kanë qënë, veçse, kurdy vjet më parë nxjerrja e inertevebëhej natën, tashti është kthyer në“ turnin e parë “ e bëhet në mes tëditës me diell.

Përshtypje të bën se, megjithëankesat deri te zv/kryeministri,gjobat etj.., gjendja nuk ndryshon.Atëhere, mendojmë se duhet gjeturnjë formë tjetër, më efikase, por mbitë gjitha edhe emergjente.

qershor 2008 nga mjeku EdmondLaho, LGP ( lëndë e ngurtë pezullnë ajër ) është 220 deri ne 270 mgr/m3, kur norma e Ministrisë sëMjedisit është 140 ndërsa ajo e BE– 60. PM10 ( kur Europa merret me

PM 2.5 ), është 150-180 mgr/m3,ndersa normat e MMPAU janë 60dhe ato të BE- 30.

Grupi i Mjedisit, i mbështeturedhe nga Këshilli Bashkiak, kavendosur t’i drejtohet qeverisëshqiptare për mbylljen e kompanisë“Kurum” deri në vendosjen efiltrave që duhet të ulin nivelin endotjes.

Midis kërkesave të tjera, do tëjetë, si emergjencë, edhe ajo e njënjë vendgrumbullimi të ri përplehrat, sipas parametrave

MASAKRA E LUMENJVE VAZHDON INDIFERENCA DHE NDOTJA EHERESHME E ELBASANIT

është bërë ujrave, si në fshatra,ashtu edhe në qytete ngadetergjentet, aq sa pas viteve85, ne po harrojmë të shohimnë ujrat e fshatrave edhebretkocën, kur në shumë ujramalore ka qenë e pranishmeedhe ngjala. Mua më duket eçuditëshme si nuk ka paturasnjë udhëzim që ujrat që dalinnga makinat larëse, me çdokusht duhen mbajtur veçrrjeteve dhe të shmangen ngaujitjet e tokave, të cilat kanëdhënë shenjat e para tëndotjeve.

Tema është interesante dhee gjatë, por më vjen mirë qëështë hapur.

Z. Ferit HYSA, Presidenti Grupimit “ Ekolevizja “ :

Po ju pergjigjem pyetjessuaj:

1. Publiku nuk njef ndotjene brendeshme

Z. Mehmet META,- Mendoj se njihet shumë

pak dhe sidomos ngakomunitetet e ardhura rishtasdhe pa edukatën e nevojshmeqytetare për to dhe ato ruralepothuajse aspak. Këtundikojnë dhe çmimet, p.sh.

familje mjeku dhe një kimist).Njihnin edhe raportin qëduhet të ketë Ph nëdetergjentët e pasojat e tij nënatyrë, sidomos në ujrat.

Po ashtu për mykun,tapetët plastikë, bojrat etj.

Katër familje (dy meshkollë të lartë, një me tëmesme ekonomike dhe njëme arsim të ulët), kishin dijenitë pakta, kryesisht për

detergjentët, të cilët i quaninndotës e me pasoja, por pandonjë ide të saktë.

Ndër ta, bën përshtypje njëzotëri, nga Kodër Kamza, meshkollë fillore, që njihteproblemin nga gazeta jonë, tëcilën e kishte lexuar rastësishttek një i njohuri i tij dhe e lidhtekëtë me alergjinë e fëmijës sëtij, diagnostikuar kohët e fundit.

Për atë që duhet bërë,

shumica e të anketuarve (32vetë) kërkonin sensibilizim, jovetëm të komunitetit por dhe tëinstitucioneve shtetërore .

Të gjithë të intervistuarit meshkollë të lartë dhe 4 me tëmesme, mendonin se shteti nukka bërë asgjë në këtë drejtimdhe ishin të sigurt se as që njihetndotja e brendëshme nëinstancat shtetërore.

bashkëkohore, si dhe ngritja e njëagjensie të pavarur për monitorimine ndotjes së ajrit në Elbasan.Përshtypje bën fakti, i ngritur dhenë raport, që në zonat e Kurum, tëFerrokromit, ECF e fabrikat etullave, filtrat shpesh herë, nëmbrëmje e gjatë natës, fiken,ndërkohë që përfaqësuesit e tyrejapin shifra nën normë. Së bashkume ndotjen urbane, mossistemimine mbetjeve e problemet e ujit tëpijshëm, Komisioni i Mjedisit kangritur dhe dyshime për hekurinme radioaktivitet, që mendohet sevjen si skrap e përdoret në uzinëne çelikut.

Shënim i redaksisë : Ështëngritur edhe në gazetën tonëproblemi i Elbasanit, por dhe tëtjerë si në Fier, ku dhe bëhendeklarata, jo vetëm ngaveprimtaritë e biznesit, por edhenga qeveritarët tanë se po bëheninvestime në ruajtjen e mjedisit eshëndetit të banorëve. Sa kanërezultuar këto investime, edhe kurjanë bërë, e vërteton ajo që ndodhnë Elbasan, ku gazetaret nuk ulejuan te shikonin sistemin efiltrimit edhe diten e perurimit dheku filtrat fiken natën, në kohën qështeti “ nuk i sheh “. Ndofta edhenuk do t’i shohë.

4

ë të

(vijon nga faqja 1 ) Sot, megjithëse kemi

ndryshuar sistemin tonë politik

dhe atë ligjor, megjithëse sot zëratjanë shumë më të fortë, e jo të pakët,ku përfshihen shkencëtarë,politikanë, analistë e përfaqësuestë respektuar të shoqërisë civile,vihet re se veprohet me kokëfortësidhe mënyrë primitive. Vendimi fillondhe mbaron në vullnetin ekryeministrit. Grini sallatë junënthotë ai, unë jam ligji, unë jamkomuniteti, unë jam ai që vendos.Mjafton të gjinden urat ekomunikimit me Berishën, dhebiznesi është i realizuar, sado idëmshëm qoftë ai. Askush këtënuk e lidh me sistemin. Ka zëramasiv që e lidhin me karakterinprimitive e të korruptuar të drejtimittë vendit.

Kushdo që të pyetet lidhur mezhvillimin e burimeve energjetike,do të përgjigjej se ne duhet t’i rrisimdhe diversifikojmë ato. Kjo ështëpjesë e programit të sotëmqeverisës të Partisë Demokratike,ishte dje edhe për PS-në. Të gjithëflasin për zhvillim të qëndrueshëmpër të moskompromentuar tësotmen dhe të ardhmen e vleravetë burimeve natyrore. Por realitetiqeverisës është krejt i ndryshëm,ndryshe thuhet e ndrysheveprohet. Qeveria sot po e zhytvendin në një borxh financiar,mjedisor e moral të paprecedentndonjëherë. Kjo duket sheshit mendërtimin e fabrikave të çimentos,ku tashmë qyteti i Krujës e zonapërreth po degradon e po kthehete pabanueshme, si dhe në ndërtimine TEC-ve gjigandë në Durrës. Tëgjitha këto aktivitete kapërcejnë 6deri 10-fish nevojat e vendit.

Po pse vijnë këta investitorë nëShqipëri? Dihet se industritë eçimentos dhe TEC-et me qymyrjanë nga më ndotëset në nivel

TEC-et NE PORTO ROMANO, ZHVILLIM APO DEGRADIM ?

Enti Rregullator i Energjise Elektrike kamiratuar kerkesen e nje kompanie privateper te ndertuar dy centrale te prodhimit teenergjise elektrike nga era. Vendimi eshtemarre gjate diteve te fundit dhe konsistonne ngritjen e dy impianteve te medha nezonat turistike te Karaburunit dheLlogorase. Kompania private, qe ka marreketo dite licencen per ndertimin ecentraleve, ka fituar te drejten eshfrytezimit te ketyre zonave per nje afat

e ndertimit te centralit, mesohet se njepjese e prodhimit do te shkoje pereksport drejt Italise, dukefikkuar nga2010, nepermjet linjave nenujore qe dote shtrihen pergjate detit Adriatik. Nenentor te vitit te kaluar, licenca e pareper kete sektor prodhimi te energjiseiu dha shoqerise “Hera”, e cila kaplanifikuar ta ndertoje centralinenergjetik ne zonen e Kapshtices dheBilishtit.

MIRATOHEN PARQE EOLIKEprej 30 vjetesh. Me pare, kompaniaduhet te plotesoje disa kritere qe lidhenkryesisht me studimin e fizibilitetit dheme impaktin ne mjedis. Deri tani, EREnuk ka bere ende publike kapacitetinprodhues te centraleve elektrike me ereqe do te ndertohen nga shoqeria qe kamarre licencen, e dyta per nga karakterii ketij aktiviteti.

Per sa i perket “Enpower Albania”,kompani italiane qe ka fituar te drejten

global. Shumica e vendevepërpiqen t’i largojnë ato ngakomuniteti i tyre, ku përveç reagimittë publikut dhe detyrimi ligjor përtë paguar çmimin e ndotjes është imadh. Në Shqipëri investime të tillakryhen me kosto shumë më të ulëte pa dhimbje koke me komunitetin,pasi edhe pse kemi një legjislacionbashkëkohor në pjesën më tëmadhe, ai nuk zbatohet. E për këtëmjafton të korruptosh qeveritarët,që se kanë për gjë të blihen dukefilluar nga kryeministri. Nga anatjetër edhe reagimi i publikut ështëi zbehtë. Në Porto Romanoparashihet të ndërtohen TEC-egjigantë. Vetëm në Durrës dondërtohet një 1600 Mega (investimitalian) një tjetër 600 Mega (Greqia)dhe një të tretë rreth 300 Mega. Përkëtë gjoja po ndiqen të tëra rrugët

legale, po “pyetet” komuniteti sidhe jepet leja mjedisore ngaMinistria e Mjedisit (më saktë mundtë quhet Ministria e lejimit dhenxitjes të degradimit të mjedisitshqiptar). Po pse nuk duhenndërtuar këto TEC-e tëstërmëdhenj?

Niveli i nevojave të Shqipërisëështë vetëm për një TEC 300-500Megavat, të cilat do të plotësohenme atë të Vlorës, duke përfunduardhe dy fazat që janë parashikuar sidhe burimet e reja të energjisë meerë dhe hidro.

TEC-et në Porto Romano do tëpunojnë me qymyre të importuara,duke e rritur koston dhe impaktinnë mjedis.

Vetëm nga TEC-i me fuqi 1600

megavat, sasia e CO2 të emetuardo të jetë aq sa prodhon Shqipëriasot nga tërë burimet e saj. Në këtëmënyrë ne do të vihemi në krizë nëlidhje me vendimet e Protokollit tëKyotos. Pa folur këtu për dyoksidine squfurit dhe ato të azotit, sasitë etë cilave do të varen nga përmbajtjae squfurit dhe azotit në qymyr, tëcilat do të kenë impakt në cilësinë eajrit dhe krijimin e shiut acid qëndikon në tokat bujqësore.

Ekonomikisht, përveç punësimittë një numri të kufizuar punëtorësh,meqë është kryesisht për eksport,kapitali financiar i fituar nuk ka asnjëimpakt për ne, pasi ai do investohetgjetkë. Taksa e karbonit që aplikohetnë vendet e BE-së nuk do t’ipaguhet Shqipërisë, bile edheraportimi në BE do të bëhet nënpërgjegjësinë e Shqipërisë, duke

mos përfituar asgjë nga mundësitëqë ofron protokolli i Kyotos (mjaftvende përfitojnë). Mospagesën etaksës e konfirmoi dhe pala italiane,edhe pse energjia do eksportohetatje.

Nuk janë aplikuar modeletnumerike që tregojnë sa duhet tëjetë kapaciteti limit i një uzine të tillëdhe sa duhet të jetë distanca nganjë zonë urbane sikurse ështëDurrësi. Për më tepër këto aktivitetedo jenë në distancë 10-15 km nganjë zonë e mbrojtur.

Ka dhe plot arsye të tjera, porajo që do doja të theksoja ështëmungesa e transparencës,informimi fals i publikut. Zgjedhja enjë publiku si i Katundit të Ri, apoai i Vorës, për të bërë dëgjesat me

publikun, pa njoftuar ekspertët emirëfilltë, e flet qartë këtë. Unë morapjesë në takimin e Vorës, por ishai paftuar. Paneli nuk iu përgjigjshumë pyetjeve, dhe kur ukërkuam se ku është materiali ivlerësimit të ndikimit në mjedis nau tha: “Shkoni në Katundin e Ripër ta marrë”. Kjo është sa cinike,fyese dhe komike. Ministria eMjedisit që duhet të luajë rolin einformuesit dhe mbrojtjes sëmjedisit, është në të njëjtat pozitaantiambientaliste.

Asnjë pjesëmarrës nuk ushpreh pro ndërtimit të TEC-it, sidhe kalimit të linjave mbi tokat ebanorëve. Pyetjes pse nuk endërtoni me kapacitet më të vogëldhe shumë të tjera mbetën papërgjigje. Gjatë tërë kohës kishtenjë kameraman që merrte foto dheme siguri në raportin përfundimtardo thuhet: “U bë komunikimi mekomunitetin dhe gjithçka ështëkonform ligjeve shqiptare, kjo eshoqëruar dhe me foto”. Edhe psejo vetëm Durrësi dhe zonat përrreth përfshirë dhe Tiranën do endjejnë impaktin në cilësinë e ajrit,

këta zotërinj bashkë me Ministrinëe Mjedisit nuk bëjnë komunikimme publikun në Tiranë apo Durrës,por kufizohen në Vorë apo“Katundi i Ri” me shpresën se këtabanorë janë të painformuar përpasojat e aktiviteteve të tilla.

Është për të ardhur keq qëopinionin publik qëllimshëm eshfokusojnë nga problemet akutetë sotme dhe që kanë një rëndësitë jashtëzakonshme për tëardhmen e jetës së fëmijëve tanë,

Investime të tilla që dëmtojnë shëndetin e banorëve,që komprometojnë kapacitetet turistike të paktën me

një rreze 50 km e që nuk kanë interes sinjifikativekonomik, nuk duhet të bëhen.

Nga Dr.Prof . Besnik BARAJ duke e adresuar tek e djeshmja. Djenë kohën e komunizmit u bënëgabime të rënda, por mungesa epërgjegjshmërisë së qeveritarëve tësotëm po i ripërsërit ato, jo mepushkatime e burgosje, por mevrasje të ngadaltë, shpesh epaperceptuar nga njeriu. Veprimete sotme ndaj jetës së qytetarëvedhe burimeve natyrore janë po aqkriminale sa ato të kryera 30 vjet mëparë, bile ritmet e shkatërrimit nëdisa fusha janë më intensive. Natyravazhdon të konsiderohet pronësocialiste dhe plaçkitet më keq sedikur.

Shpresoj se edhe përfaqësues tëKomisionit Evropian në Tiranë dojenë të ndjeshëm ndaj këtyreaktiviteteve, se prej tyre kemimësuar shprehjen e famshme“Think globally and act locally”. Nënivel global nuk ka rëndësi kulirohen gazrat, në Romë, Londër apoDurrës. Efekti serë zmadhohetpavarësisht nga gjeografia e burimitndotës. Nuk po flas këtu për shtimine rasteve të sëmundjeve pulmonaredhe tipeve të ndryshme të kancerit,që do të shfaqen në këto zona me

frekuenca shumë më të larta se atotë vërejtura deri tani. Investime tëtilla që dëmtojnë shëndetin ebanorëve, që komprometojnëkapacitetet turistike të paktën menjë rreze 50 km e që nuk kanë interessinjifikativ ekonomik, nuk duhet tëbëhen. Ca më pak kur asnjë banor izonës nuk i mirëpret ato. Për fat tëkeq veshi i kryeministrit është ishurdhët përballë aferave dheinteresave të tij ekonomike që tashmëshqiptarët e venë re çdo ditë!

Është për të ardhur keq që opinionin publikqëllimshëm e shfokusojnë nga problemet akute të

sotme dhe që kanë një rëndësi të jashtëzakonshmepër të ardhmen e jetës së fëmijëve tanë, duke e

adresuar tek e djeshmja

5

Roli i madh i pemeve dhe i gjelberimit nepastrimin e ajrit urban.

Siperfaqet e gjelbera permiresojne klimen urbane dheabsorbojne ndotesit atmosferik. Eshte llogaritur se bimesiaurbane permireson cilesine e ajrit duke kapur per 1 hektarsiperfaqe te gjelber ne vit rreth

• 3.8 ton CO2

• 0.7 ton CO,• 2.1 ton SO2,• 2.4 ton NO2,

• 5.5 ton pluhura, dhe• 6 ton O3

Burimi: Environment in Europe, Second Assessment - Geneva 1998.

Ditet e fundit u perfshiva ihabitur dhe i qesendisur teknikishtne debatin gjoja politik, persukseset e arritura nga Shqiperia nepermirsimin e gjendjes se mjedisit.E ketu ju dha shume vendpermirsimit te cilesise se ajrit neTirane. U fol me terma te kohes sesocializmit per ulje rreth 35 perqindte permbajtjes se grimcave tepluhurit ne ajrin e kryeqytetit, kurgazet toksik nuk jane fare problemshqetesues. Tirana u shpall qytet ipaster nga njerez politike qe nuk janeas tekniciene te fushes, as citojneshifra absolute te raportuara perqytetin e Tiranes zyrtarisht nga

institutet monitorues. Jam i frikesuar prej faktit se

njerez qe kane qene te punesuar neinstanca te larta shkencore eqeveritare ne kohen e shpalljes seShqiperise ne Meksike si vend mezgjidhje te problemit te ushqimit tepopullit te vet ne menyreshembullore (viti 1987 !!), tani pondjekin praktikisht te njejtat menyraper te na bindur qe jetojme nevendin e 25 me te paster mjedisorboteror. Jam i deziluzionuar se 20vite pas skandalit te Meksikes gjuhae tyre ka te njejtin nivel papergjegjshmerie dhe pa respekti perpopullin e vet. Ata respektojne

CILESIA E MJEDISIT URBAN DHE POLITIKA E DITES

Agron DELIUKimist,

Instituti i Shëndetit Publik,

vetem kolltuqet e tyre dhe janekthyer ne kolltukofage te vertete.

Jam i detyruar te citoj ketupjesen e perfundimeve paraprake testudimit te ISHP per cilesine e ajritne Tirane, Korce e Vlore gjate 6mujorit te pare te vitit 2008, derguarzyrtarisht Ministrise se Shendetsisene dt 22 korrik te po ketij viti.

Perfundime paraprake• Vazhdon predominimi i

permbajtjes se grimcave totale(LNP) e atyre te respirueshme(PM10) ne atmosferat urbane te treqyteteve te monitoruar prej nesh,dhe nuk verehet ndonje ulje osengritje statistikisht e besueshme epermbajtjes se tyre.

• Ndaj normave te lejuara tevendeve te BE ato janerespektivisht 2-3.5 here me te larta.Keto vlera jane nder me te lartatabsolute ne krejt vendet e BE, dukena klasifikuar ne zonen e rrezikutshendetsor ( ref. hartes 5 temeposhtme dhene nga OBSH perkete qellim).

Harta e vdekjeve nga ndotjaurbane.

• Po rritet ne menyre teqendrueshme edhe permbajtja edyoksidit te azotit NO2 ne ajrinurban te ketyre qyteteve, si rezultat

i shtimit te trafikut automobilistik.Ne Tirane permbajtja mesatare etij eshte me e larte se norma elejuar ne vendet e BE, pra vecgrimcave ne Tirane po behenproblem shendetsor edhe gazet eshkarkuar nga automjetet.

• Ne Korce dhe Vlore po

ashtu permbajtja e dyoksidit teazotit NO2 ne qendren e qyteteveeshte konsiderueshem me e lartese pak vite me pare, duke qene fareprane kufirit te lejuar ne vendet eBE.

• Per here te pare eshtemonitoruar edhe permbajtja ebenzenit C6H6 ne ajrin urban teqyteteve te mesiperm, ne kuader temonitorimit me metoden e tubavepasive ne krejt territorin e

Shqiperise. Edhe permbajtja e tijfaktike tashme mund tekonsiderohet jo e ulet, me tendencerritje pasi eshte komponim qe

shkarkohet kryesisht nga makinatqe perdorin benzine.

Ne pikepamje toksikologjikebenzeni futet ne grupin ekomponimeve me efektekancerogjene per njerezit.Permbajtja e tij ne benzinat qetregetohen ne vendet e BE duhette jete me e vogel se 5 perqind (nemase), prandaj kjo norme duhetvendosur sa me pare prej organevepergjegjese edhe per benzinat qeimportohen ne Shqiperi.

Per mua si ekspert eshte ethuajse e pamundur te kuptoj se sise politikanet jane te vetmit qe mundte gjurmojne suksese ne keteraportim teknik zyrtar. Kryerja e

monitorimit (dmth e matjevesistematike te gjendjes) nuk eshte enjevlefshme teknikisht mepermiresimin e gjendjes se cilesisese ajrit.

I njejti debat vazhdon here me

intensitet te rritur e here me zbutjeper siperfaqet e gjelbera urbane nekryeqytet. Me duhet perseri te citojshifra tonat e disa te dhena teteknike nderkombetare per tekuptuar sa larg trajtimit serioz te ketijproblemi jetik jemi deri me sot...

Nje peme absorbon mesatarishtrreth 21 kg CO2 / vit dhe prodhonaq oksigjen sa te mbaje gjalle 2 njerezte rritur.

Nje njeri i rritur ka nevoje pernje sasi oksigjeni qe eshte baraz meate qe furnizohet (prodhohet) prejrreth 150 m2 siperfaqe e gjelbergjethore. Nga kjo eshte llogariturvlera globale qe konsiderohet edesherueshme per strukturat egjelbera urbane dhe kjo vlere jepetrreth 40 m2/banor.

Detyrimisht brenda hapesiraveurbane duhet te kete siperfaqe tegjelber jo me pak se 10 m2/banor,qe eshte edhe vlere guideline eOBSH. Pjesa tjeter e domosdoshmerreth 30 m2/banor mund te jete neafersi te qyteteve e rreth tyre.

Nga tabela e vlerave tegjelberimit urban dhe nga grafiku,qe e ndertova vetem me vlerat eTiranes, Madridit dhe Sofies si dhevlerat e rekomanduara prejOrganizates Boterore teShendetsise – OBSH (pasiDrezdeni e Oslo jane nivel UFO perne), del i qarte serioziteti i trajtimitte gjelberimit urban ne Sofie eMadrid, dhe jo serioziteti edemagogjia e perditeshme e trajtimitte ketij problemi te ne.

Atje flitet me terma indikatorim2 gjelberim/banor, ketu flitet si nesocializem me nr e drureve tembjelle me shume se viti i kaluar,etj. Rezultati eshte evident, Tiranaka pluhura e gaze ne ajrin e vet 2.5– 3 here me teper se cdo kryeqyteti Europes, dhe nje banori te Tiranesi takon sot nje siperfaqe e gjelberuarqe eshte 15 here me e vogel se ajoqe i takon nje banori te Sofjes. E nevitin 1990 ishin ne te njejtin nivel,praktikisht...

Po ndersa atje, ne vitet etranzicionit siperfaqja u shtua 2fish, ketu u pakesua 5 fish!! Nukarrij te llogaris teknikisht qe keta1000-3000 drure qe u mbollen sa naafruan me Sofjen, pa le meDrezdenin ku duam te aderojme.

Mendoj se ka ardhur koha qeketyre lloj debateve e deklarimevet’u jepet fund njehere e mire edhene Shqiperi. Civilizimi e pranondebatin dhe opinionin e ndryshem,por debati teknik ka rregulla dheduhet kryer me seriozitetin e duhur,pa lejuar njerez jo kompetente apospekullative te perdorininformacione teknike vetem perinteresat e tyre.

m2/banor Viti 1990 Viti 2007 Viti 2020 Tirana 10.5 2 8 Sofia 15 31.2 58.2 Madrid 11.9 16 25 Drezden 250 300 400 Oslo 600 No coment No coment OBSH 10 10 10

Po rritet ne menyre te qendrueshme edhepermbajtja e dyoksidit te azotit NO2 ne ajrin urbante ketyre qyteteve, si rezultat i shtimit te trafikut

automobilistik. Ne Tirane permbajtja mesatare e tijeshte me e larte se norma e lejuar ne vendet e BE,

pra vec grimcave ne Tirane po behen problemshendetsor edhe gazet e shkarkuar nga automjetet.

Civilizimi e pranon debatin dhe opinionin e ndryshem,por debati teknik ka rregulla dhe duhet kryer me

seriozitetin e duhur, pa lejuar njerez jo kompetente apospekullative te perdorin informacione teknike vetem per

interesat e tyre.

6

Në tokat Peruane një sëmundjepushtoi fushat e patates nërajonin e Çaklabamba, dukeshkatërruar gati totalisht tëmbjellat. Moti më i ngrohtë dhemë i lagësht i lidhur me ndryshiminglobal të klimës lejoi të njëjtënsëmundje kërpudhore që shkaktoi

zinë e patates në Irlandë. Kjo ushtri 4000 metra të tjerë përgjatëmalit dhe ndodhte për herë të parë,që kur njerëzit filluan të kultivoninpataten në këtë zonë mijëra vjet

më parë. Mbarështruesit tani ponxitojnë të zhvillojnë një zhardhokrezistent kundrejt sëmundjes së“re”, që gjithashtu të ruajë tënjëjtën shije, strukturë dhekualitet, të preferuar ngapopullatat vendase.

Nga njëra anë si dimri dhe verajanë që të dy më të ngrohtë, çkado të thotë më pak borë në dimërpor dhe më pak borë të shkrirë nepranverë, rjedhimisht më pak ujëtë mbledhur në fusha.Nga anatjetër ka më shumë shi, por ai bienë pranverën e hershme më tepërse gjatë sezonit prodhues tëverës.Kështu që të mbjellat mundtë thahen në periudhën që atokanë më shumë nevojë përujë.Sipas klimatologëve ështëshumë herët të thuhetekzaktësisht se si këto ndryshimedo të përfundjnë, në qoftë sefermerët do të jenë të aftë tëmbjellin fushat grurë dhe misërmbi tokat shterpë të mëparshmeapo rritja e temperaturave do tëndihmojë, që edhe njëherë këtofushat të shndërrohen në hapësiratë pavlera. Çfardo që të ndodhë,me siguri do të befasojë brezinaktual të fermerëve.

Fermerët aziatikë, gjithashtu,po përballen me problemet e tyrelidhur me klimën.Në fushat e tharatë orizit dhe grurit në Azi, stina eshirave mund të krijojë ose tëshuajë me miliona jetë.Tashmë povihet gjithnjë e më shumë nëdyshim fakti n.q.se do të ketë mëstinë me shira.Për shembull,

IRONIA E KLIMESArkeologët mendojnë se një ndryshim i klimës së planetit mijëra vjet më parë i dha jetë agrokulturës.Sot, siç e dimë,

ndryshimi i klimës mund të jetë shkaku për fundin e saj.

fenomeni “El ninjo”(ngrohja ciklikee sipërfaqeve të ujrave në jug tëoqeanit paqësor)shpesh lidhet mepakësimin e shirave në stinën elagësht, dhe me ngrohjen globalefenomeni “ El ninjo “ ka mundësi tëzmadhohet.Gjatë fenomenit El ninjoi shkaktuar nga thatësira në vitin

1997, fermerët indonezianë e morënujin nga nje moçal afër me fushat etyre, por humbja ende mbetej elartë:55% për shkak të tokave tëthara të misrit dhe 41% për shkak

të atyre të lagështa, 34%në tokat embjella me oriz, dhe 19% permaniokën. Thatësira e 1997 u ndoqnga nje dimër veçanërisht i lagësht,që vonoi dy muaj mbjelljen nëshumë zona, dhe shkaktoi njëpushtim të papërballueshëm tëfushave nga minjtë dhekarkalecat.Sipas Irwan, i qendreskërkimore dhe zhvilluese social

ekonomike dhe agikulturore nëBogor, kjo seri e të korrurave “tëvarfëra”, detyroi shumë familje tëhanin më pak oriz dhe ti ktheheshinnjë menyre të ushqyeri më pak tëshendetshme, me ushqime tëthata.Disa fermerë shitën stolitë etyre të çmuara dhe bagetitë, hoqëndorë nga ferma, ose morën para huame qellim që të blinin oriz. DavidRhint, një studiues i vjetër në

institutin e studimeve hapsinoreNASA shprehet : Në qoftë se dotë kemi një ngrohje globale tëkonsiderueshme, nuk ka dyshimse do të ndodhin ndryshimeserioze të stineve me shira”.

Në këtë diskutim hynte edhearkeologet, që mendojnë sendryshimi në një klimë më tëlagësht, më të ngrohtë dhe më tëqendrueshme në fund tëperiudhës së fundit tëakullnajave, ishte çelësi i suksesitqë njerezimi të dyndej drejtprodukteve ushqimore. Sot,fermerë dhe studiues së klimës, qënga zonat më të favorshme përbujqësi në Amerike deri tekrafshnalta e Kinës veriore dhefushat e Afrikës jugore, pozbulojnë se skemat e rënies sërreshjeve të shiut dhe temperaturapo ndryshojnë.Bujqësia mund tëjetë përpjekja e njerëzimit që varetmë shumë nga klima eqëndrueshme, dhe industria qëdo të luftojë shumë për tuperballur me një mot të çrregullt,me stuhi të ashpra dhe disandryshime në kohëzgjatjen esezoneve prodhues.Ndërkohe qëdisa optimistë parashikojnësezone prodhues të gjate dhe tëkorra të bollshme me ngrohjen eklimes, fermeret kryesisht janëduke “korrura” të papritura.

Hartwell Allen, një studies nëUniversitetin e Floridës nëGainesville dhe Departamentit tëAgrikulturës së SH.B.A, kakultivuar, për dy dekada, oriz, sojëdhe kikirik në dhoma kultivimibimësh të ngjashme me serrat, tëcilat ai i ka në pronësi.Ai mund tëkotrolloje, “mjaft saktësish”,temperaturën, lagështinë dhenivelin e karbonit atmosferik. “Nekultivojmë bimët nën një cikël ditorminimumesh dhe maximumeshtemperaturash, që imitojne cikline temperaturave të botës reale, ”

thote ai.Në laboratorin e tij janëprovuar regjime temperatuarsh tëtilla: 28oC diten /18oC naten, 32/22, 36/26, 40/30 dhe 44/34 etj... “Nezhvilluam një eksperiment meregjim temperaturash 48oC diten/38oC natën, rezultati: mbijetuanshumë pak bimë, ” thotë Allenduke arritur në perfundimin sendërkohë që dyfishimi i dioksidittë karbonit dhe një rritje e lehtë

temperaturash stimulojnë farat tëmbijne dhe bimet të rriten më tëmedha dhe më të shëndetshme porrritja e temperaturave ështëvdekjeprurëse në kohen kur bimëtfillojnë të prodhojnë pjalmin. Çdostad i procesit; zhvendosja epjalmit, rritja e gypit që lidh pjalminme farën, dhe vetë krijimi i pjalmit,është shume i ndjeshëm. “Ështëgjithcka ose asgjë, në qoftësepjalmimi nuk është i suksesshem,”thekson Allen.Në temperatura mëtë larta se 36oC gjatë pjalmimit,prodhimi bie afersisht 6% përçdo rritje temperature me njëgradë.Ai është përqëndruarkryesisht në ndërlikimet në vendetë tilla si India dhe Afrika Lindore,

ku kikiriku është racioni ushqimorbazë dhe temperaturat gjatësezoneve prodhues janë tashmëmë të larta se 32oC: “Ne keto rojonetë korrat jane kryesisht tëushqyera me shi. Në qoftë sengrohja globale shoqërohet edhe

me thatësira në këto zona, sasia eprodhimeve mund të vazhdojë tëulët.”Ndërkohë që studiesit ebimëve po bien në të njëjtinmendim për ndryshimet klimatikedhe në mënyrat delikate se sibimët i përgjigjen këtyrendryshimeve, ata po fillojnë tëmendojnë se kërcënimet me seriozendaj agrikulturës nuk janë mëdramatiket : moti i nxehtëvdekjeprurës, thatësirat e ashpraapo përmbytjet e panumërta.Përbimët që njerëzit kultivojnë, që tëlulezojnë në kushte të veçantaklimatike, janë pikërisht këtondryshime të lehta temperaturashdhe shirat gjatë periudhave kyçenë ciklin jetësor të produkteve qëdo të jenë vendimtare. Madje sothumbjet e prodhimeve, të lidhuraedhe me ndryshueshmërine emjedisit klimatik, janë dukshëmmë të mëdha se sa ato tëshkaktuara nga fatkeqësi sic janëuraganet apo përmbytjet. JohnSheehy i Institutit Ndërkombëtartë Studimit të Orizit në Manilazbuloi së demtimi në fushat më tëmëdha të drithërave, filloi kurtemperaturat arritën mbi 30o C gjatë

periudhës së lulezimit.Nëtemperaturën gati 40 o C, prodhimetreduktoheshin gati në zero.“Prodhimet e orizit, grurit dhemisrit, bien rreth 10% për çdo njëgradë mbi 30o C. Ne tashmë jemishumë pranë ketij pragu, ” thoteSheehy, duke përmendur dëmtimetë vazhdueshme të temperaturavetë larta në Kamboxhia, Indi, dhenë vetë qendrën e tij në Filipine,ku temperatura mesatare ështëtashmë 2.5o C më e lartë se 50 vitemë parë.Vecanerisht temperaturatmë të larta gjatë natësvështiresojne procesin e“frymëmarrjes” tek bimët duke idetyruar ato të shpenzojnë mëshumë energji, duke lënë më pak

për prodhimin e kokrrave.Sheehyvlerëson faktin se, në tropik, gjatënjë periudhe kur popullsia e këtijrajoniështë e kequshqyer dhe qëpër shkak të ndryshimeveklimatike, produktiviteti mendohettë ulet me 30% në 50 vitet e

ardhshme. Sheehy dhe kolegët etij mendojnë se një zgjidhje emundshme mund të jetë kultivimi iorizit dhe produkteve të tjera nëmenyre që lulezimi të bëhet në orete para të mëngjesit ose gjatënatës, kështu që procesi më indjeshem ndaj temperaturave tëlarta të mos ndodhe gjatë pjesëvemë të ngrohta te dites. Por Sheehye të tjerët nuk kanë mundur tëgjejnë financime reale për tarealizuar kete.

Gjithsesi klimatologët, duke ukonsultuar me modelet e tyrevirtuale klimatike nuk shohin gjëtjetër veç qendrueshmerise.Endërsa gazet-serrë absorbojnë njëpjesë të madhe të nxehtesise sëdiellit në atmosferen e Tokës, kaakoma shumë energji në sisteminklimatik, çka do të thotë më shumëlëkundje ekstreme, nga thatësiranë lagështi dhe nga e nxehta në tëftohtë.(Kjo është arsyeja që do tëketë akoma dimra të ashper nëplanet, apo që marsi i 2004 ishtemuaji i tretë më i ngrohtë iregjistruar pas dimrit më të ftohtëqë ka ekzistuar ndonjëherë. )

( vijon ne faqen 7 )

Bujqësia do të jetë fusha ku njerëzimi do të varetmë shumë nga klima e ndryshimet e saj, por dhe

industria që do të luftojë shumë për tu perballur menjë mot të çrregullt, me stuhi të ashpra dhe disandryshime në kohëzgjatjen e sezoneve prodhues.

Humbjet e prodhimeve, të lidhura edhe mendryshueshmërine e mjedisit klimatik, janë dukshëm

më të mëdha se sa ato të shkaktuara ngafatkeqësi sic janë uraganet apo përmbytjet

7

Udhëheqësit e BE vazhduan tëmërkurën, 15 tetor, në Këshillin eEuropës në Bruksel, të kishinmosmarrëveshje rreth objektivavepër ndryshimet klimatike. Vitin e

kaluar, BE caktoi kufij përpakësimin e emetimit të gazraveserrë me 20 % deri ne vitin 2020.Porkëtë vit, me krizën e rritjes sëçmimeve dhe pas saj, atëfinanciare, gjërat po shikohenndryshe nga shtetet anëtare tëbashkimit Europian.

Presidenti francez Sarkozy,njëherësh dhe presidenti i radhëssë Bashkimit Europian, bërikonkluzionet e mbledhjes, ku umorën në shqyrtim edhe masat nëpërballimin e krizës financiare,edhe për masat ndaj ndryshimeveklimatike, të cilat priten tëvendosen nga komunitetindërkombëtar në dhjetor nëKopenhagen . Kjo me qëllimin përtë përcaktuar vazhdimësinë e

( vijon nga faqja 6 )Ndër gjithë këto ndikime që

klimatologët kanë vëzhguar tashmënë shumë zona janë:temperaturamaksimale më të larta dhe mëshumë dite të nxehta, temperaturaminimale më të larta dhe më pak ditëtë ftohta, shira më të dendur dheekstreme, thatësira më të mëdhagjate verës dhe risku i thatësires

në brendesi të kontinenteve.Tëgjitha këto kushte, ndoshta mundtë përkeqesohen edhe më tepër 50vjeçarin e ardhshem.

Cynthia Rosenzwig, njëshkencëtare në nstitutin e Goddartpër Sudime Hapsinore nëUniversitetin Kolumbia, tregon se,meqë modelet klimatike dopërmirsohen gjithnjë e më shumë,ka disa ndryshime të caktuara qëne mund të parashikojme. E para,shumë studime tregojnë “Inten-sifikim të ciklit të hidrogjenit, ”

Një salmon, më tepër se 7 kg ukap në ujrat e lumit francez Senë,në afërsi të Parisit. Për banorët ekryeqytetit kjo ishte një befasi,sepse peshq të tillë nuk ekzistoninnë këtë lumë që prej 70 vjetësh,kohë kur ishte kapur dhe salmonii fundit.

Parisi, një nga qytetet më tëpopulluar në botë, që në fillim tëshekullit të kaluar, kishte filluar tëndjente ndotjen e lumit të tij, qoftënga industria që ndodhej nëbrigjet e tij, qoftë dhe nga ajo qëvinte prej mbeturinave e derdhjevetë ujrave të zeza. Por në fillim të

BE SHTYN MIDIS POLEMIKAVE VENDIMET PËR NDRYSHIMET KLIMATIKEProtokollit të Kyotos, siç u vendosnë Bali, brenda vitit 2009. Aitheksoi se paketa e propozuar gjetipërkrahjen e shteteve anëtare tëBE, dhe do të shtrohet përvendimmarrje në fund të këtij viti .“ Gjetëm unanimitetin “, tha ai,“qoftë për masat, qoftë përkalendarin e veprimeve “, por qëbisedimet, sipas analistëve ishinmë se të vështira.

Megjithatë, siç e përcaktoiedhe vetë Sarkozy, nuk ishte elehtë të arrihej në një mendim tëpërbashkët. Aq më tepër që duhengjetur zgjidhje të veçanta përsecilin vend anëtar, ku dheproblemet janë të ndryshme dhe,

të cilat i vështirëson dhe krizafinanciare e muajve të fundit. Përkëtë, në konferencën e shtypit, kuBarroso u shpreh se puna përklimën do të jetë tepër e madhe eqë nuk duhet nënvlerësuar,

Sarkozy e shprehu më hapur frikëne influencës së krizës financiare : “Lufta kundër ndryshimeveklimatike është shumë impenjative,aq sa nuk duhet lejuar të bjerëposhtë peshës së krizës financiare“.

Kancelarja gjermane Merkele cilësoi të vështirë arritjenkonsensuale të vendimit nëdhjetor, duke patur parasysh edhedeklaratën e fundit të Diouf, drejtori FAO, që kujtoi bashkë me krizëne ushqimeve, edhe zhvillimin ebiokarburantëve, që çon në rritjene çmimeve të drithrave, po ashtuedhe numurin e popullsisë që vuannga uria në botë. Pritej që nëdhjetor, qoftë për BE, qoftë nësamitin e Kopenhagenit,bisedimet do të jenë më se tëvështira. Por pa mbaruar mirë

takimi, që vlerën e kishte vetëm seu vendos që “ do të vendosimherës tjetër “ filloi edhe “ dalja ngarrjeshti “ e të pakënaqurve.

Kryeministri polak, D. Tusk ushpreh se Bashkimi Evropianduhet të respektojë nivelet e

ndryshme të potencialit ekonomiktë vendeve anëtare, kur bëhet fjalëpër caktimin e objektivave nëpakësimin e gazrave serrë. Por të

tjerat i plotësoi kryeministri italianBerluskoni që, duke vlerësuarshtyrjen e vendimit për në dhjetor,

ngriti në të njëjtën kohëproblemin e reduktimit tëemetimeve të CO2, duke kërkuarqë pasojat ekonomike të luftëskundër ngrohjes globale, tëshpërndahen njëlloj tek të gjithëqytetarët. Por analistët, këtëshprehje ja adresojnë, joqytetarëve por shteteve anëtaretë BE, ku kërkesa e shteteve më

pak të pasura për të lehtësuarfinancimin e tyre, vështirë se do tëmerret parasysh. Italia, e përkrahurdhe nga Polonia, por edhe, sipasBerluskonit, nga 7 vende të tjera,ishte nismëtare e shtyrjes sëmiratimit të paketës për në dhjetor,por dhe e idesë që duhet më tepër

vëmendje ndaj krizës ekonomike-financiare se sa mjedisit.Berluskoni deklaroi shprehimishtse “ Kërkesa italiane për të paturmë tepër kohë, për të thelluarprocesin e përcaktimit të kostovenë reduktimin e anhidritit karbonik“. Këtu, edhe Ministri Italian imjedisit, para se të merrte pjesë nëtakimin në Luksemburg, më 20tetor, i hodhi benzinë zjarrit, dukedeklaruar se ka kohë deri në 2012,kur mbaron edhe afati iobjektivave të Kyotos.

Fill pas këtyre deklaratave,sidomos të italianëve, nisi dhekundërpërgjigja endërkombëtarëve, të BE dhe OKB.I pari, S. Dimas, komisionerieuropian për mjedisin kërkoi takimme liderët italianë për të sqaruarpozicionin dhe tërheqjen e tyre ngastrategjia mjedisore e Europës.Ndërsa Ban Kimun, sekretari ipërgjithshëm i OKB, u bëri thirrje

italianëve, të mos ndikohen ngakriza financiare e ti qëndrojnëvendimeve e strategjisë sëderitanishme, “ pa tradhëtuarobjektivat madhore të njerëzimit “.

A. DALIPI

Berluskoni deklaron :“Kërkesa italiane është përtë patur më tepër kohë,për tu thelluar procesi i

përcaktimit të kostove nëreduktimin e anhidritit

karbonik”

Mjedisi e ndryshimetklimatike, po shihen tëlidhura, gjithnjë e më

tepër, me problemet më tëmprehta të ekonomisë

ndërkombëtare.

IRONIA E KLIMESçka do të thotë para së gjithash mëshume thatësira dhe përmbytje,dhe më shume shira tëpaqëndrueshem dhe ekstremë. Edyta, thotë Rosenzwig, çdo treguestë shpie në atë që do të ketë rritje tëekzistencës së insekteve tëdemshme nëpër fusha. Zgjatja esezoneve të rritjes do të thote mëtepër shumëzim të këtyre insekteve

gjatë verës, ndërkohë që dimra mëtë ngrohtë dhe shkurtimi i tyre, dotë thotë që do të ngordhin më paklarva, vezë dhe insekte të rritur. E

treta, shumica e klimatologëve biennë një mendim se ndryshimetklimatike do të godasin fermerët nëkëtë zhvillim global tepër të

vështirë. Ky është pjesërisht njërezultat i gjeografisë.Fermerët nëvendet tropikale tashmë po egjejnë veten në limitet e tempe-raturave për pjesen më të madhetë prodhimeve, kështu që asnjezhvillim nuk i çon ato në gjëndjene mëparshme. “Të gjitha rritjet etemperaturave, sado të voglaqofshin, do të shoqërohen me uljetë prodhimeve, ” thotë RobertWatson, përgjegjës i ekspertëve nëBankën Boterore dhe i studiuesvetë grupit ndërqeveritar tëndryshimit të klimës. “Studimetkanë treguar vazhdimisht se zonatagrokulturore në zhvillimin globaljanë më të prekshmet, edhe parase të merrnim parasysh aftësine përtu perballur”. Kjo, për shkak tëvarferisë, teknologjisë së kufizuartë ujitjes, dhe mungesë të nje motitë qendrueshem. Ne jug tëSaharasë Afrikane, vendi i urisëbotërore, ku numri i personave qëvdesin urie, është dyfishuar nënjëzet vitet e fundit, situata aktualedo të rendohet për shkak të krizaveklimatike.Dhe nga 2080, thoteWatson, parashikimet tregojnë, që

madje dhe tolerancat etemperaturave do fillojne ti afrohenkufijve maksimalë.

Përgatiti Ana TOMORRI

viteve 1970 gjendja u përkeqësuaaq sa ujrat e Senës ishin përherëtë turbullta dhe në to kishinngelur vetëm tre lloje peshqish.

Prej atëhere, me masat elargimit të industrisë e të mbetjevetë saj, të sistemimit të mbetjeve ederdhjeve të qytetit, u deshën

plot 38 vjet që të kapej salmoni iparë, që u përmend më sipër. Ngatre lloje në 1970, tashmë në Senëgjallojnë mbi 70 lloje peshqish .Përshtypje bën fakti, që edhe pasiu pastrua plotësisht, lumit judeshën mbi 20 vjet të popullohejpërsëri.

Shumica e klimatologëve bien në një mendim sendryshimet klimatike do të godasin fermerët në

këtë zhvillim global tepër të vështirë

Jo vetëm për kuriozitet

NE PARIS KAPET SALMON PAS70 VJETESH

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel.: 04 234 851, Cel.: 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku

• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt Oost Europa, Tiranë - Valbona Mazreku• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa

CMYK

KY NUMUR I GAZETES “EKOLEVIZJA” SPONSORIZOHET NGA PROGRAMI:“FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PER NJE MJEDIS ME TE MIRE “MBESHTETUR NGA MINISTRIA E PUNEVE TE JASHTEME TE HOLLANDES

• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –Themi Perri

• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,Tirane – Gani Moka

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi• Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim

Shyle.

Ndryshimet klimatike do tëgjenerojnë uri dhe sëmundje që dote prekin miliona njerëz. Alarmi vjennga ekspertët e IPCC, që merrenme ndryshimet klimatike dhepasojat e tyre. Parashikimet e tyre

konfirmojnë frikën që prej kohëshqarkullonte mes studiuesve të

FAO: NDRYSHIMET KLIMATIKE – URI DHE SEMUNDJEketyre skenarëve globalë:kequshqyerja dhe epidemitë do tërriten nën ndikimin e efekteve tëmbingrohjes së planetit dhe do tëkenë pasoja të jashtëzakonshme.Kjo ishte në qender të

diskutimeve në seminarin përndryshimet klimatike dhe ndikimin

Në kulmin e fushatës elektoraletë Shteteve të Bashkuara, dykandodatët për president, i janëdrejtuar edhe problemeve tëmjedisit dhe ngrohjes globale.Ashtu siç pritej, kandidatirepublikan, Mçain, theksoi se do

të merrte masa për këto probleme,por duke minimizuar rolin njerëzornë to, qëndrim ky i shprehurvazhdimisht nga presidenti aktualBush. Ai ka thënë se do tëreduktojë emetimet e karbonit me65 %, por i kundërvihet opsionit tëmetanolit e karburanteve bio, dukepranuar se ka në plan ndërtimin e45 reaktorëve bërthamorë deri nëvitin 2030, duke i quajtur ato sirrugën më të mirë për të mënjanuarvarësinë nga karburantët fosilë.

Ndërsa kandidati demokrat,Obama, në planet e tij të shprehuranë fushatë, përfshin 150 miliardëdollarë për kërkime në burimetalternative të energjisë. Ndërsa

ZGJEDHJET E SHTETEVETE BASHKUARA DHE

MJEDISIreduktimin e emetimeve të karbonit,objektivi i tij është që të planëzohetulja deri në vitin 2050 e 80 % tëemetimeve duke u mbështeturedhe në prodhimin e etanolit.Kundërshtarët e tij republikanë ikundërvihen edhe me faktin se ai

vjen nga një shtet, Ilinois, kuprodhimi i misrit (nga më tëpërdorurit për distilimin ebiokarburantëve ), është një ngaproduktet bazë. Kjo, e akuzojnëata, bëhet që Obama të ndihmojështetin e vet me prodhimin, qëpritet të rritet, të etanolit.

Megjithatë, deklaratat eObamës, kanë gjetur jehonë tekfermerët, jo vetëm në shtetin e tijIlinois, por edhe në shtete të tjera,duke e quajtur atë lider të energjisësë rinovueshme. Për këtë ai ka dhe“ ndihmën “, nëse mund të quhetkështu, të demokratit dhe ishnënpresidentit Al Gore, që fitoi dheçmimin Nobel vitin e kaluar.

Shkrirja e akujve, siç duketedhe nga të dhënat satelitore tëverës së fundit, ka përparuar dukekaluar edhe parashikimet e bëranga ekspertët. Studimi i fundit, ibërë nga Komisioni Europian, dhei publikuar ditët e fundit nëedicionin “Impacts of EvropeChanging Climate “ e vërtetoi këtë. Shenjat kanë të qarta edhe mëparë, sidomos dy verat e fundit.Shkrirjet e mëdha të bankizavepolare, si në polin e Jugut dhe nëatë të Veriut, reduktimi i shtresavetë akullit në trashësi përherë e mëtë vogla, shkrirje e akujve në detrate veriut rreth Arktikut, për herë të

PASOJA TË SHKRIRJES SË AKUJVEparë në historinë e njerëzimit,shkrirjet e mëdha në Groenlandëe gjetkë, etj... janë bërë prezent, jovetëm për studiuesit, por edhe nëpublikun e gjerë.

Megjithatë, Europa ka njëarsye më tepër të shqetësohet. Nëraportin e mësipërm, “ Impacts...”vihet në dukje edhe një fenomentjetër. Nga shrirja e akujve nëArktik, por sidomos nëGroenlandë, shkalla e rritjes sënivelit të detrave në brigjeteuropiane ka filluar të rritet meritme më të mëdha se në gjithëzonat e tjera në planet. Të dhënate satelitëve, të saktësuara për një

në ushqim dhe ujë, që hapi edhejavën e nismave nga FAO përditën Botërore të Ushqimit, që këtëvit i dedikohet ndryshimit klimatikdhe bioenergjisë. Të gjithë do tëpreken, por natyrisht që më tëgoditurit do të jenë vendet më tëvarfëra.

Sipas ekspertëve, brëndafundit të këtij shekulli, kostojaglobale e ndryshimeve klimatikedo të jetë alarmante. Në seminariështë theksuar se pavarësishtmasave që mund të merren përkëtë, varfëria nuk mund tëeliminohet, ndërsa degradimimjedisor do të vazhdoje tëpërhapë sëmudje që do tëtransmetohen përmes ujit dheushqimit. Perkunder kësaj,temperaturat e larta do tëfavorizojnë rritjen e baktereve tëndryshme.

kohë të gjatë, e përcaktojnë 3.1 mmnë vit. Kjo, sipas shkencëtarëve,mjafton që për një kohë të afërt, të

shtojë rrezikun e përmbytjeve dhetë infiltrimit të ujrave të kripura nërezrvat bregdetare të ujit të ëmbël.

ZYRA LIGJORE E NJE SHOQATE Duke filluar që nga viti 1994,

Legambiente, shoqata mjedisoremë e madhe italiane, ka zyrën e sajjuridike, që e quan “ Mjedisi dheLigjshmëria “. Punimet e kësaj zyre,që prej vitit 1997, po e theksojmëkëtë që në fillim, quhen raporte tëfenomenit të “ EKOMAFIA “-s.

Kërkimet, studimet epublikimet e kësaj qëndre, ku bëjnëpjesë avokatë, gjykatës e

prokurarë, si në çdo departmentdrejtësie, janë përqëndruar nëabuzimet mjedisore që bëhen ngakushdo, por që gjithmonë, në njëmënyrë apo tjetrën, lidhen meadministratën shtetërore, qëndroreapo locale. Janë të shumtë rastetabusive të denoncuara nga kjozyrë, ku është e mjaftueshme tëpërmendet rasti i ndërtimeveabusive në jug të Italisë, ku u

prishën mbi 40 pallate deri 15katëshe. Pjestarët e kësaj zyre, kubëjnë pjesë edhe juristë tepër tënjohur në Itali, kanë zhvilluarshpesh edhe “beteja” ligjore mepushtetin qendror dhe ato locale,për ndotjen, abuzimet me mjedisin,ku përgjithësisht kanë dalë fitues.Një karakteristikë e veçantë e tyre,është se në çdo çështje të hapur,janë paraqitur edhe me propozime,

qofshin ligjore, që është dhe fushae tyre e veprimtarisë, por dhe mepropozime mjedisore, tëpërpunuara nga specialistët eshoqatës. Por fusha ku veprojnëmë tepër, është ajo, që ata e quajnë,“Ilegaliteti mjedisor “. Motoja e tyrendaj shtetit është “ Ne ju themi kuligjet nuk janë në rregull, jurregullojini “. Do të ishte mirë t’imerrnim si shembull.