UNIVERSITETI PLANETAR I TIRANËS

FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKESORE

DEGA E INFERMIERISE

TEMË DIPLOME

ROLI INFERMIEROR NE HELMIMET

KANDIDATI UDHËHEQËS

PËRMBAJTJA:

KAPITULLI i

1.! Helmimet..........................................................................................................Fq.5

1.1 Etiologjia ............................................................................................................ 5

1.2 Klnika .................................................................................................................. 6

1.3 Ekzaminimet......................................................................................................6

1.4 Diagnoza ............................................................................................................7

1.5 Dhënia e ndihmës së pare................................................................................7

1.6 Masat e pcrgjithshme që duhen marre ne raste helmimesh.......................8

1.7 Përmbledhjc e hapave në vlerësimin dhe trajnini in tirazhues emergjent

12

2 Intoksikacionet alimentare ........................................................................... 14

2.1 Ushqimet toksike............................................................................................14

2.2 Klinika ............................................................................................................. 15

2.3 Trajtimi ........................................................................................................... 15

3 Helmimet nga komponimet korrozive ........................................................ 17

4 Helmimet nga paracetamoli dhe salicilatet e tjera ................................... 18

4.1 Trajtimi............................................................................................................18

5 Telmimet nga aspirina...................................................................................19

5.1 Si jepet glukozë..............................................................................................20

1.6 Helmimet nga liekuri ........................................................................................ 21

7 Helmime me monoksidin e karbonit .......................................................... 21

7.1 Parandalimi ..................................................................................................... 21

8 Helmimi nga kafshimet e gjarperit.............................................................22

8.1 Klinika .............................................................................................................. 22

8.2 Diagnoza..........................................................................................................22

Hyrja

Helmimet janë ndër urgjencat madhore. Te gjithe janë në kontakt të vazhdueshëm

me substanca, solucione, ushqime të helmuara, produkte kimike, farmaceutike,

helmet e insekteve e zvarranikëve të cilat shkaktojnë intoksikim të organizmit. Këto

lëndë futen në organizëm me anë të lëkurës, rrugëve gastrointestinale, aerogene,

hematogene të cilat komprementojnë funksionet e organeve dhe shpeshherë janë

shumë problematike duke shkaktuar edhe vdekjen e femijës në rast se nuk ndërhyhet

në kohën dhe mënyrën e duhur.

Në ketë temë do trajtohen helmimet, shkaqet e tyre, llojet dhe nderhyrjet

infermierore përkatëse. Gjithashtu do ketë studime statistikore mbi helmimet në

QËLLIMI DHE OBJEKTIVAT

QËLLIMI

* Njohja me llojet e helmimeve, trajtimin e tyre, kujdesin infermieror dhe studim

statistikor në Repartin e Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2013

OBJEKTIVAT

❖ Njohja me llojet e helmimeve, etiologjisë dhe shenjave klinike.

❖ Njohja me trajtimin e përgjithshëm dhe trajtimin specifik.

❖ Studim statistikor në Repartin e Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2013

❖ Analizim i përfundimeve statistikore

♦ Nxjerrja e konkluzioneve përfundimtare.

• metanol

• organofosfatet

• paracetamoli

• aspirina

1.1.2 Klinika

• djegie goje

• ka te vjella te pashpjegueshme

• ankon per dhimbje barku

• vërehen shenja te konfuzionit mendor

• fémija ska deshirë te komunikojë

• humbje të ndërgjegjes

• depresion respirator

• hypotension

• aritmi

• hemoragji gastrike

• ne rastet e renda shkon deri në koma

• hipotermi

1.1.3 EKZAMINIMET LABORATORIKE

Dozimi i elektroliteve ne gjak

1.4 Diagnoza per helmimet

Per një diagnozë korrekte duhet te merren parasysh anamneza,ekzaminimi

objektiv, të dhënat përkatëse dhe të dhënat laboratorike.

Vlerësimi fillestar i parametrave jetësor,te gjendjes kardiopulmonare dhe të

asaj neurologjike çon në stabilizimin e nevojshem të organeve përkatës, Duhet

të shfrytëzohën të gjitha burimet e mundshme që disponojme për të përcakniar

saktësisht origjinën e helmit të gë!Ititi, ose që është marre me anë të ajrit të

KAPITULLI I - Të dhënat e Llteraturës

1.1 Helmimet

Helme quhen te gjitha ato lëndë me origine ekzogjene ose endogjene ,që me rrugë

kimike,kimiko-fizike ose enzimatikejarië'teafta të dëmtojrteë strukturën dhe

funksionin e organeve dhe indeve,duke bërë késtatu që në^disa raste të vihet ne

rrezik jeta e individit.Dëmtimet e shkaktuara prej helmeve quhen helmime ose

intoksikacione.Helmimet mundtejene profesionale,aksidentale,kriminale. Dhesipas

koties ,kurhelmi ejep efektin, gravitetit dhe evolucionit te shpejte ose te ngadalte te

helmimit,ato ndahen ne acute dhe kronike.

Rrugët nëpërmjet te cilave helmimet

ne organizëm jane te shumta:më e zakonshmja është ajo nga goja ,por kemi edhe

raste te helmimeve të shkaktuara me rrugë inhalatore, nëpërmjet lëkurës, mukozave

dhe parenterale(medikamentet).Pasi futet në organizem,lënda helmuese

transportohet me anën e gjakut në inde , ku në^mënyrë të përkohshme fiksohet ose

qëndron për një kohë më të gjatë.Në kohën e qarkullimit te tij me gjakun ,lënda

helmuese fillon te eliminohet nga organizmi me rrugë të ndryshme,por shpejfësia e

eleminimit varet nga lloji i helmitfìeminimi bëhet pasi helmi është oksiduar,pasi

lidhet me lëndë te tjera ,pasi zberthehet ,ose pa e ndryshuar fare strukturën e tij.

Rruget më të zakonëshme te eleminimit jane ato renale,digestive,pulmonare dhe,në

disa raste me anën e djerses.

Veprimi demtues i helmeve varet nga disa faktorë:

1- Sasia dhe lloji i helmit

2- Koha e futjes dhe e qëdrimit ne trup

3- Gjendja e organizmit

1.1.1 Etiologjia

• ushqimet e kontaminuara »

pickimet nga akrepi

• kafshimet nga gjarperi

ndotur.Qendra toksikologjike munente japë orientim të vlefshëm për të

përcaktuar përmbajtjen dhe forcën efektive te lëndës helmuese .

• Zbulo të gjitha detajet e agjentit helmues, sasinë e gëlltitur dhe kohën e gëlltitjes.

• Përpiqu të identifikosh agjentin e saktë të përfshirë, duke kërkuar për të parë

ambalazhin, kur kjo është e mundshme.

• Verifiko nëse ndonjë fëmijë tjetër ka qenë i përfshirë. Simptomat dhe shenjat

varen nga agjenti i gëlltitur.

• Kontrolloje për shenjat e djegies, në goje apo përreth gojës, apo për stridor

(lëndim iaringal), që sugjeron gëlltitjen e agjentëve korroziv.

• Prano të gjithë fëmijët që kanë gëlltitur hekur, pesticide, paracetamol apo

aspirinë, narkotik, bama antidepresive fëmijët që kanë gëlltitur qëllimisht dhe

ata, të cilëve u është dhënë bari apo helmi aksidentalisht nga femijët apo të

rriturit tjerë.

• Fëmijët që kanë gëlltitur produkte korrozive apo vajguri, nuk duhet dërguar në

shtëpi pa vëzhgim për 6 orë.

• Korrozivët mund të shkaktojnë djegie ezofageale, të cilat menjëherë mund të 1 1-5 Dhënia e ndihmës së parë ka për qëllim:

Te largojë nga organizmi sa me shpejt që të jete e mundur lëndën helmuese.

Te neutralizoje hclmin me anën e antidotëvc specifikc ose jo specifikc ' -Te

kerkojë simptomat e helmimit dhe çrregull imet qe shkaktohen prej t i j .

>Ne shume raste është vështirë të percaktohet me siguri lloji i lëndës që

ka çuar në helmime akute.prandaj ka rëndësi te madhe te njihen masat jo

specifike.që duhen marrë nga mjeku dhe që

administrohen nga mjeku dhe infermieri sapo pacienti te vije ne spital.

1.1.6 Masat e pergjithshme që duhan marrë për te helmuarit janë:

1 Prevenimi i absorbimit të helmit

Dhenia e shurupit te ipekakuanës nga goja ,ne dozat 15 mi per femijël tlhc 10

ml ne fëmijët e

Ipekukuana është e kundërindikuar në kushtet e mëposhtme:

• pamjafUieshmëri e rrugëve respiratore

• dcpresion i SIQ

• operacione te muajve të fundit ne aparatin tretes

• kriza cpileptike

• gëlltitje të lëndëve gërryese

• gclltitje tc hidrokarbyreve derivate te naftes

• helme me veprim te shpejtë në SNQ

2- Lavazhi gastrik

■ Mund te kryhet me një sondë oralo-gastrike 28 F.duke përdorur

ujë të rrjedhshëm ose solucion fiziologjik te fëmijet.ndërsa vetem me

solucion fìziologjik te neonantet.

■ Vendosen pacincntet ne pozicion tredelenburg dhe me dekuhitus

lateral sinistcr per të pakësuar në minimum aspirimin e masave

tévjella.

■ Lavazhi është i kunderindikuar ne ras!in e gëlllitjeve lë helmeve

gerrve.se dhe le hiclrokarbiireve te distilnara le naftës per rrezikun e nje

pnumome eventuale nga aspirimi dhe lë mundesise se perforimit gasine

dhe le ezofagul.

Oëllimi 1 bërjes së lavazhit gastrik është pastrimi i stoiriajait nga ushqimet

lëndët helmuese. f >hjcktiv i:ështe boshatisja e stomakut nga pcrbcrjct e

demshme,derisa pcrmbajtja të jeHc pasti

Mjetet që nevojiten për lavazh gastric janë:

.-Sonde e butë dimensioni 16-20 per latantete

2-sondë e bute dimensioni 7-8 pe'r femijet me tc rritur shiringë 20 ose 50 mi

--enë për të hedhur përmbajtjen e stomakut (baciiiel.legen)

'-tlakon me solucion fìziologjik 0.9%

■■-flakon me glicerine

l. Pozicioni gjate lavazhit:

3- Perdorimi i lëndëvë absorbuese

iKarboni aktiv jepet nëpërmjet gojës ose me sonden nazale që ppërfundon në

stomak. Jepet në dozat lgr/kg,duke përdorur 8ml tretës për çdo gram karbon aktiv.

Egzistojne edhe përgatitje të gatshme për tu përdorur menjhlherë. Duhet të

shoqërohet me përdorimin e njètfaksativi(sorbitol) i cili përshpejton jashtëshqitjen

e lëndëve helmuese.Në të helmuarit brenda një ore nga koha e gëlltitjes duhet që

të vazhdohet dhënia e karbonit dhe shpesh herë jep efekte të mira vetëm karboni

aktiv. Karboni aktiv është i kunderindikuar në rastin e gëlltitjes së lëndëve

gërryese.

Sasia e karbonit medicinal të aktivizuar në doze.

• Fëmijët deri në një vjec: 1 g/kg

• Fëmijët 1 deri 12 vjet moshë: 25 -50 g

• Adoleshentët dhe të rriturit: 25 - 100 g.

• Përzieje karbonin në 8-10 pjesë ujë, p.sh. 5 g në 40 ml ujë.

• Nëse është e mundur, jepja krejt sasinë për një herëifnëse fëmija ka

vështirësi për ta toleruar këtë, doza e karbonit medicinal duhet ndarë.

• Nëse karboni medicinal nuk është në dispozicion, atëherë nxite vjelljen, por

vetëm nëse fëmija është i vetëdijshëm, përmes ngacmimit të pjesës së pasme

të grykës së fëmijës me shpatull apo dorëz të lugës nëse kjo nuk ka sukses4- Irrigimi total intestinal

Mund të jetë i dobishëm kur jane gëlltitur trupa te huaj ,ose trupëza që kanè

mbështjellë brenda tyre lëndët helmuese me eliminim të ngadaltë.kripërat l aksative

(citrat magnezi) dhe (sorbitolomanitol) favorizojnë boshatisjen e zorrëve. Lëndët

gërryese acide ose bazike duhet që të hollohen nëpërmjet pirjes së ujit me shumicë.

Në rastet e gëlltitjes së trupave voluminoze të huaja ose të metaleve të

rënda,ose të'ngrënies ose të gëlltitjes së medikamenteve të ndryshme me doza të

larta është e nevojshme që të ndërhyhet me anë të endoskopisë ose nga ana

kirurgjikale. Pastrimi i lëkures dhe i syve kryhet duke larë pjesët përkatese me ujë të

bollshëm ose me solucion fìziologjik të mjaftueshem.

5- Shpejtimi I eleminimit

Dozat e përsëntura te karbonit aktiv lg/kg çdo 2-4 ore.janë të nevojshëm kur

gëlltiten medikamente me qarkullim enteral si

karbazepina,dapsoni,diazepami,digoksina,glutemidi.fenitoina,salicilati,teofilin

a dhe acidi valporik. Diureza alkaline e sforcuar lehtëson eliminimin e

herbicideve me bazë të acidit klorfenoksiacetik,te

klorpropamidit,diflunisalit,fluorurit,metrotreksatit,fenobarbitalit,sulfonamidit

dhe salicilatit. Bikarbonati I natriumit, 1-2 ampula/litër të NaCl në 0,45% kryhet

me një shpejtësi të mjafitueshme për të mbajtur një PH urinar deri në 7,5 dhe

diurezë rreth 3-6 ml/kg/orë. Nga ana tjetër nuk është e rekomandueshme diureza

acide. Diureza bazike favorizon eliminimin e

bromureve,litiumit,kalciumit,fluoreve,meprobromatit,kaliumit dhe izoniazidit

dhe është e kunderindikuar në dekopensimin kardiak kongjestiv, në insuficiencën

renale dhe në edemën cerebrale. Dializa peritoneale ose hemodializa janë të

nevojshme në helmimet e rënda nga barbituriket,bromuret,klorali

hidrik,etanoli,etilenglikoli,alkoli izopropilik,litiumi,metalet e

renda,metanoli,prokainamidi,dhe salicilatet. Hemoperfuzioni mund të jetë i

indikuar kur ka ndodhur mbidozimi i kloramfenikolit,dizopiramidit,dhe të

qetsuesve hipnotikë. Eksanguinotransfuzioni bën çvendosjen e helmeve që

veprojnë mbi eritrocite.

6- trajtimi në rastet e helmeve te inhaluara

» Largoje nga burimi i ekspozimit.

» Jepi oksigjen shtesë, nëse kërkohet.

• Inhalimi i gazrave irituese mund të shkaktojë ënjtje dhe obstruksion të rrugëve të

sipërme të frymëmarrjes, bron^spazëm dhe pneumoni të vonuar.

7- trajtimi në raste Kontaminimi të lëkurës

* Largo të gjithë rrobat dhe sendet personale

* shpërlaji mirë të gjitha regjionet e ekspozuara me sasi të madhe të

ujit të vakët « Përdore sapunin dhe ujin për substanca të yndyrshme.

» Personeli që merr pjesë duhet të kujdeset që të mbrojë veten prej kontaminimit

• Rrotullo kapakët e syrit dhe sigurohu që të gjitha sipërfaqet të shpërlahen.

• Në rast të një acidi apo baze shpërlaje deri sa pH-ja e syrit të kthehet dhe

të mbetet në normale (rikontrollo pH 15-20 minuta pas ndërprerjes së

shpëlarjes).

9- trajtimi në rastet e helmeve të gëlltitura

• Kundërindikacionet për lavazhë të stomakut janë:

• Rrugët e pambrojtura të frymëmarrjes, te fëmija pa vetëdije.

• Gëlltitja e produkteve korrozive apo të vajgurit, deri sa të ketë rrezik prej

toksicitetit serioz.

• Kontrolloje fëmijën për shenja emergjente dhe kontrolloje për hipoglicemi.

• Përcakto agjentin specifik dhe largoje apo absorboje atë, sa më parë që të jetë e

mundur. Trajtimi është më efektiv nëse jepet sa më parë që të jetë e mundur pas

helmimit, ideale do të ishte brenda 1 ore.

• Nëse fëmija ka gëlltitur kerozine, naftë apo produkte me bazë vajguri, apo nëse

goja dhe gryka e fëmijës është djegur (për shembull me zbardhues, pastrues

tualeti apo acid baterish), atëherë mos e bëni fëmijën të vjell, por jepi ujë të

pijë.

• Kurrë mos përdorë kripën e kuzhinës si një emetik, sepse kjo mund të jetë

fatale, nëse fëmija ka gëlltitur helme të tjera.

1.1.7 Përmbledhie e hapave në vlerésimin dhe traitimin

triazhues emerqjent

'Triazhimi është proces i kontrollimit të shpejtë të pacientit të sëmurë, menjëherë pas

arritjes në spital, me qëllim që të identifikohen:

• ata me shenja emergjente, që kërkojnë trajtim emergjent të menjëhershëm

• ata me shenja prioritare, të cilëve duhet t’u jepet prioritet deri sa presin në radhë,

ashtu që ata të

mund të vlerësohen dhe trajtohen pa u vonuar

• rastet jo urgjente, që nuk kanë as shenja emergjente, as prioritare.

Shenjat emergjente përfshiinë:

• frymëmarrjen e bllokuar

• detresin e rëndë respirator

• cianozën qendrore

• shenjat e shokut (duart e ftohta, rimbushja kapilarike më e gjatë se 3

sekondaç pulsi i dobët, i shpejtë)

• komën

» konvulsionet

» shenjat e dehidrimit të rëndë në fëmijët me diarre (letargji, sy të fundosur,

kthim shumë të ngadalshëm të rrudhës lëkurore—dy nga cilatdo prej këtyre).Pacientet me shenja emergjente kërkojnë trajtim të menjëhershëm për të shmangur

vdekjen.

• Shenjat prioritare, përcaktojnë pacientet që janë në rrezik më të madh nga vdekja.

Këta femijë duhet vlerësuar pa vonesa të panevojshme.

Përmbledhje e hapave në vlerësimin dhe trajtimin triazhues emergjent

Se pari, kontrolloje per shenjat emergjente. Kontrolloie per

shenjat emergjente ne dy faza:

• Faza 1. Nëse ka ndonjë problem me rrugët e frymëmarrjes apo frymëmarrj^fillo

trajtimin e menjëhershëm për të rikthyer frymëmarrjen.

• Faza 2. Shpejt përcakto nëse fémija është në shok apo pavetëdije, apo me

konvulsione, apo ka :<arre me dehidrim të rëndë.Nëse janë gjetur shenja emergjente:

• Ruaje qetësinë dhe puno me punëtorët tjerë shëndetësor, të cilët mund të jenë të

nevojshëm për të dhënë trajtimin, sepse fëmija shumë i sëmurë mund të ketë

nevojë për disa terapi në të njëjtën kohë. Profesionisti shëndetësor, me më së

shumti përvojë, duhet të vazhdojë vlerësimin e femijës, për të përcaktuar të

gjitha problemet themelore dhe për të zhvilluar planin e trajtimit.

o Kryej hulumtimet emergjente (gliceminë, strishon e gjakut,

hemoglobinën). Dërgoje gjakun për përcaktim grupi dhe

reaksionin e përputhshmërisë, nëse fëmija është në shok, apo

duket të jetë me anemi të rëndë, apo gjakderdhje të dukëshme.

o Pas dhënies së trajtimit emergjent, vazhdo menjëherë me

vlerësimin, diag- nostikimin dhe trajtimin e problemeve të

fshehta.

13

ri

Shkaqet e helmimeve

Intoksikacionet alimentare

esë e madhe e shkaqeve përgjegjës për helmim nga ushqimi janë edhe pse

jo ne ndotjen e vimit me shtesatë ndryshme, metalet e rènda fsi. plumbi

arsenik merkuri, dhe kadmium), _ -1ìcide mbetur dhe substancave të tjera

toksike në procesin e prodhimit, ruajtjen dhe rpunimin e ushqimit janë

krijuar (Nytrvzamyn të tilla dhe aflatoxin).

*- Bakteriet kryesore që shkaktojnë helmimin e ushqimeve:

Salnionela, botaiinum Clostridium, CL.perfringens, Staphylococcus

aureus, Escherichia coli. Shigclla, Ycrsiniadhc acrcus Baciilus dhe

bakterie që normalisht jane tc përfshire nc krij ini in e 1 lojevc tc hclmimit

me ushqim.

- Krahasuar me bakteret. viruset luajnë rol kryesor në krij ini in e kushteve

ne te ushqimit Parazitët Tkyakhthay jane gjithashtu ne gjendje te nitet

ushqim, por që ata nuk rnund te rnbijctojc gjatë nc ushqim.

-

- Ameba, Entamoeba histolvtica. Giardia dhe Cryptosporidium dhe

kërpurdhat jane no gjëndjë të lëshojnë toksinat dhe sporet e tvre ne

ushqim.

Helmimet shkaktohet nga kimikatet dhe produktet farmaceutike.

Përdorimin dhe api ik ini in c drogavo (medikamente) dhe

kimikatet. Marrja e detergenteve. apo agjenteve helmues.

pesticidet etj.

1.2.1 Ushiqimet toksike shpcsh kanc një

ere tc pakëndshme apo shìjc. por pas

marrjes se një simptome shumë të

mprehta janë krijuar. Ushqimi i

kontaminuar nuk do te shihen me sv

te lire, por që në kushte të caktuara

organizmave mikroskopike mund të

prodhojnë toksina me një helmimi me

ushqim special është shumë e

rrezikshme për të krijuar disa prej të

cilave mund lë jetë fatale, edhe pse

ushqim.

’ Helmimet shkaktohet nga kimikatet dhe produktet farmaceulike.3 Përdorimin dhe aplikimin c drogavo (medikamcnte) dhc

kimikatct.Marrja c dctergjentc' c. apo agjenteve helmucs,

pcsticidet etj.

lllv't

{i.lilpl.

uMt*

''ttiitll multine

Shkaqet e helmimeve

1.2 Intoksikacionet alimentare

Pjesë e madhe e shkaqeve përgjeejës për helmim nga ushqimi janë edhe pse

jo ne ndotjen e ushqimit me shtesa të ndryshme, nietalet e renda (si, plumbi

arsenik merkuri, dhe kadmium), pesticide mbetur dhe substancave te tjera

1.2.1 Ushqimet toksike shpcsh

kanc njc ere tc

pakendshme apo shijc, por pas marrjcs

se njc

simptome shumë të mprehta janë

krijuar.

Ushqimi i kontaminuar nuk do të

shihen me sy

te lire, por që në kushte të caktuara

> Bakteriet kryesore që shkaktojnë helmimin c ushqimeve:

Salmonela, botulinum Clostridium, CL.pcrfringens. Staphylococcus

aureus, Eschericlua coli. Shigella, Ycrsiniadhc acrcus Bacillus dhc

bakterie që normalisht janc tc përfshirë në krijimin e 1 lojevc tc hclmimit

me ushqim.

'r- Krahasuar me bakteret, viruset luajnë rol krvesor në krijimin e kushteve

në të ushqimit Parazitët Tkyakhthay janë gjithashtu në gjendje të rritet

ushqim, por që afa nuk nitind te mbijctojë gjatc në ushqim.

'r Ameba, Entamoeba histolylica. Giardia dhe Cryptosporidium dhe

kërpurdhat janë no gjëndjë të lëshojnë toksinat dhe sporet e tyre ne

1.2.2 Klinika

Asnje simptome, helmimi acute perjashtohet nese ekspozimi ka qene Brenda Dhimbje koke.

Nauze

Vomitus

Dhimbje barku.

Di arre

Takipne

Gjendje kome, te fikti,

arrest

kardiorespirator

aritmi

hipertension.

edeme pulmonare

ketone ne

frymemarrje

hipotermi demtim i

veshkave

hipokalium

1.2.3 Trajtimi né rastet me helmime ushqimore

Trajtimi i helmimeve ushqimore është i lidhur ngushtë me stadin e sëinundjes

dhe llojin e mikrobit.

» Zëvendësimi i lëngjeve dhe kripërave minerale është kushti i pare.

Në format më të renda, mp temperature, të vjella të shumta, diarre dhe

dhimbje barku, mjekimi bëhet intravenoz me perfezione (serume) që mund të

arrijnë disa litra në 24 orë, elektrolit, kortikoid dhe antibiotikë. Duhet

theksuar që jo çdo helmim kërkon përdorim antibiotikësh.

Antibiotikët e përdorur pa kriter mund të zgjasin dekursin e sëmundjes.

Ndërsa kortizonikët jepen në raste të veçanta. Duhet të kihet parasysh se edhe

disa ditë ose javë pas kalimit të sëmundjes, pacienti eliminon mikrobe,

prandaj trajtimi i zgjatur i tyre ka shumë rëndësi.

E vetmja mënyrë për të parandaluar helmimet ushqimore është zbatimi i

rregullave higjienike dhe teknologjike në përgatitjen e ushqimit.

Mbrojtësja më e rëndësishme është higjiena vetjake.

Duhet të tregohet mjaft kujdes në restorante, fast-foode dhe në konsumimin

apo përgatitjen e prodhimeve të detit.

Më të rrezikuarit :

Helmimet ushqimore nuk kanë preferencë, as moshë. Por moshat që e kalojnë

më rëndë janë moshat ekstreme,si fëmijët dhe të moshuarit.

moshuarit, për faktin se ata mund të kenë edhe sëmundje të tjera shoqëruese,

mbivendosjen e një helmimi, sigurisht që organizmi i tyre nuk e përballon dot.

Lavazhi gastrik

• Bëje këtë në institucionet e kujdesit shëndetësor, vetëm nëse personeli është

i aftësuar në këtë procedure dhe nëse gëlltitja ka ndodhë vetëm disa orë më

pare dhe është e rrezikshme për jetë, dhe nuk ka pasur gëlltitje të derivateve

korrozive apo të vajgurit.

• Sigurohu që aparati aspirues të jetë në dispozicion në rast se fëmija vjell.

Vendose fëmijën në pozitë në krahun e majtë, me kokë poshtë.

• Mate gjatësinë e tubës që duhet plasuar. Plasoje tubën 24-28 gagësh francez

nëpër gojë në stomak, duke qenë se tuba nazogastrike e madhësisë më të

vogël nuk është e mjaftueshme, që të lëshojë copëzat siç janë tabletat.

• Sigurohu që tubi është në stomak. Kryeje lavazhin me 10 ml/kg të peshës

trupore të tretësirës fiziologjike (0.9%) të ngrohtë.

• Vëllimi i lëngut për lavazhë, që kthehet duhet të jetë përafërsisht i barabartë

me atë që jepet.

• Lavazhi duhet vazhduar deri sa tretësira e kthyer e lavazhit të jetë e pastër

nga materia e caktuar.

• Vërej se intubimi trakeal mund të jetë i nevojshëm, për të zvogëluar

rrezikun prej aspirimit.

• Jepi antidotin specifik nëse kjo indikohet

• Ofroi kujdesin e përgjithshëm.

1.3 Helmimet Komponimet korrozive

*Shembujt—hidroksidi i natriumit, hidroksidi i kaliumit, acidet, zbardhësit apo

dezinfektuesit, vajguri, terpentina, nafta

• Të mos nxitet vjellja apo përdoret karboni medicinal i aktivizuar, kur janë

gëlltitur korrozivë, duke qenë se kjo mund të shkaktojë dëmtime më të

mëdha në gojë, grykë, rrugë të frymëmarrjes, ezofag dhe stomak.

» Jepi qumësht apo ujë sa më parë që të jetë e mundur, për të holluar agjentin

korroziv.

» Pastaj mos i jep fëmijës asgjë nëpër gojë dhe organizo konsultën kirurgjikale,

për të kontrolluar për dëmtim ose rupturë ezofagu, nëse është e rëndë.

• Mos nxit vjelljen as mos jep karbon medicinal të aktivizuar meqë inhalimi

mund të shkaktojë detres respirator me hipoksemi si pasojë e edemës e dhe

pneumonisë lipoide. Gëlltitja mund të shkaktojë encefalopati.

• Trajtimi specifik përfshin terapinë me oksigjen nëse ka detres respirator.

1.4 Helmimet nga Paracetamoli

Investimi urgjent, koha pas gelltitjes 0-24 ore fillojm me acetilcisteine nëse>l50

mg/kg. me shume se 24 ore administro AC nese ka simptoma te demtimit te melcise,

te perziera dhe te vjella

> se 24 ore pas gelltitjes, dhimbje e rende ne anen e djathte dhe ndjeshmeri ose testet

te funksionimit anormale te melcise.

• Rivlersojme statusin klinik dhe LFTs: LFTs normale, asnje simptome te

demtimit te melcise, nese LFTs anormale kemi demtim te melcise.

[Convulsione mjeksore pershkarm, vlersim psikiatrik. Diskutoni me pavjonin e

melcise hematologjik, menaxhimi acute I melcise.

*** l-4.1Trajtimi përfshin:

• Largo helmin përmes shpërlarjes së syve apo larjes së lëkurës (nëse është në sy

apo në lëkurë).

• Jepi karbon medicinal të aktivizuar, nëse helmi është gëlltitur dhe atë brenda l

ore prej gëlltitjes.

• Të mos shkaktohet vjellja sepse shumica e pesticideve, janë në tretës me bazë

vajguri.

» Në gëlltitje serioze ku karboni medicinal i aktivizuar nuk mund të jepet, shqyrto

aspirimin e kujdesshëm të përmbajtjes së lukthit, përmes tubës NG (rrugët e

frymëmarrjes duhet të mbrohen).

• Nëse fëmija ka shenja të aktivizimit të tepër të parasimpatikusit, atëherë jepi

atropine 15 50 mikrogram/kg 1M (p.sh. 0.015-0.05mg/kg) apo përmes infuzionit

intravenoz për 15 minuta. Synimi kryesor është të zvogëlohet sekretimi

bronkial, ndërsa të shmanget toksiciteti i atropinës. Auskultoje kraharorin për

shenjat e sekretimit respirator dhe përciIle frekuencën respiratore, frekuencën e

zemrës dhe shkallën e komës (nëse kjo është e përshtatshme). Përsërite dozën e

• Nëse nuk kanë kaluar më shumë se 1 orë që prej gelltitjes jepi karbon medicinal

të aktivizuar, nëse ka, ose nxite vjelljen derisa te mos kërkohet një antidot orai.

• Vendos nëse ka nevojë për antidot apo jo, për të parandaluar dëmtimin e

mëlçisë: gëlltitja e 150 mg/kg apo më shumë, apo niveli toksik 4 orësh i

paracetamolit kur ky është e mundur të përcaktohet. Antidoti është më shpesh i

nevojshëm për fëmijët më të rritur, që aksidentalisht gëlltisin paracetamol, apo

kur prindërit mbidozojnë gabimisht fëmijët e tyre.

• Nëse nuk kanë kaluar më shumë se 8 orë nga gëlltitja, jepi methionine orai apo

acethylcysteinë IV. Methionina mund të përdoret nëse fëmija është me vetëdije

dhe nuk vjell (<6 vjeç: 1 gram çdo 4 orë për 4 dozaç 6 vjeç apo më shumë: 2.5

gram çdo 4 orë për 4 doza). Nëse kanë kaluar më shumë se 8 orë prej gëlltitjes,

apo fëmija nuk mund të marrë trajtim orai, jepi acetilcistein IV. shikojm se

vëllimi i lëngjeve të përdorura në regjimin standard është shumë i madh për

fëmijët e vegjël.

• Për fëmijët <20 kg jep dozë goditëse prej 150 mg/kg në 3 ml/kg të glukozës 5%

për 15 minuta, të pasuar me 50 mg/kg në 7 ml/kg të glukozës 5% për 4 orë,

1.5 Helmimet nga aspirina dhe salicilatet tjera

• Kjo mund të jetë shumë serioze në fëmijët e vegjël, sepse ata shumë shpejt

bëhen acidotik dhe për pasojë kanë më tepër gjasa që të përjetojnë efekte apo

toksicitet të rëndë të SNQ. Mbidozimi me salicilate mund të jetë i komplikuar

për menaxhim.

• Tek helmimet e buta: zevendesim fluid, glukoze 5% orale ose I/V ose fìziologjik

normal

• Ky shkakton firymëmarrje të tipit acidotik, vjellje dhe tinitus.

• Jepi karbon medicinal të aktivizuar. Vërejm se tabletat e salicilateve kanë

tendencë të formojnë masa të forta në stomak, duke çuar në absorbim të vonuar,

kështu që ia vlen që të jepen disa doza të karbonit medicinal të aktivizuar. Nëse

nuk ka karbon medicinal dhe është dhënë dozë e rëndë toksike, atëherë kryeje

lavazhën e stomakut.

» Jepi bikarbonat natriumi IV l mmol/kg për 4 orë për të korrigjuar acidozën dhe

per te ngritur pH e urinës deri mbi 7.5, ashtu që ekskretimi i salicilateve te

1.5.1 Si të jepet glukozë IV

• Kyçe vijën IV dhe merë gjak për hulumtimet laboratorike emergjente

{Controllo gliceminë. Nëse është e ulët (< 2.5 mmoi/litër (45 mg/dl) në fëmijën

e ushqyer mirë apo < 3 mmol/litër (54 mg/dl) në femijën e kequshqyer rëndë)

apo nëse dextrostix nuk është në dispozicion:

• Jepi 5 ml/kg të tretësirës së glukozës 10% shpejtë, përmes injeksionit IV

• Vëllimi i tretësirës së glukozës 10%

• Mosha/pesha për t’u dhënë si bollus (5 ml/kg)

■ Më pak se 2 muajsh ( 4 kg) 15 ml

■ 2-<4 muajsh (4-6 kg) 25 ml

■ 4—<12 muajsh (6-10 kg) 40 ml

■ l-<3 vjeç ( 10-14 kg) 60 ml

■ 3-<5 vjeç ( 14- 19 kg) 80 ml

• Rikontrollo gliceminë çdo 30 minuta. Nëse vazhdon të jetë e ulët, përsëriti 5

ml/kg të tretësirës së glukozës 10%.

• Ushqeje fëmijën sapo t’i kthehet vetëdija.

• Nëse nuk është në gjendje të ushqehet pa rrezik prej aspirimit, jepi:

• Qumësht apo ujë të ëmbëlsuar përmes tubës nazogastrike (për të përgatitur

sherbet, treti 4 lugë të piota çaji me sheqer (20 gram) në gotën prej 200-ml të

ujit të pijshëm), apo

• Lëngu IV përmban 5-10% glukozë (dekstrozë)

• Vërejtje: tretësira e glukozës 50% është e njëjtë sikur tretësira e dekstrozës 50%

apo D50. Nëse është në dispozicion vetëm tretësira 50% e glukozës: holloje I pjesë

të tretësirës 50% të glukozës me 4 pjesë uji sterìl, apo zbute l pjesë tretësirë 50%

të glukozës me 9 pjesë tretësirë 5% të glukozës.

• Vërejtje: Për përdorimin e dextrostix-it, referoju udhëzimeve në kuti. Në

përgjithësi, shiriti duhet të ruhet në kutin e vet, në 2-3 °C, duke iu shmangur

dritës së diellit dhe lagështisë së madhe. Një pikë gjak duhet vënë në shirit

(është e domosdoshme që të mbulohet krejt fusha e reagensit). Pas 60

sekondave, gjaku duhet pastruar me kujdes me pika të ujit të l'tohtë dhe ngjyra

duhet krahasuar me çelësin në shishe apo në lexuesin e glikemisë. (Procedura e

përpiktë do të ndryshojë varësisht nga llojet e ndryshme të shiritave.)

1.6 Helmimet nga hekuri

Kontrolloje për tiparet klinike të helmimit me hekur: mundim, vjellje, dhimbje

abdominale dhe diarre. Te vjellurat dhe fecet jane shpesh gri apo të zeza. Në

helmimet e rènda mund të ketè edhe hemorragji gastrointestinale, hipotension,

përgjumje, konvulsione dhe acidozë metabolike. Tiparet gastrointestinale

zakonisht paraqiten në 6 orët e para dhe fémija që ka qenë asimptomatik gjatë

kèsaj kohe, me gjasë nuk ka nevojë për trajtim me antidot.

• Karboni medicinal i aktivizuar nuk lidhet me kripërat e hekurit, kështu që

shqyrto dhënien e lavazhës e lukthit, nëse janë marrë sasi potencialisht

toksike të hekurit.

• Vendos nëse duhet dhënë trajtimi me antidot. Duke qenë se ky mund të ketè

efekte negative, atëherë duhet dhënë vetëm nëse ka dëshmi klinike të

helmimit. Nëse vendosë për të dhënë trajtimin me antidot Jepi deferoksamine

(50 mg/kg IM deri në maksimum prej l g) përmes injeksionit të thellë IM, të

përsëritur çdo 12 orë nëse është shumë i sëmurë, jepi infuzion 15 mg/kg/orë

deri në maksimum prej 80 mg/kg në 24 orë.

1.7 Helmimi me monoksid karboni

❖ Jepi 100% oksigjen për të shpejtuar largimin e monoksidit të karbonit (vërejm

se pacienti mund të duket i kuqërremtë, por akoma mund të jetë hipoksemik)

deri sa shenjat e hipoksisë të zhduken.

❖ Vlersoje vazhdimisht puls me oksimetër, por kujdes sepse ky mund të tregoj

vlera të rre- jshme. Nëse je në mëdyshje, orientohu nga prania apo mungesa e

shenjave klinike të hipoksemisë.

Parandalimi

• Dërgoje fëmijën në institucion shëndetësor sa më parë që të jetë e mundur,

bashkë me të dhënat mbi substancën gjegjëse p.sh. kutinë, etiketën, mostrën e

tabletës, copëzat, etj.1.8 Kafshimi i qjarpërit

Kafshimi i gjarprit duhet marrë në konsideratë nëse ekziston çfarëdo dhimbje e

fuqishme apo ënjtje e gjymtyrës, apo në cilëndo sëmundje të pasqaruar që paraqitet

me gjakderdhje apo shenja neurologjike jonormale.Perhapjae helmit nga vendi i

kafshimit në te gjithë organizmin bëhet në^permjet rrugëes limfatike. ^

Në te shumten e rasteve helmi I gjarperit jep crregullime të rënda si

hemolizë,dëmtim te faktoreve të mpiksjes së gjakut çrregullimet në

përçueshmerinë e zmrës,ne permeabilitetin vascular,insuficiencë renale acute

nga nekroza kortikale e tubular.

Tek fëmijet kajshimet e gjarpërinjeve jane më të rrezikshem per arsye te

gjatësise me të vogël trup>ore qe ka fëmija në k rahasim me të rriturin. Më të

rrezikshme janë kafshimet në fytyrë,ne trup dhe sidomos ne ndonje enë gjaku.

Me'pak te rrezikshme janë kafshimet ne indin dhjamor e në gjymtyrë.

1.8.1 KLINIKA:

* Disa minuta pas kafshimit i semuri në filliim ndjen një djegie me dhimbje të

1.8.3 Diagnoza e helmimit

Shenjat e përgjithshme përfshijnë shokun, vjelljen dhe dhimbje koke. Ekzamino

kafshimin për shenjat si nekrozë lokale, gjakderdhje apo rritje e ndjeshme e nyejve

limfatik lokal.

Shenjat specifike vare a nga helmi dhe efektet e tij. Këto përfshijnë:

• Shokun.

• Ënjtjen lokale, që gradualisht mund të zgjerohet lartë nëpër gjymtyrën e prekur.

• *Gjakderdhje: e jashtme prej gingivave, plagëve apo ulceraveç të

brendshme sidomos intrakraniale

• Shenjat e neurotoksicitetit: vështirësi apo paralizë respiratore, paralizë bulbare

(vështirësi gëlltitjeje dhe të folurit), dobësi gjymtyrësh.

• Shenjat e dobësimit muskulor: dhimbje muskulore dhe urinë e zezë.

• Kontrollo hemoglobinën (kur është e mundur, duhet të vlerësohet koagulimi i

gjakut).

1.8.4 Trajtimi

Ndihma e parë

• Imobilizo gjymtyrën për të zvogëluar lëvizjet dhe absorbimin e helmit. Nëse

kafshimi ka gjasë të ketë ndodh nga një gjarpër që ka helm neurotoksik,

apliko bandazh të fortë në gjymtyrën e prekur prej gishtërinjve deri në vendet

mbi vendin e kafshimit.

• Pastro plagën.

• Nëse ka ndonjë nga shenjat e mësipërme, transportoje në spitalin i cili ka

antihelmin sa më parë që është e mundur. Nëse gjarpri tashmë është mbytur,

merre me vete në spital.

• Shmangiu prerjes së plagës, apo aplikimit të lidhëses shtrënguese.

Kujdesi spitalor

Trajtimi i shokut/arrestit respirator

■ Trajto shokun, nëse është i pranishëm.

■ Paraliza e muskujve respirator mund të zgjas disa ditë dhe kërkon intubim

dhe ventilim mekanik apo manual (me maskë apo tubë endotrafeale dhe qese),

përmes ndërrimit të personelit dhe/apo të afërmve deri sa të kthehet funksioni

respirator. Kujdes sepse sigurimi i mirë i tubës endotraheale është i

rëndësishëm. Një altemativë është kryerja e trakeotomisë elektive.

Antihelmi

♦ vv/

v Antihelmi bëhet gjithmone para 6 oreve nga moment i kafshimit. Per të shmangur

mundësinë e një shoku anafilaktik,bëhet prova e Bezredkes.Serumi jepet me

dozë prej 0.3 ml/kg/peshe,gjysma e sasisë bëhet nën lëkurë,me disa cpime

rreth plages dhe gjysma tjeter ne muskul,ne regjionin gluteal ose ne kofshe.

■ Doza për fëmijë është e njëjtë sikur për të rritur.

■ Zbute helmin në 2-3 vëllime të tretësirës fiziologjike 0.9% dhe jepe intravenoz

për 1 orë. Jepe më ngadalë fillimisht dhe përcille nga afër për anafilaksi apo

reaksione tjera të padëshirueshme.

■ Nëse paraqitet urtikarie që kruhet, shqetësim, temperaturë, kollë apo

frymëmarrje e vështirësuar, atëherë ndërpreje antihelmin dhe jepi epinefrin

0.01 ml/kg prej tretësirës 1/1000 apo 0.1 ml/kg prej tretësirës 1/10,000

subkutan dhe 250 mikrogram/kg klorfeniramin IM apo IV/SC. Kur fëmija të

stabilizohet, rifillo ngadalë infuzionin me antihelm.

■ Më shumë antihelm duhet dhënë pas 6 orëve, nëse ka përsëritje të

moskoagulimit të gjakut apo pas 1-2 orësh nëse pacienti vazhdon të

gjakderdhë shumë, apo ka shenja neurotoksike apo kardiovaskulare të

përkeqësuara.

Trajtimi tjetër

Konsultimi kirurgjik

Kërko mendimin e kirurgut, nëse ka ënjtje të madhe në gjymtyrë dhe e njëjta është

pa puls, apo shumë e dhimbshme apo ka nekrozë lokale.

Kujdesi kirurgjik do të përfshijë:

» Prerjen e indit të vdekur prej plagës

* Prerjen e membranave fasciale, për të liruar presionin në pjesët e gjymtyrës,

* Transplantimin e lëkurës, nëse ka nekroza të zgjeruara shumë.

» Trakeototnia (apo intubimi endotrakeal) nëse paraqitc* paraliza e muskujve të

përfshirë në gëlltitje

Kujdesi infermjeror

• Jepi lëngje orale apo përmes tubës NG sipas kërkesave ditore. Mbajë shënime të

sakta për marrjen e lëngjeve dhe diurezën.

• Siguro qetësim adekuat të dhimbjeve.

• Ngrite gjymtyrën nëse është e ënjtur.

• Jep antitetanus profilaksë.

• Trajtimi me antibiotik nuk kërkohet, deri sa të mos ketë nekrozë të indit në vendin

e plagës.

• Shmangi injeksionet intramuskulare.

• Perdile me shumë kujdes menjëherë pas pranimit, pastaj çdo orë se paku 24 ore

duke qenë se helmimi mund të zhvillohet shumë shpejt.

1.9 Thumbimi i akrepit

Thumbimi i akrepit mund të jetë shumë i dhimbshëm disa ditë. Efektet sistemike të

helmit janë shumë më të shpeshta në fëmijë, sesa në të rritur.

1.9.1 klinika

• Shenjat e helmimit mund të zhvillohen brenda disa minutave dhe janë pasojë e

aktivizimit të sistemit nervor autonom. Këto përfshijnë:

» shokun.

• shtypjen e rritur apo të ulur të gjakut.

• pulsin e shpejtë dhe/apo të parregullt.

» mundimin, vjelljen, dhimbjen abdominal.

<» vështirësitë në frymëmarrje (pasojë e insuficiencës së zemrës), apo

insuficiencën respiratore.

» dridhjet dhe spazmat muskulor.

■ Nëse ka shenjat e helmimit të rëndë, jepi antihelmin e akrepit, nëse e keni në

dispozicion (sikur më lartë për infuzionin e antihelmit të gjarprit).

Traitimi tjetër

• Trajtoje insuficiencën e zemrës, nëse është e pranishme.

• Merre në konsideratë përdorimin e prazosinës, nëse ka edem pulmonar.

Kujdesi përkrahës

• Jepi paracetamol orai apo morfine IM, varësisht nga rëndesa. Nëse është

shumë rëndë, infiltro vendin me 1% lidokainë, pa epinefrinë.

• Burimet tjera të helmimit

• Jepe antihelmin, kur është në dispozicion, në rast të efekteve të rënda lokale

apo sistemike.

Kujdesi infermeror pas helmimit

• Vleresohet niveli I vetedijes,fillimishte cdo ore.

• Ritemi respirator, filiimi cdo 15 min.

• Ngopja arteriale me oksigjen nga matja me oksimeter, monitorim I vazhdushem.

• Monitor EKG, monitorim I vazhdushem.

• Presioni I gjakut, monitorim cdo 15 min.

» Tempratura.

• Produkti urinare, vendosja e kateterit ne fshikzen e urines, nese helmi eshte

potencialishte nefrotoksik, ose nese pacjenti eshte I pavetedishem.

• Presioni arteriale ne gjake dhe pehashi, monitorim I vazhdushem cdo dy ore.

• Glukoza ne gjake nese helmi mund te shkaktoje hipo ose hiper-glicemi,

fillimisht cdo ore ose ne helmimin me paracetamol qe shfaqet pas 16 oresh.

» koma, nese shoqerohet me shenja neurologjike kryesore shenja te demtimit te

kokes, bejme CT per te perjashtuar hematomat.

» Edema cerebrale, mund te shfaqet pase arrestit kardiake, ne helmimin e rende nga

monoksid karboni, ne demtimin hepatike nga paracetemol. Rezulto ne koma,

hypertension dhe pupil ate zvogeluara. Sigurojm rruget e ajrit nepermjet tubit

endotrakeal dhe ventilo per te ruajtur P02 dhe PC02 arteriale normale.

» Konvulzionet, shkaktohet nga toksinat ose komplikacionet metabolike. Kontrolloni

glukozen ne gjake, presionin arterial dhe Ph, sodiumin e plazmes,potassium dhe

kalciumi. 1 trajtojme me diazepam I/V deri ne 10 mg.

•* Hemoragji gastrike, vendose nje tube nazogastrik tek pacjentet ne gjendje kome.

■ Hipotermia,menazhohet nepermjete ringrohjes pasive.

Kapitulli II - Materiali dhe Metodika

Kjo temë është punuar me Microsoft Word 2007 dhe do prezantohet me PowerPoint

2007. Është perdorur Microsoft Excel per tabelat dhe grafikët e statistikave.

Materiali statistikor është marr nga rregjistrat e spitalit ne Repartin e Pediatrisë dhe

ne ate te helmimeve Tirane..

Kapitulii III - Rezultate dhe diskutime

Studime Statistikore në Reparti i Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2012

Janë hospitalizuar gjithsej 36 pacientë.

Tabela 1

| Llojet e helmimit | ushqimore \ paracetaraoli | aspirina ! CO ; Kafshimet nga gjarpëri j | Nr I

pacientëve I 17 3 5 4 7

Grafiku 1

Llojet e

helmimit

ushqimore j paracetamoli ( aspirina j CO j Kafshimet nga gjarpëri

Nr I pacientëve 17 3 5 ! 4 7

Janë hospitalizuar gjithsej 36 pacientë. Ky grafik paraqet llojet e helmimeve tek Repartin e Helmimeve në

Spitalin Tirane për vitin 2013.

Ky grafik paraqet llojet e helmimeve tek Reparti i Helmimeve në Spitalin Tirane për vitin 2013.

28

Ndarja e pacientëve sipas gjinisë

Grafiku 2

Këtu paraqitet ndarja e pacientëve sipas gjinisë, ku rastet më të shpështa janë në

pacientët meshkuj ■* me 20 raste, ndërsa femra me 16 raste.

Ndarja e pacientëve sipas grup-moshave Grafiku 3

Ky grafik paraqet ndarjen e pacientëve sipas grup moshave ku nr më të madh e ka

grup-mosha 5- 14 vjeç me 12 raste për meshkujt dhe 9 raste për femrat, grup-mosha 1-

4 vjeç me 6 raste meshkuj dhe 6 femra dhe 0-1 vjeç me 2 raste per meshkujt dhe 1 rast

për femrat.

Ndarja e pacientëve sipas vendbanimit

Grafiku 4

Ky grafik paraqet ndarjen e pacientëve sipas vendbanimit ku kemi 14 pacientë nga

qyteti dhe 22 pacientë nga fshati.

Intoksikacionet alimentare

Grafiku 5

Meshkuj 12 Femra 8

Ky grafik tregon ndarjen e pacientëve sipas gjinisë ne intoksikacionet alimentare.

Ndaria e pacienteve sipas vendbanimit ( intoksikacionet alimentare )

QYTET 8 raste FSHAT 13 raste

Ky grafik paraqet ndarjen e pacienteve sipas vendbanimit, ku vërehet një nr më

të madh të fëmijëve ne fshat me 13 raste, ndërsa në qytet me 8 raste.

30

Ndarja sipas grup-moshave (intoksikacionet alimentare)

Grafiku 7

Ky grafik paraqet ndarjen e pacienteve sipas grup-moshave në intoksikacionet

alimentare ku mosha 0-1 vjeç ka 2 rast për meshkujt dhe 2 rast për femrat,

mosha 1-4 vjeç ka 4 raste per meshkujt dhe 3 raste per femrat dhe mosha 4-15 7

raste për meshkujt dhe 5 raste për femrat.

31

Kapitulli IV - Konkluzione

Gjatë vitit 2012 helmimet më të shpeshta tek pacientet Repartin e Helmimeve në

Spitalin Tirane janë:

> Intoksikacionet alimentare me 17 raste, 10 meshkuj dhe 7 femra.

> Helmimet nga paracetamoli me 3 raste.

> Helmimet nga aspirina me 5 raste.

> Helmimet nga CO me 4 raste.

> Kafshimet nga gjarpëri 7 raste.

Gjithsej janë hospitalizuar 36 pacientë:

> 20 pacientë janë meshkuj dhe 16 janë femra.

> 14 pacientë janë nga qyteti dhe 22 janë nga fshati.

Ndarja e pacientëve sipas grup moshave:

> dhe 0-1 vjeç me 2 raste për meshkujt dhe 1 rast për femrat.

> 1 -4 vjeç me 6 raste meshkuj dhe femra.

> 5-14 vjeç me 12 raste per meshkujt dhe 9 raste për femrat.

Intoksikacionet alimentare i hasim më shpesh në stinën e verës, sepse

temperaturat e larta favorizojnë prishjen e ushqimeve nëse nuk ruhen në kushtet e

duhura dhe nga pakujdesia e prindërve.

Intoksikacionet nga medikamentet vijnë nga:

> Pakujdesia e prindërve ( vendosja e medikamenteve në vendet që mund të

arrihen nga fëmijët). .

> Helmimet e qëllimshme qe takohen ne fillim të adoleshencës dhe në fëmijër ë

rritur.

Kafshimet nga gjarpëri takohen më shumë tek femijët të cilët jetojnë në fshat ku

terreni gjeografik favorizon rritjen e shumë gjarpërinjve shpesh të rrezikshëm për

jetën e fëmijës.

BIBLIOGRAFIA

1) Shpori M,, Zyberi V., “Pediatria, cikël leksionesh për

infermierinë”

2) Lesi L. “Infermieristika e pediatrisë”

3) Bara P., Ceka Xh. “Sëmundjet e brëndshme”, Tirane, 2005

4) Bara P. “Mjekësia e Urgjencës Mjekësore”, Tirane, 2010