HAZIRLAYAN: CEM AKAGÜNDÜZ

İLK EĞİTİMDE NELER YAPTIK MİCRO-MACRO FARKI

GSMH VE BULMA METODLARI

PARA-ENFLASYON İLİŞKİSİ

ENFLASYON-FAİZ İLİŞKİSİ

ENFLASYON-DÖVİZ İLİŞKİSİ

BUGÜN.. PARA POLİTİKASI

MALİYE POLİTİKASI

BÜTÇE AÇIĞI

CARİ AÇIK

.. İLK EĞİTİMİN KAPSAMI EKONOMİNİN TEMEL

DİNAMİKLERİYDİ

İKİNCİ EĞİTİMİN KAPSAMI EKONOMİNİN TEMEL DİNAMİKLERİNDE SORUN OLUŞURSA DEVLETİN ELİNDEKİ MÜDAHALE ENSTRÜMANLARI VE PROBLEM DEVAM EDERSE OLUŞACAK KRİZ ÖNCESİ MUHTEMEL SORUNLAR!

PARA POLİTİKASI Hükümet, merkez bankası veya yetkili para merci ne

ise ; ekonomiye para arzı ve döviz piyasası işlemlerini kullanarak yön vermesidir.

Genelde MB para politikasında en etkili kurumdur.

PARA POLİTİKASI ÇEŞİTLERİ Genişletici para politikası(para arzını destekleyici

politikalar)

Daraltıcı para politikası

GENİŞLETİCİ PARA POLİTIKASI Genellikle resesyon dönemlerinde başvurulur.

İnsanların likidite eksikliği çekerim diyerek para harcamaya çekindiği ve tasarruf oranlarının arttığı bir dönemde piyasalara ‘rahat olun ve gerekirse piyasalara gerekli likiditeyi sağlarım’ denilerek devletin piyasalara para sürdüğü politikalardır.

… Piyasalara para sürülünce bankaların likiditeye kolay

ulaşabileceği ve düşük faizden daha kolay kredi açabilecekleri anlayışı politikanın temelini oluşturur.

DARALTICI PARA POLİTİKASI Özellikle cari açık veren ülkelerde ekonomi çok

ısınırsa, yabancı para birimlerinin değeri artar.Faizler kendiliğinde artma eğilimindedir. Bu durum orta vadede üretimin düşmesine sebep olabilir.

Ekonomiyi kötüye götürebilecek bu bir dizi negatif olayın oluşmaması MB piyasadan parayı çeker ve ekonomiye yumuşak iniş yaptırır

MALİYE POLİTİKASI GELİŞMEMİŞ YA DA AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERDE

DEVLET EN BÜYÜK TÜKETİM ODAĞIDIR. (ÇOĞUNLUKLA EN BÜYÜK ÜRETİM ODAĞI DA DEVLETTİR)

EKONOMİ RESESYONA GİRERSE DEVLET TÜKETİMİ ARTTIRMAK İÇİN HARCAMALARINI ARTTIRIR. BU DURUMUN OLUŞMASINA GEVŞEK MALİYE POLİTİKASI DENİR.

... EKONOMİNİN ÇOK ISINDIĞI DURUMLARDA

DEVLET TÜKETİMİN AZALMASINI İSTEYEBİLİR. BU DURUMDA MALİYE POLİTİKASINI SIKILAŞTIRIR VE HARCAMALARINI AZALTIR.

POLİTİKALAR VE VADELERİ PARA POLİTİKASI KISA VADEDE KOLAY

UYGULANABİLİR BİR ENSTRÜMANDIR.

ETKİSİ ORTA VADEDE ZAYIFTIR.

MALİYE POLİTİKALARI ORTA VADEDE KULLANIMI DAHA VERİMLİDİR.

MALİYE POLİTİKALARININ ETKİLERİ KISA VADEDE YAVAŞ HİSSEDİLİR ANCAK ORTA VADEDE ETKİLERİ GÖZLE GÖRÜLÜR BİR BİÇİMDE ARTAR

PARA POLİTİKASI VE RİSKLERİ PARA POLİTİKASI ENFLASYONU ARTTTIRIR KISA

VADEDE ZENGİNLEŞME HİSSİ YARATIR ORTA VADEDE SENYORAJ ETKİSİ İLE HALKTAN FAZLADAN VERGİ ALIYORMUŞ GİBİ BİR DURUMA SEBEP OLUR.

FAZLA PARA İLE FAZLA VERGİ BİRBİRİNİ ORTA VADE DENGELER

MALİYE POLİTİKASI VE RİSKLERİ MALİYE POLİTİKASI ORTA VADEDE BÜTÇEDE

AÇIK YARATIR.

UNUTULMAMALIDIR Kİ TÜM KRİZLERİN ANA SEBEBİ BÜTÇE AÇIKLARIDIR.

ÖNEMLİ!! PARA VE MALİYE POLİTİKALARI UYUMLU

OLMAZSA ÜLKELER BÜYÜK İKTİSADİ SORUNLAR YAŞAR.

ÖRNEK: YUNANİSTAN

BÜTÇE AÇIĞI GENEL TANIM İTİBARİYLE DEVLETİN GELİR GİDER

TABLOSUNUN NEGATİF VERMESİDİR.

DEVLET BÜTÇE AÇIĞINI DÜZELTMEK İÇİN ENFLASYONA BAŞVURURSA SONRADA FAİZLERİ ARTTIRIRSA ÜLKE EKONOMİSİ İÇİN SONUN BAŞLANGICI OLUR.

BÜTÇE AÇIĞI-> ENFLASYON-> YÜKSEK FAİZ -> DOLARİZASYON -> BANKA BİLANÇOLARINDA AÇIK-> LİKİDİTE YETMEZLİĞİ -> ÜRETİMDE DÜŞÜŞ-> KRİZ !!!

CARİ AÇIK Bir ülkenin tükettiğinden fazla harcayıp dışarıdan ek

finansmana ihtiyaç duymasıdır.

Mevcut kaynaklarından fazlasını tüketirsen diğer ülkelere borçlanırsın!

Kendi ihtiyaçlarn için başkasının parasını kullanmış olursun

DAHA İYİ BİR AÇIKLAMAYLA Bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği

gelirin,ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlerden az olması.

Bir ülkede sürekli cari açık varsa o ülke yeterince döviz elde edemez.

Cari açık:dış ticaret+hizmetler dengesi+yatırım geliri

Bir ülkede cari açık varsa o ülkenin parası gereğinden(ederinden) fazla değerlidir.

NASIL KAPANIR? Cari açık sürdürülebilir olmalıdır. Cari açık nasıl

sürdürülebilir.

1. Çok büyük bir miktarda turizm geliri sağlanır. Bu gelir kayıtlarda görünmediği için açık kapatılmasınayardımcı olabilir.

2. Kara para ticareti vardır. Hep açık veriyorsunuzdurama paranız da hiç bitmiyordur. Tıpkı çevremizde de görebileceğimiz gibi çalışmayan, belli bir işi olmayanama hepimizden iyi yaşayan bazı insanlar gibi. Bu parahayali ihracatla, hayali ithalatla, kaçakçılık veuyuşturucu kaçakçılığı gibi yollarla telafi edilebilir.

… 3. Mal varlığınız çok fazladır, yurt dışındaki faiz

geliriniz veya kira bedelleriniz o kadar yüksektir ki cariaçığı karşılayabilir.

4. Yukarıdaki şartları sağlayamıyorsanız yapacak tekşey kalmıştır. Borçlanmak, yani borç almak, Borcu daborçla kapatmak, daha ileri seviyelerde ise sadecefaizini bile borç para ile kapatmaya çalışmak

Önemli! Türkiye’de cari açığın devamlı olarak arttığı

dönemlerin hemen ardından mutlaka bir kriz olmuştur.

… Hizmet sektöründe de oluşacak olası bir dış ticaret

açığı cari açığı daha da büyütür; hizmet sektöründe verilen olası bir ticaret fazlası cari açığı azaltır.

ÖRNEK: Turizm geliri Türkiye’de cari açığı azaltıcı bir etki yapar.

… Dış ticaret dengesinde olası başarı veya başarısızlıktan

yönetim mekanizmaları birinci dereceden sorumludur(!)

Ülkenin dış ticaret açığında fazlalığın veya eksikliğin olmaması için bazı politikalar devreye sokulmalıdır.

Devlet tahvillerinin faiz oranı arttırılıp tüketim iştahı azaltılır.

RİSKLİ ÖNLEMLER Kambiyo kontrolleri: sermaye çıkışını engeller

Dışalıma konan miktar kısıtlamaları: ödemeler sırasında oluşacak olası bir altın-döviz kaybını önler

Bu politikaları uygulamak risklidir.Politikaların uygulandığı ülkeler karşı politikalarla cevap verebilir.ülkede işsizlik vs.. Oluşabilir.

NEDEN CARİ AÇIK Yapısal nedenler

İktisadi dalgalanmalar

Arızi nedenler

YAPISAL NEDENLER Enflasyon

Paranın aşırı değerlenmesi vs..

Enflasyon döneminde döviz kurunun sabit tutulup, paranın aşırı değerlenmesi(ihracat azalır ithalat artar)

Harcama genişletici politikalar

… Döviz piyasası durumu

Örn:açık durumunda, açığın giderilebilmesi için ülkenin dövize olan ihtiyacı artar.Dövize olan talep artışı döviz kuru sabitken döviz kurunun yükselmesine yol açar.Döviz arzı sabitken döviz kurunun yükselmesine yol açar.döviz kurunun yükselmesi ise ithalatı kısıp ihracatı arttırarak dış açığın kapanmasına yardımcı olur.

Ülkenin kalkınma hızı:ekonomik kalkınmanın sağlanması için başlangıç seviyesinde dövize ihtiyaç var.döviz yoksa dışarıdan mal alamazsın.

Teknolojik nedenler

İKTİSADİ DALGALANMALAR Konjonktüreldir.

Dalgalanmaların genişleme aşamasında gelir harcama artar, fiyatlar yükselir.dış ticaret açığı oluşur. Tersi durumda kapanır.bir noktada dengeye gelir.

Toplam kaynak: gsmh +dış açık

Avantaj:ülke kendi kapasitesinin üstünde yatırım yapma imkanına sahip olur.iç tasarruflarına net ilave!(tasarruf etkisi)

Dezavantaj: sürekli dış borç artarsa; öyle bir şey yok! Ülke parasına bir noktadan sonra güvensizlik olur, daha fazla borçlanamaz.

Zaten sbt kur sistemiyle devalüasyon, esnek kur sistemiyse otomatik düşüş.refah kaybı!!!

ÖNLEMLER Açıkları finanse etmek

Baskı altına almak

Tedavi edici önlemler

UNUTULMAMALIDIR Kİ Eğer Hazine- Maliye Bakanlığı- Merkez Bankası cari

açığı devamlı kapatmak için döviz rezervlerinin kullanımına güvenirse bu doğru bir beklenti olmaz.

SEBEP: Rezervleriniz ne kadar iyi durumda olursa olsun sürekliliği olan cari açık durumunda rezervler muhakkak bir gün bitecektir.

Dış borçlanma da cari açık için devamlı bir çözüm değildir; çünkü dış borçlanmanın bir sınırı vardır.

Ayrıca devamlı cari açık veren bir ülke ekonomisi yüksek faizden borçlanır. Bu da orta vadede cari açık yanında bütçe açığına sebep olur.

CARİ AÇIK İÇİN BAZI KISITLAMALAR Cari açığı nitelikli bir şekilde azaltmasa da kısabilecek

bazı önlemler alınabilir.Bunlar Gümrük vergilerini arttırmak

Bazı Sektörlere kota koymak (90’lı yıllarda ABD Türkiye’ye tekstil kotası koyuyordu!)

Kambiyo Politikalarını kısıtlayıcı yönde oluşturmak ve kullanmak

Kambiyo Politikaları: Döviz- altın – gümüş vb. metalar ve menkullerin yurtdışına girişini çıkışını düzenleyen politikalar

+

CARİ AÇIK- DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ Cari açığın düzeltilmesi için serbest döviz kuruna

geçilebilir.Cari açık oluşumu sırasında döviz ihtiyacı artarsa dolar-euro vb. değerlenir. Değerlenince de bu para birimleri ile ithalat yapılma miktarı azalır. Cari açık dengelenir.

-Yüksek cari açık veren ülkeler sabit döviz kurunda diretirse sadece MB rezervleri azalır sonrasında ülke hazinesi çok yüksek faize borçlanır.