temmuz 2017 / issn 1302-1435 · 2012-10-31 · esra doĞu mustafa akın erdem gamze ÖztÜrk ali...

Roketsan, bir TSKGV kuruluşudur.

TEMMUZ 2017 / ISSN 1302-1435

SAYI

11

29.yıl

• L-UMTAS FÜZESİ HÜRKUŞ UÇAĞI'NDAN İLK KEZ ATILDI• ROKETSANLI OLMAK

içindekiler

3

içindekiler 3

başkan’ın mesajı 4

genel müdür’ün mesajı 5

yayın kurulu’ndan 6

roketsan 1 numara 7

tasarım ve

mühendislik gücümüz 8-22

fuar ve organizasyonlar 23-35

roketsan’dan haberler 37-48

roketsan’lı olmak 49-59

misafirlerimiz 60-63

basın’da roketsan 64-67

TEMMUZ 2017 - SAYI 11 - 6 AYDA BİR YAYIMLANIRISSN 1302-1435

Roketsan Adına SahibiSelçuk YAŞAR

Sorumlu Müdür (Yazı İşleri)Dr. Yavuz AKA

Yayın KuruluDr. Hüdai ÖZDAMAR

İclal DURALEsra DOĞU

Mustafa Akın ERDEM Gamze ÖZTÜRK

Ali Şimşek TEKEREK Osman ÇELEBİOĞLU

Tuğçe ŞENOL Nazlı ÖZDER

Kapak TasarımıHarun VURGUN

Tasarım-Grafik UygulamaEtkileşim Grafik Tasarım

Halit Ziya Sk. No: 26/3 Çankaya/AnkaraTel: +90 (312) 441 71 93

Basım YeriAnkara Ofset

Sanayi 1 Cd. Necatibey İş Hanı 93/44İskitler/Ankara

Tel: +90 (312) 384 50 63

Yönetim YeriRoketsan A.Ş.

Kemalpaşa Mah. Şehit Yüzbaşı Adem Kutlu Sk.No: 21, 06780 Elmadağ/Ankara

Tel: + 90 (312) 860 55 00Faks: + 90 (312) 863 42 [email protected]

[email protected]@roketsan.com.tr

[email protected]•

Bu dergide yayımlanan tüm yazıların ve fotoğrafların her türlükullanım hakkı Roketsan A.Ş.’ye aittir. Yazılar ve fotoğraflar re-ferans gösterilmeden ve Roketsan A.Ş. yazılı izni alınmadankullanılamaz, basılamaz, kopyalanamaz ve paylaşılamaz. Yazı-lar, yazılarda yer alan düşünce ve önerilerle kullanılan kaynak-ların doğruluğuna ilişkin her türlü sorumluluk yazar(lar)a aittir.Bu kapsamda Roketsan A.Ş. sorumlu tutulamaz. Dergide yeralan yazı ve makaleler Roketsan A.Ş. ve/veya atıf yapılan diğerkurum ve kuruluşların görüşlerini değil, sadece yazarın kendikişisel düşüncesini yansıtmaktadır.

sayı 11 temmuz 2017

4

roketsan dergisi

Türk savunma sanayiinin tüm görkemiylesergilendiği IDEF 2017 Fuarı, tüm dün-yaya potansiyelimizin ne denli büyük ol-duğunu bir kez daha hatırlatmış oldu.Fuar havasını soluyan herkes gibi bizlerde geleceğimiz için daha da umutlandık;Roketsan olarak bu geleceğin mimarla-rından biri olmaktan gurur duyduk.

Savunma sanayii, bir ülkenin teknolojideeriştiği noktayı temsil etmenin yanındaekonomik ve politik dengelerin enönemli belirleyicilerinden biri konumun-dadır. Geliştirilen her yetenek, üretilenher bağımsız ürün ülkenin gelişiminedoğrudan bir katma değerdir. Milli de-ğerlerimiz ışığında bu katma değeri sağ-lamak için özveriyle çalışıyoruz. 2017yılının bizler için atılım yılı olacağına olaninancımız bizleri yanıltmadı ve daha yılınilk yarısında birçok ilki gerçekleştirdik.Yakın zamanda, Roketsan tarafından ge-liştirilen, Lazer Güdümlü Uzun MenzilliTanksavar Füze L-UMTAS’ın, milli uçağı-mız HÜRKUŞ’a entegrasyonunda sonageldik. Milli yeteneklerimizin birbiriyle

Değerli Okurlarımız ,

başkan’ın mesajı

uyumu, savunma sanayiimizin gelişmesiiçin oldukça önemliyken, Konya-Karapı-nar’da gerçekleştirilen atış faaliyetlerindeL-UMTAS’ın HÜRKUŞ’tan ilk kez atıldı-ğında yakaladığı başarıdan büyük mutlu-luk duyduk. KAAN Füzesi’nin Sinop’tabaşarıyla gerçekleştirilen test atışı, IDEFFuarı sırasında Milli Savunma Bakanımızve beraberindeki heyete canlı yayınla ak-tarıldı ve füze teknolojilerinde ulaştığımızseviyeye hep birlikte tanıklık etmiş olduk.

Bizler kalkınma ve gelişmenin hep birlikteolursa sürdürülebilir olduğuna inanıyo-ruz. Bu bağlamda, Roketsan olarak sık sıkçözüm ortaklarımız ve tedarikçi firmaları-mızla iş birliklerimizin güçlendirilmesi,çözüm odaklı ve yenilikçi fikirlerin payla-şılması için bir araya geliyoruz. Ürünleri-mizde yakaladığımız %70’in üzerindekiyerlilik oranını artırmak için çabalarımızsürüyor. Nisan ayında gerçekleştirilen“Roketsan-OSSA İş Birliği Çalıştayı” yine buamaca hizmet etmek için düzenlenmiş veoldukça verimli geçmiş bir organizasyonoldu.

Milli önceliğimiz olan, Türk Silahlı Kuvvet-lerinin ileri teknoloji ürünlerle teçhiz edil-mesi hususunda Roketsan öz kaynak-larını kullanarak geliştirdiğimiz ve üretti-ğimiz projelerimizle milletimize hizmetediyoruz. Yürüttüğümüz yoğun Ar-Gefaaliyetleri ve üniversitelerle olan iş birlik-lerimiz yanında insan gücümüz ve altya-pımıza olan yatırımlarımız bizleri var olanteknolojiyi üretmekten bir adım öteye ta-şıyarak, geleceğin teknolojisini üretir ko-numa getiriyor.

Ülkemizin çağın ötesinde teknolojik kaza-nımlar edinmesi ve bu kazanımların ticarifayda sağlaması için azim ve kararlılıklaçalışmalarımızı sürdüreceğiz.

Saygı ve Sevgilerimle,

Emin AlpmanYönetim Kurulu Başkanı

5

genel müdür’ün mesajı

Ülkemizin savunma sanayiindeki başarı-larının hızla arttığı, tüm dünyada gözlerinyerli ve milli ürünlerimize çevrildiği parlakbir dönemdeyiz. Geniş vizyonumuz, di-namik ve yenilikçi insan gücümüz vefarklı ihtiyaçlara yönelik kapsamlı ürünyelpazemizle, bu gelişimin önemli birpaydaşı olmaktan mutluyuz.

Roketsan olarak her yıl önemli uluslar-arası fuarlara katılım sağlıyor, dünyanınbirçok yerinde ileri teknoloji ürünlerimizive yeteneklerimizi sergiliyoruz. Türk sa-vunma sanayii şirketleri olarak ev sahip-liğini yaptığımız 13’üncü IDEF Fuarı’ndamisafirlerimizi evimizde ağırladık. Fuardailk defa sergilenen KAAN Füzesi, MAM-C Mühimmatı, TRG-122 Füzesi ve TRG-300 KAPLAN Füzesi gibi ürünlerimizyanında sergilediğimiz diğer ürün ve ye-teneklerimiz büyük ilgi gördü. Karadankaraya atılan uzun menzilli KAAN Fü-zesi’nin Sinop’ta gerçekleştirilen test atışıIDEF Fuarı sırasında naklen yayın ile MilliSavunma Bakanımız ve beraberindekiheyet tarafından izlendi. Başarıyla so-nuçlanan bu milli coşkuyu paylaşmak

hepimize büyük onur verdi.

Geçtiğimiz Nisan ayında Konya-Karapı-nar’da gerçekleştirilen “HÜRKUŞ UçağıL-UMTAS Füzesi Atış Gösterimi” faaliyet-leri kapsamında; Lazer Güdümlü UzunMenzilli Tanksavar Füzemiz L-UMTAS,Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafındanbir proje olarak başlatılan ve TAI tarafın-dan geliştirilen milli uçak HÜRKUŞ’tanMilli Savunma Bakanımız Fikri IŞIK’ın hu-zurlarında ilk kez atıldı. Tanksavar olarakkullanımının dışında farklı harp başlıkla-rıyla yakın hava desteği, sınır güvenliğive nokta atış gerektiren operasyon ko-şullarında kullanılmak üzere geliştirilenL-UMTAS Füzemizin milli uçak HÜRKUŞ’aentegrasyonuyla, ülkemiz kendi uçağın-dan kendi füzesini atabilen çok kısıtlı sa-yıdaki ülkelerden biri oldu. Böylece hembir ilke imza atıldı hem de ülkemizeönemli bir caydırıcılık yeteneği daha ka-zandırılmış oldu.

Milli ürün geliştirip üretme konusundakiçalışmalarımız neticesinde 2015 yılındayaklaşık 760 Milyon TL olan ciromuzu

2016 yılında %40’lık bir artışla 1 MilyarTL’nin üzerine çıkardık. İstanbul SanayiOdası tarafından Türkiye’nin 500 büyüksanayi kuruluşunun sıralandığı “İSO 500”araştırmasında geçtiğimiz yıla göre 38basamak yükselerek 89’uncu sırada yeraldık.

Geleceğimize yön verecek çalışmalar yıl-lar önce atılan sağlam temellerin üze-rinde şekilleniyor. Başarımızda kurum kül-türümüzün, insan gücümüzün, sürekligelişim ve eğitime olan inancımızın rolübüyük. Sabancı Üniversitesi ile yürüttüğü-müz ortak çalışmalar doğrultusunda Ro-ketsan Akademi’yi kuracağımızı da buvesileyle müjdelemek isterim.

Ülkemizin aydınlık yarınlarına katkıda bu-lunmak için tüm gücüyle çalışmayadevam eden Roketsan ailesi adına sevgive saygılarımı sunarım.

Selçuk YaşarGenel Müdür

Sayın Okurlarımız ,


yayın kurulu’ndan

6

roketsan dergisi

Geçtiğimiz dönemde, uzun süren hazırlık-lar ile beklediğimiz IDEF Fuarı’nı geride bı-raktık. 50 farklı ülkeden firma ve temsilcileriile 67 ülkenin üst düzey delegasyonunukonuk eden fuarda, ev sahiplerinden biriolmanın verdiği heyecanla, misafirlerimiziağırlamaktan büyük keyif aldık.

Lazer Güdümlü Uzun Menzilli TanksavarFüzemiz L-UMTAS, milli uçak HÜRKUŞ’tanilk kez atılarak hedefini vurdu. Karadan ka-raya atılabilen Uzun Menzilli KAAN Füze-mizin testini de başarıyla gerçekleştirdik. Bubaşarılı atışlar, ülkemiz için önemli kilo-metre taşları oldu. Katıldığımız uluslararası

fuarlarda ilk kez sergilenen ürünlerimizeyerli ve yabancı basında sıkça yer verilir-ken, ürün ve yeteneklerimizde ulaşılanyüksek teknolojiyi dünyanın farklı noktala-rındaki ihtiyaç sahiplerine anlatma fırsatıbulduk.

Çözüm ortaklarımız ve tedarikçi firmaları-mızla sık sık bir araya gelerek fikir paylaşım-larında bulunduk. Yarınlara yapılacak enbüyük yatırımın gençlere yatırım yapmakolduğu bilinciyle gençlerle buluşarak on-ların geleceğe ışık tutan projelerine destekolduk.

Değerli Okurlarımız ,Çalışanlarımızın kendi alanlarında hazırla-dıkları ilgi çekici makaleleri paylaşmayadevam ettiğimiz bu sayıda, lâyık görüldü-ğümüz ödüller ve bizden haberler de yeralıyor. Elde edilen hiçbir başarı son değil,aksine daha iyisi için yeni bir başlangıçtır.Ulaştığımız noktadan daha ileriye gidebil-mek için bizler yılmadan çalışmaya devamediyoruz.

Saygılarımızla,

Yayın Kurulu

roketsan 1 numarasayı 11 temmuz 2017

L-UMTAS FüzesiHÜRKUŞUçağı’ndanilk kez atıldı

Yakın hava desteği, sınırgüvenliği ve nokta atışgerektiren operasyonkoşullarında kullanılmaküzere geliştirilen L-UMTASFüzemizin milli uçakHÜRKUŞ’a entegrasyonuyla,ülkemize önemli bircaydırıcılık yeteneği dahakazandırılmış oldu.

7 Nisan 2017 tarihinde Konya Karapı-nar’da Milli Savunma Bakanımız Fikri IŞIKve Kara Kuvvetleri Komutanımız Org. SalihZeki ÇOLAK’ın katılımlarıyla gerçekleştirilen

7

FÜZE

Etkili Menzil 500 m - 8000+ m

Çap 160 mm

Uzunluk 1.8 m

Ağırlık 37.5 kg

Güdüm Yarı Aktif Lazer Arayıcı Başlık

Harp Başlığı Tandem Harp Başlığı/YİPE

LANÇER

Füze Sayısı 2 ya da 4’lü Lançer

Ağırlık 62 kg

Standart Arayüz MIL-STD-1760

“HÜRKUŞ Uçağı L-UMTAS Füzesi Atış Gös-terimi” faaliyeti kapsamında L-UMTAS Fü-zesi HÜRKUŞ’tan ilk kez atılarak hedefinivurdu. Böylece kendi uçağından kendi fü-zesini atabilen çok kısıtlı sayıdaki ülkelerdenbiri olma sıfatına sahip Türkiye, bu alandayeni bir başarıya daha imza attı.

Lazer Güdümlü L-UMTAS Füzesi tanksa-var (tandem) harp başlığı veya anti-perso-nel harp başlığı ile kullanılabilmektedir.L-UMTAS Füzesi hâlihazırda T-129 ATAKHelikopteri’nin bir mühimmatı olup, sabitkanatlı uçaklar, insansız hava araçları ilekara ve deniz platformlarından da atılabil-mektedir n

8

roketsan dergisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

Mızrak roketlerimiz güdümkiti entegrasyonu ile noktavuruş hassasiyetinekavuştu!

Roketsan’ın öz kaynaklı teknoloji geliş-tirme projelerinden biri olan “122 mmGüdümlü Mızrak Roketi” (Şekil 1) içinçalışmalar 2016 yılında başlatılmış, ta-sarımın erken döneminden başlayarakdeneyselliği öne çıkaran, sorunlarındaha tasarımın ilk aşamasında belirlen-mesini sağlayarak süreci önemli ölçüdekısaltan yenilikçi bir tasarım yaklaşımı iledoğrulama süreci tamamlanmıştır. Sis-tem tasarım çalışmalarında verimliliğiartıran bu yaklaşım ile doğrulama test-lerine geçilmiş, uçuş testleri sonrasındaelde edilen vuruş performansı ile bek-

lentilerin ötesinde başarı sağlanmıştır.

Güdümlü Roket

Birçok ülkede farklı menzillere sahip122 mm kalibreli roket sistemleri kulla-nılmaktadır. Roketsan tarafından üreti-len 122 mm’lik tahrip harp başlıklıTR-122 ve çelik bilyeli harp başlığınasahip TRB-122 Roketleri de 1996 yılın-dan itibaren TSK envanterine girmeyebaşlamıştır. Hâlen TSK ve bazı yabancıülke silahlı kuvvetleri (Şekil 2) tarafındanRoketsan’ın 122 mm’lik roketleri kulla-nılmaya devam etmektedir.

Serbest uçuşlu roketler yanında gü-dümlü roket sistemlerinin kullanımı datercih edilmektedir. Bu talep nedeniyledüşük maliyet ile güdüm yeteneği ka-zandırılmış roketlerin önemi de artmış-

tır. Güdüm kiti geliştirme çalışmalarılider savunma sanayi şirketleri tarafın-dan farklı çaplardaki roketler için yoğunbir şekilde sürdürülmektedir. Söz ko-nusu ihtiyaca hızlı bir cevap oluşturmakiçin 2016 yılında 122 mm’lik güdümlüroket geliştirme çalışması Roketsan ta-rafından başlatılmıştır.

Tasarım Çalışmaları

Tasarımın ilk aşamasında yapılan etkin-lik analizi çalışması ile rokete noktavuruş hassasiyeti kazandırılması hâ-linde, seçilen bir noktanın/hedefin tah-ribi için kullanılması gereken güdümsüzroket sayısına karşılık gelen güdümlüroket sayısı belirlenmiştir. Buna dayalıolarak maliyet etkin bir füze tasarımı ya-pılması durumunda potansiyel kullanı-cılar tarafından tercih edilebilecek bir

122 mm güdümlü roket tasarımı

Şekil 1: 122 mm Güdümlü Mızrak Roketi

ürünün ortaya konabileceği değerlen-dirilmiştir.

Daha sonra, sistemde kullanılabilecekgüdüm yöntemleri ve alternatif tasa-rım konfigürasyonları incelenmiştir. Al-ternatif çözümler arasında yapılankıyaslama çalışmalarıyla; maliyet, etkin-lik, küçük hacim ve düşük ağırlık,nokta vuruş hassasiyeti gibi avantajlarıbir arada bulunduran dönü kararlıGNSS destekli güdüm yöntemininmevcut 122 mm’lik roketlere güdümkiti ile entegre edilmesinin en uygunseçenek olduğu belirlenmiştir. Dönükararlılığından faydalanılarak geliştiri-len güdüm yapısında kullanılan algıla-yıcılar ile dönü kestirimi yapılmakta,tek DC Motor ve iki kanatçık ile üreti-len kontrol komutları sayesinde hedefnoktası metreler hassasiyetinde vuru-labilmektedir (Şekil 3). Kurgulanan mi-maride, güdüm işlevi herhangi birsebeple yerine getirilemese dahi mü-himmat, balistik yörüngeyi takip ede-bilmekte ve standart rokete benzer birperformans ile hedefine ulaşmaktadır.

Sistem seviyesi tasarım konfigürasyonu-nun ve mimarisinin belirlenmesinin ar-dından alt sistem geliştirme çalışmalarıbaşlamıştır. Proje çalışanlarının yoğun ça-balarıyla, sistem tasarım süreçlerine debağlı kalarak altı ay gibi kısa bir süre içe-risinde ön tasarım tamamlanmıştır. a


9


Şekil 3: Güdüm Kiti

Şekil 2: 122 mm’lik ÇNRA Silah Sistemi

Sistem test ve analiz çalışmalarından eldeedilen sonuçların detaylı incelenmesi(Şekil 4) ve bütün sonuçların kuşkuya yerbırakmayacak kadar başarılı bulunmasınedeni ile alışılagelenden farklı olarakBTF (Balistik Test Füzesi) ve KTF (KontrollüTest Füzesi) prototipleri ile uçuş testi ya-pılmadan doğrudan GTF (Güdümlü TestFüzesi) atışı yapılmasına karar verilmiştir(Şekil 5).

2016 yılı ortasında ve 2017 yılı başındaKarapınar Atış Poligonu’nda yapılan ikiadet başarılı GTF atışı ile teknoloji göste-rimi tamamlanmıştır. Bu başarı ile dönükararlı rokete güdüm kiti entegrasyonu

Türkiye’de ilk defa bir uçuş testi ile doğ-rulanmıştır.

Uçuş testleri sırasında elde edilen tele-metre verilerinin detaylı incelenmesisonucunda alt sistem tasarımında iyi-leştirme noktaları belirlenmiş; gerekliiyileştirmeler 2017 yılı ilk yarısında sis-tem tasarımına dâhil edilmiştir.

Mevcut durumda, bütün alt sistemlerintasarımı tamamlanmış olup, tasarım doğ-rulama ve kalifikasyon çalışmalarındansonra 2017 yılı içerisinde kalifikasyon uçuştestlerinin yapılması planlanmaktadır.

Yakın Dönem Faaliyetleri

Füze kalifikasyonu için yapılan çalışmala-rın paralelinde sistem kullanım konsept-lerinin belirlenmesi ve etkinliği yüksek birsistem elde edilebilmesi için çalışmalarsürdürülmektedir. Çelik tüpten tekli füze,20’li yalıtımlı pod komplesi (Şekil 6) gibifarklı kullanım konseptlerinin bütün çoknamlulu roketatarlara entegrasyonu içinsilah yönetim bilgisayarı ve silah alt sis-temleri için tasarım faaliyetleri devam et-mektedir.

Ayrıca, Balistik Sistemler Grup Başkanlığı-nın yakın ve uzak dönem planları içindeihtiyaç duyacağı yan iticili kontrol tahriksistemi, GNSS bağımsız güdüm sistemi,kablosuz göbek bağı gibi yenilikçi çö-zümler üzerinde geliştirme çalışmaları122 mm’lik Güdümlü Mızrak Roketi Pro-jesi bünyesinde devam etmektedir.

Başarı elde edilen atışlı testler sonrasındagüdüm kitinin ve Güdümlü TR-122 Mız-rak Roketi’nin ihracatına yönelik pazar-lama çalışmalarına da başlanmıştır n

Arif Ertan YAZICI Balistik Sistemler MühendislikDirektörlüğü Lider Mühendis

10

roketsan dergisi


Şekil 5: 122 mm Güdümlü Mızrak Roketi Atışı

Şekil 4: Aero-Termal Analizler Şekil 6: Yalıtımlı Pod Komplesi

Kaideye Monteli CİRİT,hareket kabiliyeti yüksekhafif zırhlı araçlar üzerineentegre edildiğinde aracınhareket kabiliyetinikısıtlamadan operatöre,hareketli ya da duranhedefi gündüz ya da geceşartlarında tespit, teşhis vetanıma, belirlenen hedefeangaje olma, hedefişaretleme ve hedefi CİRİTLazer Güdümlü Füzeleri ileateş altına almakabiliyetlerini kazandıran bir

silah sistemi olaraktasarlanmıştır.

Kaideye Monteli CİRİT Sistemi’nin hafifzırhlı/zırhsız araçlar, personel, kritik binave silah mevzilerinin imha edilmesi mak-sadıyla ateş desteği sağlayan bir unsurolarak görev yapabileceği değerlendiril-miştir. Her türlü harekâtta orta ve uzunmesafeli ateş desteğini sağlama yetene-ğine sahip olması ve 2-8 km mesafe içe-risindeki hedefleri CİRİT Füzesi ile imhaedebilmesi hedeflenmiştir.

Kaideye Monteli CİRİT (KMC); iki eksenlistabilize hareket kabiliyeti olan, üze-rinde sekiz adet CİRİT Mühimmatı taşı-yan Taret Sistemi, Elektro-Optik Sistem(EOS) ve Atış Kontrol Sistemi ile yardımcı

sistemlerden oluşmaktadır.

Kaideye Monteli CİRİT Sistemi Veriİletişim Altyapısı

Gelişen teknoloji ve artan kullanıcı ge-reksinimleri günümüz kara platformları-nın çok sayıda alt sistemin bir aradaçalıştığı karmaşık sistemler haline gelme-sine yol açmıştır. Kara platformu ko-muta kontrol uygulamalarında hızlı veetkin gerçek zamanlı veri iletişimine ih-tiyaç duyulmaktadır. DDS (Data Distri-bution Service-Veri Dağıtım Servisi)teknolojisi, çok sayıda sistem/alt siste-min bir arada çalıştığı dağıtık komutakontrol sistemlerinde yaygın olarak kul-lanılmaktadır. KMC Sistemi haberleşmemimarisi DDS Haberleşme Protokolü te-meline dayanmaktadır. a

kaideye monteli cirit sistemi haberleşme mimarisi

Kaideye Monteli CİRİT

11



Ana veri yolu olarak DDS seçilmesi ilesistemin kazandığı faydalar aşağıda ve-rilmiştir;

• Esnek ve uyarlanabilen haberleşmemimarisine sahip olması (Bu özellik sa-yesinde mevcut alt sistemlerin alterna-tiflerinin entegrasyonunda yazılımgeliştirme ve test faaliyetlerinde ihti-yaç duyulacak zaman ve iş gücününazalacağı değerlendirilmektedir.)

• Güvenilir veri paylaşımı• Veri iletim bant genişliğinin verimli şe-

kilde kullanılması• Çoklu katılımcılı haberleşmeleri des-

teklediği gibi, teke tek haberleşmeyede imkân sağlaması

Verinin gerçek zamanlı ortamda birdençok alt sistem/birime iletilmesi ve aynızamanda sistem performansını olum-suz yönde etkilememesi gerekmektedir.DDS ara katmanı dağıtık ortamda çalı-şan gerçek zamanlı sistemlerin veri ile-tim ihtiyaçlarını karşılamak üzere geliş-tirilmiştir. Bu nedenle dağıtık ve gerçekzamanlı kara platformu komuta kontroluygulamalarında DDS önemli bir arakatman standardı olmaktadır. “Yayımla/Abone Ol (Publish/Subscribe)” meka-nizması daha önceden tanımlanmış bir

ayarlama gerektirmeden ortamdaki altsistem/birimlerin birbirleri ile veri iletişi-minde bulanabilmesine olanak sağlar;veriyi istenen yerde istenen zamandahazır olacak şekilde veri merkezli (datacentric) olarak yayımlar. DDS kullanımıile uygulamalar, ihtiyaç duydukları ve-riyi nasıl gönderip alacaklarından zi-yade, hangi verileri hangi sıklıkla almakve göndermek istediklerine odaklanır-lar.

DDS ara katmanı veri merkezli (datacentric) olup her bir alt sistem/birimfarklı servis kalitesi özellikleri (Quality ofService/QoS) ile ayarlanabilmektedir.Aşağıda en önemli ve sık kullanılan ser-vis kalite özellikleri listelenmiştir;

1. Teslim Zamanı (Deadline): Veri ör-nekleri arasında izin verilen maksi-mum süreyi tanımlayan serviskalitesidir.

2. Varış Sırası (Destination Order): Farklıalt sistemler tarafından gönderilenveri örneklerinin DDS tarafındanhangi sıralamaya (alınma zamanı,gönderilme zamanı) göre alınacağınıbelirleyen servis kalitesidir.

3. Kalıcılık (Durability): Verinin geç katı-lan alt sistemlere dağıtım biçimini be-

lirleyen servis kalitesidir.4. Geçmiş Bilgisi (History): Gönderilen

verinin en son kaç örneğinin alt sis-temler için erişilebilir olacağını tanım-layan servis kalitesidir.

5. Yaşam Ömrü (Life Span): Veriler içingeçerlilik süresini belirleyen servis ka-litesidir, geçerlilik süresi dolan verilereerişim sağlanamaz.

6. Sahiplik (Ownership): Bir alt sisteminaynı anda birden fazla farklı alt sis-temden veri örneği alıp alamayaca-ğını tanımlayan servis kalitesidir.

7. Güvenilirlilik (Reliability): Verinin abo-nelere dağıtımının ne seviyede ga-ranti edildiğini belirleyen servis kali-tesidir.

Kaideye Monteli CİRİT Sistemi’ni oluştu-ran RS-232/RS-422, CAN, MIL-STD 1553vb. gibi farklı arayüzlere sahip alt sistem-lerin DDS veri yolu erişimi silah arayüzbirimleri üzerinden sağlanmaktadır. Sis-temde iki adet silah arayüz birimi mev-cuttur.

Silah Arayüz Birimi-1: Taret, Ataletsel Na-vigasyon Sistemi ve algılayıcı anahtarlarıalt sistemlerinin DDS ağına entegre ol-masından sorumludur.

Silah Arayüz Birimi-2: Elektro-Optik Sis-tem, MAST ve Güç Dağıtım Birimi Do-nanım Kontrol birimlerinin DDS ağınaentegre olmasından sorumludur. Sis-tem genelinde kullanılacak jenerik birveri modeli işlemci mimarisinden soyutbir biçimde tasarlanmıştır.

Böylelikle alt sistemler arasındaki enteg-rasyon problemleri en aza indirgenmiş-tir. Örneğin birden fazla alt sistemlefarklı arayüzler üzerinden konuşmak zo-runda olan bir alt sistem sadece DDSarayüzü ile birçok alt sistemle veri iletişi-minde bulunabilir hale gelmiştir. Bu sa-yede sistem entegrasyonu açısındanzamandan ve emekten tasarruf sağlan-mıştır. Sistem mimarisinde kullanılacaksilah arayüz birimi sayısı arayüz tasarımısırasında belirlenmiştir. Sistemde bulu-nan silah arayüz birimi sayısı ile sistem

KMC Sistemi DDS Haberleşme Altyapısı

12

roketsan dergisi


performansı, modülerlik ve veri akışıarasında ödümleşim (trade-off) vardır.Bu mimaride, silah arayüz birimleri çe-şitli arayüzleri destekleyen çok sayıdakarta sahip jenerik donanımlar şeklindetasarlanabilir. Silah arayüz birimlerininDDS veri yolu arayüzü, kara platformlarıiçin tanımlanacak ortak veri modeliiçinde tanımlanan DDS bilgi paketleriiken, diğer arayüzleri donanıma bağlıolarak değişiklik gösterebilir. Bu şekildeesnek ve genişlemeye müsait ve açıkstandartlara dayalı bir sistem mimarisielde edilmiş olur.

DDS Tabanlı Kara PlatformuKomuta Kontrol Uygulamalarıiçin Örnek Test Altyapısı

DDS tabanlı kara platformu komutakontrol uygulamalarında test altyapısı veeğitim simülatörleri için örnek olabilecekmimari aşağıdaki şekilde verilmiştir.Örnek sistemde “Test Yazılımları” ve “Eği-tim Simülatörü”nün ortak bir havuzdanortak yazılım bileşenleri kullanılarak ge-liştirilmesi hedeflenmektedir. DDS arakatmanının simülasyon ve eğitim simü-

latörü sistemleri içinde kullanımı teknikaçıdan uygundur. Yeni bir yazılım ka-lemi eklenmesi ihtiyacı ortaya çıktığındayazılım kalemine ait alt sistem/birim si-mülatörü sistemdeki diğer mevcut simü-latörlerde değişiklik yapılmadan entegreedilebilmektedir. Bu yapı aynı zamandatest eforunu da en aza indirgemektedir.Şekilde ayrı birer DDS veri yolu olarakgösterilen simülasyon/sentetik ve testDDS veri yolu ile kara platformu DDSveri yolu mantıksal olarak ayrı biçimdegösterilmiştir. DDS alan (domain) kav-ramı ayrık veri yolunun, fiziksel olarak tekbir ağ üzerinde birbirinden ayrık veri yol-ları oluşturulmasında kullanılabileceğigibi, gerekmesi durumunda fiziksel ola-rak ayrı iki bilgisayar ağı da kullanılabilir.DDS’nin sağladığı dinamik ortam tanımayeteneği ile, esnek, genişletilebilir bir testve simülatör altyapısı sağlanmıştır. Testedilecek yazılım/donanım kalemi, ortam-daki diğer unsurların istendiğinde ger-çek, istendiğinde simülatör/emülatörşeklinde ayarlanabildiği bir ortamda ko-laylıkla test edilebilir.

Sonuç olarak, kara platformlarında DDS

kullanılması, ortak bir veri modeli tanım-lanması ve örnek olarak verilen mima-riye benzer bir mimari tasarım ile;• Platform entegrasyonu açısından es-

nek ve genişlemeye müsait bir altyapıelde edilmiş olur.

• Yeni eklenecek veya değiştirilecek altsistem/birimlerin mevcut sistem üze-rindeki etkileri ile entegrasyon içinharcanacak zaman ve efor en aza in-dirgenmiş olur.

• Geliştirilecek yazılımlar, henüz etkile-şimde bulunacakları alt sistem unsur-ları ortada yokken çok rahatlıklageliştirilip arayüzsel anlamda uyum-lulukları test edilebilir.

• Komuta kontrol uygulamalarının test-leri ve eğitim simülatörlerinin gelişti-rilmesi açısından ortak bileşenlerkullanımı kolaylaşır, gereken iş gücüve zaman azalır.

• “Yayımla-abone ol” mekanizması ileçalıştığı için karmaşık ağ yapılarına ih-tiyaç duyulması önlenir.

• Farklı servis kalitesi özellikleri ile herbir alt sistem\birimin veri iletimi ayar-lanabilir.

• Karmaşık veri iletimlerinde yüksekperformans sağlanabilir.

• Test ve entegrasyon süresi azalır n

Aylin HATİP İPEKTaktik Füze SistemleriMühendislik DirektörlüğüYönetici Mühendis

İskender YİĞİTELTaktik Füze SistemleriMühendislik DirektörlüğüYönetici Mühendis

DDS Tabanlı Kara Platformu Test ve Eğitim Simülatörü Altyapısı

13



14

roketsan dergisi


Tarih boyunca üretimsektöründe devrimniteliğinde değerlendirilenbirçok atılım gerçekleşmiş;ülkeler ve küresel şirketler,rekabet güçlerini korumakiçin bu atılımları doğuranteknolojik gelişmeleriyakından takip etmek veuygulamak durumundakalmışlardır.

Endüstriyel devrim niteliğindeki gelişme-lerden ilki, 18. yüzyılın sonlarında su vebuhar enerjisi kaynaklı mekanik üretimcihazlarının kullanılmaya başlanmasıdır.20. yüzyıl başlarında elektrik enerjisi kul-lanımının başlaması ve seri üretim bant-larının ortaya çıkması 2. Sanayi Devrimiolarak sayılırken; 70’li yıllar ile birlikte oto-masyon kavramını ileri taşıyan elektronikve bilgi teknolojilerinin üretim süreçle-rinde kullanımının artması 3. SanayiDevrimi olarak gösterilmiştir.

4. Sanayi Devrimi Nedir?

4. Sanayi Devrimi olarak adlandırılanbu yeni dönem, geçmiş atılımlardanfarklı olarak, önceden elde edilen birteknolojik gelişme ya da buluş üzerineşekillenmek yerine, ana kavramlar doğ-rultusunda mevcut ve geliştirilecek tek-nolojilerin endüstriyel süreçlerde kul-lanılmasını içermektedir. Bu durum,araştırma kurumlarının ve şirketlerin

yeni sanayi devrimi içerisinde aktif şe-kilde yer alabilmesini, hem kendi gele-ceklerini hem de üretim sektörününgeleceğini beraber şekillendirmelerinisağlamaktadır.

Endüstri 4.0, tasarımdan imalata, lojis-tikten satış sonrası değerlendirme vehizmetlere ürün yaşam döngüsününher aşamasında dijitalleşme, optimizas-yon ve otomasyonu sağlayan teknoloji-

savunma ve havacılık sanayiinde endüstri 4.0

Endüstri 4.0’ın İçerdiği 9 Temel Kavram

İmalat Sanayiinde Yaşanan 4 Devrim

lerin oluşturduğu, ağlar ile birbirinebağlanabilen siber fiziksel sistemlerinkatkısıyla süreçleri en yeni teknolojiler ileharmanlayabilen, üretim süreci bo-yunca tüm üretim faaliyetlerinin çevri-miçi takibini içeren 4. Sanayi Devrimiolarak değerlendirilmektedir. Bütün sek-törlerdeki geniş kullanım alanlarının ya-nında, Endüstri 4.0 savunma ve ha-vacılık sanayi içinde ürün kalitesi, mali-yet, iş gücü ihtiyacı, donanım ve yazılımkullanımı gibi konularda ilerlemeler sağ-lamaktadır.

Temel Kavramlar

Endüstri 4.0, teknolojik gelişmeler so-nucu ortaya çıkan dokuz ana kavrametrafında şekillenmektedir. Bu kavram-lar, endüstriyel devrimin getirilerinindaha rahat anlaşılabilmesi için aşağıda

detaylı olarak değerlendirilmiştir.

• Büyük Veri ve Analiz: Büyük veri; su-nuculardan bulut servislerine kadar,web fotoğrafları ve sistem günlüğüdosyaları gibi her tür veriyi içine alandüzenli veya düzensiz tüm içeriğe ve-rilen addır. İnternette kaydı tutulanve yakın zamana kadar değersiz ola-rak değerlendirilen veriler günümüzüretim süreçlerinde ve karar almamekanizmalarında değer kazanmayabaşlamışlardır. Bu verinin toplanması,kullanılması, korunması ve doğrumetotlar ile analiz edilebilmesi; tekno-loji geliştirme, stratejik ve yönetimselkarar alma gibi konularda şirketlereönemli katkılar sağlamaktadır. Banka-lar ve hükümet kurumları büyük veriişlemeyle risklerin azaltılması ve hiz-met kalitesinin yükseltilmesi amacıyla

çalışmalar yapmaktadır.

• Geliştirilmiş ve Sanal Gerçeklik: Karma-şık verilerin kullanıcılara rahat ulaşabil-mesini amaçlayan Endüstri 4.0’da,otomatikleşme ve dijitalleşmeyi biraraya getiren en önemli kavramlar-dan biri geliştirilmiş gerçekliktir. Tasa-rım ve imalat işlemlerinde, gerçekdünya objeleri üzerine sanal gerçeklikaktarımı sağlayarak birçok bilginin kul-lanıcı için anında ulaşılabilir hale gel-mesini, tasarım işlemlerinin başarıoranının artmasını, simülasyon işlem-lerinin etkin kullanımını ve teknisyen-lerin montaj gibi süreçlerde daharahat karar almasını sağlamaktadır.

• Nesnelerin İnterneti: Nesnelerin in-terneti, günümüzde birçok farklıkaynaktan sayısız bilgiye erişiminsağlandığı internete benzer şekilde,akıllı olarak adlandırılan cihaz veürünler tarafından elde edilen bilgi-lerin oluşturduğu, yine bu nesnelertarafından kullanım için yapılandırı-lan veri iletişimine verilen isimdir. Bubilgi sistemi, fiziksel objelere yerleş-tirilmiş algılayıcı ve hareket sağlayıcı-ların ortaya çıkardığı verilerdenoluşmaktadır.

• Eklemeli İmalat: Eklemeli üretim, gide-rek yaygınlaşan ve yaklaşık 20 senedirüzerine yapılan araştırmaların hızlaarttığı bir imalat yöntemidir. Bu tek-nik, 3 boyutlu model bilgisinden yolaçıkarak, klasik materyal eksiltmeli üre-tim yöntemlerinin aksine, malzeme-nin katmanlar halinde üst üste eklen-mesi ile objelerin üretilmesine dayan-maktadır. Bu yöntem kullanılarakmetal, seramik, polimer, kompozit vehatta biyolojik temelli malzemeler-den oluşan 3 boyutlu nesnelerin üre-tilmesi mümkündür. Eklemeli üretimkullanılarak parça tasarımında yüksekserbestlik, toplam üretim süresindeazalma ve maliyet avantajları eldeedilmektedir. a

15



Lockheed Martin Araştırma Merkezi'nde Geliştirilmiş Gerçeklik Sistemi Kullanımı[1]

Raytheon[2] ve DARPA[3] Destekli Eklemeli İmalat Teknikleri Çalışmaları

16

• Simülasyonlar: Endüstri 4.0 atılımındayer alan yazılım ve süreç gelişmeleri,işlemlerin mümkün olduğu şekildehızlanmasını ve otomasyonunu a-maçlar hale gelmiştir. Bu hedef doğ-rultusunda imalat, parça birleştirmegibi süreçlerin karmaşık simülasyonlaryardımıyla fiziksel uygulamaya geç-meden test edilmesi, detaylı boyutsalanalizlerin ve tolerans uygunlukları-nın gözlemlenebilmesi, işlemleri bü-yük oranda hızlandırmakta ve doğru-luğu artırmaktadır.

• Siber-Fiziksel Sistemler: Siber-fiziksel sis-temler, genel olarak birbiriyle bağlantıiçerisinde bulunan bilgisayar sistemleriile fiziksel dünyanın iletişiminden or-taya çıkan, disiplinler arası bir çalışmakonusudur. Gömülü bilgisayar ve ağsistemlerinin fiziksel süreçleri görüntü-lediği, ölçebildiği ve kontrol edebil-

diği, aynı zamanda geri bildirim ile çifttaraflı birbirini etkileyebildiği düzenek-lerdir. Otonom otomobillerden robotkontrollü cerrahiye, akıllı evlerden ge-lişmiş akıllı robotlar içeren üretim sis-temlerine birçok farklı uygulama siber-fiziksel sistem örneği olarak gösterile-bilir.

• Bulut Teknolojisi: Ürün geliştirme,üretim ve tedarik süreçleri yüksek per-formanslı işlem gücü, veri saklama veanalizi gerektirmektedir. İnternet iledesteklenen üretim süreçleri, bulutadı verilen dijital veri bankaları üzerin-den uzaktan erişime uygun hale ge-lerek, farklı cihaz ve kullanıcılarınhizmetine uygun olarak tasarlanmak-tadır. Örnek olarak, Linkedin gibi bazıuygulamalar Google’ın sağladığı bu-lut platformunu kullanarak işlev gör-mektedir.

• Akıllı Ürünler: Merkezden uzaklaştırıl-mış karar algoritmaları sayesindesiber-fiziksel sistemlerde kullanılanürünler, süreçler üzerinde kararlarıkendileri alarak zaman ve otonomsüreç optimizasyonu, yapılandırması,hata analizi, durum farkındalığı veakıllı şekilde bakım ve tamirat amaçlıteknik destek sağlayabilmektedirler.Akıllı ürünlere örnek olarak, uçaklar-dan füzelere birçok algılayıcı içerenve aldıkları verileri kontrol ve yönetimmekanizmalarında kullanan cihazlarverilebilir.

• Siber Güvenlik: Savunma uygulama-larında en önemli gerekliliklerdenbiri olan bilgi güvenliği, bulut temelliuygulamalar ve nesnelerin internetigibi dış bağlantılar içeren süreçlerdeçok değerlidir. Siber güvenlikte yaşa-nacak aksaklıklar dijital tedarik zinci-rinde önemli aksaklıklara, veri vebilgi kaybına neden olma tehlikesidoğurabilir.

Endüstri 4.0’ın Getirdiği Faydalar

Endüstri 4.0 süreci, farklı sektörlerde yeralan çok sayıda firma için uygulanabiliryenilikler içermesinin yanı sıra, bu yeni-likler firmalara, çalışanlara, ürünlere,çevreye ve en geniş bakış açısıyla tekno-lojiye birçok fayda sağlayacaktır. Bu fay-dalardan bazıları aşağıdaki şekilde sıra-lanabilir:

• Tasarımlarda müşteri isteklerine göreözelleştirmelerin kolayca yapılabil-mesi

• Tasarım ve test süreçlerinin hızlandı-rılması, kolaylaştırılması ve doğrulu-ğunun artırılması

• Kalite, zaman, risk ve fiyat değerlen-dirme süreçlerinin daha esnek halegelmesi

• Gelişmiş gerçek zamanlı süreç takibisayesinde optimize edilmiş kararlarınhızla alınabilmesi

• Eklemeli imalat gibi teknolojiler saye-sinde verimli kaynak kullanımı

• Yaratıcılık ve uzman iş gücü ihtiyacı

roketsan dergisi


Daimler Fabrikasında Görev Alan Akıllı Montaj Sistemi[4]

İmalatta Detaylı Süreç Simülasyonları ve Siber-Fiziksel Sistemler

ile insan ve teknolojik sistem iletişimi-nin gelişeceği yeni bir çalışma orta-mının gelişmesi

• Ürün kalitesi, imalat ve tedarik hızın-daki artışların, maliyetler azaltılarakelde edilmesi

Uygulamadaki Zorluklar

• Bilgi teknolojileri güvenliği sorunları• 4. Endüstriyel Devrim’in önünü aça-

cak bilgi ve yeteneklerin eksikliği• Ortaklar ve yöneticiler tarafından de-

ğişime karşı duruş ihtimali• Süreç otomasyonu ve dijital kontrollü

süreçler sebebiyle işsizlik riski

Savunma ve HavacılıktaEndüstri 4.0’ın Geleceği

Savunma ve havacılık şirketleri için En-düstri 4.0 içerikli olarak, yazılımların en-tegrasyonu, mevcut sistem ve süreçleringeliştirilmesi gibi farklı potansiyel uygula-malar mevcuttur. Hâlihazırda kullanıl-makta olan PLM ve MES Sistemi gibiyazılımlar sayesinde Roketsan’da Endüs-tri 4.0 adaptasyon sürecinin kolaylaşa-cağı değerlendirilebilir. Mevcut üretimhatlarının veri toplama ve analizini kolay-

laştıracak şekilde geliştirilmesi ve yapıla-cak yatırımların bu doğrultuda gözdengeçirilmesi ile Endüstri 4.0’ın süreçlereetkin olarak dâhil edilebileceği düşünül-mektedir. Buna ek olarak, 3 boyutlu ek-lemeli imalat teknolojilerinin etkin kul-lanımı ile merkezi üretimin mümkün ol-ması ve özel ürünlerin kolaylıkla üretile-bilmesi, sanal/zenginleştirilmiş gerçeklikuygulamaları ile tasarım, üretim, enteg-rasyon ve test döngülerinin hızlanması,akıllı robotların/sistemlerin kullanımınınartırılması ile enerjik operasyonlardakitehlike riskinin azaltılması gibi uygulamaalanlarının savunma sanayi açısındanönemli getirileri olacağı öngörülmekte-dir. Adaptasyonu mümkün olan imalatsistemlerinin ve oluşturulacak tasarım veüretim alanlarının Endüstri 4.0 uyumluolarak geliştirilmesiyle, yeni teknolojilerinilerleme süreçlerine erkenden dâhil olu-nabilecek, Roketsan’ın geleceği ve pazar-daki teknolojik önderlik hedefleri doğ-rultusunda önemli kazanımlar yaratıla-caktır. Endüstri 4.0 teknolojilerinin Roket-san için sunduğu yeni fırsat ve tehditlerianlamak, yeni stratejiler oluşturmak ama-cıyla bütün paydaşların katılımı ile çalış-malar başlatılmıştır n

Referanslar

[1]"Collaborative Human Immersive La-boratory (CHIL)." Lockheed Martin.Web. 13 Mayıs 2017.[2]"Raytheon Making Significant Inro-ads to 3D Printing Missile." 3DPrintin-gIndustry. Web. 12 Mayıs 2017[3]"Sciaky’s Direct Manufacturing Pro-cess Goes Big". RapidReadyTech. Web.13 Mayıs 2017.[4]"The Smart Factory." Daimler. Web.15 Mayıs 2017.

Erkan Buğra TÜREYENİleri Teknolojiler DirektörlüğüMühendis

Orkun Umur ÖNEMİleri Teknolojiler DirektörlüğüYönetici Mühendis

Salih UğurGÜLLEROĞLUOperasyonlar ve EnerjikSistemler Üretim DirektörlüğüMüdür

17



Roketsan’da Eklemeli İmalat Kullanımı Hazırlık Çalışmalarından Örnekler

roketsan dergisi


Sürü nedir?İngilizce “swarm”sözcüğünün Türkçe karşılığısürü, yığın, küme olarakverilebilir.

Yığın ve küme teknik anlamda olumlubir işlevsellik algısı yaratmadığındanswarm için “sürü” kelimesinin “topluhalde bir yerden başka bir yere "akıllıca"intikal edebilen işlevsel bir topluluk” ma-nasıyla kullanımı daha uygundur.

Bir topluluğun sürü olabilmesi için sü-rüye mensup üyelerin özellikleri aşağıdaverilmiştir:

• Birbirinin farkında ve/veya iletişimiolan

• Gevşek bağ larla (loosely bonded) ya-pılandırılmış

• Kolektif davranışlar sergileyen• Ortak akıl oluşturma ve görev icrası

yapabilen• Özdeş olmaları gerekmeyen• Gruba katkı sağlayan ve gruptan fay-

dalanan• Birbirlerini tanıyabilen, iletişim ve et-

kileşime geçebilen

Sürü Zekâsı

Sürü zekâsı dağınık ve kendi kendine or-ganize olabilen (self organizing) toplu-lukların kolektif hareket etme temelleriüzerine kurulu bir yapay zekâ (artificialintelligence) tekniğidir. Sürü ortak akıldabirbirleri ve çevre ile iletişim ve etkileşimiçindedir. Sürü zekâsının merkezi kont-rol sistemi yoktur. Doğada zaten geçerliolan grup davranışları (biomimicry) ser-giler.

Sürü zekâsı ile ilgili ilk akademik çalışma-lar Reynolds (1987)[1] ile başlamıştır. Ar-dından Beni ve Wang (1989)[2] HücreselRobotik Sistemler üzerine yaptıkları çalış-malar ile sürü zekâsını tanımlamışlardır.Sürü kavramı ile ilgili temel prensipler Mil-lonas (1994), Bonabeau et al. (1999),Kennedy, Eberhart (1999, 2001)[3,4,5,6] ilesürdürülmüş ve genişletilmiştir.

Sürü zekâsının avantajları:

• Ölçeklendirilebilirdir. Kontrol yapılarıbinlerce üyeden oluşan topluluklarauygulanabilir.

• Esnektir. Kolayca sürüye yeni elemaneklenebilir veya ihraç edilebilir.

• Dayanıklıdır.• Çevreden veya kendi içinden gelebi-

lecek bozunumlardan etkilenmez.• Çok basit elemanlardır.• İç bağımlılıkları gevşektir.• Kolayca adapte olabilirler.

Sürü zekâsı temel prensipleri hayvanla-rın kolektif davranışlarından esinlenerektüretilen sistemler olarak yandaki gibiverilmektedir (Reynolds (1987));

• Çarpışma Kaçınımı (Collision Avoi-dance-Separation): Üyeler çevrelerin-deki diğer üyelerden kendilerini ayrıtutarak birbirleri ile çarpışmaları önle-meye çalışırlar.

• Hız Vektör Çakıştırma (Velocity Matc-hing-Alignment): Üyeler çevrelerin-deki diğer üyelerin ortalama hız veyönlerinde ilerlemeye çalışırlar.

sürü silahsistemleri

18

19

tasarım ve mühendislik gücümüzsayı 11 temmuz 2017

ları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Gürbüzlük: Sürüdeki belli sayıda sis-tem zarar görse de kalan elemanlarlagörev başarıyla yerine getirilebilir.

• Esneklik: Eleman donanımları değişti-rilmeden yazılım değişimiyle aynı sürüsistemi farklı görevler için kullanılabilir.

• Ölçeklenebilirlik: Sürü sistemindekieleman sayısının değişimiyle farklı bü-yüklükteki operasyonlarda görev alı-nabilir.

Sürü silah sistemleri ile aşağıda verilengörevlerin yapılması hedeflenmektedir:

• ISTAR (Information, Surveillance, Tar-get Acquisition, and Reconnais-sance) Harekâtları: Sürü sistemlerikullanılarak geniş coğrafyalardainsan kullanıcı iş yükünü azaltmakhatta sıfıra indirmek için gözetleme,kıymetlendirme, takip ve haberleşmeyapılmasıdır. ABD kaynaklı DARPA(Defense Advanced Research Pro-jects Agency) CODE ve OFFSET pro-jeleri bu tip operasyonların temeliniçalışmaktadır. DARPA CODE ile görevyöneticisinin bütün elemanları tekbaşına kontrol etmesi amaçlanmakta-dır. DARPA OFFSET programı ise ge-lişmiş insan-sürü sistemi arayüzügeliştirilmesini hedeflemektedir. [8] a

• Merkeze Doğru Hareket Etme (FlockCentering-Cohesion): Üyeler çevrele-rindeki diğer üyelerin ortalama mer-kezine doğru ilerlemeye çalışırlar.

• Merkezden Uzaklaşmama (Flock Joi-ning-Distant Cohesion): Üyeler çev-relerindeki diğer üyelerin ortalamamerkezinden uzaklaşmamaya çalışır-lar.

Sürü Zekâsı Algoritmaları

Sürüleri bir arada tutmaya, bir arada ha-reket ettirmeye ve belirli bir görevi ko-lektif olarak icra etmeye yarayanözellikler yapay sürü sistemlerine mate-matiksel denklemler yardımı ile empozeedilebilir.

Genel olarak, bu denklemler her birsürü üyesinin diğer sürü üyeleri ilearasındaki itme-çekme (repulsion-att-raction) fonksiyonları tanımlanarakoluşturulmakta ve her bir sürü üyesibu denklemler uyarınca hareket ettiril-mektedir.

Her bir sürü üyesinin hareketi için kolek-tif görev icrasına uygun denklemleroluşturularak algoritmalara dönüştürü-lür.

Örnek Bir İtme-Çekme Fonksiyonuve Örnek Bir Sürü ToplanmaBenzetim sonucu [7]

y: sürü üyeleri arasındaki mesafea, b, c: itme-çekme değişkenleri

Sürülerin Savunma ve Silah SistemiOlarak Uygulamaları

Sürü sistemleri merkezi kontrol mekaniz-ması olmadan araçlar yakın komşulu-ğundaki bireylerle etkileşim halindehareket eder. Her birey donanım ve sis-tem seviyesinde basittir, yapay zekâ ele-manların birlikte hareketiyle ortaya çıkar.Sürü sistemleri gözetleme, savunma veatak için çok sayıda unsur olarak kullanı-labilir. Atak; sadece fiziksel saldırı olmayıpkarıştırma ve aldatma olarak pasif saldırışeklinde de olabilir. Daha çok hedefdaha çok mühimmat gerektireceği içinsaldırı gücü alana dağıtılabilir. Genel ola-rak savunma stratejisi tehditlere ayrı ayrıangaje olmayı gerektirir. Sürü sistemleriile yapılan saldırılar karşı tarafın karşılıkverme gücünü çökertebilir (Saturation ofDefense).

Sürü silah sistemleri konvansiyonel teh-ditlere ve özellikle de asimetrik tehditlere(sızma harekâtı, terörist ve korsan faali-yetler, vb.) karşı etkin olabilmektedir.Konvansiyonel sistemlere göre avantaj-

roketsan dergisi


• Taarruz ve Bastırma: Sürü silah sis-temleri asimetrik saldırı kabiliyetleri,farkındalıklarının düşük olması ve öl-çeklendirilebilir yapıları ile etkin aktiftaarruzun yanı sıra bastırma gibi pasiftaarruz yöntemlerinde de kullanılabil-mektedir.

• Aldatma ve Karıştırma: Sürü silah sis-temleri taarruzun yanı sıra aldatma vekarıştırma görevlerinde de etkin olarakkullanılabilmektedir. Hava savunmasistemlerinin doktrinlerine uymayan,yanlış alarma sebep olacak veya tüm-leşik radar kesit alanı ve kızılötesi imzaoluşturabilecek yapıda uçuş sağlaya-bilirler. DARPA’nın Sistemler SistemiProjesi’nde hem taarruz eden hem dealdatma ve karıştırma yapan sistemlerde bulunmaktadır.

Sürülere Karşı Tedbirler

Sürü sistemleri düşük maliyetli elemanlar-dan oluşur. Bu nedenle karşı tedbirlerinde düşük maliyetli olması gerekmektedir.Sürü sistemlere karşı maliyet etkin bazıkarşı tedbir çözümleri aşağıda verilmiştir:

• Atış Başına Düşük Maliyete Sahip Si-lahlar (Low Cost-Per-Shot): Lazer, elek-tromanyetik silahlar bunlara örnekverilebilir. Bu sistemler ucuzdur çünküatış yapmak için sadece enerjiye ihti-yaç vardır.

• Karşı Sürü Sistemleri (Anti-Swarm toSwarm): Daha ucuz ancak daha etkin

sürü sistemleridir. Sürü zekâsını dahaetkin kullanan, daha iyi algoritmalarasahip, daha reaktif sistemlerdir.

• Elektronik Saldırı Sistemleri (ElectronicAttack): Spoofing, jamming, yüksekgüçlü mikrodalga gibi sistemler, bile-rek yanlış gönderilen veriler ve algıla-yıcı bast ırıcı özellikleri ile altında ma-kine öğrenicisi olan sistemleri, insan-lara göre çok daha kolay yanılgıya dü-şürebilir.

Roketsan Sürü Silah SistemleriÇalışmaları

• 33. Silah Sistemleri Teknoloji Paneli(SSTP) Sürü Çalışma Grubu: MSB ta-rafından düzenlenen 33. SSTP'desavunma sanayii katılımcılarının birçalışma grubu oluşturarak sürü sis-temler üzerine çalışması istenmiştir.Altı aylık bir çalışma sonucunda ça-lışmalar 34. SSTP’de sunulmuştur.Örnek senaryoların çalışıldığı gruptatemel olarak HvKK’nın isterleri göze-tilmiş, devam edecek çalışmalardadiğer kuvvet komutanlıklarının daharekât senaryolarının çalışılması ka-rarlaştırılmıştır.

• NATO STO SET-ET-100 “Swarm-Cen-tric System” Çalışma Grubu: Roket-san’ın da yer aldığı NATO SET-ET-100çalışma grubunun amacı sürü sistem-ler hakkında araştırma gruplarının ko-nularının belirlenmesi ve yol hari-tasının oluşturulmasıdır. Ayrıca ortakbir dil ve doktrin belirlenmesi için deekipler çalışacaktır.

• Roketsan Sürü Silah Sistemleri Ça-lışma Grubu: Roketsan bünyesindekiGrup Başkanlıklarından farklı disiplin-deki katılımcılar ile oluşturulan ça-lışma grubu, sürü silah sistemlerinintemel teknolojilerinin araştırılması veuygulama/yeni kavram geliştirmekonularında çalışmaktadır n

Referanslar

[1] Reynolds, C. W., Flocks, Herds and Scho-ols: A Distributed Behavioral Model, Com-puter Graphics, 21(4), pp. 25-34, 1987.

[2] Beni G., Wang J., Swarm Intelligencein Cellular Robotic. In Systems Procee-dings of NATO Advanced Workshop onRobots and Biological Systems. 102,1989.[3] Millonas, M. M., Swarms, phase tran-sitions, and collective intelligence. In C.G. Langton, Ed., Artijicial Life III, AddisonWesley, Reading, MA, 1994.[4] Bonabeau, E., Dorigo, M.,Theraulaz,G., Swarm Intelligence: From Natural toArtificial Systems. New York: Oxford Uni-versity Press, 1999.[5] Kennedy, J., Eberhart, R. C., The par-ticle swarm: social adaptation in infor-mation processing systems, in Corne,D., Dorigo, M., and Glover, F. (eds.)New Ideas in Optimization London, UK:McGraw-Hill, 1999.[6] Kennedy, J., Eberhart, R. C., Shi, Y.,Swarm Intelligence, San Francisco: Mor-gan Kaufmann Publishers, 2001.[7] Veysel Gazi, Stability Analysis ofSwarms, PhD. Thesis, Ohio State Univer-sity, 2002. [8] DARPA internet adresi: www.darpa.mil

Atılay Nebi ÇALLIİleri Teknolojiler DirektörlüğüYönetici Mühendis

Dr. Özgür ATEŞOĞLUİleri Teknolojiler DirektörlüğüKıdemli Yönetici

20

21

tasarım ve mühendislik gücümüzsayı 11 temmuz 2017

Dünyada hızla gelişenteknolojiye paralel olarakve özellikle savunmasanayiinde optik ölçümbüyük önem kazanmıştır.

Roketsan’ın teknolojik altyapısına hizmetetmek ve destek vermek amacıyla, Ürünve Süreç Kalitesi Direktörlüğü Kalibras-yon Birimi’nde, Optik Test ve KalibrasyonLaboratuvarları kurulum çalışmalarına2013 yılında başlanmıştır.

Roketsan’ın stratejik plan ve hedefleridoğrultusundaki test ve kalibrasyon ih-tiyaçlarına göre Fotometri ve Radyo-metri Laboratuvarı (Şekil 1) ve OptikÖlçüm Laboratuvarı (Şekil 2) kurulmuş-tur. Bu laboratuvarlara; test ve kalibras-yon ihtiyaçlarının yanı sıra Roketsan’ındiğer optik çalışmalarına da destek ve-rebilecek bir anlayışla yetenek kazandı-rılmıştır.

İzlenebilirlik; bir ürün veya hizmetin ge-riye doğru takip edilebilir olmasıdır. Buizlenebilirlik zincirinin sağlanması için bi-rincil laboratuvarlardan (TÜBİTAK-UME,NIST, PTB, vb.) hizmet alınmaktadır.Optik Test ve Kalibrasyon Laboratuvar-ları’nın izlenebilir referans kaynaklarıyla,Roketsan’da kullanılan, optik ve fotoniktabanlı ölçü aletleri veya ölçüm sistem-leri arasındaki ilişkiler oluşturulmuştur.

Fotometri ve RadyometriLaboratuvarı Yetenekleri

Fotometri ve Radyometri Laboratuvarıışık kaynakları ve algılayıcıların fotomet-rik ve radyometrik özelliklerinin ölçül-

mesi konusunda hizmet vermektedir.Elektromanyetik spektrumun, ultravi-yole ve görünür bölgesinde yapılan ça-lışmalarla başlatılan bu laboratuvarıntemelleri, Roketsan’da kullanılan mor-

optik test ve kalibrasyon laboratuvarlarıfaaliyette

ötesi sensörlerin ve fotometre başlıklarınkalibrasyonlarıyla atılmış ve ışık şiddetibirimi kandelaya bağlı olarak geliştiril-miştir. a

Şekil 1: Fotometri ve Radyometri Laboratuvarı

Şekil 2: Optik Ölçüm Laboratuvarı

22

roketsan dergisi


Şekil 3: Işık Kaynakları; a: Işınım Küresi, b: Döteryum Lamba, c: Referans Lamba

Şekil 4: Fotometri ve Radyometri Raylı Sistemi

Referans olarak izlenebilir ışık kaynakla-rının kullanıldığı Şekil 3’teki ekipmanlarsayesinde, Roketsan’da kullanılan pekçok optik cihazın kalibrasyonları, yurt dı-şından hizmet almak yerine kendi bün-yesinde yapılmaya başlanmıştır.

Fotometrik ve Radyometrik kalibrasyon-lar raylı (hareketli) sistemler yardımıyla,raylı sistemin başına ve sonuna kurulanŞekil 3’teki ışık kaynakları sayesinde ger-çekleştirilmektedir. Şekil 4’teki raylı siste-min üzerine yerleştirilmiş ekipmanlaryardımıyla; aydınlık ve morötesi ölçüm-leri, yansıma ve geçirgenlik filtrelerin ka-rakterizasyonları, parıltı ölçümleri, renkölçümleri, parlaklık plakası ölçümleri ya-pılmaktadır.

Optik Ölçüm LaboratuvarıYetenekleri

Bu laboratuvar enerji ve güç birimlerinebağlı ölçümler yapan ekipmanlarla ku-rulmuştur. İlgili laboratuvarda kızılötesispektrum ağırlıklı olarak çalışılmaktadır.Laboratuvar ve arazi koşullarında kulla-nılan enerji/güç ölçerlerin (Şekil 5) kalib-rasyonları başlatılmış ve dışarıya bağım-lılık minimuma indirilmiştir.

Titreşim tablaları ve bunun gibi açısaldönme yeteneğine sahip ekipmanlarıntestleri ve mikroskopların kalibrasyonlarıyapılmakta ve ışığın farklı yoğunluktakiortamlarda kırınımını gösteren görüntü düzenekleri (Görünmez olan havayı gö-

rünür hale getiren ve havanın bükülme-sini, bunların oluşturduğu görsel deği-şikliğin izlenebilmesini sağlayan “Schlie-ren Görüntüleme”) üzerine çalışılmakta-dır.

Bütün bu çalışmalarla beraber, Roket-san’da optik hatlarda kullanılan spesifikekipmanların kalibrasyonları ve üretimdekullanılan referans arayıcı kompleleri veelektro-optik bütünlerinin ölçümleri Op-tik Ölçüm Laboratuvarı’nın takibi altındayapılmaktadır n

Takiyettin Oytun KILINÇÜrün ve Süreç KalitesiDirektörlüğüMühendis

Şekil 5: Enerji/Güç Sensörü

IDEXShow Daily

roketsan idex 2017’de

MilitaryTechnology

MSI

mail DEMİR başta olmak üzere, BirleşikArap Emirlikleri, Katar, Ürdün, Malezya,Kazakistan, Kolombiya ve Moritanya gibiçeşitli ülkelerin delegasyonları, Roketsanstandını ziyaret ederek gündemdeki pro-jeler hakkında bilgi aldı n

Roketsan, 18-23 Şubat2017 tarihleri arasındaBirleşik Arap Emirlikleri, AbuDabi’de düzenlenen OrtaDoğu ve Kuzey Afrika’nın

en büyük savunma fuarıIDEX 2017’de savunmadevleriyle bir araya geldi.

Genelkurmay Başkanı Org. Hulusi AKARve Savunma Sanayii Müsteşarı Prof. Dr. İs-

Kazakistan Savunma ve Havacılık Sanayii Bakanı Beibut ATAMKULOV’unStandımızı Ziyareti

Genelkurmay Başkanı Org. Hulusi AKAR’ın Standımızı Ziyareti

Malezya Genelkurmay Başkanı Org. Raja Mohamed AFFANDI’ninStandımızı Ziyareti

Kolombiya Savunma Bakan Yardımcısı Jose Javier PEREZ’in StandımızıZiyareti

23

fuar ve organizasyonlarsayı 11 temmuz 2017

roketsan dergisi

fuar ve organizasyonlar

roketsan avalon airshow’da

MSI AustralianAviation

Milliyet

arasında, Hava Kuvvetleri Kurmay Baş-kanı, T.C. Melburn Başkonsolosu ve be-raberindeki heyet başta olmak üzereAvustralya, BAE, Suudi Arabistan gibi çe-şitli ülkelerin üst düzey delegasyonlarıda bulunuyor n

AVALON UluslararasıHavacılık Fuarı, 28 Şubat-5Mart 2017 tarihleri arasındaGeelong, Avustralya’dakapılarını açtı.

Türkiye’den tek katılımcı olarak fuardayer alan Roketsan, ürün ve sistem çö-zümlerini ziyaretçilere sundu.

Hava gösterilerinin ilgi ile izlendiği fu-arda Roketsan standını ziyaret edenler

Birleşik Arap Emirlikleri Hava Destek Komutanı Tuğg. Ahmed S. AlSHARIF’in Standımızı Ziyareti

Suudi Arabistan Heyetinin Standımızı Ziyareti

Roketsan EkibiAnadolu Ajansı'nın Standımızda Gerçekleştirdiği Röportaj

24


roketsan lima fuarı’nda

LimaShow Daily

Birleşik Arap Emirlikleri Hava Kuvvetleri Lojistik Komutanlığı DirektörYardımcısı Albay Sulayem SALEH AL SHEEBANI’nin Standımızı Ziyareti

Bahreyn Heyetinin Standımızı Ziyareti

Malezya Savunma Bakanı Hişamuddin HUSAYIN'in Standımızı ZiyaretiSingapur Kara Kuvvetleri Komutanlığı 6. Piyade Tümen Komutanı Tuğg. Chua Bonn KEAT’in Standımızı Ziyareti

Roketsan standını ziyaret edenler ara-sında Malezya, Singapur, Katar gibi çeşitliülkelerin delegasyonları bulunuyor n

LIMA 2017 Fuarı’nda sonteknoloji ürün vesistemlerini sergiledi.

Roketsan 21-25 Mart 2017tarihleri arasında Langkawi,Malezya’da düzenlenen

25

26

roketsan dergisi


LaadShow Daily

roketsan laad fuarı’nda

Roketsan standını ziyaret edenler ara-sında, Brezilya, Polonya, Rusya, Para-guay gibi çeşitli ülkelerin delegasyonlarıbulunuyor n

LAAD Fuarı’nda sonteknoloji ürün vesistemlerini sergiledi.

KKK Kurmay Başkanı Korg. Şeref ÖNGAY ve Savunma Sanayii MüsteşarYardımcısı Köksal LİMAN’ın Standımızı Ziyareti

Rusya Heyetinin Standımızı Ziyareti

Şili Hava Kuvvetleri Lojistik Komutanı Tümg. Alvaro AGUIRRE’ninStandımızı Ziyareti

MilitaryTechnology

Roketsan, 4-7 Nisan 2017tarihlerinde Rio De Janeiro,Brezilya’da düzenlenen

Bolivya Genelkurmay Başkanı Gral ARTEAGA’nın Standımızı Ziyareti

27


Dünyanın önde gelenroket, füze ve güdümlümühimmat firmalarındanRoketsan, 9-12 Mayıstarihleri arasında İstanbul’dagerçekleştirilen 13’üncüUluslararası SavunmaSanayii Fuarı IDEF 2017’destandını ziyaretçilere açtı.

Başbakan, Milli Savunma Bakanı, MilliSavunma Bakan Yardımcısı, Kara Kuv-vetleri Komutanı, Hava Kuvvetleri Ko-mutanı, Jandarma Genel Komutanı,Genelkurmay 2. Başkanı, Milli SavunmaBakanlığı Müsteşarı, Savunma Sanayii

milli füzelerimizidef 2017’de

Başbakan Binali YILDIRIM, Milli Savunma Bakanı Fikri IŞIK ve İçişleri Bakanı Süleyman SOYLU'nunStandımızı Ziyareti

Roketsan Ekibi

dan gelen üst düzey sivil ve askeri temsil-cileri ağırladı.

Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, ÇekCumhuriyeti, Çin, Etiyopya, Fas, Gam-biya, Güney Kore, İtalya, Katar, Kazakis-tan, Kırgızistan, Macaristan, Suudi Ara-bistan ve Vietnam’dan, Savunma Bakanı,Genelkurmay Başkanı ve a

Müsteşarı ve TSKGV Genel Müdür Vekiliaçılış sonrasında standımızı ziyaret ede-rek ilk kez IDEF’te sergilenen ürünleri-miz ve gündemdeki projeler hakkındabilgi aldılar.

KAAN Füzesi, TRG-300 KAPLAN Füzesi,TRG-122 Füzesi ve Mini Akıllı Mühim-mat MAM-C, ilk kez sergilendiği IDEF2017’de ziyaretçilerin ilgi odağı oldu.

Roketsan standı dünyanın dört bir yanın-

Idef Daily

28

roketsan dergisi


çeşitli Kuvvet Komutanları seviyelerindeüst düzey heyetlere ürünler ve projeleri-miz hakkında bilgi verildi.

Roketsan’ın dünya pazarında tercih edi-

len ürünlerinden 2.75” Lazer GüdümlüFüze CİRİT, Orta ve Uzun Menzilli Tank-savar Füzeleri OMTAS ve UMTAS, LazerGüdümlü Uzun Menzilli Tanksavar FüzeL-UMTAS, SOM ve JSF Uyumlu SOM-J

Hassas Güdümlü Stand-Off Mühimmat-ları, HİSAR Hava Savunma Füzeleri,TEBER Lazer Güdüm Kiti, tapalar ve çe-şitli balistik koruma sistemleri ziyaretçi-lerden yoğun ilgi gördü n

Savunma veHavacılık

Savunma Sanayii Musteşarı Prof. Dr. İsmail DEMİR’in Standımızı Ziyareti

Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Abidin ÜNAL’ın Standımızı ZiyaretiA Haber'in Milli Savunma Bakanı Fikri IŞIK ile StandımızdaGerçekleştirdiği Canlı Yayın Röportajı

Milli Savunma Bakanlığı Musteşarı Ali FİDAN’ın Standımızı Ziyareti

Al DefaiyaDefence Turkey

29


ArabDefence Journal

ArmyRecognition

Defence 21

Güney Kore DAPA Program Yönetim Ajansı Başkanı Byung Jik YOO’nunStandımızı Ziyareti

Azerbaycan Savunma Bakanı Zakir HASANOV'un Standımızı Ziyareti

Katar Savunma Bakanı Halid Bin Muhammed EL-ATIYYE'nin StandımızıZiyareti

Pakistan PAC Kamra CEO'su Korg. Arshad MELIK’in Standımızı Ziyareti


30

roketsan dergisi

MönchPublishing

HürriyetDaily News

AzeriDefence

MSI

Bahreyn Hava Kuvvetleri Komutanı Tümg. Hamad A. HAMAD’ınStandımızı Ziyareti

Nijer Heyetinin Standımızı Ziyareti


31

roketsan güney amerika’da

son teknoloji ürünleri ve sistem çözüm-leriyle hem ziyaretçilerin hem de ulus-lararası basının ilgisini topladı n

Peru’nun başkenti Lima’dagerçekleştirilen UluslararasıSavunma Fuarı SITDEF,18-21 Mayıs 2017 tarihleri

arasında kapılarınıziyaretçilerine açtı.

Roketsan fuar boyunca çeşitli üst düzeydelegasyonları standında ağırlarken,

infodefensa.com

SitdefShow Daily

Peru Ordu Komutanı Org. Luis Humberto RAMOS HUME’nin StandımızıZiyareti

Peru Hava Kuvvetleri Komutanı Tuğg. Oscar Velarde NUNEZ’inStandımızı Ziyareti

Peru Ar-Ge Komutanı Gen. J. GALVEZ’in Standımızı ZiyaretiPeru Kara Kuvvetleri 2. Komutanı Tuğg. Carlos Martin MAYCAVASQUEZ’in Standımızı Ziyareti

32

roketsan dergisi


roketsan idet 2017 fuarı’nda

Çek Max Merlin Firması Yetkililerinin Standımızı Ziyareti

Slovakya Askeri Yetkililerinin Standımızı Ziyareti

Çin Alit Firması Yetkililerinin Standımızı Ziyareti

Çekya Savunma Bakanı Martin STROPNICKY ve Milli Savunma BakanYardımcısı Şuay ALPAY’ın Standımızı Ziyareti

Fuarda ürün ve yeteneklerini sergileyenRoketsan, çeşitli üst düzey delegasyon veprofesyoneli standında ağırladı n

Roketsan, 31 Mayıs-2Haziran 2017 tarihleriarasında Çekya’nın Brunoşehrinde gerçekleştirilen,Orta ve Doğu Avrupa’nın

önemli savunmateknolojileri fuarlarından biriolan, Uluslararası Savunmave Güvenlik TeknolojileriFuarı IDET 2017’ye katıldı.

Roketsan EkibiÇekya Savunma Bakanı Yardımcısı Tomas KUCHTA’nın StandımızıZiyareti

33


roketsan paris air show’da

Milli Savunma Bakanı Fikri IŞIK ve Beraberindeki Heyetin StandımızıZiyareti

MBDA Firması Yetkililerinin Standımızı Ziyareti

www.milscint.com

Paris Air ShowShow Daily

Roketsan 19-25 Haziran2017 tarihlerinde Paris,Fransa’da düzenlenen

Paris Air Show Fuarı’ndason teknoloji ürün vesistemlerini sergiledi.

Roketsan standını ziyaret edenler arasında,Milli Savunma Bakanı ve beraberindekiheyet başta olmak üzere birçok ülkeninresmi delegasyonları bulunuyor n

AfricanSecurity

Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü

34

roketsan dergisi


Roketsan, 3-5 Mayıs 2017tarihleri arasında İstanbul,Pullman Kongre ve FuarMerkezi’nde düzenlenen“Ar-Ge İş Birlikleri Zirvesi veFuarı” etkinliğine katıldı.

Ar-Ge’de kamu, özel ve akademinin etki-leşiminin artırılması, Türkiye’de gerçekleş-tirilen Ar-Ge faaliyetlerinin sunumu veAr-Ge çalışmalarının ticarileştirilmesi ama-cıyla düzenlenen organizasyonda GenelMüdür Yardımcısı ve İleri Teknolojiler veSistemler Grup Başkanı Dr. Sartuk KARA-SOY konuşmacı olarak yer aldı ve Roket-san standına çok sayıda üst düzey ziyaretgerçekleştirildi n

roketsan ar-ge iş birlikleri zirvesi vefuarı’nda

Balistik Sistemler Grup Başkanı Dr. YavuzAKA konuşmacı olarak katılım sağladı n

Roketsan 30 Mayıs 2017tarihinde Ankara, JWMarriot Otel’degerçekleştirilen “3’üncüÖmür Devri YönetimiKonferansı”na katılımsağladı.

Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bu-lunan veya envantere girmesi planlananürün ve sistemlerin, Ömür Devri Yöneti-

mi’ne ilişkin fikirlerin paylaşıldığı organi-zasyonda, Genel Müdür Yardımcısı ve

roketsan 3’üncü ömür devri yönetimi konferansı’nda

Roketsan, 27-28 Nisan 2017tarihlerinde "Milli SavunmaSanayi ve Alt SistemleriTeknolojileri Zirvesi"ne katıldı.

Fırat Üniversitesi Teknoloji Ar-Ge Öğ-renci Topluluğu tarafından düzenlenenetkinlikte Roketsan genel sunumu ilgiyledinlendi n

roketsan fırat üniversitesi’nde


35

2017”ye katıldı.

Etkinliğin ikinci gününde yapılan Roket-san genel sunumu ziyaretçiler tarafın-dan ilgiyle dinlendi. Standımızı ziyareteden öğrenci ve mezunlar, Roketsanhakkında merak ettikleri soruların ce-vaplarını bulurken, iş ve staj imkânlarınailişkin bilgi aldı n

roketsan itü’de gençlerle buluştuRoketsan, 16-17 Mart 2017tarihlerinde İstanbul TeknikÜniversitesi SavunmaTeknolojileri Kulübütarafından İTÜ AyazağaKampüsü’nde gerçekleştirilen“Savunma Teknoloji Günleri

Roketsan, PMI Türkiyetarafından 23-24 Mayıs 2017tarihlerinde ODTÜ Kültür veKongre Merkezi’ndedüzenlenen “Odak: İnsan”temalı Proje YönetimZirvesi’ne destek sağladı.

Zirvenin Proje Yöneticiliğini, RoketsanTapa Projeleri Yönetim Müdürü ErenAKDUR gerçekleştirirken; Operasyonlarve Enerjik Sistemler Programlar Direk-törü Utku TÜZÜNER, “Proje YöneticisiOlmak İçin Gereken Kişilik Özellikleri” ko-nulu panelde Roketsan adına panelistolarak yer aldı.

Roketsan çalışanlarından Emrah ÖZDE-MİR, PMI Türkiye Zirvelerinde bu yıl ilk

defa gerçekleştirilen, “Odak: İnsan” te-ması ile ilgili kısa film çalışması ile zirveyeayrı bir renk kattı.

Zirveden Akılda Kalanlar…

İyi bir takım veya liderden yoksun pro-jelerin sonuca ulaşma şansı yok dene-cek kadar azken, kararlı ve projeye

pm summit’de roketsan etkisi

ran 2017 tarihleri arasında Ankara She-raton Otel’de gerçekleştirildi. Organi-zasyon kapsamında toplantı heyeti Ro-ketsan tesislerini ziyaret etti n

37’nci mühimmat destek ortaklığıkomitesi toplantısı gerçekleştirildiNATO Destek ve Tedarik Ajansı (NSPA)tarafından her yıl, yılda iki defa düzen-lenen Mühimmat Destek Ortaklığı Ko-mitesi toplantılarının 37’ncisi 6-8 Hazi-

kendini adamış paydaşlar olmadan,projeler için ihtiyaç duyulan ortam sağ-lanamayacaktır.

Proje yönetiminde İnsan faktörünü gözardı etmek, başarısızlığı baştan kabuletmek anlamına gelecektir. Günümüzdünyasında her şeyden önce odağımız“insan” olmalıdır n

37


roketsan’dan haberler

Roketsan’ın tedarikçileriyleiş birliğini güçlendirmek,tedarik, tasarım ve kalitesüreçlerindeki gelişime açıknoktaları ve birlikteyürütülen çalışmalarakatkıda bulunacak önerileriortaya koymak amacıylaOSSA ev sahipliğindedüzenlenen “Roketsan-OSSA İş Birliği Çalıştayı”5-7 Nisan 2017 tarihleriarasında gerçekleştirildi.

Çalıştay’ın açılış konuşmasında GenelMüdür Selçuk YAŞAR, önümüzdekiyedi yıl içerisinde şimdiye kadar üreti-len ve kalifiye edilen sayıda yeni ürü-nün hizmete gireceğini ve bu süreçtetedarikçi firmalarla daha güçlü bir işbirliği yapılmasına ihtiyaç duyulacağınıbelirtti. Açılış konuşmasının ardındançalıştay, Roketsan’ın gerçekleştirdiği te-darik, kalite ve tasarım yaklaşımını elealan sunumlar, OSSA Yönetiminin Su-numu ve Roketsan-OSSA tedarikçifirma temsilcilerinin birebir olarak ger-çekleştirdiği görüşmeler ile devam etti.

Çalıştay kapsamında; 6-7 Nisan 2017tarihlerinde Roketsan tarafından seçi-len ve farklı alanlarda faaliyet gösteren

roketsan-ossa iş birliği çalıştayı gerçekleşti

OSSA üyesi 10 tedarikçi firmaya tesisgezileri düzenlendi. Yapılan tesis gezi-leri sayesinde Roketsan’da farklı bölüm-lerde görev yapan çalışanlar bu fir-malardaki üretim süreçlerini ve firmayeteneklerini yakından inceleme fırsatıbuldu. Ayrıca, tedarikçi firmaların üre-tim süreçlerinde yaşanan tasarım kay-naklı uyumsuzluklar ve belirsizlikleryerinde gözlemlenerek söz konusuproblemleri bertaraf edebilecek çözümönerileri birebir görüşüldü. Sonuç ola-rak gerek Roketsan, gerek OSSA teda-rikçi firmaları açısından önümüzdekisüreçte ele alınacak çalışmalar içinönemli iyileştirme noktaları belirlendive firmalar birbirini daha yakından ta-nıma imkânı buldu n

38

roketsan dergisi


NDIA (National DefenceIndustrial Assosciation)tarafından bu yıl ilkidüzenlenen InternationalAir to GroundSempozyumu’na LockheedMartin, Raytheon veBoeing gibi savunma

sanayii devleri ile birlikteRoketsan da SOM-J Projesiile katıldı.

Sempozyuma 26 farklı ülkenin HavaKuvvetleri katılım sağlarken, SOM-Jprogram ortağımız Lockheed Martin ta-rafından yapılan SOM-J sunumu, katı-lımcılardan büyük ilgi gördü n

abd’de som-j rüzgarı

Roketsan, 1 Mart 2017 tarihinde İstan-bul Teknopark A.Ş. Kampüsü KonferansSalonu’nda düzenlenen 3’üncü Tekno-park İstanbul Altın Küp Ödül Töreni’nde“Yılın Savunma Sanayii Şirketi" ödülünelâyık görüldü.

Bu anlamlı ödülü Roketsan adına Yöne-tim Kurulu Eski Başkanı Vekili ErgüderTOPTAŞ, Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr.Metin YEREBAKAN'dan aldı.

yılın savunmasanayii firmasıödülüroketsan’ın

Uluslararası alanda 17 yıldır sürdürülenL’Oreal’in “Bilim Kadınları İçin” Projesiödül töreni, 23 Mart 2017 tarihindeUNESCO-L’Oreal tarafından Paris’te dü-zenlendi.

Düzenlenen törende, Roketsan SektörÇalışma Grubu Üyesi Doç. Dr. Bilge DE-MİRKÖZ, uzay radyasyonu hakkındakiçalışmasıyla “Uluslararası Yükselen Yete-nek’ ödülüne lâyık görüldü n

sektör çalışma grubu üyemizeuluslararası yükselen yeteneködülü

matlar hakkında bilgi vererek, bu ürün-leri kullanıyor olmaktan gurur duyduk-larını dile getirdi n

Ödül töreninde ayrıca bir konuşmayapan Baykar Şirketi Genel MüdürüHaluk BAYRAKTAR ürettikleri İHA'lardakullanılan Roketsan ürünü akıllı mühim-

roketsan’dan haberlersayı 11 temmuz 2017

Toplantıya Milli Savunma Bakanı Fikri IŞIKile Savunma Sanayii Musteşarı Prof. Dr. İs-mail DEMİR başta olmak üzere üst düzeyyetkililer ve SASAD üyeleri katılım sağladı.

Toplantı sırasında, SSM Ödül Derecelen-dirme Sistemi’ne göre dereceye giren sa-vunma sanayii firmalarına ödülleri verildi.

Roketsan’a “Teknoloji Geliştirme” dalında,sentez teknolojisinde gelişmiş birkaç ülke-nin sahip olduğu ADN Kimyasalı’nın yerliimkânlarla sentezinin gerçekleştirilmesikapsamında, “Başarılı Ürün Teslimatı” da-lında Bayraktar TB-2 İnsansız Hava Ara-cı’nda MAM-L ve MAM-C Mühimatlarınınbaşarılı kullanılması kapsamında savunmasanayii özel ödülleri takdim edildi n

Savunma ve HavacılıkSanayii İmalatçılar Derneği(SASAD)’nin 28’inci Olağan

Genel Kurulu 20 Nisan2017 tarihinde Ankara’dagerçekleştirildi.

Müstakil Sanayici ve İşAdamları Derneği (MÜSİAD)9’uncu Bilim ve TeknolojiÖdülleri Töreni, 15 Marttarihinde Ankara’da yoğunbir katılımla gerçekleştirildi.

müsiad’dananlamlı ödül

Roketsan, 27-29 Haziran tarihlerindeStockholm, İsveç’te düzenlenen 12th In-ternational 3AF Integrated Air and Mis-sile Defence (IAMD) Konferansı’na maka-le sunumlarıyla katılım sağladı.

Taktik Füze Sistemleri Grup Başkanlığıçalışanları Güliz BULUT ve Dilan ÖZDİL

tarafından hazırlanan “Using Modellingand Simulation for Conceptual Designof Air and Missile Defence Interceptors”makalesi ve Zahide Selin GÜLER tarafın-dan hazırlanan “A Brief Examination ofIAMD Approach; CONOPS and Architec-tures” makalesi sunularak konferans kap-samında yayımlandı n

bilimsel başarımız

ketsan Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr.Metin YEREBAKAN’a “Bilim ve TeknolojiOnur Ödülü” takdim edildi n

Bu yıl dokuzuncusu düzenlenen; Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk ÖZ-LÜ’nün de katılım sağladığı törende, Ro-

roketsan’a, savunma sanayii müsteşarlığından“teknoloji geliştirme” ve “başarılı ürün teslimatı”dallarında ödül

39

roketsan dergisi

40


Roketsan, Kurumsal SosyalSorumluluk Projelerikapsamında, TEGVtarafından düzenlenen“Hiç Bana Sordunuz mu?”projesine destek oldu.

Proje, 2016-2017 eğitim döneminde,farklı okullara kayıtlı 10-11 yaş grubu

çocukların kendi eğitim yaşamlarına veöğrenme isteklerine dair birlikte düşün-meleri, tartışmaları ve söz söyleyebil-melerine alan açmak amacıyla “Fen,Matematik, Okuma, Teknoloji, ÇocukHakları, Sanat” gibi konu başlıkları al-tında planlandı.

21 Nisan 2017 tarihinde düzenlenen “Ça-lıştay Sonuç Raporu ve Poster Sunumu”Etkinliği ile çocukların önerileri posterleraracılığıyla görünür hale geldi n

roketsan geleceğe yatırım yapıyor

İnsan Kaynaklarıprofesyonellerinin ilgiduyduğu, yenilikçiuygulamalar ve mevcutuygulamalardaki yöntemlerhakkında fikir paylaşımındabulunma ve yeni fikirlereyol açabilecek beyin fırtınasıortamını yaratabilme fırsatısağlayan 24’üncü “AnkaraİK Platformu Buluşması”,19 Ocak 2017 tarihinde

Roketsan’ın ev sahipliğindegerçekleştirildi.

Ankara İK Platformu aracılığıyla düzen-lenen etkinlikte Ankara’da yerleşikfarklı sektörlerde hizmet veren firmala-rın İnsan Kaynakları profesyonelleri biraraya geldi.

Firmalar kendi İnsan Kaynakları uygula-malarını tanıtarak güncel konular hak-kında fikir paylaşımında bulundu.

Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR’ınaçılış konuşması yaptığı etkinlikte Ankara

İK Platformu Başkanı ve MAN İnsan Kay-naklarından Sorumlu Genel Müdür Yar-dımcısı Mustafa İSKİFOĞLU Platformgündemi ile ilgili konuşma gerçekleştirdi.

Roketsan’ın İnsan Kaynakları Uygulama-ları Sunumu’nun icra edildiği ve başarılıbir uygulama örneği olarak RockET (En-gineering Trainee) Aday MühendislikProgramı’nın detaylandırılarak anlatıldığıetkinlik kapsamında, European Mento-ring and Couching Council (EMCC) Tür-kiye Yönetim Kurulu Başkanı Dr. RızaKADILAR koçluk ve mentorluk konu-sunda katılımcılarla bilgi paylaşımındabulundu n

24’üncü ankara ik platformuroketsan ev sahipliğinde gerçekleştirildi

41

2016 Tedarikçi MükemmeliyetÖdülü 2 Mayıs 2017’de ABD Boston’dayapılan bir törenle Raytheon IDS BaşkanYardımcıları Michael SHAUGHNESSY veJohn BERGERON tarafından RoketsanOperasyonlar ve Enerjik Sistemler Prog-ramlar Direktörü Utku TÜZÜNER ve Pat-riot CSA Programı Proje Lideri AnılKARAÇAY’a takdim edildi.

Raytheon Firması tarafından verilen buprestijli ödüle yedinci kez lâyık görülmek,Roketsan’ın müşterisine istenilen kalitedeve zamanında ürün teslim etme yüküm-lülüklerini yerine getirmesinin ve uluslar-arası projelerde gerçekleştirdiği başarınınönemli bir göstergesidir.

“Patriot GEM-T Hava Savunma FüzesiKontrol Bölümü Üretimi” için dünyadaonaylı tek kaynak olan Roketsan, ayrıca“Raytheon Öncelikli Patriot Tedarikçisi”durumundadır n

Roketsan ve Raytheon,Patriot Programıkapsamında başarı iletamamlanan üç farklıprojenin ardından, 2014 yılıson çeyreğinde imzalananyeni sözleşme ile 2009yılından beri sürdürdüğüstratejik ortaklığını devamettiriyor.

2010 yılından itibaren altı yıl üst üste “Te-

darikçi Mükemmeliyet Ödülü” ile ödül-lendirilen Roketsan, 2016 yılı içerisindegösterdiği performans nedeniyle Rayt-heon tarafından yedinci defa aynı ödülelâyık görüldü.

Raytheon firmasının tedarikçilerini; za-manında teslimat, performans vesüreç/kalitede sürekli iyileştirme faktör-lerine göre değerlendirdiği “TedarikçiMükemmeliyet Ödülü”, her yıl yüksekbaşarı gösteren tedarikçilere veriliyor.Roketsan, ödülü üst üste yedinci defaalan ender firmalardan birisi olmanıngururunu yaşıyor.



Mamak Bilim ve Sanat Merkezi, üstünyetenekli çocuklara Roketsan’ı tanıtmak,mühendislik/bilim konularına bakış açı-larını genişletmek ve yenilikçi fikirlerinipaylaşma platformu oluşturabilmekamacıyla 22 Nisan 2017 tarihinde Ro-ketsan’ı tesislerine davet etti. Ziyaret sı-rasında Mamak Bilim ve Sanat MerkeziMüdürü İlker ERDÖNMEZ ve Müdür

roketsan üstün yetenekli çocuklarla birlikteYardımcısı Hamiyet GÜNCÜ ile çocuk-ların gelişimiyle ilgili iş birliği yapılabile-cek konular belirlendi.

İnsan Kaynakları ve Eğitim DirektörüDevrim Simav UYSAL, yaptığı sunumlaminik yeteneklere Roketsan’ı ve mühen-disliği tanıttı n

roketsan yedinci defa mükemmeliyetödülüne lâyık görüldü

42

roketsan dergisi


Birleşmiş Milletler Küreselİlkeler Sözleşmesi (UNGlobal Compact) veBirleşmiş Milletler ToplumsalCinsiyet Eşitliği ve KadınınGüçlenmesi Birimi (UNWomen) tarafındanoluşturulan Women’sEmpowerment Principles’ın(WEPs-Kadının GüçlenmesiPrensipleri) dünyada1.200’den fazla imzacısıbulunuyor.

Roketsan, Türkiye’den WEPs ilkelerineimza veren 148 firma arasında yer alıyor.

“Kadının Güçlenmesi Prensipleri (WEPs)Uygulama Rehberi”nin Tanıtım Toplan-tısı, 25 Ocak 2017 tarihinde, kadınıngüçlenmesi konusunda gerçekleştirilecekolan çalışmalarda özel sektörde faaliyetgösteren şirketlere yol gösterici olmasıamacıyla İstanbul’da gerçekleştirildi.

“Eşitlik Kazandırır” sloganı ile düzenlenenetkinliğe Roketsan’ı temsilen İnsan Kay-nakları ve Eğitim Direktörü Devrim

SİMAV UYSAL katılım gösterdi. Etkinlikkapsamında, WEPs ilkelerine imza verentüm firmalara plaket takdim edildi.

Kadının Güçlenmesi Prensipleri (WEPs)temel olarak yedi ilkeden oluşuyor:

1. Cinsiyet Eşitliği İçin Üst Düzey Kurum-sal Liderlik Sağlanması

2. Tüm Kadın ve Erkeklere İşte Adil Dav-ranılması, İnsan Haklarına ve AyrımYapmama İlkesine Saygı Gösterilmesi,Bu İlkelerin Desteklenmesi

3. Tüm Kadın ve Erkeklere Sağlık, Gü-venlik ve Refah Sağlanması

4. Kadınların Eğitim, Kurs ve ProfesyonelGelişim İmkânlarıyla Desteklenmesi

5. Kadınları Güçlendiren Girişimci Geli-

eşitlik kazandırır! roketsan’a weps tanıtımtoplantısında plaket takdim edildi

şimi, Tedarik Zinciri ve Pazarlama Yön-temlerinin Uygulanması

6. Toplumsal İnisiyatifler ve DesteklerAracılığıyla Eşitliğin Teşvik Edilmesi

7. Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanması için Ge-lişimin Ölçülmesi ve Halka Açık Rapor-lanması (Kaynak: UN Global CompactTürkiye)

“Kadının Güçlenmesi Prensipleri (WEPs)Uygulama Rehberi”, yukarıda belirtilenyedi ilkeye uymayı taahhüt eden şirketlerekadın-erkek eşitliği ile ilgili temel kavram-lar, mevcut durum analizi için bir form,bazı şirketlerin uygulama örnekleri ve herbir prensip için izlenebilecek yöntemler vegeliştirilebilecek uygulamalar hakkındakapsamlı bir yol haritası sunuyor n

43



Roketsan olarak YönetimKurulu Başkanımız EminALPMAN’ın verdiği imza ileBirleşmiş Milletler KadınınGüçlenmesi Prensipleri(Women's EmpowermentPrinciples-WEPs) Projesi’ni

desteklemeye devamediyoruz.

Bu kapsamda Savunma Sanayii KadınGücü Paneli başta olmak üzere toplambeş oturumdan oluşan Bilim ve Tekno-lojide Lider Kadınlar Zirvesi ile gelecektebilim ve teknoloji alanında çalışmak iste-yen kadınlar cesaretlendirilerek kariyerserüvenindeki tecrübeler paylaşıldı n

bilim ve teknolojide lider kadınlar zirvesi

roketsan sanayicilerle buluşmaya devam ediyor

Gaziantep Konya

Roketsan, tedarik sisteminidaha ileriye taşımak ve yerlikatkı oranını yükseltereksanayicilerimizle birlikte milliürün ortaya çıkarmakamacıyla çeşitli illerdedüzenlenen etkinliklerekatılım sağlayarak yaklaşık210 firma ile görüşmegerçekleştirdi.

Bu kapsamda, 2 Mart 2017 tarihindeİstanbul Ticaret Odası iş birliğiyle “Ro-ketsan Tedarikçi Günleri”, 21-22 Mart2017 tarihleri arasında “Gaziantep Sa-vunma Sanayi Kobilerle Büyüyor” Etkin-liği, 26-27 Mart 2017 tarihleri arasında“Elazığ ve Malatya Savunma SanayiSektör Toplantısı” ve 24-25 Nisan 2017tarihleri arasında “Konya 2’nci Savun-ma Sanayi Zirvesi ve Tedarikçi Günleri”etkinliklerine katılım sağladı.

Türk savunma ve havacılık sektörlerinde ih-tiyaç duyulan malzemelerin tedarik imkânve olanaklarının oluşturulması, savunma,havacılık ve uzay sanayisinin geliştirilmesiüzerine birçok firma ve öğretim görevlileriile üst düzey görüşmeler gerçekleştiren Ro-ketsan, potansiyel olarak çalışılabilecek fir-maları belirleyerek, birçoğuna yerindeziyaretler düzenledi. Uygun olarak değer-lendirilen tedarikçiler ile çözüm ortağı veyaalt yüklenici kapsamında çalışılmaya baş-ladı n

44

roketsan dergisi


roketsan rast konferansı’ndaHava Harp OkuluKomutanlığı bünyesindebulunan Havacılık ve UzayTeknolojileri EnstitüsüMüdürlüğü, 19-22 Haziran2017 tarihleri arasında,Harbiye Askeri Müze veKültür Sitesi Komutanlığıtesislerinde “UzayTeknolojilerindeki SonGelişmeler/Recent

Advances in SpaceTechnologies” Konferansı’nıgerçekleştirdi.

Bu yıl sekizincisi düzenlenen RAST 2017Konferansı’na, ulusal ve uluslararasıüniversite, kamu kurum ve kuruluşları,uzay ajansları, firmalardan bilim insan-ları, mühendis ve yöneticiler katılımsağladı. Etkinlik kapsamında Roketsanstandı, başta Hava Kuvvetleri KomutanıOrg. Abidin ÜNAL olmak üzere birçokdelegasyonu ağırladı n

İstanbul Sanayi Odası’nın(İSO) her yıl gerçekleştirdiği“Türkiye’nin 500 BüyükSanayi Kuruluşu (İSO 500)”araştırmasının 2016 yılısonuçlarına göre Roketsan,89’uncu sırada yer aldı.

roketsan, iso 500’de 89’uncu sıraya yükseldiFirmaların satış hasılatı, brüt katmadeğer, öz kaynak, aktif toplamı, vergiöncesi dönem kârı, ihracat ve ortalamaçalışan sayısı gibi kriterler değerlendirile-rek yapılan sıralamada Roketsan, 38 ba-samak yükselerek ilk 100 firma arasındayer alma hedefine ulaştı n

Çalışanlarımızla iş birliği ve ekip ruhunubir kez daha paylaştığımız yemek orga-nizasyonu, 14 Haziran 2017 tarihinde

roketsan’da iftar yemeğiRoketsan ailesigelenekselleşen iftaryemeğinde bir araya geldi.

Yönetim Kurulu Başkanımız Emin ALP-MAN ve Genel Müdürümüz Selçuk YA-ŞAR’ın katılımlarıyla gerçekleştirildi n

Katılım Sağlanan Üniversite Kariyer Fuar-ları:• Bilkent Üniversitesi• ODTÜ• ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü• İstanbul Teknik Üniversitesi• Fırat Üniversitesi• Selçuk Üniversitesi

Roketsan, Türkiye’nin kabulgörmüş en iyiüniversitelerindeöğrencilerle buluşmayadevam ediyor.

“Doğru adayın doğru firma ile buluş-ması” açısından oldukça etkili olan kari-yer fuarlarında Roketsan, tanıtımda

görev alan yetkin çalışanları ile öğrenci-leri bilgilendirmeye devam ediyor. Bukapsamda öğrenciler, Roketsan faaliyet-leri ile ilgili detaylı bilgi alarak mezun ol-madan önce kendilerini şirketin birparçası olarak görebilme, değerlendire-bilme imkânı buluyor n

kariyer fuarları

ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü Kariyer Fuarı

ODTÜ Kariyer Fuarı

45



“Oyunumu Kodluyorum”Yarışması, Türkiye´de ilkdefa Roketsan’ın desteğiyle,Cebeci Ortaokulu ve

Altındağ İlçe Milli EğitimMüdürlüğükoordinatörlüğündegerçekleştirildi.

oyunumu kodluyorum yarışmasınaroketsan desteği

Ankara'daki 35 ortaokuldan 135 öğren-cinin katıldığı yarışmada 62 proje yarıştı.Yarışma ile çocukların yazılım dili kulla-narak oyun tasarlamaları sağlandı. Yarış-mada jüri üyesi olarak değerlendirmeleriyapan personelimiz İskender YİĞİTEL,projelerin çocukların yaş ve becerilerinegöre oldukça başarılı olduğunu belirtti.

24 Mayıs 2017 tarihinde Cebeci Orta-okulunda düzenlenen törende; Altın-dağ İlçe Milli Eğitim Müdürü ŞefikaBİÇER, İlçe Milli Eğitim Şube MüdürüZeynep Beyza KARAKOÇ ve Roketsanİnsan Kaynakları ve Eğitim DirektörüDevrim Simav UYSAL, dereceye girenöğrencilere ödüllerini takdim etti n

Savunma sanayii şirketleri ile üniversite-ler arasındaki bilgi transferinin daha sis-tematik hale getirilmesi, savunmasanayii şirketlerinde çalışanlar tarafından

üniversitelerde yapılan lisansüstü tezle-rin şirketlerin Ar-Ge ihtiyaçlarına yönelikolacak şekilde yapılandırılması, lisans-üstü eğitim alacak olan öğrencilerin sa-

vunma sanayii şirketleri tarafından sağ-lanan olanaklarla savunma alanında ni-telikli Ar-Ge elemanı olarak yetiştirilmesiamaçlarıyla yürütülen “Savunma Sanayiiiçin Araştırmacı Yetiştirme Programı(SAYP)”da bir adım daha atıldı.

13 Mart 2017 tarihinde, Hacettepe Üni-versitesi’nde gerçekleşen törende, Sa-vunma Sanayii Müsteşar Yardımcısı Dr.Celal Sami TÜFEKÇİ, Hacettepe Üniver-sitesi Rektörü Prof. Dr. Haluk ÖZEN veRoketsan ile birlikte Aselsan, Havelsan,TUSAŞ ve FNSS gibi savunma sanayii fir-maları protokole imza attı n

sayp’da bir adım daha atıldı

roketsan geleceğe ışık tutuyor

roketsan dergisi


“SistemMühendisi’ninnedemekolduğunuöğrenmemizve

görevlerihakkındabilgisahibiolabilmemizadınaçokyararlıbir

sunumolduğunudüşünüyorum.Ayrıca,sunumanlatılırken

verilenörneklerlevesavunmasanayiihakkındabahsetmiş

olduğunuztecrübelerinizlehemsektörehemdemühendisliğe

dairbakışaçımızıgenişletip,ufkumuzuaçtığınızısöyleyebilirim.

Anlattığınızkonularlameslekianlamdaakılkarışıklığımıgiderip

kendimeyolçizmeanlamındayardımcıolduğunuziçinsize

ayrıcateşekkürederim.”

“Birendüstrimühendisiadayıolarakbukonulardanuzakolmamarağmen(okuldadersolarakaerodinamikalmadım)güncelkonulardanörneklerverilerekkonununpekişmesineolanaksağladı.Eğitmeninkökeniaerodinamikolduğundan

dolayıkonuyubizeaktarmadadahaverimlioldu.İnteraktifbir

eğitimdi.Roketsan’adairsorduğumuzsorularadayeterlicevaplarıaldığımızıdüşünüyorum.”

Programda yer alan; “Sistem Mühendis-liği Eğitimi” 19 Mart 2017 tarihinde Sis-tem Mühendisliği ve Teknoloji YönetimBirim Yöneticisi Yiğit Koray GENÇ tarafın-dan ve “Aerodinamik ve AeromekanikEğitimi” 14 Mayıs 2017 tarihinde İleriTeknoloji ve Sistemler Analiz Teknolojileri

Lideri Levent ÜNLÜSOY tarafından ger-çekleştirildi.

Program öğrencileri son olarak 7 Hazi-ran 2017 tarihinde Roketsan'ı ziyaretetti. Roketsan hakkında detaylı bilgileredindikleri sunumlar dinleyen öğrenci-ler, ardından tesis turu yaptı n

Savunma sanayiinde çalışacak Ar-Gemühendisleri için mezuniyetleri önce-sinde ve üniversite eğitimlerinin yanısıra, sektör ihtiyaçlarını kapsayan özeleğitimlerin sunulması amacıyla UludağÜniversitesi ve Savunma Sanayii Müste-şarlığı ortaklığında hayata geçirilen “Sa-vunma Sanayiinde Çalışacak Ar-GePersoneli Yetiştirme Sertifikalı EğitimProgramı” 17 Mart 2017 tarihinde özelolarak seçilen 40 öğrencinin katılımıylabaşladı.

Uludağ Üniversitesi öğretim üyeleri ilebirlikte; savunma sanayii firmalarınıntemsilcileri tarafından verilen derslere ka-tılım gösteren öğrenciler, aynı zamandasektörü yakından tanıma ve destek ve-ren kuruluşların tesislerini ziyaret etmeşansını elde etti.

46


lama, Mülakat Teknikleri, ProblemÇözme ve İş Etiği) sunumlar gerçekleşti-rildi ve İnsan Kaynakları Müdürlüğü tara-fından Roketsan tanıtımı yapıldı ve işealım süreçleri hakkında bilgiler paylaşıldı.Sertifika Töreni’nde ise, İnsan Kaynaklarıve Eğitim Direktörü Devrim SİMAVUYSAL tarafından sınıf temsilcilerine ser-tifikaları takdim edildi.

Bu proje kapsamındaki en büyük hede-fimiz, şirketimizin sahip olduğu yetişmişnitelikli insan kaynağı ile ekosistemi içe-risinde yer alarak faaliyet gösterdiğimizElmadağ İlçesi’nin insan sermayesinekatkı sağlamak ve bu sayede entelek-tüel, sosyal ve kültürel birikimi paylaş-maktır. a

Öğrencilerimiz ve RoketsanGönüllü Koçları ODTÜ Bilim veTeknoloji Müzesi’nde

Şirketimiz, kurumsal sosyal sorumluluk bi-linciyle, geleceği şekillendirecek olaninsan kaynağına destek vermek ama-cıyla, 2013 yılından bu yana ElmadağŞehit Sertaç Uzun Mesleki ve Teknik Ana-dolu Lisesi iş birliği ile “Meslek Lisesi Koç-ları (MLK) Projesi”ni yürütüyor. Projekapsamında, bu zamana kadar 111 gö-nüllü koçumuz ile 884 öğrencinin haya-tına ışık tutmuş olmanın mutluluğunuyaşıyoruz. Yeni dönemde aramıza katılan22 gönüllü koçumuz ve 110 öğrencimizile birlikte devam ettiğimiz projede kişiselgelişim ve iş hayatına hazırlık konularınadair buluşmalar gerçekleştiriyoruz. Gö-nüllü koçlarımız ve öğrencilerimiz biraraya gelerek ODTÜ Bilim ve TeknolojiMüzesi’ne gerçekleştirdikleri ziyaret kap-samında, geçmişten günümüze biliminve teknolojinin gelişimine tanık olan öğ-rencilerimiz, bilimsel deney uygulamala-rına katılarak yeni bilgiler öğrenme fırsatıbuldu.

TEI’nin MLK Projesi Öğrencilerive Gönüllü Koçları’nınRoketsan Ziyareti

TEI Firması da Eskişehir’de yürütmekteolduğu Meslek Lisesi Koçları Projesi ileöğrencilerin hayatları boyunca her or-tamda donanımlı birer birey olma yo-lunda kullanacakları bilgileri onlara ver-meyi hedefliyor.

Roketsan’la aynı misyonda emek sarfeden TEI’nin 12 gönüllü koçunu ve 82öğrencisini 17 Nisan 2017 tarihinde şir-ketimizde ağırladık. Projede yer alan öğ-rencilere farklı sektörleri tanıtmak vebakış açılarını zenginleştirmek için ger-çekleştirilen teknik gezi ile şirketimizi vefaaliyet alanlarımızı daha yakından tanı-yan TEI’nin gönüllü koçları ve öğrenci-

leri, aynı zamanda şirketimizin proje pay-daşları ile bir araya gelerek paylaşımlardabulundular.

Meslek Lisesi Koçları (MLK)Projemizin 2015-2017 DönemiTamamlandı

Meslek Lisesi Koçları (MLK) Projemizin2015-2017 Dönemi, 25 Mayıs 2017 ta-rihinde Roketsan’da gerçekleştirilen “Ka-panış Etkinliği ve Sertifika Töreni” iletamamlandı. Projede yer alan öğrencile-rimiz için yeni ufuklar yaratmaya çalıştı-ğımız “Kapanış Etkinliği” kapsamında,öğrencilerimizin kurumsal hayata hazır-lanmalarına yardımcı olacak konularadair (Ekip Çalışması, Özgeçmiş Hazır-

meslek lisesi koçları projesi tüm hızıyla devam ediyor


47

Roketsan Gönüllü Koçları ve Elmadağ Şehit Sertaç Uzun Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ProjeÖğrencilerinin ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi Gezisi

TEI Gönüllü Koçları ve Atatürk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Proje Öğrencilerinin RoketsanTesislerini Ziyareti

48

roketsan dergisi

Proje paydaşlarımız Elmadağ Belediyesi, El-madağ İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve El-madağ Şehit Sertaç Uzun Mesleki veTeknik Anadolu Lisesi’nin değerli yönetici-lerinin destekleri ile her geçen yıl hedefi-

mize daha da yaklaşıyoruz. Roketsan Eği-tim Müdürlüğü olarak, projemizin 2015-2017 Dönemi’nde yer alan tüm öğren-cilerimize hem okul hem de özel hayatla-rında başarılar ve mutluluklar diliyoruz. Bu

süreçte, büyük bir özveri ile görev alantüm gönüllü koçlarımıza ve bizlere bugüzel projeye imza atmamız için her türlüdesteği sağlayan paydaşlarımız ile Roket-san Yönetimi’ne teşekkürlerimizi sunarız n

min önemi ile iş hayatındaki yeri, kişiselimajın unsurları, öğrencilerde farkında-lık yaratmak ve merak uyandırmak ko-nuları hakkında bilgi verildi. 82 öğ-rencinin katılım gösterdiği etkinlikte ka-tılım sertifikası takdim edildi n

Roketsan, AnkaraÜniversitesi ElmadağMeslek Yüksek Okuluöğrencileri ile bir arayagelerek hem sosyalhayatlarında hem de işhayatına girmeyeyaklaştıkları budönemlerinde kendileri içinfayda sağlayabilecek vekatma değer yaratacakfarklı kişisel gelişimkonularında paylaşımdabulunmak amacıyla “2’nciRoketsan Kişisel GelişimBuluşması”nı gerçekleştirdi.

22 Şubat 2017 tarihinde İnsan Kaynak-ları ve Eğitim Direktörü Devrim SİMAVUYSAL’ın katılımı ve Eğitim Birim Yöneti-cisi Tuğçe KAYA BALAMAN’ın sunumuile “İş Hayatında İletişim ve İmaj” konusuüzerine gerçekleştiren etkinlikte, iletişi-

roketsan, ankara üniversitesi elmadağ meslekyüksek okulu öğrencileri ile “2’nci kişisel gelişimbuluşması”nı gerçekleştirdi


Elmadağ Şehit Sertaç Uzun Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Proje Öğrencilerinin RoketsanTesislerini Ziyareti


49

Roketsan Ailesi’ne yenikatılan çalışanlar ile üstyönetimin bir araya geldiği"RS Oryantasyon Günü"etkinliği 13 Nisan 2017tarihinde 220 kişilik katılımile gerçekleştirildi.

Savunma sanayii ile ilgili tarihsel ve sek-törel bilgiler, Roketsan’ın sektördeki yeri,çalışma alanları ve kurum kültürümüzhakkında paylaşımlarda bulunulan etkin-lik Roketsan Lalahan Tesisi'nde gerçek-leştirildi.

Genel Müdür Selçuk YAŞAR ve üst düzeyyöneticilerin katılımıyla “Tanışma Kahval-tısı” ile başlayan program; Sistem Mühen-disliği ve Teknoloji Yönetim Birim Yöne-

roketsan ailesi’ne hoşgeldiniz

Roketsan, küresel rekabetiçinde sektörün güçlüoyuncularından biri olarakçalışmalarını sürdürüyor.

Geleceğe yönelik en önemli sermayeyioluşturan insan gücüne yapılan bir yatı-rım olarak Roketsan Akademi’nin kurulumçalışmaları, Roketsan Eğitim Müdürlüğükoordinasyonunda ve Sabancı Üniversi-tesi Yönetici Geliştirme Birimi iş birliği ileyürütülüyor.

Hedef; Roketsan Akademi’nin geleceğegiden yolda, vizyon ve stratejileri, ku-rum kültürünü, mesleki ve davranışsalgelişimi desteklemesidir. Tüm çalışanla-rımızın faydalanacağı bu gelişim platfor-munun en iyi şekilde oluşturulması içinöncelikle Roketsan üst yönetimi ile bire-

bir görüşmeler gerçekleştirilerek şirketingelecek hedefleri üzerinde duruldu ve180 çalışanın katılımı ile düzenlenentoplantılarda Roketsan’ı geleceğe taşıya-cak Akademi’nin nasıl olması gerekti-ğine dair görüşler paylaşıldı.

Roketsan’ın hedef ve stratejileri doğrul-tusunda atacağı en güçlü adımlardanbiri olan Roketsan Akademi Kurulum

Projesi, yapılan ihtiyaç analizleri vedurum tespiti çalışmaları çerçevesindeAkademi Modeli’nin özgün tasarımı, ye-nilikçi içerik hazırlıkları ve markalaşmayadair kurumsal kimlik oluşturulması süreç-leri ile devam ediyor n

roketsan akademi yolunda adım adım

roketsan’lı olmak

ticisi Yiğit Koray GENÇ’in savunma sanayiisektörünü tanıttığı ve roket füze teknolo-jilerine dair temel bilgileri paylaştığı “RS101 Sunumu” ile devam etti.

Günün ikinci yarısında Grup Başkanlık-ları ve Direktörlük temsilcileri kendi işalanları ve projeleri hakkında bilgiler pay-laştı. Proje Koordinasyon ve İzleme Mü-

dürü Ferda GÜLER, yeni çalışma arka-daşlarımız ile Roketsan’ın dünü, bugünüve yarını hakkında keyifli bir sohbet ger-çekleştirdi. Ayrıca, Eğitim Birim YöneticisiTuğçe KAYA BALAMAN tarafından “İleti-şim ve İmajın Önemi ve Roketsan’da Ça-lışma Hayatı” konulu sunum yapılarakRoketsan Ailesi’nin gücü ve takım ruhubir kez daha sergilendi n

50

roketsan dergisi


Tarihte çok sayıda başarıöyküsü vardır. İnsanlar,gruplar, devletleryaptıklarıyla başarılarkazanırlar, başarılarıylagurur duyarlar, bunlartarihe not olarak düşülür,öyle ki nesilden nesileaktarılır.

Bu başarı öykülerinde ilkler vardır; ilk ce-sareti gösterenler, ilk adımı atanlar, ilkyola çıkanlar, ilk kurşunu atanlar, ilkşehit olanlar, ilk keşfi yapanlar, dağlarıilk aşanlar, engelleri ilk geçenler, ilk sı-kıntıyı çekenler, ilk vazgeçmeyenler, ilksabredenler, ilk kazananlar… Sonra,bunlardan cesaret alanlar peşlerine ta-kılır, ilkler birden çoğalmaya başlar, ka-zanımlar artar, çıta yükselir, artık hedefen yukarılardır.

Bir düşünür şöyle der: “Göz ola dağınötesini göre, baş ola başa geleceği bile”.Geleceği görmek, geleceğe şekil ver-meye imkân sağlar. Ulu Önder MustafaKemal ATATÜRK’ün gerçekleştirdiği icra-atlara bakıldığında, geleceğin nasıl şekilalacağını çok iyi tespit ettiği, gelişmeleriona göre yönlendirdiği, söylemleriylegelecek nesillere ışık tuttuğu görülmek-tedir. Türkiye Cumhuriyeti’nin her bakım-dan bağımsız olmasının, Türk Milleti’ninçağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çık-ması ile gerçekleşebileceğini ve bununiçin de çok çalışmamız gerektiğinin altınıdefalarca çizmiştir.

Bir ülkenin siyasi bağımsızlığının enbüyük destekçisi, ekonomik bağımsızlığı-dır. Sanayi devrimini erken gerçekleştirenülkelerin bugün sahip olduğu ekonomikgüç, o ülkede yaşayanların refah seviye-sini yükselttiği gibi, buna bağlı olarak ge-

lişen teknolojik üstünlük, yaşamın heralanına yayılarak, bu refahı daha da üstseviyelere çıkarmaktadır.

Devletlerin varoluşunun temel ihtiyacıolan güvenliğin, ülkelerin silahlı kuvvet-leri tarafından sağlandığı düşünüldü-ğünde, teknolojik gelişmişliğin önemidaha çok ortaya çıkmaktadır. Silahlı Kuv-vetlerin sahip olması gereken harp silaharaç ve gereçleri bakımından, dışa ba-ğımlı olunmasının olumsuzlukları tarihibirçok olayda görülmüştür. Bunun pan-zehiri ise, ihtiyaç duyulan harp silah araçve gereçlerinin millileştirme ve yerlileşti-rilmesidir. Bu bakımdan, ekonominin deitici gücü olan harp sanayiinin gelişmesi,hem ülke Silahlı Kuvvetleri’nin yüksek tek-nolojili ürünlerle donatılması ile dışa ba-ğımlılığı ortadan kaldıracak, hem deihraç edilecek ürünlerle ekonomiyebüyük katkı sağlayacaktır.

Yukarıda ifade edilen hususlar bütün ola-rak ele alındığında, “Roketsan” tarihe notdüşülecek ölçüde örnek teşkil eden birbaşarı destanıdır.

Bugün ülkeler arasında meydana gelensavaşlar, tarihte olduğu gibi, meydan-larda ya da siperlerde toplanıp, askerle-rin birbirlerini görerek ateş ettikleri,göğüs göğüse çarpıştıkları tarzdan çokuzaktır. Günümüzde yüzlerce kilometreuzaklardan, hatta kıtalar arası mesafeler-

den fırlatılan roket ve füzeler, büyük canve mal kaybına yol açmakta, hedef ül-keyi harabeye çevirmekte, büyük yıkım-lar yaratarak savaşma azim ve kararınıkırmakta olup savaşın sonucuna olağan-üstü etki etmektedir. Karada, havada vedenizde savaşan tüm kuvvetler artıkroket ve füzelerle donatılmakta, bu sa-yede etki çok daha uzak mesafelere ula-şabilmektedir. Küresel ya da bölgeselgüç olma iddiasındaki ülkeler için, buteknolojiye ulaşmak, harp sanayiini buyetenekle donatmak kaçınılmaz olmuş-tur. Yakın gelecekte, bu teknolojik geliş-meye ulaşan ülkeler arasındaki üstünlük,teknolojiyi uzay boyutu ile de yakalayanve kullanabilen ülkelerden yana olacak-tır. İşte Roketsan bu öngörüye yıllar ön-cesinden ulaşabilen, sahiplenen veyılmaz bir savaşçı gibi sürdürebilen birdestanın adı olmuştur.

Tuğlalar bir bir üst üste konulmuş, birlikteyola yeni çıkmış olanlar, neredeyse eldeavuçta bir şey yokken bile, “ya başara-mazsak” düşüncesini yenme cesaretinigöstermişler, ürünleri bir bir adeta iğneile kuyu kazar gibi aramış, bulmuş vesabrı bir silah olarak kullanarak başarıyaulaşmışlardır. Elde edilen küçük çaplı ba-şarılar dahi onlarda çift motorlu itmegücü yaratmış, yaptıkça hep daha iyisiniyapmak için kendilerinde güç bulmuşlar-dır. Onların takdir edilmesi gereken enönemli yanları, ülkelerine olan sadakat-

roketsanlı olmak

lerini yaptıkları işe yansıtmaları, gecegündüz ve mesai kavramını düşünme-den, bitirilmesi gereken bir iş için, herlüksü bir kenara bırakıp işin üzerineadeta çullanan bir tarzla, tamamen ba-şarıya odaklanmalarıdır.

Savaşlar sadece silahla savaş meydanla-rında yapılmaz, kahramanlar sadecesavaş meydanlarında ortaya çıkmaz,savaş meydanlarında zafer kazandıracaksilahları ya da imkânları yaratmak için yü-reğini, beyin gücünü, kişisel yetenekle-rini ortaya koyarak da savaşılır, bunlarlacephede askerin zafer kazanmasına katkısağlayarak da kahraman olunabilir, işteRoketsan çalışanları da bu durumu algı-layarak, “gelişme ve tutunma” yönündebüyük bir savaş vermiş, ülkeye kazandır-dığı her tür teknoloji ve ürün ile üzerinedüşen görevi yapma azim ve iradesinigöstermişlerdir.

Yine bir düşünürün dediği gibi “Olma-mız gereken şeyi, olduğumuz gibi kala-rak olamayız” felsefesini benimseyenRoketsan çalışanları; büyük devlet adamıGazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün yaktığıışık doğrultusunda, değişim zamanınıbekleyerek değil, değişimin sürekli oldu-ğunu ana prensip yapmış, “Türk, Övün,

Çalış, Güven!” vecizesini özümsemiş veolağanüstü bir başarı ile “sıçrama” safha-sına ulaşmıştır. Artık hedefleri ufkun öte-sine bakarak geleceği görmek ve dahabüyük işler yapmaktır.

İnsan Roketsan’ı görüp tanıdığında, birsaat gibi hatta çok daha hassas çalışan,iç içe geçmiş olağanüstü teknolojiyesahip bölümlerle, birbirine sıkı sıkıya tu-tunmuş dişlilerden oluşan, iyi yönetil-mekte olan, büyük bir organizasyon ilekarşılaşmaktadır. Çalışanlarda hep bir he-yecan vardır. Çok yorulan ancak bu yor-gunluğu ustaca gizleyebilen, son derecedinamik, yaptıklarını ve yapmayı düşün-düklerini anlatırken gururları gözlerindenokunan, iyi yetişmiş, insan odaklı ilişkileriile örnek teşkil eden, aidiyet duygusu-nun üst seviyede olduğu, birbirlerininyaptıkları işlere güvenen, cesur yürekli in-sanlarla dolu bir organizasyondur Roket-san.

Bugün, ülke sanayiinde inisiyatif alabi-len, bunu başarı ile organize edebilen vekendiyle gurur duyan bir organizasyonkapasitesine ulaşmıştır.

Kurulduğundan bugüne kadar emeğigeçen herkesin eline ve yüreğine sağlık,

iyi ki Roketsan’ı kurmuş ve bugünlere ta-şımışsınız, ülkeniz ve milletiniz sizi herzaman takdirle anacaktır.

Bu yola ilk çıkanlar çok emek vermişler,büyük özveri ve inançla çalışarak başarıbayrağını dikmişlerdir. Yeni nesilden bek-lenen ise, bayrağı daha yukarılara çıkar-mak, çok daha büyük hedeflere ulaşmayiğitlik, cesaret ve inancında olmaktır. Ro-ketsan’lı olmak, bu şirketin tarihine karşıönemli bir sorumluluk yükler, kazanılmışolan gururu omuzları çökmeden taşı-mayı gerektirir. Roketsan’ın gururu ülke-nin de gururudur, her bir çalışan, bununbilincinde olmalıdır. Çünkü siz Roket-san’sınız, Roketsan sizsiniz. Haydi aynıruhla yeni başarı destanlarına koşun vemilletinizi gururlandırmaya devam edin,yolunuz açık olsun n

Mustafa UZUNRoketsan Yönetim Kurulu Üyesi


51



52

roketsan dergisi

17 Mart tarihli program sonunda BalistikSistemler Mühendislik Direktörü AnılÜNAL tarafından “Yenilikçilik ve TeknolojiYaklaşımımız” başlıklı bir sunum yapıldı.

29 Mart tarihli programa, Yönetim Ku-rulu Başkanı Emin ALPMAN, YönetimKurulu Başkanı Vekili Mustafa AYSAN,Yönetim Kurulu Üyeleri Yunus Emre KA-RAOSMANOĞLU, Mustafa UZUN veProf. Dr. Metin USTA, Genel Müdür Sel-çuk YAŞAR, Genel Müdür Yardımcısı veBalistik Sistemler Grup Başkanı Dr. YavuzAKA katılım sağladı n

Roketsan “Tasarım PosterleriBuluşması” etkinliğininikincisi, Balistik SistemlerMühendislik Direktörlüğütarafından 17 ve 29 Mart2017 tarihlerindegerçekleştirildi.

Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen etkinlikteekipler arasında yakalanan uyum, yapı-lan çalışmalarda önemli başarılar eldeedilmesini sağladı. Farklı müdürlükler-den, farklı birimlerden çalışanların aynıhedefe odaklandığı, bu hedefe ulaşmakiçin yoğun mesailerin harcandığı, ekip-lerin birbirlerinin eksiklerini tamamladığıçalışmalarda tüm katılımcılar önemli kat-kılar sağladı. Yeni bir güdüm konsepti-nin geliştirildiği, satış potansiyeli çokyüksek olan TRG-122 Füzesi projesindeöğrenilen kazanımlar sonucunda, 300mm Topçu Roketi, 5 yüksek hassasiyetlehedefe gönderildi. KAAN Füzesi de aynışekilde hassas biçimde hedefine ulaştı.Elde edilen başarılar, Roketsan’ın öngör-düğü hedeflere ulaşılması konusundaönemli katkı sağladı.

Bu yıl ise ana teması “etkileşim” olarakbelirlenen buluşmaya çalışanlar, toplam75 adet posterle katılım sağladı. Balistik

Sistemler Mühendislik Direktörlüğü çatısıaltındaki tüm paydaşların etkileşimi his-setmesi, zorluklara karşı durabilmesi vehedefleri büyüterek daha yukarılara ta-şıması için farklı görevler üstlenildi.

Etkinlik kapsamında paylaşılan posterlerle,aynı direktörlük çatısı altında çalışanlarınbirbirlerinin yaptığı çalışmalardan haber-dar olması ve birlikte çalışılacak yeni kon-septlerin önünün açılması planlandı.Çalıştayın, herkesin fikrini özgürce ve yük-sek sesle söyleyebileceği bir çalışma or-tamı sağlaması amaçlandı. Bu doğrultudaposterler önünde uzun teknik tartışmalaryapılırken; katılan herkesin katkı sağladığıgörüşmeler gerçekleştirildi.

roketsan balistik sistemler “tasarım posterleribuluşması” etkinliği gerçekleştirildi

roketsan’lı olmaksayı 11 temmuz 2017

53

2016 yılında RoketsanEğitim MüdürlüğününSabancı ÜniversitesiYönetici Geliştirme Birimi işbirliği ile gerçekleştirdiği“mtRS Yönetici YetiştirmeProgramı”na katılan 92yönetici adayı için 10 Şubat2017 tarihinde LimakAmbassadore Hotel’de“Mezuniyet Töreni”düzenlendi.

Yaklaşık bir yıl boyunca kişisel ve yö-netsel yetkinliklerini geliştirmek içinözel olarak tasarlanan eğitimlere katı-lan yönetici adayları, proje gruplarınaayrılarak katıldıkları eğitimlere dair ka-zanımlarını yansıtan ara dönem vedönem sonu raporları hazırladı. Ayrıcagruplar halinde kendi belirledikleri ko-nularla ilgili kurumsal sosyal sorumlu-luk çalışmaları gerçekleştirildi.

Hazırlanan raporlar ile törene davet edi-len Roketsan yöneticilerine kurumsalsosyal sorumluluk çalışmaları doğrultu-sunda kısa sunumlar yapan adaylar;Genel Müdür Yardımcısı ve Balistik Sis-temler Grup Başkanı Dr. Yavuz AKA,Genel Müdür Yardımcısı ve Operasyon-lar ve Enerjik Sistemler Grup BaşkanıHayri TORUN, Sabancı Üniversitesi Yö-netici Geliştirme Birimi Program Danış-manı Dr. Oya TORUM tarafından takdimedilen diplomalarını teslim aldı.

Günün devamında; birçok önemli kuru-luşta üst düzey yöneticilik yapmış ve2005 yılında Ar-Ge alanında faaliyetgösteren Hexagon Danışmanlık ve Tica-

mtRS yönetici yetiştirme programı9’uncu dönem adayları mezun oldu

ret A.Ş.’yi kuran Jan NAHUM'un da ka-tılımı ile iş hayatına dair deneyimler pay-laşılarak liderlik üzerine “Vizyoner Soh-bet Toplantısı” gerçekleştirildi.

Diplomalarını alan yönetici adaylarınınbaşarısını ve paylaşılan değerli çalışma-ları kutlamak için düzenlenen bu özelgünde; Roketsan’ın geleceğine ışık tut-mak için “mtRS Yönetici YetiştirmeProgramı”nı tamamlayan tüm yöneticiadaylarımızı tebrik eder, bu süreçte biz-leri destekleyen tüm Roketsan Yöneti-cilerine teşekkürlerimizi sunarız.

2009 yılından itibaren başarıyla yürütü-len bu program, Roketsan dışında dailgi ile karşılanıyor. Elde edilen kazanım-lar ve programın tüm ayrıntıları, KAL-DER Ankara Şubesi’nin ev sahibi olduğuİnsan Kaynakları Kongresi çerçevesinde,10 Mayıs 2017 tarihinde Radisson BluHotel’de gerçekleştirilen “Uygulamala-rımı Paylaşıyorum Çalıştayı’nda” Roket-san Eğitim Birim Yöneticisi Tuğçe KAYABALAMAN ve Eğitim Lideri Nazlı ÖZDERtarafından başarılı uygulama örneği ola-rak sunuldu n

roketsan dergisi

54


“Tehlikeli ve Çok Tehlikeliİşlerde” çalışanların her yılyasal zorunlulukkapsamında alması gereken16 saatlik “İş GüvenliğiEğitimleri” ile ilgili olarak;2017 yılı içerisinde dahaetkili, daha ilgi çekici veuygulama ağırlıklı bir eğitimplanlaması yapıldı.

Bu eğitim planlaması çerçevesinde; ön-celikle, riskleri daha yüksek ve kritik olanmüdürlükler belirlenerek Roketsan İş Gü-

2017 yılı iş güvenliği eğitimleri’nde çalıştay dönemive çasgem iş birliği başladı

Beyin Esinlemeli Kognitif Sistemler Semi-neri, Sabancı Üniversitesi NanoteknolojiUygulama ve Araştırma Merkezi Direk-törü, Nano ve Mikro Teknolojiler UzmanıDr. Volkan ÖZGÜZ tarafından 13 Ocak2017 tarihinde Limak Ambassadore Ho-tel'de gerçekleştirildi. Seminere yaklaşık

beyin esinlemeli kognitif sistemlersemineri düzenlendi

100 Roketsan çalışanı katılım sağladı.

Kognitif/akıllı sistemlerin nasıl gerçekleş-tirilebileceğine değinilen seminerde; ya-pay zeka, bilişsel bilgi işlemciler ve nörobenzetimli sistemlerin yanı sıra beyninanatomisinden de bahsedildi n

venliği ve Çevre Uzmanlığı ile EğitimMüdürlüğünün koordinasyonu doğrul-tusunda, “İş Güvenliği Çalıştayları” orga-nize edilmeye başlandı. Çalıştaylarda;

Risk Değerlendirmesi ve Metotları, Kaza-Olay Araştırması ve Kök-Sebep Analizi,“Sende Ne Var?” Kolaj Çalışması, “İlk 5”adı altında gerçekleştirilen ve bölümlerinen önemli ilk beş riskini kendilerinin be-lirlemesine yardımcı olan uygulamalargerçekleştirildi.

Diğer müdürlüklerdeki çalışanlar ise, Ça-lışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araş-tırma Merkezi (ÇASGEM) Eğitmenleritarafından Roketsan için özel olarak dü-zenlenen eğitimlere katılım göstermeyedevam ediyor. Bu eğitimlerde, İş Güven-liği kültürü ile ofis ortamında çalışan ka-tılımcı profiline yönelik uygulamalıöğrenme metotları kullanılarak İş Gü-venliği’nin önemine vurgu yapılıyor n

roketsan sağlıklı yaşıyor Roketsan çalışanlarınınsağlıklı bir yaşam sürmesiiçin, Mart ve Nisanaylarında “DüzenliBeslenme ve DüzenliEgzersiz”, “Stres ve ÖfkeKontrolü” ile “Yorgunluk

Yönetimi, Mental Sağlık veGüne Enerjik Başlama”eğitimleri koordine etti.

Profesyonel sporcu ve sağlıklı yaşamkoçu Fırat ÇAKIR tarafından verilen eği-timler Roketsan çalışanlarından büyükilgi gördü n

55


Mesleki Yeterlilik Kurumunun“Tehlikeli ve Çok Tehlikeliİşlerde Çalışanlar” içinbelirlediği 48 meslekstandardı için zorunlu tuttuğu“Mesleki Yeterlilik Belgesi"ninedinilmesi kapsamında,Roketsan belgelendirmesüreci başlatıldı.

Çelik Kaynakçısı (Seviye-3), AlüminyumKaynakçısı (Seviye-3), Makine Bakımcı (Se-viye-3), Köprülü Vinç Operatörlüğü (Se-viye-3) standartları başta olmak üzere,ilgili konularda belgelendirilmesi gerekenRoketsan çalışanları düzenlenen sınavlarakatılım sağladı.

Bu standartlar dışında; Roketsan ile ilgiliolan diğer zorunlu meslek standartları, 48zorunlu meslek arasından belirlenerek,bir kısmı için başvuru süreci tamamlandı.

Oldukça verimli geçen bu paylaşımın özelhayat ve iş ilişkilerine getirdiği pozitif etki-

“Endüstri 4.0 BilgilendirmeSemineri”, ODTÜ-BİLTİR işbirliğiyle farkındalık düzeyiniartırmak ve Roketsaniçerisinde yol haritasıçalışması başlatabilmekamacıyla 5 Mayıs 2017

tarihinde üst düzeyyöneticilerimizin katılımıylagerçekleştirildi

“Endüstri 4.0 Bilgilendirme Semineri”kapsamında birçok çağdaş otomasyonsistemini, veri alışverişlerini ve üretimteknolojilerini içeren “Endüstri 4.0” ile il-gili bilgi verildi n

roketsan “endüstri 4.0” semineri gerçekleştirildi

nin gittikçe artacağı inancı ile çalışmaları-mıza devam ediyoruz n

roketsan teknisyenlerinin mesleki yeterlilikbelgelendirme süreci devam ediyor

Roketsan Liderlik veYöneticilik Organizasyonu,18 Ocak 2017 tarihinde,67 Roketsan yöneticisininkatılımıyla gerçekleştirildi.

Prof. Dr. Acar BALTAŞ, “Günümüzde Lider-lik Trendleri ve İş Dünyası” ile ilgili, BaltaşEksen Genel Müdürü Yasemin DUMAN,Roketsan yönetici adaylarının genel değer-lendirmesini ve profilini paylaştı.

liderlik ve yöneticiliğe dair

İlgili belgelendirme sürecinin yıl sonunakadar tamamlanması öngörülüyor n

roketsan’lı olmakroketsan dergisi

19 Mayıs Uluslararası Samsun Yarı Ma-ratonu, Ulu Önder Mustafa Kemal ATA-TÜRK'ün Kurtuluş Mücadelesi'ni baş-latmak için 18 silah arkadaşıyla birlikteBandırma Vapuru’yla 19 Mayıs 1919'da Samsun'a gelişinin 98'inci yıldö-nümü sebebiyle Samsun’da düzen-lendi. Final koşusuna 41 kadın, 139 er-kek olmak üzere toplam 180 sporcu ka-tılım sağladı. Kurtuluş Yolu ile Fuar Cad-desi’nin kesiştiği yerden başlayan yarımaratonun startını Samsun Valisi İbra-him ŞAHİN verdi. Yağmur altında baş-layan koşuda atletler toplam 21.1 km'

19 mayıs uluslararası samsun yarı maratonutamamlandı

uluslararası iznik ultra maratonu,renkli görüntülere sahne olduBursa, İznik’te bu yıl altıncıkez düzenlenen Uluslararasıİznik Ultra Maratonu’na,198 kadın sporcu 518erkek sporcu katılım sağladı.

İki gün boyunca devam eden etkinlikte,

çeşitli uzunluktaki parkurlarda yarışançalışanlarımızdan Samet KONU, ErgünKIZILASLAN, Ali İhsan ÖZEK ve NecatiCan UĞUR, önemli dereceler elde ede-rek yarışları başarıyla tamamladı.

Çalışanlarımızı, gösterdikleri özveri veelde ettikleri başarılarından dolayı tebrikederiz n

Atletizm Takımımızın geleneksel olarakkatıldığı “Büyük Atatürk Koşusu”na, buyıl Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projele-rimiz kapsamında, gönüllü çalışanları-mız ile “Bir Çocuğun Şansı Olmak” veher adımıyla 250 çocuğumuza eğitimdesteği sağlamak için Türkiye EğitimGönüllüleri Vakfı adına katıldık.

Çalışanlarımız, hem bağış için hem de,farkındalık yaratmak için maratonda yeraldılar n

81’inci büyük atatürk koşusu’nda tegv yararına koştuk

lik parkuru tamamladılar.

Roketsan’ı temsilen koşuya katılan aşağı-daki çalışanlarımız kendi kategorilerindedereceler elde ederek koşuyu başarıylatamamladılar n

Koşuya Katılan Çalışanlarımız;Merih COŞKUNMehmet YILMAZERMustafa BİLGİNMurat ŞAHİNErgün KIZILASLANZafer ibrahim ESEN

56


57

CBL Kurumlar ArasıBasketbol Ligi’nin İstanbulayağı tarafındandüzenlenen CBL 3x3 TekPota, 23 Nisan-7 Mayıs

tarihleri arasındadüzenlendi.

16 takımın mücadele ettiği karşılaşma-larda, İstanbul Teknopark çalışanlarımız-dan oluşan takımımız ile yer aldık n

cbl 3x3 tek pota ligi’nde yer aldık

roketsan masa tenisi turnuvasında şampiyonluğuelden bırakmadı

Roketsan, 19-20 Mayıs 2017tarihlerinde Kurtuluşİlköğretim Okulu SporSalonu’nda düzenlenen,2017 Büyükler Masa Tenisiİlçe Şampiyonası’na katılımsağladı.

Elmadağ Kaymakamlığı Gençlik Hizmet-leri ve Spor İlçe Müdürlüğü tarafındandüzenlenen etkinlikte şirketimizi temsilenyarışan tüm sporcularımıza teşekkür edi-yor, dereceye giren personelimizi tebrikediyoruz n

• Tek Kadınlar İkincisi,Özlem GERÇEK

• Tek Kadınlar Üçüncüsü,Nimet UZ

• Tek Erkekler Şampiyonu,Mustafa SÜTCÜOĞLU

• Tek Erkekler Üçüncüsü,Ziya AKBIYIK

• Tek Erkekler Dördüncüsü,Sadettin DOĞAN

roketsan okçuluk takımı kuruldu

58

roketsan dergisi


Roketsan, şirket içifaaliyetleri kapsamındauzun bir aradan sonrafutbol turnuvası düzenledi.

3 Ekim 2016 tarihinde başlayan turnu-vada birçok takım mücadele etti.

25 Mayıs 2017 tarihinde gerçekleşenFinal Töreni’nde Şampiyon olan “TahripSk” Takımı, kupasını Genel Müdür Yar-dımcısı ve Balistik Sistemler Grup Baş-kanı Dr. Yavuz AKA’dan aldı.

Turnuvada ikinciliği elde eden “Meka-nik Güç 61+” takımına, Genel Müdür

şirket içi futbol turnuvasına rekor katılım

Roketsan Atletizm TakımıSporcuları; RoketsanYönetim Kurulu Başkanı,Yönetim Kurulu BaşkanıVekili, Genel Müdür veYöneticiler ile öğle

atletizm takımı öğle yemeğindeyemeğinde bir araya geldi.

Sporcuların atletizme başlama hikâyele-rinin de konu olduğu yemek sonrasındasağlıklı yaşamda sporun önemi konu-sunda bilgi alışverişi yapıldı n

Yardımcısı ve Operasyonlar ve EnerjikSistemler Grup Başkanı Hayri TORUNtarafından kupa takdim edildi. Üçüncü

olan “Ufuk Ötesi Spor” ise kupasını Ba-listik Sistemler Mühendislik DirektörüAnıl ÜNAL’dan teslim aldı n


Olimpik spor dallarındanbirisi olan okçuluk,bedensel engeli olanbireylerin de rahatlıklatercih edebileceği birspordur.

Yaş ve cinsiyet ayrımı olmaksızın hem

hobi amaçlı hem de profesyonel sevi-yede ilgilenilmesi mümkündür.

Okçuluk sporunun bu özelliğinden ya-rarlanarak özel durumu olan personeli-mizin de spora katılımını sağlayabilmekiçin okçuluk takımı oluşturduk. Aldıklarıeğitim sonrasında antrenmanlara başla-yan takım üyelerimizin ilk hedefi bir ya-rışmada Roketsan’ı temsil etmek n


59

roketsan’lı olmakroketsan’lı olmak

roketsan bowling takımı, sektörbowling turnuvası şampiyonuRoketsan, Sektör BowlingTurnuvaları kapsamındaBilkent Rollhouse tarafındandüzenlenen, “Bilişim veSavunma Sektörü”

şampiyonu oldu.

Toplam 21 takımın katıldığı turnuvadaşirketimizi en iyi şekilde temsil eden ça-lışanlarımızı tebrik ediyoruz n

Roketsan “Şirket İçi BowlingTurnuvası” uzun bir aradansonra 28 Şubat ve 7 Marttarihlerinde ikinci kezdüzenlendi.

Bilkent Rollhouse’da gerçekleştirilen tur-nuvalarda birinci, ikinci ve üçüncü ta-kımlar kupa kazanırken; en skorer kadınve erkek oyuncular da ödüllendirildi.

Mesai sonrası streslerini atmak isteyençalışanlarımız için eğlenceli bir etkinlikhaline gelen Bowling turnuvalarını ge-lenekselleştirmeyi hedefliyoruz n

şirket içi bowling turnuvası düzenlendi

18 Ocak 2017Cezayir Ulusal Halk Meclisi Dışişleri İş Birliği ve GöçKomisyonu Başkanı Noreddine BELMEDDAH veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

3 Şubat 2017Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Elmadağ SosyalGüvenlik Merkezi heyeti Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

9 Şubat 201758'inci Topçu Tugay Komutanı Tuğg. Aykut TONBULRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

7 Şubat 2017Tatra Trucks Firması Yönetim Kurulu Başkanı Petr RUSEK veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

11 Ocak 2017İŞBİR Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Cumali ÇETİNKAYARoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

16 Ocak 2017Genelkurmay Genel Plan ve Prensipler Bşk. Korg. Yavuz TÜRKGENCİve Genelkurmay Kuvvet Geliştirme ve Kaynak Yönetim Daire Bşk.Tuğg. Erhan SİPAHİOĞLU Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

roketsan dergisi

60

misafirlerimiz

8 Şubat 2017KKK Kara Havacılık Okul Komutanlığı Kursiyerleri Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

13 Şubat 2017Pakistan Kara Kuvvetleri Kurmay Başkan Yardımcısı Tümg.Azhar Saleh ABBASI ve beraberindeki Heyet Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

14 Şubat 2017Nijerya Savunma Sanayii İş Birliği Başkanı Tümg. BamideleOlaleke OGUNKALE ve beraberindeki Heyet Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

28 Şubat 2017Hava Kuvvetleri Komutanlığı Heyeti Hisar Projesi EkibiRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

28 Şubat 2017Özbekistan Savunma Bakanı Kabul RAİMOVİÇ veberaberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

misafirlerimizsayı 11 temmuz 2017

61

28 Şubat 2017Sayıştay Heyeti Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

14 Mart 2017T.C. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Prof. Dr. DavutKAVRANOĞLU Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

16 Mart 2017Hava Lojistik Komutanı Korg. Yılmaz ÖZKAYA Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

19 Nisan 2017Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanı Kora. Ihor VOROCHENKOve beraberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

12 Nisan 2017Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı 17‘nci Dönem PatlayıcıMadde İmha Uzmanlığı Kursiyerleri Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

6 Mart 2017Ürdün Kraliyet Hava Kuvvetleri Komutanlığı Heyeti Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

7 Mart 2017Kazakistan Savunma ve Havacılık Sanayii Bakanı BeibutATAMKULOV ile beraberindeki Heyet Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.

62

roketsan dergisi

misafirlerimiz

4 Mayıs 2017Pakistan Ulusal Meclisi Savunma Üretimi Daimi KomitesiBaşkanı Khawaja Sohail MANSOOR ve beraberindekiParlamento Üyeleri Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

24 Mayıs 2017Savunma Sanayii Müsteşar Yardımcısı Murat Mustafa ŞEKERve beraberindeki Heyet Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

26 Mayıs 2017Eskişehir Havacılık Kümelenmesi Üyeleri Roketsan tesisleriniziyaret etmiştir.


misafirlerimiz

63

7 Haziran 2017NATO 37’nci Mühimmat Ortaklığı Toplantısı HeyetiRoketsan tesislerini ziyaret etmiştir.

27 Nisan 2017MSB Lojistik Genel Müdürü Tuğg. Adem HAYDAR Roketsantesislerini ziyaret etmiştir.

26 Mayıs 2017Adana Sanayii Odası Üyeleri Roketsan tesislerini ziyaretetmiştir.

basın’da roketsanroketsan dergisi

64

Haber Türk

C4Defence

CNN Türk

65


basın’da roketsan

Savunmave Havacılık

MSI

IdefDaily

Vatan

basın’da roketsanroketsan dergisi

66

Güneş

Star

Türkiye

TRT Haber

basın’da roketsan

67

Hürriyet


Milliyet

Akşam

temmuz 2017 / issn 1302-1435 · 2012-10-31 · esra doĞu mustafa akın erdem gamze ÖztÜrk ali...

Documents