IV. Analiza ordinaliste e zgjedhjes konsumatore

Sipas kësaj teorie është e rëndësishme, vetëm renditja e preferencave që kanë konsumatorët për produktet që mund të zgjedhin.

Le ta shohim më nga afër këtë teori.

Tabela 4.3: Zona indiferente për produktet x dhe y

Kombinimi Produktet

X Y

A 1 6

B 2 3

C 3 2

D 4 1.5

• Preferencat e konsumatorit pasqyrojnë ligjin e dobisë marxhinale rënëse.

• Kështu, duke kaluar nga kombinimi A në kombinimin B, konsumatori është i gatshëm të sakrifikoj 3 njësi të y për të marrë një njësi më shumë të produktit x.

• Në kalimin nga kombinimi B në C, konsumatori është i gatshëm të sakrifikoj 1 njësi të y për të marrë një njësi shtesë të x dhe nga C në D, është i gatshëm të sakrifikoj 1/2 njësi të y për të marrë një njësi shtesë të x.

• Ligji i dobisë marxhinale rënëse ndikon që kurba e indiferencës të bëhet më e sheshtë pranë boshtit horizontal.

Figura 4.4: Kurba e indiferencës për

produktet x dhe y

y

6

5

4

3

211/2

1 2 3 4 x

• Kemi thënë se zgjedhja midis dy produkteve varet nga vlera relative që blerësi i jep sasive shtesë të secilit prej tyre.

• Për të matur këtë vlerë relative, përdoret koncepti i normës marxhinale të zëvendësimit (MRS), që mat sasinë e një produkti (për shembull produkti y) që blerësi është i gatshem të sakrifikojë (Δy), për të marrë një njësi shtesë të një produkti tjetër, x (Δx), duke mbajtur konstante dobinë totale. Pra,

•

x

yMRS

• Në grafik mund të shtojmë kurba të tjera indiference, që përfaqësojnë nivele të ndryshme dobie.

• Një bashkësi kurbash indiference, të paraqitura në të njëjtën figurë,quhet hartë indiference.

• Kështu, secila prej tre kurbave në hartën e indiferencës të Figurës 4,5 paraqet një nivel të ndryshëm kënaqësie.

• Në përgjithësi kurbat e indiferencës që ndodhen më larg nga origjina, paraqesin nivele më të larta të dobisë totale.

Figura 4.5: Harta e indiferencës

y

6

54

321

1 2 3 4 5 6 x

U3U2U1

• Supozojmë se të ardhurat (m) të konsumatorit janë 60 euro dhe i shpenzon për të blerë dy produkte x dhe y, çmimet e të cilave janë përkatësisht

• Px =15 euro/njësi dhe • Py = 10 euro/njësi. • Nga të dhënat e tabelës ndërtojmë drejtëzën e

buxhetit e cila matematikisht paraqitet:

Qx x Px + Qy x Py = m

Tabela 4.4: mundësitë alternative të konsumit të produkteve X e Y

Situata Produktet X Produktet Y

M 4 0

. 3 1.1/2

. 2 3

. 1 4.1/2

N 0 6

Drejtëza e buxhetit

y6

5

4

3

2

1

1 2 3 4 5 6 x

N

M

Zhvendosje të drejtëzës së buxhetit

y

654

321

1 2 3 4 5 6 7 x

N

M M``M` M1

N1

• Për të përcaktuar zgjedhjen optimale ballafaqohen preferencat me mundësitë.

• • Në figurën 4.8 paraqitet ky ballafaqim i tyre.

• Konsumatori është i lirë të lëvizë në drejtëzën e buxhetit dhe të pozicionohet në atë pikë që i siguron atij kënaqësinë më të madhe, duke shfrytëzuar mundësitë që ka, pra duke shpenzuar të gjitha të ardhurat e tij

Zgjedhja optimale

y

654

321

1 2 3 4 5 6 x

N

M

U2U1U0

B

c

a

• Midis tre kombinimeve të mundshme të paraqitura në figurë (a, B, c), kombinimi në pikën B është më i miri, sepse ndodhet në kurbën e indiferencës më të lartë të mundshme.

• Në pikën B pjerrësia e drejtëzës së buxhetit është e barabartë me pjerrësinë e kurbës së indiferencës.

• Pjerrësia e kurbës së indiferencës paraqet gjithashtu raportin e dobive marxhinale (në vlerë absolute), ndërsa pjerrësia e drejtëzes së buxhetit paraqet raportin e çmimeve (në vlerë absolute). Pra, në ekuilibër do të kemi:

Py

Px

MUy

MUx

Py

MUy

Px

MUx

• Në qoftë se ndryshojnë të ardhurat e konsumatorit ose çmimet produkteve, do të ndryshojë edhe zgjedhja optimale

• Le të shohim më nga afër rastin e ndryshimit të çmimit të njërit prej produkteve, për të evidentuar efektin e zëvendësimit dhe efektin e të ardhurave në ndryshimin e sasisë së kërkuar të produktit që i ndryshon çmimi

Efekti i zevendesimit dhe efekti i të ardhurave

y

q0 q1 q2 x

lb

U2

a1

U1 b1

a

E2E1

E0

Përfitimi i kurbës së kërkesës y

q0 q2 x lb

U2U1

a

E2E0

E0

E2

Kurba e kërkesës

q0 q2 sasia e x

P

P0

P1