teorija filma 4

7/17/2019 Teorija Filma 4

http://slidepdf.com/reader/full/teorija-filma-4 1/7

1. Objasnite razliku pojmova priče i narativni iskazPriča je označeno, narativna sadržina koju pripovedni iskaz prenosi gledaocu. Narativniiskaz je vizuelno-auditivno-grafički iskaz kojim se svet priče prenosi gledaocu. Reč je onarativnom tekstu koa nizu označitelja koji tvore narativni iskaz.

2. Šta u naratologiji označava termin tačka gledanja?To je jedan od ključnih pojmova filmske naratologije. užem smislu reč je o optičkoj perspektivi lika tj. naratora !u "irem smislu# kao onoga koji odre$uje kadar, scenu,uspostavlja odnos prema likovim i z%ivanjima sveta fikcije. Tačka gledanja može %iti&tačka gledanja kamere, tačka gledanja likova, tačka gledanja pu%like. Tačka gledanja namomogu'ava uspostavljanje okularizacije i fokalizacije.Primeri& (ertigo, Prozor u dvori"te, Po"tanska kočija

3. Šta je narator? Narator je pripovedač ili onaj koji priča priču. Narator može %iti&- ekstradijegetički !van sveta priče, ima ulogu fundamentalnog naratora#

- intradijagetički !može se podeliti na homodijegetičkog !učesnik u priči koju pripoveda#i na heterodijegetičkog !ne pojavljuje se u priči koju pripoveda##

4. Koje su kompeticije sledei! vrsta naratora?- ekstradijegetički !van sveta priče, fundamentalni narator#- intradijegetički !može %iti samo u svetu priče) lik * narator#- homodijegetički !učesnik u priči koju pripoveda#- heterodijegetički !ne pojavljuje se u priči koju pripoveda#

". #avesti 2 podele $okalizacije- Prema %roju fokalizatora može se podeliti na& fiksnu, varija%ilnu i multiplu foklaizaciju

- Prema perspektivi koja se izlaže može se podeliti na& optičku, psiholo"ku i ideolo"kufokalizaciju.

%. Šta je $okalizacija?+okalizacija je razlikovanje aktivnosti naratora koji priča priču i lika koji gleda i opažaz%ivanje. +okalizator uvek pripada dijegetičkom svetu, svetu likova i z%ivanja.

&. Šta je okularizacija?Pojam koji se odnosi na odre$ivanje onoga "ta u filmu vidi lik a "ta vidi kamera. vdeuočavamo razliku izme$u dva saznanja tj. stepen su%jektivizacije.kularizacija može %iti spoljna !pripada kameri i uspostavlja se mimo %ilo kog lika# iunutra"nja !pripisuje se pojedinačnom ali i kolektivnom liku kao su%jektivno vi$enje#.

'. (eliki slikotvorac (Le grand imagier) je pojam koji je uveo- afe



). Objasniti modele naracije prema teoriji *ejvida +ordvela- /lasična naracija- Naracija umetničkog filma- 0storijsko-materijalistička naracija- Parametarska naracija

1,. -si!onalaitički pravac teorije $ilma kao svoju osnovu uzima čije teorije?1igmunda +rojda i 2aka akana

11. Šta znači izraz /gejz0? 3nači zurenje * dugo gledanje. %jasnila ga je ora 4alvi na filmskom primeru&5(ertigo6 7ičkok

12. Objasniti razliku antropomor$ni! i neantropomor$ni! teorija naracije8ntropomorfnim teorijama naracije pripadaju intradijagetički naratori aneantropomorfnim teorijama naracije pripadaju ekstradijegetički naratori.

13. #avesti 2 knjige rvoja urkovia- 5Teorija filma6- 51trukturalizam, semiotika, metafilmologija6- 5Razumjevanje filma6- 5mje'e filma67rvoje Turkovi' se %avi naratologijom, semiologijom i govori o metafilmologiji.

14. eganarator je pojam koji je uveo ko? * 8ndre 9odro

1". Šta su dender5bender $ilmovi? -rimer?To su filmovi u kojima kod junaka nije do"lo do prave zamene pola, ve' samo do presvlačenja u drugi pol. Primeri& Neki to vole vru'e, Tutsi, 4is :autfajer, (iktor(iktorija, (isoke potpetice, ;io sam ratna nevesta<

1%. 6čenje 7aka 8akana i 9igmunda :rojda uzimaju se za osnov kog pravca teorije$ilma i za;to?- Psihonalize, zato "to se psihoanaliza direktno %avi pitanjem odnosa su%jekta gledaoca iimaginarnih svetova filma, analiziraju'i = faze vizuelnog uživanja na filmu !narcizam,skopofiliju i voajerizam#

1&. Ko je $undamentalni narator svakog $ilma i za;to? * /amera, zato "to je onavrhunski ekstradijegetički narator.

1'. ekst 8ore alvi se zove?5(izuelno uživanje i narativni film6



1). Koja je najvanija razlika izme<u $okalizacije i okularizacije?+okalizacija je razlika izme$u lika koji priča priču i lika a okularizacija je razlika izme$uonoga "to vidi kamera i onoga "to vidi lik u filmu.

2,. Ko se smatra osnivačem kognitivne teorije $ilma?

- ;ordvel21. Ko je nosilac ideolo;ke $okalizacije u $ilmu /Kazablanka0?- aszlo

22. Koja je razlika izme<u perceptivne i ideolo;ke $okalizacije?Perceptivna fokalizacija pripada onome ko gleda, dok se ideolo"ka fokalizacija odnosi naonoga ko je nosilac dominantnog ideolo"kog stava koji mi asimilujemo kroz film.

23. +reningen i +ordvel dolaze iz?/ognitivizma

24. #avedite jednog od autora neantropomor$ne teorije naracije i naziv najvi;enarativne instance u kamere5projektora u njegovoj teoriji?8ndre 9odro * 4eganarator

2". -redstavnici gej i =ueer teorije $ilma su? #ji!ove glavne teze su?:žudit ;atler i /aja 1ilverman one osporavaju muževnost kao normu, anliziraju'ifunkcionisanje mu"kog mazohizma, konstrukciju nove muževnosti na marginama !odkoje nastaju %od> i ?ueer teorija#, kroz %avljenje reprezentaciom tela u funkciji izlaganjaidentiteta i ispitivanja gledalačkih formacija.

2%. Koja je razlika izme<u narativa naratologije i naracije? Naracija je produktivni narativni čin, i "ire, sveukupna realna ili fiktivna situacija u kojojona zauzima svoje mesto. Naracija je pripovedanje nekog realnog ili imaginarnogdoga$aja. Narativ je predmet proučavanja naratologije, koji označava& pripovedni iskaz, priču inaraciju. Naratologija istražuje kako film priča priče tj. op"te principe filmskog pripovedanja i prikazivanja, zakone i sisteme naracije.

2&. >azlika izme<u perceptivne i psi!olo;ke $okalizacije?Perceptivna fokalizacija pripada onome ko gleda !odre$uje likove#, dok se psiholo"kafokalizacija odnosi na onoga sa čijim se emotivnim stavovima identifikujemo

2'. Kristijan ez imaginarno označavajue se ostvaruje kroz ;ta?- gledalac je sam u sali- prekid svih motoričkih aktivnosti- %ez%edna distanca sa koje se posmatra- platno kao ključaonica kroz koju se posmatra privatan svet- analogija izme$u filma i sna



2). -odela $okalizacije prema tome ;ta $oklaizator $okalizira@- interna- eksterna- foklizacija nultog stepena

3,. Aspekti $okalizacije u odnosu na scenu@- kognitivna orijentacija- emotivna orijentacija- ideolo"ka orijentacija

31. 3 $aze nastanka sna@ sim%olizacija, kondenzacija i izme"tanje

32. (izuelno uivanje na $ilmu se strukturi;e kroz@- skopofilija !uživanje u gledanju drugih * zurenje * the gaze#- narcizam !uživanje u gledanju sopstvenog odraza#- voajerizam !zadovoljstvo u gledanju * odvojenost o%jekta od su%jekta pogleda -

distanca#33. 8akan je preimenovao $rojdove 3 $aze@ edipalnu orlanu i analnu u? @# imaginarni poredak !od = do A godine. Najvažnija je gledalna faza !od B meseca doC godine života#. /ad dete počinje normalno da vidi i uživa u pogledu u ogledalu. Tadadete vidi se%e prvi put i to kao idealizovanog !u motoričkom smislu# a ono to jo" nije jerga roditelj drži.# C# sim%olički poredak !odnosi se na to kad dete progovori. :ete ovde raskida vezu saocem i želi samo da steken svoj identitet.# =# realni poredak !2elja da se popuni praznina * želja koja se u stvari nikada neostvaruje#

34. eorija $ilmskog ;ava 7an -jer >udar * odnosi se na 5u"avljivanje6 gledaoca unarativnu strukturu filma. va teorija je nastala usled potre%e da se o%jasni off skrin prostor kod ;resona, zua, :rejera. +ilmski "av je mogu'e definisati i kao odnosgledaoca i njegove recepcije onoga "to se de"ava na filmskom platnu. 3a"ivanje gledaocaza film se odnosi na stanje kada se uključuje recepcija a ne samo o%ično gledanje.

3". Objasniti $aze razumevanja $ilma po *ejvidu +ordvelu

3%. Kako se pogledi umreavaju u naratologiji a kako u psi!oanalizi?4reža pogleda o%uhvata poglede gledaoca ka platnu, poglede koje razmenjuju likovimedjuso%no i pogled kamere ka filmskom prizoru itd. 1u%jekat pogleda je onaj od koga pogled potice i to je aktivna strana, a o%jekat pogleda je onaj kome je pogled upucen i on je pasivan.



*6ŠA# 9OBA#O(CD

Najvažnije delo dr :u"ana 1tojanovi'a se zove EE:ilm kao prevazilaenje jezikaEE , gde je njegova osnovna teza& +ilm je celina i umetničko delo koje može da se analizra igledalac operi"e jezikom dok ga gleda, al ga posmatra i kao umetničko delo

/odovi su prema :u"anu 1tojanovi'u& /odovi su, skup operativnih konvencija kojeodre$uje filmski jezik i koje služe uo%ličavanju značenjskih struktura, svrstanih posrodnosti u odnosu na vrstu poruke čije formiranje omogu'avaju. denotacij filmafunkcioni"u dva koda&

@# kod fotografskih i fonografskih konvencija !skup postupaka fotografskog redakoji omogu'avaju o%razovanje pokretnoga fotografskog snimka i fotografskog reda kojio%ez%e$uju zvučnu registraciju#) C# kod perceptivnog prepoznavanja !skup operacija koje o%ez%e$uju motivisanost,tj. formiranje korelatskih opažajnih predstava vizuelne i auditivne prirode od rasporedasvetlosti u slici i od treperenja vazduha koji dolazi do gledaočeve %u%ne opne#. konotaciji ima tri koda& @# kod dijegetečkih nizova !skup konvencija koje reguli"uuo%ličavanje dijegeze u gledaočevoj svesti#) C# kod ideativnih spojeva !koji omogu'avaformiranje asocijativnih polja usled povezivanja odre$enih značenjskih struktura#) =# kodanticipacije i retroakcije !koji odre$uje oscilacije gledaočeve pažnje u povezivanjudistinktivnih !neznačenjskih i značenjskih# struktura na ekranu u vremenske tokove "to semanifestuje kao ritam#.

Označavajue je deo filmskog znaka koji je čulno prisutan u sintagmi. denotativnomfilmskom znaku to je vizuelna ili auditivna struktura sačinjena od svetlosti, odnosno odzvučnih talasa, a koja izaziva u gledaočevoj svesti korelatsku predstavu %i'a ili predmetaiz afilmskog opažaja, odnosno zvuka koji im pripada ili ih prati. konotativnom znaku to je veza izme$u denotativnih znakova, ostvarena posredstvom dominante koja u gledaocuizaziva afektivne strukture dijegetičkog, ideativnog ili ritmičkog reda. Prvo stoji premasvom označenom isključivo u motivisanom odnosu !zasnovanom na korelaciji regulisanojkodom perceptivnog prepoznavanja#, a drugo u delimično motivisanoj !u denotativnimsastojcima povezanim u označavaju'em# a delimično konvencionalizovanoj !propisanojkonotativnim kodovima# relaciji. značavaju'e vizuelnoga denotativnog znaka sastoji seod osnove i morfeme.

Označeno je deo filmskog znaka koji se javlja u gledaočevoj svesti kao rezultat dejstvaoznačavajućeg u sintagmi. denotativnom znaku to je korelatska predstava %i'a ili predmeta iz afilmskog opažaja, odnosno zvuka koji im pripada ili ih prati, a ukonotativnom afektivna struktura dijegetičkog, ideativnog ili ritmičkog reda izazvanarelacijama me$u denotativnim znacima povezanim dominantom. prvom slučaju stoji prema svom označavaju'em u odnosu motivacije !zasnovanom na korelaciji regulisanojkodom perceptivnog prepoznavanja#, a u drugom u relaciji delimične motivacije !udenotativnim sastojcima povezanim u označavaju'e#, a delimične konvencionalizacije!propisane konotativnim kodovima#.



*enotacija predstavlja& značenjski deo filmskog teksta posmatran sa stanovi"tadoslovnoga predstavljačkog značenja pojedinačnih znakova koji, uzeti svaki za se%e,znače samo ono "to predstavljaju !na primer, slika čoveka na ekranu#. Postoji isključivokada se pojedinačni znak posmatra izvučen iz konteksta drugih znakova sa kojima gradidominantu, čim se u ovakav kontekst vrati, iz denotacije izrasta konotacija, jedini

izuzetak od ovoga je simultani kontekst mikroznakova koji čini makroznak ) taj makroznak ostaje denotativan, jer se povezivanje nije izvr"ilo posredstvom dominante. :enotacija sene može napustiti ili zao%i'i pri gra$enju konotacije) ova nastaje samo kao njenanadgradnja, na njoj počiva i iz nje proizilazi.

Konotacija je značenjski sloj filmskog teksta u kojem znaci, stupaju'i u kontekst sadrugim znacima po načelu dominante, pored denotativnoga stiču kao celina i neko du%lje, prenosno ili sim%oličko značenje dijegetičkog, ideativnog ili ritmičkog reda. stvari,konotacija je ravan značenja "to u se%i sadrži Dniži5 značenjski sloj, denotaciju, koja unjoj uvek ostaje očuvana) konotacija ne može da nastane drukčije do proizilaženjem izdenotacije, ne zao%ilaze'i je i ne napu"taju'i je. 1im%oličko značenje koje denotativni

znak unapred preuzme iz nekoga sim%oličkog sistema izvan filma ne spada u pravufilmsku konotaciju, ve' u takozvane retoričke znake !na primer Eiffelova kula u kadrukao sim%ol Pariza#.

4ikro i makro znaci denotacije+ilmski znak denotativnog reda pojavljuje se pre svega i na najnižem nivou kao najmanjerazaznatljiva vidljiva ili čujna predstava iz afilmskog perceptivnog iskustva koju prepoznajemo na ekranu. Predstava opažajnog reda "to ne može da se razloži na manjesastojke koji %i i dalje %ili razaznatljivi delovi vizuelnog ili auditivnog sveta. vaj viddenotativnog znaka naziva'emo vizuelnim ili auditivnim mikroznakom denotacije.(izuelni mikroznaci denotacije stupaju u nedeljive prostorne relacije sa drugimmikroznacima, tvore'i vizuelne makroznake denotacije. vakvi makroznaci ulaze uistu takvu igru na vi"im prostorno-vremenskim nivoima, sve do granica celine kojunazivamo kadrom, a koja je najve'i mogu'i vizuelni makroznak denotativnog reda "to ufilmu postoji.

:ormula znaka denotacije@ :ormula znaka konotacije@

snova F 4orfema značitelj denotacije F :ominanta Perceptivno označeno značeno denotacije ---------------------------------------------- 8fektivno označeno

*ijegeza je z%ivanje prikazano na filmskom platnu, uključuju'i i sve značenjskestrukture koje ga o%ja"njavaju ili doprinose njegovom razumevanju kao slike svojevrsnogsveta, %ez o%zira na to koliko ovaj liči ili ne liči na svet iz afilmske stvarnosti.Tako, dijegezu čini tok doga$aja na ekranu, ali i dru"tvene, psiholo"ke ili moralneokolnosti kojima je taj tok uslovljen ili koje on uslovljava& tu spadaju i istorijski okvir radnje, i karakteri, i zaplet i rasplet, i ikonografija prikazanog sveta i prostorno-



vremenska dimenzija z%ivanja, itd. Pojam je "iri od pojmova naracija i radnja. Termin je preuzet od Etiennea 1ouriaua. *ijegetičko je sve ono "to pripada dijegezi.

*vostruka artikulacija po 1tojanovi'u& Prvu artikulaciju u jeziku čine spojevi manjih jedinica koji kao celine mogu da se povežu sa odgovaraju'im označenima, koji kao

strukturalni spojevi postaju značenjski činioci, koji stiču označeno, dakle nose sa so%omneko značenje, dok druga artikulacija postoji ako sastojci na koje znak može da se podeli sami za se%e nemaju nikakvog značenja, Dne odgovaraju činiocima označenoga5.:a %i postojala dvostruka artikulacija tre%a da postoje dva stepena koda.Po jednom se neznačenjske, ali distiktivne jedinice povezuju da stvore znak koji krasiodre$ena relacija označavaju'eg i označenog, a po drugome se sami ti neznačenjskisastojci uo%ličavaju kao celine "to ih opažajno razlikujemo jedne od drugih. Ginilacdruge artikulacije u semiologiji je čulno razaznatljiv, distinktivan, ali je neznačenjski,nikada se ne Dprevodi5 na neki drugi, metajezički sistem, ni"ta ne znači.

:ijegema, idema, ritmema su pertinentna svojstva sprata

• *ijagema onaj konotativni mikroznak ili makroznak koji omogu'ava gledaocu daostvari utisak artikulisanog z%ivanja na platnu. Tri vida& kumulaciona dijegema,alternirajuća dijagema, eliptička dijagema

• Cdeema onaj konotativni mikroznak ili makroznak koji pruža gledaocu materijalza razmi"ljanje o svemu "to se na platnu z%iva, koji mu omogu'ava komentar doga$aja i uspostavaljanje intelektualnog odnosa prema njima. Tipovi&kumulaciona ideema, alternirajuća i eliptična ideema.

• >itmema onaj konotativni mikroznak ili makroznak "to čini da gledalac čitavostvareni kompleks smisla oseti kao celovitu pulsiraju'u formu, kao Ddah života5filma. Kumulaciona, alternirajuća i eliptična ritmema.

+ilm mora da prevazidje svoj sopstveni jezik da %i postao umetnost. n iz jezičkestrukture prerasta u logomorfni sim%ol. Prevazilaženje jezika nikako ne znači prevazilaženje smisla uop"te& u stvari, jezički smisao %iva prevazi$en da %i ga zameniosim%olički smisao umetničkog ostvarenja.

Na kom nivou dolazi do prevazilaženja jezika i strukture filma u teoriji kod :u"ana1tojanovi'a -Na konotativnom nivou, a podnivou makroznaka. 0 onda umetnost prerastau asistematični sistem %# i kakav je to jo" sim%ol koji podražava jezik

-Nije vi"e jezik nego kao jezički o%rt, logomorfna. +ilm je logomorfni sim%ol

Montažni prostor filma, Stojanović definiše kao psihičku tvorevinu, „proizvod gledaočeve

konceptualizujuće svesti u susretu sa slikama na platnu“ !rednosti tog mentalnog prostora su

iluzija " podložne su menjanju, rastegljive su i fluidne, nepouzdane i dinamične, ali ipak u se#i

nose neke konstante $e konstante su imaginarne ravni koje nastaju kao automatski uzgredni

proizvod ljudske percepcije i odre%uju „nepromenljivu vrednost u opažaju filma što je o#ez#e%uje

ucelinjenje u vremenu& jedinstveni filmski prostor“

teorija filma 4

Documents