ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ The Supporting System for System Analysis

นายนราวฒ พฒโนทย

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สาขาวชาวทยาการคอมพวเตอร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

พ.ศ. 2560

ก

บทคดยอภาษาไทย

บทคดยอ

การวเคราะหระบบสารสนเทศเปนการน าความตองการระบบสารสนเทศทคนหาและรวบรวมไดมาท าการวเคราะหเพอลงรายละเอยดของระบบสารสนเทศทจะพฒนาขน เครองมอทใช ในการวเคราะหระบบสารสนเทศสวนใหญในปจจบนเปนเพยงโปรแกรมจดการเอกสารและโปรแกรมวาดแบบจ าลองของระบบในรปแบบตาง ๆ เนองจากเปนเครองมอพนฐานทสามารถจดหามาใชงาน ไดโดยงาย การใชเครองมอทหลากหลายและไมตอเนองกนในการวเคราะหระบบอาจท าใหเกดความขดแยงกนของขอมลและกอใหเกดความผดพลาดในการพฒนาระบบสารสนเทศได หากมเครองมอ ทสามารถจดการความตองการระบบสารสนเทศและสรางแบบจ าลองระบบสารสนเทศทส าคญ อยภายในเครองมอเดยวกน จะเปนการเพมความสอดคลองกนของขอมลและชวยลดความผดพลาด ในการพฒนาระบบสารสนเทศได การวจยนจงน าเสนอการพฒนาระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศในรปแบบเวบแอปพลเคชน โดยระบบสามารถจดการขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบการวเคราะหระบบสารสนเทศและสามารถสรางแผนภาพยสเคส, แผนภาพบรบท, และแผนภาพกระแสขอมลภายในโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหได การวจยนท าการประเมนระบบทพฒนาขนดวยกลมตวอยางทเปนนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม จ านวน 30 คน ผลการวจยพบวากลมตวอยางมความพงพอใจตอระบบในระดบมากทสด โดยมคะแนนความพงพอใจเฉลยเทากบ 4.63 คะแนน จากคะแนนเตม 5 คะแนน จงแสดงใหเหนวาระบบทน าเสนอนสามารถน าไปใชในการวเคราะหระบบสารสนเทศได

ข

บทคดยอภาษาองกฤษ

Abstract

System analysis is the process of taking elicited and gathered requirements to analyze the details of the information system to be developed. Most of the tools used in system analysis nowadays are word processors and modeling tools, as they are the basic tools which can be easily procured. Using a variety of tools and discontinuous tools in system analysis can cause data inconsistencies and cause errors in the project development. If there is a tool capable of handling requirements and modeling system within the same tool. This will increase the consistency of the data and also reduce the error in the project development. This research presents the development of systems supporting for system analysis in the form of web application. The developed system can manage various information in system analysis and can generate use case diagram, context diagram, and data flow diagram. This research evaluates the developed system by the 30 students who are studying in Information Technology, Faculty of Science and Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi. The average satisfaction score was 4. 63 points out of 5 points, indicating that the proposed system can be utilized in system analysis.

ค

สารบญ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ก

บทคดยอภาษาองกฤษ ข

สารบญ ค

สารบญตาราง ฉ

สารบญภาพ ช

บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1

1.2 วตถประสงคของการวจย 2

1.3 ขอบเขตของการวจย 2

1.4 ขนตอนการด าเนนการวจย 3

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

บทท 2 ทฤษฎและการวจยทเกยวของ 5

2.1 การพฒนาระบบสารสนเทศ 5

2.2 การวเคราะหระบบสารสนเทศ 6

2.3 Data flow diagram 7

2.3.2 กฎการเขยน Data flow diagram 8

2.3.3 DFD fragment 9

2.4 Context diagram 12

2.5 ภาษายเอมแอล 13

2.6 Use case diagram 14

2.7 Use case description 15

2.8 การวจยทเกยวของ 16

ง

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 3 วธการด าเนนการวจย 18

3.1 การออกแบบระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 18

3.1.2 ระบบจดการบญชผใช 22

3.1.3 ระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 22

3.1.4 ระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ 23

3.1.5 ระบบจดการ DFD 23

3.1.6 ระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ 24

3.2 การออกแบบระบบตนแบบของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 24

3.2.1 หนาจอสวนจดการบญชผใช 24

3.2.2 หนาจอสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 27

3.2.3 หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศ 30

3.2.4 หนาจอสวนจดการ DFD 34

3.2.5 รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ 38

3.3 การออกแบบฐานขอมลของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 39

3.4 การออกแบบแบบประเมนความพงพอใจของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 44

บทท 4 ผลการวจย 45

4.1 ผลการพฒนาระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 45

4.1.1 หนาจอสวนจดการบญชผใช 45

4.1.2 หนาจอสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 48

4.1.3 หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศ 50

4.1.4 หนาจอสวนจดการ DFD 54

จ

สารบญ (ตอ)

หนา

4.1.5 รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ 59

4.2 ผลการประเมนความพงพอใจของผเรยนตอการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 60

บทท 5 สรปผลการวจย 61

5.1 ผลสรป 61

5.2 ขอจ ากด 62

5.3 แนวทางการพฒนาตอไป 62

บรรณานกรม 63

ภาคผนวก 65

ภาคผนวก 1 แบบประเมนความพงพอใจ 66

ภาคผนวก 2 บทความวจยทไดรบการตพมพ 68

ประวตผท าโครงงานวจย 74

ฉ

สารบญตาราง

สารบญตาราง ตารางท หนา 1.1 แผนด าเนนโครงการวจย 4 2.1 สญลกษณใน Data flow diagram 7 2.2 สรปการเชอมตอของ Data flow 9 2.3 สรปการไหลของขอมลเขาและขอมลออก 9 2.4 รายละเอยดของ Use case description 15 2.5 ตวอยาง Use case description 15 3.1 พจนานกรมขอมลของตารางผใชระบบ (user) 40 3.2 พจนานกรมขอมลของตารางโครงการ (project) 40 3.3 พจนานกรมขอมลของตารางกลมผใชงาน (usegroup) 41 3.4 พจนานกรมขอมลของตารางระบบยอย (subsystem) 41 3.5 พจนานกรมขอมลของตารางความตองการ (requirement) 42 3.6 พจนานกรมขอมลของตารางแผนภาพ (diagram) 42 3.7 พจนานกรมขอมลของตารางกระแสขอมล (dataflow) 43 3.8 พจนานกรมขอมลของตาราง External Entity (exentity) 43 3.9 พจนานกรมขอมลของตาราง Data Store (datastore) 44 4.1 ผลการประเมนความพงพอใจ 60

ช

สารบญภาพ

สารบญภาพ ภาพท หนา 2.1 วงจรการพฒนาระบบสารสนเทศ 6 2.2 ตวอยาง DFD fragment ภายในระบบจดการขอมลสนคา 10 2.3 ตวอยาง DFD level 1 ของ Process “จดการขอมลสนคา” 10 2.4 ตวอยาง DFD level 0 ของ Process “จดการขอมลสนคา” 11 2.5 ตวอยาง DFD level 1 ของระบบรานขายสนคา 11 2.6 ตวอยาง DFD level 0 ของระบบรานขายสนคา 12 2.7 ตวอยาง Context diagram ของระบบรานขายสนคา 12 2.8 ตวอยาง Use case diagram ของระบบรานตดผม 14 3.1 Use case diagram ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 19 3.2 Context diagram ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 20 3.3 Data flow diagram Level 0 ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 21 3.4 Data flow diagram Level 1 ของระบบจดการบญชผใช 22 3.5 Data flow diagram Level 1 ของระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 22 3.6 Data flow diagram Level 1 ของระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ 23 3.7 Data flow diagram Level 1 ของระบบ 23 3.8 Data flow diagram Level 1 ของระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ 24 3.9 ตนแบบหนาจอลงชอเขาใชงาน 25 3.10 ตนแบบหนาจอลงทะเบยนใชงาน 25 3.11 ตนแบบหนาจอจดการบญชผใช 26 3.12 ตนแบบหนาจอแกไขบญชผใช 26 3.13 ตนแบบหนาจอแกไขขอมลสวนตว 27 3.14 ตนแบบหนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 28 3.15 ตนแบบหนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 28 3.16 ตนแบบหนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 28 3.17 ตนแบบหนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศ 29 3.18 ตนแบบหนาจอจดการกลมผใชงาน 30 3.19 ตนแบบหนาจอจดการระบบยอย 31

ซ

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา 3.20 ตนแบบหนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศ 31 3.21 ตนแบบหนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ 32 3.22 ตนแบบหนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศ 33 3.23 ตนแบบหนาจอจดการ DFD Fragment 34 3.24 ตนแบบหนาจอแกไข DFD Fragment 35 3.25 ตนแบบหนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process 36 3.26 ตนแบบหนาจอจดการ Data Store 36 3.27 ตนแบบหนาจอจดการ External Entity 37 3.28 ตนแบบรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ 38 3.29 Entity–relationship diagram ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 39 4.1 หนาจอลงชอเขาใชงาน 46 4.2 หนาจอลงทะเบยนใชงาน 46 4.3 หนาจอจดการบญชผใช 47 4.4 หนาจอแกไขบญชผใช 47 4.5 หนาจอแกไขขอมลสวนตว 48 4.6 หนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 49 4.7 หนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 49 4.8 หนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 49 4.9 หนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศ 50 4.10 หนาจอจดการกลมผใชงาน 51 4.11 หนาจอจดการระบบยอย 51 4.12 หนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศ 52 4.13 หนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ 53 4.14 หนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศ 54 4.15 หนาจอจดการ DFD Fragment 55 4.16 หนาจอแกไข DFD Fragment 56 4.17 หนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process 57

ฌ

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา 4.18 หนาจอจดการ Data Store 57 4.19 หนาจอจดการ External Entity 58 4.20 รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ 59

1

บทท 1 บทน า

บทท 1 บทน า

บทนจะกลาวถงทมาและความส าคญของปญหา วตถประสงคของการวจย ขอบเขตของ

การวจย ขนตอนการด าเนนการวจย และประโยชนทคาดวาจะไดรบ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา การวเคราะหระบบสารสนเทศ (System analysis) เปนกจกรรมในขนตอนเรมตนของการ

พฒนาระบบสารสนเทศ เปนการน าความตองการระบบสารสนเทศ (Requirements) ทคนหาและรวบรวมไดน ามาท าการวเคราะหซ าอกครง เพอลงรายละเอยดวาระบบสารสนเทศทจะพฒนาขนนน จะประกอบไปดวยฟงกชนใดบาง มขอมลใดทตองน าเขา มผลลพธใดทตองแสดงผลหรอสรางขน แลวท าการรวบรวมรายละเอยดนนเปนขอก าหนดระบบสารสนเทศ (Specification) การวเคราะหระบบสารสนเทศจงเปนการก าหนดขอบเขตของงานทฝายพฒนาระบบ (Developer) จะตองสงมอบใหแกฝายทตองการใหพฒนาระบบสารสนเทศ (Client) การวเคราะหระบบสารสนเทศจงเปนจดเรมตนทส าคญของการพฒนาระบบสารสนเทศ หากมความผดพลาดในการวเคราะหระบบ จะน าไปสการพฒนาระบบสารสนเทศทผดพลาด ฝายพฒนาระบบอาจมตนทนเพมมากขนจากการท าการแกไขและอาจท าใหสงมอบงานลาชา ฝายทตองการใหพฒนาระบบอาจไมยอมรบระบบหรออาจยตการพฒนาระบบสารสนเทศได

การวเคราะหระบบสารสนเทศในปจจบนจงมรายละเอยดมากกวาเปนเพยงการวเคราะหขอความ ฝายพฒนาระบบสามารถสรางแบบจ าลองของระบบไดตงแตเรมตน ทงแบบจ าลองระบบ เชงโครงสรางดวยแผนภาพกระแสขอมล (Data flow diagram) และแบบจ าลองระบบเชงวตถ ดวยแผนภาพยสเคส (Use case diagram) และค าอธบายยสเคส (Use case description) และฝาย ทตองการใหพฒนาระบบสามารถเสนอรายละเอยดของระบบสารสนเทศทตองการใหพฒนาขนได เพอใหทงสองฝายมความเขาใจระบบสารสนเทศทจะพฒนาขนในทศทางเดยวกน และลดความผดพลาดทอาจเกดขนกอนเรมลงมอออกแบบระบบสารสนเทศและพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรตอไป

เครองมอทฝายพฒนาระบบใชในกจกรรมการวเคราะหระบบสารสนเทศสวนใหญ ในปจจบนเปนเพยงโปรแกรมจดการเอกสาร (Word processor) และโปรแกรมวาดแบบจ าลองของระบบในรปแบบตาง ๆ (Modeling tool) เนองจากเปนเครองมอพนฐานทสามารถจดหามาใชงานไดโดยงายและมคาใชจายต า การใชเครองมอทหลากหลายและไมตอเนองกนในการวเคราะหระบบ อาจท าใหเกดความขดแยงกนของขอมล และกอใหเกดความผดพลาดในการพฒนาระบบสารสนเทศได

2

สวนเครองมอทสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศทมความตอเนองกนตลอดกระบวนการพฒนาระบบสารสนเทศ ยงคงมราคาสงและไมคมคาทจะเลอกน ามาใชงานในปจจบน

จากปญหาขางตน หากมการพฒนาเครองมอสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ ทสามารถจดการความตองการระบบสารสนเทศทจะพฒนาขน สรางแบบจ าลองระบบสารสนเทศ ทส าคญ และสามารถเพมเตมรายละเอยดตาง ๆ ทเกดขนในกจกรรมการวเคราะหระบบสารสนเทศ ทงจากฝายพฒนาระบบและฝายทตองการใหพฒนาระบบได จะเปนการเพมความสอดคลองกนของขอมล ลดความผดพลาดในการพฒนาระบบสารสนเทศ และเพมความพรอมในการด าเนนกจกรรมขนตอนตอไปของการพฒนาระบบสารสนเทศได โดยควรท าการทดสอบเครองมอทพฒนาขนในสถานศกษาทมการเรยนการสอนรายวชาทเกยวของกบการพฒนาระบบสารสนเทศกอนขยายผลน าไปใชในสถานประกอบการตอไป

1.2 วตถประสงคของการวจย 1. เพอพฒนาระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศทเหมาะสมส าหรบการ

พฒนาระบบสารสนเทศขนาดเลกและขนาดกลาง 2. เพอพฒนาระบบสารสนเทศทสามารถน ามาใชในการเรยนการสอนรายวชาทเกยวของ

กบการพฒนาระบบสารสนเทศ 3. เพอศกษาความพงพอใจของผเรยนตอการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบ

สารสนเทศ

1.3 ขอบเขตของการวจย 1. ประชากรทใชในการวจย เปนนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะ

วทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม 2. กลมตวอยางทใชในการวจย เปนนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะ

วทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม จ านวน 30 คน โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling)

3. ขอบเขตของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ 3.1. ระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ คอ ระบบทใหผใชสามารถจดการ

ขอมลของโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ (Project) ทจะด าเนนโครงการได 3.2. ระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ คอ ระบบทใหผใชสามารถจดการ

ขอมลความตองการระบบสารสนเทศ (Requirements) และค าอธบายยสเคส (Use case description) ภายในโครงการพฒนาระบบสารสนเทศได

3

3.3. ระบบจดการ DFD คอ ระบบทใหผใชสามารถจดการขอมลและสรางรายงานแผนภาพกระแสขอมล (Data flow diagram) ภายในโครงการพฒนาระบบสารสนเทศได

3.4. ระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ คอ ระบบทใหผใชสามารถเรยกดความตองการระบบสารสนเทศ แผนภาพกระแสขอมล แผนภาพยสเคส (Use case diagram) และค าอธบายยส เคส ของโครงการพฒนาระบบสารสนเทศได

3.5. ระบบจดการบญชผใชงาน คอ ระบบส าหรบการลงทะเบยนใชงาน ลงชอเขาใชงาน และจดการขอมลบญชผใชงาน

1.4 ขนตอนการด าเนนการวจย 1. รวบรวมขอมลและทฤษฎ โดยท าการศกษาทฤษฎทเกยวของกบการวเคราะหระบบ

แบบเชงโครงสรางและแบบเชงวตถ และศกษางานวจยทเกยวของกบการวเคราะหระบบ

2. วเคราะหและออกแบบระบบ โดยท าการวเคราะหเพอก าหนดฟงกชนของระบบ ออกแบบกระบวนการท างานภายในของระบบ ออกแบบระบบตนแบบ และออกแบบฐานขอมลของระบบ

3. พฒนาระบบ โดยการสรางเครองมอทใชในการวจย ไดแก ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ และแบบประเมนความพงพอใจของผเรยนตอการใชระบบ

4. ด าเนนการทดลอง โดยแนะน าวธใชระบบแกผเรยนกลมตวอยาง แลวใหผเรยนใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศและตอบแบบประเมนความพงพอใจ

5. วเคราะหและสรปผล โดยท าการรวบรวมผลการประเมนและขอเสนอแนะจากผเรยน แลวน ามาวเคราะหและสรปผลการด าเนนโครงการวจย

4

ตารางท 1.1 แผนด าเนนโครงการวจย

กจกรรม ปงบประมาณ 2560

พ.ศ. 2559 พ.ศ. 2560 ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

1. รวบรวมขอมลและทฤษฎ 2. วเคราะหและออกแบบระบบ 3. พฒนาระบบ 4. ด าเนนการทดลอง 5. วเคราะหและสรปผล

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศมความเหมาะสมส าหรบการพฒนา

ระบบสารสนเทศขนาดเลกและขนาดกลาง 2. ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศสามารถน ามาใชในการเรยนการสอน

รายวชาทเกยวของกบการพฒนาระบบสารสนเทศ 3. ผเรยนมความพงพอใจในการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

5

บทท 2 ทฤษฎและการวจยทเกยวของ

บทท 2 ทฤษฎและการวจยทเกยวของ

บทนจะกลาวถงการพฒนาระบบสารสนเทศ การวเคราะหระบบสารสนเทศ แผนภาพ

กระแสขอมล (Data flow diagram) แผนภาพบรบท (Context diagram) แผนภาพยสเคส (Use case diagram) ค าอธบายยสเคสหรอค าอธบายฟงกชน (Use case description) และการวจยทเกยวของ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.1 การพฒนาระบบสารสนเทศ ระบบสารสนเทศ ( Information system) หมายถง กลมขององคประกอบตาง ๆ ท

เกยวของกนและท างานรวมกน เพอรวบรวมขอมล ประมวลผลขอมล จดเกบขอม ล และน าเสนอสารสนเทศ เพอสนบสนนการท างาน การควบคมงาน และการตดสนใจในองคกร

การพฒนาระบบสารสนเทศ (Information system development) หมายถง การสรางระบบสารสนเทศขนใหม หรอการปรบเปลยนระบบสารสนเทศเดมทมอยแลว ใหสามารถท างานเพอแกไขปญหาจากการด าเนนงานทางธรกจไดตามความตองการของผใช

วงจรการพฒนาระบบสารสนเทศ (System development life cycle) ประกอบดวย 5 ขนตอนหลก ดงน

1. การวางแผนการพฒนาระบบสารสนเทศ (Planning) 2. การวเคราะหระบบสารสนเทศ (Analysis) 3. การออกแบบระบบสารสนเทศ (Design) 4. การท าใหเกดระบบสารสนเทศขนจรง (Implementation) 5. การบ ารงรกษาระบบสารสนเทศ (Maintenance)

6

ภาพท 2.1 วงจรการพฒนาระบบสารสนเทศ

2.2 การวเคราะหระบบสารสนเทศ การวเคราะหระบบสารสนเทศ (System analysis) เปนกจกรรมในขนตอนเรมตนของการ

พฒนาระบบสารสนเทศ เปนการน าความตองการระบบสารสนเทศ (Requirements) ทคนหาและรวบรวมไดน ามาท าการวเคราะหซ าอกครง เพอลงรายละเอยดวาระบบสารสนเทศทจะพฒนาขนนน จะประกอบไปดวยฟงกชนใดบาง มขอมลใดทตองน าเขา มผลลพธใดทตองแสดงผลหรอสรางขน แลวท าการรวบรวมรายละเอยดนนเปนขอก าหนดระบบสารสนเทศ (Specification) การวเคราะหระบบสารสนเทศจงเปนการก าหนดขอบเขตของงานทฝายพฒนาระบบ (Developer) จะตองสงมอบใหแกฝายทตองการใหพฒนาระบบสารสนเทศ (Client) การวเคราะหระบบสารสนเทศจงเปนจดเรมตนทส าคญของการพฒนาระบบสารสนเทศ หากมความผดพลาดในการวเคราะหระบบ จะน าไปสการพฒนาระบบสารสนเทศทผดพลาด ฝายพฒนาระบบอาจมตนทนเพมมากขนจากการท าการแกไขและอาจท าใหสงมอบงานลาชา ฝายทตองการใหพฒนาระบบอาจไมยอมรบระบบหรออาจยตการพฒนาระบบสารสนเทศได

การวเคราะหระบบสารสนเทศในปจจบนจงมรายละเอยดมากกวาเปนเพยงการวเคราะหขอความ ฝายพฒนาระบบสามารถสรางแบบจ าลองของระบบไดตงแตเรมตน ทงแบบจ าลองระบบ เชงโครงสรางดวยแผนภาพกระแสขอมล (Data flow diagram) และแบบจ าลองระบบเชงวตถ

7

ดวยแผนภาพยสเคส (Use case diagram) และค าอธบายยสเคส (Use case description) และฝาย ทตองการใหพฒนาระบบสามารถเสนอรายละเอยดของระบบสารสนเทศทตองการใหพฒนาขนได เพอใหทงสองฝายมความเขาใจระบบสารสนเทศทจะพฒนาขนในทศทางเดยวกน และลดความผดพลาดทอาจเกดขนกอนเรมลงมอออกแบบระบบสารสนเทศและพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรตอไป

2.3 Data flow diagram Data flow diagram (แผนภาพกระแสขอมล) เปนแผนภาพแสดงแบบจ าลองระบบท

แสดงการไหลของขอมลภายในระบบ โดยแทจรงแลว DFD เนนการแสดงกระบวนทมในระบบมากกวาขอมล DFD ม 4 สญลกษณ แตมสองรปแบบ ทงนเกดจากมผพฒนาสองกลม คอ Gane & Sarson และ DeMarco & Yourdon สญลกษณใน DFD และความหมายแสดงในตารางท 2.1

ตารางท 2.1 สญลกษณใน Data flow diagram สญลกษณของ

Gane & Sarson สญลกษณของ

DeMarco & Yourdon ชอเรยก ความหมาย

External entity สงทอยภายนอกระบบทสงขอมลเขาหรอรบขอมลจากระบบ เชน บคคล, หนวยงาน, ระบบอน ฯลฯ

ชอ

ชอ

Data flow ขอมลทไหลไปตามทศทางของลกศร

Process การประมวลผลหรอฟงกชนภายในระบบ

D1 ชอ

D1 ชอ

Data store แหลงเกบขอมลภายในระบบ

ชอ ชอ

1

ชอ

1 ชอ

8

2.3.2 กฎการเขยน Data flow diagram External entity

1. ทก External entity ตองม Data flow เขาหรอออก อยางนอย 1 Data flow 2. ชอของ External entity ตองเปนค านามเทานน

Data flow 3. Data flow ตองมทศทางเดยวเสมอ ไมใชลกศรสองหว 4. ทก Data flow ตองเชอมกบ Process เสมอ ไมวาจะอยดานหวหรอดานทาย 5. ชอของ Data flow หรอขอมลบน Data flow ตองเปนค านามเทานน

Process 1. ทก Process ควรม Data flow เขา อยางนอย 1 Data flow

หาก Process มแตการไหลของขอมลออก แตไมมการไหลของขอมลเขาจะเรยกวา “Process มหศจรรย” (Miracle process) เนองจากสามารถสรางขอมลออกไดโดยไมมขอมลเขา แตกมขอยกเวน อยางเชน Process ทสมรหสผาน หรอ Process ทบอกเวลา เพราะสามารถสรางขอมลออกไดโดยไมตองมขอมลเขา

2. ทก Process ควรม Data flow ออก อยางนอย 1 Data flow หาก Process มแตการไหลของขอมลเขา แตไมมการไหลของขอมลออกหรอ

สงตอขอมลออกไป จะเรยกวา “Process หลมด า” (Black hole process) เนองจากเหมอนกบหลมด าทดดทกสงทกอยางเขาไปแตไมปลอยอะไรออกมา

3. ชอของ Process ตองเปนกรยาวล (เรมดวยค ากรยา) เทานน Data store

1. ทก Data store ตองม Data flow เขา อยางนอย 1 Data flow 2. ทก Data store ควรม Data flow ออก อยางนอย 1 Data flow

หาก Data store มแตการไหลของขอมลเขา แตไมมการไหลของขอมลออก Data store นน ควรเปน External entity

3. ชอของ Data store ตองเปนค านามเทานน จากกฎการเขยน DFD สามารถสรปการเชอมตอของ Data flow ไดตามทแสดงในตาราง

ท 2.2 และสรปการไหลของขอมลเขาและขอมลออกไดตามทแสดงในตารางท 2.3

9

ตารางท 2.2 สรปการเชอมตอของ Data flow โหนดปลายทาง

โหนดตนทาง External entity Process Data store

External entity Process *

Data store * ตองเชอมกบ Process อน ไมวนกลบมาเชอม Process ตวเอง

ตารางท 2.3 สรปการไหลของขอมลเขาและขอมลออก สญลกษณใน DFD ขอมลเขา ขอมลออก External entity ตองม

Process ควรม ตองม Data store ตองม ควรม

2.3.3 DFD fragment เพอลดความซบซอนและเพมความถกตองของการเขยน DFD จงควรเขยน DFD ยอย ๆ

กอน ซงเรยกวา “DFD fragment” แลวคอยน า DFD fragment มารวมกน ยกตวอยางระบบยอย “จดการขอมลสนคา” ในระบบรานขายสนคา ซงมความตองการทเปนฟงกชนดงน

1. เจาของรานสามารถเรยกดขอมลสนคาได 2. เจาของรานสามารถเพมขอมลสนคาได 3. เจาของรานสามารถแกไขขอมลสนคาได

จากความตองการทเปนฟงกชนขางตน สามารถเขยน DFD fragment ไดตามทแสดงใน ภาพท 2.2

10

DFD fragment “เจาของรานสามารถเรยกดขอมลสนคาได”

DFD fragment “เจาของรานสามารถเพมขอมลสนคาได”

DFD fragment “เจาของรานสามารถแกไขขอมลสนคาได”

ภาพท 2.2 ตวอยาง DFD fragment ภายในระบบจดการขอมลสนคา การน าเสนอหรอเขยน DFD สามารถน าเสนอหรอเขยนเฉพาะสวนและ/หรอระดบตามท

ตองการแสดงได ยกตวอยางจาก DFD fragment ในภาพท 2.2 สามารถรวมเปน DFD level 1 ของ Process “จดการขอมลสนคา” ไดตามทแสดงในภาพท 2.3

ภาพท 2.3 ตวอยาง DFD level 1 ของ Process “จดการขอมลสนคา”

11

การน า DFD หรอ DFD fragment มารวมกนเปนแผนภาพทสมบรณมากขน จะตองคงความสอดคลองระหวางกนไวดวยเสมอ หากสงเกตในภาพท 2.3 จะพบวาม 8 Data flow โดยทศทางของ Data flow จะตรงกบ DFD fragment ในภาพท 2.2

การสงเกตวาเปน DFD level ใดนน ใหสงเกตทจ านวนจดทเขยนใน Process หากม 1 จด กจะเปน DFD level 1 และหากไมมจดกจะเปน DFD level 0 ตวอยางของ DFD level 0 ของ Process “จดการขอมลสนคา” แสดงในภาพท 2.4

ภาพท 2.4 ตวอยาง DFD level 0 ของ Process “จดการขอมลสนคา” หาก Data flow ทมโหนดตนทางและโหนดปลายทางเหมอนกน สามารถรวมขอมลบน

Data flow นนเปนเสนเดยวกนได แลวเขยนเฉพาะขอมลทไมซ ากน เพอเปนการลดความซบซอนและท าให DFD นนสามารถเขาใจไดงาย

DFD level 1 และ level 0 ของระบบรานขายสนคา แสดงภาพท 2.6 และ 2.6 ตามล าดบ

ภาพท 2.5 ตวอยาง DFD level 1 ของระบบรานขายสนคา

12

ภาพท 2.6 ตวอยาง DFD level 0 ของระบบรานขายสนคา

2.4 Context diagram Context diagram (แผนภาพบรบท) เปนแผนภาพแสดงแบบจ าลองระบบ ดวยการมอง

ระบบเปน Process ใหญเพยง Process เดยว แลวแสดงการไหลของขอมลระหวางระบบกบ External entity โดย Context diagram จะมลกษณะคลายกบ DFD แตจะไมมการแสดง Data store เพราะถอวา Data store รวมอยภายในระบบแลว

Context diagram ของระบบรานขายสนคา แสดงภาพท 2.7 ทงน ใหสงเกตความสอดคลองระหวาง Context diagram นกบ DFD level 1 และ level 0 ของระบบรานขายสนคา แสดงภาพท 2.5 และ 2.6 ตามล าดบ

ภาพท 2.7 ตวอยาง Context diagram ของระบบรานขายสนคา

13

2.5 ภาษายเอมแอล ดวยกลไลเชงวตถมคณลกษณะทแตกตางจากกลไกเชงโครงสราง การวเคราะหและ

ออกแบบเชงวตถ (Object-oriented systems analysis and design) จงจ าเปนตองมภาษาทเปนมาตรฐานในการสรางแบบจ าลองส าหรบการวเคราะหและออกแบบเชงวตถโดยเฉพาะ จงมการพฒนาภาษายเอมแอล (Unified Modeling Language) ขนมา โดยภาษายเอมแอลจะถกน ามาใชในการแบบจ าลองของระบบในมมมองตาง ๆ โดยสามารถแบงแบบจ าลองตามมมมองได 3 กลมหลก ดงน

1. แบบจ าลองโครงสรางของระบบ (Structure diagrams) ใชน าเสนอขอมลและความสมพนธของระบบทมรปแบบทคงท ประกอบดวย Class diagram, Object diagram, Component diagram, Composite structure diagram, Package diagram, และ Deployment diagram

2. แบบจ าลองพฤตกรรมของระบบ (Behavior diagrams) ใชน าเสนอพฤตกรรมในมมมองตาง ๆ ทมอยในระบบ ประกอบดวย Use case diagram, Activity diagram, และ State machine diagram

3. แบบจ าลองการมปฏสมพนธกน ( Interaction diagrams) ใชน าเสนอการตดตอระหวางสงตาง ๆ ในระบบซงเปนผลจากพฤตกรรมของสงนน ๆ ประกอบดวย Sequence diagram, Communication diagram, Timing diagram, แ ล ะ Interaction overview diagram.

แบบจ าลองภาษายเอมแอลทถกใชมากทสดในการวเคราะหและออกแบบเชงวตถคอ Use case diagram, Class diagram, Sequence diagram, และ Activity diagram

14

2.6 Use case diagram Use case diagram คอ แผนภาพส าหรบแสดงฟงกชนหลกๆ ทระบบมใหบรการแกผใช

มสญลกษณทส าคญดงน

สญลกษณ ชอเรยก ความหมาย

ชอ

actor ผใชฟงกชน หรอสงทมปฏสมพนธกบฟงกชน โดยอาจใชไอคอนรปภาพตาง ๆ แทนสญลกษณนได

ชอ

use case ฟงกชนทมอยในระบบ โดยอาจเขยนชอของยสเคสอยภายในสญลกษณวงรกได

association ความสมพนธระหวางผใชและฟงกชน

ภาพท 2.8 ตวอยาง Use case diagram ของระบบรานตดผม

15

2.7 Use case description Use case description คอ ค าอธบายฟงกชน ม ก เขยนในรปแบบตาราง โดยม

รายละเอยดตามตารางท 2.4

ตารางท 2.4 รายละเอยดของ Use case description ชอฟงกชน ระบชอของชอฟงกชน กลมผใชงาน ระบกลมผใชทใชฟงกชน ค าอธบายฟงกชน ระบรายละเอยดของฟงกชน เงอนไขกอนเรมฟงกชน ระบสงทตองเกดขนกอนแลวฟงกชนนจงจะสามารถเรมท างานได ขนตอนการท างานหลก ระบขนตอนการท างานในฟงกชน ขนตอนการท างานอน ระบขนตอนการท างานเสรมในฟงกชน เงอนไขหลงสนสดฟงกชน ระบสงทตองเกดขนหลงจากทฟงกชนท างานส าเรจ

ตารางท 2.5 ตวอยาง Use case description ชอฟงกชน เพมขอมลชางตดผม

ผใชฟงกชน เจาของราน

ค าอธบายฟงกชน ส าหรบใหผใชเพมขอมลชางตดผมคนใหมลงในระบบ

เงอนไขกอนเรมฟงกชน ผใชตองเขาสระบบรานตดผมแลว

ขนตอนการท างานหลก 1. ผใชคลกเมน จดการขอมลชางตดผม 2. ระบบแสดงหนาจอ จดการขอมลชางตดผม 3. ผใชคลกเมน เพมขอมลชางตดผม 4. ระบบแสดงหนาจอ เพมขอมลชางตดผม 5. ผใชกรอกขอมลชางตดผมคนใหม 6. ผใชกดปม เพม 7. ระบบเพมขอมลชางตดผมคนใหมลงในระบบ 8. ระบบแสดงหนาจอ จดการขอมลชางตดผม ทมขอมลชางตดผมคนใหมอยดวย

ขนตอนการท างานอน - เงอนไขหลงจบฟงกชน ระบบตองเพมขอมลชางตดผมคนใหมตรงตามทผใชกรอก

16

2.8 การวจยทเกยวของ งานวจยทเกยวของกบการวเคราะหระบบแบบเชงโครงสรางรวมกบการวเคราะหระบบ

แบบเชงวตถ ซงมความคลายคลงกบระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศทจะพฒนาขน มงานวจยทนาสนใจดงน

งานวจยของ Zhang Zhaoyin, Li Yanfang และ Chen Chao ไดเสนอวธการวเคราะหความตองการระบบสารสนเทศทสามารถสนบสนนไดทงการวเคราะหระบบแบบเชงโครงสรางและแบบเชงวตถ ดวยการสรางตารางขอมลส าหรบบนทกเหตการณทผใชมการปฏสมพนธกบระบบสารสนเทศ ซงขอมลจากตารางนสามารถน าไปสรางแผนภาพกระแสขอมล แผนภาพยสเคส และแผนภาพล าดบ (Sequence Diagram) ได

งานวจยของ Fanchao Meng, Dianhui Chu และ Dechen Zhan ไดเสนอวธการแปลงแผนภาพกระแสขอมล (Data flow diagram) ไปเปนแผนภาพกจกรรม (Activity diagram) ในภาษายเอมแอล เนองจากคณะวจยนเหนวาแผนภาพกระแสขอมลเปนแผนภาพทถกใชอยางแพรหลายในการวเคราะหระบบแบบเชงโครงสราง และแผนภาพกจกรรมกเปนแผนภาพทถกใชอยางแพรหลายในการวเคราะหระบบแบบเชงวตถเชนกน คณะวจยนจงเรมท าการศกษารายละเอยดในแผนภาพทงสองและไดเสนอวธการในการแปลงแผนภาพ งานวจยนแสดงใหเหนวาแผนภาพทถกใชในการวเคราะหระบบแบบเชงโครงสรางยงคงมความสมพนธกบแผนภาพทใชในการวเคราะหระบบแบบเชงวตถ

งานวจยของ Pramod Mathew และคณะ ไดเสนอเทคนคในการแปลงแผนภาพกระแสขอมล (Data flow diagram) ไปเปนแผนภาพยสเคส (Use case diagram), แผนภาพคลาส (Class diagram) และแผนภาพกจกรรม (Activity diagram) โดยเทคนคทคณะวจยนน าเสนอสามารถชวยผพฒนาลดระยะเวลาในการพฒนาระบบ ในขณะทระบบทไดยงคงมคณภาพ งานวจยนแสดงใหเหนวาแผนภาพทถกใชในการวเคราะหระบบแบบเชงโครงสรางยงคงมความสมพนธกบแผนภาพทใชในการวเคราะหระบบแบบเชงวตถอกเชนกน

งานวจยทเกยวของกบการสรางแบบจ าลองของระบบจากขอความความตองการระบบสารสนเทศ ซงมความคลายคลงกบระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศทจะพฒนาขน มงานวจยทนาสนใจดงน

งานวจยของ Deva Kumar Deeptimahanti และ Ratna Sanyal ไดเสนอวธการและระบบชวยสรางแผนภาพยสเคส และแผนภาพคลาส (Class diagram) ในระดบเบองตน โดยการท าการประมวลผลขอความ งานวจยนแสดงใหเหนวาแผนภาพสามารถสรางขนจากขอความความตองการระบบสารสนเทศได

17

งานวจยของ Chamitha Ramal Narawita และ Kaneeka Vidanage ไดเสนอวธการสรางแผนภาพยสเคส (Use case diagram) และแผนภาพคลาส (Class diagram) จากขอความความตองการระบบสารสนเทศ (Requirements) โดยงานวจยนไดใชกระบวนการวเคราะหภาษาธรรมชาต (Natural language processing) น ามาใชก าหนดรายละเอยดของทงสองแผนภาพ งานวจยนแสดงใหเหนวาแผนภาพสามารถสรางขนจากขอความความตองการระบบสารสนเทศได

งานวจยของ Sandeep Vemuri, Sisay Chala และ Madjid Fathi ไดเสนอวธการสรางแผนภาพยสเคส (Use case diagram) จากขอความความตองการระบบสารสนเทศ (Requirements) โดยงานวจยนไดใชกระบวนการวเคราะหภาษาธรรมชาต (Natural language processing) น ามาใชก าหนดรายละเอยดในแผนภาพยสเคส และคาดวาสามารถพฒนาใหเกดการวเคราะหระบบสารสนเทศแบบอตโนมตไดในอนาคต งานวจยนแสดงใหเหนวาแผนภาพสามารถสรางขนจากขอความความตองการระบบสารสนเทศไดอกเชนกน

ส าหรบงานวจยทไดด าเนนการในเบองตนคอการเสนอรปแบบของคลาสของแผนภาพกระแสขอมล (Pattern of Data Flow Diagram Class) โดยสรางคลาสขนจากกฎทางไวยากรณทจดระเบยบและเสนอในงานวจยนดวย ตวอยางของผลลพธแสดงใหเหนถงการใชประโยชนจากคลาสเหลานในการสรางแผนภาพกระแสขอมล ซงยงชวยลดขอผดพลาดทางไวยากรณดวย และสามารถน าไปใชในงานอนไดตอไป

18

บทท 3 วธการด าเนนการวจย

บทท 3 วธการด าเนนการวจย

วธการด าเนนการวจยระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ ประกอบดวย

4 ขนตอนหลก ไดแก การออกแบบระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ, การออกแบบระบบตนแบบของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ, การออกแบบฐานขอมลของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ และการออกแบบแบบประเมนความพงพอใจของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

3.1 การออกแบบระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ จากขอบเขตของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศทประกอบไปดวยระบบ

ยอยจ านวน 5 ระบบ ดงน 1. ระบบจดการบญชผใชงาน 2. ระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 3. ระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ 4. ระบบจดการ DFD 5. ระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ ผวจยจงไดท าการวเคราะหระบบและพบวาระบบนควรมฟงกชน 12 ฟงกชน ภายใตระบบ

ยอยขางตน ดงน 1. ระบบจดการบญชผใชงาน ประกอบดวย

1.1. ฟงกชนลงทะเบยนใชงาน ส าหรบใหผใชลงทะเบยนเพอขอใชงาน 1.2. ฟงกชนลงชอเขาใชงาน 1.3. ฟงกชนจดการขอมลผใช ส าหรบใหผดแลระบบอนมตการใหผใชเขาใชงาน 1.4. ฟงกชนแกไขขอมลสวนตวของผใชทเขาใชงานในขณะนน

2. ระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ 2.1. ฟงกชนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศของโครงการทผใชก าลงท าการ

วเคราะห 3. ระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ

3.1. ฟงกชนจดการกลมผใชงานของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห

19

3.2. ฟงกชนจดการระบบยอยของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห 3.3. ฟงกชนจดการความตองการระบบสารสนเทศของโครงการทผใชก าลงท าการ

วเคราะห 4. ระบบจดการ DFD

4.1. ฟงกชนจดการ DFD Fragment ของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห 4.2. ฟงกชนจดการ External Entity ของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห 4.3. ฟงกชนจดการ Data Store ของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห

5. ระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ 5.1. ฟงกชนเรยกดรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศของโครงการทผใชก าลงท า

การวเคราะห ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศนจะประกอบดวยกลมผใช 2 กลม ไดแก

ผดแลระบบ และผใชงานทวไป ซงสามารถแสดงภาพรวมของฟงกชนทงหมดเปนแผนภาพยสเคส (Use case diagram) ไดตามทแสดงในภาพท 3.1

ภาพท 3.1 Use case diagram ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

20

และสามารถแสดงผใชและขอมลทงหมดทปรากฏในระบบเปนแผนภาพบรบท (Context diagram) ไดตามทแสดงในภาพท 3.2

ภาพท 3.2 Context diagram ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

ส าหรบความสมพนธของระบบยอยทง 5 ระบบ สามารถแสดงดวยแผนภาพกระแสขอมลระดบ 0 (Data flow diagram Level 0) ไดตามทแสดงในภาพท 3.3

21

ภาพท 3.3 Data flow diagram Level 0 ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

22

3.1.2 ระบบจดการบญชผใช ระบบจดการบญชผใช ประกอบดวย 4 ฟงกชน ไดแก ฟงกชนลงทะเบยนใชงาน ส าหรบให

ผใชลงทะเบยนเพอขอใชงาน, ฟงกชนลงชอเขาใชงาน, ฟงกชนจดการขอมลผใช ส าหรบใหผดแลระบบอนมตการใหผ ใชใชงาน และฟงกชนแกไขขอมลสวนตวของผใชท เขาใชงานในขณะนน ส าหรบความสมพนธของฟงกชนทง 5 ฟงกชน สามารถแสดงดวยแผนภาพกระแสขอมลระดบ 1 (Data flow diagram Level 1) ของระบบจดการบญชผใชไดตามทแสดงในภาพท 3.3

ภาพท 3.4 Data flow diagram Level 1 ของระบบจดการบญชผใช

3.1.3 ระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ ระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ เปนสวนของการแกไชขอมลโครงการ

พฒนาระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห และเปนสวนหนาหลกของการวเคราะหระบบสารสนเทศ สามารถแสดงภาพรวมของระบบนดวยแผนภาพกระแสขอมลระดบ 1 (Data flow diagram Level 1) ของระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศไดตามทแสดงในภาพท 3.4

ภาพท 3.5 Data flow diagram Level 1 ของระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ

23

3.1.4 ระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ ระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ ประกอบดวย 3 ฟงกชน ไดแก ฟงกชน

จดการกลมผใชงานของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห , ฟงกชนจดการระบบยอยของโครงการ ทผใชก าลงท าการวเคราะห และฟงกชนจดการความตองการระบบสารสนเทศของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห ส าหรบความสมพนธของฟงกชนทง 3 ฟงกชน สามารถแสดงดวยแผนภาพกระแสขอมลระดบ 1 (Data flow diagram Level 1) ของระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศไดตามทแสดงในภาพท 3.6

ภาพท 3.6 Data flow diagram Level 1 ของระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ

3.1.5 ระบบจดการ DFD ระบบจดการ DFD ประกอบดวย 3 ฟงกชน ไดแก ฟงกชนจดการ DFD Fragment ของ

โครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห, ฟงกชนจดการ External Entity ของโครงการทผใชก าลงท าการว เคราะห และฟงกชนจดการ Data Store ของโครงการทผ ใชก าลงท าการว เคราะห ส าหรบความสมพนธของฟงกชนทง 3 ฟงกชน สามารถแสดงดวยแผนภาพกระแสขอมลระดบ 1 (Data flow diagram Level 1) ของระบบจดการ DFD ไดตามทแสดงในภาพท 3.7

ภาพท 3.7 Data flow diagram Level 1 ของระบบ

24

3.1.6 ระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ ระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ เปนสวนใหผใชสามารถเรยกดรายงาน

การวเคราะหระบบสารสนเทศของโครงการทผใชก าลงท าการวเคราะห สามารถแสดงภาพรวมของระบบนดวยแผนภาพกระแสขอมลระดบ 1 (Data flow diagram Level 1) ของระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศไดตามทแสดงในภาพท 3.8

ภาพท 3.8 Data flow diagram Level 1 ของระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ

3.2 การออกแบบระบบตนแบบของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ เมอทราบถงฟงกชนทงหมดของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ ผวจยจง

ท าการออกแบบระบบตนแบบดวยภาษา HTML ในการออกแบบหนาจอในแตละสวน ซงประกอบดวยหนาจอสวนหลก ๆ 5 สวน ไดแก หนาจอสวนจดการบญชผใช, หนาจอสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ, หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศ, หนาจอสวนจดการ DFD และรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ รายละเอยดของหนาจอในแตละสวนมดงตอไปน

3.2.1 หนาจอสวนจดการบญชผใช หนาจอในสวนจดการบญชผใช ประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 5 หนาจอ ไดแก หนาจอลง

ชอเขาใชงาน, หนาจอลงทะเบยนใชงาน, หนาจอจดการบญชผใช, หนาจอแกไขบญชผใช และหนาจอแกไขขอมลสวนตว ตนแบบของแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

หนาจอลงชอเขาใชงานเปนฟอรมใหผใชท าการลงชอเขาใชงานดวยอเมลและรหสผาน ทผใชไดลงทะเบยนไว โดยผใชจะตองไดรบการอนมตใหใชงานจากผดแลกอนจงจะสามารถเขาใชงาน

25

ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศได ตนแบบหนาจอลงชอเขาใชงานมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.9

ภาพท 3.9 ตนแบบหนาจอลงชอเขาใชงาน

หนาจอลงทะเบยนใชงานเปนฟอรมใหผใชท าการลงทะเบยนเพอขอใชงานระบบ โดยผใชจะตองท าการกรอกอเมลแอดเดรส ก าหนดรหสผาน กรอกชอ-นามสกล และหนวยงานของผใช ตนแบบหนาจอลงทะเบยนใชงานมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.10

ภาพท 3.10 ตนแบบหนาจอลงทะเบยนใชงาน

26

หนาจอจดการบญชผใชเปนหนาจอแสดงรายชอผใชงานทงหมดของระบบสนบสนนการ

วเคราะหระบบสารสนเทศ โดยผดแลระบบจะสามารถท าการอนมตการใชงานของผใช, สามารถท าการแกไขขอมลสวนตวของผใชในกรณทผใชลมรหสผาน และสามารถท าการลบขอมลผใชได หากผดแลระบบเหนวาการลงทะเบยนนนมขอมลทไมเหมาะสม ตนแบบหนาจอจดการบญชผใชมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.11 และตนแบบหนาจอแกไขบญชผใชมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.12

ภาพท 3.11 ตนแบบหนาจอจดการบญชผใช

ภาพท 3.12 ตนแบบหนาจอแกไขบญชผใช

27

หนาจอแกไขขอมลสวนตวเปนฟอรมใหผใชท าการแก ไขขอมลสวนตวตาง ๆ ไดแก รหสผาน ชอ-นามสกล และหนวยงานของผใช แตผใชจะไมสามารถแกไขอเมลแอดเดรสทลงทะเบยน ใชงานระบบได ตนแบบหนาจอแกไขขอมลสวนตวมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.13

ภาพท 3.13 ตนแบบหนาจอแกไขขอมลสวนตว

3.2.2 หนาจอสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอในสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ ประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 4

หนาจอ ไดแก หนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ และหนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศ ตนแบบของแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

หนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศเปนหนาจอแสดงรายชอโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทงหมดทผใชน ามาท าการวเคราะหระบบสารสนเทศ โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบโครงการพฒนาระบบสารสนเทศได ตนแบบของหนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ และหนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ มรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.14, 3.15 และ 3.16 ตามล าดบ

28

ภาพท 3.14 ตนแบบหนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ

ภาพท 3.15 ตนแบบหนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ

ภาพท 3.16 ตนแบบหนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ

29

หนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศเปนหนาจอแสดงรายละเอยดของระบบสารสนเทศ

ทผใชระบบก าลงท าการวเคราะหอย โดยจะมเมนทเชอมโยงไปยงรายละเอยดตาง ๆ ของระบบ และแสดงแผนภาพยสเคส แผนภาพบรบท และแผนภาพกระแสขอมลระดบศนย เพอใหผใชทราบภาพรวมของระบบสารสนเทศทก าลงท าการวเคราะหอย ตนแบบหนาจอหนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.17

ภาพท 3.17 ตนแบบหนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศ

30

3.2.3 หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศ หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 5 หนาจอ

ไดแก หนาจอจดการกลมผใชงาน หนาจอจดการระบบยอย หนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศ หนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ และหนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศ ของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห ตนแบบของแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

หนาจอจดการกลมผใชงานเปนหนาจอแสดงกลมผใชงานทงหมดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบกลมผใชงานได ตนแบบหนาจอจดการกลมผใชงานมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.18

ภาพท 3.18 ตนแบบหนาจอจดการกลมผใชงาน

หนาจอจดการระบบยอยเปนหนาจอแสดงระบบยอยทงหมดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบระบบยอยได ตนแบบหนาจอจดการระบบยอยมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.19

31

ภาพท 3.19 ตนแบบหนาจอจดการระบบยอย

หนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศเปนหนาจอแสดงความตองการระบบสารสนเทศทงหมดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบความตองการได ตนแบบหนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.20

ภาพท 3.20 ตนแบบหนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศ

32

หนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศเปนฟอรมใหผใชระบบท าการเพมความตองการของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห โดยผใชสามารถก าหนดวาความตองการน อยภายใตระบบยอยใด และมกลมผใชงานใดทเกยวของกบความตองการน ตนแบบหนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.21

ภาพท 3.21 ตนแบบหนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ

33

หนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศเปนฟอรมใหผใชระบบท าการแกไขคว ามตองการของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห หนาจอนจะมความคลายคลงกบหนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ ตนแบบหนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศมรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.22

ภาพท 3.22 ตนแบบหนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศ

34

3.2.4 หนาจอสวนจดการ DFD หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 5 หนาจอ

ไดแก หนาจอจดการ DFD Fragment หนาจอแกไข DFD Fragment หนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process ของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห หนาจอจดการ Data Store และหนาจอจดการ External Entity ตนแบบของแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

หนาจอจดการ DFD Fragment เปนหนาจอแสดง DFD Fragment ทงหมดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการสรางและแกไข DFD Fragment ของความตองการระบบสารสนเทศแตละรายการได ตนแบบหนาจอจดการ DFD Fragment มรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.23

ภาพท 3.23 ตนแบบหนาจอจดการ DFD Fragment

หนาจอแกไข DFD Fragment เปนหนาจอใหผใชท าการสรางและแกไข DFD Fragment ของความตองการระบบสารสนเทศแตละรายการ โดยกระแสขอมล (Data flow) แตละเสนจะประกอบไปดวยโหนดตนทางทก าเนดขอมล ชอขอมล และโหนดปลายทางทกระแสน าขอมลไปให ซงก าหนดสญลกษณตาง ๆ แทนโหนดทมในแผนภาพกระแสขอมลดงน

U แทน External Entity ในแผนภาพกระแสขอมลทเปนกลมผใชงานของระบบ ซงไดมาจากกลมผใชงานทผใชระบบไดเคยก าหนดไว

P แทน Process ในแผนภาพกระแสขอมล ซงไดมาจากความตองการระบบสารสนเทศทผใชระบบไดเคยก าหนดไว

35

D แทน Data Store ในแผนภาพกระแสขอมล ซงผใชระบบสามารถก าหนดขนเองได E แทน External Entity ในแผนภาพกระแสขอมล โดยหมายถง External Entity อน ๆ

ทไมใชกลมผใชงานของระบบ ซงผใชระบบสามารถก าหนดขนเองได ตนแบบหนาจอแกไข DFD Fragment มรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.24

ภาพท 3.24 ตนแบบหนาจอแกไข DFD Fragment

หนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process เปนหนาจอทใหผใชระบบสามารถก าหนดต าแหนงของโหนดตาง ๆ ทปรากฏขนจากการรวม DFD Fragment ของแตละความตองการ ไปเปน DFD Level 1 ของแตละระบบยอยหรอแตละ Process ของระบบทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห ภาพท 3.25 ตนแบบหนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process มรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.25

36

ภาพท 3.25 ตนแบบหนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process

หนาจอจดการ Data Store เปนหนาจอแสดง Data Store ทงหมดทจะปรากฏในแผนภาพกระแสขอมลของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบ Data Store ได ตนแบบหนาจอจดการ Data Store มรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.26

ภาพท 3.26 ตนแบบหนาจอจดการ Data Store

หนาจอจดการ External Entity เปนหนาจอแสดง External Entity ทงหมดทจะปรากฏ

ในแผนภาพกระแสขอมลของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบ External Entity ได ตนแบบหนาจอจดการ External Entity มรายละเอยดตามทแสดงในภาพท 3.27

37

ภาพท 3.27 ตนแบบหนาจอจดการ External Entity

38

3.2.5 รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศเปนรายงานแสดงรายละเอยดของระบบสารสนเทศ

ทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยแสดงขอความ ค าอธบายฟงกชน และแผนภาพตาง ๆ ทผใชระบบไดก าหนดไว ตนแบบรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศแสดงในภาพท 3.26

ภาพท 3.28 ตนแบบรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ

39

3.3 การออกแบบฐานขอมลของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ จากการออกแบบกระบวนการท างานและการออกแบบระบบตนแบบ ระบบสนบสนนการ

วเคราะหระบบสารสนเทศจะประกอบดวยตารางขอมล 9 ตาราง ดงน 1. ตารางผใชระบบ (user) 2. ตารางโครงการ (project) 3. ตารางกลมผใชงาน (usegroup) 4. ตารางระบบยอย (subsystem) 5. ตารางความตองการ (requirement) 6. ตารางแผนภาพ (diagram) 7. ตารางกระแสขอมล (dataflow) 8. ตาราง External Entity (exentity) 9. ตาราง Data Store (datastore) โดยความสมพนธของตารางขอมลทง 9 ตาราง แสดงเปน Entity–relationship diagram

ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศไดตามทแสดงในภาพท 3.29

ภาพท 3.29 Entity–relationship diagram ของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

40

ตารางผใชระบบ (user) เปนตารางส าหรบการเกบขอมลของผใชระบบทมาลงทะเบยนใชงาน มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.1

ตารางท 3.1 พจนานกรมขอมลของตารางผใชระบบ (user) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

userid (Primary) int(10) รหสผใชระบบ umail text อเมลผใชระบบ upass text รหสผาน uname text ชอผใชระบบ udept text หนวยงานผใชระบบ uappr tinyint(1) การอนมตใหใชงาน uappd datetime วนทลงทะเบยนใชงาน

ตารางโครงการ (project) เปนตารางส าหรบการเกบขอมลโครงการพฒนาระบบ

สารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.2

ตารางท 3.2 พจนานกรมขอมลของตารางโครงการ (project) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

projid (Primary) int(10) รหสโครงการ puid int(10) รหสผใชระบบ pname text ชอโครงการ pmemo text หมายเหตโครงการ pupda datetime วนทปรบปรงโครงการ pdfd0 int(10) รหสแผนภาพ DFD Level 0 pdfdc int(10) รหสแผนภาพ Context pucd int(10) รหสแผนภาพยสเคส

ตารางกลมผใชงาน (usegroup) เปนตารางส าหรบการเกบขอมลกลมผใชงานของ

โครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.3

41

ตารางท 3.3 พจนานกรมขอมลของตารางกลมผใชงาน (usegroup) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

usegid (Primary) int(10) รหสกลมผใช usegpid int(10) รหสโครงการ guid int(10) รหสผใชระบบ gname text ชอกลมผใช gorde int(11) ล าดบกลมผใช gnumb int(10) หมายเลขกลมผใช

ตารางระบบยอย (subsystem) เปนตารางส าหรบการเกบขอมลระบบยอยของโครงการ

พฒนาระบบสารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.4

ตารางท 3.4 พจนานกรมขอมลของตารางระบบยอย (subsystem) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

subsid (Primary) int(10) รหสระบบยอย subspid int(10) รหสโครงการ suid int(10) รหสผใชระบบ sname text ชอระบบยอย sorde int(11) ล าดบระบบยอย snumb int(10) หมายเลขระบบยอย sdid int(10) รหสแผนภาพ DFD Level 1

ตารางความตองการ (requirement) เปนตารางส าหรบการเกบขอมลความตองการระบบ

สารสนเทศของโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.5

42

ตารางท 3.5 พจนานกรมขอมลของตารางความตองการ (requirement) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย reqfid (Primary) int(10) รหสความตองการ reqfpid int(10) รหสโครงการ fuid int(10) รหสผใชระบบ fsubs int(10) รหสระบบยอย fuseg text รหสกลมผใชฟงกชน fsubv text ค ากรยาเสรม fmaiv text ค ากรยาหลก fcomp text ค าสวนขยาย ftext text สรปความตองการ forde int(11) ล าดบความตองการ fdesc text ค าอธบายฟงกชน fprec text เงอนไขกอนเรมฟงกชน fmaif text ขนตอนการท างานหลก faltf text ขนตอนการท างานอน fposc text เงอนไขหลงสนสดฟงกชน fnumb text หมายเลขความตองการ fdid int(10) รหสแผนภาพ DFD Fragment

ตารางแผนภาพ (diagram) เปนตารางส าหรบการเกบขอมลโหนดตาง ๆ ทปรากฎอยใน

แตละแผนภาพของโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผ ใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.6

ตารางท 3.6 พจนานกรมขอมลของตารางแผนภาพ (diagram) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

dfdid (Primary) int(10) รหสแผนภาพ dfduid int(10) รหสผใชระบบ dfdpid int(10) รหสโครงการ dfdnp text ต าแหนงของโหนดในแผนภาพ

43

ตารางกระแสขอมล (dataflow) เปนตารางส าหรบการเกบขอมลกระแสขอมลตาง ๆ ท

ปรากฎอยในแผนภาพกระแสขอมลของโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.7

ตารางท 3.7 พจนานกรมขอมลของตารางกระแสขอมล (dataflow) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

did (Primary) int(10) รหสกระแสขอมล duid int(10) รหสผใชระบบ dpid int(10) รหสโครงการ dfid int(10) รหสความตองการ ddid int(10) รหสแผนภาพ dbnod int(10) รหสโหนดเรมตน dbnty text ประเภทโหนดเรมตน dname text ชอขอมล denod int(10) รหสโหนดสนสด denty text ประเภทโหนดสนสด

ตารางตาราง External Entity (exentity) เปนตารางส าหรบการเกบขอมล External

Entity ทปรากฎอยในแผนภาพกระแสขอมลของโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.8

ตารางท 3.8 พจนานกรมขอมลของตาราง External Entity (exentity) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

exteid (Primary) int(10) รหส External Entity extepid int(10) รหสโครงการ euid int(10) รหสผใชระบบ ename text ชอ External Entity eorde int(11) ล าดบ External Entity enumb int(10) หมายเลข External Entity

44

ตารางตาราง Data Store (datastore) เปนตารางส าหรบการเกบขอมล Data Store ทปรากฎอยในแผนภาพกระแสขอมลของโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผใชระบบน ามาท าการวเคราะหระบบ มรายละเอยดตามพจนานกรมขอมลทแสดงในตารางท 3.9

ตารางท 3.9 พจนานกรมขอมลของตาราง Data Store (datastore) ฟลด ประเภทขอมล ความหมาย

stodid (Primary) int(10) รหส Data Store stodpid int(10) รหสโครงการ tuid int(10) รหสผใชระบบ tname text ชอ Data Store torde int(11) ล าดบ Data Store tnumb int(10) หมายเลข Data Store

3.4 การออกแบบแบบประเมนความพงพอใจของระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

ผวจยไดแบงค าถามในแบบประเมนออกเปน 2 ประเดน ไดแก คณลกษณะของระบบ และผลของการใชระบบ โดยมหวขอประเมนดงน

คณลกษณะของระบบ 1. ระบบมความสวยงาม และนาใชงาน 2. ระบบสามารถเขาใจไดงาย 3. ระบบสามารถใชงานไดงาย 4. ระบบสามารถท างานไดอยางถกตอง 5. ระบบสามารถแสดงผลไดอยางรวดเรว ผลของการใชระบบ 6. ระบบมประโยชนตอผทใชงาน 7. ระบบสามารถสรางความนาสนใจใหกบการเรยนรเรองการวเคราะหระบบสารสนเทศ 8. ระบบสามารถชวยท าใหเกดความรในเรองการวเคราะหระบบสารสนเทศ 9. ระบบสามารถชวยวเคราะหระบบสารสนเทศ 10. ความพงพอใจตอระบบในภาพรวม

45

บทท 4 ผลการวจย

บทท 4 ผลการวจย

บทนจะกลาวถงผลการพฒนาระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ และผลการ

ประเมนความพงพอใจของผเรยนตอการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

4.1 ผลการพฒนาระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศถกพฒนาในรปแบบเวบแอปพลเคชนดวย

ภาษา PHP และใช MySQL เปนระบบฐานขอมล ประกอบดวย 5 สวนประกอบใหญ ไดแก หนาจอสวนจดการบญชผใช หนาจอสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศ หนาจอสวนจดการ DFD และรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ โดยแตละสวนมรายละเอยดดงน

4.1.1 หนาจอสวนจดการบญชผใช หนาจอสวนจดการบญชผใชประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 5 หนาจอ ไดแก หนาจอลงชอ

เขาใชงาน, หนาจอลงทะเบยนใชงาน, หนาจอจดการบญชผใช, หนาจอแกไขบญชผใช และหนาจอแกไขขอมลสวนตว ซงแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

หนาจอลงชอเขาใชงานจะเปนหนาจอแรกของระบบ โดยผใชระบบสามารถท าการลงชอเขาใชงาน แตหากผใชระบบยงไมไดท าการลงทะเบยนใชงาน ผใชระบบสามารถคลกลงคไปยงหนาจอลงทะเบยนใชงานได ผลการพฒนาหนาจอลงชอเขาใชงานแสดงในภาพท 4.1

46

ภาพท 4.1 หนาจอลงชอเขาใชงาน

หนาจอลงทะเบยนใชงานเปนหนาจอใหผใชระบบท าการลงทะเบยนเพอขอใชงานระบบ

สนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ ผลการพฒนาหนาจอลงทะเบยนใชงานแสดงในภาพท 4.2

ภาพท 4.2 หนาจอลงทะเบยนใชงาน

หนาจอจดการบญชผใชเปนหนาจอส าหรบใหดแลระบบท าการอนมตผใชระบบใหสามารถ

เขาใชงานได ผลการพฒนาหนาจอจดการบญชผใชแสดงในภาพท 4.3 และหากผใชระบบลมรหสผานเขาใชงาน ผดแลระบบสามารถก าหนดรหสผานใหมใหแกผใชงานได โดยท าการคลกปมแกไข เพอไปยงหนาจอแกไขบญชผใช ผลการพฒนาหนาจอแกไขบญชผใชแสดงในภาพท 4.4

47

ภาพท 4.3 หนาจอจดการบญชผใช

ภาพท 4.4 หนาจอแกไขบญชผใช

หนาจอแกไขขอมลสวนตวเปนหนาจอส าหรบใหผใชระบบท าการแกไขขอมลสวนตวของ

ตนเองได โดยผใชระบบสามารถท าการแกไขรหสผาน ชอ-นามสกล และหนวยงานได ผลการพฒนาหนาจอแกไขขอมลสวนตวแสดงในภาพท 4.5

48

ภาพท 4.5 หนาจอแกไขขอมลสวนตว

4.1.2 หนาจอสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอในสวนจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ ประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 4

หนาจอ ไดแก หนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ และหนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศ ซงแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

หนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศจะเปนหนาจอแรกหลงจากทผใชระบบ ไดท าการลงชอเขาใชงาน โดยหนาจอนจะแสดงโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทงหมดทผใชน ามา ท าการวเคราะหระบบ ทงนผใชระบบสามารถท าการเพมโครงการใหม แกไขขอมลของโครงการเดม ลบขอมลของโครงการ หรอท าการเลอกโครงการเพอท าการวเคราะหระบบกได ผลการพฒนาหนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ หนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ และหนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศแสดงในภาพท 4.6, 4.7 และ 4.8 ตามล าดบ

49

ภาพท 4.6 หนาจอจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ

ภาพท 4.7 หนาจอเพมโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ

ภาพท 4.8 หนาจอแกไขโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ

50

หนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศเปนหนาจอแสดงรายละเอยดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะหอย โดยจะมเมนทเชอมโยงไปยงรายละเอยดตาง ๆ ของระบบ และแสดงแผนภาพยสเคส แผนภาพบรบท และแผนภาพกระแสขอมลระดบศนย เพอใหผใชทราบภาพรวมของระบบสารสนเทศทก าลงท าการวเคราะหอย ผลการพฒนาหนาจอวเคราะหระบบสารสนเทศแสดงในภาพท 4.9

ภาพท 4.9 หนาจอการวเคราะหระบบสารสนเทศ

4.1.3 หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศ หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 5 หนาจอ

ไดแก หนาจอจดการกลมผใชงาน หนาจอจดการระบบยอย หนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศ หนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ และหนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศ ของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห ซงแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

51

หนาจอจดการกลมผใชงานเปนหนาจอแสดงกลมผใชงานทงหมดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบกลมผใชงานได ผลการพฒนาหนาจอจดการกลมผใชงานแสดงในภาพท 4.10

ภาพท 4.10 หนาจอจดการกลมผใชงาน

หนาจอจดการระบบยอยเปนหนาจอแสดงระบบยอยทงหมดของระบบสารสนเทศทผใช

ระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบระบบยอยได ผลการพฒนาหนาจอจดการระบบยอยแสดงในภาพท 4.11

ภาพท 4.11 หนาจอจดการระบบยอย

52

หนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศเปนหนาจอแสดงความตองการระบบสารสนเทศทงหมดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบความตองการได ผลการพฒนาหนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศแสดงในภาพท 4.12

ภาพท 4.12 หนาจอจดการความตองการระบบสารสนเทศ

หนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศเปนฟอรมใหผใชระบบท าการเพมความ

ตองการของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห โดยผใชสามารถก าหนดวาความตองการน อยภายใตระบบยอยใด มกลมผใชงานใดทเกยวของกบความตองการน และผใชสามารถกรอกค าอธบายฟงกชนซงเปนผลมาจากความตองการนน ๆ ได ผลการพฒนาหนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศแสดงในภาพท 4.13

53

ภาพท 4.13 หนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ

หนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศเปนฟอรมใหผใชระบบท าการแกไขความ

ตองการของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห หนาจอนจะมความคลายคลงกบหนาจอเพมความตองการระบบสารสนเทศ ผลการพฒนาหนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศแสดงในภาพท 4.14

54

ภาพท 4.14 หนาจอแกไขความตองการระบบสารสนเทศ

ส าหรบชองสรปความตองการในหนาจอเพมหรอแกไขความตองการระบบสารสนเทศ

ระบบจะสรางขนใหอตโนมต โดยเกดขนจากการน ากลมผใชงานทผ ใชระบบเลอก ค ากรยาเชอม ค ากรยาวล และสวนขยาย มารวมกนเปนสรปความตองการระบบสารสนเทศ

4.1.4 หนาจอสวนจดการ DFD หนาจอสวนจดการความตองการระบบสารสนเทศประกอบดวยหนาจอหลก ๆ 5 หนาจอ

ไดแก หนาจอจดการ DFD Fragment หนาจอแกไข DFD Fragment หนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process ของระบบสารสนเทศทผใชก าลงท าการวเคราะห หนาจอจดการ Data Store และหนาจอจดการ External Entity ซงแตละหนาจอมรายละเอยดดงน

55

หนาจอจดการ DFD Fragment เปนหนาจอแสดง DFD Fragment ทงหมดของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการสรางและแกไข DFD Fragment ของความตองการระบบสารสนเทศแตละรายการได ผลการพฒนาหนาจอจดการ DFD Fragment แสดงในภาพท 4.15

ภาพท 4.15 หนาจอจดการ DFD Fragment

หนาจอแกไข DFD Fragment เปนหนาจอใหผใชท าการสรางและแกไข DFD Fragment

ของความตองการระบบสารสนเทศแตละรายการ ผลการพฒนาหนาจอจดการ DFD Fragment แสดงในภาพท 4.16

56

ภาพท 4.16 หนาจอแกไข DFD Fragment

หากผใชระบบเลอกโหนดตนทางและโหนดปลายทางไมสอดคลองตามกฎการเขยน DFD

ระบบจะแสดงขอความเตอน และไมใหเพมกระแสขอมลเสนนน ๆ ได เชน หากผใชเลอกโหนดตนทางเปนชอกลมผใชงาน และเลอกโหนดปลายทางเปนชอ Data Store ระบบจะแสดงขอความเตอนวา “ไมสามารถเชอมระหวาง External Entity กบ Data Store ได” เปนตน

หนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process เปนหนาจอทใหผใชระบบสามารถก าหนดต าแหนงของโหนดตาง ๆ ทปรากฏขนจากการรวม DFD Fragment ของแตละความตองการ ไปเปน DFD Level 1 ของแตละระบบยอยหรอแตละ Process ของระบบทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห ผลการพฒนาหนาจอแกไข DFD Level 1 แสดงในภาพท 4.17

57

ภาพท 4.17 หนาจอแกไข DFD Level 1 ของแตละ Process

หนาจอจดการ Data Store เปนหนาจอแสดง Data Store ทงหมดทจะปรากฏใน

แผนภาพกระแสขอมลของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบ Data Store ได ผลการพฒนาหนาจอจดการ Data Store แสดงในภาพท 4.18

ภาพท 4.18 หนาจอจดการ Data Store

58

หนาจอจดการ External Entity เปนหนาจอแสดง External Entity ทงหมดทจะปรากฏ

ในแผนภาพกระแสขอมลของระบบสารสนเทศทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยผใชจะสามารถท าการเพม แกไข และลบ External Entity ได ผลการพฒนาหนาจอจดการ External Entity แสดงในภาพท 4.19

ภาพท 4.19 หนาจอจดการ External Entity

59

4.1.5 รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศเปนรายงานแสดงรายละเอยดของระบบสารสนเทศ

ทผใชระบบก าลงท าการวเคราะห โดยแสดงขอความ ค าอธบายฟงกชน และแผนภาพตาง ๆ ทผใชระบบไดก าหนดไว ตวอยางของรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศแสดงในภาพท 4.20

ภาพท 4.20 รายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ

60

4.2 ผลการประเมนความพงพอใจของผเรยนตอการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

หลงจากทผวจยแนะน าวธใชระบบแกผเรยนกลมตวอยาง แลวใหผเรยนใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศและตอบแบบประเมนความพงพอใจ ปรากฏผลการประเมนตามทแสดงในตารางท 4.1

ตารางท 4.1 ผลการประเมนความพงพอใจของผเรยนตอการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

หวขอประเมน จ านวน (คน) คะแนนเฉลย S.D. ความหมาย

1. ระบบมความสวยงาม และนาใชงาน 30 4.50 0.50 มาก 2. ระบบสามารถเขาใจไดงาย 30 4.70 0.46 มากทสด 3. ระบบสามารถใชงานไดงาย 30 4.63 0.48 มากทสด 4. ระบบสามารถท างานไดอยางถกตอง 30 4.63 0.48 มากทสด 5. ระบบสามารถแสดงผลไดอยางรวดเรว 30 4.63 0.48 มากทสด 6. ระบบมประโยชนตอผทใชงาน 30 4.57 0.50 มากทสด 7. ระบบสามารถสรางความนาสนใจใหกบ การเรยนรเรองการวเคราะหระบบสารสนเทศ

30 4.70 0.46

มากทสด

8. ระบบสามารถชวยท าใหเกดความร ในเรองการวเคราะหระบบสารสนเทศ

30 4.70 0.46

มากทสด

9. ระบบสามารถชวยวเคราะหระบบสารสนเทศ 30 4.53 0.50 มากทสด 10. ความพงพอใจตอระบบในภาพรวม 30 4.67 0.47 มากทสด

คะแนนเฉลย (10 ขอ) 4.63 0.48 มากทสด

จากตารางท 4.1 แสดงคะแนนเฉลยของการประเมนความพงพอใจของผเรยนตอการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ แสดงใหเหนวาผเรยนกลมตวอยางมความพงพอใจอยในระดบมากทสด 9 หวขอประเมน โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 4.63 คะแนน จากคะแนนเตม 5 คะแนน

61

บทท 5 สรปผลการวจย

บทท 5 สรปผลการวจย

บทนจะกลาวถงผลสรป ขอจ ากด และแนวทางการพฒนาตอไป โดยมรายละเอยด

ดงตอไปน

5.1 ผลสรป งานวจยนมวตถประสงคเพอพฒนาระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศท

เหมาะสมส าหรบการพฒนาระบบสารสนเทศขนาดเลกและขนาดกลาง และสามารถน ามาใชในการเรยนการสอนรายวชาทเกยวของกบการพฒนาระบบสารสนเทศ

ประชากรทใชในการวจยเปนนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม กลมตวอยางทใชในการวจย เปนนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม จ านวน 30 คน โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง

ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศถกพฒนาในรปแบบเวบแอปพลเคชนดวยภาษา PHP และใช MySQL เปนระบบฐานขอมล ประกอบดวย 5 ระบบยอย ไดแก ระบบจดการบญชผใชงาน, ระบบจดการโครงการพฒนาระบบสารสนเทศ, ระบบจดการความตองการระบบสารสนเทศ , ระบบจดการ DFD, และระบบสรางรายงานการวเคราะหระบบสารสนเทศ โดยมกลมผใชงานระบบ 2 กลม ไดแก ผดแลระบบ และผใชงานทวไป

ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศสามารถจดการขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบการวเคราะหระบบสารสนเทศและสามารถสรางแผนภาพยสเคส (Use case diagram) แผนภาพบรบท (Context diagram) แผนภาพกระแสขอมล (Data flow diagram) ในระดบศนย (DFD Level 0) และระดบหนง (DFD Level 1) ของแตละฟงกชนภายในโครงการพฒนาระบบสารสนเทศทผใชน ามาท าการวเคราะหได

ผลการประเมนความพงพอใจของผเรยนกลมตวอยางตอการใชระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศใน 10 หวขอประเมน พบวามความพงพอใจอยในระดบมากทสดเกอบทกหวขอประเมน โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 4.63 คะแนน จากคะแนนเตม 5 คะแนน จงแสดงใหเหนวาระบบทน าเสนอนสามารถน าไปใชในการวเคราะหระบบสารสนเทศได

62

5.2 ขอจ ากด การวจยครงนมขอจ ากดอยบางประการดงน 1. ระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศสามารถสรางแผนภาพกระแสขอมลได

เพยง 2 ระดบ คอ ระดบศนยและระดบหนง หากผใชระบบตองการสรางแผนภาพกระแสขอมลในระดบทมากกวาน อาจตองแยกระบบยอย ๆ ไปเปนโครงการพฒนาระบบสารสนเทศยอย ๆ เพอใหสามารถน าเสนอแผนภาพกระแสขอมลตามระดบทตองการไดมากขน

2. ต าแหนงของโหนดตาง ๆ ภายในแผนภาพยสเคส แผนภาพบรบท และแผนภาพกระแสขอมล ผใชระบบจะตองท าการเลอกจดวางต าแหนงเอง เนองจากระบบไมสามารถรวาโหนดตาง ๆ ภายในแผนภาพถกวางซอนทบกนหรอไม จงอาจกอใหเกดความไมสะดวกแกผใช แตกท าผใชระบบสามารถก าหนดต าแหนงของโหนดตาง ๆ ภายในแผนภาพตามความเหมาะสมไดเอง

3. การวจยนน าเสนอแผนภาพยสเคสทลดรายละเอยดภายในแผนภาพลง เพอใหผเรยนสามารถเขาใจไดโดยงาย

5.3 แนวทางการพฒนาตอไป 1. ใหผเชยวชาญท าการประเมนระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ เพอน า

ผลการประเมนทไดไปปรบปรงระบบใหสมบรณมากยงขน 2. ท าการปรบปรงระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศสามารถสรางแผนภาพ

กระแสขอมลโดยไมจ ากดระดบได เพอเพมความสะดวกใหแกผใชระบบ 3. ท าการพฒนาระบบสนบสนนการออกแบบระบบสารสนเทศ โดยเปนสวนตอขยาย

จากระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศน เพอท าใหมระบบสารสนเทศส าหรบสนบสนนการพฒนาระบบสารสนเทศทครบวงจรตอไป

63

บรรณานกรม

บรรณานกรม Harry J. Rosenblatt. 2014. Systems Analysis and Design, 10th ed., Cengage Learning. Alan Dennis, Barbara Haley Wixom, and Roberta M. Roth. 2012. Systems analysis and

design, 5th ed., John Wiley & Sons. Zhang Zhaoyin, Li Yanfang and Chen Chao. 2009. Software Requirement Analysis

Research Based on Event-Driven, Computer Science-Technology and Applications. Fanchao Meng, Dianhui Chu and Dechen Zhan. 2010. Transformation from Data Flow

Diagram to UML2.0 activity diagram. In Proceedings of the 2010 IEEE International Conference on Progress in Informatics and Computing. IEEE, 1010-1014. DOI=http://dx.doi.org/10.1109/PIC.2010.5687483

Pramod Mathew Jacob, Muhammed Ilyas H, Joyce Jose and Josna Jose. 2016. An

Analytical approach on DFD to UML model transformation techniques. In Proceedings of the 2016 International Conference on Information Science (ICIS). IEEE, 12-17. DOI=http://dx.doi.org/10.1109/INFOSCI.2016.7845292

Deva Kumar Deeptimahanti and Ratna Sanyal. 2011. Semi-automatic generation of UML

models from natural language requirements. In Proceedings of the 4th India Software Engineering Conference (ISEC '11). ACM, New York, NY, USA.

Chamitha Ramal Narawita and Kaneeka Vidanage. 2016. UML generator - an automated

system for model driven development. In Proceedings of the 2016 Sixteenth International Conference on Advances in ICT for Emerging Regions (ICTer). IEEE, 250-256. DOI=http://dx.doi.org/10.1109/ICTER.2016.7829928

64

Sandeep Vemuri, Sisay Chala and Madjid Fathi. 2017. Automated use case diagram

generation from textual user requirement documents. In Proceedings of the 2017 IEEE 30th Canadian Conference on Electrical and Computer Engineering (CCECE). IEEE, 1-4. DOI=http://dx.doi.org/10.1109/CCECE.2017.7946792

Naravut Pattanotai, 2017. Pattern of Data Flow Diagram Class, 11th National Conference

and 2017-1 International Conference on Applied Computer Technology and Information Systems and National Conference on Business Administration, Jan 25, 2017, Southeast Bangkok College, Bangkok, Thailand.

65

ภาคผนวก

ภาคผนวก

66

ภาคผนวก 1

แบบประเมนความพงพอใจ

67

แบบประเมนความพงพอใจระบบสนบสนนการวเคราะหระบบสารสนเทศ

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ลงในชองททานเหนวาตรงกบความพงพอใจของทานมากทสด

หวขอประเมน ระดบความพงพอใจ

มากทสด

5 มาก

4 ปานกลาง

3 นอย

2 นอยทสด

1

1. ระบบมความสวยงาม และนาใชงาน

2. ระบบสามารถเขาใจไดงาย

3. ระบบสามารถใชงานไดงาย

4. ระบบสามารถท างานไดอยางถกตอง

5. ระบบสามารถแสดงผลไดอยางรวดเรว

6. ระบบมประโยชนตอผทใชงาน

7. ระบบสามารถสรางความนาสนใจใหกบ การเรยนรเรองการวเคราะหระบบสารสนเทศ

8. ระบบสามารถชวยท าใหเกดความรในเรอง การวเคราะหระบบสารสนเทศ

9. ระบบสามารถชวยวเคราะหระบบสารสนเทศ

10. ความพงพอใจตอระบบในภาพรวม

ขอเสนอแนะอน ๆ

ขอขอบคณทใหความรวมมอ

68

ภาคผนวก 2

บทความวจยทไดรบการตพมพ

Pattern of Data Flow Diagram Class

Naravut Pattanotai1

1Faculty of Science and Technology

Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, Suphanburi Campus

Suphanburi, Thailand

450 Moo. 6 Supanburi- Chainat Road.Ban Sam Chuk, Suphan Buri, Thailand 72130

Tel: Phone, +66 89 224 4961

naravut.p@rmutsb.ac.th

Abstract—Data flow diagram (DFD) is still widely used

in the software development. The syntax errors in DFD

can occur when the diagrams are not following its rules.

This work purposes the pattern for DFD classes based on

purposed formalized syntax rules of DFD. The example

results show how to facilitate data flow diagramming and

also to reduce syntax errors of DFD by object-oriented

style, which can use in the future other works. Keywords-data flow diagram; data flow diagram rules;

data flow diagramming; class pattern

I. INTRODUCTION

Although the object-oriented analysis and design has introduced, the structured system analysis is still widely used in the software development. The most commonly used diagram in the structured system analysis is the data flow diagram. DFD illustrates the processes which transform the data within the system. DFD has its symbols and rules. The errors in DFDs can occur when the diagrams are not following its rules. There are many tools to data flow diagramming. Some tools are drawing tools and some are modeling tools. This work will present DFD in object-oriented form to facilitate data flow diagramming and also to reduce syntax errors.

II. OVERVIEW OF DFD

DFD is a graphical system model which illustrates the movement of data between external entities and the processes and data stores within a system. Truly, DFD focuses on the processes which are performed, not on data. There are four elements or symbols in DFD and there are two commonly used styles of each graphical symbol, one set developed by Gane and Sarson and the other by DeMarco and Yourdon. These symbols were shown in Table I. [1]

An external entity is a person, organization, or other system which is external to the system, but supplies data inputs or accepts data outputs.

A data flow is a single piece of data, or a logical collection of several pieces of information.

A process is an activity or a function which is performed for some specific business reason.

TABLE I. DFD SYMBOLS STYLES

DFD Element Gane and Sarson

Symbols

DeMarco and

Yourdon Symbols

External entity

Data flow

Name

Name

Process

Data store

D1 Name

D1 Name

A data store is a collection of data that is stored in

some way. There are two fundamentally different types of

problems which can occur in DFDs: syntax errors and semantics errors. Syntax errors can occur when the diagrams are not followed to the rules of the DFD. Semantics errors can occur when the meaning of the DFDs is not accurately describing the business process being modeled. Syntax errors are easier to find and fix than semantics errors, because there are clearly rules which can be used to identify them. [2]

III. SYNTAX RULES OF DFD

The syntax rules of each DFD element are as follows:

A. External entity

1) Every external entity must have a unique name.

2) Every external entity must have at least one input

or output data flow.

1

Name

Name

Name

1

Name

Joint Conference on ACTIS & NCOBA, 25th January 2017, Bangkok, Thailand. ISSN: 1906-9006

27

B. Data flow

1) Every data flow should have a unique name.

Because the process changes the data input into a

different data output in some way. Therefore output data

flows usually have different names from input data flows.

However, there is some process which just passes the data

to another without changing it. Therefore, this rule can

overlook.

2) Every data flow must connect to at least one

process.

3) Data must flow only in one direction.

C. Process

1) Every process must has a unique name.

2) Every process should have at least one input data

flow. A process without any inputs, but produces outputs

is called a miracle error because output data miraculously

appear. However, this can appear when that process issues

a trigger output based on an internal time clock.

3) Every process must have at least one output data

flow. A process without any outputs, but receives inputs is

called a black hole error.

D. Data store

1) Every data store must have a unique name.

2) Every data store must have at least one input data

flow.

3) Every data store should has at least one output

data flow. If there is only an output, this data store would

be an external entity.

IV. FORMALIZED SYNTAX RULES OF DFD

From syntax rules of DFD, the summary of all possible data flows which can connect from one DFD node (external entity, process, and data store) to another node was shown in Table II.

TABLE II. CONNECTION BETWEEN DFD NODES RULES

End node

Begin node

External

entity Process Data store

External entity

Process

Data store

Note that, a process cannot send a data flow to itself, it

must send to the other process. Finally, the summary of input and output data for each

DFD node was shown in Table III.

TABLE III. INPUT AND OUTPUT DATA OF DFD NODES RULES

DFD node Input Output

External entity must

Process should must

Data store must should

V. PATTERN OF DFD CLASS

This work purpose seven classes based on purposed formalized syntax rules of DFD.

A. DFDElement class

The DFDElement class is the super class for each DFD element. This class has a name property because each DFD element has its name. And this class is an abstract class to avoid instantiating object.

B. DFDNode class

The DFDNode class is the super class for all elements which are node in the DFD. This class extends from the DFDElement class and has three properties: No, HasInput and HasOutput. The second and third properties is the flag for checking input or output data. This class is also an abstract class to avoid instantiating object.

C. ExternalEntity, Process, and DataStore class

These three classes are defined for specifying each type of DFD node. These classes extend from the DFDNode class and can instantiate.

D. DataFlow class

The DataFlow class is defined for representing a data flow, which is a connection between DFD node. This class extends from the DFDElement class and has two DFDNode properties. The former is for the beginning node, the latter is for the end node. The DataFlow class also has four types of constructor for instantiation all possible connections between DFD nodes from rules in Table II. The first parameter of these constructors is the beginning node and the third is the end node. The second parameter is the flow name and is kept in the Name property.

The summary of relationships of these first six classes is shown in Fig. 1.

Figure 1. Relationships between all DFD element classes

Joint Conference on ACTIS & NCOBA, 25th January 2017, Bangkok, Thailand. ISSN: 1906-9006

28

E. DFD class

The DFD class is defined for representing a single data flow diagram. This class has the AddFlow method to add DataFlow objects and keep these objects in the Flow HashSet. This class also has the Validate method to get all error and warning messages and the ToDiagram method for generating a data flow diagram. The class diagram of DFD class is shown in Fig. 2.

Figure 2. Class diagram of DFD class

var shop = new DFD();

var eOwn = new ExternalEntity("Shop Owner");

var pLog = new Process("Login");

var ownUPlog = new DataFlow(eOwn,

"Username, Password", pLog);

shop.AddFlow(ownUPlog);

var eEmp = new ExternalEntity("Employee");

var empUPlog = new DataFlow(eEmp,

"Username, Password", pLog);

shop.AddFlow(empUPlog);

var sUac = new DataStore("User Account");

var uacURlog = new DataFlow(sUac,

"User role", pLog);

shop.AddFlow(uacURlog);

var logURown = new DataFlow(pLog,

"User role", eOwn);

shop.AddFlow(logURown);

var logURemp = new DataFlow(pLog,

"User role", eEmp);

shop.AddFlow(logURemp);

shop.ToDiagram();

Figure 3. Code of Login Process DFD

Figure 4. Login Process DFD

VI. EXPERIMENTATION AND RESULT

To evaluate the proposed DFD class pattern, this work implements these classes by using C# programming language. The result from the ToDiagram method in the DFD class is a html file which contains a JavaScript code that drawing a data flow diagram. This work uses jsPlumb toolkit [3] to draw a data flow diagram.

This work uses the shop system to be the case study for experimentation. This shop system has two external entities: Owner and Employee. To diagraming the Login process, the source code is shown in Fig. 3 and the resulting diagram is shown in Fig. 4.

If the resulting diagram has any syntax error, the message will show. There is one error in Fig. 4 because there is not any output data flow from the User Account data store.

The complete level 0 DFD of the shop system is shown in Fig. 5 and the complete source code of this diagram is shown in Fig. 6.

VII. CONCLUSION AND FUTURE WORK

This work purpose seven classes based on purposed formalized syntax rules of DFD, which can use as the pattern for DFD class. This work also shows how to use these classes and the resulting diagrams. These examples show how to diagram by object-oriented style, which can use in the other works.

However, in 2010-2011, Ibrahim and Yen [4-6] formalized the DFD rules for consistence check between the context diagram and level 0 DFD. They also developed the tool for drawing and checking the consistency of these two diagrams. Their works did not show how to implement their tool and only focus on the context diagram and level 0 DFD. While this work focuses on proposing the pattern of DFD class by object-oriented programming. To check consistency through all levels of DFD and context diagram in object-oriented style will be addressed in further developments.

ACKNOWLEDGMENT

The author would like to thank the Faculty of Science and Technology, Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi, for supporting this work.

Joint Conference on ACTIS & NCOBA, 25th January 2017, Bangkok, Thailand. ISSN: 1906-9006

29

Figure 5. Level 0 DFD of the shop system

var shop = new DFD();

//ExternalEntity

var eOwn = new ExternalEntity("Shop Owner");

var eEmp = new ExternalEntity("Employee");

//Login Process

var pLog = new Process("Login");

var sUac = new DataStore("User Account");

shop.AddFlow(new DataFlow(eOwn,

"Username, Password", pLog));

shop.AddFlow(new DataFlow(eEmp,

"Username, Password", pLog));

shop.AddFlow(new DataFlow(sUac,

"User role", pLog));

shop.AddFlow(new DataFlow(pLog,

"User role", eOwn));

shop.AddFlow(new DataFlow(pLog,

"User role", eEmp));

//Maintain User Account Process

var pMua = new Process("Maintain User Account");

shop.AddFlow(new DataFlow(eOwn,

"User account info", pMua));

shop.AddFlow(new DataFlow(pMua,

"User account info", sUac));

shop.AddFlow(new DataFlow(sUac,

"List of user account", pMua));

shop.AddFlow(new DataFlow(pMua,

"List of user account", eOwn));

//Maintain Product Process

var pMpd = new Process("Maintain Product");

var sPro = new DataStore("Product");

shop.AddFlow(new DataFlow(eOwn,

"Product info", pMpd));

shop.AddFlow(new DataFlow(pMpd,

"Product info", sPro));

shop.AddFlow(new DataFlow(sPro,

"List of product", pMpd));

shop.AddFlow(new DataFlow(pMpd,

"List of product", eOwn));

//Sale Product Process

var pSal = new Process("Sale Product");

var sSal = new DataStore("Sale Info");

var sSde = new DataStore("Sale Detail");

shop.AddFlow(new DataFlow(eEmp,

"Product barcode", pSal));

shop.AddFlow(new DataFlow(sPro,

"Product info", pSal));

shop.AddFlow(new DataFlow(pSal,

"Product info", eEmp));

shop.AddFlow(new DataFlow(pSal,

"Sale info", sSal));

shop.AddFlow(new DataFlow(pSal,

"Sale detail", sSde));

//View Sale Info

var pVsi = new Process("View Sale Info");

shop.AddFlow(new DataFlow(eOwn,

"Sale date", pVsi));

shop.AddFlow(new DataFlow(sSal,

"Sale info", pVsi));

shop.AddFlow(new DataFlow(sSde,

"Sale detail", pVsi));

shop.AddFlow(new DataFlow(pVsi,

"Sale info", eOwn));

shop.ToDiagram();

Figure 6. Code of level 0 DFD of the shop system

Joint Conference on ACTIS & NCOBA, 25th January 2017, Bangkok, Thailand. ISSN: 1906-9006

30

REFERENCES

[1] G. B. Shelly and H. J. Rosenblatt, Systems Analysis and Design, 9th ed., United States of America, 2011.

[2] A. Dennis, B. H. Wixom, R. M. Roth, Systems analysis and design, 5th ed., United States of America, 2012.

[3] jsPlumb Pty Ltd., jsPlumb Toolkit, https://jsplumbtoolkit.com/, 2016.

[4] R. Ibrahim and S. Y. Yen, “Formalization of the Data Flow Diagram Rules for Consistency Check,” International Journal of Software Engineering & Applications (IJSEA), Vol. 1, No. 4, Oct. 2010, pp. 95-111, doi: 10.5121/ijsea.2010.1406.

[5] R. Ibrahim and S. Y. Yen, “An Automatic Tool for Checking Consistency between Data Flow Diagrams (DFDs),” International Journal of Computer, Electrical, Automation, Control and Information Engineering Vol. 4, No. 9, 2010, pp. 1441-1445.

[6] R. Ibrahim and S. Y. Yen, “A Formal Model for Data Flow Diagram Rules, ” ARPN Journal of Systems and Software, Vol. 1, No. 2, May 2011, pp. 60-69.

Joint Conference on ACTIS & NCOBA, 25th January 2017, Bangkok, Thailand. ISSN: 1906-9006

31

74

ประวตผท าโครงงานวจย

ประวตผท าการวจย

ชอ-นามสกล นายนราวฒ พฒโนทย ต าแหนงทางวชาการ อาจารย สถานทอยทตดตอไดสะดวก สาขาวชาวทยาการคอมพวเตอร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ศนยสพรรณบร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม เลขท 450 ถ.สพรรณบร-ชยนาท ต.ยานยาว อ.สามชก จ.สพรรณบร อเมล naravut.p@rmutsb.ac.th ประวตการศกษา ระดบปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาวทยาการคอมพวเตอร มหาวทยาลยนเรศวร ระดบปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมซอฟตแวร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร บทความวจยทไดรบการตพมพ นราวฒ พฒโนทย , การบรรยายความสมพนธของคลาสอตโนมต (Automatic Class Relationships Description), การประชมวชาการระดบชาตมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล สวรรณภม ครงท 1, 22 มถนายน 2559, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ศนยหนตรา , พระนครศรอยธยา, ประเทศไทย. Naravut Pattanotai, Automatic Class Description Generation, 2 0 1 6 2 nd IEEE International Conference on Computer and Communications, Oct. 14-17, 2016, Chengdu, China.

75

Naravut Pattanotai, Pattern of Data Flow Diagram Class, 11th National Conference and 2017-1 International Conference on Applied Computer Technology and Information Systems and National Conference on Business Administration, Jan 25, 2017, Southeast Bangkok College, Bangkok, Thailand.