thessaloniki futureview 2011

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - COSMOPOLIS:

Εκσυγχρονίζοντας την Διακυβέρνηση καιτην Διαχείριση Ενός Μητροπολιτικού Κέντρου

Πολιτική Ηγεσία – Όραμα - Στρατηγική Θεώρηση – Επινοητικότητα – Επαγγελματική Διαχείριση - Ποιότητα –

Διαφάνεια και Εγγύτητα στον Πολίτη – Κουλτούρα - Συμμετοχή των Πολιτών.

Σταύρος ΚάτσιοςΑναπληρωτής Καθηγητής Ι.Π.- Δικηγόρος

Τα γεωγραφικά πλεονεκτήματα έχουν πάντα δυνητικό χαρακτήρα και η αξιοποίηση τους εξαρτάται από πλήθος άλλων κοινωνικο-οικονομικών και κοινωνικοπολιτικών παραγόντων. Αυτό προκύπτει και από την περίπτωση της Θεσσαλονίκης, της οποίας η γεωγραφική θέση δεν στάθηκε από μόνη της ικανή να της δώσει ηγετικό ρόλο τόσο στα Βαλκάνια όσο και στην περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης, εξασφαλίζοντάς της την χαμένη “ενδοχώρα”. Η βασική ιδέα της επαναφοράς της Θεσσαλονίκης σε ένα ρόλο ανάλογο με αυτόν που είχε κατά την Βυζαντινή περίοδο ακμής της αλλά και κατά την

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – KOSMOPOLIS | 2

τελευταία περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκμεταλλευόμενη την κρίση των υπόλοιπων βαλκανικών χωρών η οποία έχει διαχρονικά ιδιαίτερη διείσδυση στο ελληνικό πολιτικό σύστημα:

(α) αγνοεί την προοπτική ομαλοποίησης και ανάπτυξης των υπολοίπων βαλκανικών κρατών όπως αυτή τουλάχιστον υλοποιείται μετά την εισδοχή της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση,

(β) παραγνωρίζει το γεγονός ότι η εισδοχή της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ε.Ε. καταργεί σταδιακά την έννοια και τα εθνο-πολιτικά στοιχεία των Βαλκανίων περιορίζοντάς τα στα λεγόμενα “δυτικά Βαλκάνια”,

(γ) περιορίζει τις προοπτικές ανάδειξης της Θεσσαλονίκης σε ένα διεθνούς ακτινοβολίας οικονομικό και πνευματικό κέντρο με μεσογειακές φιλοδοξίες μέσω της εξασφάλισης ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

(1)Στο πλαίσιο των θεωριών και των πολιτικών χωρικής ανάπτυξης τα αστικά κέντρα κατέχουν μία κεντρική θέση. Η προσέγγιση αφορά τις θετικές και αρνητικές οικονομικές παραμέτρους της συγκέντρωσης του εργατικού δυναμικού και της δευτερογενούς ή τριτογενούς παραγωγής που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία των λεγόμενων “οικονομιών συγκέντρωσης” (“agglomeration economies”) καθώς και “πόλων ανάπτυξης”. Tα αστικά κέντρα μάλιστα αποτελούν τρόπο οργάνωσης του εθνικού και περιφερειακού χώρου μέσω ιεραρχημένων δικτύων οικισμών και περιοχών αγοράς, με βάση την ειδίκευσή τους στην παροχή υπηρεσιών (βλ. “θεωρία των κεντρικών τόπων”).

(2)Οι αστικές περιοχές περιλαμβάνουν πλέον και πρώην αγροτικές περιοχές οι οποίες μετατρέπονται σε χώρους κατοικίας και σε χώρους πολλαπλών οικονομικών δραστηριοτήτων, ενσωματούμενες σε ευρύτερες “λειτουργικές αστικές περιοχές” ή απλούστερα σε “μητροπολιτικές περιοχές”.

(3)Παράλληλα παρατηρείται στις σχέσεις μεταξύ αυτών των αστικών συγκεντρώσεων ένα διττό φαινόμενο: i. αφενός η σταδιακή ενσωμάτωση των εθνικών αστικών δικτύων σε

ενιαία αστικά συστήματα με παγκόσμιο ρόλο και ακτινοβολία με άξονα την αναδιάρθρωση του χωρικού καταμερισμού εργασίας μέσω της καθετοποίησης των επιχειρήσεων και του


πολλαπλασιασμού των ενδοκλαδικών και διακλαδικών συναλλαγών και ανταλλαγών και

ii. αφετέρου ο ανταγωνισμός μεταξύ των πόλεων στον τομέα των προϊόντων και της ποιότητας του κοινωνικού κεφαλαίου (οικονομία της γνώσης-κοινωνική συγκρότηση).

Κατά συνέπεια η χωρική/αστική ανταγωνιστικότητα συνδέεται με κεντρικά ζητήματα της θεωρίας του διεθνούς εμπορίου (ενδεικτικά βλ. συγκριτικό και απόλυτο πλεονέκτημα).

ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Κρίσιμη σημασία για το βαθμό επιτυχίας της Mητροπολιτικής Θεσσαλονίκης έχει η διαπλοκή της περιοχής με βασικούς και κρίσιμους παράγοντες όπως τις εξωτερικές οικονομίες, τις ομαδοποιήσεις των επιχειρήσεων, τις σχέσεις μεταξύ τους και η δυνατότητα να καινοτομούν.

Με βάση τα παραπάνω διακρίνονται πέντε κατηγορίες παραγόντων:

(1)Οι τάσεις που χαρακτηρίζουν τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας σε μία πόλη με βάση την παράδοση και τις εθνικού και υπερεθνικού επιπέδου πολιτικές που την αφορούν.

(2)Τα χαρακτηριστικά των υφιστάμενων ίδιων επιχειρήσεων (δυναμισμός, οικονομική ευρωστία, χρηματοδότηση).

(3)Ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον που σηματοδοτεί τη δυνατότητα της πόλης να προσελκύσει επενδύσεις (ποιότητα περιβάλλοντος, υπηρεσίες, υπηρεσίες εκπαίδευσης).

(4)Την ένταξη μέσα σε δίκτυα διοργάνωσης και διαχείρισης διεθνούς ή παγκόσμιας εμβέλειας πολιτιστικών και αθλητικών γεγονότων με άμεση σχέση με την πολιτιστική παράδοση και τα γεωγραφικά δεδομένα της πόλης (ιστορία, παράδοση, θάλασσα κλπ).

(5)Την καινοτομία και την μάθηση που ενισχύουν ή περιορίζουν τη δυνατότητα και ικανότητα των επιχειρήσεων να αναπτύσσουν νέα προϊόντα και διαδικασίες. Οι συνθήκες αυτές διαμορφώνονται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις και τις εξωτερικές επιδράσεις όπως πρόσβαση σε δίκτυα επιχειρήσεων, διαθεσιμότητα υποστήριξης για έρευνα κλπ.

Συνολικά τα πεδία δράσης των αστικών πολιτικών πρέπει να αφορούν στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, την εκμετάλλευση των σύγχρονων ανεκμετάλλευτων πεδίων της διεθνούς πολιτιστικής, τουριστικής και αθλητικής αγοράς, την


ενίσχυση της καινοτομίας και της μάθησης και τέλος στην εξασφάλιση κοινωνικής συνοχής.

ΠΕΡΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Για να προσεγγίσουμε τον ορισµό της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας είναι χρήσιµο να λάβουμε υπόψη την ανταγωνιστικότητα σε τρία διαφορετικά επίπεδα, έτσι όπως συναινετικά έχει γίνει αποδεκτό, στην Ετήσια Έκθεση για την Ανταγωνιστικότητα (ΥΠΑΝ, 2003): σε επίπεδο επιχείρησης (µικρο επίπεδο), σε επίπεδο κλάδου οικονοµικής δραστηριότητας (µέσο επίπεδο), και σε επίπεδο εθνικού κράτους (εθνική ανταγωνιστικότητα, η οποία συµπεριλαµβάνει και τη διάσταση των διεθνικών επιχειρήσεων καθώς και των διεθνικών επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων από και προς το εξωτερικό).

Ο όρος περιφερειακή ανταγωνιστικότητα µπορεί να προσεγγιστεί µε µεγαλύτερη δυσκολία. Σύµφωνα µε τον ορισµό της ΕΕ, η ανταγωνιστικότητα ορίζεται ως: «η ικανότητα παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών που ικανοποιούν τη ζήτηση των διεθνών αγορών, διατηρώντας παράλληλα υψηλά και βιώσιµα επίπεδα εισοδήµατος, ή γενικότερα, η ικανότητα (των περιφερειών) να δηµιουργήσουν, ενώ βρίσκονται εκτεθειµένες στο διεθνή ανταγωνισµό, συγκριτικά υψηλά εισοδήµατα και θέσεις απασχόλησης». Εuropean Commission (1999).

Συµπεραίνεται ότι, ως ορισµός, η περιφερειακή ανταγωνιστικότητα είναι συγγενής της εθνικής ανταγωνιστικότητας. Ως εκ τούτου στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν αναφορές για χωρική ανταγωνιστικότητα (space competitiveness, Huggins, 2003). Αντίθετα ως περιεχόµενο βρίσκεται κάπου ανάµεσα και στα τρία επίπεδα αναφοράς (µίκρο µέσο και µάκρο). Συγκεκριµένα:

Η ανταγωνιστικότητα µιας περιφέρειας συνδέεται µε την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών της – χρειάζεται ένα σηµαντικό αριθµό ανταγωνιστικών επιχειρήσεων. Η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων µε τη σειρά της εξαρτάται τόσο από τις επιδόσεις των ίδιων των επιχειρήσεων όσο και από το άµεσο επιχειρηµατικό περιβάλλον µέσα στο οποίο λειτουργούν και δραστηριοποιούνται. Ενώ εντοπίζονται ανταγωνιστικές και λιγότερες επιχειρήσεις σε µια περιφέρεια είναι γενικότερα αποδεκτό ότι υπάρχουν κάποιοι προσδιοριστικοί παράγοντες (τοπικοί θεσµοί, δοµές, τοπική κοινωνία) σε κάθε περιφέρεια που επηρεάζουν καθολικά όλες τις επιχειρήσεις που είναι εγκατεστηµένες σε αυτήν – περιφερειακό επιχειρηµατικό περιβάλλον.


Οι κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας µπορεί να είναι διασκορπισµένοι διαπεριφερειακά σε µια χώρα, εντούτοις κάποιες περιφέρειες µπορεί να έχουν το στοιχείο της εξειδίκευσης ή επιχειρηµατικής οργάνωσης και στρατηγικής (πόλοι καινοτοµίας, clusters, τουριστικές, βιοµηχανικές περιοχές, κ.ά). Σε αρκετές περιπτώσεις λειτουργεί και το στοιχείο της διασύνδεσης ή αλληλεξάρτησης. Με βάση τον πιο πάνω ορισµό η περιφερειακή ανταγωνιστικότητα (ως ικανότητα διατήρησης και βελτίωσης της ευηµερίας των πολιτών της περιφέρειας υπό συνθήκες εγχώριου και διεθνούς ανταγωνισµού) είναι µια σύνθετη και διαρκής διαδικασία η οποία αναφέρεται σε ένα µεγάλο φάσµα προσδιοριστικών παραγόντων. Αρκετοί από αυτούς, όπως η ποσότητα και η ποιότητα των παραγωγικών συντελεστών, ο βαθµός συσσώρευσης και η παραγωγικότητα, το άµεσο/περιφερειακό περιβάλλον, η δοµή των αγορών και η ολοκλήρωσή τους µε τις διεθνείς αγορές, οι επενδύσεις σε κοινωνικό, ανθρώπινο και υλικό κεφάλαιο, έχουν κατά καιρούς προβληθεί ως οι βασικότεροι για την εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας. Όµως, καθένας από αυτούς, χωριστά, εξηγεί µόνο µέρος της διαδικασίας, διότι στην πραγµατικότητα η ανταγωνιστικότητα είναι περισσότερο σύνθετη.

ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ


Βασικές υποδοµές • Οδικό δίκτυο • Σιδηροδροµικό δίκτυο • Αεροδρόµια • Ιδιοκτησία (γη – ακίνητα)

Τεχνολογικές υποδοµές

• Τεχνολογίες επικοινωνιών και πληροφορικής • ∆ικτύωση (διαδίκτυο, τηλεµατικές υπηρεσίες) • Υποδοµές της κοινωνίας της πληροφορίας

Υποδοµές γνώσης (εκπαίδευση –

κατάρτιση) • Εκπαιδευτικές υποδοµές • Κατάρτιση

Ποιότητα ζωής • Κατασκευές – ανάπτυξη real estate • Φυσικό περιβάλλον • Κοινωνικό περιβάλλον • Πολιτισµικό περιβάλλον • Ασφάλεια • Άλλοι παράγοντες ποιότητας ζωής

∆ηµογραφικές τάσεις • Μετανάστευση της εργασίας (ιδιαίτερα της ειδικευµένης εργασίας) • Ηληκιακή πυραµίδα

Εξειδικευµένο εργατικό δυναµικό

• Ύπαρξη εξειδικευµένου εργατικού δυναµικού µε έµφαση στις ειδικότητες της κοινωνίας της γνώσης

Επιχειρηµατική κουλτούρα

• Χαµηλά εµπόδια εισόδου (έναρξης επιχειρηµατικής δραστηριότητας) • Νοοτροπία ανάληψης επιχειρηµατικού ρίσκου από την κοινωνία και τους εν δυνάµει επιχειρηµατίες

Κλαδική συγκέντρωση • Ισοζύγια / εξάρτηση • Συγκέντρωση της απασχόλησης • Κλάδοι παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών υψηλής προστιθέµενης αξίας

∆ιεθνοποίηση • Εξαγωγές / διεθνή µερίδια • Επενδύσεις (FDI) • Επιχειρηµατική κουλτούρα και εξωστρέφεια

Καινοτοµία • Πατέντες • Επίπεδα έρευνας και ανάπτυξης • Ερευνητικά ινστιτούτα/ κέντρα και πανεπιστήµια • Συνέργιες ανάµεσα σε επιχειρήσεις – ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήµια

Τοπική αυτοδιοίκηση - Θεσµοί

Περιφερειακή εξειδίκευσηΦύση του ανταγωνισµού

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΟΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ


Η πολιτική της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των περιφερειών µέσω της προώθησης Περιφερειακών Πόλων Καινοτοµίας έχει ως επίκεντρο την αύξηση της παραγωγικότητας µέσω της συνέργιας

πανεπιστηµιακών/τεχνολογικών ινστιτούτων, επιχειρήσεων και δηµόσιων περιφερειακών φορέων. Σε αυτό το µοντέλο, η ποιότητα των διασυνδέσεων των διαφόρων οργανισµών και οι εξωτερικότητες (externalities) που δηµιουργούνται µέσα σε μία τέτοια μεγάλη συσπείρωση (mega-cluster) αυτό, έχουν µεγαλύτερη σηµασία για την αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ δεν σχετίζονται κατ’ ανάγκην άµεσα µε το µέγεθος της επιχείρησης. Από τη διεθνή εµπειρία, η πολιτική που διαµορφώνεται για κάθε mega-cluster λαµβάνει υπόψη της, και το βαθµό ωριµότητας και το στάδιο ανάπτυξης που βρίσκεται το κάθε mega-cluster, καθώς οι προτεραιότητες και οι ανάγκες αλλάζουν όσο αυτό αναπτύσσεται.

Η πολιτική υποστήριξης των mega-clusters είναι, επίσης, µακροπρόθεσµη, πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των κλάδων και πρέπει να µπορεί να ‘µεταφραστεί’ όχι µόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά και σε περιφερειακό, ακόµα και σε τοπικό, βασιζόµενη στη µοναδικότητα και στη διαφορετικότητα της κάθε περιφέρειας. Η εξειδίκευση αυτή δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να καλύψουν νέες ανάγκες και να επεκτείνουν µε αυτό τον τρόπο την αγορά.

Οµαδοποιώντας επιχειρήσεις, προµηθευτές, οµοειδείς κλάδους, παροχείς υπηρεσιών και δηµόσιους οργανισµούς, η δηµόσια πολιτική ενισχύει την ανταγωνιστικότητα του περιφερειακού παραγωγικού συστήµατος. Τα mega-clusters περιλαµβάνουν στρατηγικές συµµαχίες µε πανεπιστήµια, ερευνητικά κέντρα, υπηρεσίες έντασης γνώσης, ενδιάµεσους φορείς (σύµβουλους, brokers), και πελάτες. Οι οργανισµοί αυτοί παρέχουν στα mega-clusters εξειδικευµένο προσωπικό και δεξιότητες, τεχνογνωσία, επενδυτικά κεφάλαια, πληροφόρηση και υποδοµές. Σε τελικό στάδιο τα mega-clusters µπορεί να συµπεριλαµβάνουν κυβερνητικές υπηρεσίες και νοµοθετικά σώµατα που επηρεάζουν σηµαντικά τους συµµετέχοντες σε αυτά.


Σηµαντικό για τον καθορισµό ενός τέτοιου συνόλου παικτών είναι η ύπαρξη ισχυρών διασυνδέσεων µεταξύ εταιρειών, κλάδων και θεσµών είτε αυτές είναι οριζόντιες, είτε κάθετες, είτε θεσµικές.

Γεωγραφικά ένα mega-cluster µπορεί να εκτείνεται σε µία πόλη, µία περιφέρεια ή χώρα, αλλά ακόµα και να περιλαµβάνει ένα δίκτυο από χώρες. Τα επιχειρηµατικά clusters ειδικώς, µπορούν να χαρακτηριστούν ως δίκτυα παραγωγής που αποτελούνται από στενά συνδεδεµένες και αλληλοεξαρτώµενες επιχειρήσεις (συµπεριλαµβανοµένων των προµηθευτών) σε µία αλυσίδα παραγωγής. Ένα επιχειρηµατικό περιφερειακό cluster καταρχήν µπορεί να αναγνωριστεί από την ύπαρξη ενός µεγάλου αριθµού παρόµοιων επιχειρήσεων. Το επόµενο βήµα είναι η αναγνώριση άλλων κλάδων που χρησιµοποιούν κοινά κανάλια ή που παράγουν συµπληρωµατικά προϊόντα και υπηρεσίες. Άλλες διασυνδέσεις µπορούν να αναγνωριστούν από τη χρησιµοποίηση παρόµοιων εξειδικευµένων υλικών, ή τεχνολογιών ή άλλου είδους διασυνδέσεις µέσω των προµηθευτών.

Τέλος, η επικράτηση των mega-clusters στις εθνικές και περιφερειακές κυρίως οικονοµίες δίνει έµφαση στη σηµασία της τοποθεσίας για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος. Τα χαρακτηριστικά ενός τέτοιου, συνολικού συστήµατος καινοτοµίας συνδέονται άµεσα µε τοπικά χαρακτηριστικά όπως πολιτισµικά ζητήµατα, κανονισµοί, νοµοθεσία κ.α., που ως ένα βαθµό ερµηνεύουν και τον περιορισµένο βαθµό διεθνοποίησης των καινοτοµικών διεργασιών σε σύγκριση µε τις υπόλοιπες δραστηριότητες των επιχειρήσεων.

Συγκρίνοντας τα επιµέρους είδη των mega-clusters και των πόλων ανάπτυξης διεθνώς διακρίνεται µια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά και ταυτόχρονα προϋποθέσεις επιτυχίας, όπως: ύπαρξη κρίσιµης µάζας ΜΜΕ, ύπαρξη µίας ή περισσότερων καλά προσδιορισµένων οικονοµικών

δραστηριοτήτων, ύπαρξη υποδοµών παραγωγής γνώσης και παροχής τεχνολογικών

υπηρεσιών (πανεπιστήµια, ερευνητικά κέντρα, εργαστήρια, κλπ) ισχυρές διασυνδέσεις και δίκτυα συνεργασίας (κοινή έρευνα,

ανταλλαγές προσωπικού, κοινές πατέντες, αγορά εξοπλισµού και µηχανηµάτων, σχέσεις πελάτη-προµηθευτή ή κανάλια άλλων µορφών) τόσο µεταξύ των επιχειρήσεων, όσο και ανάµεσα στις επιχειρήσεις από τη µια πλευρά και τα πανεπιστήµια και τους τεχνολογικούς φορείς από την άλλη,

ύπαρξη ισχυρής βάσης υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις


ύπαρξη επιχειρηµατικής, καινοτοµικής και συνεργατικής κουλτούρας όχι µόνο στις επιχειρήσεις αλλά και στους τεχνολογικούς φορείς και τα πανεπιστήµια

αναπτυγµένο κοινωνικό κεφάλαιο και διαδικασίες συλλογικής δράσης.

ύπαρξη διάφορων µορφών επενδυτικού κεφαλαίου, νέα και καινοτόμα χρηµατοοικονοµικά εργαλεία.

Οι παραπάνω γενικοί άξονες εξειδικεύονται διεθνώς σε επιµέρους µέτρα όπως: δηµιουργία εξειδικευµένων εκπαιδευτικών προγραµµάτων (soft δράσεις) στις περιφέρειες.

δηµιουργία ερευνητικών προγραµµάτων σε τοπικά ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήµια που σχετίζονται άµεσα µε τις τεχνολογίες που χρησιµοποιούνται στα τοπικά/περιφερειακά mega-clusters.

Υποστήριξη στη συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών που αφορούν τους οργανισµούς του mega-cluster. Οι πληροφορίες αυτές µπορεί να έχουν σχέση µε αγορές, τεχνολογίες, προµηθευτές, πηγές χρηµατοδότησης, κ.α.

Επενδύσεις σε προηγµένα και εξειδικευµένα δίκτυα µεταφορών, τηλεπικοινωνιών και άλλες γενικές soft υποδοµές.

Εξάλειψη εµποδίων ανταγωνισµού και εξυπηρέτησης καινοτοµικών πρωτοβουλιών των επιχειρήσεων,

Αναδιοργάνωση δηµόσιων υπηρεσιών µε βάση τις ανάγκες των mega-clusters

Προσπάθειες προσέλκυσης ξένων επενδύσεων µε soft δράσεις Προώθηση εξαγωγών µε κοινοπραξίες εταιρειών µάρκετινγκ, έρευνας αγοράς κτλ και µε άξονα τα clusters

Χρηµατοδότηση ηµερίδων µε στόχο την καλύτερη πληροφόρηση και επικοινωνία των µελών του mega-clusters µεταξύ τους αλλά και τη διαφήµιση της "ταυτότητας" του "δικτύου" στο εξωτερικό .

Δηµιουργία και επέκταση βιοµηχανικών και επιστηµονικών πάρκων Χρηµατοδότηση ανεξάρτητων ελέγχων, πιστοποίησης προϊόντων και αποτίµησης της αξίας των υπηρεσιών που προσφέρονται στα mega-clusters.

Ο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΚΠΣ ΚΑΙ ΠΕΠ)

Ο ρόλος που προορίζεται για τη Θεσσαλονίκη στον αναπτυξιακό προγραμματισμό για τη χώρα και την περιφέρεια αποτυπώνεται σε μία σειρά προγραμματικών κειμένων, σύμφωνα με τα οποία:


ΚΠΣ 1989-1993

Στόχος η Θεσσαλονίκη ως Συγκοινωνιακός κόμβος Εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο Κέντρο εγκατάστασης οικονομικών δραστηριοτήτωνΠροκλήσεις Περιβαλλοντικά προβλήματα Ανάγκες βελτίωσης τεχνικών και κοινωνικών υποδομών

ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 1989-1993

Στόχος η Θεσσαλονίκη ως Δεύτερο Μητροπολιτικό Κέντρο της χώρας Η ανάπτυξή της θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στη συνολική ανάπτυξη της Περιφέρειας

Προκλήσεις Υπερσυγκέντρωση πληθυσμού και δραστηριοτήτων ως αιτία προβλημάτων και ανεπαρκειών Βλ. κυκλοφοριακό Βλ. Ρύπανση Βλ. Ποιότητα ζωής

ΚΠΣ / ΠΕΠ 1994-1999

Στόχος η Θεσσαλονίκη ως Πόλος του Νέου Ρόλου της περιφέρειας Μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης με κέντρο τη Θεσσαλονίκη και με άξονα τον δευτερογενή τομέα παραγωγής “Θεσσαλονίκη-Μητροπολιτικό Κέντρο των Βαλκανίων”Τρίπτυχο Ενδυνάμωση του ρόλου της περιφέρειας και της Θεσσαλονίκης ως μητροπολιτικού κέντρου (των Βαλκανίων) Ενίσχυση του παραγωγικού δυναμικού της περιφέρειας (βιομηχανία, ΜΜΕ, ανθρώπινο δυναμικό) Μείωση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων

Στο παραπάνω πλαίσιο ενδεικτικό παράδειγμα της αδυναμίας υλοποίησης στόχων αποτέλεσε η αποτυχία του εγχειρήματος “Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1997” οπότε δεν αξιοποιήθηκαν τα διατεθέντα κονδύλια από τον ΟΠΠΕΘ ’97 και η Θεσσαλονίκη δεν έγινε ελκυστική σε ευρωπαϊκό επίπεδο.


ΠΕΠ 2000-2006

Η ανάληψη των παρακάτω εγχειρημάτων είναι ενδεικτική της συνειδητοποίησης της σπουδαιότητας ενός συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού για τη Θεσσαλονίκη πέρα από την ανάπτυξη τεχνικών υποδομών προς την ενίσχυση της τεχνολογικής ανάπτυξης, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Συγκεκριμένα:

Ανάδειξη του μητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης Ενθάρρυνση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας Στρατηγικό σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης της ΘεσσαλονίκηςΠροβλήματα Μη θεσμοθέτηση διαδικασιών και στρατηγικού σχεδιασμού από τον Οργανισμό Θεσσαλονίκης του μοναδικού φορέα με αρμοδιότητες χωρικού σχεδιασμού για την Ευρύτερη Περιοχή της Θεσσαλονίκης

Προγραμματική Περίοδος 2007-2013

Προτεραιότητα: Ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου και προοπτικών της Θεσσαλονίκης ως μοχλού για τη γενικότερη ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας.

Προκλήσεις: Στρατηγικός Σχεδιασμός Μητροπολιτική διακυβέρνηση

Η μητροπολιτική διακυβέρνηση είναι σε μεγάλο βαθμό προϋπόθεση του επιτυχημένου σχεδιασμού και υλοποίησης ενός στρατηγικού σχεδίου για τη Μητροπολιτική Περιοχή της Θεσσαλονίκης. Προκειμένου να αξιοποιηθούν προς όφελος της μητροπολιτικής περιοχής τόσο οι γενικότερες δημόσιες πολιτικές όσο και ο ειδικότερος περιφερειακός προγραμματισμός, η θεσμική συγκρότηση των φορέων και των διαδικασιών προγραμματισμού, σχεδιασμού και υλοποίησης των επιμέρους πολιτικών αποτελεί το πλέον κρίσιμο ζήτημα.


Κατά συνέπεια στο μητροπολιτικό επίπεδο ζητούμενο είναι η αύξηση της συνέργιας των πολιτικών και της συνεργασίας / συντονισμού των φορέων. Η έλλειψη σχετικής θεσμικής ρύθμισης, η έλλειψη εμπειρίας διαχείρισης διαφορετικών μητροπολιτικών διοικητικών επιπέδων, η διοικητική ανεπάρκεια των δημοτικών κ.α. υπηρεσιών της Θεσσαλονίκης (μηχανοργάνωση, ανθρώπινο κεφάλαιο, κλπ.) και η έλλειψη μίας συστηματοποιημένης θεσμικής συνεργασίας μεταξύ των τοπικών φορέων θα αποτελέσει το μεγαλύτερο εμπόδιο για την αναγκαία μητροπολιτική διακυβέρνηση.

ΚΠΣ / ΠΕΠ ΚΕΝΤΡΙΚΉΣ ΜΑΚΕΔΟΝΊΑΣ 1994-1999, 2000-2006, 2007-2013ΚΥΡΙΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΠρογραμματικήΠερίοδ

ος

Άξονας Προτεραιότητας(Υποπρόγραμμα)

Μέτρα

1994-1999 Ενδυνάμωση του νέου ρόλου της Περιφέρειας και του Μητροπολιτικού χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης

1. Παρεμβάσεις στον τομέα μεταφορών2. Λιμάνι Θεσσαλονίκης3. Τριτοβάθμια Εκπαίδευση4. Αναβάθμιση Κεντρικών Υπηρεσιών Υγείας5. Πολιτιστική Αναβάθμιση

2000-2006 Ανάδειξη του μητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης και ενθάρρυνση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας

1. Η Θεσσαλονίκη Κέντρο Παραγωγικών Υπηρεσιών.2. Υποδομές Έρευνας και Ανάπτυξης3. Υποστήριξη Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας4. Συνδυασμένη Ανάπτυξη της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας5. Ενίσχυση Επενδύσεων Καινοτομίας του Αναπτυξιακού Νόμου στον Τομέα της Μεταποίησης6. Διαμόρφωση της Θεσσαλονίκης σε Διεθνή Μεταφορικό Κόμβο και Θαλάσσια Πύλη των Βαλκανίων

2007-2013 Θεσσαλονίκη ως μητροπολιτικό κέντρο

1. Η Θεσσαλονίκη μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής περιφέρειας.2. Ένταση υποδομών.3. Αστική πολιτική. 4. Χωρική ανταγωνιστικότητα.5. Βιώσιμη ανάπτυξη.6. Διεθνοποίηση.


ΕΚΤΙΜΗΣΗ

Το όραμα για μία Θεσσαλονίκη-μητροπολιτικό κέντρο, όπως για πρώτη φορά διατυπώνεται στη φάση του προγραμματισμού 2007-2013 εξειδικευμένο με άξονες προτεραιότητας και επιμέρους στόχους επιχειρεί να παρακολουθήσει τις σύγχρονες κατευθύνσεις της αστικής πολιτικής για ανταγωνιστικότητα, βιώσιμη ανάπτυξη και διεθνοποίηση. Πρόκειται όμως μόνο για διατύπωση ενός οράματος. Επιπλέον πρόκειται για ένα όραμα για το οποίο δεν έχει γίνει η απαραίτητη εργασία δημοσιοποίησης και ενημέρωσης με συνέπεια να μην το έχουν επεξεργαστεί και αφομοιώσει οι πολίτες και οι οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς της Ευρύτερης Περιοχής της Θεσσαλονίκης. Αποτέλεσμα είναι η ελλειμματική επίδειξη έμπρακτης συναίνεσης στην υλοποίηση του. Η απλή και μάλλον ευκαιριακή (προεκλογικού χαρακτήρα) διακήρυξη της προοπτικής του μητροπολιτικού κέντρου δεν αρκεί. Τέλος είναι χαρακτηριστικό ότι σε όλες τις δράσεις γίνεται ελάχιστη αναφορά στην ενσωμάτωση της νεολαίας στον τρόπο ανάπτυξης της πόλης καθώς και στην ενσωμάτωση του παραθαλάσσιου μετώπου της πόλης μέσω ήπιων αναπτυξιακών σχεδιασμών.

Η μέχρι σήμερα υλοποίηση της δημόσιας παρέμβασης αλλά και η αδράνεια της τοπικής αυτοδιοίκησης περιορίζει τις διαστάσεις των οραμάτων, των στρατηγικών και των στόχων. Συγκεκριμένα:

Μόνο μία ρητή και συνεπή προγραμματική δέσμευση μπορεί να προκαλέσει μία συνολική συναίνεση.

Η φορμαλιστική και πολλές φορές ετεροχρονισμένη επικέντρωση στο Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων καταδεικνύει έναν αυτοπεριορισμό του οράματος στις Υποδομές και γενικά αποκλειστικά σε σταθερά πρότυπα τα οποία απέχουν από τα σύγχρονα πρότυπα των αντίστοιχων λιγότερο αναπτυγμένων ευρωπαϊκών περιφερειών. Εν προκειμένω σοβαρό ρόλο παίζει τόσο ο κλάδος των κατασκευών και οι πιέσεις που ασκεί για την κατανομή των δημόσιων χρηματοδοτήσεων, όσο και η αδυναμία του τοπικού παράγοντα (τοπική αυτοδιοίκηση α και β βαθμού, κοινωνικοί, οικονομικοί και πολιτικοί φορείς και θεσμοί) για προσαρμογή και αξιοποίηση των νέων δυνατοτήτων. Τέλος οι πρωτοβουλίες της τελευταίας δεκαετίας δεν έχουν μετουσιωθεί σε υποστήριξη συγκεκριμένων προτεραιοτήτων στην πράξη και να αποκρυσταλλωθούν σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις.


Λόγω της γενικότερης ανεπάρκειας ενός συστήματος σχεδιασμού και ρύθμισης και της έλλειψης κάποιας στοιχειώδους στρατηγικής θεώρησης για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης τα τεχνικά έργα αποκτούν μία καταλυτική νομιμοποιητική ισχύ και γίνονται ευρύτερα αποδεκτά ως η μοναδική αποτελεσματική λύση. Παρά τον αναντίρρητα σπουδαίο ρόλο των έργων υποδομής η επικέντρωση σε αυτά απομακρύνει το όραμα της

“Θεσσαλονίκης-μητρόπολης των Βαλκανίων” (και όπως προτείνεται παρακάτω το όραμα “Θεσσαλονίκη-Κοσμόπολις” στο απώτατο μέλλον, αποπροσανατολίζοντας τον σχεδιασμό από αναγκαίες παρεμβάσεις που θα υποστηρίξουν την προσαρμογή της πόλης στη “νέα οικονομία της γνώσης” και την επιδίωξη μίας εξωστρεφούς πολύ-επίπεδης “αστικής διπλωματίας”.

ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟΧΩΝ

Η μετάβαση από έναν αστικό σε έναν μητροπολιτικό σχεδιασμό και η θεσμοθέτηση της Μητροπολιτικής Περιοχής της Θεσσαλονίκης (Metropolitan Area of Thessaloniki – MAT) σημαίνει καταρχήν: την συγκεκριμενοποίηση μίας ταυτότητας και μία διαδημοτική συμφωνία σαν θεμέλιο του μητροπολιτικού

στρατηγικού οράματος. Οι παράγοντες και τα ερωτήματα που καθιστούν επείγουσα μία αναθεώρηση των αξόνων προτεραιότητας για την Θεσσαλονίκη είναι: Η παιδεία, εκπαίδευση και προετοιμασία του ανθρώπινου

κεφαλαίου-Σύνδεση μεταξύ έρευνας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των παραγωγικών τομέων

Νέοι τρόποι επιχειρηματικότητας. Η προώθηση νέων τομέων και τεχνολογιών δεν αρκεί.

Παγκοσμιοποίηση του ανταγωνισμού και της επινοητικότητας. Η αυξανόμενη χρήση σχεδίων στρατηγικού σχεδιασμού από τις

πλέον δυναμικές μητροπόλεις συνοδευόμενα με συνεργασιακά σχήματα ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (ΣΔΙΤ), ηγεσία και περιφερειακή κυβερνησιμότητα.


Συγκέντρωση στρατηγικών δημιουργικότητας – Παλαιότερα η έμφαση δινόταν σε μεμονωμένους τομείς)

Πρόκειται να συνεχιστεί αυτή η τάση συγκέντρωσης στα παγκόσμια μητροπολιτικά κέντρα ή θα αναστραφεί;

Με βάση τα παραπάνω είναι αναγκαίο: (α) ένα νέο σχέδιο που θα λαμβάνει υπόψη παραμέτρους όπως τον

χαρακτήρα του αστικού περιβάλλοντος, τις συγκεκριμένες δραστηριότητες που υπάρχουν και τον βαθμό κυβερνησιμότητας, δεδομένου ότι η Μητροπολιτική Περιοχή της Θεσσαλονίκης (ΜΑΤ) χαρακτηρίζεται από πληθώρα κατασκευαστικών σχεδίων για υποδομές χωρίς να υπάγονται σε ένα ενιαίο μητροπολιτικό όραμα.

(β) η πιθανή επανεξέταση του οράματος να επικεντρωθεί σε πιο συγκεκριμένες θεματικές οι οποίες είναι κατανοητές στους πολίτες.

(γ) το μεσοπρόθεσμο όραμα να συμπληρώνεται από ετήσια σχέδια δράσης.

Η απλή παράθεση του στόχου “Θεσσαλονίκη της καινοτομίας” με αναφορά σε νέους θεσμούς διαχείρισης κονδυλίων κρίνονται υπεραπλουστευτικές και κινούνται μέσα στην αοριστία των προηγούμενων σχεδίων για την πόλη και την ευρύτερη περιφέρεια βασιζόμενες για ακόμη μία φορά στην κεντρική διαχείριση δημοσίων πόρων χωρίς να εντάσσεται σε έναν συνολικό σχεδιασμό.

ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Το Μητροπολιτικό Στρατηγικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης-ΜΣΣΘ (Metropolitan Strategic Plan of Thessaloniki-MSPT) βασίζεται σε γενικούς άξονες και συγκεκριμένους αλληλοσυμπληρούμενους στόχους:

(1) Άξονες

Μεσοπρόθεσμοι Άξονες MSPT Μακροπρόθεσμοι Άξονες MSPT

(α) Χρησιμοποίηση της καινοτομίας, της δημιουργικότητας και της γνώσης ως βάση για την ανταγωνιστικότητα και την πρόοδο της ΜΑΤ, εκτιμώντας το δεδομένο δυναμικό και βοηθώντας στην εφαρμογή και διάχυση νέας γνώσης η οποία παράγεται και ενσωματώνεται σταδιακά.

(β) Δράσεις με βάση τα στοιχεία που κρίνουν την “παραγωγικότητα” της

Η Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΜΑΤ) “Περιοχή Δημιουργικότητας”


περιοχής η οποία μπορεί να εγγυηθεί την ατομική πρόοδο των πολιτών σε ένα περιβάλλον κοινωνικής και περιβαλλοντικής αειφόρου ανάπτυξης.

(γ) Να ενισχυθούν οι υπηρεσίες των ατομικών και λοιπών επιχειρήσεων, οργανισμών, κυβερνητικών και αυτοδιοικητικών θεσμών με τους αναγκαίους μηχανισμούς που θα εγγυηθούν την αποτελεσματική διαχείριση της περιφέρειας.

(2)Στόχοι

Μεσοπρόθεσμοι Στόχοι MSPT Μακροπρόθεσμοι Στόχοι MSPT

(1) Παραγωγή, προσέλκυση και διατήρηση ταλέντου.

(2) Δημιουργία δεσμών μεταξύ παραγωγής και εκπαιδευτικού συστήματος (επανεξέταση του ρόλου των Πανεπιστημίων στην αναπτυξιακή στρατηγική της ΜΑΤ).

(3) Ενίσχυση επιχειρηματικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων.

(4) Προσδιορισμός ομάδων που δραστηριοποιούνται σε νέους τομείς.

(5) Εγγύηση υψηλών προδιαγραφών σε βασικές προμήθειες.

(6) Προώθηση θεσμικής συνεργασίας στην ανάπτυξη μητροπολιτικών σχεδίων.

(7) Εξασφάλιση υποδομών ικανών να εξασφαλίσουν την πρόσβαση στη ΜΑΤ.

(8) Ένταξη της ΜΑΤ στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μακρο-περιφερειών και C6.

(9) Ενδυνάμωση του ρόλου της ΜΑΤ στις σχέσεις μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου και των χωρών του Ευξείνου Πόντου.

(10) Προώθηση συγκεκριμένων στρατηγικών για ενδυνάμωση των σχέσεων με Ασιατικές Χώρες (Κίνα, Ινδία κοκ.).

(1) Επινόηση Γνώσης και Εξασφάλιση της Διαθεσιμότητάς της

(2) Νέοι Επιχειρηματικοί Τρόποι και τις αναγκαίες υποδομές

(3) Οικονομική και Κοινωνική Συνύπαρξη

(4) Επιτάχυνση Μεταρρυθμίσεων


(11) Διατήρηση και ενδυνάμωση του οικιστικού δυναμικού στον αστικό ιστό.

(12) Αντιμετώπιση της τάσης διαχωρισμού (γκετοποίησης) τμημάτων του αστικού ιστού.

(13) Αύξηση του ποσοστού της οικιστικής δραστηριότητας μέσω δημόσιων επενδύσεων.

(14) Επιμέρους ενσωμάτωση των οικογενειών των μεταναστών για εξασφάλιση κοινωνικής συνοχής.

(15) Ενσωμάτωση της τοπικής νεολαίας στην αστική κοινωνική ζωή και στην ταυτότητα της πόλης και προσέλκυση νέων από άλλες περιφέρειες.

(16) Εξασφάλιση της αναγκαίας ποιότητας των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.

(17) Εξασφάλιση ικανού σιδηροδρομικού δικτύου με το αεροδρόμιο και το λιμάνι.

(18) Εφαρμογή αυτόνομων μοντέλων διαχείρισης στις υποδομές του λιμανιού και του αεροδρομίου.

(19) Εξασφάλιση ώστε το σχέδιο πόλης λαμβάνει υπόψη τη διανομή των αγαθών (logistics) και υπηρεσιών.

(20) Εκσυγχρονισμός του δευτερεύοντος οδικού δικτύου.

(21) Εξασφάλιση ικανοποιητικού επιπέδου χωρικής συνοχής στο σχέδιο πόλεως.

(22) Εξασφάλιση ισορροπίας μεταξύ των αναγκών της αστικής ανάπτυξης και της προστασίας του φυσικού πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομιάς

(23) Καλλιέργεια στους πολίτες και ιδιαίτερα στη νεολαία μίας κουλτούρας ανακύκλωσης και προώθηση της ανάπτυξης της βιομηχανίας ανακύκλωσης.

(24) Προώθηση μίας συγκεκριμένης μητροπολιτικής ταυτότητας και φυσιογνωμίας.


(25) Σύναψη μίας μητροπολιτικής συμφωνίας για τις νέες υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των πολιτών και της αυτοδιοίκησης (δημιουργία ενός μοντέλου παρατηρητηρίου για την τήρηση και την υπεράσπιση τους).

(26) Δημιουργία μηχανισμών σύνδεσης εργασίας με την οικογενειακή ζωή.

(27) Διαμόρφωση μίας μητροπολιτικής στρατηγικής που θα εγγυάται ίσες ευκαιρίες και ποιότητα στη δημόσια εκπαίδευση.

(28) Προώθηση του πολιτισμού ως σημείο αναφοράς του δυναμισμού της ΜΑΤ.

ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΗΦΘΟΥΝ ΥΠΟΨΗ

1) Περισσότερος ανταγωνισμός, όμοιοι στόχοι

Ενώ η μέθοδος του Στρατηγικού Σχεδιασμού χρησιμοποιείται μετά την εμπειρία του San Francisco (1984) και της Βαρκελώνης (1987) από ολοένα και περισσότερα μεγάλα αστικά και μητροπολιτικά κέντρα στον κόσμο, χρησιμοποιούνται πλέον πολύ πιο συγκεκριμένες και επικεντρωμένες μέθοδοι και οράματα από τα αρχικά. Ενδεικτικά αναφέρεται μία σειρά από πόλεις με παρεμφερείς στόχους:

Λονδίνο (ΗΒ) 2001: 1ο Στρατηγικό Σχέδιο “Στρατηγική Επιτυχία μέσω της

Διαφορετικότητας”. 2004: 2ο Στρατηγικό Σχέδιο με στόχο τη δημιουργία μίας

αειφόρου παγκόσμιας πόλης, με μακροπρόθεσμο ορίζοντα οικονομικής ανάπτυξης, με κοινωνική συνοχή και βελτίωση του περιβάλλοντος. Οι στρατηγικές κατηγοριοποιούνται σε τέσσερεις επενδυτικούς τομείς: Χώροι και υποδομές, Πολίτες, Εταιρίες και μάρκετιγκ και προωθητικές ενέργειες. Για υποστήριξη αυτού του οράματος δημιουργήθηκε η “Ένωση Δημιουργικό Λονδίνο” (Creative London Association) που λειτουργεί κάτω από την εποπτεία του Δημοτικού Συμβουλίου


του Λονδίνου και η οποία αναφέρεται σε συνεργασία με τα όργανα του ιδιωτικού (όπως το London First) και του δημόσιου τομέα (όπως το Film London) απευθείας στον Δήμαρχο του Μητροπολιτικού Λονδίνου.

Φιλαδέλφεια (ΗΠΑ) 2002: Η πόλη προωθεί τις στρατηγικές της “Φιλαδέλφεια

Καινοτομία” με στόχο να αναδειχθεί σαν μία από τις καλύτερες πόλεις παγκοσμίως για την προσέλκυση ταλέντου και καινοτόμων επιχειρήσεων. Πρόκειται για μία συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Σαγκάη (ΛΔΚ) 2004: Το Δημοτικό Συμβούλιο της Σαγκάης πρότεινε το σχέδιο

“Χτίζοντας τη δημιουργική Σαγκάη” (Building Creative Shangai). Περισσότεροι από 200 ειδικοί από το Πεκίνο, τη Σαγκάη, το Γκουάγκσου, το Χογκ Κογκ και την Ταϊβάν συνεργάστηκαν για να μετατρέψουν τη Σαγκάη σε ένα διεθνές μητροπολιτικό κέντρο, όπου οι δημιουργικές επιχειρήσεις θα παίξουν ρόλο κλειδί στην οικονομική ανάπτυξη μέσω της δημιουργίας 18 Πάρκων Δημιουργίας (Creative Parks).

Austin / Texas (ΗΠΑ) Το Δημοτικό Συμβούλιο Austin (Texas) σε συνεργασία με το

Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο προωθεί το σχέδιο “Austin-Ανθρώπινο Κεφάλαιο” (Austin-Human Capital).

Παρεμφερή δραστηριότητα έχουν αναπτύξει η Ρώμη, το Μιλάνο, το Τορίνο, το Ντόρτμουντ, η Βιέννη, η Στοκχόλμη, το Βερολίνο, το Μπέρμπιγχαμ, το Δουβλίνο κλπ. έχοντας προτάξει τους ανθρώπινους πόρους ως μηχανή για την μητροπολιτική ανταγωνιστικότητα.

Το σύνολο των μεγάλων πόλεων και μητροπολιτικών κέντρων οργανώνονται και εργάζονται με παρεμφερείς τρόπους πάνω στο μοντέλο Συνεργασίας Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα αποσκοπώντας στην μετατροπή της οικονομικής βάσης τους και στην επιτάχυνση της προόδου τους μέσω της καινοτομίας και της δημιουργικότητας.

Συνεπώς η προσπάθεια αυτή της Θεσσαλονίκης αφορά συνολικά τρία πεδία δράσης:1. Οικονομία (διαθεσιμότητα υπηρεσιών, πολιτικές καινοτομίας, εκπαίδευση-παιδεία, κλπ. …).2. Κοινωνία (μείωση ανισοτήτων, ελκυστικότητα μέσω πολιτιστικών εκδηλώσεων, ποιότητα ζωής,

διαφορετικότητα και ανοχή …).3. Αστικός Σχεδιασμός (πυκνότητα, πολύ-χρηστικότητα, φυσικές και ψηφιακές υποδομές, image,

ενσωμάτωση προαστίων, …)


2) Ερωτήματα προς απάντηση

Είναι δεδομένο ότι η παγκοσμιοποίηση και η μείωση των αποστάσεων και των άλλων εμποδίων που συνεπάγεται σε συνδυασμό με την ομοιότητα των στόχων υποκαθιστά τον παραδοσιακό ανταγωνισμό μεταξύ κρατών σε άμεσο και διηπειρωτικό ανταγωνισμό μεταξύ περιφερειών και μεγάλων αστικών κέντρων.

Τα βασικά ερωτήματα που ζητούν απάντηση είναι:

Για ποιους λόγους μία εταιρία αποφασίζει να εγκατασταθεί και να παράξει πλούτο και απασχόληση σε μία περιφέρεια;

Για ποιους λόγους μία ήδη εγκατεστημένη εταιρία αποφασίζει να παραμείνει;

Για ποιους λόγους αποφασίζει μία οικογένεια να συνεχίζει να κατοικεί και να συνεισφέρει σε μία περιφέρεια/πόλη ή αποφασίζει να μετακινηθεί σε άλλη;

3) Περιφερειακή Συγκέντρωση ή Αποκέντρωση (;) ή Τι Πιθανότητες Έχει στο Μέλλον μία πόλη των Μεγεθών της Θεσσαλονίκης;

Για το ζήτημα υπάρχουν δύο σχολές σκέψης. Η πρώτη κλασική θεώρηση της κοινωνιολόγου Saskia Sassen κατατάσσει τις πόλεις και τα μητροπολιτικά κέντρα σε τέσσερεις κατηγορίες:

(α) 3-4 παγκόσμια κέντρα τα οποία θεωρούνται οι πραγματικές γεννήτριες της παγκόσμιας οικονομίας (Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Σαγκάη και Τόκυο

(β) 20 περιφερειακές πρωτεύουσες με δημιουργικό ταλέντο, περιοχές ανάπτυξης και υψηλού βιοτικού επιπέδου και την τεχνογνωσία σε θέματα συγκέντρωσης δημιουργικών και καινοτομικών δραστηριοτήτων. Αυτές μπορούν να χαρακτηριστούν ως κέντρα αριστείας και εξειδίκευσης σε συγκεκριμένους τομείς (σχέδιο, μόδα, βιοτεχνολογία, γενετική, τρόφιμα, …). Στην κατηγορία αυτή τοποθετούνται πόλεις όπως το Βερολίνο, το Μέξικο Σίτυ, το Κάϊρο, το Λος Άντζελες, η Μαδρίτη, το Μιλάνο, το παρίσι, το Πεκίνο, το Σάο Πάολο, η Σιγκαπούρη, …

(γ) 100 περίπου πρωτεύουσες τρίτου επιπέδου, οι οποίες έχουν μεν περιφερειακή σημασία αλλά παίζουν δευτερεύοντα ρόλο στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.


(δ) Λοιπά επαρχιακά κέντρα, δηλαδή πόλεις που υπήρξαν σημαντικές στην ανάπτυξη μίας χώρας, αλλά δεν μπόρεσαν να τοποθετηθούν δημιουργώντας διεκδικώντας για αυτές μία θέση σε έναν εξειδικευμένο προσοδοφόρο μικρό τομέα της παγκόσμιας αγοράς (global niche). Οι πόλεις αυτές παρόλο ότι δεν είναι τόποι χαμηλής ποιότητας ζωής και είναι σχετικά πλούσιες παραμένουν περιθωριοποιημένες.

Στο πλαίσιο αυτής της θεώρησης, η Θεσσαλονίκη ανήκει αναμφισβήτητα στην τέταρτη κατηγορία πόλεων/αστικών κέντρων.

H δεύτερη και σχετικά νεότερη θεώρηση, θέτει ως δεδομένο την

διαπιστούμενη υποχώρηση της κυριαρχίας των λεγόμενων παγκόσμιων πόλεων, όπου παρατηρείται μία αποσυσπείρωση της οικονομικής ισχύος (declustering) των σημαντικότερων αστικών κέντρων, προς τα προάστια ή προς μικρότερες πόλεις. Παρά το γεγονός ότι μία τέτοια εξέλιξη βρίσκεται ακόμη σε αρχική φάση, είναι αναμφισβήτητο ότι οι εταιρίες και οι εργαζόμενοι της γνώσης διαθέτουν πλέον πολλές επιλογές εγκατάστασης παγκοσμίως.

Η μετακίνηση από το αστικό κέντρο στα προάστια μπορεί να οφείλεται στα αυξημένα κόστη του κέντρου της πόλης (μισθώματα, δημοτικά τέλη, μετακίνηση, στάθμευση κοκ.). Ενώ το 1970 μόνο 11% των αμερικάνικων εταιριών είχαν την έδρα τους σε προάστια πόλεων, σήμερα το ποσοστό ανέρχεται στο 50%. Πόλεις όπως η Ν. Υόρκη και το Σικάγο αντιμετωπίζουν σήμερα μία μείωση των εγκατεστημένων εταιριών στο αστικό κέντρο τους κατά 2/3 περίπου σε σχέση με το 1970 (ενδεικτικά βλέπε τις περιπτώσεις της Microsoft της IBM και της INTEL). Διαπιστώνεται δε σε κέντρα παροχής υπηρεσιών όπως η Βοστώνη, το Σικάγο και το Σαν Φραντσίσκο μία ραγδαία μείωση εταιριών και παρεχόμενων υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας.


Από τις εξελίξεις αυτές αναδείχθηκαν νέες πόλεις οι οποίες ωφελήθηκαν βασιζόμενες στα καλά δίκτυα τηλεπικοινωνιών, στο συγκοινωνιακό δίκτυο και στο χαμηλό κόστος των αεροπορικών πτήσεων προς αυτές. Οι παράγοντες αυτοί επέτρεψαν την μετακίνηση από τα κέντρα σε πιο απομακρυσμένα περιφερειακά κέντρα (λ.χ. ο μεγάλος επενδυτικός όμιλος του Warren Buffet μετακινήθηκε στην Omaha/Nebraska, ο μεγαλύτερος όμιλος λιανικών πωλήσεων στον κόσμο Wall-Mart έχει έδρα το Bettonville/Arkansas).

Πέραν των ΗΠΑ, οι τάσεις αυτές διαπιστώνονται και στην Ευρώπη, όπως το κέντρο του Λονδίνου του οποίου ο πληθυσμός μειώνεται σταθερά προς όφελος των γειτονικών περφερειακώνκέντρων (Κεντ, Κορνουάλλη, κλπ.), το κέντρο της Φραγκφούρτης, του Αμβούργου, της Μαδρίτης και του Ντύσσελντορφ όπου οι εργαζόμενοι των εταιριών του κέντρου ταξιδεύουν καθημερινά αποστάσεις 50-8- χιλιομέτρων. Άλλες μεγάλες εταιρίες όπως η Bertelsman, η Philips και η Volkswagen λειτουργούν ήδη από μικρότερες πόλεις. Τέλος το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτής της τάσης είναι το Βερολίνο το οποίο παρά τις προσπάθειες να μετατρέψουν την πόλη σε μία ευρωπαϊκή επιχειρηματική πρωτεύουσα, είναι πλέον γνωστό για τον τουρισμό και την χαλαρή και άνετη διαβίωση των κατοίκων του. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή η τάση θα ενισχυθεί μετά την είσοδο των νέων κρατών μελών.

Άλλωστε παρόμοιες τάσεις είναι πλέον ορατές και σε ανερχόμενες οικονομίες όπως στην Ινδία όπου προτιμούνται οι Bangalore και Jaipur από την Βομβάη και το Νέο Δελχί, στο Μεξικό όπου προτιμούνται το Chilango, η Guadalahara και το Monterrey από το Mexico City και στην Μ. Ανατολή όπου προτιμάται το Dubai και το Abu Dhabi από το Κάϊρο και την Τεχεράνη. Στον 21ο αιώνα μικρές κοσμοπολίτικες πόλεις όπως το Λουξεμβούργο, το Τελ-Αβίβ και η Σιγκαπούρη προσφέρουν καλύτερες συνθήκες από τις μεγαλουπόλεις των 10-15 εκατομμυρίων κατοίκων.

Η Θεσσαλονίκη μπορεί υπό προϋποθέσεις να διεκδικήσει μία τέτοια προτίμηση έναντι της Αθήνας και των λοιπών αστικών κέντρων της Ν.Α. Ευρώπης της Α. Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου.

4) Η παγκοσμιοποίηση της καινοτομίας και η εισαγωγή μίας νέας αντίληψης για την επιχειρηματική δράση

Κάθε νέο προϊόν ακολουθεί μία πορεία που ξενικά από τη βασική έρευνα, ακολουθεί η εφαρμοσμένη έρευνα, η επώαση, η ανάπτυξη, οι έλεγχοι, η παραγωγή και η συνεχής τεχνική προσπάθεια βελτίωσης


στις διαδικασίες ή τον χειρισμό. Το γεγονός ότι κάθε φάση της διαδικασίας είναι συγκεκριμένη και χαρακτηρίζεται από μία μοναδικότητα οδηγεί στην αυξανόμενη τάση να κατανέμονται (outsourcing) μερικές σε άλλες περιοχές που προσφέρουν καλύτερες λύσεις (βλ. Κίνα, Ινδία, Λετονία, κλπ.).

Θα πρέπει να ληφθεί επιπλέον υπόψη ότι η εισαγωγή τέτοιων στρατηγικών προσέλκυσης δεν μπορεί να περιορίζεται στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών αφού δεν αρκούν για τις επιδιωκόμενες αλλαγές. Ο εκσυγχρονισμός με τη μορφή τεχνικών υποδομών (λ.χ. μηχανοργάνωση μέσω Η/Υ) δεν αρκεί από μόνος του χωρίς παράλληλα να συνοδεύεται από οριζόντιες αλλαγές στα συστήματα οργάνωσης. Κατά συνέπεια αυτό που αναδεικνύεται ως σημαντικότερο στοιχείο είναι η επικέντρωση στη διασύνδεση τέτοιων υποδομών με την οριζόντια συνεργασία μεταξύ των επιμέρους δρώντων, δηλαδή δίνοντας τη δυνατότητα αποτελεσματικής διαχείρισης μεταξύ της έδρας της εταιρίας και των τμημάτων που εγκαθίστανται σε χώρες ανά τον κόσμο. Αυτή είναι δυνατή μόνο όταν προσφέρεται η επιχειρησιακή δυνατότητα να γίνει εκμετάλλευση του εξοπλισμού μέσω του διαδικτύου, δικτύου οπτικών ινών, κλπ.

Η Θεσσαλονίκη πρέπει να εκσυγχρονίσει τις τηλεπικοινωνιακές υποδομές δίνοντας τη δυνατότητα σε εταιρίες μίας άμεσης οριζόντιας διαχείρισης του δικτύου τους.

Συμπληρωματικά στον εκσυγχρονισμό των τηλεπικοινωνιακών υποδομών πολλά μητροπολιτικά κέντρα της Ευρώπης έχουν αναγνωρίσει ως προτεραιότητα την συγκοινωνιακή διασύνδεση τους. Λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια κόστους, χρόνου και προστασίας του περιβάλλοντος, επιδιώκουν ταυτόχρονα την βελτίωση της διαχείρισης των αερολιμένων τους και την διασύνδεση τους στο υπό δημιουργία ευρωπαϊκό δίκτυο σιδηροδρόμων υψηλών ταχυτήτων. Το δίκτυο αυτό που έχει ήδη θεσμοθετηθεί, αφορά καταρχήν την Ισπανία, τη Γαλλία το ΗΒ, τις Κάτω Χώρες, τη Γερμανία και την Ιταλία και προωθείται με τη συνεργασία των αρχών των μητροπολιτικών περιοχών των χωρών αυτών και των εθνικών εταιριών σιδηροδρόμων. Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό συγκοινωνιακό δίκτυο δεύτερης γενιάς, το οποίο ξεπερνά την

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Dalian, η οποία είναι μία μοντέρνα κινεζική πόλη στο γεωγραφικό τρίγωνο Κίνας-Κορέας-Ιαπωνίας. Η πόλη είναι ιδιαίτερα ελκυστική στην ολοκλήρωση ορισμένων φάσεων του κύκλου των προϊόντων για εταιρίες και των τριών χωρών. Πέρα από άλλους λόγους αυτό εξηγείται διότι η πόλη έχει 22 πανεπιστήμια με 200.000 φοιτητές σε τομείς των θετικών επιστημών. Ακόμα όμως και οι απόφοιτοι της κατεύθυνσης των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών μαθαίνουν για δύο εξάμηνα μετά την αποφοίτηση τους την Ιαπωνική γλώσσα και στοιχεία Ηλεκτρονικών Υπολογιστών για να βελτιώσουν τη θέση τους στην αγορά εργασίας).


παραδοσιακή αντίληψη των οδικών αξόνων ως μέσου ενοποίησης των ευρωπαϊκών περιφερειών δίνοντας προτεραιότητα στο σιδηρόδρομο και όσον αφορά τους κεντρικούς συγκοινωνιακούς άξονες στο σιδηρόδρομο μεγάλων ταχυτήτων. Ταυτόχρονα περιορίζει την εξάρτηση των αστικών κέντρων από τις προτεραιότητες των αεροπορικών εταιριών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η ένταξη στο υπό δημιουργία δίκτυο ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων μεγάλης ταχύτητας θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό και την κατάταξη των ευρωπαϊκών μητροπολιτικών κέντρων σε συσπειρώσεις ανταγωνιστικότητας.

Στην Ελλάδα δυστυχώς ο σχεδιασμός των νέων οδικών αξόνων ταχείας κυκλοφορίας (βλ. Εγνατία Οδός, Ιόνια Οδός) δεν προέβλεψε την παράλληλη λειτουργία ηλεκτροδοτούμενου σιδηροδρομικού δικτύου το οποίο θα μπορούσε να δώσει μία μακροπρόθεσμη λύση στις εσωτερικές μεταφορές και μετακινήσεις. Η κατάσταση του ΟΣΕ σε επίπεδο τεχνογνωσίας, υποδομών, υλικού και εκσυγχρονισμού είναι ενδεικτική. Τέλος ο κεντρικός σιδηροδρομικός άξονας Αθήνας-Θεσσαλονίκης-Κήπων υπολείπεται δραματικά σε υποδομές έτσι ώστε να μπορεί να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο σιδηροδρόμων μεγάλων ταχυτήτων.

Όσον αφορά τη διεθνή προσβασιμότητά της, η Θεσσαλονίκη έχει λόγω της εγγύτητας της με τα βόρεια σύνορα τη δυνατότητα και πρέπει να επιδιώξει τη διασύνδεση της με τα υπό δημιουργία ευρωπαϊκά σιδηροδρομικά δίκτυα υψηλών ταχυτήτων, προωθώντας τη δημιουργία του άξονα Βιέννης-Βελιγραδίου-Σκοπίων-Θεσσαλονίκης-Κωνσταντινούπολης.

5) Η αυξανόμενη σημασία της εκπαίδευσης, της παιδείας και του πολιτισμού για μία περιφέρεια “γνώσης” και η εξέλιξή της σε μία περιφέρεια “δημιουργίας.

Πρόκειται για μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες εξελίξεις και βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τα προαναφερθέντα. Έχει δε ιδιαίτερη σημασία για το όραμα και το μέλλον μίας Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης.

5.1. Το Πανεπιστήμιο ως πυρήνας της Μητροπολιτικής Περιφέρειας “γνώσης” Θεσσαλονίκης

Αναντίρρητα η εξέλιξη της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης σε περιφέρεια γνώσης, προσελκύοντας ξένες άμεσες επενδύσεις, επιχειρήσεις και εξειδικευμένους ειδικούς και επιστήμονες,


στηρίζεται σε μία αλληλεπίδραση παραγόντων. Πιο συγκεκριμένα, η διαδικασία αυτή αφορά ένα φαινόμενο ελικοειδούς διάδρασης που θα συγχρονίσει τα πανεπιστήμια, την αυτοδιοίκηση και τις επιχειρήσεις με στόχο τον συνδυασμό των δυνατοτήτων και των δράσεων τους να δημιουργήσουν ένα κοινό πλεονέκτημα, το οποίο αδυνατούν να επιτύχουν ο καθένας μόνος του. Θα παράγουν γνώση και ιδέες που θα εφαρμόζουν στις προοπτικές και τα συμφέροντα των υπολοίπων στο πλαίσιο μίας κοινά αποδεκτής στρατηγικής για τη Θεσσαλονίκη. Στο πλαίσιο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμμετοχή των πολιτών στις δημόσιες διαδικασίες δημιουργίας αυτής της περιφέρειας “γνώσης” με αποτέλεσμα να μην αναφερόμαστε σε μά τριπλή αλλά σε μία “τετραπλή ελικοειδή διάδραση”.

Ποιος όμως μπορεί να είναι ο ρόλος των Πανεπιστημίων σε μία τέτοιου τύπου ανάπτυξη της ΜΑΤ, πως διαφοροποιούνται από τις επιχειρήσεις γνώσης και ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν;

Η πρώτη λειτουργία των Πανεπιστημίων έγκειται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ακαδημαϊκού προσωπικού τους, τα οποία τους δίνουν τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν και να εντοπίζουν τις νέες σημαντικές εξελίξεις. Αυτό δεν αφορά τόσο τη στενή τεχνολογική ανάπτυξη στην οποία άλλωστε οι ίδιες οι επιχειρήσεις-γνώσης είναι πρωτοπόρες αλλά κυρίως τα κοινωνικά και πολιτιστικά φαινόμενα που οριοθετούν ή προσανατολίζουν τις τεχνολογικές εξελίξεις. Άλλωστε ακόμη και αυτή καθαυτή η αναγνώριση, η μελέτη και η εξήγηση φαινομένων όπως η συσπείρωση οικονομικής ισχύος σε περιφέρειες ή μεγάλα αστικά κέντρα υπήρξε το αποτέλεσμα της δράσης της ακαδημαϊκής κοινότητας. Τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας είναι αυτά που εκφράζουν την πρωτοβουλία μίας συνδυασμένης λειτουργίας των παραπάνω μετόχων μίας περιφέρειας ή αστικού κέντρου ενσωματώνοντας σε ένα κοινό όραμα τις οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές διαστάσεις της ζωής στην ΜΑΤ.

Η δεύτερη και πλέον σημαντική λειτουργία των Πανεπιστημίων είναι η μόρφωση και εκπαίδευση των αποφοίτων για την ανάπτυξη αυτής της περιφέρειας γνώσης. Παρά το γεγονός ότι τα Πανεπιστήμια προσφέρουν μία


ευρεία γκάμα γνώσεων και ικανοτήτων για πάρα πολλά επαγγέλματα, η ικανότητα προσφοράς υψηλού επιπέδου επιστημόνων ικανών να συνεισφέρουν στη δημιουργία μίας περιφέρειας γνώσης μπορεί να εξασφαλιστεί μέσω μίας συστηματοποιημένης αλληλοενημέρωσης (feed-back). Με αυτό τον τρόπο θα γίνει δυνατή μία απρόσκοπτη ροή πληροφοριών με αποδέκτες κυρίως τους φοιτητές οι οποίοι θα είναι σε θέση να κάνουν την καλύτερη δυνατή επιλογή εξειδίκευσης και καριέρας.

Η τρίτη λειτουργία αφορά την ερευνητική δραστηριότητα των Πανεπιστημίων. Η συνεισφορά τους στην περιφερειακή προώθηση της επινοητικότητας έχει σχέση με:

1. το ερευνητικό δυναμικό, 2. την ποιότητα της έρευνας, 3. την εφαρμοσιμότητα της έρευνας, 4. τους αποτελεσματικούς μηχανισμούς μεταφοράς της γνώσης

και 5. τη δυνατότητα απορρόφησης των αποτελεσμάτων της από

τους παραπάνω λοιπούς μετόχους της περιφέρειας.

Τα Πανεπιστήμια μπορούν καταρχήν να συνεισφέρουν στα τέσσερα πρώτα πεδία. Θα πρέπει να εξαντλήσουν τις δυνατότητες τους να εξαντλούν το ερευνητικό δυναμικό τους και να εξασφαλίζουν μία υψηλής ποιότητας εφαρμόσιμη έρευνα στο βαθμό που συνδυάζονται τα δύο χαρακτηριστικά.

Το τέταρτο πεδίο εμφανίζει προφανείς δυσκολίες δεδομένης της έλλειψης εμπειρίας, τεχνογνωσίας και προσωπικού αλλά και λόγω της διστακτικότητας μέρους της ακαδημαϊκής κοινότητας. Είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί η συντηρητική θεώρηση της μη-διάθεσης της παραγόμενης γνώσης στον ιδιωτικό τομέα είτε ως πολίτες είτε ως οικονομικές μονάδες. Αλλά η μεταφορά και η απορρόφηση των αποτελεσμάτων της επιστημονικής έρευνας των Πανεπιστημίων δεν αφορά μόνο τη δυνητικά εμπορικά εκμεταλλεύσιμη γνώση αλλά και την μεταφορά ή ανταλλαγή γνώσης που δεν αφορά άμεσα εμπορική δραστηριότητα. Αυτή μπορεί να έχει σχέση λ.χ. με την συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίων και πολιτιστικών ιδρυμάτων (βλ. μουσεία, κλπ.) για την μόρφωση των πολιτών σε σημαντικά θέματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η βιοτεχνολογία, ο διάλογος μεταξύ των θρησκειών, η εγκληματικότητα, η καταπολέμηση των ναρκωτικών, κοκ. Με αυτό τον τρόπο τα Πανεπιστήμια μπορούν να συνεισφέρουν όχι μόνο στη μεταφορά γνώσης και στη δημόσια κατανόηση της επιστήμης και της έρευνας αλλά και στη μεταφορά γνώσης η οποία θα αξιολογηθεί και θα εκτιμηθεί αναλόγως από τις τοπικές κοινωνίες. Συνεπώς ο ρόλος


των Πανεπιστημίων αφορά τόσο τη μεταφορά όσο και την ανάδειξη της γνώσης στους πολίτες της ΜΑΤ.

Η τελευταία λειτουργία των Πανεπιστημίων έχει σχέση με τον ρόλο τους στην ανάπτυξη του ατόμου και των ιδεών του. Η ατομική πνευματική εξέλιξη και ανάπτυξη θα πρέπει να παραμένει πάντα το επίκεντρο της πανεπιστημιακής παιδείας και η συνεχής έρευνα πάνω στη δημιουργικότητα του ατόμου αποτελεί την ατμομηχανή της επιστημονικής προόδου. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν τα Πανεπιστήμια ξαναβρίσκοντας πάλι τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα τους. Η εξέλιξη μίας περιφέρειας σε ένα περιβάλλον γνώσης και δημιουργικότητας απαιτεί την ενεργή εμπλοκή Πανεπιστημίων που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση μίας κοινωνίας της γνώσης, ανταποκρινόμενες στις περιφερειακές ανάγκες, στα προβλήματα και στα οράματα: τον τρόπο να σχηματίζουν δημιουργικές ακαδημαϊκές μονάδες/ ομάδες και τον τρόπο να επιλέγουν επιστήμονες των οποίων η δημιουργικότητα μπορεί να αναπτυχθεί και να εκφραστεί μέσα σε αυτές.

Για την ανάπτυξη μίας Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης της γνώσης και της δημιουργίας είναι απαραίτητη η σύμπραξη τεσσάρων μετόχων: (α) τα Πανεπιστήμια που θα παράγουν και θα προσφέρουν γνώση, (β) η Κεντρική Διοίκηση και Αυτοδιοίκηση που θα καθιστούν δυνατές τις θεσμικές αλληλεπιδράσεις, θα προσφέρουν τις ελάχιστες απαραίτητες υποδομές και θα αναλαμβάνουν τις προωθητικές δράσεις, (γ) οι Επιχειρήσεις που θα είναι πρόθυμες να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της ανάπτυξης της γνώσης και της επινοητικότητας για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, και (δ) οι Πολίτες οι οποίοι θα συμμετάσχουν στο όραμα της δημιουργίας μίας τοπικής κοινωνίας γνώσης και δημιουργικότητας και θα το διατηρήσουν με την υποστήριξη, την φαντασία και τις ιδέες τους. Συνολικά η εγγύηση των θέσεων εργασίας του μέλλοντος απαιτεί μία σύγκλιση και συνεργασία μεταξύ του εκπαιδευτικού συστήματος (Πανεπιστημίων), της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, της τεχνικής/επαγγελματικής εκπαίδευσης και των παραγωγικών τάξεων.

5.2. Από τη οικονομία της γνώσης στη δημιουργική οικονομία

Όπως διαπιστώνεται η οικονομία της γνώσης η οποία ήταν ο πυρήνας της δυτικής επιχειρηματικής στρατηγικής μεταφέρεται σταδιακά σε εταιρίες τοποθετημένες σε χώρες χαμηλού κόστους παραγωγής, όπως η Κίνα, η Ινδία, οι χώρες της Ινδοκίνας, η Ρωσία, η Τσεχία, η Ουγγαρία.

Σταδιακά η δημιουργικότητα καθίσταται η βασική ικανότητα των επιχειρήσεων. Παρόλο ότι περιμέναμε η οικονομία της γνώσης να διατηρήσει για πάντα τα πρωτεία των οικονομιών των δυτικών χωρών, οι οποίες διαθέτουν καλά Πανεπιστήμια, ισχυρά ερευνητικά


εργαστήρια και επιχειρηματική κουλτούρα, η παγκοσμιοποίηση προκάλεσε τεράστιες ανακατατάξεις σε παραγωγικούς τομείς όπως της αυτοκινητοβιομηχανίας και ηλεκτρονικών ειδών. Η παγκοσμιοποίηση των δραστηριοτήτων ακόμα και των ίδιων των Πανεπιστημίων έχει καταστήσει ακόμα και την γνώση εμπορεύσιμο αγαθό.

Οι εταιρίες αντιλαμβάνονται πλέον την επινοητικότητα από διαφορετικό πρίσμα, πάνω στη βάση μίας εξατομικευμένης κατανόησης της κουλτούρας των καταναλωτών, επικεντρώνοντας τις προσπάθειες τους στον εντοπισμό των επιθυμιών των καταναλωτών πριν αυτές συγκεκριμενοποιηθούν και εκφραστούν.

Κατά συνέπεια η επινοητικότητα επικεντρώνεται στην κατανάλωση συνδέοντάς τη με τα αισθήματα και το θυμικό των καταναλωτών. Αυτή η εξωστρεφής συλλογιστική λαμβάνει υπόψη της τις εμπειρίες των ίδιων των καταναλωτών. Παραδείγματα αυτής της τάσης είναι η μετάβαση από το συμβατικό καφέ στα Starbucks και από το παραδοσιακό εστιατόριο στις επώνυμες αλυσίδες εστιατορίων. Ενώ λοιπόν η επινοητικότητα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 σήμαινε ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στα ερευνητικά εργαστήρια, τον σχεδιασμό νέων προϊόντων και την διοχέτευση τους στους καταναλωτές η σύγχρονη επινοητικότητα σημαίνει την παρατήρηση των καταναλωτών, την αναζήτηση και διερεύνηση των επιθυμιών τους και τον σχεδιασμό προϊόντων και υπηρεσιών που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους αυτές.

Σύμφωνα με τις παραπάνω τάσεις, μία περιφέρεια για να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα της οφείλει να ενισχύσει την δημιουργική αξία της. Όπου υπάρχει δημιουργικότητα συγκεντρώνεται πλούτος, ενισχύεται η απασχόληση και βελτιώνεται η ποιότητα ζωής.

Η αναφορά στην δημιουργικότητα δεν περιορίζεται στους καλλιτέχνες ή στα διαφημιστικά γραφεία, αλλά αφορά όλους τους πολίτες που η δημιουργικότητα αποτελεί μέρος του επαγγέλματος τους, όπως οι επιστήμονες, οι μουσικοί, οι αρχιτέκτονες, οι οικονομολόγοι, οι σχεδιαστές, οι δικηγόροι, οι συγγραφείς κοκ., δηλαδή όλους εκείνους που είναι σε θέση να παράξουν νέες ιδέες ξεφεύγοντας από την συμβατικότητα. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας μας.

Για τους λόγους αυτούς η κινητικότητα, η ποιότητα της ζωής, η δημιουργία ενός συγκεκριμένου “κλίματος” κλπ. αποτελούν παράγοντες ανάδειξης του τόπου, οι οποίοι αποκτούν συνεχώς μεγαλύτερη σπουδαιότητα στον καθορισμό της στρατηγικής των μητροπολιτικών κέντρων.


Η Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη στην προσπάθεια της να κατακτήσει μία θέση στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον οφείλει να επικεντρωθεί στην ενεργοποίηση και την αξιοποίηση της δημιουργικότητας των πολιτών της με στόχο τη διαρκή παραγωγή καινοτομίας μέσω της προσαρμοστικότητας.

Καινοτομία είναι κάθε δημιουργική ιδέα με αποτέλεσμα.

Διαρκής στόχος είναι λοιπόν η εξασφάλιση μίας Best Brand Value για τη Θεσσαλονίκη.

Το όραμα μίας διεθνώς επώνυμης Θεσσαλονίκης, η οποία θα ταυτίζεται με την προσφορά υπηρεσιών και προϊόντων με διεθνή απήχηση και της οποίας το όνομα θα αποκτήσει μία συγκεκριμένη οικονομική, αρχιτεκτονική και πολιτιστική ταυτότητα με διεθνή αναγνωρισιμότητα, αποτελεί τον ενεργοποιό στόχο της στρατηγικής μας.

Η πρακτική εφαρμογή του στόχου προϋποθέτει την ανάπτυξη ενός τρόπου συνεχούς επικοινωνίας με τους μετόχους της προσπάθειας, μία ενημέρωση των πολιτών και έναν σοβαρό διάλογο αποβλέποντας στην κοινή παραδοχή και αναγνώριση του/των προβλήματος/των και στην προβολή κινήτρων για την συστράτευση τους.

Η δημιουργία ως προϋπόθεση της καινοτομίας αφορά τη βέλτιστη εκμετάλλευση των υφιστάμενων οικονομικών, τεχνολογικών και ανθρώπινων πόρων της Θεσσαλονίκης.

Ανάγκη συγκεκριμενοποίησης ενός μοντέλου για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης.

5.3. Θεσσαλονίκη: μία Πόλη Φιλική στη Νεολαία

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα αστικά κέντρα αφορά την ελκυστικότητα τους στη νεολαία και την ανάληψη ενός ενεργού ρόλου των νέων στη δημιουργία μίας ταυτότητας της πόλης. Λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες δημογραφικές και κοινωνικές συνθήκες της ΜΑΤ, η στρατηγική μας οφείλει να ξεπεράσει το δίλλημα ενσωμάτωση ή απομόνωση της νεολαίας αποσκοπώντας στην αύξηση της συμμετοχής και της συνεισφοράς των νέων στη διακυβέρνηση του αστικού κέντρου.

Η πόλη που δεν προσφέρει ψυχαγωγία στη νεολαία, αφαιρεί την ελπίδα από τους νέους και τους αποξενώνει. Η φιλικότητα της πόλης δεν προϋποθέτει νέους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου αλλά την ενίσχυση της αίσθησης του μέλους σε μία τοπική κοινωνία κοινών συμφερόντων, η οποία αφενός τους περιβάλει με την εμπιστοσύνη της και αφετέρου θεωρεί τα ενδιαφέροντα τους και τη διαφορετικότητά τους ως αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητάς της και της καθημερινής της ζωής. Μία τέτοια πολιτική αποσκοπεί στην


ενίσχυση της αυτονομίας και της υπευθυνότητας των νέων της Θεσσαλονίκης.

Η μέχρι σήμερα έλλειψη επίδειξης ενδιαφέροντος για το νεανικό ιστό της τοπικής κοινωνίας έχει σαν αποτέλεσμα την αδιαφορία, την άρνηση και την ανασφάλεια των νέων. Η ετήσια διοργάνωση μουσικών εκδηλώσεων στην Πλατεία Αριστοτέλους δεν αποτελεί παρά μία κακέκτυπη μεταφορά του μοντέλου των κέντρων νυκτερινής διασκέδασης, ενισχύοντας την εικόνα τέτοιων “ενήλικων” ψυχαγωγικών ενδιαφερόντων ως μοναδική λύση στην ανάγκη συνεύρεσης και έκφρασης των νέων της πόλης.

Ο στόχος μίας νέας πολιτικής που όχι μόνο θα ενσωματώνει αλλά θα ενεργοποιεί τη νεολαία προσφέροντας ευκαιρίες δραστηριοποίησης, αφορά μία γενικότερη διακριτή αντιμετώπιση των διαφορετικών ομάδων του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης. Σε κάθε περίπτωση το ενδιαφέρον της πόλης για τη νεολαία θα πρέπει να λειτουργεί υποστηρικτικά στην επιμελητεία της οικογένειας.

Κατά συνέπεια καθίσταται αναγκαία η μετατροπή της Θεσσαλονίκης από μία “Πόλη για Ενηλίκους” σε μία “Πόλη για Ανθρώπους”. Για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι αναγκαία μία νέα θεώρηση του νέου της Θεσσαλονίκης προσφέροντας διεξόδους στην καθημερινότητά του με συγκεκριμένα μέτρα όπως:

Χαρτογράφηση της ζώνης δραστηριοποίησης/κίνησης της νεολαίας της πόλης.

Προσπάθεια εμπέδωσης της αντίληψης ότι η ψυχαγωγία της νεολαίας δεν χρειάζεται χρήματα αλλά φαντασία, με επέκταση της ζώνης δραστηριοποίησης της νεολαίας σε ελεύθερους χώρους του αστικού κέντρου (βλ. παραλία-χώροι ΔΕΘ, αθλητικά κέντρα κλπ) όπου θα προσφέρονται δυνατότητες έκφρασης (κάθε είδους καλλιτεχνική δημιουργία και έκφραση όπως graffiti, μουσική κλπ.) και δυνατότητες άσκησης (λ.χ. skateboard).

Θεσμοθέτηση σε τακτική βάση διαγωνισμών και επιδείξεων ικανοτήτων με Βραβεία/Υποτροφίες.

Εμπλοκή των μαθητών της πόλης στη μελέτη και διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων της.

Τοποθέτηση πινακίδων για την επίδειξη και την ενίσχυση της κοινωνικής ευαισθησίας απέναντι στη νεολαία στις οποίες θα απεικονίζονται νέοι με μοντέρνο ντύσιμο με κεντρικό σύνθημα “Οι νέοι αξίζουν …” (π.χ. “… μία τίμια μεταχείριση”, “… την προσοχή μας”, “… την εμπιστοσύνη μας”, “… τον σεβασμό μας”, “… μία καθαρή πόλη”, “… χώρους έκφρασης” κοκ.).


6) Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως πολιτική επιλογή με Οικονομικές Προεκτάσεις:Η Πολιτιστική Κληρονομιά στον Πυρήνα του Αναπτυξιακού Σχεδιασμού

Η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν μπορεί από μόνη της να επιλύσει τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα των αστικών κέντρων αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε άξονα υποστήριξης μίας αστικής αναπτυξιακής πολιτικής. Πολλά αστικά κέντρα έχουν αντιληφθεί τα πολλαπλά οφέλη από την ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας τους σε διεθνές επίπεδο και επεξεργάστηκαν αναπτυξιακά μοντέλα βασισμένα στη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας τους και την ανάδειξη της διεθνούς αναγνωρισιμότητας τους. Το Μπιλμπάο και το Τορίνο, αποτελούν παραδείγματα πόλεων που είχαν ταυτιστεί με την αποβιομηχάνιση. Ήδη και οι δύο πόλεις έχουν ανανεώσει πλήρως την εικόνα τους: το Μπιλμπάο με τη δημιουργία μίας μεγάλης πολιτιστικής ατρακσιόν –το νέο Μουσείο Guggenheim, το δε Τορίνο αναπαλαιώνοντας το ιστορικό κέντρο του και τα θαυμάσια παλάτια που διαθέτει και καλώντας σύγχρονους καλλιτέχνες και εκτελεστές να εμπλουτίσουν τα μουσεία δίνοντας στην πόλη ένα νέο look.

Η πόλη Curitiba, στην ομόσπονδη πολιτεία Paranà της Βραζιλίας μπορεί να μην είναι γνωστή για το καλλιτεχνικό της προφίλ αλλά η προσεκτική και συνεπής πολιτική συντήρησης και προστασίας του παραδοσιακού χαρακτήρα της πόλης την ανέδειξε ως ένα τόπο υψηλής ποιότητας ("quality" place), ιδιαίτερο ελκυστικό στις επενδύσεις.


Η Αγία Πετρούπολη χρησιμοποιώντας την 300η επέτειο της πόλης παρουσίασε στο παγκόσμιο κοινό τα ανακαινισμένα μνημεία της παράλληλα με την νέα εικόνα της ως ένα πρώτης επιλογής τουριστικό προορισμό και ως μίας δυναμικής πόλης.

Αυτή η αντίληψη δεν αφορά μόνον τα αστικά κέντρα αλλά επεκτείνεται σε ολόκληρες περιφέρειες. Στις περιοχές του δέλτα του ποταμού Yang-Tse στην Κίνα, η οποία είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές του κόσμου, πόλεις όπως η Suzhou κλ.π. στήριξαν την εικόνα της δυναμικότητας τους στα ιστορικά μνημεία και τους θαυμάσιους κήπους τους. Στη Γαλλία, ολόκληρη η περιοχή της κοιλάδας του Loire οργανώνει τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της στο γεγονός ότι συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της πρόσφατης Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς (World Heritage listing), δεδομένου που κινητοποίησε τα θεσμικά όργανα, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες της.

Η αίσθηση της υπερηφάνιας αποτελεί έναν ισχυρό παράγοντα στην ανάπτυξη, ισότιμο με τις υπόλοιπες απαραίτητες εισροές: οι ικανότητες, το κεφάλαιο, η τεχνική και διαχειριστική επινοητικότητα. Η υπερηφάνια και η αίσθηση της ιδιαίτερης ταυτότητας μπορούν να πυροδοτήσουν ιδιαίτερα θετικές εξελίξεις. Μπορούν να ελκύουν πολιτικό ενδιαφέρον και δημόσιες επενδύσεις, να παράγουν ένα πλέγμα πρωτοβουλιών που θα προσελκύσει επισκέπτες και τουρίστες, εγκαινιάζοντας ένα αέναο κύκλο επενδύσεων και παραγωγής εισοδήματος. Επιπλέον, η αίσθηση μίας ταυτότητας συνδέεται άμεσα με την ποιότητα ζωής και είναι ένας ολοένα και σοβαρότερος παράγοντας εγκατάστασης πολλών νέων παραγωγικών δομών.

Η αξιοποίηση του παρελθόντος για τη διασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος δεν είναι όμως μία εύκολη επιλογή. Η Θεσσαλονίκη αποτελεί ζωντανό παράδειγμα είτε συστηματικής υποχώρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς προς όφελος κατασκευαστικών συμφερόντων είτε εγκαταλείποντάς την στην ερήμωση.

Παρά την κατά γενική ομολογία δραματική επιδείνωση της κατάστασης της ιστορικής κληρονομιάς της πόλης, η προσπάθεια διατήρησης του παρελθόντος και η μετατροπή του σε παράγοντα ανάπτυξης αποτελεί επιτακτική ανάγκη και άμεση προτεραιότητα. Για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου είναι αναγκαία μία πολιτική εγρήγορση και μία συνεπή παρέμβαση, αλλά και συγκεκριμένο αστικό σχεδιασμό και διαχείριση. Παρά το γεγονός ότι η επιδίωξη αυτών των προτεραιοτήτων εξαρτάται από τις εκάστοτε τοπικές συνθήκες


και παραδόσεις, τα βασικά στοιχεία για μία τέτοια αναπτυξιακή στρατηγική μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:

Συντήρηση, μία πρόκληση των πολιτικών κέντρων αποφάσεων: εργαλείο αντιμετώπισης της εξαφάνισης της ταυτότητας και του χαρακτήρα της πόλης. Η προστασία δεν αφορά μεμονωμένα μνημεία αλλά τον συνολικό παραδοσιακό αστικό ιστό μέσα εντασσόμενο σε ένα συνολικό όραμα .

Αξιοποίηση, μία πρόκληση για τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα: σε μεσοπρόθεσμη προοπτική το κόστος εξισορροπείται από τις υπεραξίες στους τομείς του τουρισμού, των εμπορικών χρήσεων και της αύξησης της αξίας των ακινήτων ως αποτέλεσμα της ποιότητας ζωής. Αναγκαία κρίνεται η παροχή σοβαρών κινήτρων.

Επιμόρφωση, μία μακροπρόθεσμη προοπτική: η συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει αξία μόνο σε μακροπρόθεσμη βάση. Αναγκαία αφενός η συναίνεση των τοπικών παραγόντων και η συμμετοχή των πολιτών στην χάραξη μίας στρατηγικής και αφετέρου η ενημέρωση και η συστράτευση της νεολαίας, η οποία αποτελεί τον βασικότερο πυλώνα για την εφαρμογή της.

Μία Θεσσαλονίκη που αναδεικνύει την ιστορική και τη σύγχρονη Ταυτότητά της αποτελεί πόλη στην οποία οι νέοι πολίτες θέλουν να παραμείνουν, να επενδύσουν και να δημιουργήσουν οικογένειες, δηλαδή μία πόλη στην οποία μπορούν να φανταστούν το μέλλον τους. Η προβολή μίας διακριτής Ταυτότητας και η υπερηφάνια των δημοτών της για αυτήν αποτελεί την πιο αποτελεσματική επένδυση που μπορεί να κάνει η Θεσσαλονίκη για το μέλλον της.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Δημιουργικές πολιτικές είναι εκείνες που υποστηρίζουν τους δημιουργικούς τομείς δραστηριότητας και την ανταγωνιστικότητα της πόλης.

Οι δημιουργικοί πολίτες και οι δραστηριότητες τους αποτελούν το κλειδί για την πολιτιστική ανάπτυξη του αστικού κέντρου της Θεσσαλονίκης.

Δημιουργικότητα σημαίνει εν προκειμένω την αναζήτηση νέων τρόπων επικοινωνίας, νέων ιδεών και νέων αξιών. Η δημιουργικότητα αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για τον τομέα πολιτισμού, τις επιχειρήσεις, την εκπαίδευση και την παιδεία και για την κοινωνική ανάπτυξη των πόλεων αλλά και γενικότερα των χωρών.


Προτεραιότητα για τη Θεσσαλονίκη είναι η επικέντρωση της αστικής ανάπτυξης της στον πολιτισμό μέσω πολιτικών που θα διέπονται από συγκεκριμένες αρχές, θα χαρακτηρίζονται από επινοητικότητα και δημιουργικότητα και ανοχή. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα έκφρασης όλων των δημιουργικών δυνάμεων της πόλης οι οποίες μέχρι σήμερα είτε αγνοούνται είτε εξωθούνται σε μετεγκατάσταση στην Αθήνα και σε πόλεις του εξωτερικού.

Μία δημιουργική πολιτική είναι αυτή που προωθεί την ελευθερία ως μέσο δημιουργίας ευκαιριών και που συνεπάγεται πυκνότητα του πολιτιστικού κεφαλαίου ως την καλύτερη εγγύηση για την επιτυχία των δημόσιων πολιτικών που στοχεύουν στην προσφορά ευκαιριών για όλους τους πολίτες. Μία τέτοια πολιτική αναπτύσσει την αίσθηση αξιών και τελικά εκφράζει τη δυνατότητα του πολιτισμού να επιταχύνει την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και την κοινωνική της συνοχή: πολιτιστική ποικιλότητα, εμπλοκή και η κατασκευή μίας κοινής διακριτής ταυτότητας.

Τα Εργαλεία Πολιτισμού

Η ανάδειξη του στρατηγικού χαρακτήρα συγκεκριμένων τομέων πολιτισμού για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης.

Η αύξηση της κατά κεφαλή δαπάνης για τον τομέα του πολιτισμού (χώροι πολιτισμού, εγκαταστάσεις, ενίσχυση δημιουργικών τομέων όπως εκδόσεις, οπτικο-ακουστικά μέσα, σχέδιο, μόδα, κλπ.) και διάχυση τους στα δημοτικά διαμερίσματα της πόλης δημιουργώντας το αναγκαίο πολιτιστικό και κοινωνικό κεφάλαιο.

Η φυσιογνωμία της πόλης πρέπει να ταυτιστεί με εκείνη ενός πολιτιστικού προϊόντος. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω συγκεκριμένων σχεδίων (projects):

Χρήση παλιών βιομηχανικών εγκαταστάσεων και μετατροπή τους σε χώρους μίας νέας γενεάς εκπαιδευτικών, δημιουργικών και νεωτεριστικών δραστηριοτήτων. Ένταξη τους σε ένα ενιαίο δίκτυο.

Μέσω του υφιστάμενου Φεστιβάλ Κινηματογράφου, η προβολή της ευρύτερης περιοχής ως τόπου γυρίσματος ταινιών.


Η δημιουργία ενός ενιαίου δικτύου για τα μουσεία της Θεσσαλονίκης και η χρήση των μουσείων σαν μέσο διεθνούς προβολής της πόλης.

Δημιουργία μεγάλων πολυχώρων πολιτισμού νέας γενιάς τα οποία θα προβάλουν λ.χ. την δημιουργικότητα και την καλλιτεχνική και επιχειρηματική δραστηριότητα των κατοίκων της Μητροπολιτικής Περιοχής της Θεσσαλονίκης αλλά και ευρύτερα της Β. Ελλάδος.

Θεματικά Έτη που θα συνεισφέρουν στην επανεκτίμηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της συλλογικής μνήμης. Τα Έτη μπορούν να αφορούν μεγάλους φιλοσόφους, στοχαστές, καλλιτέχνες, σχεδιαστές που κατάγονται από την Β. Ελλάδα όπως Έτος Αριστοτέλη κλπ., όπως και τομείς που επιθυμούμε να εντάξουμε στην συνολική κουλτούρα της πόλης, όπως Έτος Επιστήμης, Έτος Νέων Καλλιτεχνών, Έτος Αρχιτεκτονικού Σχεδίου, Έτος Αειφόρου Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, κλπ.

Θεσμοθέτηση νέων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων με διεθνή απήχηση που θα δίνουν τη δυνατότητα έκφρασης νέων καλλιτεχνικών τάσεων στη μοντέρνα τέχνη, το θέατρο, τη μουσική, και την παιδική ψυχαγωγία.

Λειτουργία ενός ιδρύματος για την δημιουργία και διατήρηση στενότερων σχέσεων μεταξύ του επιχειρηματικού κόσμου και της κοινωνικής διάστασης του τομέα πολιτισμού.

Οι Προκλήσεις

Στην προσπάθεια εφαρμογής δημιουργικών πολιτικών και κατ’ επέκταση ενίσχυσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην επίλυση συγκεκριμένων ζητημάτων:

Βελτίωση της εικόνας των πολιτιστικών αγαθών ως παραγωγικό τομέα τεράστιου δυναμικού για την πόλη.

Ενδυνάμωση των συνεργασιακών στρατηγικών μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών πρωτοβουλιών, ιδιαίτερα στα πεδία που αφορούν τους δημιουργικούς οικονομικούς τομείς, τα Πανεπιστήμια κλπ.


Δημιουργία μίας ευρύτερης κοινωνικής αποδοχής για για τις νέες δημιουργικές δραστηριότητες (σχέδιο, αρχιτεκτονική, διαφήμιση, οπτικο-ακουστικά μέσα, μόδα κλπ.).

Ενίσχυση των πρωτοβουλιών (δημιουργικότητα, ταλέντο και επινοητικότητα), προωθώντας τη δημιουργία εργαστηρίων δημιουργίας και επινοητικότητας.

Ενίσχυση της παραγωγής και προώθηση της διανομής του προϊόντος των δημιουργικών τομέων της Θεσσαλονίκης στις διεθνείς αγορές.

Ενίσχυση και προβολή της σχέσης της Θεσσαλονίκης με τη θάλασσα και τις σχετικές παγκόσμιες ναυταθλητικές διοργανώσεις.

Βελτίωση της δημόσιας εικόνας για την σπουδαιότητα της τοπικής κουλτούρας και του πολιτισμού.

Ενσωμάτωση της νεολαίας στις δημιουργικές δραστηριότητες της πόλης.

Ενσωμάτωση των νέων κατοίκων σε μία κοινή κουλτούρα πολιτών.

Αύξηση της κατανάλωσης του πολιτιστικού αγαθού από τους κατοίκους, δηλαδή σμίκρυνση του χάσματος μεταξύ της πολιτιστικής δημιουργίας και των κοινωνικών της

αποτελεσμάτων.

Συνολικά


Εμφανίζεται επιτακτική η ανάγκη μεταμόρφωσης της Θεσσαλονίκης σε μία δημιουργική πόλη, εφαρμόζοντας μητροπολιτικές και δημόσιες πολιτικές που εμπλέκουν άμεσα τους πολίτες, τα ιδρύματα, τις επιχειρήσεις, τα δημόσια έργα και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Πέραν των αναγκαίων παρεμβάσεων στις υποδομές τηλεπικοινωνιών, συγκοινωνιών και την επέκταση του e-government, για τη μετατροπή της Θεσσαλονίκης σε μία δημιουργική, εξωστρεφή και ανταγωνιστική πόλη, οι πολιτικές μας θα πρέπει:

- Να αποσκοπούν στην παραγωγή καινοτόμων πρωτοβουλιών, ιδεών καθώς και αγαθών και υπηρεσιών με υψηλή προστιθέμενη αξία.

- Να δημιουργούν ένα περιβάλλον δημιουργικότητας.

- Να προωθούν τους δημιουργικούς τομείς της οικονομίας οι οποίοι αποτελούν κλειδί για την διεθνή ανταγωνιστικότητα της πόλης.

- Να προωθούν μία επιχειρηματική κουλτούρα ανοιχτή στην επινοητικότητα και στο ρίσκο.

- Να διαχωρίζονται οι πολιτικές από τις διαχειριστικές λειτουργίες της Μητροπολιτικής Διοίκησης.

- Να επιδιώκουν ότι οι δημόσιες και δημοτικές υπηρεσίες θα προωθούν την αλλαγή και την μεταρρύθμιση.

- Να ενσωματωθούν οι στρατηγικές σε ένα ενιαίο μοντέλο ανάπτυξης της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης.

Σταύρος Κάτσιος

Ιούλιος 2010

thessaloniki futureview 2011

Documents