thithja dhe trabsporti i ujit te bimet egi kacani shkolla"albanet"klasa ix

9

Upload: lira-kuca

Post on 19-Jul-2015

634 views

Category:

Education


6 download

TRANSCRIPT

Page 1: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX
Page 2: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX

Bimët për të mbijetuar duhet të jenë të afta të

mbledhin dhe të transportojnë ujë.

Bimët kanë enë të quajtura ksilema , të cilat

trasportojnë ujin dhe lëndët minerale.

Ksilemat kanë qeliza jo të gjalla e të

zbrazëta. Ato vendosen njëra pas tjetrës dhe

formojnë një gyp që përcjell limfën e

papërpunuar.

Page 3: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX

Ky ind përbehet nga qeliza të

vdekura, të quajtura enë, që të rritura

kanë formë të zgjatuar dhe nur të

shpeshte, pak a shumë të drurezuar.

Qelizat e drurit shpjegojnë

funksionimin e tyre vetëm nëpërmjet

murit ; brendia e qelizës është e

mbushur me ujë dhe tretësira.

Formohet kështu një farë tubi, i

ndërprere nga mure transversale të

afruara, sipas tipit të drurit. Meqë uji

ngjitet jo me shtytje nga poshtë por

me thithje nga lart është e nevojshme

që muret e enëve të forcohen me

linjine, për të shmangur copëtimin e

mureve dhe mbylljen e enëve

Page 4: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX

• Presioni I rrënjëve

Uji dhe lëndët e tretura në të

nga toka futen

drejtpërsëdrejti në qimet

thithëse të qelizave të

rrënjës nëpërmjet dukurisë

së osmozës . Uji që hyn në

rrënjë ushtron një presion që

e shtyn atë lart, nëpërmjet

gypave të ksilemës

• Kapilariteti

Lëngjet kanë veti të ngjiten

me anë të tubave të

holla, kapilarëve.

Pra, kapilariteti dhe presioni

rrënjor ndihmon ujin të

lëvizë lart brenda gypave të

ksilemës prej disa

centimetrash.

Page 5: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX

•Transpirimi

Presioni rrënjor nuk ka forcë të ngjitë ujin në

pikat më të skajshme të kërcellit. Për të arritur

këto lartësi , vihen në veprim molekulat e ujit.

Molekulat e ujit, si rrjedhim I strukturës së tyre

kimike , kanë një forcë kohezioni , që I bëjnë ato

të ndjekin njëra-tjetrën. Kështu formohet nje “

shtyllë” e hollë molekulash uji , që ndjekin njëra -

tjetrën nga rrënjët në ksilemë dhe deri në gjethe

. Ndërsa molekulat e ujit avullojnë nga gjethja

, ato tërheqin molekula të tjera , që ndodhen

pas tyre në një varg të gjatë. Nderkohë, bima e

avullon ujin nga pjesët e ekspozuara të gjethes.

Page 6: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX

Uji kalon në bimë

nëpërmjet rrënjëzave ose

qimeve thithëse të rrënjës.

Këto fije janë zgjatime të

holla në sipërfaqen e qelizave

të rrënjës

Është e rëndësishme të

theksohet se rreth 90 % e ujit

të konsumuar nga bimët

përdoret kryesisht për të rregulluar

regjimin e temperaturës së bimëve,

nëpërmjet procesit të

transpirimit

Transpirimi është i mundur vetëm

nëse gojëzat janë të hapura dhe

për këtë duhet dritë. Gjatë

natës kur gojëzat janë të mbyllura,

bima nuk konsumon ujë për

transpirim dhe thithja e ujit gjatë

kësaj kohe realizohet vetëm në

sajë të presionit rrënjor

Ato e zmadhojnë

shumë sipërfaqen e

membranës qelizore

të një qelize të

rrënjës

Membrana qelizore

lejon ujin dhe

kripërat minerale

që të thithen

Shumica e

bimëve e

marrin ujin

nga toka.

Page 7: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX
Page 8: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX

Qelizat Shoqëruese

Struktura në formë shoshe

Page 9: Thithja dhe trabsporti i ujit te bimet Egi Kacani shkolla"Albanet"klasa IX