thurin hrilhfiahna

28
(1) MIZORAM PRESBYTERIAN CHURCH (Presbyterian Church of India) KRISTIAN |HALAI PÂWL PRESBYTERIAN KOHHRAN THURIN HRILHFIAHNA Published by CENTRAL KRISTIAN |HALAI PAWL

Upload: samuelapa

Post on 19-Oct-2015

1.117 views

Category:

Documents


100 download

DESCRIPTION

Presbyterian Kohhran Thurin Hrilhfiahnaby Rev. Dr. TlanghmingthangaPublished by Central Kristian Thalai Pawl

TRANSCRIPT

  • (1)

    MIZORAM PRESBYTERIAN CHURCH(Presbyterian Church of India)

    KRISTIAN |HALAI PWL

    PRESBYTERIAN KOHHRAN

    THURINHRILHFIAHNA

    Published byCENTRAL KRISTIAN |HALAI PAWL

  • (2)

  • (3)

    THUHMAHRUAI

    Kristian |halai Pawl Rorel Inkhawm 2013, Lungleia neih thurelGeneral No. 8-na Kan Kohhran Thurin hrilhfiahna hi Branchtinin uar zawka kan zir theih nan Central K|P-in hma la rawhse, tih bawhzuiin Central K|P Committee 649:VIII(2) chuan abawhzuitu tur Sub Committee a ruat a, member-te chu: UpaZonunmawia (Convener), Tual Upa Lalramdina Ralte, Tual UpaLalremsiama leh Dr. Lalliansanga te an ni a. Sub Committee hian anruahmannate Central K|P Committee-ah an thlen leh a, CentralK|P Committee chuan a kaihhruaina ziak turin Rev. Dr.Tlanghmingthanga (ATC) sawm ni se, tiin a rel a, anin lawm taka lopawmin Thurin Hrilhfiahna chu ram puma zir theih turin a lo buatsaihta a, a chungah kan lawm takzet a ni. Thuziak chu lehkhabu te(booklet)-a siam turin, proof reading leh a siamrem ngai lai ang angtelo ena lo siamrem turin Upa F. Lalfakzuala, Republic Vengthlangkan ngen a, anin tha takin min lo chulmamsak bawk a, a chungahkan lawm takzet bawk.

    Kan Kohhran Thurin Hrilhfiahna hi Inkhawm vawi khata zirtura ruahman a ni a, a zirtute remchan dan anga herrem theih turahngai bawk ila. Branch tin ten ngun takin zir tlang thei \heuh ila, ahrilhfiahna bakah pawh kan Thurin 10-te hi chu K|P member-techuan vawng \heuh thei ila a duhawm khawp mai. Rorel Inkhawmakan lo rel thluk tawh angin, Branch tin ten ngai pawimawhintihhlawhtlin ngei ni sela, Isua Krista rinna leh Amah anna kawngainhruainaah pawh kan sawtpui ngeiin a rinawm.

    A zirtu zawng zawngte tan malsawmna lo ni mawlh rawh se.

    (UPA ZONUNMAWIA)General Secretary

    Central Kristian |halai Pawl

  • (4)

  • (5)

    MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRANTHURIN HRILHFIAHNA

    THURIN 1-NA BIBLE CHUNGCHANG

    Bible Pathian ThuBible hi Pathian thu a nih dan kan sawi fiahna \awngkam

    ber chu Pathian thawk khum a ni tih hi a ni. Thawk khum tih hiGrik \awng a ni a, Thuthlung Tharah chauh kan hmu a (2 Tim 3:16),Thuthlung Hlui lamah a chuang ve lo. Bible ziaktute leh zawlneitechuan an thu sawi chu anmahnia awm thu ni lovin, Pathian thu ngei ani tih hriat nan, Lalpan a ti (Lalpa thu chhuak chuan a ti), an timai \hin. Pathianin zawlnei chu Hebrai \awngin emaw Grik \awnginemaw a be lo va, a lo ngaithlatu chuan ama pianpui \awng angin a lodawng a, a hriat ang chiah chu a ngial a nganin a ziak chhawng a, atam ber hi chu Pathian sawi chu a ni ngei a; mahse, a sawi chhuahdan leh sawi hmang hi erawh chu a ngial a ngana pawm mai chi chua ni hauh lo tih a lang.

    Mihring famkim lo thu leh hla hian Pathian famkim nihna diktak a sawi fiah phak lo a ni. Amaherawhchu, Pathian inhriattirna thupuan chhuahna hmanrua atan mihring \awng bawk kha a pawimawhleh si. Pathian chuan thu a rawn sawi a, a lo dawngtu chuan a lodawng mai a, eng \awnga rawn sawi nge tih pawh ngaihtuah tur aawm lo, a fiah uar mai a ni; mahse, a dawng famkim zo hauh lo. Adawngtu chuan a thiam tawkin a thu dawn chu mi dang hriat turin aziak chhawng ve leh a. A ziaktu mihring a nih avangin mihring\awngkam leh mihring thu leh hla hman a ni. Chuvangin Bible hiPathian thu a ni a, mihring thu pawh a ni bawk tia sawi theih a ni.Mahni a\anga chhuak leh Pathian hnen a\anga kan dawn hi thliarthiam pawh a har fo reng a ni.

    Mi naranin Bible hi Pathian thu a nih an sawi fiah thiam lo.Amaherawhchu, kan Bible thu hi a chhiartuten an nunpui tlat chuan

  • (6)

    Pathian thu a nih dan an hmu thuk tial tial \hin, hei vang hian Israelfate pawhin Pathian hnam thlan niin an inhria a ni. A bikin ThutlungThar hi Isua Krista chanchin ziakna a ni a, a bu lawng lawng erawhhi chu Pathian inhriattirna famkim a ni lo. Pathian inhriattirna famkimvawr tawp chu Isua Krista a ni. Bible chungchang thuah hian Dik loawm lo tih hi a pawimawh ber lo, Pathian Thu a ni tih hi apawimawh ber chu a ni.

    Heng chauh hiPathian thawk khum kan tih zingah hian Apokrifa bute hi

    kan chhiar tel lo va. Roman Catholic Kohhran chuan upatethurochhiah/thu hlan chhawn (tradition) leh Isua zirtirte hi an ngaipawimawh hle. Bible aiin an ngai pawimawh mah mah emaw tih tura ni. Bible hi kohhran siam a ni a, Bible aiin kohhran hi a ril zawk anti a, chuvangin kohhran thu hlan chhawnte hi an ngai pawimawh a,Mari biak leh chawisan te, mi thiangthlimte hnena tawngtai te, sualngaihdam nana thil tiha tlak (penance) te hi heng chauh tih hian asat thla a, a huam ve lo a ni. Isua meuh paitu Mari leh mi thianghlimdangte pawh kan ngaisang tawk lo a ni mai thei, amaherawhchu,kan kristian nun intehna berah chuan chung chu a tel tur a ni lo tihnaa ni.

    Dik lo thei loKan thurin hian Bible dik loh theih loh thu lam emaw a sawi

    tum kan ti \hin a, rinna leh thil tih tehna dik lo thei lo a nihna lam hi asawi tum zawk chu a ni. Rinna leh thil tih tehna atan hian Kohhranthu chhuah te, Dan bu te, Inkhaihhruaina te, Inkhawmpui thu lehcommittee thurelte pawh hman \hin a ni. Heng bakah hian a tak takakan tawn (experience) te, kan chhia leh \ha hriatna thiang (con-science) te leh kan ngaihtuahna fim (reason) te pawh hman a ni bawk.Heng zawng zawng hi rin tlak hle mahse a dik lo thei vek a, tihsualpalh theih vek a ni. Bible erawhchu chutiang a ni lo va, a danglam vengai lo.

  • (7)

    Bible hi dik lo thei lo tia kan sawi hian Bible hi kan rinna lehthil tih tehna kawnga rin tlak leh hlawhchham (tlawlh) ve ngai lo turtihna a ni. Kan rinna leh thil tiha kan inen ngilna tur ber a ni a, a aiapawimawh a awm lo va, kan tan thu tawp a ni tihna a ni. Kan thurinarinna leh thil tih tehna dik lo thei lo kan tih pawh hian a ziak dumzawng zawng leh a hawrawp tinreng hi a dik fai vek e tih lam a kawklo. A rin tlak a, innghah ngamna tur a ni. Lei ni se, kan zawh chhunginmin chimsan dawn lo, kan tum ram min thlen ngei ang tihna a ni.Bible thu ziak dik lo thei lo tih hi a pawimawh lai ber a ni lo. Apawimawh zawk chu a thuchah laipui chhandamna (nunna) thu hithu dik (thu tak) a ni a, chuta Pathian rilru leh duh zawng kan hmuhchu dik lo thei lo a ni a, Pathian Thu a ni tih hi a ni.

    Pathian inhriattirna ziakna bu a ni a, hetah chauh hian Pathianmizia leh duh zawng a hriat dik theih a, chuvangin he bu chauh hithurin leh thil tih tehna dik lo thei lo a ni. Miten Pathian thu dawngthar zel mah sela, Bible nen a inrem loh chuan hnawl mai tur tihna te,miten zirtirna thar tichhuak zel mahsela, Bible zirtirna nen a inremloh chuan awih loh tur tihna te a ni. Chumi awmzia chu Kohhraninrelbawl nan leh inenkawl nan Bible hi hman tur a ni a, Bible thunena inrem lo chu tih tur a ni lo va, rin tur a ni lo va, awihtur pawh ani hek lo tihna a ni ber mai.

    Dik lo thei lo kan tih hian Bible \awngkam mal leh hawrawptinte kawka sawi a ni lem lo. Matthaia 5:18 leh Luka 16:17-ah danthu chhun han te bo ai pawha van leh khawvel boral a awl zawk tihthu khan Bible-a thu ziak hawrawp bo loh tur thu emaw a thu mal tindik lo awm lo tih lam emaw sawi a tum lo va, a thu awmzia, a sawitum zawk pawimawhna kha tar lan a tum a ni. A dik lo thei lo laichu a hawrawp leh \awngkam ngau ngau ni lovin, chung hawrawpleh \awngkam, dik lo palh thei, lehlin sual palh theihten an sawi chhuahtum Pathian thu tak, a thuchah laipui zawk chu a ni. Chu dik lo theilo Pathian thu sawi chhuahna mihring \awng leh ziak erawh hi chu

  • (8)

    sual palh thei a ni. Roman Katholik-ho ngaih danah chuan Biblechu Kohhran siam a ni a, Kohhran hi a dik lo thei lo a ni zawk tih ani. Hei hi a awm zawk em ni a tih rum rum theih. Mahse, Bibleemaw Kohhran emaw hi dik lo thei lo anga sawi uar aiin Isua Kristahi dik lo thei lo zawk chu a ni tih uar a \ha zawk ang.

    Rinna leh thil tih reng rengah Bible hi kan inen ngilna tur a ni,kan peng hlek emaw kan awnsan hlek emaw tur a ni lo. Kohhrantharte pawh lo ding se, an thurin chu Bible-ah a innghat tur a ni.Chutiang chuan kan rinna leh thil tih tehna tur chu Bible hi a ni a, kanthla hniam tur a nilo va, kan khum tur a ni hek lo.

    Pathian thawk khumBible hi lehkhabu dang ang bawka mihringte ziak a ni a,

    mahse a danglamna chu Pathian thawk khuma ziak a ni. Pathianinhluma mihring a siam, nunna thaw a thawk khum a, mi nung a lo ni tatih ang chi kha a ni lo. Pathianin lehkhabu a thawk khum ser ser a,thu nung a lo ni ta tihna a ni lo. Bible ziak tawh sa zuk thawk khumlam aiin a ziaktute chu Pathianin a kaihruai a, thu te ziak thei turin achawk harh a. Pathianin a ziaktute a kaihhruaina leh a pawlna kaltlanga ziak a ni. Chutiang chu a nih avangin Pathian a\anga lo chhuaktihna a ni ber mai. Chu chuan lehkhabu dang aia danglam a nihzia arawn tilang nghal a ni. Miin lehkhabu dang an chhiar dan chiah pawhinchhiar se, an chhiar tam hnuah a danglamna an hre \hin a ni.

    Bible thuneihnaKan thurin pakhatna hi Bible thuneihna chungnunzia puan

    chhuahna a ni bawk. Bible thuneihna hi rinna leh thil tih tehna sangber leh thuneihna vawrtawp (supreme authority) a nihzia puanchhuahna a nih rualin, Roman Katholik hovin Bible (Pathian thu)aia Pope leh Bishop thuneihna sang zawka an lo zirtir \hin hnawlnaa ni bawk a ni. John Calvin-a zirtirna zuiin Westminster Thurin chuanThuthlung Hlui leh Thar bu 66 te hi Pathian thu a ni a, rinna leh thiltih

  • (9)

    tehna atan Pathian thawk khuma ziak a ni tiin a zirtir a. ThuthlungHlui Hebrai \awnga ziak leh Thuthlung Thar Grik \awnga ziakte hiPathian thawk khum tiin a sawi zui nghe nghe a. Pathian thu tak, diklo thei lo a ni tih hriat fiahna leh pawmna chu rilru lama ThlarauThianghlim hnathawh atangin a nih thu a sawi lang tel bawk a ni.

    Kan kohhran hringtu nu, Wales ram Kohhran chuan anthurinah Bible thuneihna leh a dinhmun hi Pathian lehkhabu zawngzawng Thuthlung hlui leh Thuthlung thar bu te hi Pathian thu an ni a Rinna leh thiltih tehna dik lo thei lo a ni tiin an puangchhuak a.Pathian a\anga chhuak ngei an nih thu leh kan chhandamna atanahriat \ul zawng zawng chuanna a nih thu puanchhuah tel a ni bawk.Bible thuneihna bul tak chu Bible hi Pathian hnen a\anga chhuak niakan pawmna hi a ni a, chu thuneihna laipui chu Thuthlung Thara LalIsua zirtirna hi a ni.

  • (10)

    THURIN 2-NA, 3-NA LEH 4-NAPATHIAN LEH PATHIAN PAKHATA MI

    NUNG PATHUM CHUNGCHANG

    Pathian ChungchangPathian chu Thlarau, mahnia awm chawp, tawp chin nei lo,

    chatuan mi a ni. Thlarau a nih avangin a hmuh theih lo va, khawihtheih a ni hek lo. Biak dan turah pawh thlarau leh thu tak a phut a ni.Biak dan dik thu tak, a mizia leh a duh zawng nena inmil/inrem abiak tur a ni.

    Pathian chu mihringte finna leh thiamna hmanga chhui chhuahrual a ni lo. Mahse, Pathian chu mihringte tan hriat theih loh a ni tihnachu a ni si lo. Pathian chu amah leh amah a inhriattir avangin mihringtetan hriat theih dan kawng a awm a ni tih Bible-in min hrilh. AmahIsua Krista leh a thu leh thil tihin Pathian chu a inhriat tir a, chu aiainhriattirna chiang leh \ha zawk a awm lo.

    Bible hi Pathian inpuanna hriat theihna kawng leh hmanruapawimawh tak a ni. Pathian zia hi hriat belh zel a ni thei e, mahsemihring kan nih chhungin Bible-a a rawn inhriattirna bak hi beisei tura awm lo. Kan hriat phak tur leh kan hriat theih chi chu a lang famkima ni. Tunlai ang hian lehkhapuan man tlawmin ziak awlsam sela chuanIsua chanchin hi tam tham tak ziak belh tur a awm ngei ang. (Joh21:25). Amaherawhchu kan rina kan nun theihna tawk tura ziak a ni(Joh. 20:31). Tam eng ang pawh ziak se kan rin si loh chuan engmah a ni lo ang. Mihring kan nih chhunga Pathian chungchang kanhriat theih tur zawng zawng chu Isuaah hian a lang famkim a ni.Isuan Kei mi hmu chu Pa hmu a ni (Joh. 14:19) a ti a, beisei lehchuan tur a awm lo. Kan tana a ruat chin chu Bible-ah hian a langkim a ni.

  • (11)

    Trinity ChungchangThuthlung Thar hian Thuthlung Hlui ang bawkin Pathian

    pakhat chauh awm thu a pawm a (Mk. 12:29; Rom 3:30; Galatia3:20; 1 Tim. 2:5; 1 Kor 8:4-6). Pathian chu Pa a nih thu te, Isua chuPathian a nih thu te, Lalpa tia koh a nih thu te, Thlarau Thianghlimchu thiltihtheihna ang chauhva sawi lovin mi nung, mize nei, Pathiana nih thu te kan hmu. Thuthlung Tharah hian Pa chu Pathian, Fapapawh Pathian, Thlarau Thianghlim pawh Pathian a ni tih a sawi.

    Pathian pakhata mi nung pathum chu engkima intluk tlangan ni chungin, hnathawhah chuan indawt awm angin Bible-ah hian alang. Fapain Pa a tir tih kan hmu ngai lo va. Pain fapa a tir tih erawhchu kan hmu. Thlarau Thianghlimin Pa emaw Fapa emaw a tir tihkan hre ngai bawk lo. Pain Thlarau a tir tih leh, Fapain Thlarau a tirtih erawh chu kan hmu. Intluk tlang chungin dinhmun erawh chu annei niin a lang. Pain Fapa a tir a, Fapain a Pa duh zawng tiin achawimawi a, Fapain Pa a puang chhuak a (Mtt. 11:27) Pain aFapa hnenah mipuite a hip khawm a (Joh. 6:44). Isua chu he leiarawng a bawl lai khan Thlarau Thianghlima tihchak a ni a (Lk. 4:1);Tho leh Krista chuan a zirtirte hnenah Thlarau Thianghlim a tir a,Thlarau thianghlim chuan Isua a chawimawi a (Joh. 16:7, 14). ThlarauThianghlim a\ang chauh lo chuan tu man Isua chu Lalpa an ti thei loa ni (1 Kor. 12:3). Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim chuaninlungrual tak leh inrem takin rawng an bawlin an thawk ho va. Patel lovin Fapa rawngbawlna a kim lo va, Thlarau Thianghlim tel lovinPa leh Fapa chauh rawngbawlna a famkim thei hek lo.

    Pathian Pathum tihna a ni loTichuan Pa, Fapa, Thlarau Thianghlim chu Pathian pathum

    an ni lo va, Pathian pakhata mi pathum an ni a, an intluk tlanga, an zepuite thuhmun vek an ni a, duhzawng leh an tum a inthuhmun a, anpawimawhna a intluk tlang a, an zaa tu mah thlei bik lova biak leh rintur a ni.

  • (12)

    Pathian Pakhat tih awmziaPathian chu pakhat a ni tih hi chhut chian chuan chhiarkawp

    lama pakhat ang ngawt chu a ni lo tih a hriat theih awm e. Taksapakhat (one body) tih hian taksa peng hrang hrang inpumkhatnathu a kawk a. Ho khat tih te Pawl khat tih te hian mi chi hranghrang pawl khata inhlawm khawm tih a kawk a ni. Kristiante chauhni lo, Juda-te leh Muslim te pawhin Pathian pakhat chauh awm hi anring a. Mahse pathian pakhat an pawm dan chu Kristiante pawmdan nen a inang lo. Muslim-ho chuan pathian pakhat Allah(Mohammeda) an ring a, Juda-ho chuan Jehova an be leh mai a ni.Kristiante rin anga Pathian pakhata mi nung pathum awm an ring velo. Chuvang chuan Kristiante rinna hi a danglam bikin a chungnungber a, a pawimawh ber bawk a ni. Pathian chu pakhat a ni kan tihhian kawh tum leh awmze ril tak a nei a, chungte chu:-

    1) Pathian hi a awm ngei a ni tihna a ni. Hei hian Pathianawm ring lote rinna (Atheism) zawng zawng leh zirtirnaa kalhna, Pathian awm rin lohna a hnawl bawk a ni.

    2) Pathian chu a awm ngei a, pakhat chauh a ni tihna a ni.Hei hian Pathian pakhat aia tam awm rinna (polytheism)a hnawl a ni.

    3) Pathian pakhatah chuan mi nung pathum, chhungril lamainlaichinna nghet tak nei, mi nung hrang si an ni tih akawk bawk.

    Isua Krista chu Pathian inpuan a vawrtawp a ni tih kan sawitawh a. Isua Kristaa Pathian inpuanna hi Pathian pakhata mi nungpathum awm thu lan chianna pawh a ni. Isua thu sawi hrang hrangahpawh Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim thu hi a lo lang \hin. Thlarauthianghlim chungchang a sawinaah Pa ka dil ang a, ani chuanThlamuantu dang a pe ang che u (Joh.14:16), Pa hnen ataThlamuantu in hnena ka tirh tur, Paa chhuak Thlarau dik tak chu a lothlen hunah, ani chuan ka thu a hriattir ang (Joh.15:26) tiin Pa leh

  • (13)

    Thlarau Thianghlim chu mi nung hrang an nihzia fapa chuan a sawi ani. Lal Isua nun leh rawngbawlnaah khan Pa leh fapa leh ThlarauThianghlim thu hi a lang fiah hle. Pa chuan fapa chu a be \hin a(Mk.1:11; Lk. 3:22), Fapa pawhin Pa a be \hin a (Mt. 11:25, 26,26:39; Joh. 11:41; 12:27, 28), chutih laiin Thlarau Thianghlim chuanFapa chu a hruai \hin a (Mt.4:1; Mk.1:12; Lk.4:1f). Pa hnenah mindilsak reng bawk a ni (Rom.8:26).

    Pentikos niah leh Kohhran hmasa hunah pawh chiang takina lang a, Stephana an den hlum lai pawh khan Thlarau Thianghlimakhat a ni a, van lam a en tlat a, Pathian ropuizia leh Pathian ding lamaIsua ding a hmu a, Ngai teh u, van inhawng te ka hmu a, Pathianding lama Mihring Fapa ding pawh ka hmu a tih kan hmu (Tirh.7:55-56). Pa leh Fapa leh Thlarau Thlianghlim te hi Pathian famkiman ni \heuh a, mahse Pathian hrang hrang an ni lo. An za hian Pathianpakhata mi nung pathum inpumkhat an ni. Lal Isuan, Tupawh mihmu chu Pa hmu a ni (Joh. 14:9) tiin amah chu Paah a awm a, Papawh amahah a awm a (Joh. 14:11), Pa nen chuan pumkhat an nitih a sawi chiang a (Joh. 17:11). Thlarau Thianghlim pawh Pa lehFapa ata lo chhuak a ni bawk (Joh. 15:26; 16:14).

    Pathian pakhata mi nung pathum (Trinity) thu hi sawi fiahhar tak ni mahse thu dik a ni bawk si. Bible-in Pathian nihna a sawidan a nih avangin hrethiam vek lo mah ila pawm loh theih loh a ni.Trinity hi hun hrang hranga Pathian lan dan hrang hrang sawina a nilo va, Pathian hi pakhat ni lova pathum (Tritheism) anga pawm hi adik lova, Bible zirtirna nen pawh a inkalh a ni. Hre fiah thiam lo mahila Bible sawi dan hi kan pawm lo thei lo a ni.

    Pathian chu hriat fai vek phak ni sela, kan Pathian atan kanduh ang em le? |ha tawk leh tling tawk kan ti ang em? I Pathian chui biak duh dan ang ang pawm mi ni sela, i anpui a ni mai lawng maw?Pathian chuan chibai buk tlut tlut te, amah biakna tihropui hum humte

  • (14)

    ai chuan, awm dan \ha leh thil \ha tih hi a duh zawk a ni tih sakhawdang betute aia kan hriat bik a awm em? Sakhaw dang betute aiaKristiante biak dan leh hriat dan hi a dik bik a ni kan ti thei em?

    Eng pawh Pa leh Fapa nena inmawi lo chu ThlarauThianghlim nen a inmawi lo va. Mihring hi a thil tihah a mizia kan hre\hin a, thlarau hnathawh kan tih eng pawh hi Pathian mizia nena ainmawi loh chuan, Thlarau hnathawh a ni thei lo. Thlarauvin mihringtetlin tawkin a thawk \hin a, mahse mihringte ze remin a thawk ngai lo,ama ze remin a thawk \hin. Thlarau tam tak awm mah sela, Pathianchauh lo chu rin tlak leh biak tlak a awm lo. Pathian chauh lo chuPathiana neih tlak a awm lo a ni.

  • (15)

    THURIN 5-NA, 6-NA LEH 7-NAMIHRING, SUAL LEH CHHANDAMNA

    CHUNGCHANG

    Bible-in mihring chungchang a sawi danBible-in mihring chungchang a sawi dan kawngpui awm ruah

    a awm a. Mihring chu Pathian siam a ni a, Pathian hawisanin sualaha tlu a, chhandamna kawng siamsak leh a ni a, chhandamna turaKrista ringtu chu chatuanin Pathian hnenah a awm ang a, ring lotuerawh chu chatuan hremhmunah a awm ang tih hi a ni. Bible zirtirdan chuan mihring chu thil nung lo piang danglam zel a\anga lo awma ni lo va, Pathian anpuia siam a ni. Pathian anpuia siam ni mahsePathian them chu a ni lo va, Pathian tisa peng a\anga siam a ni lo.Chuvangin engti kawng mahin Pathian a ni lo, Pathian thil siam, asiamtu rinchhana nung mai tur a ni. Hei hi mihring chungchang Biblesawi dan khaikhawmna chu a ni.

    Pathian anpuia siam awmziaPathian anpui tih hi sawi dan chi hnih a awm a. A zau zawnga

    sawi chuan mihringin chhia leh \ha hriatna a neih te, ngaihtuah theihnaa neih te leh thlarau thi thei lo a neihna hi a huap a, chung chu tlukhnuah pawh, sual hnuhma keng telin, a la nei zui zel a ni. A zimzawng chuan Pathian hriatna dik a neih te, a felna leh a thianghlimnate a kawk a, chung chu tluknaah khan a bo a ni. Pathian anpui awmziadik tak chu Isua Kristaah tihlanin a awm. Krista chu Pathian anpuitih a ni a (2 Kor. 4:4; Kol. 1:15). Isua chu mihring famkim niin,Pathian anpui dik tak chu amahah chuan kan hmu a ni.

    Sual hi engtin nge a lo awm?Pathianin mihring a siamin sual sain a siam lo. Pathian hi

    engkim bul a nih chuan sual hi engtin nge a lo awm? Joba buahchuan Pathian chuan thil suaksual tiin, Engkim titheia chuan thil dik

  • (16)

    lo chu a ti lo vang (Job 34:10) tih kan hmu a, chuvangin sual hiPathian siam a ni lo. Sual chu mihring zinga a luh hmain vantirhkohtezingah a in\an a, chapona, Pathian anga ropui chakna avangin Pathianlakah an hel a, Pathian anga ropui chakna vek chu mihring sualnabul pawh niin Bible-in min hrilh a ni.

    Suala mihring tluk thuSuala mihring tluk thuah hian mi \henkhatin Evi leh Adam-a

    te kha an duhthua tlu ni lovin pawng lak an ni tiin an zirtir a, rulin Evithinlung a luah a, ei lo thei lovin a nawr a, thei ei duhna kha Evithinlung a ni lo va, Setana thinlung, mihringa thawk zawk a ni.Chuvangin tlukna kha rilru fima thil tih sual ni lovin Setana mawina,ngaihawmna leh thiltihtheihna chuan an chhia leh \ha hriatna a buminei phal loh chu a ei luihtir a, anmahni duh thu reng ni lo, bumnaavanga nawr luih thil a tlu angin an zirtir a ni. Hei hi Bible zirtir danleh Kohhran pawm dan a ni lo. Kohhran zirtir dan chuan amah(mihring) duh thu ngeia suala a tluk thu hi a ni. Mihringin ama duh thungei leh a duhna zalen ngei hmanga sual a thlan tak thu hi zirtirnatlanglawn ber a ni.

    Bum an niEvi kha bum chu a ni ngei mai, bum a nihna chu thei rah a ei

    avanga Pathian ang ni tura thlemna kha a ni (Gen 3:1-6). An ei a,rulin Pathian ang in ni ang a tih kha an ni leh si lo va, chu chu bumnachu a ni. Rulin a thlem lai pawh khan Pathianin thei kha ei a phal lo ani tih an hre chiang em em a, chuti chung chuan an ei lui a ni. Chu chuPathian thupek bawhchhiatna a ni a, chu chu an duh thu ngeia tih ani.

    Thlemin an awmThlemtu khan mihring rilruah Pathian rinhlelhna leh helna rilru

    neihtir turin a thlem ngei mai a; mahse, duhthlanna hmanga thu pawtchattu chu amah mihring ngei kha a ni. Chuvangin sual thiam lohna

  • (17)

    pawh a chungah a tla a, sual avanga inthiam lohna pawh a nei nghala ni. Chuvangin mihring chuan ama duh thu ngeiin Pathian dan abawhchhia a, chhiatna leh thiam lohnaah chuan ama duhthlanna ngeihmangin a tlu lut ta a ni.

    An lo sual \an danMihringa sual bul chu Evi leh Adama te bawhchhiatna kha a

    ni. Genesis 3-ah Eden huana Pathianin thei rah ei phal loh an eiavanga Pathian dan an bawhchhiat thu leh chu sual avanga mihringtechunga Pathian hremna lo thleng thu kan hmu. Sual intanna lai leh asual lai ni bera lang chu Pathian thupek an awih duh lo va, Pathian anringhlel a, ropui lehzual leh Pathian ang nih an chakna kha a ni. Anthinlungah sual chu a awm der tawh a, chu sual chu thei an ei khantihlan leh tihfiahin a lo awm ta a, a taka chantir a lo ni ta a ni. A\awng bul lama a awmzia chu tum \helh tihna a ni. Mihring chuPathian nena leng dun a, Pathian chawimawi tur kha a ni a, mahse atum tak \helhin Pathian ang nih a tum ta tlat a, a lo sual ta a ni.

    Tluk hnua mihring dinhmun:-Suala an tluk khan mihringah sual chuan eng thil chiah nge a

    thlen tak? Lo lang nghal mai chu Pathian leh mihring inlaichinna lochhiat tak thu hi a ni. Pathian aw an hriatin Evi leh Adama te khanbihruksan an duh a (Gen.3:8), saruak an nihna inhriain an zak a ni(3:7). Hetah hian an serh tihlana a awmna avanga zak ni satliah lovinan dinhmun pangngai an phak tawh loh avangin an zak a ni ang.Zahna hi miin kan awm dan leh nihna \ha lo an hmu nia hriatna a\angalo awm a ni. Mihringin Pathian laka rilru a put chu hlauhna, zahna,sual avanga thiam lo intihna leh tlan bosan duhna a lo ni ta. Chu chuvawiin thlengin a la ni zel pawhin a lang.

    Kohhran zirtir dan tlangpuiah chuan tluknaah khan mihringina tira a felna bulpui (original righteousness) a hloh va, Pathian a annapawh tihkhawloh a ni a, a chhe lailet der a ni. Calvin-a pawhin tluk

  • (18)

    hnua mihring chu \hatna leh duhawmna pawh nei tawh lo, changpatang lek niin a sawi ve hial a ni. Chuti chung chuan ngaihtuahna fim(reason), chhia leh \ha hriatna (conscience), hriatthiamna (under-standing), leh duhthlan theihna (will) a la nei a, sualin tikhawlo tawhmah se a chhe vek lo. Pathian hriatna pawh eng emaw chen chu a lanei thei a; mahse, Pathian hnena hawi kir tur leh a duh zawng ti turachakna erawh a nei tawh lo.

    Sual chuan mihring a tikhawlo a ni. William Temple-an Kaduh chuan thil \ha ka ti thei teh meuh mai; mahse ka harsatna chu kaduh \hin lo a ni a tih ang deuhin mihring chu sual avangin a khawlozo tawh a. Sual lam a awn a, sual lam chu a \ha lo zawk tih hrechung pawhin a thlang zawk tlat \hin. Paulan thil \ha tih ka duhlaiin sualna ka hnenah a lo awm \hin (Rom 7:21) a tih angin mihringchu sual lam awn leh sual hnuaia hrehawm tuar a lo ni. Chu dinhmunchhe tak ata la chhuak a, sual leh a hremna zawng zawng lakachhandamtu chu a mamawh ngawih ngawih a ni.

    Mihring siam thar lehna/chhandamna:-Pathian anpuia siam mihringte chu sualah an tlu a, chhiatna

    leh thiam lohnaah an inbarh lut a, mi zawng zawng mi sual an ni vek.Mahse chu chu a tawpna a ni lo, Kristaah mihringte chu siam tharaawmin Pathian faa vuah leh theihna kawngka chu hawn a ni leh ta ani. Pathian chuan tu mah thlei bik loin Kristaah mi zawng zawng tanchhandamna a siam a, Kristaa Pathian khawngaihna dawng turinThlarau Thianghlim chuan mihringte a pui a, chu a puihna leh sawmnachu awih a, sima Krista pawm chu Pathianin a sualte ngaidaminthiam a chantir a ni. An sualte sima Krista ringtute chu siam thar anni a, an sualte ngaihdam niin Pathian faa vuah an ni a. Sim duh lo lehring duh lote chuan Pathian hremna an tuar ang.

  • (19)

    THURIN 8-NA LEH 9-NASAKRAMEN LEH RINGTU ZAWNG ZAWNG

    TIH TUR CHUNGCHANG

    Baptisma awmzia:-Grik \awng baptizo tih hi tuia hnim, chiah, sil, theh, thlawr

    tiin a lehlin theih vek a ni. Kristiante hman danah chuan Pa leh Fapaleh Thlarau Thianghlim hminga tuia sil a ni. A changtu hmuh theihKohhrana urhsun taka lawm luhna a ni (1 Kor 12:12-13). Kristathihna leh thawhlehna tawmpuina te (Rom 6: 3-7; Kol 2:11-12),Nun thara nung tura Pathian hnena inpekna te (Rom 6:3-4),tihthianghlimna leh sual ngaihdamna te (Mk 1:4; 1 Kor 6:11; Eph.5:25-27), khawngaihna thuthlung chhinchhiahna leh nemnghehna tea ni (Rom 4:11; Gal 2:11-12).

    Thuthlung Thara Kohhran lo piang tir khan hei hi an ngaipawimawh hle. Sakhaw thuah Juda emaw Grik emaw an ni tawh lova, Isua Krista ringtute an ni tawh zawk a ni tih tifiahtu lian taka tanan hmang a ni (Gal 4:25ff; 6:15f). Thuthlung Hlui thuthlung hmasazawka chhinchhiah nana an hman serhtan chu thuthlung tharah chuanbaptisma-a thlak a lo ni ta a ni. Baptisma hi Pathian Kohhranhovatel ve tura lawmluhna a nih avangin Kristiante inpumkhatna entirtu ani bawk (1 Kor. 12:13). Kristaa Baptisma changte chu Krista chuaninthuamin (Gal 3:27) ama rualin an \hang zel tur a ni (Rom 6:5).Chuvangin Baptisma hi Chanchin |ha serh leh sang ropui tak a ni a,Krista thihna leh thawhlehna puan chhuahna a ni a, ringtu chu Kristata leh a hnena inpe lut tur a nih puanchhuahna a ni bawk, Kristaringtute leh an fate chuan an chang ngei tur a ni a, he thil serh ngaihnepchu sual nasa tak a ni (Lk 7:30; Exod. 4:24-26).

    Naupang/Nausen BaptismaThuthlung Tharah nausente baptisma chantir ngei tura sawina

    chiang tak a awm lo va, chutiang bawkin puitlingte chauh baptisma

  • (20)

    chantir tur a nih thu leh nausen baptisma chantir loh tur a nihna tarlannachiang tak pawh a awm hek lo. Amaherawhchu chhungkuaabaptisma chang an awm sawi a ni fo va (Tirh. 16:15; 33:1; 1 Kor1:16), chhungkuaah chuan naupangte an tel ve ngei turah a ngaihtheih avangin nausente hi Thuthlung Thar Kohhranah an baptis ngeia rinawm. Paula chuan baptisma hi thlarau lam serhtan niin a sawi a(Kol 2:11); Thuthlung Hluiah nausente serh tan a nih avangin nausentehi baptis ngei tur an ni ang. Lal Isua pawhin naupangte a hnar lo maini lovin Pathian ram chu an ta a nih zawkzia a sawi a (Mt. 19:14;Mk. 10:14; Lk. 18:16). Chuvangin chu rama tel nih chhinchhiahnabaptisma chu an chang ngei tur a ni.

    Kohhran ChanchinahKohhran pa Tertullian-a (160-220) te, Origen-a (185-251)

    te hun laiin in nausen baptisma chu Kohhran tih dan phung a ni tawhtih a lang a. Alan Richardson-a chuan, Kum zabi thumna atangkhan Kohhran Siam \hat huna Anabaptist-te leh a hnu deuha Baptis-ten an rawn sawi buai hma zawng chu nausen baptisma hi pelh awmhlek lova Kohhranin a lo kalpui chu a ni a ti. Sakramen te hi kanrinna tihchakna tura Pathian thutiam leh duhsakna chhinchhiahna lehnemnghehna a ni a, keini lamah Ama hnena kan intukluhna leh kanduhna puan chhuahna a ni. Baptisma sakramen pawh hi sualngaihdamna leh Pathian khawngaihna thuthlung chhinchhiahna a nia, Pathian thuthlungah chuan naupangte hmaih an ni ngai lo va, an telzel zawkzia Lal Isua pawhin a sawi chiang hle. Sakramen hian apianthartir chu a ni lo va, mahse chanchin \ha thutiam chu an tandahin a awm a, a tirah lang nghal mai lo mahse, a hun takahkhawngaihna chu Thlarau Thianghlimin a dawntir a ni (Gal 3:27;Tita 3:15; Eph 5:25-26, Tirh 2:38, 41).

    Naupangte chu Lal Isuan Ka hnenah han hruai rawh u(Mt 19:14) a ti a, chuvangin Pathian thuthlunga chhinchhiahtir lehPathian thua enkawl zui chu ringtu nu leh pa chuan an mawhphurhna

  • (21)

    a ni. Nausen laia baptisma chantir \hin Kohhran chuan naupangenkawlna an uluk hle a, chuvangin naupangte Pathian thu zirtirnaSunday School pawh an ngai pawmawh hle zel a ni.

    Baptisma chantira thlawr kan ngaihnatna chhan chu,Chanchin Tha pianhmang nen inrem bera kan hriat avang a ni. LalIsua ringtu \heuh \heuhte inang renga baptisma chantir theih dankawng ber a ni. Damlo mu reng leh dam te, tui tamnaa mi leh tui vanzualna (thlaler) a mi te inang rengin kan chantir thei a, baptisma puitlinglo chang bik anga inngai an awm palh thei lo. Thlawr aia hnim hi \hazawka ring an awm pawhin kan dem lo. Chhandam nihna tura sawierawh chu kan awih lo a ni.

    Lalpa Zanriah SakramenLalpa Zanriah hi sawi dan chi hrang hrang a awm a:- Lalpa

    Zanriah (1 Kor 11:20), Inpawlna Thianghlim (Holy communion)(1 Kor 10:16), Lawmthu Sawina (Eucharist), Lawmna Ruai(1Kor 10:16, 11:24, Mtt 26:26-27), Lalpa Dawhkan (1Kor10:21), Chhangphel (Tirh 2:42, 20:7), Inthawina tih te an ni.Lalpa zanriah tih hian hriatrengna lam a kawk deuh bik a. Kristanthil min tihsak tawhte leh tun hun thlenga min tihsak mekte min hriatchhuahtir a ni. Krista thihna leh thawhlehna hriat reng nana chhangleh uaiin chan ho hi Lalpa zanriah chu a ni. Chu chuan Krista thihnaleh thawhlehna avanga ringtute thil \ha chan zawng zawng leh ringtuteKrista tana an inpek ve thungna a nemnghetin a chhinchhiah a ni.

    Lalpa zanriahah hian Krista thihna leh thawhlehna kan hnenahleh khawvel hnenah kan puang a, chumi avanga thil \ha kan chanahlawmthu kan sawi a. Amah nen kan inpawl a, mi thianghlim kal tatenen kan inpawlna a ni bawk. Lalpa dawhkan kan kil hian Kristachu ropui takin a lo kal leh dawn a, chu chu beisei takin kan nghakmek a ni tih kan tilang bawk. Lalpa zanriah chu hun kal tawha Kristathihna hriat reng nan te, tunah amah leh kan ringtu puite nena kan

  • (22)

    inpawlna te, nakinah a lo kal lehna thlir chunga chan a nihna te ahuam vek a, hman, tun, leh nakin insuih zawmna a ni.

    Lalpa Zanriaha Krista lo tel danRoman Catholic Kohhran chuan chhang leh uain te kha

    puithiamin a hlan hnuah chuan Krista taksa leh thisena chang tak takangin an ngai a, hei hi transubstantiation an ti. Luther-a chuan chhangleh uain chu an nih pangngai la ni rengin chutah chuan Krista a lo tela ni a ti a. Thir lingah mei a tel angin emaw lapua pawh lapua ni rengchunga tuia chiaha tui a lo pai angin chhang leh uain-ah Krista taksaa lo tel (chenchilh) angin a ngai, hei consubstantiation an ti. Zwingli-a chuan tuna vana awm tawh Krista chuan tisa thil hmun bik a rawnluah lo va, Lalpa Zanriah chu Krista kan hriatrengna tura hmuh theihchhinchhiahna mai a ni a ti.

    Calvin-a chuan chhang leh uain te chu an danglam lo tih apawm a, amaherawhchu Luther-a angin tisaa Krista lo tel ang chuana pawm chuang lo. Zwingli-a angin hriatrengna maiah a ngai bawkhek lo. Krista chu Lalpa zanriahah chuan thlarauvin a lo tel a, a lotelna (awmna) chuan thlarau lam \hatna leh sawtna a siam niin apawm. Chu thlarauva lo awm Krista chu lawm turin rinna takachangtute chu Thlarau Thianghlimin a chawikang a, khawngaihna andawng \hin a ni a ti. Lalpa Zanriah chu mihring thil tih a nihna lam aiinmihring hnenah Pathian thilthlawn pek entirna a nihna lam uar a.Chumi dawtah chauh chuan hriatrengna ruai leh mihring te rinnapuanchhuahna niin a ngai. Calvin-a leh Luther-a chuan rinnatihnghehna hmanrua atan Pathian pek a nihna chu Sakramen dinchhan bulpui tak niin an pawm a ni.

    Sakramen chan hlawknaSakramen hi chhandam leh chhandam loh kawnga thil

    pawimawh a ni lo va, chhandamna chu Krista rinnaah a innghat zawka. Amaherawhchu Krista ringtu, chhandam fate tan chuan thlarau

  • (23)

    nun chawmna leh tihchakna te, khawngaihnaa \han lenna tura Pathianthiltihtheihna an channa a ni a, khawvel hnena Krista thihna lehthawhlehna puanna a nih avangin Krista tana thuhretu nihna a ni.Lal Isuan ropui taka a lo kal leh hma loh chu he sakramen hi vawngnung turin thu a pe a, Lalpa Zanriah kan chan ho hi Lal Isua thupekawihna a ni a, a lo kal leh ngei dawn tih tar langtu a ni bawk.

    Lalpa zanriah kan kil apiangin a siamna hun leh hmun lamahkan rilru chak takin a hruai a, a thisena chhandamna thuthlung thar asiam te, chuta sual ngaihdamna kan chan te a rawn tar lang nawn\hin a; mi sual kan nih min hriat thartir a, Pathian khawngaihna thil tihavanga lawm tur kan nih min rawn hrilh thar \hin a ni. Chuvanginrinna nena tih tak zeta changtute chu Thlarau Thianghlimin malsawmin,pawn lam lang thei chhinchhiahnate hmangin chhung lam thlarau \hatnaleh sawtna chu an dawng a, chu chuan an nun a chawmin Pathiankhawngaihna an dawng \hin a ni.

    He sakramen hmang hian Krista chu kan sualte tlan nan athi a, kan hmahruaitu ni turin ropui takin a tho leh a, chu tholehLalpa mi nunga chu a mite nen kan inpawl a, ropui takin a lo kal lehdawn tih kan puang a, heng thil serh hmang hian amah chu kan zawma ni. Krista thihna leh thawhlehna avanga ringtute thil chante chunemngheh leh chhinchhiah a ni a, chutih rualin ringtute chu Kristatana rinawm turin kan intiam bawk a ni. Chu chuan rinna a tichakinamah pawlna thar min siamsak \hin a ni. Ringtu tan chaw \ha, \hanlenna, inpumkhata inpawlna, hmangaihna ruai thianghlim a ni.Chuvangin Lalpa zanriah hi Krista lo kal leh hma loh chu kan nei zeltur a ni.

    Ringtute tih turKohhran ni tura inzawm khawm te, Krista sakramen leh a

    thil serh dang vawn \hat te, a dan zawm te, \awng\ai zel te, Lalpa niserh thianghlim te, Amah be tura inkhawm te, A thu hrilh ngaihthlak

  • (24)

    te, Pathian malsawmna an dawn ang zela pek ve thung te, Anmahnizingah leh mi zawng zawng hnena Krista nungchang ang tihlan te,Khawvel puma Krista ram tizau tura beih te, Ropui taka a lo kallehna hun nghah te hi a ni.

  • (25)

    THURIN 10-NA HUN HNUHNUNG THU

    Thurin sawi fel harsa tak a ni.Hun hnuhnung chungchang thurin hi thu harsa tak, kal sual

    pui awl tak a ni a; Kristiante pawh kan lungrual lohna ber leh kanngaih dan a inchen lohna ber pakhat chu hun hnuhnung chungchangthuah hian a ni. He thurin avang hian kal sual pawh an tam a, nunbeidawng tak leh harsa taka awm ta sawi tur pawh an awm. Pawmdan leh hrilh fiah danah fimkhur a \ul khawp mai. Nakin thu, chhuifiah theih em em ni lote fiah taka chhui tuma beih vakna te, Lal Isualo kal hun tur ni leh kum leh darkar chhut chiam te, Lal Isua lo kallehna \um hnih ni tura chhut te, tholeh taksa hmel hmang tur te, rorelnahnuhnung lo thlen dan tur te leh thil dangte chhui vak vak te hi thil \ullo tak a ni. Hlawkpui aiin min tibuaitu a ni zawk thei, chuvanginfimkhur hle tur a ni.

    Kristiante beisei leh nghahfak a ni.A lehlamah erawh chuan hun hnuhnung thu hi Kristiante

    beisei innghahna thurin pawimawh tak a ni. Harsatna leh mangannate, tihduhdahna leh nekchepna kara ringtute thlamuantu leh chelhding tlattu leh tihuaisentu, chhelna leh beiseina siamsaktu a ni. Paulan,Tun dam chhung chauhva Krista chunga beiseina kan neih chuanmi zawng zawnga khawngaihthlak ber kan lo ni ang (1 Kor 15:19)a tih ang khan hun hnuhnung beiseina tel lo chuan Lal Isua rin pawhhi thil hahthlak mai a ni ang. Hun hnuhnung thurin hi ringtute inthlamuantawnna tur a ni (1 Thess 4:18). Hun hnuhnung thu hi thu har tak nimah se Kristiante beisei leh chakna thahrui a ni tlat bawk si. Chubeiseina thahrui hmang chuan hrehawm tam tak karah rawngbawlinkan Lalpa tan kan rinawm tlat \hin a ni. He khawvelah hian hrehawminawm \hin mah ila, amah vanga kan tuarna leh hrehawmna zawngzawng hi Lalpan min la tidam dawn tih kan hria. Chu hun lo thlen chu

  • (26)

    ringtute nghahfak a ni a, a lo thlen ngei dawn avangin leh a lo thlentheih thuaina tur atan \hahnemngai takin rawng kan bawl tur a ni.

    Theologian ropui tak J. Moltmann-a chuan, Hun hnuhnungthurin hi Kristian thurina a hmawr bawkna mai a ni lo va, a nihnatakah chuan Kristiante beiseina thurin a ni a, chu chuan kan beiseithilte leh chu beiseinain a chawh nun zawng zawng a huap a ni.Kristianna hi hun hnuhnung thil a ni a, hma lam ena hma lam pan zelleh chumi avanga tun hun pawh tidanglama siam \hat zelna a ni.Chuvangin hun hnuhnung thu hi kristian thurin peng khat a ni mai lova, kan rinna siamtu leh engkim innghahna a ni a ti. Hun hnuhnungthu hi mi mal chungchanga hun hnuhnung (mahni tana ni hnuhnung)(personal eschatology) leh engkim huap hun hnuhnung (khawvel pumtana ni hnuhnung) (general eschatology) tiin a \hen theih. Hunhnuhnung thu hian Thihna, Thawhlehna, Lal Isua lo kal lehna, RorelnaHnuhnung, Hremhmun leh Vanram thu te a huam a ni. Hun hnuhnungthu hi \awngkam khatin sawi dawn ta ila Lal Isua lo kal leh thuin akhai khawm thei ang. Lal Isua a lo kal leh huna a rawn tih tur te,ringtu leh ring lotu chan tur te a ni ber mai.

    Kristiante beiseina hi Pathian a innghat a niKristiante beiseina thurin hi mihringte hmasawnna leh

    hlawhtlinnaah a innghat lo va, Pa Pathian, Engkimtitheia kutah ainnghat zawk a ni. Chu beiseina chu mihringte a\anga in\an ni lovinPathian a\anga chhuak a ni. Krista chuan amah ringtute hnenah heleiah hian nun thar a pe a, mahse nun famkim zawk chu nakina chantur a ni. Chu nun duhawm leh famkim zawk chu Pathian rinna nen ainkawp tlat a ni (Thup 21:3-4). He beiseina hi rinna nen a inkawptlat a, thil thuhmun erawhchu an ni lo. Hun lo kal tur kan thlir hian tunhun kan hman mekah mawhphurhna lian tak kan nei tih min hriattirtuni thei sela a \ha hle ang. Hun tawpa thil lo thleng tur suangtuahnaavang leh phur lutukna avanga kan hun hman meka kanmawhphurhna tlansan leh thulh phah nana thil thlir hi a fel lo va, a him

  • (27)

    lo bawk. Mi tu pawhin hun hnuhnung beiseina a neih chuan hekhawvela a mawhphurhna \ha tak leh \hahnemngai takin a thawkngei tur a ni.

    Kohhran Hmasate thurinah a langKohhran hmasate thurinah hian Krista chu a lo kal leh ngei

    dawn, mitthi leh mi nung rorelsak turin a lo kal dawn, mi zawngzawng an tho ang, an thil tih ang zelin rorelsak an ni ang tih hi chiangtakin a lang a, heng bak thil dang kum sang rorel, mi thianghlim lawr,sakawlh tih vel hi thurinah ziak lan a ni ngai lo. Kohhran siam \hathnuin thurin puan chhuah tam tak a lo piang a, mahse hengah tepawh hian hun hnuhnung chu a chiang chin an la lut a, a chiang lo lehinhnial tamna chi hi chu thurinah hian an la lut ngai meuh lo. Chu chuWestminster leh Welsh Thurinah te pawh a ni. Kan kohhran thurinsawmah pawh hian hun hnuhnung thurin chu Bible-in a sawi chianchin bak telh a ni lem lo.

    A chiang chin tuipui a \ulHun hnuhnung chungchanga thil chiang kan hmuh chu Lal

    Isua chu mitthi leh mi nung rorelsak turin a lo kal dawn, mi zawngzawng an tho leh ang a, an thil tih ang zela rorelsak an ni ang, mi feltechu thiam chantir an ni ang a, mi sualte chu hrem tura thiam lohchantir an ni ang tih hi a ni. Mi tam takin an buaipui leh an tuipui emem mahse chiang si lo chu sakawlh, mi thianghlim lawr, tihduhdahnahun leh kum sang rorel tih te hi a ni. Heng thute hian englai mahinKohhran thurin laimu an luah ngai lo. Pathian thuin min hrilh chian aduh chu chiang tak leh fel fai takin (dik tak leh chiang takin) a sawimai, chumi baka thil biru leh chiang vak lo tuipui chiam chiam hi a \ullem lo a ni. Chuvangin Kohhran mite tana \ha ber chu a chiang chinleh a dik chinah nghet taka din a, a chiang lo chu buaipui teh chiamloh hi a ni. Thil pawimawh chiang sate hi nghet taka vuanin tuipui ila,thil chiang lo buaipuia inham buai chiam chiam ai chuan kan tan a \haber a, a him ber bawk a ni.

  • (28)

    Hun hnuhnung chungchanga Calvin-a thu sawi hi apawimawh hle mai, Kan Lalpa aiin hunin a ken tel thil dang engpawh buaipui zawk nei suh u tih hi. Hun hnuhnung kan thlirna hiKristaa infawkkhawm tur a ni a, Krista aia a behbawm thil dang kansawi vul tawh zawk chuan hun hnuhnung kan sawi dan a fuh tawh lotihna a ni. Krista hi thil dang eng mahin a hliah tur a ni lo. Kannghahhlelh ber leh kan chak ber pawh a hmun ropui leh a mawinazawng aiin Krista a ni tur a ni.

    *****