tên đề tàithcsnguyendinhchieu-xuanloc.edu.vn/upload/49290/201… · · 2018-03-30nguyỄn...

Đề tài: Nâng cao hứng thú học tập của học sinh khối 9 trường THCS Nguyễn Đình Chiểu trong

phân môn Văn bản bằng phương pháp sắm vai

Người thực hiện: Đoàn Thị Thúy Hằng – Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu 1

Tên đề tài:

NÂNG CAO HỨNG THÚ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH KHỐI 9 TRƢỜNG THCS

NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU TRONG PHÂN MÔN VĂN BẢN BẰNG PHƢƠNG PHÁP

SẮM VAI

I. Tóm tắt đề tài

Trong những năm gần đây, ngành giáo dục đã thực hiện việc đổi mới phương pháp

giảng dạy tất cả các môn thuộc tự nhiên và xã hội. Tuy nhiên, các em chỉ quan tâm học

Ngoại ngữ, Tin học cùng các môn khoa học tự nhiên mà không thích học các môn xã hội

nói chung và môn Ngữ Văn nói riêng. Điều này không quá khó hiểu do hiện nay tốc độ

phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ khiến các em tìm đến nó như một sự đảm

bảo cho tương lai. Nhưng thật sai lầm khi các em loại bỏ môn Ngữ Văn ra khỏi hành trang

tri thức. Bởi môn Văn là tiếng nói của dân tộc, là công cụ của hoạt động giao tiếp, môn

Ngữ Văn có vai trò quan trọng trong việc rèn luyện khả năng sử dụng ngôn ngữ, kỹ năng

diễn đạt cũng như giúp chúng ta nhìn sâu trông rộng, đánh giá cuộc sống, con người một

cách thiết thực. Không chỉ dừng lại ở đó, môn Ngữ Văn còn góp phần nâng cao nhân

phẩm, nâng cao giá trị và nâng cao mục đích sống.

Thế nhưng, một bộ phận không nhỏ các em ít hứng thú học Văn, lĩnh hội chậm, sợ

học Văn. Nhất là trong phân môn Văn bản, đây là phân môn mà đại đa số các em lóp 9 cảm

thấy dài dòng, khó nhớ, không thích đọc so với các phân môn khác. Vì vậy, các em còn

học theo kiểu đối phó, học vẹt, lạm dụng tài liệu tham khảo để quay cóp, trao đổi bài…

Thực trạng đó đòi hỏi người giáo viên dạy Ngữ Văn phải có nghệ thuật cao hơn, linh hoạt

hơn về phương pháp mới có thể thu hút các em trong giờ học. Đặc biệt là trong tiết dạy –

học Văn bản.

Xuất phát từ mục đích trên và từ sự trăn trở làm thế nào để tạo hứng thú cho học

sinh, bồi dưỡng lòng say mê học tập, ý chí vươn lên của các em, tôi chọn đề tài: “Nâng cao

hứng thú học tập của học sinh khối 9 trường THCS Nguyễn Đình Chiểu trong phân môn

Văn bản bằng phương pháp sắm vai”.




Nghiên cứu được tiến hành trên hai nhóm tương đương nhau về học lực. Đó là các

em học sinh lớp 9/4 (gồm 20 em – nhóm thực nghiệm); lớp 9/5 (gồm 20 em – nhóm đối

chứng). Nhóm thực nghiệm được thực hiện giải pháp thay thế ở các tiết: 46-47, 54-55, 57-

58. Nhóm đối chứng được dạy bình thường trong cùng thời gian và phạm vi trên.

Kết quả cho thấy giải pháp đã có tác động rất tích cực đến kết quả học tập của các

em. Điểm số của các em trong nhóm thực nghiệm cao và đồng đều hơn so với nhóm đối

chứng và các em đã nắm được những kiến thức cơ bản và có hứng thú hơn trong việc học

Văn bản. Điều đó chứng tỏ rằng “Nâng cao hứng thú học tập của học sinh khối 9 trường

THCS Nguyễn Đình Chiểu trong phân môn Văn bản bằng phương pháp sắm vai” đã nâng

cao được hiệu quả giờ dạy, học sinh yêu thích và chăm học hơn.

II. Giới thiệu

1. Hiện trạng

Phương pháp sắm vai trong dạy học Văn đã chứng minh được lợi ích của nó trong

dạy học hiện nay. Nó khiến học sinh chủ động hơn, tích cực hơn, hứng thú hơn trong việc

tìm hiểu bài trước ở nhà, nắm kiến thức ở lớp và làm bài tập dưới sự hướng dẫn của giáo

viên. Đây là một phương pháp, một hình thức học tập bằng hoạt động hấp dẫn học sinh do

đó duy trì tốt sự chú ý của các em đối với bài học, đồng thời làm giảm tính chất căng thẳng

của các giờ học, nhất là các em được nhập vai vào các nhân vật giúp các em hiểu được

nhân vật hơn, ở phương pháp này có nhiều học sinh tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kỹ

năng hợp tác cho học sinh. Như vậy phương pháp sắm vai trong dạy học Văn đã làm được

yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học là phát huy được vai trò chủ thể của học sinh,

phát huy được tính tích cực, chủ động và khả năng tư duy, sáng tạo cho học sinh.

Tuy nhiên, trong thực tế, không phải giáo viên nào cũng hiểu và quan niệm đúng

đắn về phương pháp sắm vai trong dạy học, biết vận dung nó một cách phù hợp để khai

thác nội dung bài học. Phương pháp này dễ khiến học sinh sa đà vào việc nhập vai vào

nhân vật mà ít chú ý đến nội dung.

Xuất phát từ những thực trạng trên tôi xin trình bày giải pháp “Nâng cao hứng thú

học tập của học sinh khối 9 trong phân môn Văn bản bằng phương pháp sắm vai”

2. Giải pháp thay thế.




Vận dụng sắm, vai vào các nhân vật ở phần đầu đọc hiểu văn bản, phân tích, luyện

tập, củng cố để tạo sự say mê, hứng thú, chủ động chiếm lĩnh tri thức của học sinh.

3. Một số nghiên cứu gần đây liên quan đến đề tài.

Sáng kiến kinh nghiệm: “Sử dụng phương pháp săm vai trong các tiết dạy Giáo dục

công dân lớp 9 nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh” của giáo viên Nguyễn Thị

Ánh Hồng, trường THCS Lê Khắc Cẩn, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.

Bài viết “Hóa thân để học ngữ văn, học sinh không còn buồn ngủ”, được viết trên

Báo Đất Việt,(ngày 5/2/2025), hiện đang được áp dụng tại trường Trung học VinSchool.

Sáng kiến kinh nghiệm: “Vận dụng phương pháp đóng vai vào dạy học môn Giáo

dục công dân phần Công dân với pháp luật ở trường THPT Lê Quý Đôn” của giáo viên

Nguyễn Thị Nga, trường THPT Lê Quý Đôn, Hà Đông, Hà Nội.

Sáng kiến kinh nghiệm: “ Sử dụng phương pháp đóng vai khi dạy phần pháp luật-

GDCD lớp 12, Lê Thị Ngà, Trường THPT Ngô Quyền, Đồng Nai.

Sáng kiến kinh nghiệm: “ Kinh nghiệm sử dụng phương pháp đóng vai trong dạy

học môn GDCD ở trường THCS”, Ths Phạm Thị Minh Phúc, Tổ GDCD Khoa Xã hội nhân

văn, Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân Văn TP Hồ Chí Minh.

Sáng kiến kinh nghiệm: “Sử dụng phương pháp tình huống kết hơp với phương

pháp đóng vai trong dạy học monn Giáo dục công dân lớp 12” của Đào Thị Hường, THPT

lê Viết Thuật, thành phố Vinh.

Sáng kiến kinh nghiệm “Vận dụng phương pháp đóng vai trong dạy học môn tâm lý

học” của sinh viên Đinh Thị Phương Thảo – K55 khoa tâm lý giáo dục , đại học Hải Phòng

4. Vấn đề nghiên cứu.

Vận dụng phương pháp sắm vai trong dạy học Văn bản có nâng cao hứng thú, kết

quả học tập của học sinh khối 9 không?

5. Giả thuyết nghiên cứu.

Vận dụng phương pháp sắm vai trong dạy học Văn bản sẽ nâng cao hứng thú, kết

quả học tập của học sinh khối 9.

III. Phƣơng pháp

1. Khách thể nghiên cứu




Tôi chọn khách thể nghiên cứu là lớp 9 trường THCS Nguyễn Đình Chiểu. Lớp gồm

32 học sinh, hầu hết các em học sinh trong lớp đều có ý thức học tập.

Tôi chọn 20 học sinh của lớp 9/4 gồm10 em nữ và 10 em nam là nhóm thực nghiệm,

lớp 9/5 cũng gồm 20 học sinh 10 em nữ, 10 em nam làm nhóm đối chứng. Hai nhóm này

tương đương nhau về học lực, hạnh kiểm, giới tính.

Bảng tương quan giữa hai nhóm.

Các

thông tin

Học sinh các nhóm Học lực Hạnh kiểm

Sĩ số Nam Nữ G K TB Y K T K TB Y

Lớp 9/4 20 10 10 3 7 10 0 0 15 5 0 0

Lớp 9/5 20 10 10 3 7 10 0 0 15 5 0 0

2. Thiết kế nghiên cứu

Tôi lựa chọn thiết kế 4: Kiểm tra sau tác động với các nhóm ngẫu nhiên.

Cụ thể như sau:

Lớp Tác động Kiểm tra sau tác động

9/4

Nhóm thực nghiệm

Vận dụng phương pháp sắm vai

vào dạy học Văn bản

9/5

Nhóm đối chứng

Dạy học bình thường

3. Quy trình nghiên cứu.

- Chuẩn bị của giáo viên

+ Đối với lớp 9/4 (nhóm thực nghiệm), giáo viên thiết kế bài dạy có sử dụng phương pháp

sắm vai vào phần đọc hiểu văn bản, luyện tập, củng cố. Các bài dạy cụ thể như sau:

Bài Làng

Bài Lặng lẽ Sa Pa

Bài Chiếc lược ngà

+ Tôi đã vận dụng một cách sắm vai như sau:

Cho học sinh nhập vai vào từng nhân vật và hướng dẫn cách đọc để học sinh đọc văn

bản.




Cho học sinh nhập vai vào nhân vật để diễn lại một cảnh trong văn bản.

Cho học sinh nhập vai vào nhân vật để phát biểu cảm nghĩ.

Cho học sinh nhập vai vào nhân vật để kể lại toàn bộ câu chuyện.

Cho học sinh nhập vai vào nhân vật để xử lý tình huống….

+ Đối với lớp 9/5 (nhóm đối chứng) dạy học bình thường.

- Tiến hành dạy thực nghiệm, thời gian dạy như sau.

Ngày dạy Tiết PPCT Tên bài

16 và 17/10/2017 46,47 Làng

27/10/2017 54,55 Lặng lẽ Sa Pa

31/10/2017

2/11/2017

57,58 Chiếc lược ngà

4. Đo lƣờng và thu thập dữ liệu

Bài kiểm tra trước tác động là bài kiểm tra 45 phút Văn bản thơ và truyện trung đại.

Bài kiểm tra sau tác động là bài kiểm tra 45 phút Văn bản thơ và truyện hiện đại sau

khi đã học xong các tiết văn bản theo chủ đề thơ và truyện hiện đại do tôi thiết kế (giáo án

mẫu và đề kiểm tra ở phần Phụ lục). Đề kiểm tra đã được Tổ Văn-GDCD của trường thông

qua. Đề kiểm tra gồm có 5 câu tự luận, tổng số điểm là 10. Các câu hỏi ở tất cả các cấp độ

nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao.

Sau khi dạy các bài trên, tôi đã cho học sinh kiểm tra. Tôi chấm bài theo đáp án và

biểu điểm đã xây dựng. Vì vậy kết quả thu được là đáng tin cậy.

IV. Phân tích dữ liệu và bàn luận kết quả

1. Trình bày kết quả

Kết quả so sánh

Tên học sinh (9/4)



(9/4)

Tên học sinh (9/5)



(9/5)

KT trước

tác động

KT sau

tác

động

KT trước

tác động

KT sau

tác động

Nguyễn Đức Thịnh 6.5 7.8 Đào Nguyễn Tuấn

Anh 6.5 7.3 Huỳnh Đặng Phương

Nhi 8.8 9.5 Trần Phương Quyên 8.8 9

Võ Lê Cát Tường 7.3 9.5 Lâm Hoàng Anh Thư 8 9.5




Nguyễn Văn Tài Anh 5.8 7.8 Bùi Tuấn Ngọc 5.8 7.5 Nguyễn Hoàng Duy

Thanh 6.5 6.8 Nguyễn Thanh An 6.5 7.3

Hoàng Quốc Nhật 7.3 8 Nguyễn Hoàng Phúc 7.8 6.3

Bùi Thị Thùy Liên 5.5 8 Ngô Thị Thùy Ái 5.5 4.3

Đặng Thị Như Ý 8.3 9.3 Cù Thị Tuyết Sương 8.3 8.5

Nguyễn Nhật Phát 4 6 Đoàn Lê Tâm 4 4

Nguyễn Chí Hòa 6.5 6.8 Nguyễn Trần Tiến 6.5 6.5

Nguyễn Văn Hải 5 5.8 Võ Ngọc Phi Trưởng 5 4.8

Trần Thoại Giang 5.8 8.3 Đoàn Thị Thanh Tú 5.8 6

Lê Đặng Ngọc Hân 7 8.3 Trần Phạm Mỹ Dung 7 7.5

Nguyễn Hà Khánh My 5.3 7 Nguyễn Vũ Tiểu Linh 5.3 6.3

Hà Phương Nam 3.5 5.8 Trần Đình Lưu 3.5 3.3

Đặng Thành Nhân 5.3 7 Nguyễn Hoàng Minh

Thành 5.3 6

Nguyễn Lê Hoàng Phi 5.8 7.8 Phạm Viết Trung 5.8 7

Mai Đoàn Bảo Châu 6 7.3 Huỳnh Thị Thảo Trinh 5.5 7 Hoàng Nguyễn Bảo

Trân 6 6.3 Phạm Trần Anh Thúy 6 4

Đỗ Thị Hoàng Quyên 5.8 8.8 Phan Bảo Quyên 5.3 6

Giá trị TB 6.1 7.595 6.11 6.405

Độ lệch chuẩn 2.06 1.20 2.06 1.80

2. Phân tích dữ liệu

Qua bảng trên ta thấy kết qủa hai nhóm trước tác động là tương đương nhau. Nhưng

sau tác động , kết quả học tập của hai nhóm đều tăng nhưng nhóm thực nghiệm tăng nhiều

hơn. Điểm trung bình lớp thực nghiệm tăng 1.495, trong khi đó lớp đối chứng chỉ tăng

0.295. Còn ở độ lệch chuẩn, ở lớp thực nghiệm đã giảm 0.86 còn ở lớp đối chứng chỉ giảm

0.26.

Hay nói một cách khác là kết quả dữ liệu thu thập được không bị tác động ngẫu

nhiên và nó có giá trị đối với nội dung, giả thuyết tôi đang nghiên cứu. Nghĩa là nó có tính

khách quan và khẳng định được phương pháp sắm vai trong phần dạy học Văn bản đã nâng

cao được hiệu quả học tập của học sinh.

Đồng thời, để kiểm chứng mức độ ảnh hưởng của phương pháp này đối với quá

trình dạy học. Tôi còn kiểm tra thêm mức độ ảnh hưởng (ES) của nó bằng công thức:

SMD=(Giá trị TB nhóm thực nghiệm – Giá trị TB nhóm đối chứng):Độ lệch chuẩn nhóm đối chứng

SMD=(7.3 – 5.5) : 1.8 = 0.66




Tôi tính được giá trị SMD= 0.66. Điều đó chứng tỏ dữ liệu thu được có ảnh hưởng

lớn đến quá trình dạy học, tạo được hứng thụ học tập và nâng cao kết quả học tập cho học

sinh.

Từ những dữ liệu phân tích trên đã khẳng định được vai trò, ý nghĩa của phương

pháp sử dụng phương pháp sắm vai trong dạy học văn bản nói chung và trong khối lớp 9

nói riêng. Phương pháp này giúp các em nâng cao hứng thú học tập, chủ động tích cực hơn

trong các hoạt động giáo viên nêu ra và đã nâng cao kết quả học tập của học sinh.

3. Bàn luận

Kết quả bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng là có

sự khác biệt rõ rệt. Nhóm thực nghiệm có điểm số trung bình cao hơn nhóm đối chứng và

mức độ ảnh hưởng là khá lớn. Dạy học van bản bằng phương pháp sắm vai đã tích cực hóa

hoạt động của học sinh, giúp các em hứng thú, say mê chủ động hơn trong việc tìm hiểu tri

thức mới, khiến giờ học Văn bản không còn là một giờ học khô khan, nhàm chán mà trở

nên sôi nổi, tích cực hơn.

Tuy nhiên, để làm được điều này thì quả thật không đơn giản. Cần phải có quá trình

chuẩn bị chu đáo của giáo viên nếu không các em chỉ chú ý đến việc sắm vai mà không chú

ý đến nội dung bài học. Mặt khác, do một số điều kiện khách quan như phòng học, trang

thiết bị, dung lượng tiết dạy cũng tác động khá lớn tới phương pháp này.

V. Kết luận, khuyến nghị

1. Kết luận

Sắm vai trong dạy học Văn bản là một phương pháp dạy học tiên tiến, phù hợp với

thời đại và tích cực hóa hoạt động của học sinh trong học tập, làm cho các em yêu thích

môn Văn bản , giúp các em không còn thấy áp lực, nặng nề trong các tiết học, các em cảm

thấy thích thú và cố gắng, chủ động hơn trong học tập.

Đây cũng là một trong những phương pháp dạy học phù hợp với xu thế giáo dục của

thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng là học để biết, học để làm, học để sống.

2. Khuyến nghị

a. Đối với giáo viên

Cần nắm được đặc điểm lứa tuổi của học sinh lớp 9. Các em đã học được bốn năm

với những phương pháp này nên cần có những cách đổi mới, những cách sắm vai thật sự




lôi cuốn sự tích cực của các em.. Mặc khác đây là lứa tuổi mà các em đang phát triển, đang

bước vào tuổi dậy thì nên hay mơ mộng thích chơi hơn là học. Vì vậy mỗi giáo viên cần

nắm được điều đó để giảm căng thẳng, áp lực cho các em trong các tiết học.

Cần soạn bài chi tiết, kết hợp các phương pháp nhuần nhuyễn, sử dụng hình thức

sắm vai thích hợp đối vời từng lớp, với điều kiện của trường.

b. Đối với học sinh

Cần soạn bài chi tiết. Trong giờ học cần chú ý nghe giảng, hướng dẫn của giáo viên,

hăng hái tham gia các hoạt động mà giáo viên nêu ra.

c. Đối với tổ, nhóm chuyên môn.

Lên nhiều tiết hơn với mỗi chuyên đề, sáng kiến kinh nghiệm để rút được kinh

nghiệm nhiều hơn.

Trên đây là một vài suy nghĩ nhỏ của tôi về việc vận dụng sắm vai trong dạy học

Văn bản ở khối lớp 9. Thiết nghĩ, để tạo hứng thú, sự chủ động, tích cực của học sinh để

học sinh tự mình chiếm lấy tri thức đó là một nhu cầu tất yếu của thời đại. Qua những giải

pháp mà tôi nêu ra ở trên, mong rằng sẽ góp một phần nhỏ để các đồng nghiệp cùng tham

khảo. Trong quá trình làm việc, nghiên cứu chắc chắn không thể tránh những thiếu sót. Tôi

rất mong nhận được sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp.

Tôi xin chân thành cám ơn!

VI. Tài liệu tham khảo

1. Sách giáo viên Ngữ văn 9.

2. Thư viện bài giảng bạch kim.

3. Một số vấn đề đổi mới về phương pháp dạy học ở trường THCS.

Tác giả: Giáo sư Vũ Nho (Nhà xuất bản Giáo dục năm 2004)

4. Phương pháp dạy học Ngữ văn ở trường THCS theo hướng tích hợp và tích cực của

tác giả Đoàn Thị Kim Nhung – trường CĐSP Nghệ An.

5. Phương pháp dạy học Văn ở trường THPT.

Tác giả: Tiến sĩ Đào Mạnh Toàn (Nhà xuất bản Hà Nội năm 2009).

6. Cùng một số trang web khác.

VII. Phụ lục

1. Giáo án mẫu




Tuần 11:

Tiết 54,55 – Văn bản :

LẶNG LẼ SAPA

(Nguyễn Thành Long)

I MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :

1. Kiến thức : Giúp học sinh nắm được .

- Vẻ đẹp của hình tượng con người thầm lặng cống hiến quên mình vì tổ quốc trong tác

phẩm.

- Nghệ thuật kể chuyện, miêu tả sinh động, hấp dẫn trong truyện.

2. Kĩ năng : Rèn cho học sinh.

- Nắm bắt diễn biến truyện và tóm tắt được truyện.

- Phân tích được nhân vật trong tác phẩm tự sự .

- Cảm nhận được một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm.

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH :

1. Giáo viên :

- Tìm hiểu kĩ văn bản, xác định chuẩn kiến thức, soạn bài .

- Sưu tầm một số hình ảnh liên quan đến đoạn trích.

- Soạn giảng giáo án điện tử.

- Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài….

2. Học sinh:

- Soạn bài theo định hướng của sách giáo khoa và sự hướng dẫn của giáo viên.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:

1. Ổn định.

2. Bài cũ:

- Trình bày tiểu sử Phạm Tiến Duật

- Nêu chủ đề văn bản bài thơ về tiểu đội xe không kinh

3. Bài mới :

Ở tác phẩm “ Làng” của Kim Lân thông qua tình huống bất ngờ, ta hiểu tư tưởng, tình

cảm nhân vật. Câu chuyện mộc mạc, tự nhiên như cuộc sống người nông dân. Hôm nay,

cũng thông qua một tình huống bất ngờ, tuy cốt truyện đơn giản nhưng nhà văn Nguyễn

Thành Long đã giúp người đọc nhận ra một nhân vật có lẽ sống cao đẹp. Đó là anh thanh

niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sapa”.

Hoạt động của Thầy và Trò Nội dung cần đạt

* Hoạt động 1:Giới thiệu chung.

? Nêu vài nét về tác giả.

? Truyện viết về thời điểm nào, được in trong tập truyện nào?

GV nói rõ hơn về trường hợp sáng tác truyện và những điểm

đặc sắc của tác phẩm.

I. Giới thiệu :

1. Tác giả :

Nguyễn Thành Long (1925-

1991) . Quê : Quảng Nam

- Viết văn từ thời kỳ kháng

chiến chống Pháp. Là nhà văn

chuyên viết về truyện ngắn và

bút ký.

2. Tác phẩm :

- Truyện sáng tác năm 1970 là




* Hoạt động 2: Đọc, tìm hiểu chú thích:.

Gọi HS đọc chú thích (*)

Chú ý giọng đọc phù hợp với nhân vật.

- Bác lái xe giọng sôi nổi.

- Ông họa sĩ trầm lặng sâu lắng.

- Cô gái hồn nhiên, kín đáo.

- Anh thanh niên bộc trực, vô tư.

GV đọc một đoạn đến chỗ ngƣời thanh niên xuất hiện, cho

HS phân vai đọc tiếp phần cuộc gặp gỡ của ba nhân vật.

? Nêu đại ý của truyện.

Ca ngợi những con người mới với những quan niệm sống mới.

Sống làm việc, cống hiến hết sức mình cho đất nước trong

thầm lặng.

* Hoạt động 3: Phân tích

? Nhận xét tình huống truyện và hệ thống xây dựng nhân vật

trong truyện.

- Xây dựng cuộc gặp gỡ tình cờ của 3 nhân vật giới thiệu

nhân vật chính qua cái nhìn và ấn tượng của các nhân vật khác

: truyện được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn và ý nghĩa của

người họa sĩ Tuy không phải là nhân vật chính nhưng người

họa sĩ có một vị trí rất quan trọng góp phần thể hiện chủ đề và

tư tưởng tác phẩm.

? Anh thanh niên được giới thiệu qua những chi tiết nào?

- Là người cô độc nhất thế gian, 27 tuổi.

- Bốn bề chỉ có mây mù lạnh lẽo.

- Lăn cây ra đường chặn xe ôtô vì thèm người quá.

? Với em các chi tiết nào là đặc biệt. Vì sao?

? Nhận xét nghệ thuật miêu tả nhân vật trong đoạn truyện

này.

- Miêu tả nhân vật theo cách gián tiếp (qua nhận xét của bác lái

xe và ông họa sĩ) vừa trực tiếp (qua ngôn ngữ đối thoại của

nhân vật)

? Hoàn cảnh sống và làm việc của anh như thế nào ?

Tiết 2:

? Trong những lời anh thanh niên tự giới thiệu về công việc

của mình. Em có nhận xét gì?

- Ta với công việc là đôi .

- Công việc của cháu gắn liền với việc của anh em, gian khổ

nhưng cất đi … buồn

kết quả của chuyến đi Lào Cai,

in trong tập “Giữa trong xanh”

năm 1972.

II. Đọc, hiểu văn bản:

III. Phân tích :

1. Tình huống truyện :

- Cuộc gặp bất ngờ giữa bốn

nhân vật : Bác lái xe, người họa

sĩ, cô kỹ sư, anh thanh niên.

- Thời gian : chưa đầy 30 phút.

- Sapa : hùng vĩ, tĩnh lặng.

2. Anh thanh niên :

a/Hoàn cảnh sống và làm việc:

- Làm công tác khí tượng kiêm

vật lý địa cầu.

- Sống một mình trên đỉnh Yên

Sơn 2.600m “Cô độc nhất thế

gian”.

* Đặc biệt và gian khổ

b/ Đối với công việc :

Tinh thần trách nhiệm cao,

yêu nghề, luôn tìm thấy hạnh

phúc trong công việc.




Ngắn gọn nhưng tỉ mỉ rõ ràng.

? Điều đó cho thấy điều gì ở anh thanh niên ?

- Hiểu, thành thạo và chính xác trong công việc.

? Anh đã nói về những gian khổ trong công việc của mình

như thế nào ?

HS tìm chi tiết

? Một người dám bình tĩnh nói thẳng những gian khổ của

mình trong công việc. Đó là một người như thế nào?

- Đã nếm trải và vượt qua gian khổ để hoàn thành công việc.

Thảo luận

? Tại sao anh có thể hoàn thành xuất sắc công việc trong

hoàn cảnh khó khăn gian khổ như thế ?

- Ta với công việc là đôi .

- Công việc của cháu gắn liền với việc của anh em ,gian khổ

nhưng cất đi … buồn

? Chi tiết nào trong truyện chứng minh tầm quan trọng của

công việc mình làm với công việc chung ?

?Qua các chi tiết trên em thấy anh thanh niên có đức tính gì?

- Khi ta hiểu và yêu thích công việc của mình, thì công việc

đem lại cho ta niềm vui. Khi đó không còn cảm thấy đơn độc.

- Là con người ai cũng phải làm việc vì sự sống của bản thân,

vì cuộc sống của cộng đồng.

Đó là những ý nghĩ nghiêm túc của một người yêu công

việc, tận tụy với mọi người, yêu cuộc sống, có ý nghĩa trong

cộng đồng.

? Trong hoàn cảnh sống một mình trên đính núi cao anh đã

tự lo cho cuộc sống của mình những gì ? HS tìm chi tiết.

? Anh tự lo liệu về nguồn sách qua chi tiết nào ?

? Em có nhận xét gì về trách nhiệm của anh với bản thân ?

? Tìm những biểu hiện, cử chỉ của anh thanh niên tỏ thái độ

anh thanh niên quan tâm đến mọi người?

- Tặng củ tam thất cho vợ bác lái xe.

- Hái hoa tặng cô gái, tặng quà khi tiễn khách .

- Ong hoạ sĩ vẽ anh , anh từ chối cho rằng minh không xứng

đáng.

? Nét nổi bật về tính cách của anh qua các chi tiết trên .

? Em có nhận xét gì về thái độ tiếp khách của anh thanh niên.

- Sống giản dị với nhu cầu của mình, yêu quý người một cách

chân thật, nồng hậu.

? Nếu là anh thanh niên trong truyện, em có chọn cách

sống và làm việc nhƣ anh không. Từ đó em hãy nêu cảm

nhận của mình về anh thanh niên.

? Trong các nhân vật phụ, có thể chia làm mấy loại. Nhân

vật nào góp phần thể hiện chủ đề rõ nhất.

- Là nhân vật họa sĩ.

Đối với bản thân và mọi

người

- Trồng hoa, nuôi gà, trồng cây

thuốc, đọc sách , tự học .

* Tự tạo cho mình cuộc sống

đầy đủ về vật chất , tinh thần.

- Tặng củ tam thất cho vợ bác

lái xe.

- Hái hoa tặng cô gái, tặng quà

khi tiễn khách .

- Ông hoạ sĩ vẽ anh, anh từ chối

* Anh luôn quan tâm đến mọi

người, tỏ thái độ hiếu khách,

chân thành cởi mở, hết sức

khiêm tốn

3. Các nhân vật phụ :

a. Ông họa sĩ :

- Say mê nghệ thuật hội họa.

- Ông tạo cho anh thanh niên

bộc lộ lòng say mê công việc,




? Nhân vật họa sĩ đã bộc lộ quan điểm về con người và nghệ

thuật ở những chi tiết nào.

- Người con trai ấy đáng yêu thật nhưng làm ông nhọc quá.

? Vì sao ông cảm thấy nhọc quá khi ký họa và suy nghĩ về

những điều anh thanh niên nói?

-Vì những điều anh thanh niên nói thổi bùng ngọn lửa đam mê

công việc như thời trai trẻ và ý tưởng đưa anh vào sáng tác cần

nhọc công rất nhiều.

? Vì sao họa sĩ nhận ra rằng gặp một con người như anh

thanh niên làm khí tượng trên đỉnh Sapa là một cơ hội hạn

hữu cho sáng tác.

- Là mẫu người lao động trí thức lý tưởng.

- Cách sống cao đẹp của anh thanh niên có sức mạnh khơi dậy

cảm hứng sáng tạo cho nghệ thuật.

? Vì sao nhà văn đưa nhân vật cô gái vào câu chuyện ?

? Có phải chỉ vì muốn câu chuyện không khô khan không

hay còn lý do gì nữa ?

- Góp phần làm nổi bật nhân vật anh thanh niên thêm sinh

động.

? Tâm trạng, cảm xúc của cô kỹ sư hướng về ai.

? Tại sao cô lại có cảm xúc suy nghĩ như vậy.

?Qua cách giới thiệu của bác về anh thanh niên em thấy bác

là gười như thế nào ?

? Nhân vật bác lái xe có ý nghĩa như thế nào trong truyện.

? Em hiểu vai trò của các nhân vật phụ vắng mặt như thế

nào.

- Thể hiện phẩm chất con người Sapa say mê lao động, thầm

lặng cống hiến.

? Tại sao các nhân vật trong tác phẩm không có tên riêng ?

- Tác giả muốn người đọc liên tưởng những nhân vật tốt đẹp

trong truyện không phải chỉ là những cá nhân riêng lẻ mà là số

đông. Điều này làm tăng sức khái quát đời sống của truyện.

? Tất cả các nhân vật trong truyện đều là những con người

tử tế, đang hoặc sẽ làm những việc tốt đẹp. Từ đó, em cảm

nhận điều tốt đẹp nào trong tấm lòng của nhà văn Nguyễn

Thành Long.

- Trân trọng vẻ đẹp cuộc sống.

- Tin yêu và hy vọng ở những con người lao động trẻ tuổi.

* GV nhấn mạnh : truyện ca ngợi những con người lao động

như anh thanh niên làm công tác khí tượng và cái thế giới

những con người như anh. Tác giả muốn nói với người đọc :

“Trong cái lặng im của Sapa … có những con người làm việc

và lo nghĩ cho đất nước”.

HS cần nêu được những ấn tượng, suy nghĩ thực của mình về

nhân vật và gắn bó với thực tiễn của cuộc sống.

khiêm tốn.

- Gợi cho người đọc suy nghĩ về

ý nghĩa của cuộc sống, nghệ

thuật. Nghệ thuật phải ghi được

vẻ đẹp đích thực của cuộc sống

b. Cô kỹ sư :

- Yêu nghề, yêu cuộc sống.

- Cô giúp ta hiểu thêm về cuộc

sống một mình dũng cảm tuyệt

đẹp của người thanh niên.

c. Bác lái xe :

- Mến khách vui tính.

- Bác tạo cho người đọc sự

hứng thú đón chờ sự xuất hiện

của anh thanh niên.




* Hoạt động 4: Tổng kết.

?Nêu đặc sắc nghệ thuật và nội dung của truyện

GV cho HS đọc lại những đoạn tả cảnh Sapa phần đầu và cuối

đoạn truyện.

? HS nêu cảm nhận về vẻ đẹp của những bức tranh thiên

nhiên ấy.

- Tác phẩm hội họa lung linh kỳ ảo Văn xuôi truyện ngắn

mà giàu nhịp điệu, âm thanh êm ái, mang âm hưởng của một

bài thơ.

Lồng ghép GD môi trƣờng: Em biết gì về Sa pa

Học truyện “Lặng lẽ Sa Pa” chúng ta được thưởng thức

những bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp nơi Sa Pa, vùng đất mà

“chỉ nghe tên người ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi”. Và nói

tới Sa Pa, người ta còn nghĩ đến nét đặc trưng hiếm có của nó

đó là “hình ảnh Sa Pa trong sương”. Muốn cho vẻ đẹp nơi

đây, nhất là “hình ảnh Sa Pa trong sương” tồn tại mãi thì mỗi

con người cần phải góp phần bảo vệ rừng. Mất rừng là mất đi

vẻ đẹp tuyệt vời của Sa Pa và sẽ không bao giờ còn“hình ảnh

Sa Pa trong sương”. Bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ rừng còn góp

phần chống lũ, lụt, thiên tai để cuộc sống của chúng ta trong

hiện tại và tương lai luôn bình yên và tốt đẹp.

Luyện tập

HS phát biểu cảm nghĩ về một trong hai nhân vật: anh thanh niên,

ông họa sĩ (nói miệng)

Hãy tƣởng tƣợng mình là cô gái trong truyện Lặng lẽ

Sa Pa và trình bày cảm nhận của mình sau khi gặp anh

thanh niên.

IV. Tổng kết :

1. Nghệ thuật :

- Tạo tình huống truyện tự

nhiên, tình cờ, hấp dẫn.

- xây dựng đối thoại, độc thoại

và độc thoại nội tâm.

- Nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên

đặc sắc, miêu tả nhân vật với

nhiều điểm nhìn.

Kết hợp kể, tả và nghị luận.

Tạo tính chất trữ tình trong tác

phẩm truyện.

2. Nội dung :

Lặng lẽ sa Pa là câu chuyện về

cuộc gặp gỡ với những con

người trong một chuyến đi thực

tế của nhân vật ông họa sĩ, qua

đó, tác giả thể hiện niềm yêu

mến đối với những con người cs

lẽ sống cao đẹp đang lặng lẽ

quên mình cống hiến cho Tổ

quôc.

V. Luyện tập.

Phát biểu cảm nghĩ về một

trong hai nhân vật: anh thanh

niên, ông họa sĩ.

* Hoạt động 4: Củng cố - dặn dò.

- Học bài.

- chuẩn bị bài : Ánh trăng

Rút kinh nghiệm :

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

Tuần 12

Tiết 57,58 – Văn bản :

CHIẾC LƢỢC NGÀ

(Nguyễn Quang Sáng) I MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :




1. Kiến thức : Giúp học sinh nắm được .

- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một đoạn truyện “ Chiếc lược ngà”.

- Tình cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh .

- Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện, miêu tả tâm lí nhân vật.

2. Kĩ năng : Rèn cho học sinh.

- Đọc- hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ .

- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự

sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH :

1. Giáo viên :

- Tìm hiểu kĩ văn bản, xác định chuẩn kiến thức , soạn bài .

- Sưu tầm một số hình ảnh liên quan đến đoạn trích.

- Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài….

2. Học sinh:

- Soạn bài theo định hướng của sách giáo khoa và sự hướng dẫn của giáo viên.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:

1. Ổn định.

2. Bài cũ.

- Đọc thuộc bài thơ ánh trăng.

- Tâm tình của tác giả như thế nào qua văn bản này.

3. Bài mới :

Nguyễn Quang Sáng là một nhà văn Nam Bộ, rất am hiểu và gắn bó với mảnh đất Nam Bộ.

Các tác phẩm của ông hầu hết chỉ viết về cuộc sống và con người Nam Bộ trong chiến

tranh và sau hòa bình. Truyện của ông hấp dẫn và xoay quanh những tình huống khá bất

ngờ nhưng tự nhiên, hợp lý. Ngôn ngữ của truyện gần với khẩu ngữ đậm màu sắc Nam Bộ.

Những đặc điểm trên sẽ được bộc lộ rõ trong văn bản “Chiếc lược ngà” mà chúng ta sẽ tìm

hiểu trong bài học hôm nay.

* Hoạt động 1: Khởi động.

Gọi học sinh đọc chú thích (*)

? Hãy trình bày những hiểu biết của em về nhà văn Nguyễn

Quang Sáng.

? Năm sinh, quê quán, sự nghiệp sáng tác.

GV giới thiệu chân dung nhà văn, nhấn mạnh một số đặc

điểm tiêu biểu về tác giả và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn

Quang Sáng.

- Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác :

Năm 1966, tại chiến trường Nam Bộ, cuộc kháng chiến

chống Mỹ đang diễn ra rất ác liệt nhưng tác phẩm không nói

về sự ác liệt của chiến tranh mà tập trung nói về tình người,

tình cha con, tình đồng chí, đồng đội và những tình cảnh éo le,

ngặt nghèo của chiến tranh và trong cuộc sống nhiều gian khổ

I. Giới thiệu :

1. Tác giả :

- Nguyễn Quang Sáng (1932 –

2014)

- Quê: Chợ Mới, Tỉnh An

Giang.

- Nhà văn quân đội, trưởng

thành trong quân ngũ từ hai

cuộc kháng chiến của dân tộc.

- Đề tài: viết về cuộc sống, con

người Nam Bộ.

2. Tác phẩm :

- Được viết năm 1966, khi tác

giả hoạt động ở chiến trường

Nam Bộ.




hy sinh của người cán bộ cách mạng.

? Em hiểu gì xuất xứ tác phẩm ?

* Hoạt động 2 : Đọc, hiểu văn bản.

Trước khi đọcGV giới thiệu phần đầu của truyện

Truyện kể về một cô giao liên tài giỏi trong kháng chiến

chống Mỹ. Nhân vật kể chuyện là người cán bộ kháng chiến

già từng tham gia hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống

Mỹ. Ông đã được cô giao liên dũng cảm, mưu trí đưa đường an

toàn trong một chuyến đi công tác đầy nguy hiểm. Ông rất cảm

phục cô gái. Khi ông hỏi ra thì mới biết cô chính là con gái của

một người bạn chiến đấu đã hy sinh – người mà từ lâu ông tìm

kiếm để trao lại chiếc lược ngà, kỷ vật mà người cha quá cố

trước khi hy sinh trao cho ông nhờ gửi lại cho con gái. Hơn

mười năm trước thời chống Pháp, ông đã có dịp gặp cô độ tám

tuổi khi ông cùng cha của đứa bé về thăm nhà sau một thời

gian dài kháng chiến.

GV đọc mẫu 1 đoạn - gọi HS đọc. Phân vai cho Hs đọc

Gọi HS tóm tắt ngắn gọn đoạn trích khoảng 8-10 câu (nhưng

đảm bảo những tình tiết chính và đúng mạch lạc câu chuyện)

* Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến. Mãi đến khi con gái

lên 8 tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà, thăm con. Bé Thu

đã không nhận cha vì vết thẹo của ông Sáu làm ba em

không còn giống với người trong bức ảnh chụp mà em đã

biết. Em đối xử với ba em như người xa lạ. Đến lúc Thu

nhận ra cha, tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em thì

cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Ở khu căn cứ, người cha dồn

hết tình cảm yêu quý nhớ thương đứa con vào việc làm một

chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trong

một trận càn, ông đã hy sinh. Trước lúc nhắm mắt, ông còn

kịp trao cây lược cho một người bạn để trao lại cho con.

?Đoạn truyện có thể chia làm mấy phần? Nội dung từng

phần?

Phần 1: Từ dầu đến … “ bắt nó về”: Bé Thu không nhận

cha.

Phần 2: “Sáng hôm ấy…tuột xuống”: Bé Thu nhận cha và

cuộc chia tay cảm động.

Phần 3: còn lại: Ông Sáu ở chiến khu

? Nêu đại ý của văn bản?

* Hoạt động : Phân tích

II. Đọc, hiểu văn bản

III. Phân tích :

1/ Tình huống truyện :

- Cha con gặp nhau sau 8 năm,

bé Thu không nhận cha, đến




? Đoạn trích tạo mấy tình huống? (2 tình huống).

? Hãy nêu các tình huống đó .

? Nêu tình cảm của mỗi nhân vật trong các tình huống trên

- Tình huống thứ nhất bộc lộ tình cảm mãnh liệt của bé Thu

với cha.

- Tình huống hai lại biểu lộ tình cảm sâu sắc của người cha với

con.

HS đọc lại tình huống khi anh Sáu mới về nhà

? Bé Thu đã có những phản ứng nào khi nghe ông Sáu gọi

mình là con và xưng ba ?

- Giật mình tròn mắt nhìn, mặt bỗng tái đi rồi vụt chạy, kêu

thét lên “má, má”

? Những cử chỉ và tiếng kêu ấy biểu hiện cảm xúc gì của bé

Thu trong lúc này?

- Ban đầu là sự ngạc nhiên Lo lắng, sợ hãi có ý cầu cứu.

? Phản ứng của bé Thu khi phải mời ông Sáu vào ăn cơm và

khi buộc phải nhờ ông chắt nước trong nồi cơm có gì đặc

biệt?

- Nói trổng với ông Sáu.

? Bằng cách ấy, bé Thu muốn tỏ thái độ như thế nào đối với

mọi người?

- Không chấp nhận ông Sáu là ba nên kiên quyết không gọi.

? Trong bữa cơm bé Thu đã có những phản ứng gì? Em hãy

tìm chi tiết.

- Khi ông Sáu bỏ trứng cá vào chén con: nó liền lấy đũa hất cái

trứng ra; khi bị đánh, nó nhảy xuồng qua nhà ngoại và ở bên

ấy.

? Phản ứng đó cho thấy thái độ của bé Thu đối với ông Sáu

như thế nào?

- Cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm, sự chăm sóc ân

cần của ông Sáu.Thể hiện sự kiêu hãnh trẻ thơ về một tình yêu

dành cho cha.

? Nhận xét tính cách của bé Thu .

Tiết 66 :

Học sinh đọc tiếp đoạn văn

? Buổi sáng cuối cùng khi anh Sáu lên đường, thái độ và

hành động của bé Thu thay đổi như thế nào? Hãy tìm những

chi tiết thể hiện sự thay đổi, so sánh với hoàn cảnh trước để

đánh giá.

- Vẻ mặt buồn .. . mắt nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa

- Đôi mắt mênh mông … bỗng xôn xao .

? Em hiểu như thế nào về tâm trạng bé Thu qua các chi tiết

trên ?

-Nó không còn cái nhìn ngờ vực xa lánh, buồn khi thấy như bị

bỏ rơi .

lúc em nhận ra và biểu lộ tình

cảm với cha thì cha phải ra đi.

- Ở khu căn cứ, cha dồn hết

tình cảm vào làm chiếc lược

ngà để tặng con nhưng chưa

kịp tặng con thì ông đã hy sinh

.

2/ Nhân vật Thu :

a/ Trước khi nhận ra cha:

- Hốt hoảng, mặt tái đi, rồi vụt

chạy, kêu thét lên.

- Nói trổng.

- Bất thần hất cái trứng ra.

Cá tính mạnh mẽ, tình cảm

sâu sắc và chân thật với người

cha mà em biết qua tấm ảnh

tâm lý tự nhiên.

b. Thái độ của bé Thu khi

nhận ra cha :

Tình cảm yêu thương nhớ

mong vỡ òa, cuống quýt lẫn sự




- Thể hiện niềm hy vọng khi được ba chú ý và có cơ hội để bày

tỏ tình cảm với ba, tình cảm với người cha thức dậy trong lòng

nó .

? Khi ông Sáu chào Thu đã có những hành động gì ?

- Hành động : kêu thét lên “ba” tiếng kêu như tiếng xé lòng

- Nhanh như một con sóc… nhảy thót lên …

- Nó hôn ba cùng khắp … cả vết thẹo… không cho ba đi nữa”.

? Phân tích diễn biến tâm lí, tình cảm của Thu khi gọi và ôm

ba. Vì sao Thu có sự thay đổi đó ?

- Vì sự nghi ngờ về ba đã được giải tỏa, tiếng gọi ba bị dè nén

bấylâu nay mới có dịp được bộc lộ , tình thương yêu ba thức

dây, tuôn trào mãnh liệt . Hôn lên vết thẹo như một sự chuộc

lỗi, ân hận hối tiếc vì cách đối xử trước của mình.

GV Cho Hs sắm vai vào nhân vật anh Sáu và bé Thu để

diễn lại đoạn hai cha con nhận nhau và chia tay.

? Nếu chứng kiến cảnh này em sẽ cảm thấy như thế nào ?

Cho học sinh bộc lộ

? Hãy lý giải tâm trạng của người kể chuyện “như có bàn tay

ai nắm lấy trái tim mình”.

- Sự am hiểu và đồng cảm của người kể với nhân vật yêu quý

của mình.

? Em hiểu gì về nhân vật bé Thu qua đoạn trích.

- Bé Thu có nét cá tính là sự cứng cỏi, ương ngạnh. Nhưng

Thu vẫn là một đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ.

? Đánh giá như thế nào về nghệ thuật xây dựng nhân vật

của tác giả.

- Qua những diễn biến tâm lý của bé Thu, ta thấy tác giả tỏ ra

rất am hiểu tâm lý trẻ em và diễn tả rất sinh động với tấm lòng

yêu mến trẻ thơ.

Theo dõi đoạn truyện kể về những ngày thăm nhà của ông Sáu.

? Vì sao người thân mà ông Sáu khao khát được gặp nhất là

đứa con?

- Vì 8 năm chưa một lần gặp mặt đứa con đầu lòng..

? Hình ảnh ông Sáu bị con từ chối được miêu tả như thế

nào?

- Anh đứng sững lại đó… hai tay buông xuống như bị gãy.

? Chi tiết trên phản ảnh một nội tâm như thế nào?

- Ngỡ ngàng, ngạc nhiên, buồn bã, thất vọng.

? Ông Sáu đã có những biểu hiện gì trước những phản ứng

của con?

? Cử chỉ đó nói gì về tình cảm của người cha.

- Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. nhìn với

đôi mắt trìu mến lẫn buồn rầu.

-Sẵn lòng tha thứ cho con. người cha giàu tình thương và độ

lượng.

hối hận.

3. Nhân vật ông Sáu :

a. Khi mới gặp con :

- Anh nhún chân nhảy thót lên.

- Giọng lắp bắp run run.

Khao khát được gặp: tình

yêu con tha thiết, xúc động,

mãnh liệt.

- Ngỡ ngàng, ngạc nhiên thất

vọng khi bị con từ chối không

gọi

- Sẵn lòng tha thứ cho con.

Một người cha độ lượng.

b. Khi về căn cứ :

- Cứ ân hận sao mình lại đánh

con, nỗi khổ tâm đó cứ giày vò

anh.

- Cưa từng chiếc răng lược,

thận trọng, tỉ mỉ và cố công

như người thợ bạc.

- Gò lưng tẩn mẩn khắc từng




Theo dõi đoạn truyện kể về ngày ông Sáu ra đi

? Cảm nhận của em về hình ảnh : “anh Sáu một tay ôm con,

một tay rút khăn lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con”.

- Sung sướng khi được nghe tiếng con gọi, nâng niu và giữ gìn

tình phụ tử.

? Hãy tìm những chi tiết biểu hiện tình cảm của ông Sáu đối

với con khi ở chiến khu.

- Ân hận khi đánh con. Nỗi khổ tâm ấy cứ dày vò anh .

- Tỉ mỉ làm một chiếc lược ngà.

? Em hiểu tình cảm của ông sáu như thế nào qua những

việc làm ấy ?

-Tình yêu con sâu sắc bị dồn nén có dịp được bộc lộ, khao khát

làm một cái gì đó bù đắp cho con .

? Hình ảnh cuối cùng của ông Sáu khi bị đạn giặc trúng

ngực “anh đưa tay vào túi, móc cây lược đưa cho tôi và nhìn

tôi một hồi lâu”. Chi tiết ấy có ý nghĩa gì?

- Lúc sắp qua đời người cha vẫn mong nhớ đến con.

- Cái nhìn cuối cùng của ông là điều ông nhắn gửi đồng đội

thay mình thực hiện mong muốn của con.

- Đó là người cha yêu thương con đến tận cùng.

? Tất cả những biểu hiện của ông Sáu, ta thấy ông là người

cha như thế nào? Với em, biểu hiện nào của ông Sáu cảm

động nhất? Vì sao?

HS thảo luận : Những nỗi đau chiến tranh để lại ?

? Truyện được kể theo lời trần thuật của nhân vật nào?

- Người kể chuyện trong vai một người bạn thân thiết của ông

Sáu, không phải chỉ là người chứng kiến khách quan và kể lại

mà còn bày tỏ đồng cảm, chia sẽ với các nhân vật.

? Cách chọn vai kể như vậy có tác dụng gì trong việc xây

dựng nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của truyện ?

- Có tác dụng bộc lộ rõ hơn ý nghĩa tư tưởng của truyện thêm

sức thuyết phục. Chọn nhân vật kể như vậy khiến cho câu

chuyện đáng tin cậy.

- Người kể chuyện hoàn toàn chủ động theo trạng thái cảm xúc

của mình, chủ động xen vào những ý kiến bình luận, suy nghĩ

để dẫn dắt sự tiếp nhận của người đọc, người nghe.

* Hoạt động 4 : Tổng kết.

? Nhận xét về nghệ thuật trần thuật của tác giả.

? Hiểu gì về ý nghĩa câu chuyện.

nét “Yêu nhớ tặng Thu con của

ba”

Tình cha con thắm thiết sâu

nặng.

IV. Tổng kết :

1. Nghệ thuật :

- Cốt chuyện chặt chẽ, có

những yếu tố bất ngờ nhưng

hợp lý.

-Nhân vật kể chuyện thích hợp.

- Tác giả tỏ ra rất am hiểu tâm




Luyện tập : Bài tập 2

? Em hãy viết lại đoạn truyện kể về cuộc gặp gỡ cuối cùng của

hai cha con ông Sáu theo lời hồi tưởng của một nhân vật khác

(ông Sáu hoặc bé Thu)

Bài tập về nhà

? Nhập vai vào nhân vật bé Thu để nói về tâm trạng của

mình khi ông Sáu ra lại chiến khu.

? Thái độ và hành động của bé Thu đối với ba rất trái ngược

trong những ngày đầu khi ông Sáu về thăm nhà và lúc ông sắp

ra đi nhưng vẫn nhất quán trong tính cách của nhân vật. Em

hãy giải thích điều đó.

lý trẻ em

2. Nội dung :

Truyện “Chiếc lược ngà” đã

thể hiện thật cảm động tình cha

con sâu nặng và cao đẹp trong

cảnh ngộ éo le của chiến tranh.

V. Luyện tập.

Bài tập 2

Thay lời kể bằng lời ông Sáu,

kể cảnh gặp gỡ cuối cùng của

hai cha con.

IV. Củng cố, dặn dò.

- Học bài.

- Ôn tập thơ và truyện hiện đại.

* Rút kinh nghiệm:

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

............................................................................................................................................

2. Đề Kiểm tra

Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu KIỂM TRA 45’ VĂN

Lớp: 9/…

Họ và tên:………………........... Ngày …….tháng….…năm 2017

Đề ra:

Điểm Lời phê




Câu 1: Hình ảnh “ánh trăng” trong tác phẩm cùng tên của Nguyễn Duy mang nhiều tầng

ý nghĩa. Em hãy chỉ ra những tầng ý nghĩa đó. (1đ)

Câu 2: Viết lại ba câu thơ ở khổ cuối bài “Đồng chí”. Cảm nhận của em về hình ảnh

“Đầu súng trăng treo”. (2đ)

Câu 3: Trình bày nghệ thuật và nội dung văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” (2đ)

Câu 4: Chỉ ra tình huống truyện độc đáo trong truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của

Nguyễn Quang Sáng. (2đ)

Câu 5: Phân tích nhân vật anh thanh niên trong truyện “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn

Thành Long (3đ)

ĐÁP ÁN

Câu Nội dung Yêu cầu Điểm

1 - Ánh trăng biểu tưởng cho vẻ đẹp trong sáng,

thanh bình của thiên nhiên.

- Ánh trăng biểu tượng cho tình bạn gắn bó

khăng khít lâu năm của tác giả và trăng “vầng

trăng thành tri kỉ”.

- Ánh trăng tượng trưng cho quá khứ nghĩa tình

“Cái vầng trăng tình nghĩa”.

Nêu đƣợc

những nét cơ

bản.

Đủ ba

ý (1đ)

Thiếu

một ý

trừ

0.25

2 “ Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu sung trăng treo”.

Mang ý nghĩa biểu tượng: súng và trăng- gần và

xa, thực tại-thơ mộng, chất chiến đấu- chất trữ

tình, chiến sĩ- thi sĩ. Đó cũng là biểu tượng cho thơ

ca kháng chiến :chất hiện thực và cảm hứng lãng

mạn. Là sự kết hợp giữa hiện thực và lãng mạn;

giữa người chiến sĩ và người nghệ sĩ tạo chất

thép, chất trữ tình – Biểu tượng đẹp của thơ ca

kháng chiến.

- Đúng

- Đầy đủ các

ý

1.0

1.0

3 Nghệ thuật :

- Hình ảnh thơ độc đáo, có tính phát hiện, đậm

chất hiện thực.

- Giọng thơ ngang tàng, trẻ trung, sôi nổi gần với

văn xuôi, giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên, khỏe

khoắn.

Nội dung :

Bài thơ ca ngợi những người chiến sĩ lái xe

Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, lạc quan, tràn

- Đúng, đủ

1đ

1đ




đầy niềm tin chiến thắng trong thời kì kháng chiến

chống Mỹ xâm lược.

4 - Cha con gặp nhau sau 8 năm, bé Thu không nhận

cha, đến lúc em nhận ra và biểu lộ tình cảm với

cha thì cha phải ra đi.

- Ở khu căn cứ, cha dồn hết tình cảm vào làm

chiếc lược ngà để tặng con nhưng chưa kịp tặng

con thì ông đã hy sinh .

Diễn đạt

đúng ý

1

1

5 a/Hoàn cảnh sống và làm việc :

- Làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu.

- Sống một mình trên đỉnh Yên Sơn 2.600m “Cô

độc nhất thế gian”.

Đặc biệt và gian khổ

b/ Đối với công việc :

Tinh thần trách nhiệm cao, yêu nghề, luôn tìm

thấy hạnh phúc trong công việc.

Đối với bản thân và mọi người

- Trồng hoa, nuôi gà, trồng cây thuốc, đọc sách ,

tự học .

* Tự tạo cho mình cuộc sống đầy đủ về vật chất ,

tinh thần.

- Tặng củ tam thất cho vợ bác lái xe.

- Hái hoa tặng cô gái, tặng quà khi tiễn khách .

- Ông hoạ sĩ vẽ anh, anh từ chối

* Anh luôn quan tâm đến mọi người, tỏ thái độ

hiếu khách, chân thành cởi mở, hết sức khiêm tốn

Diễn đạt

thành một

đoạn văn

thống nhất về

chủ đề. Phân

tích được

những nét cơ

bản trong

tính cách của

anh thanh

niên

0.75

0.75

1.5

3.Bảng điểm của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng trƣớc và sau tác động

Lớp thực nghiệm (Lớp 9/4)

STT Họ và tên Điểm KT trước tác động Điểm KT sau tác động

1 Nguyễn Đức Thịnh 6.5 7.8

2 Huỳnh Đặng Phương Nhi 8.8 9.5

3 Võ Lê Cát Tường 7.3 9.5

4 Nguyễn Văn Tài Anh 5.8 7.8

5 Nguyễn Hoàng Duy Thanh 6.5 6.8

6 Hoàng Quốc Nhật 7.3 8

7 Bùi Thị Thùy Liên 5.5 8

8 Đặng Thị Như Ý 8.3 9.3

9 Nguyễn Nhật Phát 4 6




10 Nguyễn Chí Hòa 6.5 6.8

11 Nguyễn Văn Hải 5 5.8

12 Trần Thoại Giang 5.8 8.3

13 Lê Đặng Ngọc Hân 7 8.3

14 Nguyễn Hà Khánh My 5.3 7

15 Hà Phương Nam 3.5 5.8

16 Đặng Thành Nhân 5.3 7

17 Nguyễn Lê Hoàng Phi 5.8 7.8

18 Mai Đoàn Bảo Châu 6 7.3

19 Hoàng Nguyễn Bảo Trân 6 6.3

20 Đỗ Thị Hoàng Quyên 5.8 8.8

Lớp đối chứng (9/5)

STT Họ và tên Điểm KT trước tác động Điểm KT sau tác động

1 Đào Nguyễn Tuấn Anh 6.5 7.3

2 Trần Phương Quyên 8.8 9

3 Lâm Hoàng Anh Thư 8 9.5

4 Bùi Tuấn Ngọc 5.8 7.5

5 Nguyễn Thanh An 6.5 7.3

6 Nguyễn Hoàng Phúc 7.8 6.3

7 Ngô Thị Thùy Ái 5.5 4.3

8 Cù Thị Tuyết Sương 8.3 8.5

9 Đoàn Lê Tâm 4 4

10 Nguyễn Trần Tiến 6.5 6.5

11 Võ Ngọc Phi Trưởng 5 4.8

12 Đoàn Thị Thanh Tú 5.8 6

13 Trần Phạm Mỹ Dung 7 7.5

14 Nguyễn Vũ Tiểu Linh 5.3 6.3

15 Trần Đình Lưu 3.5 3.3

16 Nguyễn Hoàng Minh Thành 5.3 6

17 Phạm Viết Trung 5.8 7

18 Huỳnh Thị Thảo Trinh 5.5 7

19 Phạm Trần Anh Thúy 6 4

20 Phan Bảo Quyên 5.3 6




MỤC LỤC

I. Tóm tắt đề tài…………………………………………………... 1

II. Giới thiệu……………………………………………………….. 2

1. Hiện trạng ………………………………………………………..…. 2

2. Giải pháp thay thế ……………………………………………….….. 2

3. Một số đề tài gần đây…………………………………………………3

4. Vấn đề nghiên cứu……………………………………………………3

5. Giả thuyết nghiên cứu ………………………………………………. 3

III. Phƣơng pháp…………………………………………………….3

1. Khách thể nghiên cứu ………………………………………………3

2. Thiết kế………………………………………………………………4

3. Quy trình nghiên cứu……………………………………………….. 4

4. Đo lường …………………………………………………………… 5

IV. Phân tích dữ liệu và bàn luận kết quả ……………………… 5

1. Phân tích dữ liệu …………………………………………………… 6

2. Bàn luận kết quả …………………………………………………… 7

V. Kết luận, khuyến nghị ……………………………………….. 7

VI. Tài liệu tham khảo ……………………………………………. 9

VII. Các phụ lục của đề tài ………………………………………… 9

1. Giáo án mẫu ………………………………………………………... 9

2. Đề kiểm tra ………………………………………………………… 19

3. Bảng điểm …………………………………………………………. 21

tên đề tàithcsnguyendinhchieu-xuanloc.edu.vn/upload/49290/201… · · 2018-03-30nguyỄn...

Documents