tÜrkİye’de dİn psİkolojİsİ alaninda yapilan lİsansÜstÜ...

bilimnameXXXI,2016/2,77‐126GelişTarihi:02.09.2016,YayınTarihi:12.12.2016doi:http://dx.doi.org/10.21646/bilimname.2016.4

TÜRKİYE’DEDİNPSİKOLOJİSİALANINDAYAPILANLİSANSÜSTÜEĞİTİM(1949‐2015)

ÜZERİNEDEĞERLENDİRMELER‐I

(YüksekLisans)

MustafaKOÇa

Öz

Bu makalenin temel amacı, ‘din psikolojisi’ alanında yüksek lisans yapmayıdüşünen ve başta teoloji olmak üzere psikoloji, psikolojik danışmanlık verehberlikgibiilgilialanlardalisansdüzeyindeeğitimesahipgençaraştırmacılarayardımcıolmakiçinadıgeçenbilimdalınınTürkiye’dekiyüksek lisanseğitimi(1949‐2015)üzerinegenelbirdeğerlendirmeyapmaktır.ÖncelikleTürkiye’dekiüniversitelerde din psikolojisi alanında açılan yüksek lisans programlarınıngenel bir değerlendirilmesinin yapıldığı makalede daha sonra, belirlenenüniversiteörnekleri(n=13)üzerindenFelsefeveDinBilimleriAnabilimDalı’ndaaçılanyükseklisansprogramlarındayeralansadeceDinPsikolojisiBilimDalı’naait yüksek lisans ders içerikleri bilgilerine yer verilmiştir. Sonuç olarakmakalede,örneklemolarakalınanonüç[n=13]Türkdevletüniversitesindekibubilim dalında açılan yüksek lisans programlarında, toplam yüz altmış sekiz[n=168]adetdersverildiğigörülmüştür.AyrıcaTürkiye’dedinpsikolojisibilimdalındaki yüksek lisans programlarının akademik yapılanması göz önündebulundurulduğunda; lisansüstü akademik eğitim kurumu olan sosyal bilimlerenstitülerine bağlı “Din Psikolojisi Bilim Dalı”na ait bağımsız bir lisansüstüprogramı bulunmadığı ve bu alanın, şemsiye program olan ‘Felsefe ve DinBilimleriAnabilimDalı’altındayeraldığıvurgulanmıştır.

Anahtarkelimeler:DinPsikolojisi,BilimTarihi,Üniversite,YüksekLisans,Tez.

Giriş

Yükseköğretim kurumları, toplumun gereksinim duyduğu yükseknitelikli insangücünüyetiştirme,bilimvetekniğinilerlemesinisağlamanınyanında ülke sorunlarına çözüm yolları önerme gibi bazı yükümlülükleri

aDoç.Dr.,BalıkesirÜniversitesiİlahiyatFakültesi,[email protected]

MustafaKOÇ

|78|

bilim

name:DüşüncePlatformu

XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

olan devlet kurumları ve/veya özel kurumlardır. Bu bağlamda üniversite,ortaöğretimden sonraki aşamadaeğitimin işlevlerindenbiri olankültürünyenileşmesini ve aktarılmasını sağlamak, gençleri mesleğe hazırlamak,uzmanlık alanına dayalı bilimsel araştırmalarda bulunmak ve toplumsorunlarınınçözümekavuşturulmasındayardımcıolmakgibibazıgörevveödevleri üstlenen bir yükseköğretim kurumu olarak kabul edilmektedir.Uluslararasıölçütlereuygunbilimselaraştırmalaryapmakveyükseknitelikliuzmanyetiştirmekdeüniversiteninkuruluşamaçlarıiçindedir.Dolayısıylaüniversitenin en temel amaçlarından biri de ülke kalkınmasına dolaysızkatkısı olacak çeşitli dallardaki uzmanların niteliklerini geliştirmek veakademikbilgileriniyenilemektir.

Üniversitenin işlevlerini kısaca öğretim aktivitelerinin yanı sırabilimsel araştırmalar yapmak ve yüksek nitelikli insan gücü yetiştirmekolarakbelirtmekolanaklıdır.Üniversiteler,buişlevleriniyerinegetirebilmekiçin temel eğitim amaçlı lisans programlarının dışında çeşitli uzmanlıkalanlarında akademik programlar düzenlemektedirler. Bunlardan biri delisansüstü eğitim programlarıdır. Lisansüstü eğitim, çağdaş üniversiteninönemli göstergelerinden biridir. Çünkü üniversitenin araştırma yapma veülke kalkınmasında gerekli olan yüksek nitelikli insan gücünüyetiştirmesinde,lisansüstüeğitiminçokönemlibirrolübulunmaktadır.Bubağlamdaüniversiteninsorumluluğualtındayürütülen lisansüstüeğitimingenellikleörgünbirsüreçolduğu,kendiiçindede‘yükseklisans’ve‘doktora’gibi öğretim düzeylerini kapsadığı görülmektedir (Karakütük, 1989: 505‐506;ayrıcakrş.Varış,1972;1973).

Modern yaşamda toplumların kalkınması ve geleceğinde lisansüstüeğitiminönemlibiryeribulunduğusöylenebilir.Lisansüstüeğitiminönemkazanmasındavebugünküyereulaşmasındaetkiliolannedenlerdenbazılarıise şunlardır: Nüfus patlaması, sosyal adalet kavramının yaygın durumagelmesi ve bireylerin işlemlerindeki artış nedeniyle üniversitelerin lisansprogramlarındaönemlibiröğrenciartışıolmuştur.Sözkonusubuartışlisansprogramlarında uzmanlaşma derecesine olduğu kadar, eğitimin diğersüreçlerinedeetkiyapmışvesonuçolarakuzmanlıkderecesiyukarıdoğruuzama eğitimi göstermiştir. Söz konusu nedenlerin etkisiyle, özellikleTürkiye’deyeniüniversitelerinkurulmasınaduyulanihtiyaç,bukurumlaraöğretim üyesi yetiştirme gereksinmesini de doğurmuş ve Türkiye’delisansüstü eğitim giderek daha da önem kazanmıştır. Lisansüstü eğitiminönem kazanmasındaki bir diğer önemli etken iseAvrupa ve Amerika gibigelişmiş ya da Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin bilimadamı/akademisyenihtiyacınıkarşılamaküzereüniversitelerevearaştırma

Türkiye’deDinPsikolojisiAlanındaYapılanLisansüstüEğitimÜzerineDeğerlendirmeler‐I

|79|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

enstitülerine başvurmaları, bu isteğe bağlı olarak bu kurumların dalisansüstüeğitimprogramlarınıgeliştirmeçalışmalarıyapmalarıdır.

Türkiye’delisansüstüeğitim,lisanseğitiminedayalıyükseklisansvedoktora eğitimi ile sanat dallarında yapılan sanatta yeterlik çalışması vebunlarıngerektirdiğieğitim,bilimselaraştırmaveuygulamaetkinliklerindenoluşmaktadır. Bir diğer tanıma göre lisansüstü eğitim, ‘üniversitedelisansüstüdereceleregötüren,araştırmayoluylabilgiyekatkıdabulunacak,gelişen toplumun gereksinmelerini karşılayacak bilim adamı ve öğretimelemanıyetiştirmeyiamaçedinen’akademikiçeriklibireğitimetkinliğidir.DolayısıylaTürkiye’debirlisansüstüprogram;‘yükseklisans,doktorayadasanattayeterlikunvanlarınayönelikbelirlisayıda,belirlikapsamileadlarıtaşıyanzorunluveseçmelidersleriledoktorayeterliksınavı,sanatyeterliğisınavı,tezveuygulamalardan’oluşmaktadır.

Genel olarak lisansüstü eğitimin amacı, yükseköğretime, kamu vesanayi sektörünün çeşitli hizmet alanlarına yüksek nitelikli insan gücüyetiştirmenin yanında, ülke sorunlarını çözmeye ilişkin bilimselaraştırmaların yapılmasını sağlamaktır. Bu çerçevede Türkiye’dekiüniversitelerde yapılan yüksek lisans eğitiminin amacı “(i) doktoraöğreniminehazırlamak,(ii)alanailişkingerekliuzmanlaşmayısağlamakve(iii) ülkenin gereksinimi olan yüksek nitelikli insan gücü ile araştırmacıyetiştirmek”olarakbelirtilebilir.

Diğer yandan geleneksel usta—çırak ilişkilerinden ayrılarak örgünprogramlara ve bireysel araştırma etkinliklerine bağlanması yönündekieğilim de lisansüstü eğitimin önem kazanmasında etkili olmuştur. Kısacabelirtmekgerekirse,(i)yükseköğretimistemininartması,(ii)çalışmahayatıiçin bazı alanlarda artık lisans derecesinin yeterli olmaması, (iii) bazımesleklerde insangücünündahadauzmanlaşmasınınzorunluolması, (iv)özellikleüniversitelerdekiakademikpersonelindahaiyiyetiştirilmesigereğilisansüstü eğitimin önemini artırmıştır. Özellikle son 15 yıldan bu yanaTürkiye’dedelisansüstüeğitiminönemigiderekdahaiyianlaşılmayavehergeçengünbuöğrenimistemigiderekartmayabaşlamıştır(Karakütük,1989:506‐507;bkz.Karakütük,2001).

Türkiye’dedinbilimlerialanındalisansüstüdüzeydeuzmanlıkeğitimiyapılanbilimlerdenbiride‘dinpsikolojisi’dir.Tarihselgelişimibakımındangenel bir bakış açısıyla din psikolojisine bakıldığında, adı geçen bu bilimdalınındiğerdinbilimlerinegörehenüzgençbiryapılanmayasahipolduğusöylenebilir.Bualandaelealınankonularıntemellerineyüzyıllaröncesinde‐spekülatif tartışmalar ya da lokal incelemeler çerçevesinde‐ rastlamak

MustafaKOÇ

|80|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

mümkünolmaklaberaberilkbilimselvesistematikçalışmaların19.yüzyılınsonlarında Amerika’da ortaya çıktığı görülmektedir. “The psychology ofreligion:Anempiricalstudyofthegrowthofreligiousconsciousness”(1899)adlı eseriyle E. D. Starbuck, bağımsız bir disiplin olarak din psikolojisialanındayazılanilkkitabınsahibiunvanınıalmıştır.Ancakbilimselanlamdadin psikolojisi alanında ilk çalışmaların öncüsü olduğu için kurucu olarakWilliam James kabul edilmektedir. Dinsel konular çerçevesindegerçekleştirdiği seri konferansları bir araya getirerek yayınladığı “TheVariaties of Religious Experience” (1902/1952) adlı eseriyle James,kendindensonrakialanuzmanlarıiçinönemlibirreferanskaynağıolmuştur.Sosyalbilimlerdeki20.yüzyıldaortayaçıkançokyönlügelişmelereparalelolarak din psikolojisi alanında da çok önemli gelişmeler kaydedilmiştir.AmerikaveAvrupaekolüolmaküzeretemeldeikifarklıkoldansürdürülengüncelçalışmalar,ortayakonanpekçokbilimselürünaracılığıylainsanlığınhizmetinesunulmayadevametmektedir(Holm,2004:7‐8).

Bu makalenin amacı, başta teoloji olmak üzere psikoloji, psikolojikdanışmanlıkve rehberlikgibi alanlarda lisansdüzeyindealan formasyonualmış ve psikoloji ve din ilişkileri gibi konulara ilgi duyduğu için ‘dinpsikolojisi’alanında“yükseklisans”düzeyindelisansüstüçalışmayıdüşünengenç araştırmacılara, adı geçen bilim dalının bilim tarihi bağlamında ve‘yükseklisans’özelindeTürkiye’dekilisansüstüeğitimsüreciyleilgiligenelbir profil ortaya koymaktır. Ayrıca, halen bu alanda çeşitli akademikdüzeylerdearaştırmayapanTürkdinpsikologlarınaiseuzmanlıkalanlarınınbugünün (2015) Türkiye’sindeki lisansüstü durumuyla ilgili betimsel birtablovermeyeçalışmakdabumakaleninamaçlarıarasındadır.

Yukarıda sözüedilenbuamacı gerçekleştirebilmek içinmetodolojikçerçeve kapsamında, Türkiye’de din psikolojisi alanında ‘yüksek lisans’düzeyinde yapılan lisansüstü eğitime yönelik bu incelemede metodolojikolarak;(a)yönteminegöre‘durumtespiti/betimleme’yaklaşımınıesasalantaramamodeli;(b)amacınagöreise‘değerlendirme’yaklaşımıkullanılmıştır(Nazik, 2001: 13‐18). Bu sözü edilen metodolojik örüntü kullanılarakTürkiye’dedinpsikolojisialanındayapılanyükseklisanseğitiminikonualanbumakalede, alana akademik düzeyde ilgi duyan Türkiye’deki uzmanlarıbilgilendirme ve alanla ilgili farkındalık oluşturma amacınıgerçekleştirebilmekiçinaşağıdakiuygulamalarayerverilmiştir:

Veri toplama işlemi, bir çalışma takvimi kapsamında başta internetkaynakları kullanılarak Ocak 2016‐Haziran 2016 tarihleri arasındakaynak taraması yoluyla konuya ilişkin üniversite isimleri temel


|81|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

alınarakdinpsikolojisialanındayükseklisansprogramlarının listesioluşturulmuştur.

KronolojikbağlamdataramatarihiolarakiseTürkiye’dedinpsikolojibilim dalının Türk üniversite tarihi bağlamında ilk tanınmasınısağlayan Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin kuruluşu olan1949yılıilebumakaleyekonuolanprogramuygulamalarınıtaramayılının bitiş tarihi olan 2015 yılı arası belirlenmiştir. Bu sebeple dekaynak tarama çalışması, kronolojik aralık olarak 1949‐2015 yıllarıarasıylasınırlandırılmıştır.

Ayrıca,bumakaleyekonuolankaynaktaramasıyapılırken,öncelikleçalışmada kullanılan üniversitelerin ilgili resmi web sitelerikullanılarak din psikolojisi alanında açılan yüksek lisansprogramlarının“FelsefeveDinBilimleri”şemsiyesialtındakiçerçeveprogramıçıkarılmıştır.Dahasonrakisüreçtesonolarak,ilgiliherbirüniversitede açılan bu yüksek lisans programları, din psikolojisineözel olarak daraltılmış ve diğer din bilimleri (din sosyolojisi, dineğitimi,dinlertarihivb.)analizdışındabırakılmıştır.

Konuyailişkineldeedilenveriler,ulaşılanbilgilerlesınırlandırılmıştırvebubilgiler,konuyuaçıklamakiçinyeterligörülmüştür.

A.Türkiye’dekiÜniversitelerdeDinPsikolojisiAlanındaAçılanYüksekLisansProgramlarınınGenelDeğerlendirilmesi

Türkiye’deki lisansüstü kurumsal akademik yapılanmadaüniversitelerdeki sosyal bilimler enstitülerine bağlı olan “Din PsikolojisiBilim Dalı”, şemsiye bir yaklaşımla tasarlanan ‘Felsefe ve Din BilimleriAnabilimDalı’içerisindeyeralmaktadır.Çerçeveprogramdakitanımagöre,“FelsefeveDinBilimleriAnabilimDalı:İnsanlıktarihindeortayaçıkanfarklıdüşünce akımları, bu düşüncelerin birey ve toplumda meydana getirdiğideğişmeler ile modern yaşamdaki bireyin duygu ve düşüncelerindenhareketle nasıl olacağına yönelik tartışmaları araştıran bir alan” olarakseçmiştir.İlerlemenin,gelişmeninvebirmedeniyetortayaçıkarmanınancakyenibirdüşünceşeklivevizyonerbirufuklaolabileceğine inananbualan,tarihin düşünce mirasını incelemekte; fakat aynı zamanda moderntoplumlardaki düşünce hareketlerini de araştırma alanına almaktadır.Akademikbirçatıperspektifindenhareketederekbuihtiyaçlarıkarşılamakamacıyla “Din Psikolojisi, Din Sosyolojisi, Dinler Tarihi, Din Eğitimi, DinFelsefesi,İslamFelsefesi,FelsefeTarihiveMantık”bilimdallarıolmaküzere8bilimdalındanoluşturulmuştur.

MustafaKOÇ

|82|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Türkiye’dekiakademikyapılanmanınbirsonucuolarakalanuzmanıakademisyen desteğini ilahiyat fakültelerinden karşılayan Felsefe ve DinBilimleriAnabilimDalı’nda–üst çatıolarak‐ortakaçılanbir yüksek lisansprogramı,“FelsefeTarihi,İslamFelsefesi,DinFelsefesi,Mantık,DinlerTarihi,Din Sosyolojisi, Din Psikolojisi ve Din Eğitimi” bilim dallarının tümünükapsamaktadır. Batılı yüksek öğretim sistemlerine uluslar arasıakreditasyondan önceki yakın zamana kadar bir üniversiteden diğerineönemlifarklılıklargösterenlisansüstüeğitimprogramlarındaki‘şemsiye’biryaklaşımlaaçılanbubölümün,özellikleAvrupayükseköğretimsistemlerineakreditasyonunu tamamlamış Türkiye’deki devlet veya özel/vakıfüniversitelerindeortakbirstandardaulaştığınısöylemekmümkündür.

Öte yandan uluslararası yükseköğretim kurumlarına akreditasyonsürecinitamamlamışbiryükseklisansprogramıolarak“DinPsikolojisiBilimDalı”nın da aralarında bulunduğu Türkiye’deki ‘Felsefe ve Din BilimleriAnabilimDalıYüksekLisansProgramı’, ortalama120AKTSkredilik ikinciderecesistemiiçindedir.Programbaşarılıbirşekildetamamlanıp,programyeterliliklerisağlandığında‘FelsefeveDinBilimleri’alanındayükseklisansderecesine sahip olunur. Her ne kadar şu anki güncel çerçeve program,FelsefeveDinBilimleriolarakşemsiyeprogramformatındaaçılmışolsada,dinpsikolojisialanındaakademikçalışmayapacakyükseklisansöğrencisi,bu şemsiye programdaki –azınlıkta olan‐ zorunlu derslerin dışındaki –çoğunlukta olan‐ ‘seçmeli dersleri’ din psikolojisi alanındaki derslerdenseçerekalanuzmanlığıyeterliliğiniyükseltmeyeçalışmaktadır.Elbettekitezaşamasına gelen öğrenci, tez konusunu da yine din psikolojisi alanındanseçtiğiiçinbualandauzmanbiröğretimüyesidanışmanlığındayükseklisanstezinibitirebilmektedir.

Bu araştırmaya konu olan üniversitelerdeki programa kabulkriterlerine bakıldığında, temelde teoloji lisansı‐[B.Th.], bazen de ‐üniversitelerin kabulüne bağlı olarak‐ psikoloji ve/veya psikolojikdanışmanlıkverehberliklisansıeğitiminibaşarıiletamamlayanadayların,müracaatvemülakatişlemlerindebaşarılıolmalarıkoşuluylaFelsefeveDinBilimleriAnabilimDalıyükseklisansprogramlarındaöğrenimgörebildiklerisaptanmıştır. Adı geçen programa kabul ve kayıt koşulları özeldeüniversitedenüniversiteyebazıdeğişikliklergöstersede,genelolarakkayıt‐kabuliçingereklişartlarşuşekildesıralanabilir:(i)‐Lisansdiplomasınasahipolma, (ii)‐Lisansüstü giriş sınavından (ALES) gerekli taban puanına sahipolma, (iii)‐Yabancı dil sınavından gerekli taban puanına sahip olma (bazıüniversiteler tarafından taban puan istenmeyebilir), (iv)‐Yabancı uyrukluöğrencilerdenbelirlidüzeydeTürkçebildiklerineilişkin(TÖMER)dilbelgesi.


|83|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Adı geçen yüksek lisans programlarına kabul alabilmek için –ortalama‐ gerekli olan ölçme‐değerlendirme kriterleri ise genel olarak şuşekil değerlendirilmektedir: (i)‐Yüzdelik oranları üniversitelerarasıdeğişiklik göstermesine bağlı olarak adayın {ALES puanı + Lisans dönemiakademik başarı ortalaması/diploma notu + Yabancı dil puanı +mülakatnotu}ağırlıklıyüzdelikdilimlerinegöretoplanarak100puanüzerindentekbir puana çevrilir. (ii)‐Adaylar, değerlendirme sonrası aldıkları ağırlıklıtoplam puana göre sıralanır ve en yüksek puanlı adaydan başlanarakkontenjanagöreprogramaöğrencialımıyapılır.(iii)‐Yabancıuyrukluadayınise{ALESpuanı+lisansdönemiakademikbaşarıortalaması+mülakatnotu}üzerindenaldıklarıağırlıklıtoplampuanbelirlenirvebunagöreenyüksekpuanlı adaydan başlanarak kontenjana göre öğrenci alınır. Her üniversitekendinegöreadıgeçenbuprogramiçinyabancıuyrukluöğrencikontenjanıbelirleyebilir.

Özeldedinpsikolojisialanıiçinprogramailişkingenelolarakyeterlilikkoşulları ve kurallarına bakıldığında ise; (i)‐yüksek lisans derecesi içinprogramdamevcutolanderslerdenteorikolarakenaz24kredidersalanvetümünü başarıyla tamamlayan, (ii)‐100 puan üzerinden en az 70 puanakademikortalamayasahipolan,(iii)‐dinpsikolojisialanındakonusuylailgilihazırladığı tezi seçilmiş bir jüri önünde başarıyla savunan öğrencilere“Felsefe ve Din Bilimleri” alanında ‘Yüksek Lisans Diploması’ verilir.Türkiye’de 2000’li yılların başlarına kadar düzenlenen yüksek lisansdiplomalarında ‘Din Psikolojisi’ ibaresi yer alırken; uluslararasıakreditasyonun getirdiği zorunluluk sonucunda şu anda verilendiplomalardaise‘FelsefeveDinBilimleri’ibaresiyeralmaktadır.

Adı geçen bu yüksek lisans programında ölçme ve değerlendirmeolarakheröğrencinindönembaşındaderslerekayıt yaptırması vedönemsonu sınavına girebilmesi için ise derslerin en az %70`ine devam etmişolmasıgereklidir.Öğrenciler,herders içinenaz1yarıyıl sonundadönemsınavınatabitutulurlar.Yarıyılsonusınavlarından100puanüzerindenenaz70 puan alma zorunluluğu vardır. Programı başarıyla tamamlamak içinprogramdamevcutolanderslerintümünü(120AKTSkarşılığı)geçmekveilgili enstitünün tez yazım yönergesine uygun olarak tez yazım aşamasınıbaşarıylabitiriptezinioluşturulanjürikarşısındayinebaşarıylasavunmasıgerekmektedir(http://uludag.edu.tr).

ÖzeldedinpsikolojisibilimdalıiçinFelsefeveDinBilimleriAnabilimDalı’ndaaçılantezliyükseklisansprogramlarınınsüresi,ilgiliüniversiteninistediğidilpuanınıeldeetmeleri,dersvetezdönemlerindebaşarılıolmaları

MustafaKOÇ

|84|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

durumunda‐normalşartlarda‐2tamyıldır(1yılda→2yarıyıl,heryarıyıl→16hafta, zorunlu ders yükü = 120 AKTS). Ancak öğrenci gerekli görmesidurumunda1tamyıldahauzatmaisteğindebulunabilir.Budurumdasüre,3tamyıldatamamlanır(ayrıcaprogramailişkinçerçeveyönetmelikiçinbkz.Ek‐1). Normal şartlarda uzatma hakkını kullanmaksızın 1 yıl (iki dönem)dersve1yıl(ikidönem)datezdönemiolmaküzeretoplam2yıldabuyükseklisans programını bitirenler, eğitim ve din hizmetleri alanında görevlerinidaha donanımlı bir şekilde yerine getirebildikleri gibi ilahiyat fakülteleribaşta olmak üzere ilgili diğer fakültelerde de alanda ve/veya alana yakınbranşlarda araştırma görevlisi ve/veya öğretim görevlisi gibi üniversitekadrolarındaçalışarakakademikkariyerlerinedevametmeolanaklarınadasahiptirler.

Lisansüstüdüzeydedinpsikolojisialanındaçalışmakisteyenadayiçinyüksek lisans programının amacı, “bu alanda bilgi üretmeyi, bu bilgileriulusalveuluslararasıdüzeydepaylaşmayıbaşaracakyetenekliveeleştireldüşünmebecerisine sahipuzmanolabilmektir.”Bununyanı sıraprogram,yüksek lisans düzeyinde başarılı olan öğrencileri doktora aşamasınahazırlamayıdaamaçlamaktadır.

B.Türkiye’dekiÜniversitelerdeDinPsikolojisiAlanındaVerilenYüksekLisansDersleri

Makaleninbubölümünde,Türkiye’dekiçeşitliüniversitelerdeFelsefeveDinBilimleriAnabilimDalı’ndaaçılanyükseklisansprogramlarındayeralan sadece Din Psikolojisi Bilim Dalı’ndaki yüksek lisans ders içerikleribilgilerine yer verilmiştir. Dolayısıyla şemsiye anabilim dalında yer alandiğer bilim dallarına ilişkin verilen dersler ve içerileri, bu çalışmanınkapsamıdışındadır.

Araştırma kapsamında bu makalede –alfabetik sıraya göre‐ “(i)‐AnkaraÜniversitesi, (ii)‐AtatürkÜniversitesi, (iii)‐ÇanakkaleOnsekizMartÜniversitesi, (iv)‐ÇukurovaÜniversitesi, (v)‐DokuzEylülÜniversitesi, (vi)‐Erciyes Üniversitesi, (vii)‐Hitit Üniversitesi, (viii)‐Marmara Üniversitesi,(ix)‐Ondokuz Mayıs Üniversitesi, (x)‐Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi,(xi)‐SakaryaÜniversitesi,(xii)‐SüleymanDemirelÜniversitesi,(xiii)‐UludağÜniversitesi” olmak üzere toplamda 13 üniversitedeki alan dersleriincelenmiştir.Dolayısıylabulistenindışındayeralanüniversitelerdekisözkonusuprogramlardeğerlendirmeyealınmamıştır.

Makalede, adı geçen programa ilişkin söz konusu bilgi kaynaklarıolarakisedahaçok(a)listeyealınanüniversitelerinresmiinternetsiteleriile(b)araştırmacınınbizzatdinpsikologlarınınkendileriyleyaptığıtelefon


|85|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

görüşmelerive(c)elektronikpostayazışmalarıkullanılmıştır.Makaleninbubölümünde, alt başlıklardaki üniversite isimlerinin yanında yer alanalfabetikkodlamalar,konuylailgilioluşturulanGrafik‐1’dekiüniversitelerinkodlarınıgöstermektedir(bkz.‘Sonuç’bölümü).Ayrıcaaraştırmadayeralanders isimleri, –veri kaynağı esas alınarak‐ bazen tüm bir ders döneminikapsayan1yıllıkprogrambirleştirilerek,bazendedönemleregöre(GüzveBaharDönemi)şeklindedüzenlenmiştir.

Söz konusu liste düzenlenirken; “(a) önce alfabetik sıraya göreüniversiteadı,(b)dahasonrahemenilgiliüniversiteninaltına–ulaşılabildiğikadarıyla‐programhakkındabilgiveenstitününaçıkadresiileprogramdaders verenöğretimüyesi bilgileri; sonolarakda (c) herüniversiteye özeltablo hazırlanarak dersler ve kredi durumları hakkındaki bilgilere” yerverilmiştir.

1. AnkaraÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Ankara]–(a)

a.Programhakkındabilgi:

Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır.Türkiye’dedinpsikolojisialanındaeneskiprogram,1949yılındakurulanİlahiyatFakültesi’nindeiçindeyeraldığıbuüniversitedeaçılmıştır.Dolayısıyla ilk kuşak din psikologları, bu üniversitedeki programdalisansüstüeğitimlerinitamamlayarakakademikunvanlarınıalmışlardır.Şuanda din psikolojisi alanında açılan program, aynı zamanda anabilim dalıbaşkanlığını yapan Prof. Dr. Öznur Özdoğan tarafından yönetilmektedir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐1).

b.İletişimBilgileri:SosyalBilimlerEnstitüsüMüdürlüğü

AnkaraÜniversitesiTömerYenişehirŞubesiBinası

Kat:7‐8‐9AtatürkBulvarıNo:65Yenişehir/Ankara

Web:http://sosbilens.ankara.edu.tr

E‐mail:[email protected]

Telefon:0(312)6000111

Faks:0(312)6000114

c.Programdadersverendinpsikoloğuöğretimüyeleri:Prof.Dr.ÖznurÖzdoğan(Başkan),Yrd.Doç.Dr.MuallaYıldız,Dr.NuranErdoğrucaKorkmaz.

Tablo1.Derslervekredidurumları

1.YarıyılDersleri–[DersDönemi‐I]

Kodu DersinAdı Türü Kredisi AKTS

26075001 Dinpsikolojisinintarihi‐ı Seçmeli 2 6

MustafaKOÇ

|86|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

26075004 Transpersonelpsikoloji‐ıı Seçmeli 4 11

26075012 Din psikolojisinin alanı vekonuları‐ıı

Seçmeli 2 6

26075026 Hayatın içinde dinpsikolojisibilimi

Seçmeli 3 8

26075027 Din psikolojisinin alanı vekonuları‐ı

Seçmeli 2 6

26075032 Yaşamolaylarıvedinibaşetme

Seçmeli 3 8

2.YarıyılDersleri–[DersDönemi‐II]


26075037 Din psikolojisindeyöntemler‐I

Zorunlu 3 8

26075038 Dinpsikolojisinintarihi‐II Seçmeli 2 6

26075042 Kadınvemaneviyat Seçmeli 3 8

26075044 Palyatiftıpvemaneviyat Seçmeli 2 6

26075046 Transpersonelpsikolojivemaneviyat

Seçmeli 3 8

26075048 Tüketimkültürüvedin Seçmeli 3 8

*Not‐1:Dersler1yıllık(ikidönem)dersdöneminiiçermektedir.

Tezdönemibutablodayeralmamaktadır.

*Not‐2:Bubirtezliyükseklisansprogramıdır.

{Kaynak:[http://sosbilens.ankara.edu.tr],(Şubat‐2016)}

2. AtatürkÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Erzurum]–(b)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır. Programa kabul ve kayıt koşulları: (i)‐Enstitünün belirlediğialanlardalisansdiplomasınasahipolmak,(ii)‐ALES(Sözel)puantüründeenaz55puanınasahipolmak,(iii)‐SözelALESpuanının%60’ıilelisansağırlıklıgenelnotortalamasının%40’ınıntoplamınınenaz55olması,(iv)‐Enyüksekpuanalanadaydanbaşlamaküzereyapılacak sıralamadaaçılankontenjaniçinde yer almak, (v)‐Bilimsel hazırlık sınıfı koşuluyla kabul edilmesidurumunda bilimsel hazırlık sınıfını 1 yılda başarmış olmak, (vi)‐YabancıuyrukluöğrencilerdeAvrupaDilPortföyü’negöreB2(veya100üzerinden70puanbaşarı) düzeyindeTürkçedil bilmek.Ayrıcadiğerüniversitelerin


|87|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı’ndaki aynı düzeydeki programdanyataygeçişleöğrencikabuledilebilmektedir.Programaöğrencibaşvuruvekabul koşulları, her akademik dönem başlamadan önce Sosyal BilimlerEnstitüsüinternetadresindeyayınlanmaktadır.Öğrenciler,zorunludersleriöncelikli almak üzere her yarıyıl alacağı dersleri 30 AKTS’ye tamamlar.Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim‐Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’ndeaçıklandığıgibiöğrenciler,mezunolabilmeleriiçinbütündersler,seminervetezdenbaşarılıolmalıvegeçernotalmalıdırlar(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐2).

b. İletişim Bilgileri: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüMüdürlüğü

YabancıDillerYüksekOkuluBBlok3.Kat25240Erzurum

Web:http://www.atauni.edu.tr


Telefon:0(442)2314928

Faks:0(442)2314911

c.Programdadersverendinpsikoloğuöğretimüyeleri:Prof.Dr.FarukKaraca(Başkan),Yrd.Doç.Dr.BehlülTokur.



Kodu Dersinadı Türü Kredisi AKTS

SOB‐501 Uzmanlıkalandersi Zorunlu 6

Toplam 30

1.YarıyılSeçmeliDersleri


FDB‐577 Din bilimlerinde araştırmateknikleri

Zorunlu 3 6

FDB‐543 Sosyal bilimlerde araştırmametodolojisi

Seçmeli 3 6

FDB‐521 Dinîdanışmanlıkverehberlik Zorunlu 3 6

FDB‐527 Değerpsikolojisi Seçmeli 3 6

FDB‐533 Dinpsikolojisinegiriş Seçmeli 3 6

FDB‐531 Kişilikvedin Seçmeli 3 6

FDB‐535 Ölümpsikolojisivedin Seçmeli 3 6

FDB‐515 Tanrıtasavvurları Zorunlu 3 6

MustafaKOÇ

|88|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0




Toplam 30



FDB‐578 Bilimselaraştırmalardaetik Zorunlu 3 6

FDB‐540 Bilimsel değerlendirme vearaştırmametodu

Seçmeli 3 6

FDB‐522 Genelpsikoloji Seçmeli 3 6

FDB‐529 İbadetpsikolojisi Seçmeli 3 6

FDB‐521 Ruhveölümsüzlükdüşüncesi Seçmeli 3 6

FDB‐525 Stresvedin Seçmeli 3 6

FDB‐523 Dinigelişimpsikolojisi Zorunlu 3 6

3.YarıyılDersleri–[TezDönemi‐I]


SOB‐603 Yükseklisanstezönerisi Zorunlu 18


SOB‐605 Seminer Zorunlu 6

Toplam 30

4.YarıyılDersleri–[TezDönemi‐II]



SOB‐604 Yükseklisanstezi Zorunlu 24

Toplam 30

*Not‐1:Dersler2yıllık(dörtdönem)dersdöneminiiçermektedir.

Tezdönemibutablodayeralmaktadır.


{Kaynak:[http://www.atauni.edu.tr/sosyal‐bilimler‐enstitusu‐2]}

3. ÇanakkaleOnsekizMartÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Çanakkale]–(c)



|89|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Felsefe ve Din Bilimleri AnabilimDalı şemsiyesi altında sekiz bilimdalından oluşan bir programdır. Bu programa kayıt olan öğrenci, dinpsikolojisialanındankendiseçeceğiderslerletoplamda24yerelkrediyiveherdönemiçin30AKTS'yitamamlar.Ardındanyineanabilimdalınaaitbirkonudatezlerinihazırlayarakprogramdanmezunolur.Buprograma2015yılında30'unüzerindeöğrencidevametmektedir.Programakabulşartları:(i)‐Birlisansdiplomasınasahipolmak,(ii)‐Mezuniyetnotortalamasının100üzerinden en az 60 olması, (iii)‐Başvurduğu programın puan türündeALES'den en az 55 standart puana sahip olmak. Programa giriş puanı iselisansmezuniyet not ortalamasının%20'si, ALES puanının%50'si ve 100üzerinden değerlendirilen yazılı bilim sınavının %20'si ve yabancı dilsınavının%10'u alınarak hesaplanır. Giriş puanı 60 veya daha fazla olanadaylar, puan sırasına göre yüksek lisans programlarındaki kontenjanlistesinealınır.GirişpuanıeşitolanadaylardanALESpuanıeşitolanaöncelikverilir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐3).

b.İletişimBilgileri:ÇanakkaleOnsekizMartÜniversitesi

SosyalBilimlerEnstitüsü

TerzioğluKampüsü/Çanakkale

Web:http://sbe.comu.edu.tr


Telefon:0(286)2180018

Faks:0(286)2180524

c.Programdadersverendinpsikoloğuöğretimüyeleri:Doç.Dr.HasanKaplan,Yrd.Doç.Dr.NurtenKimter.




FEDB5027 Sosyalbilimaraştırmalarındayöntem Seçmeli 3 7.5

FEDB5041 Ahlakpsikolojisinegiriş Seçmeli 3 7.5

FEDB5059 Dinpsikolojisindeseçmekonular‐ı Seçmeli 3 7.5

FEDB5073 Dinbilimleriaraştırmalarımetodolojisi Seçmeli 3 7.5

FEDB5075 Popülerdindarlık Seçmeli 3 7.5

FEDB5077 Psikologlarındinvetanrıgörüşleri Seçmeli 3 7.5

FEDB5079 Tasavvufpsikolojisi Seçmeli 3 7.5

MustafaKOÇ

|90|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

FEDB5081 Çocukta dini ve ahlaki düşünceningelişimi

Seçmeli 3 7.5



FEDB5034 Sosyalpsikoloji Seçmeli 3 6

FEDB5036 Gelişimpsikolojisi Seçmeli 3 6

FEDB5040 Kişilikveinanç Seçmeli 3 6

FEDB5044 Dinpsikolojisindeseçmekonular‐II Seçmeli 3 6

FEDB5074 Dinigelişimteorileri Seçmeli 3 6

FEDB5076 Dinpsikolojisitarihi Seçmeli 3 6




{Kaynak:[http://sbe.comu.edu.tr],(Mart‐2016)}

4. ÇukurovaÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Adana]–(d)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır.ProgramDoç.Dr.HasanKayıklıktarafındanyönetilmektedir.Buprogramıbaşarı ile tamamlayanöğrencilereFelsefeveDinBilimleri(TezliYüksek Lisans) diploması verilir. Bu programdan mezun olabilmek içinprogramdaki tümdersleribaşarıyla tamamlamakve4.00üzerindenenaz3.00ağırlıklınotortalamasınasahipolmakgereklidir.Mezunolabilmekiçinsadecedersdöneminiiçerenikiyarıyılda60AKTSkredisikarşılığıilanedilenlisansüstü ders programından ders alınması ve başarılı bir şekilde buderslerintamamlanmasıgerekmektedir.Dersaşamasınıntamamlanmasınınardındandanışmanöğretimüyesininyönetimindebelirlenecekbirkonudatez çalışması yapılmalıdır. Öğrencinin mezun olabilmesi için hazırlamışolduğubutezinijüriönündebaşarıylasavunmasıgerekir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐4).

b.İletişimBilgileri:SosyalBilimlerEnstitüsüMüdürlüğü

ÇukurovaÜniversitesiRektörlüğü01330Balcalı/Adana

Web:http://sosyalbilimler.cu.edu.tr


Telefon:0(322)3386574


|91|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Faks:0(322)3386947

c.Programdadersverendinpsikoloğuöğretimüyeleri:Prof.Dr.HasanKayıklık(Başkan),Prof.Dr.AsımYapıcı.




‐‐‐ Seçmelidersler‐‐ Seçmeli 24 24

FDB1700 Uzmanlıkalandersi Zorunlu 6 6

Toplam 30 30



FDB721 Psikolojikakımlaraçısındandin Seçmeli 3 6

FDB729 Psikolojikaçıdaninançveinançsızlığıntartışılması

Seçmeli 3 6

FDB731 Dinpsikolojisinintarihselgelişimi Seçmeli 3 6

FDB733 Dinpsikolojisinintemelsorunları Seçmeli 3 6

FDB735 Dinsel hayatın boyutları ve psiko‐sosyaluyum

Seçmeli 3 6

FDB737 Dinvekimlik Seçmeli 3 6

FDB787 Dinseldeğişimvedindeğiştirme Seçmeli 3 6



FDB1700 Uzmanlıkalanıdersi Zorunlu 6 6

FDBS700 Seminer Zorunlu 6 6

‐‐‐ Seçmelidersler‐‐ Seçmeli ‐ 18

Toplam 30



FDB722 Diniyaşayışınpsikolojiktemelleri Seçmeli 3 6

FDB724 Dinpsikolojisindemetotmeselesi Seçmeli 3 6

FDB730 Kişilikvedinselinanış Seçmeli 3 6

FDB732 Yetişkinlik ve yaşlılık dönemidindarlığı

Seçmeli 3 6

MustafaKOÇ

|92|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

FDB734 Sosyal psikolojik açıdan din vedindarlık

Seçmeli 3 6

FDB736 Dinselgruplararasıilişkiler Seçmeli 3 6

FDB738 Dindarlığın ölçülmesi ve dinbilimlerindeistatistik

Seçmeli 3 6

FDB746 Dinfenomenolojisinegiriş Seçmeli 3 6




FDB1701 Tez Zorunlu 24 24

Toplam 30 30





Toplam 30 30




{Kaynak:[http://sosyalbilimler.cu.edu.tr],(Mart‐2016)}

5. DokuzEylülÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[İzmir]–(e)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır.Program,aynızamandaanabilimdalıbaşkanlığınıyapanProf.Dr.Adil Çiftçi tarafından yönetilmektedir. Programa kabul şartları: (i)‐Lisansdiplomasınasahipolmak;(ii)‐AkademikPersonelveLisansüstüEğitimiGirişSınavı’nın (ALES) ilgili dalından en az 55 puan almış olmak; (iii)‐YüksekLisansBilimSınavı’ndanenaz65puanalmışolmaktır.Buprogramayataygeçişle öğrenci alınmamaktadır. Yüksek Lisans Programında 16 öğretimüyesive15araştırmagörevlisibulunmaktadır.Öğrencilerinprojevetezileilgiliçalışmalarınadesteksağlayabilecektezkütüphanesimevcuttur.Felsefeve Din Bilimleri Yüksek Lisans programında tüm dersler seçimliktir.Derslerinalınmasındaönkoşularanmamaktadır.2dönemdegerçekleştirilenderslerini başarıyla tamamlayan öğrenciler, son dönemlerinde seminer


|93|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

hazırlamakla yükümlüdürler. Seminer koşulunu da başarıyla tamamlayanöğrencileryükseklisanstezinihazırlarvesavunur.YüksekLisansprogramı,tezleberaberilgilidersler(54AKTS),uzmanlıkalanıdersi(4AKTS),Seminer(2AKTS)vetezçalışması(60AKTS)olmaküzeretoplamda120AKTS'denoluşur.Öğrencilerinmezunolabilmeleriiçingenelnotortalamalarınınenaz2.50/4.00olmasıvetümderslerienazCB/S/TPnotlarıilegeçmişolmalarıgerekir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐5).

b.İletişimBilgileri:DokuzEylülÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü

TınaztepeYerleşkesi,35390Buca/İzmir

Web:http://www.sbe.deu.edu.tr


Telefon:0(232)3018782

Faks:0(232)4530266

c.Programdadersverendinpsikoloğuöğretimüyeleri:Prof.Dr.RecepYaparel(AnabilimDalıBaşkanı),Yrd.Doç.Dr.CihadKısa.





Toplam 30 30



FDB5103 Sosyalpsikoloji Seçmeli 3 6

FDB5105 Dinfenomenolojisi‐ı Seçmeli 3 6

FDB5077 Sosyalbilimlerdearaştırmayöntemleriveteknikleri

Seçmeli 3 6

FDB5079 Felsefevedinbilimleri‐ı Seçmeli 3 6

FDB5093 Günümüzpsikolojisininanasorunları‐ı Seçmeli 3 6

FDB5083 Dinbilimlerindeanlamaveyorumlamakuramları‐ı

Seçmeli 3 6



FDB5098 Uzmanlıkalanı Zorunlu 2 4

FDB5096 Seminer Zorunlu 2 2

‐‐‐ Seçmelidersler‐‐ Seçmeli ‐ 24

MustafaKOÇ

|94|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Toplam 30 30



FDB5122 Dinsosyalpsikolojisi Seçmeli 3 6

FDB5124 Ruhsağlığıvedin Seçmeli 3 6

FDB5110 Dinfenomenolojisi‐ıı Seçmeli

FDB5120 Mistisizm ve dini tecrübeninepistemolojikdeğeri

Seçmeli 3 6

FDB5092 Günümüzpsikolojisininanasorunları‐ıı

Seçmeli 3 6

FDB5076 Felsefevedinbilimleri‐ıı Seçmeli 3 6

FDB5100 Dinbilimlerindeanlamaveyorumlamakuramlar‐ıı

Seçmeli 3 6




Toplam 30 30




Toplam 30 30




{Kaynak:[http://www.deu.edu.tr],(Mayıs‐2016)}

6. ErciyesÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Kayseri]–(f)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır. Programa başvuru ve giriş şartları: (i)‐Lisans mezuniyet notortalamasının100 tampuanüzerindenenaz55veya4’lük sistemde2.00eşdeğeri olması gerekir; (ii)‐ALES puanının anabilim dallarının istemişolduğu puan türünden en az 55 standart puan olması gerekir. BaşvuranadaylarınALESpuanının%50’si, lisansmezuniyetnotunun%15’i,yabancıdilnotunun%15’i,mülakat/yazılısınavınotunun%20’sidikkatealınarak


|95|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

sıralaması yapılacaktır. Lisans programlarını yurt dışında tamamlayanöğrencilerindurumlarıilgiliAnabilimDalıBaşkanlığı’nıngörüşlerialınarakEnstitü Yönetim Kurulu tarafından karara bağlanır. Öğrenciler, zorunludersleri öncelikli almak üzere her yarıyıl alacağı dersleri 30 AKTS’yetamamlamakzorundadır(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐6).

b. İletişim Bilgileri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,38039Kayseri

Web:http://sbe.erciyes.edu.tr

E‐mail:sosbilerciyes.edu.tr

Telefon:0(352)4375274

Fax:0(352)4370782

c.Programdadersverendinpsikoloğuöğretimüyeleri:Doç.Dr.AliKuşat(AnabilimDalıBaşkanı),Yrd.Doç.Dr.MustafaUlu.





FDB521 Bilimselaraştırmateknikleri Zorunlu 6 6

FDB571 Dinpsikolojisinintarihselgelişimi Seçmeli 6 6

FDB573 Dinpsikolojisindebaşlıcaakımlar Seçmeli 6 6

FDB575 Dinpsikolojisikaynakmetinler Seçmeli 6 6

FDB535 Dinfenomenolojisi Seçmeli 6 6




Toplam 30



FDB572 Dinpsikolojisinintemelproblemleri Seçmeli 3 6

FDB574 Dinsosyalpsikolojisi Seçmeli 3 6

FDB576 Kişilikvedin Seçmeli 3 6

FDB582 Yenidinihareketler Seçmeli 3 6

FDB584 Anadolu'nundinifolkloru Seçmeli 3 6


MustafaKOÇ

|96|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0



FDB711 Tezçalışması Zorunlu 25 25

Toplam 30 30




FDB711 Tezçalışması Zorunlu 25 25

Toplam 30 30




{Kaynak:[http://sbe.erciyes.edu.tr],(Mayıs‐2016)}

7. HititÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Çorum]–(g)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır. Programa kabul şartları: (i)‐Başvurabilmek için adayların birlisansdiplomasınasahipolmalarıveyabudiplomayurtdışındanalınmışiseYükseköğretimKurulu’nundenkliğinikabuletmesive100’lüksistemdeenaz 60 ve 4’lük sistemde ise en az 2.30 not ortalaması koşulunu taşıyorolmaları, (ii)‐ALES’ten başvurduğu programın puan türünde en az 55standart puan almış olmaları, (iii)‐yabancı dil sınavlarından birine girmişolmaları gerekir. Programa giriş sınavı başarı notunun hesaplanmasında;ALES puanının % 50’si, lisans mezuniyet notunun % 20’si, yabancı dilpuanının%20’sivemülakatsınavının%10’ualınır.Buşekildehesaplanacaktoplampuanın100üzerindenenaz50olmasıkaydıyla,adaylarenyüksekpuandanaşağıyadoğrusıralanarakkontenjankapsamındaöğrenciliğekabuledilir. Ders geçme notu 100 puan üzerinden 70 puandır. Yüksek lisansprogramından mezun olmak için öğrencilerin 24 krediden az olmamakkoşuluylaenaz8ders,seminerçalışması,diğeröğrenimetkinliklerinibaşarıiletamamlamışolmalarıvealanıylailgilihazırlamışolduklarıtezlerinibaşarıilesavunmuşolmalarıgerekir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐7).

b.İletişimBilgileri:HititÜniversitesiKuzeyKampüsü

ÇevreYoluBulvarı19030Çorum


|97|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Web:http://www.sbe.hitit.edu.tr


Telefon:0(364)2194051‐52

Faks:0(364)2194050

c. Programda ders veren din psikoloğu öğretim üyesi: Doç. Dr.MuammerCengil(AnabilimDalıBaşkanı).





Toplam 12 30



0130555 Temelpsikolojikkavramlar Seçmeli 3 7.5

0130525 Türk din psikolojisinin temelproblemleri‐ı

Seçmeli 3 7.5

0130557 Dinepsikolojikyaklaşımlar‐ı Seçmeli 3 7.5

0130533 Din psikolojisinin temelproblemleri‐ı

Seçmeli 3 7.5

0130511 Din psikolojisinde yöntem vekaynaklar

Seçmeli 3 7.5

0130503 Dinfenomenolojisi Seçmeli 3 7.5



0130598 Seminer Zorunlu 3 6


Toplam 15 30



0130504 Araştırmayöntemleri Seçmeli 3 6

0130520 Dinigelişimteorileri Seçmeli 3 6

0130512 Sosyalilimlermetodolojisi Seçmeli 3 6

0130534 Dinpsikolojisininproblemleri‐ıı Seçmeli 3 6

0130546 Dindarlıkvedindarlıktipolojileri Seçmeli 3 6

MustafaKOÇ

|98|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

0130548 Sosyal bilimlerde veri analizi veSPSSuygulaması

Seçmeli 3 6

0130526 Türkdinpsikolojisininproblemleri‐ıı

Seçmeli 3 6

0130558 Dinepsikolojikyaklaşımlar‐ıı Seçmeli 3 6



0130105 Uzmanlıkalandersi Zorunlu 6 6

0130595 Tezçalışması Zorunlu 24 24

Toplam 30 30



0130106 Uzmanlıkalandersi Zorunlu 6 6

0130596 Tezçalışması Zorunlu 24 24

Toplam 30 30




{Kaynak:[http://www.sbe.hitit.edu.tr],(Ocak‐2016)}

8. MarmaraÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[İstanbul]–(h)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır. Lisans eğitimi alarak ALES sınavı ve özel alan mülakatındanbaşarılıolanlarınkabuledildiğiprogram,biryıldersdönemivebiryıl tezyazmadönemiolmaküzeretoplamdaikiyıldır.Mezunlarisedahaçok‘dinidanışmanlık, din hizmetleri, aile irşat büroları’ gibi sahalarda istihdamedilebilir. Adı geçen programınölçme ve değerlendirme araçları ise yazılısınav,seminerveödevhazırlamabiçimindedir.Programınbaşkanlığınıdaaynı zamanda AKTS koordinatörü olan Prof. Dr. Ali Köse (Anabilim DalıBaşkanı)yapmaktadır(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐8).

b.İletişimBilgileri:M.Ü.SosyalBilimlerEnstitüsü

RessamNamıkİsmailSokak.No.1

34180Bahçelievler/İstanbul


|99|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Web:http://sbe.marmara.edu.tr


Telefon:0(212)5064724

Faks:0(212)5068861

c.Programdadersverendinpsikoloğuöğretimüyeleri:Prof.Dr.AliUlviMehmedoğlu,Prof.Dr.AliKöse,Prof.Dr.VeyselUysal,Doç.Dr.AliAyten,Yrd.Doç.Dr.SevdeDüzgüner.




FDB‐S1 Seçmelidersler(1,6)‐ Seçmeli 3 32

Toplam 3 32



FDB‐S50 Seçmelidersler(5,6,7)‐ Seçmeli 3 24


Toplam 5 28

SeçmeliDersler‐(Dersyılı‐‐ikidönem)


FDB7101 Gelişimdönemlerivedin Seçmeli 3 8

FDB7102 Din psikolojisi araştırmalarındaistatistik

Seçmeli 3 8

FDB7103 İnançveinançsızlıkpsikolojisi Seçmeli 3 8

FDB7104 Dinitutumvemotivasyonpsikolojisi Seçmeli 3 8

FDB7105 Modernleşme,sekülerleşmevedin Seçmeli 3 8

FDB7106 Kişilikvedin Seçmeli 3 8

FDB7107 Psikanalizvedin Seçmeli 3 8

FDB7108 Modernpsikolojiteorilerivedin Seçmeli 3 8

FDB7110 Modernpsikolojivepsikiyatri Seçmeli 3 8

FDB7111 Dindarlıkvemaneviyatpsikolojisi Seçmeli 3 8

FDB7112 Maneviyatpsikolojisi Seçmeli 3 8

FDB7114 İslamümmetininproblemleri Seçmeli 3 8


MustafaKOÇ

|100|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0



{Kaynak:[http://sbe.marmara.edu.tr],(Nisan‐2016)}

9. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü[Samsun]–(i)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır.Programakabulşartları:(a)Adayıntranskriptbelgesinde100’lüknotsisteminedönüştürülmüşgenelnotortalamasıesasalınır.(b)Transkriptbelgesindegenelnotortalaması4’lüksistemdeolanlarYÖK’ün100’lüknotdönüşüm tablosunu, 4’lük ve 100’lük genel not ortalaması aynı andabulunanlar ise 100’lük not ortalamasını dikkate alacaklardır. (c) Bu tezliyüksek lisansprogramındayabancıdilpuanbarajı yoktur. (d)Yabancıdilpuanı bulunmayan adayların dil puanı sıfır olarak kabul edilir. (e) Tezliyüksek lisansa başvuran adayların ALES taban puanı en az 55 olmalıdır(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐9).

b. İletişim Bilgileri: Ondokuz Mayıs Üniversitesi‐Sosyal BilimlerEnstitüsü

KurupelitYerleşkesiEğitimFakültesi

ABlok1.Kat55139Atakum/Samsun

Web:http://sosbilens.omu.edu.tr


Telefon:0(362)4576027

Fax:0(362)4576027

c. Programda ders veren din psikoloğu öğretim üyeleri: Prof. Dr.HüseyinPeker,Prof.Dr.AliRızaAydın,Prof.Dr.MustafaKöylü.




FDB601 Kişilikvekarakterportreleri Seçmeli 3 6

FDB602 Dindeğiştirmepsikolojisi Seçmeli 2 6

FDB603 Diniinançvedüşüncegelişimi Seçmeli 2 6

FDB604 Parapsikoloji Seçmeli 3 6


|101|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

FDB605 Temelpsikolojikkavramlar Zorunlu 3 6

FDB606 Anormaldinibelirtiler Seçmeli 2 6

FDB607 Dinvepsikolojiilişkisi Seçmeli 2 6

FDB608 Duavetövbepsikolojisi Seçmeli 2 6

FDB609 Dinidanışmaverehberlik Seçmeli 2 6

FDB610 Psikoterapidekuramlar Seçmeli 3 6

FDB611 Dinidanışmanlıkalanları Seçmeli 3 6

FDB618 Din bilimleri için SPSS uygulamalıistatistik

Seçmeli 3 6

FDB633 Meslekahlakıvedinizihniyet Seçmeli 2 6

FDB651 Dinfenomenolojisi Zorunlu 3 6

FDB655 Anadoluinançları Seçmeli 2 6

FDB658 Antropolojivehalkinançları Seçmeli 3 6

FDB660 Dinbilimlerindearaştırmayöntemleri Seçmeli 3 6







{Kaynak:[http://sosbilens.omu.edu.tr],(Şubat‐2016)}

10. RecepTayyipErdoğanÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Rize]–(j)


Adıgeçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır. Programda mevcut olan (toplam 120 AKTS karşılığı) derslerintümünü başarı ile tamamlayarak 4.00 üzerinden en az 2.00 ağırlıklı notortalaması elde eden ve hazırladığı tezi başarı ile savunan öğrencilerealanında Yüksek Lisans Diploması verilir. Eğitim‐öğretim aktiviteleriüniversiteye bağlı ilahiyat fakültesinin sosyal ve fiziki olanaklarındanyararlanılarak sürdürülmektedir. Bu amaçla fakülte konferans salonu,kütüphane, bilgisayar laboratuarı ve sınıfları kullanılmaktadır. Programıntüm gereksinimlerini yerine getirerek başarıyla tamamlayan mezunlara

MustafaKOÇ

|102|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

“FelsefeveDinBilimleri”alanındayükseklisansdiplomasıderecesiverilir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐10).

b.İletişimBilgileri:RecepTayyipErdoğanÜniversitesi

SosyalBilimlerEnstitüsü,

ZihniDerinYerleşkesi53100Rize

Web:http://erdogan.edu.tr/enstitu/sbe


Telefon:0(464)2172919

Faks:0(464)2172918

c.Programdaders veren din psikoloğu öğretimüyesi: Yrd.Doç.Dr.MuhammedKızılgeçit(AnabilimDalıBaşkanı).




SECFDB01 Seçmelidersler(4adet)‐ Seçmeli 12 30

Toplam

12 30

SECUAD8000 Uzmanlıkalandersi‐ı

0 6

SECUAD8000 Uzmanlıkalandersi‐ıı

0 6



SECFDB02 Seçmelidersler(3adet)‐ Seçmeli 10 24


Toplam

12 30

SECUAD8000 Uzmanlıkalandersi‐ı

0 6

SECUAD8000 Uzmanlıkalandersi‐ıı

0 6



SECUAD8000 Uzmanlıkalandersi Zorunlu 6 6

TEZ5000 Tezçalışması Zorunlu 24 24

Toplam

30 30



SECUAD8000 Uzmanlıkalandersi Zorunlu 6 6


|103|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

TEZ5000 Tezçalışması Zorunlu 24 24

Toplam 30 30



FDB5030 Sosyalbilimlermetodolojisi Seçmeli 3 6

FDB5330 Din psikolojisinin temelproblemleri

Seçmeli 3 6

FDB5340 Çağdaş psikolojinin temelkavramları

Seçmeli 3 6

FDB5350 Psikoloji ve din psk.nealternatifyaklaşımlar

Seçmeli 3 6

FDB5360 İslami kaynaklarda psikolojikfenomenler

Seçmeli 3 6

FDB5370 Dine dönüş ve din değiştirmepsikolojisi

Seçmeli 3 6

FDB5780 Dinfenomenolojisinegiriş Seçmeli 3 6

FDB5800 Antropolojivehalkinançları Seçmeli 3 6

FDB5810 Yenidiniakımlar Seçmeli 3 6


FDB5830 İslamipsikolojiyegiriş Seçmeli 3 6

FDB5840 Gelişimdönemlerivedin Seçmeli 3 6

FDB5850 Dinitecrübeninyorumlanması Seçmeli 3 6

FDB5860 Mistisizmpsikolojisi Seçmeli 3 6




{Kaynak:[http://erdogan.edu.tr/enstitu/sbe],(Mart‐2016)}

11. SakaryaÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü [Adapazarı]–(k)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır.Bubölüm,yükseköğretimdeFelsefeveDinBilimlerialanında90

MustafaKOÇ

|104|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

AKTSkredilikikinciderecesisteminebağlıdır.Programbaşarılıbirşekildetamamlanıp program yeterlilikleri sağlandığında Felsefe ve Din Bilimlerialanında yüksek lisans derecesine sahip olunur. Dereceyi alabilmek veprogramıtamamlamakiçin60AKTSkredisikarşılığı ilanedilenlisansüstüders programından ders alınması ve başarılı bir şekilde bu derslerintamamlanmasıgerekmektedir.Dersaşamasınıntamamlanmasınınardındandanışmanöğretimüyesinindanışmanlığındaalanıyla ilgili belirlenecekbirkonudatezçalışmasıyapılarakteslimedilmelidir.Mezuniyetiçinayrıcatezikabul edilen öğrencinin çalışmasını sözlü olarak atanacak jüri önündebaşarılıbirşekildesunması istenmektedir(derslervekredidurumları içinbkz.Tablo‐11).

b.İletişimBilgileri:SakaryaÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü

EsentepeKampüsü54187,Serdivan/Sakarya

Web:http://www.sbe.sakarya.edu.tr


Telefon:0(264)2955544

Faks:0(264)2955562

c. Programda ders veren din psikoloğu öğretim üyesi: Prof. Dr.Abdulvahitİmamoğlu(AnabilimDalıBaşkanı).




‐‐‐ Uzmanlıkalanı‐ı Zorunlu

6

‐‐‐ Dersler(2,3)‐ Zorunlu

12

‐‐‐ Dersler(4,5)‐ Seçmeli

12

Toplam

30



‐‐‐ Uzmanlıkalanı‐ıı Zorunlu 6

‐‐‐ Dersler(2,3)‐ Zorunlu 12

‐‐‐ Dersler(4,5)‐ Seçmeli 12

Toplam 30




|105|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

FDB501 Bilimselaraştırmayöntemleri Zorunlu 3 6

FDP501 Dinpsikolojisinintemelmeseleleri Zorunlu 3 6

FDP504 Günümüzdinpsikolojisiçalışmaları Zorunlu 3 6

FDE507 Çocukta dini ve ahlaki düşünceningelişimi

Seçmeli 3 6

FDP502 İslamipsikolojiyeyaklaşımlar Seçmeli 3 6

FDP503 Dinpsikolojisindefarklıyaklaşımlar Seçmeli 3 6

FDP506 Tasavvufpsikolojisi Seçmeli 3 6



‐‐‐ Uzmanlıkalanı‐ııı Zorunlu

6

‐‐‐ Tezçalışması Zorunlu

24

Toplam

30



‐‐‐ Uzmanlıkalanı‐ıv Zorunlu 6

‐‐‐ Tezçalışması Zorunlu 24

Toplam 30




{Kaynak:[http://www.sbe.sakarya.edu.tr],(Nisan‐2016)}

12. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü[Isparta]–(l)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır.Programiçinöğrenci işyüküdönemlik30AKTS,yıllık60AKTSkredidir.Program,FelsefeveDinBilimlerialanında120kredilikikinciaşamasistemine bağlıdır. Program başarılı bir şekilde tamamlanıp programyeterliliklerisağlandığında,adayaFelsefeveDinBilimlerialanındayükseklisansbilimuzmanıunvanıverilir.Programıtamamlamakiçinderslerdenenaz48AKTSkredisininalınmışolmasıvebuderslerinbaşarıylatamamlanmışolması gereklidir. Bunun yanında öğrenci danışman öğretim üyesi

MustafaKOÇ

|106|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

danışmanlığında en az bir seminer ödevi hazırlamak zorundadır. Dahasonraki süreçte ise öğrenci danışman öğretim üyesi ile din psikolojisialanındabelirledikleribirkonudaaraştırmayapıptezyazmalıdır.Tezinsözlüolarak savunulmasının ardından başarılı kabul edilen öğrenciler mezunolurlar. Program, Prof. Dr. Hüseyin Certel koordinatörlüğündeyürütülmektedir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐12).

b.İletişimBilgileri:SüleymanDemirelÜniversitesi

SosyalBilimlerEnstitüsüDoğuKampusu

32260Isparta/Türkiye

Web:http://sosyalbilimler.sdu.edu.tr


Telefon:0(246)2113852

Fax:0(246)2370060

c. Programda ders veren din psikoloğu öğretim üyeleri: Prof. Dr.HüseyinCertel(Başkan),Prof.Dr.HabilŞentürk,Doç.Dr.İlhanTopuz.




02FDB5125 İslâmîpsikolojiyegiriş 2 6 Seçmeli

02FDB5127 Tasavvufpsikolojisi 3 6 Seçmeli

02FDB5129 Psikolojinintemelkavramları 2 6 Seçmeli

02FDB5130 Ayetvehadislerinpsikolojikyorumu 2 6 Seçmeli

02FDB5131 İbadetpsikolojisi 2 6 Seçmeli

02FDB5132 Mistiktecrübeninpsikolojisi 2 6 Seçmeli

02FDB5133 Dinveşahsiyetilişkileri 3 6 Seçmeli

02FDB5134 Değerlerpsikolojisi 3 6 Seçmeli

02FDB5135 Diniiletişimverehberlik 3 6 Seçmeli

02FDB5136 Modernpsikolojitarihi 2 6 Seçmeli

02FDB5138 İbadetinpsiko‐sosyalfonksiyonları 3 6 Seçmeli

02FDB5103 Dinisosyalhizmet 2 6 Seçmeli

02FDB5148 Dinfenomenolojisi 3 6 Seçmeli

02FDB5115 Sosyal bilimlerde araştırmametotları

3 6 Zorunlu

02FDB7502 Seminer(yükseklisans) 3 6 Zorunlu


|107|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

02FDB9501 Uzmanlıkalandersi‐1 4 0 Zorunlu



02FDB8502 Tez 0 24 Zorunlu




{Kaynak:[http://sosyalbilimler.sdu.edu.tr],(Mayıs‐2016)}

13. UludağÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü[Bursa]–(m)


Adı geçenbuüniversitedealana ilişkin tezli yüksek lisansprogramıaçılmıştır.Programkapsamındayeralanderslerdenenaz24kredidersalanvetümünübaşarıylatamamlayan,100üzerindenenaz70vekonusuylailgilidin psikolojisi alanında hazırladığı tezi seçilmiş bir jüri önünde başarıylasavunan öğrencilere Felsefe ve Din Bilimleri alanında yüksek lisansdiploması verilir. Program, Prof. Dr. Ahmet Güç koordinatörlüğündeyürütülmektedir(derslervekredidurumlarıiçinbkz.Tablo‐13).

b.İletişimBilgileri:U.Ü.SosyalBilimlerEnstitüsüMüdürlüğü

16059Görükle,Nilüfer/Bursa

Web:http://www.uludag.edu.tr/sosyalbilimler


Telefon:0(224)2942420

Fax:0(224)2942434

c. Programda ders veren din psikoloğu öğretim üyeleri: Prof. Dr.HayatiHökelekli(Başkan),Doç.Dr.AhmetAlbayrak,Doç.Dr.İbrahimGürses.




FDB5101 Dinbilimlerindetemelyaklaşımlar Zorunlu 2.5 2.5

FDB5103 Sosyalbilimlerdeyöntem Zorunlu 2.5 2.5


FDB5175 Tezdanışmanlığı‐ı Zorunlu 1 1

Seçmelidersler‐‐ Seçmeli 19 19

MustafaKOÇ

|108|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Toplam

30 30



FDB5141 İslâmpsikolojisindetemelkavramlar Seçmeli 5 5

FDB5151 Pozitifpsikolojivemaneviyat Seçmeli 5 5

FDB5153 Dinbilimlerindeyeniyaklaşımlar Seçmeli 5 5

FDB5155 Davranış bilimlerinde yöntem veistatistik

Seçmeli 5 5

FDB5181 Yükseklisansuzmanlıkalandersi‐ı Seçmeli 4 4



FDB5102 Dinbilimlerindeyöntem Zorunlu 3.5 3.5

FDB5104 Dinbilimlerindetemeltartışmalar Zorunlu 3.5 3.5

FDB5176 Tezdanışmanlığı‐ıı Zorunlu 1 1

Seçmelidersler‐‐ Seçmeli 19 19

Toplam

30 30



FDB5108 Çocuklukveergenliktedin Seçmeli 6 6


FDB5154 Ruhsağlığıvedin Seçmeli 6 6

FDB5182 Yükseklisansuzmanlıkalandersi‐ıı Seçmeli 4 4



FDB5173 Seminer(tezde) Zorunlu 5 5

FDB5183 Yükseklisansuzmanlıkalandersi‐ııı Zorunlu 5 5

FDB5191 Yükseklisanstezçalışması‐ı Zorunlu 20 20

Toplam

30 30



FDB5183 Yükseklisansuzmanlıkalandersi‐ıv Zorunlu 5 5

FDB5191 Yükseklisanstezçalışması‐ıı Zorunlu 25 25


|109|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Toplam 30 30




{Kaynak:[http://www.uludag.edu.tr/sosyalbilimler],(Nisan‐2016)}

Bubağlamdamakalede, ‘Kodu+DersinAdı+Türü+Kredisi+AKTS’ gibibilgileri verilen din psikolojisi alanındaki yüksek lisans programlarındaverilenderslerinnicelikselvenitelikseliçeriklerinebakıldığında;örneklemolarakalınanonüç [n=13]devletüniversitesinde toplamyüzaltmış sekiz[n=168] adet ders verildiği görülmüştür. [Not: Seminer ve tez üzerindenkredilendirilenderslerbusınıflandırmanındışındatutulmuştur;ayrıcaeldeedilenbutabloda,‘zorunlu‐seçmeli’dersayrımıdayapılmamıştır.]

Sonuç

Makaleninbuaşamasınakadar,seçilenüniversiteörnekleriüzerindendinpsikolojisibilimdalıylailgiliTürkiye’deaçılanyükseklisansprogramlarıvederslerihakkındagenelanlamdabirdeğerlendirmeveanalizyapılmayaçalışılmıştır.TemelolarakTürkiye’dekidinpsikolojisialanındayükseklisansprogramı açan üniversitelerin resmî internet siteleri taranıp buradakibilgilerden yararlanılarak, konunun daha anlaşılabilir olmasına yönelik ‐sadece bu makale için anlamı ve önemi olan‐ bazı sınıflandırmalar vesınırlandırmalar yapılarak sunulmaya çalışılmıştır. Bunun yanı sıra örnekolarakbirüniversitenindersiçerikdetaylarıveresmiyazışmadokümanlarıdaverilmiştir(ayrıcabkz.Ek‐2&Ek‐3).

Öte yandan alana ilişkin verilen derslerle ilgili olarak “AnkaraÜniversitesi‐(a)‐[n=12];AtatürkÜniversitesi‐(b)‐[n=15];ÇanakkaleOnsekizMartÜniversitesi‐(c)‐[n=14];ÇukurovaÜniversitesi‐(d)‐[n=15];DokuzEylülÜniversitesi‐(e)‐[n=13]; Erciyes Üniversitesi‐(f)‐[n=10]; Hitit Üniversitesi‐(g)‐[n=14];MarmaraÜniversitesi‐(h)‐[n=12];OndokuzMayısÜniversitesi‐(i)‐[n=17]; Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi‐(j)‐[n=14]; SakaryaÜniversitesi‐(k)‐[n=7]; Süleyman Demirel Üniversitesi‐(l)‐[n=14]; UludağÜniversitesi‐(m)‐[n=11]” şeklinde bir istatistiksel dağılım elde edilmiştir.Buna göre en fazla alan dersinin Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde [n=17]olduğu; bunu sırasıyla AtatürkÜniversitesi’nin [n=15] izlediği; en az alandersinin ise Sakarya Üniversitesi’nde [n=7] verildiği saptanmıştır (bkz.Grafik‐1).

MustafaKOÇ

|110|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Sonuçolarak,nitelikvenicelikbağlamındayukarıdaisimleriyeralanüniversitelerde genelde felsefe ve din bilimleri, özelde ise din psikolojisialanındaaçılanyükseklisansprogramlarınabakıldığında;

a. Dersiçeriklerianalizedildiğinde,dinpsikolojisialanındayükseklisansyapanöğrencininözeldeadıgeçenbubilimdalındakilisansüstüalanuzmanlığıbilgisininyanısırageneldedinbilimlerineilişkinmetodolojibilgisini de yeterli düzeye çıkartabilmesi amaçlanmıştır. Dolayısıylaöğrenciyedinbilimleriaraştırmayöntemvetekniklerinideiçerenalanmetodolojisini öğretebilmek için “Sosyal bilimlerde araştırmametodolojisi, Din bilimlerinde araştırma teknikleri (AtatürkÜniversitesi); Din bilimleri araştırmaları metodolojisi (ÇanakkaleOnsekiz Mart Üniversitesi); Sosyal ilimler metodolojisi (HititÜniversitesi); Sosyal bilimler metodolojisi (Recep Tayyip ErdoğanÜniversitesi); Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri(Dokuz Eylül Üniversitesi); Bilimsel araştırma teknikleri (ErciyesÜniversitesi); Sosyal bilimlerde yöntem (Uludağ Üniversitesi)” gibiisimleriiçerenderslerinverildiğisaptanmıştır.

Grafik1.Üniversiteleregöredinpsikolojisialanındakiyükseklisansderssayıları

Not:(n=168;Mayıs‐2016)

b. Yinedinpsikolojisibilimdalınailişkinöğrencininalanıngenelveyerelproblemlerinin farkındalığını arttırabilmek amacıyla “Dinpsikolojisinin temel problemleri (Erciyes Üniversitesi); Türk dinpsikolojisinintemelproblemleri‐ı&Dinpsikolojisininproblemleri‐ıı(Hitit Üniversitesi); Din psikolojisinin temel problemleri (Recep


|111|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Tayyip Erdoğan Üniversitesi); Din psikolojisinin temel problemleri(ErciyesÜniversitesi);Günümüzpsikolojisininanasorunları‐ı(DokuzEylülÜniversitesi)”adlıderslerinokutulduğudagörülmüştür.

c. Öteyandandinpsikolojisindekarmave/veyanicelkarakterliampirikçalışmalar önemli bir metodolojik zorunluluk olduğu gerçeğindenhareketle yüksek lisans öğrencilerinin alanda yapacakları ampirikçalışmalarınakademikkalitesiniyükseltebilmekamacıylaalandasıkkullanılanistatistikteknikveuygulamalarınıiçeren“Sosyalbilimlerdeveri analizi ve SPSS uygulaması (Hitit Üniversitesi); Din psikolojisiaraştırmalarında istatistik (MarmaraÜniversitesi);Dinbilimleri içinSPSS uygulamalı istatistik (Ondokuz Mayıs Üniversitesi); Davranışbilimlerinde yöntem ve istatistik (Uludağ Üniversitesi); Dindarlığınölçülmesivedinbilimlerinde istatistik (ÇukurovaÜniversitesi)”gibiisimlerdederslerinkonulduğutespitedilmiştir.

d. Ayrıca din psikolojisinin temel bazı ortak araştırma alt alantemalarıyla ilgili birbirine benzer derslerin de açıldığı görülmüştür.[Örnek: “Dinveruhsağlığı‐[n=2]” temasıyla ilgili ‘Ruhsağlığıvedin(DokuzEylülÜniversitesi);Ruhsağlığıvedin (UludağÜniversitesi);“Gelişimdönemlerivedin‐[n=7]”temasıylailgili‘Gelişimdönemlerivedin(MarmaraÜniversitesi);Gelişimpsikolojisi,Çocuktadiniveahlakidüşüncenin gelişimi, Dini gelişim teorileri (Çanakkale OnsekizMartÜniversitesi); Yetişkinlik ve yaşlılık dönemi dindarlığı (ÇukurovaÜniversitesi), Çocukta dini ve ahlaki düşüncenin gelişimi (SakaryaÜniversitesi); Gelişim dönemleri ve din (Recep Tayyip ErdoğanÜniversitesi)’;“Mistisizmpsikolojisi‐[n=4]”temasıylailgili‘Mistisizmpsikolojisi(RecepTayyipErdoğanÜniversitesi);Tasavvufpsikolojisi,Mistik tecrübenin psikolojisi (Süleyman Demirel Üniversitesi);Mistisizm ve dini tecrübenin epistemolojik değeri (Dokuz EylülÜniversitesi)’;“Maneviyat‐[n=6]”temasıylailgili‘Kadınvemaneviyat,Palyatif tıp ve maneviyat, Transpersonel psikoloji ve maneviyat(AnkaraÜniversitesi);Dindarlıkvemaneviyatpsikolojisi,Maneviyatpsikolojisi: Teori, araştırma ve uygulama (Marmara Üniversitesi);Pozitifpsikolojivemaneviyat(UludağÜniversitesi)].

e. Buaraştırmaiçinörneklemolarakincelenenüniversitelerinakademikkadrolarına bakıldığında ise; “(i)‐Ankara Üniversitesi‐[n=3], (ii)‐AtatürkÜniversitesi‐[n=2],(iii)‐ÇanakkaleOnsekizMartÜniversitesi‐[n=2],(iv)‐ÇukurovaÜniversitesi‐[n=2],(v)‐DokuzEylülÜniversitesi‐[n=2], (vi)‐Erciyes Üniversitesi‐[n=2], (vii)‐Hitit Üniversitesi‐[n=1],

MustafaKOÇ

|112|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

(viii)‐Marmara Üniversitesi‐[n=5], (ix)‐Ondokuz Mayıs Üniversitesi‐[n=3], (x)‐Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi‐[n=1], (xi)‐SakaryaÜniversitesi‐[n=1], (xii)‐SüleymanDemirel Üniversitesi‐[n=2], (xiii)‐Uludağ Üniversitesi‐[n=3]” olmak üzere toplamda onüç [n=13]üniversitede yirmialtı [n=26] öğretim üyesi olduğu görülmüştür(Mayıs‐2016).

Öte yandan bu makale kapsamında üzerinde çalışılan devletüniversitelerindeki din psikolojisi alanında uygulanan yüksek lisansprogramlarındaki akademik eğitim içeriği ve arka plan bilgileri analizedildiğindeise;

a. Türkiye’de din psikolojisi bilim dalında açılan yüksek lisansprogramlarının akademik yapılanmasına bakıldığında; lisansüstükurumsal akademik eğitim veren sosyal bilimler enstitülerine bağlıolan“DinPsikolojisiBilimDalı”nın,şemsiyeprogramolarak ‘FelsefeveDinBilimleriAnabilimDalı’ içerisindeyeraldığı tespitedilmiştir.SözkonusubuakademikyapılanmatablosununAvrupa’dakiyükseköğretim sistemlerine lisansüstü akreditasyonun bir sonucu olduğusöylenebilir. Zira özellikle Avrupa’da, örneğin; İngiltere’de dinpsikolojisi alanındaki yüksek lisans/master eğitimi ‘Religiousstudies/Din bilimleri/Din içerikli çalışmalar’ üst başlığı altındayapılmaktadır (ayrıca örnek uygulama için bkz. University ofEdinburgh; http://www.ed.ac.uk/studying/postgraduate). Sonuçolarak, Avrupa yüksek öğretim sistemlerine akreditasyonutamamlanmışüniversitelerin (örneğin:Uludağ,DokuzEylül vd.)dinpsikolojisialanındaaçtıklarıyükseklisansprogramları,FelsefeveDinBilimleriAnabilimDalı çerçevesindeyürüttükleri görülmektedir.Budurum, Batı’daki din çalışmaları/religious studies ismiyle dahadisiplinlerarası yaklaşımı esas alarak açılan çerçeve programlaraşekilsel uygunluğu sağlayabilme amacına dönük teknik bir sonuçolarak değerlendirilebilir. Ancak bunun yanı sıra, ‘aşçı tabağı’metaforundan hareketle din psikolojisi alanındaki derinleşmeyiengelleme tehlikesini barındırması da, böylesi bir teknik yöneliminolumsuzsonuçlarışeklindeanalizedilebilir.

b. Sözkonusubuakademikyapılanmasebebiyledinpsikolojisialanındakonusuyla ilgili hazırladığı tezi seçilmiş bir jüri önünde başarıylasavunan öğrencilerin aldıkları yüksek lisans diplomalarında alanuzmanlığı olarak ‘Din Psikolojisi’ yerine “Felsefe ve Din Bilimleri”alanında‘YüksekLisansDiploması’verildiğigörülmektedir.Budurum


|113|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

da yine şekilsel olarak uluslar arası akreditasyonun zorunlu birdoğurgusuolarakgörülebilir.

c. Yapılan incelemeler sonucunda ders ve tez dönemlerinin ayrı ayrıolmaküzereendüzenliprogrambilgileriniveeğitimmüfredatınıilgilihedef kitleyle internet ortamında paylaşan devlet üniversitelerininUludağveDokuzEylülüniversiteleriolduğugörülmüştür.

d. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne bağlı olarakalana ilişkin açılan yüksek lisans programında zorunlu dersinolmaması dikkat çekici önemli bir durumdur. Adı geçen buprogramdaki tüm dersler, seçmeli olarak konumlandırılmıştır. Budurumda,FelsefeveDinBilimleriadıylaaçılanşemsiyeprogramındadinpsikolojisialanındauzmanlaşmak isteyenöğrencileredaha fazlakuramsalderinleşmeolanağısağlamaktadır.

e. Felsefe ve din bilimleri anabilim dalı olarak açılan şemsiye yükseklisans programlarında her dönem her branştan ortalama altı [n=6]adet seçmeli ders konulduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla dersdöneminde zorunlu derslerin yanı sıra her dönem öğrencinin özelolarak din psikolojisi bilim dalında seçebileceği 6 adet seçmeliuzmanlık dersi bulunmaktadır. Buradaki tablo da, seçimlik dersyaklaşımıyla yukarıda vurgulanan aşçı tabağı metaforunun ortayaçıkardığıolumsuzluklarıaşmagirişimiolarakdeğerlendirilebilir.

f. Dinpsikolojisialanındakiyükseklisansdersisimleriveiçeriklerininbelirlenmesinde ise dersleri veren öğretim üyelerinin alandauzmanlaştığı –yüksek lisans+doktora+doktora sonrası çalıştığıkonularınoldukçaetkilivebelirleyiciolduğusaptanmıştır.

g. Hernekadar ilgiliyönetmeliklerdealandışından lisanseğitimialanadaylar için ‘bilimselhazırlık sınıfı’uygulamasıöngörülmüşolsada,yapılanincelemelerdebilimselhazırlıkuygulamasıyapanbiryükseklisansprogramıbulunmamaktadır.

Türkiye’dekiözeldedinpsikolojisi,geneldeisefelsefevedinbilimlerialanındakiyükseklisansprogramları;öğrencilerehizmetalanlarındaarananyeterlikveniteliklerikazandırmayı;adaylarınbilimselaraştırmalarladoğrudinsel bilgiye ulaşma, bilgiyi değerlendirme, yorumlama ve kullanmayeteneği kazanmalarını sağlamayı hedeflemektedir. Ayrıca, akademikyeteneğesahipöğrencileridinpsikolojisialanlarındadoktoraçalışmalarınayönlendirmek ve hazırlamak da bu programların hedeflerindendir.Dolayısıylaprogramıbaşarılıbirşekildetamamlayanöğrenciler,FelsefeveDin Bilimleri alanında veya bu alandan öğrenci kabul eden diğer bilim

MustafaKOÇ

|114|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

dallarında doktora derecelerine başvurabilirler[http://sosyalbilimler.sdu.edu.tr],(Şubat‐2016).

Adı geçen programın özelde din psikolojisi bağlamındaki bilimselyeterlilikleriiseşunlardır:(i)‐Öğrencidüşüncetarihihakkındaileridüzeydebilgisahibiolur,dinbilimlerinibellibirmetodolojiyebağlıolarakincelemekabiliyetinikazanır.(ii)‐Dinpsikolojisialanındatemelbilgiveyaklaşımlarıöğrenir;potansiyelyeteneklerinigeliştirir.(iii)‐Dinpsikolojisininkonularınamodernmetotlarlaproblematikyaklaşmayıöğrenir. (iv)‐Dinpsikolojisinintemelkaynaklarınıbilimselçalışmalardakullanacakdüzeydetanır.(v)‐Dinpsikolojisi alanında özgün araştırmalar yapabilir. (vi)‐Din psikolojisialanındaulusalveuluslararasıçalışmalarhakkındayeterlidüzeydebirikimedinir. (vii)‐Bilimsel ve meslekî etiğe sahip olur. (viii)‐Alanıyla ilgilikaynakları kullanacak derecede Arapça ve Batı dillerine sahip olur. (ix)‐Alanındaedindiğibirikimitoplumunihtiyaçlarınıkarşılamadakullanır.(x)‐Alanıylailgiliçeşitliorganizasyonlarakatılırveakademikkatkılardabulunur.(xi)‐Uzmanlıkalanıylailgilikonulardastratejigeliştirilmesineyardımcıolur[http://www.uludag.edu.tr/sosyalbilimler],(Mart‐2016).

Yukarıda, konuya ilişkin yapılan bu analizler çerçevesinde ‘dinpsikolojisi’ alanında çalışmayı düşünen genç araştırmacılara ve halen bualandauzmanlaşanTürkdinpsikologlarınaşuönerilerdebulunulabilir:

Teolojivepsikoloji lisanslıolmayanadaylar,dinpsikolojisialanındayükseklisansyapmakistemeleridurumundamutlakabilimselhazırlıksınıfı eğitimi almalıdırlar. Programı yöneten akademisyen dinpsikologlarıdabukonudakihassasiyetlerinikoruyupaçtıklarıyükseklisans programlarına mutlaka ‘bilimsel hazırlık’ uygulamasınıkoymalıdırlar.

Adı geçen yüksek lisansprogramında alınması gereken tümderslerseçimlik statüsünde olmalıdır. Dokuz Eylül Üniversitesi SosyalBilimlerEnstitüsübuyaklaşımıuygulamaktadır.Böylebiryaklaşım,alan uzmanlaşmasında beklenen faydayı maksimize etmesibakımındanönemlidir.

Alanla yapılacak din psikolojisi yüksek lisans tez konularıyla ilgiliolarakmutlakaplanlı‐programlı bir yol haritası izlenmelidir. Buyolharitası, din psikologları tarafından yıllık geleneksel olarak yapılankoordinasyon toplantılarının rutin gündem maddesi olmalıdır.Dolayısıylaheryılyapılacaktoplantıdabiröncekiyılınyapılantezlerinnitelikselvenicelikselolarakdeğerlendirilmesivesonrakiyıliçinana‐tematezkonusuönerileribağlamındaelealınmasıyararlıolabilir.


|115|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

KAYNAKÇAANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,

[http://sosbilens.ankara.edu.tr],(Şubat‐2016).

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://www.atauni.edu.tr/sosyal‐bilimler‐enstitusu‐2 ], (Mart‐2016).

ÇANAKKALEONSEKİZMARTÜNİVERSİTESİSOSYALBİLİMLERENSTİTÜSÜ,[http://sbe.comu.edu.tr],(Mart‐2016).

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://sosyalbilimler.cu.edu.tr],(Mart‐2016).

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://www.deu.edu.tr],(Mayıs‐2016).

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://sbe.erciyes.edu.tr],(Mayıs‐2016).

HİTİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://www.sbe.hitit.edu.tr],(Ocak‐2016).

HOLM, N. G. (2004). Din psikolojisine giriş / Einführung in diereligionspsychologie.(çev.A.Bahadır).İstanbul:İnsanYayınları.

JAMES,W. (1952).Thevarietiesof religiousexperience. NewYork:McKay,1902.CitedfromCollierBooks,NewYork,1961.

KARAKÜTÜK,K.(1989).Türkiye’de lisansüstüöğretimsorunlarıveçözümönerileri.AnkaraÜnivesitesiEğitimBilimleriFakültesiDergisi,22(1),505‐528.

KARAKÜTÜK,K.(2001).Öğretimüyesivebiliminsanıyetiştirme:Lisansüstüöğretiminplanlanması.Ankara:AnıYayıncılık.

KOÇ,M.(2012).PsychologyofreligioninTurkey(1949–2012):Anoverview.Archive for thePsychology ofReligion (Special Issue:PsychologyofReligioninTurkey),34(3),327‐340.

MARMARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://sbe.marmara.edu.tr],(Nisan‐2016).

NAZİK,H.(2001).Araştırmateknikleri.İstanbul:Ya‐PaYayınPazarlama.

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://sosbilens.omu.edu.tr],(Şubat‐2016).

MustafaKOÇ

|116|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://erdogan.edu.tr/enstitu/sbe],(Mart‐2016).

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://www.sbe.sakarya.edu.tr],(Nisan‐2016).

STARBUCK,E.D.(1899).Thepsychologyofreligion:Anempiricalstudyofthegrowthofreligiousconsciousness(Vol.38).WalterScott.

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://sosyalbilimler.sdu.edu.tr],(Mayıs‐2016).

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ,[http://www.uludag.edu.tr/sosyalbilimler],(Nisan‐2016).

UNIVERSITY OF EDINBURGH,[http://www.ed.ac.uk/studying/postgraduate],(Mayıs‐2016).

VARIŞ, F. (1972). Türkiye'de lisans‐üstü eğitim: Pozitif bilimlerin temel veuygulamalı alanlarında. Ankara: Ankara Üniversitesi EğitimFakültesiYayınları.

VARIŞ, F. (1973). Türkiye'de lisans‐üstü eğitim: Sosyal bilimler. Ankara:AnkaraÜniversitesiEğitimFakültesiYayınları.

YÖK‐Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği, [http://www.yok.gov.tr ],(Şubat‐2016)

EKLER

Ek‐1:YÖKLisansüstüEğitimveÖğretimÇerçeveYönetmeliği‐(YüksekLisans)‐

LİSANSÜSTÜEĞİTİMVEÖĞRETİMYÖNETMELİĞİ

(ResmiGazeteTarihi:01.07.1996ResmiGazeteSayısı:22683)

AmaçveKapsam

MADDE 1‐ a) 2547 sayılı Kanun'un 65. maddesi hükmü gereğinceÜniversitelerarası Kurul tarafından hazırlanan bu Yönetmelik Yükseköğretimkurumlarındayürütülenlisansüstüeğitimidüzenler.

b)LisansüstüEğitim,YüksekLisans,DoktoravesanatdallarındayapılanSanattaYeterlikprogramlarındanoluşur.

LisansüstüProgramlaraKayıt

MADDE 6‐ Lisansüstü programlara kabul edilen öğrencilerin kayıtlarınınkesinleşmesi için gerekli koşullar ilgili senato tarafından kabul edilenyönetmeliklebelirlenir.


|117|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

DersSınavlarıveDeğerlendirme

MADDE7‐a)Birlisansüstüdersinyarıyılkredideğeri,biryarıyıldevamedenbirdersin haftalık teorik ders saatinin tamamı ile haftalık uygulama veyalaboratuvarsaatininyarısınıntoplamıdır.

b)Lisansüstüprogramlarlailgilidevam,derssınavları,dersnotları,derslerdenbaşarılı sayılmakoşulları,ders tekrarıvediğeresaslar ilgili senato tarafındankabuledilenyönetmeliklebelirlenir.

c) Yükseköğretim kurumları, öğrencinin herhangi bir yarıyıldan sonraprogramınadevamedebilmesiiçingerekligenelve/veyayarıyılnotortalamasıile ilgili başarı koşulları koyabilir. Bu koşulları sağlayamayan öğrencininyükseköğretimkurumuileilişiğikesilir.

YüksekLisansProgramı

MADDE 8‐ a) Yüksek lisans programı, tezli ve tezsiz olmak üzere iki şekildeyürütülebilir. Bu programların hangi enstitü anabilim dallarında ve nasılyürütüleceğiilgilisenatotarafındankabuledilenyönetmeliklebelirlenir.

b) Tezli ve tezsiz yüksek lisans programları arasında geçişe izin vermekyükseköğretimkurumlarınınyetkisindedirveilgiliyönetmeliklerindebelirtilenesaslaragöredüzenlenir.

TEZLİYÜKSEKLİSANSPROGRAMI

AmaçveKapsam

MADDE 9‐ a) Tezli yüksek lisans programının amacı, öğrencinin bilimselaraştırma yaparak bilgilere erişme, bilgiyi değerlendirme ve yorumlamayeteneğinikazanmasınısağlamaktır.Buprogramtoplamyirmibirkredidenazolmamakkoşuluylaenazyediadetders,birseminerdersivetezçalışmasındanoluşur.Seminerdersivetezçalışmasıkredisizolupbaşarılıveyabaşarısızolarakdeğerlendirilir.Öğrenci,engeçüçüncüyarıyılınbaşındanitibarenheryarıyıltezçalışmasınakayıtyaptırmakzorundadır.

b) Öğrencinin alacağı derslerin en çok iki tanesi, lisans öğrenimi sırasındaalınmamışolmasıkoşuluyla,lisansderslerindenseçilebilir.AyrıcaderslerilgilienstitüanabilimdalıbaşkanlığınınönerisiveEnstitüYönetimKuruluonayıilediğeryükseköğretimkurumlarındaverilmekteolanderslerdendeseçilebilir.

Süre

MADDE10‐a)Tezliyükseklisansprogramınıtamamlamasüresidörtyarıyıldır.Daha kısa sürede mezun olabilecek bir öğrenciyle ilgili düzenlemeler, ilgilisenato tarafından kabul edilen yönetmelikte belirtilir. İlgili yönetmelikleruyarıncabaşarısızolanöğrencininyükseköğretimkurumuileilişiğibusüredenöncekesilebilir.

b) Dört yarıyıl sonunda kredili derslerini ve seminer dersini başarıylatamamlayamayanveyayükseköğretimkurumununöngördüğüenazgenelnotortalamasınıtutturamayanöğrencininyükseköğretimkurumuileilişiğikesilir.

c)Tezçalışmasındanüstüsteikikezveyaaralıklıolaraküçkezbaşarısıznotalanöğrencininyükseköğretimkurumuileilişiğikesilir.

MustafaKOÇ

|118|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

d)Kredilidersleriniveseminerdersinibaşarıylabitiren,ancaktezçalışmasınıMadde10‐a'dabelirtildiğiüzeredörtyarıyılsonunakadartamamlayamadığıiçintez sınavınagiremeyenbiröğrenciye, ilgili enstitüanabilimdalıbaşkanlığınınönerisiveEnstitüYönetimKuruluonayıiletezinijüriönündesavunmasıiçinenfazlaikiyarıyıleksüreverilebilir.

TezDanışmanıAtanması

MADDE11‐a)Tezliyükseklisansprogramında,enstitüanabilimdalıbaşkanlığıheröğrenciiçinbirtezkonusuvetezdanışmanınıengeçikinciyarıyılınsonunakadarilgilienstitüyeönerir.TezdanışmanıönerisiilgiliEnstitüYönetimKuruluonayı ile kesinleşir. Tez çalışmasının niteliğinin birden fazla tez danışmanıgerektirdiğidurumlardaikincitezdanışmanıatanır.

b)Tezdanışmanı,öğretimüyeleriveyailgilisenatonunbelirleyeceğinitelikleresahipöğretimgörevlileriarasındanseçilir.

YüksekLisansTezininSonuçlanması

MADDE 12‐ a) Tezli yüksek lisans programındaki bir öğrenci, elde ettiğisonuçları ilgili senato tarafından belirlenen yazım kurallarına uygun biçimdeyazmakvetezinijüriönündesözlüolaraksavunmakzorundadır.

b) Yüksek lisans tez jürisi, ilgili enstitü anabilimdalı başkanlığının önerisi veEnstitüYönetimKuruluonayıileatanır.Jüri,biriöğrencinintezdanışmanıveenazbiriyükseköğretimkurumuiçindekibaşkabiranabilimdalındanveyabaşkabiryükseköğretimkurumundanolmaküzereüçveyabeşkişidenoluşur.Jürininüçkişidenoluşmasıdurumundaikincitezdanışmanıjüriüyesiolamaz.

c)Jüriüyeleri,sözkonusutezinkendilerineteslimedildiğitarihtenitibarenengeç bir ay içinde toplanarak öğrenciyi tez sınavına alır. Tez sınavı, tezçalışmasınınsunulmasıvebunuizleyensoru‐cevapbölümündenoluşur.

d) Tez sınavının tamamlanmasından sonra jüri tez hakkında salt çoğunlukla"kabul", "red" veya "düzeltme" kararı verir. Bu karar enstitü anabilim dalıbaşkanlığınca tez sınavını izleyen üç gün içinde ilgili enstitüye tutanaklabildirilir. Tezi reddedilen öğrencinin yükseköğretim kurumu ile ilişiği kesilir.Tezi hakkında düzeltme kararı verilen öğrenci en geç üç ay içinde gereğiniyaparakteziniaynıjüriönündeyenidensavunur.Busavunmasonundadatezikabuledilmeyenöğrencininyükseköğretimkurumuileilişiğikesilir.

YüksekLisansDiploması

MADDE 13‐ a) Tez sınavında başarılı olmak ve diğer koşulları da sağlamakkaydıyla,yüksek lisans tezininciltlenmişenazüçkopyasını tez sınavınagiriştarihinden itibaren bir ay içinde ilgili enstitüye teslim eden ve tezi şekilyönünden uygun bulunan yüksek lisans öğrencisine Yüksek Lisans Diplomasıverilir.

b) (Değişik: RG‐02/06/2007‐26540) Yüksek Lisans Diploması üzerindeöğrencininizlemişolduğuenstitüanabilimdalındakiprogramınonaylanmışadıbulunur.


|119|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

TEZSİZYÜKSEKLİSANSPROGRAMI

AmaçveKapsam

MADDE 14‐ a) (Değişik: RG‐06/03/1998‐23278) Tezsiz yüksek lisansprogramının amacı, öğrenciye mesleki konuda derin bilgi kazandırmak vemevcut bilginin uygulamada nasıl kullanılacağını göstermektir. Tezsiz yükseklisans programı İkinci Lisansüstü Öğretimde de yürütülebilir. Bu programtoplamotuzkredidenazolmamakkoşuluylaenazonadetdersiledönemprojesidersinden oluşur. Dönem projesi dersi kredisiz olup başarılı veya başarısızolarak değerlendirilir. Öğrenci, dönem projesinin alındığı yarıyılda dönemprojesinekayıtyaptırmakveyarıyılsonundayazılıbirraporvermekzorundadır.İlgili senato tarafından belirlenen esaslara bağlı olarak tezsiz yüksek lisansprogramınınsonundayeterliksınavıuygulanabilir.

İkinci lisansüstü öğretim programlarında sadece tezsiz yüksek lisans eğitimiyürütülebilir.Buprogramlardadoktoravetezliyükseklisanseğitimiyapılamaz.

b) Öğrencinin alacağı derslerin en çok üç tanesi, lisans öğrenimi sırasındaalınmamışolmasıkoşuluyla,lisansderslerindenseçilebilir.

c)(Mülga:RG‐14/10/2002‐24906)

DanışmanAtanması

MADDE15‐Tezsizyükseklisansprogramında,enstitüanabilimdalıbaşkanlığıher öğrenci için ders seçiminde ve dönem projesinin yürütülmesindedanışmanlıkyapacakbiröğretimüyesiveya ilgili senato tarafındanbelirlenenniteliklere sahip bir öğretim görevlisini en geç birinci yarıyılın sonuna kadarbelirler.

Süre

MADDE 16‐ Tezsiz yüksek lisans programını tamamlama süresi en fazla altıyarıyıldır.İlgiliyönetmelikleruyarıncabaşarısızolanöğrencininyükseköğretimkurumuileilişiğibusüredenöncekesilebilir.

YüksekLisansDiploması

MADDE 17‐ a) Kredili derslerini ve dönem projesini başarıyla tamamlayanyükseklisansöğrencisineYüksekLisansDiplomasıverilir.

b) (Değişik: RG‐02/06/2007‐26540) Yüksek Lisans Diploması üzerindeöğrencininizlemişolduğuenstitüanabilimdalındakiprogramınonaylanmışadıbulunur.

[Kaynak:http://www.yok.gov.tr].

MustafaKOÇ

|120|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Ek‐2:DinPsikolojisiYüksekLisansDersİçerikleri:UludağÜniversitesiÖrneği

FDB5108 ÇocuklukveErgenlikteDin

ÖğretimÜyesi HayatiHökelekli,Prof.Dr.

DersAdı Çocuklukveergenliktedin

CourseName Religioninchildhoodandadolescence

BilimDalı DinPsikolojisi

AnabilimDalı FelsefeveDinBilimleri

Program YüksekLisans

Yarıyıl Bahar

Zorunlu/Seçmeli Seçmeli

Kredi 6Kredi

Hafta İçerik

1 Çocuktadinihazırlıkveyetenekler/Religiouspreparationandcapabilitiesinchildren

2 Çocuktadiniilgiler/Religiousinterestinchildren

3 Çocuktadiniinancıngelişmesi/Thedevelopmentofreligiousbeliefinchildren

4 Diniinancıngelişmesindesosyo‐kültürelfaktörler/Socio‐culturalfactorsinthedevelopmentofthereligiousbelief

5 ÇocuktaTanrıinancıvetasavvuru/BeliefinandimaginationofGodinchildren

6 Diniinancıngelişmesindedoğalolaylarınetkisi/Theeffectofnaturaleventsinthedeveloplentofthereligiousbelief

7 Ergenliktediniuyanışvearayış/Religiousrevivalandquestinadolescence

8 Ergenliktedinişüpheler/Religiousdoubtsinadolescence

9 Ergenliktekimlikveanlamarayışınabağlıdiniyönelimler/Religiousinclinationdependingonthequestofidentityandmeaninginadolescence

10 Ergenlerdesuçlulukvegünahkârlıkduyguları/Thefeelingofguiltinessandsinfulnessinadolescence

11 Ergenlerdetövbevedindeğiştirmeolayları/Repentenceandconversioninadolescence

12 Ergenlikteduaveibadet/Prayerandworshipinadolescence

13 Ergenliktediniidealizmvefanatizm/Religiousidealismandfanaticisminadolescence

14 Geneldeğerlendirme/Concludingremarks


|121|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Kaynaklar

1 Yavuz,K.(1983).Çocuktadiniduyguvedüşünceningelişmesi(7‐12yaş).Ankara:DiyanetİşleriBaşkanlığıYayınları.

2 Hökelekli,H.(2002).Gençlik,dinvedeğerlerpsikolojisi.Ankara:AnkaraOkuluYayınları.

3 Hökelekli,H.(2003).GençlikDönemiveeğitimiII,İstanbul:İSAVYayınları.

4 Yıldız,M.(2007).ÇocuklardaTanrıtasavvurunungelişimi.İzmir:İzmirİlahiyatVakfıYayınları.

5 Kula,M.N.(2001).Kimlikvedin.İstanbul:AyışığıKitapları.

FDB5110 Psikanalizvedin

ÖğretimÜyesi HayatiHökelekli,Prof.Dr.

DersAdı Psikanalizvedin

CourseName Psychoanalysisandreligion

BilimDalı DinPsikolojisi

AnabilimDalı FelsefeveDinBilimleri

Program YüksekLisans

Yarıyıl Bahar

Zorunlu/Seçmeli Seçmeli

Kredi 6Kredi

Hafta İçerik

1 Psikanalitikteoriningenelçerçevesivepsikolojiyekatkıları/Overviewonpsychoanalytictheoryanditscontributionstopsychology

2 Freud'undineyaklaşımıvebunuyönlendirenetkenler/Freudonreligionandreasons

3 Freud'undininkaynağıileilgiliteorileri/Freud'stheoriesonoriginofreligion

4 Freud'undininetkiveişlevleriileilgiligörüşleri/Freud'sopinionsoneffectandfunctionsofreligion

5 Freud'undinpsikolojikgörüşlerinineleştirivedeğerlendirilmesi/CriticismandappraisalonFreud'spsychologyofreligion

6 Jungpsikolojisinintemelkavramlarıvepsikolojiyekatkıları/BasictermsofJungpsychologyanditscontributionstopsychology

7 Jung'undineyaklaşımıvebunuyönlendirenetkenler/Jungonreligionandreasons

8 Jung'agöredininkaynağıvetabiatı/Jung'spointofviewonoriginofreligionandnature

MustafaKOÇ

|122|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

9 Jung'agöredininetkiveişlevleri/Jung'spointofviewoneffectandfunctionsofreligion

10 Jung'undinpsikolojikgörüşlerinineleştirivedeğerlendirmesi/CriticismandappraisalonJung'spsychologyofreligion

11 Frommpsikolojisiningenelçerçevesivedineyaklaşımı/OverviewonFromm'spsychologyandhispointofviewofreligion

12 Fromm'agöredinintanımı,kaynağıvetabiatı/Fromm'spointofviewondefinitiontoreligion,originandnature

13 Fromm'unhümaniterveotoriterdinkavramları/Fromm'stermsofhumanitarianandauthoritarianreligion

14 Fromm'undinpsikolojikgörüşlerinineleştirivedeğerlendirmesi/CriticisimandappraisalonFromm'spsychology

Kaynaklar

1 Freud,S.(1995).Uygarlık,dinvetoplum.(çev.S.Budak).Ankara:ÖtekiYayınları.

2 Jung,C.G.(1993).Dinvepsikoloji.(çev.C.Şişman).İstanbul:İnsanYayınları.

3 Fromm,E.(1982).Psikanalizvedin.(çev.A.Arıtan).İstanbul:ArıtanYayınları.

4 Köse,A.(2000).Freudvedin.İstanbul:İzYayınları.

5 Bahadır,A.(2007).Jungvedin.İstanbul:İzYayınları.


|123|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Ek‐3:DinPsikolojisiYüksekLisansProgramıDokümanları:UludağÜniversitesiÖrneği

MustafaKOÇ

|124|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0


|125|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

MustafaKOÇ

|126|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

bilimnameXXXI,2016/2,127‐129ArrivalDate:02.09.2016,PublishingDate:12.12.2016doi:http://dx.doi.org/10.21646/bilimname.2016.4

EVALUATIONSONTHEPOSTGRADUATE

COURSES(1949‐2015)INTHEPSYCHOLOGYOFRELIGIONINTURKEY‐I

(MasterDegree)

MustafaKOCa

ExtendedAbstract

The field of psychology of religion encompasses scientific researches onreligiousandnon‐religiousindividualsaswellasonthetopicsoffaithandrituals in religious traditions by using psychological methodology andinterpretiveapproaches.Thus, thedisciplineattempts todefineanddetailthe origins of religious faith and behaviours of religious individuals in acorrect and proper manner. Although the Psychology of Religion onlyappearedasaninstitutionaliseddisciplineinthelate19thcentury,ithasalonghistorythatgoesbackcenturies.Thedisciplineincludestwomainfieldsofinquiry,namelytheologyandpsychology.Itissafetoassumethat,ifthedialogue and interaction between psychology and theology in questioncontinues to develop, this discipline will gradually gain a firmer positionamongothersciences(Koç,2012:327).

This article aims to introduce, in brief, the postgraduate courses on the‘Psychology of Religion’ (1949‐2015) in Turkey in order to assist youngresearchers, intending to study for master degree in the Psychology ofReligionand/orobtaininganundergraduatedegreemainlyintheologyandin the other relevant majors such as psychology and psychologicalcounsellingandguidance.

This article firstly provides an overall assessment on master degreeprogrammes on the Psychology of Religion in Turkish universities andsecondlygivesinformationaboutthecoursecontents,particularlyregarding

aAssoc.Prof.,BalikesirUniversity,[email protected]

MustafaKOC

|128|

bilim


XXXI,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

toPsychologyofReligioninthemasterprogrammesintheDepartmentofPhilosophyandReligiousStudies,basedontheuniversitysamples(n=13).

MethodandDataCollection

It is used qualitative design using literature survey methodology in thearticle. Comparing to the quantitative design, the qualitative approachesprovide in‐depth information, insights and understandings regarding theresearchtopics.

The sample of the study consists of only thirteen universities in Turkeywhich are in alphabetical order: (i)‐Ankara University, (ii)‐AtatürkUniversity, (iii)‐Çanakkale Onsekiz Mart University, (iv)‐ÇukurovaUniversity, (v)‐Dokuz Eylül University, (vi)‐Erciyes University, (vii)‐HititUniversity, (viii)‐Marmara University, (ix)‐OndokuzMayıs University, (x)‐Recep Tayyip Erdoğan University, (xi)‐Sakarya University, (xii)‐SüleymanDemirelUniversity,(xiii)‐UludağUniversity”.

As a source of information about the postgraduate courses on the‘PsychologyofReligion’(1949‐2015)inTurkey,(a)theofficialwebsitesoftheuniversities,(b)telephoneinterviewswithreligiouspsychologistsasanacademic staff, still working at these universities, and (c) e‐mailcorrespondenceareusedinthearticle.

In order to realize this purpose, a survey is performed among theseuniversities under the basis of these master degree programmes on thePsychologyofReligioninTurkey.Anumberofthetablesrelatedtothecoursecontentsandtheircreditsintheseuniversitiesarecreatedbytheresearcher.Additionally, thirteen different tables, providing semester periods andcoursecodesaswellascoursetypes(compulsoryorelective)andincludingthe total course period are created and finally the master degreeprogrammes on the Psychology of Religion in Turkey covering the yearsbetween1949and2015arescannedbytheresearcher.

TheFindings

It is ultimately determined that according to university samples [n=13],there are a total of one hundred and sixty‐eight courses [n=168] in thepostgraduate programme of Turkish state universities. Furthermore, it isemphasized that considering the academic structure of postgraduateprogrammesonthePsychologyofReligioninTurkey,thereisnoparticularmasterprogrammeonthePsychologyofReligion,dependingonInstituteofSocial Science which is the institution of the postgraduate academiceducation, but it is taught under master programme on ‘Department ofPhilosophyandReligiousStudies’whichisanumbrellaprogramme.

EvaluationsonthePostgraduateCoursesinthePsychologyofReligioninTurkey

|129|

bilim


XXX,2016/2

CCBY‐NC‐ND4.0

Furthermore, as major title place on the postgraduate diplomas of thestudents, successfully defending their theses which are prepared on thespecific topic of the Psychology of Religion, "Philosophy and ReligiousStudies" has been determined to be written instead of "Psychology ofReligion".Thiscanbeevaluatedasamandatoryresultofformalinternationalaccreditation.

As a result of the survey findings, it is seen that state universitieswhichprovide the most detailed and proper information about educationcurriculum on their internet portal in Turkey are Uludağ University andDokuzEylülUniversity.

It has been opened approximately six [n = 6] elective courses from eachbranchineachsemesterintheumbrellamasterprogramsunderthetitleofDepartment of Philosophy and Religious Studies. Therefore, besides thecompulsory courses in the semester, there are6 elective courses that thestudentscanchooseeachsemester,particularlyinthebranchofPsychologyofReligion.

Althoughapplicationof'one‐yearpreparatory/foundationalcourse'forthecandidates who have a different bachelor's degree from Theology orPsychology is foreseen inthe formalprocessofTurkisheducationsystem,thereisnomasterprogram,applyingthiskindofcourseinpracticaltermsundertheDepartmentofPhilosophyandReligiousStudiesasanumbrellaprogrammeinTurkey.

Keywords:Psychology of Religion, History of Science, University, MasterDegree,Dissertation.

tÜrkİye’de dİn psİkolojİsİ alaninda yapilan lİsansÜstÜ...

Documents