Tramwaj z dusz!Grzegorz Lizurek

Tramwaj z dusz!6 grudnia na przystanek tramwajowy na ulicy Piekarskiej w Bytomiu jak zwykle z huczeniem wjeżdża tramwaj linii 38 i zatrzymuje się z charakterystycznym zgrzytem hamulca łańcuchowego. Za pulpitem sterowniczym jak gdyby nigdy nic stoi św. Mikołaj, niezwykły motorniczy najstarszego liniowo kursującego tramwaju w Europie. Przejażdżka tramwajem z „Mikołajem” to nie lada atrakcja dla dzieci tym bardziej, że pomocnik motorniczego sprawdza czy wszyscy pasażerowie coś dostali od św. Mikołaja. Starsi zwykle dostają cukierka, dzieci i młodzież również słodycze, ale w większej ilości. Pomysł na „Mikołajki w tramwaju” to oddolna inicjatywa załogi linii 38 Pawła Lisona i Jakuba Drogosia. Co roku pan Paweł przebiera się w strój Mikołaja, a Jakub mu pomaga zapanować nad tym co się dzieje w tramwaju i wspólnie jeżdżą tramwajem od południa do wieczora sprawiając tyle radości ile im się uda dzieciom i dorosłym. W tym roku pomogli im zarówno Tramwaje Śląskie jak i Prezydent Miasta Bytom odwiedzając tramwaj i przynosząc upominki. We wcześniejszych latach robili to sami za własne pieniądze.

1

3

Tramwaj linii numer 38 jest niezwykły nie tylko ze względu na Mikołaja, ale przede wszystkim ze względu na to jaki na tej linii jeżdżą wozy – tzw. eNki, dwa najstarsze wozy jeżdżące w Europie w normalnej obsłudze linii. Rama tramwaju została wykuta w 1949 roku w Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych "Konstal". Jest to konstrukcja wzorowana na niemieckim wagonie wojennym, szczególną cechą tego typu wagonów są szerokie drzwi i duże pomosty, które miały służyć do szybkiej ewakuacji w razie alarmu lotniczego.Z dużymi i wysokimi pomostami wiążą się kłopoty z wsiadaniem i z wysiadaniem osób starszych i małych dzieci. Obsługa zwykle stara się starszym osobom pomagać. Cześć pasażerów dosyć mocno narzeka i chciałoby zmian taboru. Jednak motorniczy tramwaju, Paweł Lison tłumaczy: „Gdyby nie ten stary tramwaj to po Piekarskiej nie jeździłby żaden inny. Na tej linii nie ma możliwości nawracania tramwaj jeździ tam i z powrotem. Są nowoczesne tramwaje posiadające 2 pulpity sterownicze tzw. szynobusy jednak są one bardzo drogie i raczej nikt nie zdecyduje się w najbliższym czasie zainwestować w taki tabor dla linii na Piekarskiej.”

5

Ko"cowy przystanek linii numer 38 przy najstarszym zak#adzie pogrzebowym w Bytomiu

7

Ulica, po której kursuje linia 38 nie należy do wizytówek Bytomia. Stoi na niej sporo starych, zaniedbanych kamienic, w których w większości mieszkają ludzie biedni. Początek linii jest koło sądu a koniec znajduje się w pobliżu cmentarza tuż przy dużym, najbardziej znanym zakładzie pogrzebowym w mieście. Według załogi koszty utrzymania i eksploatacji starej „eNki” są niższe niż nowoczesnych wagonów ze względu na to, że pobór mocy i koszty części zamiennych są o wiele mniejsze, a w przypadku sukcesywnego naprawiania drobnych usterek jazda tramwajem typu N jest praktycznie bezawaryjna.Paweł Lison jest najstarszym w firmie motorniczym, jest emerytem, więc nie pracuje w pełnym wymiarze godzin, głównie jeździ na linii 38. Czasami dołącza do niego młodszy kolega pasjonat tramwajów i transportu Jakub Drogoś, który nie jest motorniczym, a kimś pomiędzy konduktorem a pomocnikiem. Pasja do tramwajów przełożyła się na wybór kierunku studiów – transport. Ci dwaj panowie stanowią bardzo zgrany zespół, dogadujący się prawie bez słów. Wyróżniają się niesamowitymi manierami, wręcz przedwojennymi. Witają i żegnają prawie każdego pasażera wsiadającego do wagonu. Ułatwia to brak oddzielonej kabiny dla motorniczego, a przede wszystkim pasja, serdeczność i uwaga, jakie innym ludziom poświęcają.

10

11

Ulica Piekarska noc!12

Jakub Drogo$ 13

Ulica Piekarska noc!14

15

16

Motorniczy w wolnej chwili w przerwie pomiędzy kursami chętnie rozmawia ze stałymi bywalcami wagonu, zdarza się, że dzieli się drugim śniadaniem z jeżdżącymi tam i z powrotem dziećmi z okolicy, które często nie mają się gdzie podziać po lekcjach. Pan Paweł czasami jeździ jako zastępca na innych liniach w innych wagonach, ale jak sam mówi źle się czuje w tamtych wozach oddzielony od ludzi kabiną, bo wszystko staje się rutynowe: tylko przystanek otwarcie drzwi, zamkniecie i odjazd i tak w kółko, a kontakt z pasażerami praktycznie żaden. A właśnie ten kontakt z ludźmi jest tym co on najbardziej sobie ceni zarówno w pracy jak i w życiu. Jego pozytywne podejście przenosi się na zachowanie pasażerów zarówno dzieci jak i młodzież, bo jak sam mówi w tramwaju pozwala na wiele: można się śmiać, cieszyć, śpiewać, grać na instrumentach muzycznych, nie toleruje chamstwa i wulgaryzmów. Kto się nie potrafi dostosować do tych zasad nie pojedzie za daleko tym tramwajem. Jego podejście do ludzi oparte jest na przekonaniu, że ludzie nie rodzą się źli nawet na ulicy Piekarskiej, tylko gdy są zaniedbani, źle wychowani przez rodziców jako dzieci zmieniają się później w nieciekawe typy.

17

Pawe# Lison18

W trakcie „Mikołajek w tramwaju” do Pawła Lisona przychodzą 3 pokolenia pasażerów, których woził, bardzo często są to ludzie, którzy już nie mieszkają w okolicy tylko specjalnie na tą okazje przychodzą z dziećmi i wnukami na przejażdżkę niezwykłym tramwajem. Ta cecha to nie zasługa maszyny samej w sobie bardziej załogi. Jak mówi Pan Paweł:„Tramwaj ma duszę. Nikt nie wierzy jak tramwaj może mieć duszę, ale on ją ma, bo panuje w nim specyficzna atmosfera, a tworzy ją motorniczy”.

20

Tramwaj z dusz!

Grzegorz Lizurek