traumatologjia lokomotore · 2-frakture e shkaktuar nga shtypja. (kompresioni) 3-fraktura te...
TRANSCRIPT
TRAUMATOLOGJIA LOKOMOTORE
SHKENCE BASHKEKOHORE E MJEKIMIT TE DEMTIMEVE TE
SKELETIT
1DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Të dhëna të përgjithshme
Të gjitha traumat pasohen me dëmtime në sistemin muskulo-skeletik
Frekuenca e frakturave është më e madhe në dekadën e dytë dhe të tretë të moshës
Mbi moshën 50 vjeç ndeshen më shpesh frakturat si rezultat i osteoporozës
2DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Përshkrimi i frakturave
Frakturë quhet ndërprerja e plotë ose e pjesshme e vazdimesisë anatomike të një kocke
Dëmtimet që ndodhin në skelete të pa maturuara nga ana osteogenetike quhen dhe fraktura të shkopit të njomë apo të “degës së shelgut.”
3DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 4
Klasifikimi i frakturave a-Sipas lokalizimit
anatomik te linjes se fraktures. 1/3 e sipërme, 1/3 e mesme 1/3 e poshtme
b-Sipas konfiguracionit dhe drejtimit te linjes se fraktures linjë e tipit oblike spirale e shkurtër tipi transversal
5DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Klasifikimi-2
c-Ne vartesi te copezimitte fraktures 1-Frakture e thjeshte pa
fragmente te tjera. 2-Frakture me
fragment te lire, “tip flutur”
3-Frakture kominutiveose me shumefragmente
d-Frakturat patologjike
6DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Klasifikimi 3
e-Frakturat e stresitapo te lodhjesrekrutët e rinj nëushtri (frakturat e marshimeve)
f-Frakturat e hapura
7DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Sipas mekanizmit te demtimit
Forcat me veprim direkt 1-Fraktura e thjeshte apo lineare. 2-Frakture e shkaktuar nga shtypja. (kompresioni) 3-Fraktura te shkaktuara nga forca penetruese A-Force qe zoteron energji te vogel kinetike
(goditje direkte mbi kocke) B-Force qe zoteron energji te madhe kinetike
(armet e zjarrit, aksidentet nga mjete qe ecin me shpejtesi) Demtimet e indeve te buta, te strukturave neuro vaskulare fragmentet kockore pasoje e kominucionit kockor veprojne
si predha sekondare faktori i djegies
8DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
9DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 10
Forcat me veprim indirekt
Ne distance nga vatra e fraktures
A-Fraktura te shkaktuara nga terheqja
B -Fraktura te shkaktuara nga forca perkulese
C-Fraktura te shkaktuara nga forca rrotulluese
D-Frakturat e shkaktuara nga forca kompresive
E-Fraktura te shkaktuara nga veprime te forcave te kombinuara
11DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Luksacionet traumatike
Prishja e mardhenieve anatomike ndermjet dy kockave qe formojne artikulacionin
Emertimi i nje luksacioni apo subluksacioni behet ne vartesi te nozologjise anatomike
Shoqerohen me demtime te shkalles se ndryshme te indeve te buta
Pasoje e forcave indirekte 12DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Klasifikimi i luksacioneve traumatike Ne vartesi te pozicionimit te kockes distale ne
raport me kocken proksimale Anterior Posterior Medial Lateral
Ne vartesi te demtimit te lekures Te hapur Te mbyllur
13DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
14DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Luxacioni scapulohumeral
15DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
LUXACIONI SCAPULOHUMERAL
Eshte luxacioni me i shpeshte nder te gjithe artikulacionet e njeriut
16DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
17DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Arsyet anatomike
Artikulacion shume I levizshem (flexion-extension,abduksion-adduksion,antepulsion-retropulsion)
Kapsula artikulare e dobet
Koka humerale jo kongruente me gropen e glenoidit
Ligamentet dhe muskujt perforcues jane josuficente per stabilitetin e artikulacionit
18DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Mekanizmi i luxaciont
Luxacioni anterior I shpatulles
Shkaktohet nga renia me doren e shtrire, te abduktuar (larguar nga trupi) dhe rotacion extern
19DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Ndodh kryesisht si pasoje nje shoku elektrik dhe nje ataku epileptik
5%
20DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Klasifikimi
1) Luxacioni anterior traumatik: 95% e rasteve
2) 3 subtipe
Subglenoid: koka shtrihet para gropes glenoide
Subcoracoid: koka shtrihet poshte procesit korakoid. (me i shpeshti)
Subclavicular: koka shtrihet poshte klavikules.
21DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
22DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Lux. Anterior subcoracoid23DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Paraqitja klinike
24DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
2) Luxacioni posterior 5%
Koka e humerusit zhvendoset posteriorisht, pas glenoidit.
25DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
3)Luxationi erekt
Ndodh zakonisht ne aksidente me motorr, ne krahun ne hiper abduksion dhe ka demtim masiv te manshetes rotatore
Ky eshte nje tip I rralle I luxacionit ku koka zhvendoset poshte glenoidit dhe pacienti paraqitet me krahun e ngritur vertikalisht lart te cilin e mban me doren tjeter.
26DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
PATOLOGJIA
27DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Lezioni Bankart: shkeputja e labrumit (buzes) glenoidale bashke me periostumin nga siperfaqa e antero – inferiore e glenoidit dhe qafes skapulare.
28DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
29DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Lezioni Hill Sach: depresion ne koken humerale ne kuadratin e saj postero-lateral
30DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Lezioni Hill Sachdepresion ne koken humerale ne kuadratin e saj postero-lateral
31DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DIAGNOZA
32DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Prezantimi ne urgjence
Pacienti hyn me shpatullen e larguar nga trupi dhe brrylin qe mbahet nga dora tjeter.
Ka nje histori te nje rrezimi me doren e shtrire te shoqeruar nga dhimbje dhe pamundesi per te levizur shpatullen.
33DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
34DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Radiologjia1.AP anteroposteriore2.Aksiale
35DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
RadiologjiaStryker Notch view. Per vizualizimin e
pjeses postero laterale te kokes
36DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
EKZAMINIMI
DUGAS TEST
HAMILTON RULER TEST
CALLWAY TEST
ANTERIOR APPREHENSION TEST
37DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
TRAJTIMI
PREMEDIKIMI:ME ANESTEZI LOKALE
REPONIMI ME ANESTEZI TE PERGJITHSHME
38DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Injektimi intaartikular I anestetikut
39DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
TEKNIKAT E REDUKTIMIT TE LUXACIONIT ANTERIOR
TEKNIKA KOCHER
TEKNKIKA E HIPOKRATIT
TEKNIKA STIMSON
40DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
TEKNIKA KOCHER
41DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Teknika e Hipokratit
42DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Teknika Stimson
43DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Komplikacionet
Komplikacionet e hershme
Demtim I nervit axilar qe jep paralize te muskulit deltoid dhe anestezi ne pjesen laterale te shpatulles.
Komlikacionet e vonshme
Luxacioni rekurrent (kronik)
44DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 45
Trajtimi
Imobilizim per 3 jave me suport ne rotacion intern
46DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Trajtimi
Imobilizim per 3 jave ne rotacion extern
47DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Cila eshte metoda me e mire?
Sipas studimeve te fundit shihet
60 % riluksim ne imobilizimet per 3 jave ne Rotacion intern
32% riluksim ne imobilizimet ne rotacion extern
48DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
TRAJTIMI KIRURGJIKAL
1. PUTTI – PLATT OPERATION
2.BANKART’S OPERATION
3. BRISTOW’S OPERATION
4. ARTHROSCOPIC BANKART REPAIR
49DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
50DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Arthroscopic bankart repair
51DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 52
TRAJTIMI REHABILITUES
53DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Rehabilitimi jo operativ per instabilitetin anterior te shpatulles
Faza 1: faza akute e levizjes
Qellimet : Ristabilizojme ROM jo te dhimbshem Ushtrime per ROM Atrofine muskulare te vonshme Ushtrime forcuese Ulje e dhimbjes dhe inflamacionit Analgjezike NSAIDsMobilizim I kycit
54DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Faza 2 : faza e ndermjetme
Qellimet:
Rifitimi dhe permiresimi I fuqise se muskujve
Normalizim I levizshmerise se kycit.
Permiresim I kontrollit neuromuskular teshpatulles.
55DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Faza 3 : Faza e fuqizimit te avancuar
Qellimet:
Permiresimi I fuqise, forces dhe rezistences
Permiresim I kontrollit neuromuskular
Pergatitja e pacientit per aktivitet
56DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Faza 4 : rikthimi ne aktivitet
Qellimet:
Mbajtja e nivelit optimal te forces dherezistences
Rritja progresive e nivelit per pergatitjen e pacientit per rikthimin funksional teaktivitetit.
57DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
LUKSACIONI KOKSOFEMORAL
58DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
PREZANTIMI
Luksacioni Koksofemoral shkaktohet nga forca te medha: Shoqerohet shpesh me fraktura te tjera Demtimi i vaskularizimit te kokes se femurit
Keto rrisin shanset e komplikacioneve59DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 60
Anatomia e artikualacionitKoksofemoral
Artikulacion koke dhe grope.(Ball and socket joint).
Koka femorale: lehtesisht asimetrike, ka formen e 2/3 te sferes.
Acetabuli: siperfaqja artikulare ka formen e “U” te kthyer mbrapsht.
Ligamenti teres,me arterien per koken femorale ndodhet ne mes te “U”.
61DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Siperfaqja e kontaktit teartikulacionit
Gjate ROM:
40% e kokes femorale eshte ne kontaktme siperfaqen artikulare te acetabulit.
10% e kokes femorale eshte ne kontaktme labrumin.
62DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Labrumi Acetabular
Unaze e forte fibrotike
Rrit mbulimin e kokes femorale
Kontribon ne stabilitetin e artikulacionit koksofemoral 63DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Kapsula e artikulacionit koksofemoral
Shtrihet prej linjes intertrokanterike te femurit proksimal deri te perimetri kockor I acetabulit
Ka disa banda te dendura te indit fibrotik
Ligamenti Ileofemoral
“Y” me koke poshte
Bllokon extensionin(shtrirjen)
e kofshes
Lejon relaksimin e muskujve
gjate qendrimit ne kembe
64DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Anteversioni i qafes femorale
Afersisht 70 ne meshkujt Kaukazian.
Lehtesisht me I madh te femrat.
Meshkujt dhe femrat e lindjes kane anteversion prej140 deri ne 160 respektivisht.
65DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Vaskularizimi i kokes femorale
1. Arterja e ligamentit Teres• Shume e rendesishme ne femijet.
• Kontributi i saj bie me moshen,dhe eshte e parendesishme ne pacientet e vjeter.
66DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Vaskularizimi I kokes femorale
2. Deget ngjitese te qafes Dalin nga unaza tek baza e qafes.
Unaza formohet nga deget e arterieve cirkumflekse mediale dhe laterale te femurit.
Penetron kapsulen afer bashkimit te saj me femurin dhe ngjitet pergjate qafes.
Perforon kocken afer karilagos artikulare.
Eshte mjaft e ndjeshme nga demtimet me luksacion te koksofemoralit. 67DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Nervi Shiatik
Perbehet nga rrenjet nervore nga L4 te S3
Komponentet e fibulare dhe tibiale diferencohen heret, ndonjehere proksimalisht ne pelvis.
Kalon posteriorisht ne murin posterior te acetabulit.
Zakonisht kalon poshte muskulit piriform68DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Luksacioni koksofemoral:Mekanizmi I demtimit
Gati gjithmone nga nje traume me energji temadhe .
Me zakonisht ndodhin ne aksidentetautomobilistike
Mund ti ndodhe kembesoreve gjateaksidenteve,gjate renieve nga lartesite, ne aksidente industriale dhe trauma sportive.
69DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
70DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Luksacioni posterior
Zakonisht rezulton nga nje ngarkese aksiale e aplikuar tek femuri kur ai eshte I flektuar.
Me shpesh ndodh nga goditja e gjurit me kroskotin.
71DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Tipet e luksaacionit varennga …
Drejtimi i forces se aplikuar.
Pozicioni i artikulacionitkoksofemoral.
Fortesia e kockes se pacientit
72DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Pozicioni i artikulacionit dhetipet e luksacionit posterior
Me shpesh,
Abduction: fracture-luksacion
Adduction: luksacion
Extension: frakture-luksacion i kokes femorale
Flexion: luksacion
73DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Mekanizmi iluksacionitanterior
Abduksion ekstrem me rrotullim nga jashte te artikulacionit.
Kapsula eshte grisur ose shkeputur.
Koka femorale lukson anteriorisht.
74DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Efektet e luksacionit te kokes femorale ne furnizimin e saj me gjak
Kur kapsula demtohet deget cervikale demtohen ose terhiqen.
Arteria e ligamentit teres eshte e demtuar.
Disa dege cervikale mund te mbeten te palosura ose te shtypura deri sa te reponohet luksacioni.
Reduktimi i hershem i luksacionit mund te permiresoje furnizimin me gjak te kokes femorale.
75DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Demtimet shoqeruese
Mekanizmi: energji e larte
Shoqerohet zakonisht me :
• Demtimet e kokes dhe te fytyres
• Demtimet e kraharorit
• Demtime intra abdominale
• Luksacione dhe fraktura te ekstremiteteve
76DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Demtimet shoqeruese
Mekanizmi: gjuri te kroskoti Demtime te pjeses distale te femurit
Frakture e pateles
Fraktura te shputes se kembes nese gjuri ne ekstension (I shtrire)
77DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Demtimet shoqeruese
Demtimi I nervit shiatik ndodh ne 10 % te luksacioneve.
Me zakonisht keto zgjidhen me reponimin dhe me kalimin e kohes
Tendosja dhe kontuzioni ndodh zakonisht.
Cpimi dhe keputja e nervit nga kocka mund te ndodhin.
78DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Klasifikimi
Sisteme te shumta klasifikimi egzistojne:
Shume klasifikime reflektojne metodat e diagnostikimit dhe te trajtimit
79DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Klasifikimi Thomas Epstein i artikulacionit koksofemoral
Me i njohuri
Tipi 1 Luksacion me se shumti nje fragment te vogel
posterior
Type II Luksaion me fragment te madh te murit posterior
Type III Luksacion me mur posterior kominutiv
Type IV Luksacon + frakture te dyshemese acetabulare
Type V Luksacion me frakture te kokes femorale
80DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 81
Klasifikimi AO
Me I pergjithshem
Me I miri per te raportuar te dhena per krahasime nga studime te ndryshme.
Luksacioni Anterior
Luksacioni Posterior
Luksacioni Obturator (Anterior-Inferior)
Luxacion central
82DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Diagnoza: Historia
Traume e madhe,zakonisht aksidente automobilistike.
Pacientet koshiente, kane dhimbje shume te forte ne rajonin e kellkut.
83DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Egzaminimi fizik:Pamja klasike
Luksacioni posterior:
Kofsha e flektuar, e rrotulluar nga brenda, e adduktuar (afruar).
84DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Egzaminimi fizik:Pamja klasike
Luksacioni anterior:
Rotacion ekstern , abduksion dhe fleksion ekstrem
85DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Egzaminimi fizik
Dhimbje ne palpimin e kellkut
Dhimbje gjate tentimit te levizjes
Demtime te mundshsme neurologjike
Egzaminimi I plote eshte esencial
86DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Radiografite: AP Pelvis X-Ray
Lejon diagnozen dhe tregon drejtimin e luksacionit Koka femorale jo e centruar ne acetabul.
Koka femorale duket me e madhe (anterior) ose me e vogel (posterior).
Zakonisht jep informacion te mjaftueshem per te proceduar me reponimin e mbyllur.
87DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
X-rays pas reponimit:
AP pelvis, Lateral Hip x-ray.
Pamjet Judet te pelvisit.
CT me prerje 2-3 mm .88DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
CT Skaneri
Me I dobishem pas reponimit.
Zbulon: Frakturat pa zhvendosje.
Kongruitetin e reponimit.
Fragmentet intra artikulare.
Madhesine e fragmenteve kockore
89DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
MRI Rezonanca magnetike
Zbulon demtimet e labrumit dhe anatomine e indeve te buta.
Nuk ka benifice te tjera.
90DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Menaxhimi klinik: Trajtimi emergjent
Luksacioni koksofemoral eshte emergjence
Qellimi eshte te ulet rreziku per nekroze avaskulare
91DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Reponimi emergjent
Lejon rikthimin e qarkullimit ne enet e mbyllyraose te shtypura.
Literatura tregon per risk me te ulet per nekrozeavaskulare ne reponimet e shpejta.
Kerkon anestezi te mire.
Kerkon pune ne ekip (me shume se nje person)
92DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Anestezia
Anestezia e pergjithshme me relaxim muskular lehtesonreponimin por nuk eshte gjithmone e nevojshme.
Relaximi ne gjendje koshiente I pacientit mund te pranohet.
Provimi I reponimit pa qetesim dhimbje dhe pa relaxim temire ,shkakton dhimbje te panevojshme,krijon spazmamuskulare dhe veshtireson tentimet per reponim
93DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Anestezi e pergjithshme kur:
Pacienti do te intubohet ne sallen e urgjences.
Pacienti do transportohet ne sallen e operacionit per probleme emergjente tekokes,barkut ose kraharorit.
Perfitojme nga kjo mundesi.
94DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Teknikat e reponimit
Allis: Pacienti ne shpine.
Duhen te pakten dy persona.
Stimson: Pacienti barkas, kofsha e flektuar
Kerkon vetem nje person
E papraktikueshme ne trauma
95DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Teknika Allis
Asistenti: Stabilizon pelvisin
Ortopedi: qendron mbi pacientin
Flekton me kujdes kofshen 900
Aplikon progresivisht terheqje ne ekstremitet.
Aplikon adduksion (afrim) me rrotullim intern
Reponim mund shpesh te ndihet apo degjohet
96DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
97DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Kyci I reponuar
Leviz me lirshem.
Pacienti me I qete.
Kerkon teste te stabilitetit
Flektimi thjeshte 900 nuk do te thote stabilitet
98DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Testi i stabilitetit
1. Kyci flektohet ne 90o
2. Nese kyci stabel, aplikohet rrotullim intern, adduksion dhe force posteriorisht.
3. Gradet e fleksionit,adduksionit dhe rrotullimit intern qe shkaktojne luksim dokumentohen.
4. Fragmentet e medha posteriore mund ta bejne te veshtire testimin
99DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Kellku I pareponueshem
Kerkon reponim emergjent ne sallen e operacionit
Pre-op CT behet ne raste kur nuk shkakton vonesa.
100DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Luxacioni koksofemoral:Trajtimi konservativ
Aplikohet nese kyci eshte stabel pas reponimit dhereponimi kongruent.
Pacienti komfort.Pacienti gjate sherimit duhet te beje:
ROM me kufizime ( jo adduksion, rrotullim intern) Jo fleksion > 60o
Mobilizim te shpejte Shkelje ne toke pas 4-6 javesh. Perseritje te Rografise para lejimit te shkeljes se
kembes.
101DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 102
Luxacioni koksofemoral:Indikacionet per trajtim kirurgjikal
1. Luxacioni koksofemoral I pareponueshem
2. Luxacion me frakture te qafes se femurit
3. Fragment I inkarceruar brenda ne kyc
4. Reponim jo kongruent (jo I plote)
5. Jo stabel pas reponimit
103DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Kyci jostabel pas reponimit
Nga fraktura te murit posterior ose fraktura te kokes.
Kerkon reponim dhe fiksim te fraktures.
Shkeputjet ose rupturat e labrumit Raste te rralla shkak I jostabilitetit.
Prezenca e tyre ne kycin josabel, justifikon interventin.
MRI (Rezonanca) mund te jete e dobishme ne venien e diagnozes.
104DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
REZULTATET E TRAJTIMIT Amplitude te madhe:
nga normal fare deri tek dhimbje e madhe dheprishja e kycit
Ne pergjithesi ,luxacionet me fraktura te kokes apoacetabulit shkojne me keq.
Luxacionet me fraktura te te dyjave,kokes dheacetabulit kane prognoze te keqe.
Luxacionet e pareponueshme kane gjithashtuprognoze te keqe.
105DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Komplikacionet e luksacionit koksofemoral
Nekroza avaskulare: 1-20%
Disa autore kane treguar lidhjen pozitive midis kohes se reponimit dhe nekrozes avaskulare.
Rezultatet jane me te mira nese reponimi behet brenda 6 oreve te para.
106DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 107
Osteoarthriti post traumatik
Mund te ndodhe me ose pa nekroze avaskulare.
Mund te jete I pashmangshem ne demtime te medha te kercit
Incidenca rritet me frakturat shoqeruese te kokes dhe acetabulit.
Perpjekjet per shmangien e osteoarthritit drejtohen ne arritjen e nje reponimi sa me te mire dhe te shpejte te kycit.
108DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Luksacioni rekurrent
I rralle, vetem nese ndonje jostabilitet kockor nuk eshte korrigjuar
Disa raste luksacion, nga sherim jo i mire i indeve te buta
Kur labrumi eshte shkolitur
109DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Luksacioni rekurrent nga difektine murin posterior dhe/osefrakture te kokes femorale
Mund te ndodhe pas heqjes se nje fragmenti tefrakturuar.
110DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Diagnoza e vonuar e luksacionitkoksofemoral
Incidence e rritur ne paciente me politrauma.
Me e madhe ne paciente me sensibilitet te alteruar.
Rezulton ne: reponime te veshtire
incidence me te madhe per nekroze
Ne asnje menyre nuk duhet lene nje luksacionkoksofemoral pa reponuar!
111DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
NERVI SHIATIKDemtim I nervit Shiatik ne
luksacionet
Ndodh deri ne
20 % te rasteve me luksacion.
(nervi terhiqet, shtypet apo keputet)
Pas reponimit:
40 % e demtimeve rekuperohen
25%-35% rekuperohen pjeserisht
112DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Renia e shputes se kembes (demtimi n. shiatik ose komponentit te tij fibular)
Splintim me orthosa talo-krurale:
Permireson ecjen
Parandalon kontrakturat
113DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 114
Demtimi iatrogjenik I nervi shiatik
Ndodh me shpesh ne kirurgjine me hyrje posteriore
Rezulton nga terheqja e zgjatur e nervit.
115DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Tromboembolia pas luksacioneve
Luksacioni koksofemoral = pacient me risk telarte.
Trajtim profilaktik me:
-Heparine me peshe molekulare te ulet
-Coumadine (Varfarine)
Mobilizim sa me i hershem postoperativ
Heqie e trajtimit pas 2-6 javesh (nese pacientimobilizohet)
116DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
HYRJE NE PROSTETIKE DHE ORTOTIKE
- Lidhur fort me teknologjine- Lufterat rrisin nevojen per pajisje protetike dhe- ortotike.- Financimet vijne industria e luftes.- BLAS DE LEZO
117
- Blas de Lezo cliroi Kolombine
- Statuja tek porta e Kartagjenes.
- Ai humbi kemben e majte, doren e djathte dhe nje sy DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 118
QELLIMET E LEKSIONIT
-Te mesoje historine e Protetikes dhe Ortotikes.
-Roli dhe funksioni i anetareve te ekipit terehabilitimit.
-Shkaqet e amputimit dhe nevojen per kujdesinortotik.
- Pergatitja dhe aftesite e nevojshme te njeortotisti/protezisti te certifikuar.
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 119
PROSTETIKAPROSTETIKA ESHTE SPECILITETI QE MERRET ME DIZENJIMIN, PRODHIMIN DHE APLIKIMIN E PROTEZAVE
NE GREQISHT:PROTEZE = SHTESE, LIDHJE, ATASHIM
PROTEZA ESHTE NJE PAJISJE ARTIFICIALE QE ZEVENDESON NJE PJESE TE TRUPIT QE MUNGON PER SHKAK TE TRAUMES, SEMUNDJES OSE QE NGA LINDJA.
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 120
HISTORI E SHKURTER E PROSTETIKES
-Ne kohet e lashta amputimi ishte shpesh ==== vetmjazgjidhje mjekesore
-Sa me shpejt.
-Proteziste ===== perpunuesit e metaleve, artizanet e berjes se mburojave luftarake si dhe mjeket qe kryeninamputimin.
- Materialet e perdorura jane prej metali, druri dhelekure.
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 121
- Lufta Civile Amerikane shtyse te forte Prostetikes.
Mbi 30000 amputime
- Anesite prej druri me fole nga Marx u shiten 75$-150$.
Luftes II Boterore dhe Lufta e Vietnamit sollen financimet .
-Protezat patellar-tendon bearing dhe quadrilateral socket per amputimet poshte gjurit dhe transfemorale respektivisht.
-Protezat mioelektrike per anesite e siperme
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 122
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 123
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 124
ORTOTIKA
ESHTE SPECIALITETI QE MERRET ME DIZENJIMIN, PRODHIMIN DHE APLIKIMIN E ORTOZAVE.
GREQISHT:
ORTO = TE DREJTOSH
ORTOZA ESHTE NJE PAJISJE QE VENDOSET NGA JASHTE QE PERDORET PER MODIFIKIMIN E KARAKTERISTIKAVE TE SISTEMIT SKELETIK DHE NEUROMUSKULAR.
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 125
Celiku dhe me pas alumini kane qene materialet e zgjedhuraper prodhimin e ortozave te anesive inferiore ne vitet 1920-1968.
Keto ortoza duke perfshire dhe ato qe ka mbajtur Presidentii U.S.A. Franklin D. Roosevelt realizoheshin me dore ngaortoziste te afte dhe me pervoje dhe eksperience te gjeredhe pershtateshin sipas individualitetit te pacientit dhepatologjise se tij.
Materiali i cili perdorej per te mbajtur lidhur ortozen me anesine ishte kryesisht prej lekure.
ORTEZAT , LLOJET E TYRE .
126DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
ORTOZAT PERDOREN PER:
- KONTROLLON DHE LIMITON LEVIZJEN
- IMOBILIZON NJE EKSTREMITET, ARTIKULACION OSE SEGMENT TE TRUPIT
-NDALON LEVIZJEN NE NJE DREJTIM TE CAKTUAR
- NDIHMON LEVIZJEN NE PERGJITHESI
- UL PESHEMBAJTJEN PER NJE ARSYE TE CAKTUAR
- NDIHMON REHABILITIMIN PAS FRAKTURAVE DHE HEQJES SE ALLCISE
- RREGULLON FORMEN, FUNKSIONI E TRUPIT PERFTON MUNDESI ME TE MIRA LEVIZJEJE DHE UL DHIMBJEN
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 127
Kur pershkruhet nje ortoze per nje pacient me nje patologji tecaktuar ...
ajo duhet te permbushe te pakten nje nga funksionet e mesiperme
Pershkrimi i qarte i funksionit apo funksioneve tedemtuar te anesise. !!!!!!!Nje pershkrim jo i sakte do te sjelle edhe pershkrimin e njeorteze jo korrekte e kesisoj mos korrigjim te problemit.
Pas pershkrimit te sakte te funksionit apo funksioneve tedemtuar duhet te pershkruhet edhe orteza e cila korrigjonfunksionet e demtuar dhe kesisoj rezultatet klinike tek pacientido te jene te kenaqshme.
128DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Opsionet e kontrollit biomekanik te ortezave jane:
-Lejon levizje te lire ne nje plan
-Rrit levizjen e deshiruar
-Pengon levizjen e padeshiruar
-Limiton levizjen
-Bllokon levizjen
.
Ortozat duhet te kontrolloje levizjet e padeshiruara dhe te lejoje levizjetnormale dhe kompensatore
129DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
KONSIDERATA NE PRODHIMIN E ORTOZAVE
Qartesohet diagnoza, demtimi dhe funksioni per tukorrigjuar
Ortozisti disenjon ose zgjedh ortezen
I gjithe ekipi i rehabilitimit duhet te jete i informuarper ortezen dhe funksionin apo funksionet te cilatajo do te korrigjoje per te arritur nje rehabilitim same te mire te pacientit.
130DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
PARAFABRIKIMI KRAHASUAR ME PRODHIMIN E PERSONALIZUAR Pasi sqarohet diagnoza dhe funksionet e demtuara
vendimi i pare i perket ortezes..... nese eshte e nevojshme:
Nje ortoze e parafabrikuar
Apo nje ortoze e personalizuar
Ne demtimet qe kane nevoje per nje trajtim teperkohshem
(demtimet e ligamenteve, tendineve, apo edhefrakturave) zgjedhja me e pershtatshme dhe me llogjike eshte ajo e nje orteze te parafabrikuar.
131DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Perparesite e ortezes se parafabrikuar jane:
Lehtesia e gjetjes ne treg
Perdorimi i materialeve te pershtatshme
Kostoja e lire
Disavantazhi kryesor eshte mosperputhshmeriaideale e ortezes me anesine cka e ben tedisfavorshme perdorimin e saj per kohe te gjateper arsye te demtimeve fizike qe ajo mund tejape.
132DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
Grupi i madh i ortezave te parafabrikuarandahet vet ne dy grupe te medha:
1. Orteza te parafabrikuara pa mundesi modifikimidhe me madhesi standarte
2. Orteza te parafabrikuara me mundesi modifikimi tepermasave e formes se saj.
133DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
1. Ortezat e parafabrikuara pa mundesi modifikimijane kryesisht prej materiali te bute dhe elastik dhejane te specifikuara per kemben e djathte apo temajte.
Perdoren kryesisht:
per demtimet minimale,
per nje kohe te shkurter
dhe kane kosto te lire.
134DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
2. Ortezat e parafabrikuara me mundesi modifikimijane kryesisht prej materiali termoplastik i cilieshte i perpunueshem ne temperature te larteduke e pershtatur sa me mire me formen e anesise te cilen kjo ortoze do te asistoje.
Personeli i cili kujdeset ne vazhdimesi duhet tejete shume i vemendshem per te parandaluardemtimin e mundshem te pacientit nga orteza.
Kur kerkohet kohe e gjate trajnimi e rehabilitimiatehere ortozat me te pershtatshme jane ortozate personalizuara.
135DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
ORTEZAT E PERSONALIZUARA
Ortezat e personalizuara kane karakteristikat e meposhtme: Respektojne dhe i pershtaten me mire anatomise individuale Realizojne kontroll me te mire biomekanik te funksioneve te
demtuara Jane me te kushtueshme Ortezat e parafabrikuara gjejne perdorim me te gjere ne
praktiken mjekesore dhe rehabilituese
ORTEZAT E PERSONALIZUARA ME MATJE KRAHASUAR ME ORTEZAT E PERSONALIZUARA SIPAS FORMES SE SAKTE
Edhe ortezat e personalizuara ndahen ne: Orteza te personalizuara te cilat realizohen ne baze te matjeve
te pergjithshme Orteza te personalizuara te realizuara sipas imazhit te sakte
136DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 137
PROGRAMET E EDUKIMIT
Ne USA ka 8 shkolla = rreth 232 studente cdo vit.
2 nenprofesione = tekniku dhe asistenti
NUMRI DHE SHPERNDARJA E PROTEZISTEVE DHE ORTOZISTEVE
Ne vitin 2001 ne USA kishte 1 059 CO, 1 048 CP, dhe 1138 CPO.
9-10% eshte rritja vjetore kurse 2% eshte terheqja vjetore sipasoje e pensionit.
Ne klinika te vogla private
Ne qendra brenda institucioneve te medha shendetesore.
Ne industrive te prodhimit te ketyre pajisjeve.
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 138
TEK NE
- Nje qender e protezimit dhe ortezave eshte prane klinikes se ortopedise QSUT “NENE TEREZA” ku punon nje mjek ortopedortezist protezist teknike dhe asistente.
- Nje qender tjeter ndodhet ne Pogradec e cila eshte financuarnga nje fondacion Gjerman.
EKIPI I KLINIKES SE ORTOTIKE- PROSTETIKES
- Ekipi: mjek ortotist protezist, infermiere, fizioterapist, punonjes social dhe patjeter pacienti.
-Vendimet te konsultuar me pacientin.
- Ekipi ben pergatitjen, pershkrimin, shperndarjen dhe ndjekjene pacientit.
- Ndjekja ka SHUME rendesi : ndryshon madhesia trupore (ne femijet) dhe si pajisje mekanike demtohen dhe duhet tenderohen dhe riparohen.
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 139
DR ERVIN NEPRAVISHTA SUT 140
faleminderit