trường đại học kinh tế tp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

VIỆN ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

KHOA NGÂN HÀNG

ĐỀ TÀI:

TP.HCM, tháng 01/2014

NỢ XẤU TẠI CÁC NGÂN

HÀNG THƯƠNG MẠI

VIỆT NAM

GVHD: PGS T.S Trầm Thị Xuân Hương

Nhóm 5 – NH Đêm 1

Đặng Thị Ngọc Diễm

Nguyễn Hoàng Nam

Ngô Thị Hồng Nga

Lê Hoài Khánh Vi

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

NH-Đêm 1- Nhóm 5 GVHD: PGS T.S Trầm Thị Xuân Hương

NỢ XẤU NHTM VIỆT NAM Trang 2

LỜI MỞ ĐẦU

Trong thời gian vừa qua, hoạt động của hệ thống ngân hàng

thương mại Việt Nam đã và đang trải qua nhiều khó khăn và thách thức.

Sự khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã kéo theo nhiều hệ lụy và gây ra

không ít những hậu quả nghiêm trọng. Vấn đề nóng bỏng hiện nay là xử

lý nợ xấu – cơn ác mộng kéo dài vẫn chưa tìm được hồi kết. Nợ xấu

không những làm tắc nghẽn dòng tín dụng trong nền kinh tế mà còn ảnh

hưởng không nhỏ đến uy tín, chất lượng cũng như hiệu quả hoạt động

kinh doanh của ngân hàng thương mại. Do vậy, xử lý nợ xấu là bước đi

quan trọng trong quá trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng.

Chính vì lý do đó, nhóm chúng tôi đã chọn đề tài : “NỢ XẤU

TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM” để lý giải, minh

chứng cũng như đế xuất những giải pháp nhằm hạn chế, khắc phục tình

trạng nợ xấu.



CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NỢ XẤU

CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1Khái niệm nợ xấu

Tín dụng là một hoạt động luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, hoạt động tín dụng

còn được xem như một nghiệp vụ quản trị rủi ro để sinh lợi trong kinh doanh ngân

hàng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng nhưng tập trung lại rủi ro tín

dụng có thể được hiểu là việc ngân hàng không thể thu hồi được toàn bộ gốc và lãi

khi khoản vay đến hạn. Và khi một khoản vay không thể thu hồi hay có nguy cơ

không thể thu hồi nợ gốc và lãi thì người ta gọi đây là một khoản nợ xấu.

Hiện nay, có nhiều quan niệm khác nhau về nợ xấu, sau đây là một số quan

điểm về nợ xấu đang được áp dụng trên thế giới và Việt Nam:

Theo quốc tế:

Theo một số tiêu chí của NHTW Liên minh châu Âu: Nợ xấu trong hoạt

động kinh doanh của NHTM không chỉ có những khoản vay quá hạn thông thường

không có khả năng thu hồi theo hợp đồng mà còn có các khoản nợ chưa quá hạn

nhưng tiềm ẩn các rủi ro dẫn đến việc có thể không thanh toán đầy đủ gốc và lãi

cho ngân hàng.

Theo quan điểm của Phòng thóng kê – liên hiệp quốc: Về cơ bản một khoản

nợ được coi là nợ xấu khi quá hạn trả lãi và/hoặc gốc trên 90 ngày; hoặc các khoản

lãi chưa trả từ 90 ngày trở lên đã được nhập gốc, tái cấp vốn hoặc chậm trả theo

thỏa thuận; hoặc các khoản phải thanh toán đã quá hạn 90 ngày nhưng có lý do

chắc chắn để nghi ngờ về khả năng sẽ được thanh toán đầy đủ.

Theo chuẩn mực kế toán quốc tế - IAS: nợ xấu là những khoản nợ quá hạn

trên 90 ngày và/hoặc khả năng trả nợ nghi ngờ.

Ngoài ra còn có một định nghĩ về nợ xấu theo chuẩn mực báo cáo tài

chính quốc tế (IFRS) và IAS 39 vừa được chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS)

công bố tháng 12 năm 1999 và sau 2 lần chỉnh sửa (lần 1 vào tháng 12 năm 2000,

lần 2 vào tháng 12 năm 2003) và được khuyến cáo áp dụng ở một số nước phát

triển vào đầu năm 2005. Về cơ bản IAS 39 chỉ chú trọng đến khả năng hoàn trả



của khoản vay bất luận thời gian quá hạn chưa tới 90 ngày hoặc chưa quá

hạn.Phương pháp để đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng thường là phương

pháp phân tích dòng tiền tương lai hoặc xếp hạng khoản vay (xếp hạng khách

hàng).Hệ thống này được coi là chính xác về mặt lý thuyết nhưng việc áp dụng

thực tế gặp nhiều khó khăn.Vì vậy, nó đang được ủy ban kế toán quốc tế tiếp tục

nghiên cứu để hoàn chỉnh.

Một định nghĩa khác của từ điển tài chính Farlex: “Nợ xấu là một khoản

nợ từ việc tín dụng bán hàng mà chủ nợ không có khả năng thu hồi. Chủ nợ đã tiến

hành tất cả mọi nỗ lực có thể để thu hồi nợ nhưng không thành công. Thông

thường, nợ xấu xuất hiện khi con nợ tuyên bố phá sản hay chủ nợ thực hiện nhiều

hoạt động thu nợ mà chi phí của chúng là tương đối so với khoản nợ. Một doanh

nghiệp xóa sổ và kê khai nợ xấu như một chi phí làm giảm thu nhập chịu thuế của

họ. Hầu hết các doanh nghiệp đều chấp nhận nợ xấu ở một tỉ lệ nhất định (được

xác định bằng số liệu nợ xấu ở kì trước) vì chắc chắn không thể thu hồi được tất cả

các khoản nợ một cách đầy đủ nhất.”

Ở Việt Nam:

Nợ xấu hay nợ khó đòi là các khoản nợ dưới chuẩn, có thể quá hạn và bị

nghi ngờ về khả năng trả nợ lẫn khả năng thu hồi vốn của chủ nợ, điều này thường

xảy ra khi các con nợ đã tuyên bốphá sản hoặc đã tẩu tán tài sản. Nợ xấu gồm gồm

các khoản nợ quá hạn trả lãi và/hoặc gốc trên thường quá ba tháng căn cứ vào khả

năng trả nợ của khách hàng để hạch toán các khoản vay vào các nhóm thích hợp.

Các dấu hiệu của những khoản nợ xấu

Thực tế cho thấy việc thất bại trong hoạt động kinh doanh thường được

biểu hiện qua một vài dấu hiệu báo động. Có những dấu hiệu mờ nhạt, có những

dấu hiệu biểu hiện rất rõ ràng. Ngân hàng cần có cách nhận ra những dấu hiệu ban

đầu của khoản vay có vấn đề và có những hành động cần thiết để ngăn ngừa và xử

lí chúng. Các dấu hiệu của khoản tín dụng có vấn đề có thể được chia thành các

nhóm sau:

Nhóm 1: Nhóm các dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ với ngân hàng:



Trong quá trình hạch toán của khách hàng, xu hướng của các tài khoản của

khách hàng qua một quá trình để cung cấp cho ngân hàng một số dấu hiệu quan

trọng gồm:

- Phát hành séc quá bảo chứng hoặc bị từ chối.

- Khó khăn trong thanh toán lương.

- Sự giảm sút số dư tài khoản tiền gửi.

- Tăng mức sử dụng bình quân trong các tài khoản.

- Thường xuyên yêu cầu hỗ trợ nguồn vốn lưu động có khả năng thanh

toán nợ khi đến hạn.

- Không có khả năng thực hiện các hoạt động cắt giảm chi phí.

- Gia tăng các khoản nợ thương mại hoặc không có khả năng thanh toán

nợ khi đến hạn.

Các hoạt động cho vay:

- Mức độ vay thường xuyên gia tăng.

- Thanh toán chậm các khoản nợ gốc và lãi.

- Yêu cầu các khoản vay vượt quá nhu cầu dự kiến,…

Phương thức tài chính:

- Sử dụng nhiều các khoản tài trợ ngắn hạn cho các hoạt động phát triển

dài hạn.

- Chấp nhận sử dụng các nguồn tài trợ đắt nhất (ví dụ: thường xuyên sử

dụng nghiệp vụ factoring…)

- Giảm các khoản phải trả và tăng các khoản phải thu.

- Các hệ số thanh toán phát triển theo chiều hướng xấu …

Nhóm 2: Nhóm các dấu hiệu liên quan đến phương pháp quản lí của

khách hàng:



Thay đổi thường xuyên cơ cấu của hệ thống quản trị hoặc ban điều hành.

Hệ thống điều hành luôn bất đồng vì mục đích, quản trị, điều hành độc đoán hoặc

quá phân tán.Cách thức hoạch định của khách hàng có biểu hiện:

- Được hoạch định bởi HĐQT hoặc giám đốc điều hành ít hay không có

kinh nghiệm

- Thiếu quan tâm đến lợi ích của cổ đông, chủ nợ.

- Thuyên chuyển nhân viên diễn ra thường xuyên.

Có các chi phí quản lí bất hợp lí: tập trung quá mức chi phí để gây ấn tượng

như thiết bị văn phòng rất hiện đại, phương tiện giao thông đắt tiền, ban giám đốc

có cuộc sống xa hoa, lẫn lộn giữa chi phí kinh doanh và chi phí cá nhân.

Nhóm 3: Nhóm các dấu hiệu thuộc vấn đề kỹ thuật và thương mại biểu

hiện:

Khó khăn trong việc phát triển sản phẩm.

- Thay đổi trên thị trường: tỷ giá, lãi suất, mất nhà cung ứng hoặc khách

hàng lớn, thêm đối thủ cạnh tranh, thay đổi thị hiếu…

- Những thay đổi từ chính sách của nhà nước như: chính sách thuế, điều

kiện thành lập và hoạt động…

- Sản phẩm của khách hàng mang tính thời vụ cao.

- Có biểu hiện cắt giảm các chi phí sữa chữa, thay thế.

Nhóm 4: Nhóm các dấu hiệu về xử lí thông tin tài chính kế toán:

Chuẩn bị không đầy đủ số liệu tài chính hoặc chậm trễ, trì hoãn các báo cáo

tài chính.

Những kết luận về phân tích tài chính cho thấy:

- Sự gia tăng không cân đối về tỷ lệ nợ thường xuyên.

- Tăng doanh số nhưng giảm lãi hoặc không có lãi.

- Các tài khoản hạch toán vốn điều lệ không khớp.

- Lượng hàng hóa tăng nhanh hơn doanh số bán …



Những dấu hiệu phi tài chính khác: là dấu hiệu mà mắt thường cán bộ tín

dụng có thể nhận biết dược như:

- Những vấn đề về đạo đức, thậm chí dáng vẻ nhà kinh doanh cũng biểu

hiện những điều đó.

- Sự xuống cấp trông thấy của nơi kinh doanh.

- Nơi lưu trữ hàng hóa quá nhiều, hư hỏng, lạc hậu…

1.2Phân loại nợ xấu

Bản chất nợ xấu:

- Bản chất của nợ xấu là một khoản tiền cho vay mà chủ nợ xác định không

thể thu hồi lại được và bị xóa sổ khỏi danh sách các khoản nợ phải thu của chủ nợ.

Đối với các ngân hàng, nợ xấu tức là các khoản tiền cho khách hàng vay, thường

là các doanh nghiệp, mà không thể thu hồi lại được do doanh nghiệp đó làm ăn

thua lỗ hoặc phá sản,.... Nhìn chung, một doanh nghiệp luôn phải ước tính trước

những khoản nợ xấu trong chu kỳ kinh doanh hiện tại dựa vào những số liệu nợ

xấu ở kì trước.

- Nợ xấu là một số tiền được viết bởi các doanh nghiệp như là một tổn thất

cho doanh nghiệp và được phân loại như là một khoản chi phí vì nợ cho doanh

nghiệp là không thể được thu thập, và tất cả những nỗ lực hợp lý đã được tận dụng

để thu thập các số tiền nợ. Điều này thường xảy ra khi các con nợ đã tuyên bố phá

sản hoặc chi phí của việc theo đuổi hành động hơn nữa trong một nỗ lực để thu

thập các khoản nợ vượt quá các khoản nợ của chính nó.

Theo Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN được ban hành ngày

22/4/2005, nợ xấu là các khoản nợ thuộc các nhóm 3, 4 và 5. Đến ngày

21/1/2013, Ngân hàng Nhà nước ban hành Thông tư 02. Thông tư này đã sửa đổi,

bổ sung cho Quyết định 493 về việc phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng

để xử lý rủi ro tín dụng. Theo đó, việc phân loại nợ để trích lập dự phòng cụ thể

được quy định lại theo hướng siết chặt hơn so với Quyết định 493. Cụ thể là các

khoản nợ được xếp vào loại nợ xấu bao gồm những khoản nợ từ Nhóm 2 đến

Nhóm 5 và một phần nợ nhóm 1.



Thông tư 02 sẽ được áp dụng từ ngày 1/6/2013.Nhưng vào ngày 27/5/2013

thống đốc NHNN đã ban hành Thông tư số 12/2013/TT-NHNN sửa đổi một số

điều trong Thông tư 02.Theo đó, ngày áp dụng Thông tư 02/2013/TT-NHNN sẽ

được gia hạn thêm 1 năm và bắt đầu có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/6/2014.Vì

vậy chuyên đề này được nghiên cứu dựa trên Quyết định 493.

Các nhóm nợ thuộc khoản nợ xấu:

Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn): Các khoản nợ quá hạn từ 90 đến 180 ngày;

Các khoản nợ này được đánh giá là không có khả năng thu hồi nợ gốc và lãi

khi đến hạn, có khả năng tổn thất một phần nợ gốc và lãi.

Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ): Các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày; Các

khoản nợ này được đánh giá là có khả năng tổn thất cao

Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn): Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày;

Các khoản nợ này được đánh giá là không có khả năng thu hồi, nguy cơ mất

vốn



CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH

NỢ XẤUCỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM

2.1 Khái quát tình hình nợ xấu ở Việt Nam hiện nay:

Việt Nam là một trong những nước tốc độ tăng trưởng huy động và cho vay

cao nhất trong khu vực, trong đó, hệ thống ngân hàng đóng vai trò chủ lực với thị

phần tín dụng chiếm tới xấp xỉ 95% của toàn hệ thống các tổ chức tín dụng

(TCTD). Trong các giai đoạn phát triển của nền kinh tế khi mà bối cảnh thị trường

vốn còn chưa phát triển, tín dụng ngân hàng (TDNH) luôn đóng vai trò là kênh

dẫn vốn chủ đạo trên thị trường tài chính, bảo đảm đáp ứng nhu cầu vốn cho đầu

tư, phát triển sản xuất kinh doanh và góp phần quan trọng thúc đẩy tăng trưởng

kinh tế.TDNH đã tăng trưởng bình quân trên 30%/năm trong giai đoạn 2001-2010,

tỷ lệ tín dụng/GDP đã tăng từ 40,1% vào năm 2000 lên tới 125% vào năm 2010.

Bên cạnh sự tăng trưởng mạnh mẽ với những đóng góp tích cực cho nền

kinh tế trong thời gian vừa qua, hoạt động TDNH cũng còn rất nhiều vấn đề tồn

đọng mà nổi bật và luôn được quan tâm nhiều là vấn đề nợ xấu.

Nợ xấu là sự tồn tại tất yếu trong hoạt động của hệ thống ngân hàng. Sự tồn

tại của nợ xấu chỉ thực sự nguy hiểm khi nó vọt lên ngưỡng cao, tình hình tài

chính hiện tại của các chủ thể trong nền kinh tế có thể đẩy nợ xấu lên mức nguy

hiểm trong tương lai. Với Việt Nam, tình hình nợ xấu chưa tới mức báo động song

rất cần xử lý quyết liệt để không gây hậu quả nghiêm trọng.

Nợ xấu NHTM VN từ 2008-2012

Đơn vị: tỷ đồng



Nguồn: www.Cafef.vn

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, từ năm 2008 đến nay, nợ xấu của

các tổ chức tín dụng tại Việt Nam có xu hướng tăng nhanh. Trung bình giai đoạn

2008 - 2011, dư nợ bình quân nợ xấu khá cao, khoảng 51%. Theo báo cáo của các

ngân hàng thương mại, tỷ lệ nợ xấu toàn ngành tại thời điểm 30-11-2012 là 3,43%,

2008 2009 2010 2011 2012

Tổng nợ xấu 26970 35875 49064 87967 185205

Tổng dư nợ 1242857 1630682 2292720 2665670 3086750

Tỷ lệ nợ xấu/ Tổng

dư nợ % 2.17 2.22 2.14 3.3 6



song theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước trước Quốc hội, nợ xấu tại thời điểm

thanh tra của Ngân hàng Nhà nước là 8,82% tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế,

khoảng 250.000 tỷ đồng (khoảng 12 tỷ USD), tương đương 10% GDP.

Ngoài ra, con số nợ xấu này chưa tính đến nợ tồn đọng xây dựng cơ bản

(chủ yếu của các địa phương), hiện đang dự tính khoảng 90.000 tỷ đồng. Theo các

chuyên gia kinh tế, nợ xấu tập trung chủ yếu vào lĩnh vực bất động sản và chứng

khoán; trong đó nợ xấu tại khu vực doanh nghiệp nhà nước rất lớn. Những số liệu

của một số nhà nghiên cứu cho thấy, khu vực doanh nghiệp nhà nước hiện đóng

góp vào 70% nợ xấu của toàn hệ thống, trong đó các tập đoàn kinh tế, tổng công ty

chiếm 53% số nợ xấu. Xu hướng gia tăng nợ của các doanh nghiệp sẽ góp phần

làm cho tình hình nợ xấu của các tổ chức tín dụng ngày càng nghiêm trọng hơn.

Nợ xấu theo nhóm ngành nghề của các tổ chức tín dụng cũng tăng, trong đó

có 6 ngành kinh tế chiếm tỷ lệ nợ xấu cao nhất, là: công nghiệp chế biến, chế tạo

chiếm 22,5% tổng nợ xấu toàn hệ thống; hoạt động kinh doanh bất động sản và

dịch vụ là 7,83% và 19,25%; buôn bán, sửa chữa, ô tô, xe máy 18,52%; vận tải,

kho bãi chiếm 11% và xây dựng là 9,5%. Việc gia tăng nợ xấu nhóm thương mại

và dịch vụ, trong đó có ngành vận tải biển, cho thấy khó khăn của thị trường tiêu

thụ hàng hóa và dịch vụ trong nước và quốc tế đã tác động mạnh đến ngành này.



2.1.1 Tình hình nợ xấu của hệ thống NHTM trong giai đoạn 2008-2010

Chất lượng tài sản có của NHTM Việt Nam hiện nay đang thay đổi theo

chiều hướng tốt, tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ của những ngân hàng chiếm thị phần

lớn ở Việt Nam đều nằm trong giới hạn an toàn cho phép, trong đó tỷ lệ nợ xấu

của các NHTMCP có dấu hiệu được kiểm soát tốt hơn các NHTMQD.

Biểu đồ: Tỷ lệ nợ xấu tại một số NHTM Việt Nam có niêm yết từ 2008-

2010

Nguồn: Thư viện quốc gia Việt Nam (nlv.gov.vn)

Theo báo cáo tổng kết ngành của NHNN, năm 2008 tỷ lệ nợ xấu của toàn

hệ thống tăng lên đến 2,1% nhưng vẫn còn thấp hơn mức cho phép theo tiêu chuẩn

quốc tế 5%, trong khi tỷ lệ nợ xấu của Trung Quốc năm 2007 đang ở mức 6,17%,

đây là một dấu hiệu rất khả quan. Đến cuối năm 2009 tỷ lệ nợ xấu là 2,6% và 2010

khoảng 3% tổng dư nợ tín dụng nên vẫn nằm trong tỷ lệ an toàn cho phép của

NHNN

Tốc độ “tăng trưởng” của nợ xấu hàng năm, hiện đã được được tính theo

cấp số hàng chục %.

Tính đến cuối năm 2008, nợ xấu của hệ thống ngân hàng Việt Nam ở

khoảng 43.500 tỷ đồng, chiếm 3,5% tổng dư nợ tín dụng...Đây là số liệu có từ hội

nghị toàn ngành ngân hàng tổ chức tại Hà Nội 30/12/2008



Ngân hàng Nhà nước cho biết, về số nợ xấu nói trên, cơ bản đã được các

ngân hàng trích lập đủ dự phòng rủi ro.

Liên quan đến tình hình hoạt động của các ngân hàng thương mại, cũng

theo thông tin từ hội nghị trên, trong năm 2008 không có ngân hàng nào rơi vào

thua lỗ; một số chỉ số chính cho thấy hệ thống vẫn an toàn và đạt kết quả khả quan

trong năm 2008

Trong năm 2008, theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, vốn tín dụng đầu

tư vào khu vực dân doanh tăng khoảng 35% - 37%, lĩnh vực xuất khẩu có mức

tăng tương ứng, khu vực sản xuất tăng 34% - 36%, khu vực nông nghiệp và nông

thôn tăng 30%, cho vay hộ nghèo và đối tượng chính sách khác tăng 40% - 42%;

riêng khu vực doanh nghiệp nhà nước có mức tăng thấp nhất, chỉ tăng 12% - 14%.

Đến cuối năm 2008, vốn chủ sở hữu của toàn hệ thống đã tăng 30% so với

cuối năm 2007; tỷ lệ an toàn vốn tăng từ 8,9% lên 9,7%; vốn đảm bảo thanh toán

thường xuyên lớn hơn mức phải dự trữ bắt buộc; tỷ lệ khả năng chi trả ngắn hạn

lớn hơn 100%; khả năng sinh lời tiếp tục được cải thiện do tốc độ tăng tổng tài sản

có và vốn chủ sở hữu thấp hơn tốc độ tăng chênh lệch thu – chi.

Trong năm 2009, yêu cầu mà Ngân hàng Nhà nước đưa ra là tiếp tục kiểm

soát chặt chẽ chất lượng tín dụng, thực hiện tăng trưởng tín dụng phù hợp với mức

độ kiểm soát lạm phát.

Các ngân hàng thương mại sẽ thực hiện chuyển dịch cơ cấu tín dụng theo

hướng tập trung nguồn vốn cho các dự án có hiệu quả thuộc lĩnh vực sản xuất,

xuất khẩu, phát triển nông nghiệp, nông thôn, mở rộng cho vay các doanh nghiệp

nhỏ và vừa.

Theo báo cáo của NHNN, nợ xấu toàn hệ thống tính đến ngày 31/12/2007

là 16.000 tỷ đồng, chiếm 1,55% tổng dư nợ nền kinh tế, đến 31/12/2008 là 27.610

tỷ đồng, chiếm 2,17% tổng dư nợ nền kinh tế và đến 31/12/2009 là 35.522 tỷ đồng

chiếm 2,05% tổng dư nợ nền kinh tế.

Nguyên nhân là do tăng trưởng huy động vốn thấp hơn tăng trưởng tín dụng

nên tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu đã thấp hơn mức quy định của NHNN; nhiều ngân



hàng đã không đảm bảo khả năng chi trả, phải xin tái cấp vốn của NHNN và vay

các tổ chức tín dụng trên thị trường liên ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu để bù

đắp thiếu hụt thanh khoản.

Hiệu quả kinh doanh ở những đơn vị này đạt thấp, chất lượng tín dụng năm

2009 sụt giảm so với năm 2008. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thông

(Agribank) tỷ lệ nợ xấu năm 2008 là 2,7% năm 2009 tăng lên 3,97%).

2.1.2. Tình hình nợ xấu của hệ thống NHTM trong giai đoạn 2010-2011

Theo thống kê của Ngân Hàng Nhà nước, cuối năm 2010, tỷ lệ nợ xấu trên

tổng dư nợ cho vay của hệ thống ngân hàng là 2,5%, chưa bao gồm dư nợ của hệ

thống ngân hàng đối với Tập Đoàn Công Nghiệp và Tàu Thủy Việt Nam

(Vinashin). Nếu tính thêm cả dư nợ đối với Vinashin thì tỷ lệ nợ xấu cuối năm

2010 sẽ là 3,2% tổng dư nợ cho vay. Trong đó nợ xấu từ phía các doanh nghiệp

quốc doanh chiếm đến 60% tổng số nợ xấu. Đến cuối năm 2011, tỷ lệ nợ xấu trên

tổng dư nợ lại tiếp tục tăng lên đến mức 3,3%. Hầu hết các ngân hàng niêm yết

đều có tỷ lệ nợ xấu tăng mạnh so với năm 2010. Cụ thể là tính đến 30/9/2011, tổng

nợ xấu của 8 NHTM niêm yết là 15.018 tỷ đồng, trong đó nợ có khả năng mất vốn

(nợ nhóm 5) chiếm 55,22% tương ứng với số tiền cụ thể là 8.293 tỷ đồng. Tình

hình gia tăng tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ của 8 ngân hàng niêm yết được thể hiện

qua biểu đồ sau:



Hình 1: Biểu đồ tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ của các NHTM tại 30/09/2011

(Nguồn: Theo CafeF/TTVN/BCTC các NHTM)

CTG: Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam

VCB: Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam

STB: Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín

EIB: Ngân Hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam

ACB: Ngân Hàng TMCP Á Châu

SHB: Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội

HBB: Ngân Hàng TMCP Nhà Hà Nội

NVB: Ngân Hàng TMCP Nam Việt



Biểu đồ trên cho thấy tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng nêu trên đều tăng

trong giai đoạn 2010-2011. Trong năm 2011, phần lớn các ngân hàng trên có tỷ lệ

nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) chiếm tỷ trọng cao nhất trong 3 nhóm nợ

thuộc nợ xấu. Cũng trong năm 2011, tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ của Ngân Hàng

TMCP Ngoại Thương Việt Nam (VCB) là cao nhất (3,4%), cao hơn cả tỷ lệ nợ

xấu bình quân của cả hệ thống ngân hàng (3,3%) ở cùng thời điểm. Bên cạnh đó,

Ngân Hàng TMCP Nhà Hà Nội, Ngân Hàng TMCP Nam Việt cũng có tỷ lệ nợ xấu

trên tổng dư nợ khá cao (2,8%). Bên cạnh những ngân hàng đang lo ngại về tỷ lệ

nợ xấu khá cao, thì cũng có những ngân hàng với tỷ lệ nợ xấu thấp như Ngân

Hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (0,6%). Dù tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng năm

2011 không đồng đều nhau, nhưng nhìn chung các tỷ lệ nợ xấu đều tăng so với

năm 2010.

2.1.3. Tình hình nợ xấu của hệ thống NHTM trong giai đoạn 2011-2013

Ngân hàng Nhà nước cho biết, đến thời điểm cuối tháng 10, nợ xấu của

toàn hệ thống chiếm khoảng 8,8 - 10% trên tổng dư nợ và tốc độ tăng nợ xấu đã

chậm lại kể từ sau tháng 6. Còn theo báo cáo tài chính của các ngân hàng thương

mại, tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng đều tăng trong 9 tháng qua. Nợ xấu đặc biệt

tăng mạnh tại các ngân hàng như Vietcombank tăng 1,21%, ACB tăng 1,2%,

Sacombank tăng 0,83%, BaoVietBank tăng 1,57%, NaviBank tăng 1,05%. Tuy

nhiên, một số ngân hàng vẫn giữ được tốc độ nợ xấu tăng không quá mạnh, như ở

Techcombank chỉ tăng 0,12%, KienLongBank 0,01%. Riêng ngân hàng PGBank

giảm được nợ xấu từ 3,06% (cuối năm 2011) xuống còn 2,96%. Cụ thể, tỷ lệ nợ

xấu 9 tháng đầu năm của một số các NHTM được thể hiện qua biểu đồ sau:



(Nguồn: BCTC/CafeF)

Hình 2: Biểu đồ tỷ lệ nợ xấu của một số ngân hàng qua 9 tháng đầu năm 2012

Đáng lưu ý trong bức tranh nợ xấu của các ngân hàng thời gian qua là nhóm

nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5) mà ngân hàng phải trích dự phòng rủi ro

100%. Theo báo cáo tài chính, hiện nay tỷ lệ nợ có khả năng mất vốn trên dư nợ

cho vay khách hàng của BaoVietBank đang ở mức cao nhất với 2,93%, tiếp đến là

của LienVietPostBank với 1,46%; của Vietcombank là 1,42%; của BIDV là

1,22%; của MB là 1,07%; của KienLongBank là 1,36%. Nợ có khả năng mất vốn

của các ngân hàng khác trong khi đó cũng xấp xỉ mức 1% như Vietinbank là

0,86%; của Techcombank 0,99%; của ACB là 0,81%; PGBank 0,83% ...



(Nguồn: BCTC/CafeF)

Hình 3: Biểu đồ tỷ lệ nợ có khả năng mất vốn trên tổng dư nợ cho vay khách hàng

tại thời điểm 30/9/2012

Về con số cụ thể, ngân hàng BIDV có khoản nợ có khả năng mất vốn cao

nhất, lên tới 3.984,4 tỷ đồng tại thời điểm cuối tháng 9/2012; của Vietcombank

cũng hơn 3.200 tỷ đồng; của Vietinbank là 2.578 tỷ đồng. Ngân hàng ACB hiện có

829,1 tỷ đồng nợ có khả năng mất vốn; MB có 629,4 tỷđồng; Techcombank là

610,8 tỷđồng... So với thời điểm cuối năm 2011, nợ có khả năng mất vốn của các

ngân hàng đặc biệt tăng rất mạnh, ngoại trừ KienLongBank giảm gần 4%. Có thể

kể đến một số cái tên như LienVietPostBank tăng đến 53 lần so với cuối 2011 (từ

4,48 tỷđồng lên 243,8 tỷđồng); của BaoVietBank tăng hơn 6 lần từ 23,5 tỷđồng

lên hơn 170 tỷđồng. Một số khác cũng có mức tăng nợ nhóm 5 khá mạnh như tại

Techcombank là 1,7 lần; của ACB gần 1,8 lần; Sacombank hơn 1,5 lần,

Vietinbank 1,82 lần Ngân hàng Vietcombank tăng nợ nhóm 5 thêm 41%; của MB

tăng 33,5%; của Navibank tăng 79%.

Qua đó cho thấy tốc độ nợ xấu vẫn tăng chóng mặt so với các năm trước,

khi năm 2008 tỷ lệ nợ xấu chỉ là 2,17%; năm 2009 là 2,2%; 2010 là 2,14% và

2011 là 3,3% trên tổng dư nợ thì đến năm 2012 tỷ lệ này đã tăng gần gấp đôi và



hiện đạt mức 6% (theo công bố của Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình tại thời

điểm đầu năm 2013).

Trong đó, tồn tại những ngân hàng có nợ xấu rất cao, điển hình như

Agribank với nợ xấu chiếm 5,8% trên tổng dư nợ và con số tuyệt đối là 27.803 tỷ

đồng. Nợ xấu của Agribank cũng tương đương với tổng nợ xấu của Vietcombank,

BIDV, Vietinbank, SHB và ACB cộng lại. Ngân hàng SHB năm 2012 có tỷ lệ nợ

xấu cũng rất cao, tới 8,53% tương đương 4.844 tỷ đồng do ngân hàng này phải

gánh thêm nợ xấu sau khi hợp nhất với Habubank.

Theo ngân hàng Nhà nước, đến cuối tháng 9.2013, tỷ lệ nợ xấu của toàn hệ

thống chiếm 4,62% trên tổng dư nợ, giảm so với mức 8% của cuối năm 2012.

Hiện tại, công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) đã

tích cực mua nợ xấu, tính đến ngày 20.11 VAMC đã mua 17.700 tỉ đồng nợ xấu

của các ngân hàng

Tính đến thời điểm hiện tại hầu hết các ngân hàng thương mại đã công bố

báo cáo tài chính quý 3/2013. Mặc dù theo báo cáo đa số các ngân hàng đều có lãi

tuy nhiên nợ xấu ở nhiều ngân hàng cũng tăng đáng kể, chất lượng nợ xấu đi.

Ngân hàng TMCP Xăng Dầu (PG Bank) đang là ngân hàng dẫn đầu về tỷ

lệ nợ xấu, tính đến hết tháng 9.2013, PGBank có 1.240 tỉ đồng nợ xấu chiếm 9,5%

trên tổng dư nợ 13.057 tỉ đồng.

Ngân hàng TMCP Nam Việt (Navibank) xếp thứ hai về tỷ lệ nợ xấu khi có

1.034 tỉ đồng nợ xấu, chiếm 8,87% dư nợ. Navibank có tổng dư nợ cho vay chín

tháng đầu năm đạt 11.786 tỉ đồng, âm 9% so với đầu năm.

Ngân hàng Phương Nam có tỷ lệ nợ xấu 3,79% (1.650 tỉ đồng) trên tổng

dư nợ 43.539 tỉ đồng. So với đầu năm, số tuyệt đối thì nợ xấu của ngân hàng này

đã tăng 474 tỉ đồng. Đặc biệt, nợ có khả năng mất vốn tăng 25% lên 999 tỉ đồng.

Ngân hàng TMCP Đại Dương (Ocean Bank) là trường hợp ngân hàng có

mức độ tăng nợ xấu thuộc loại nhanh nhất trong các ngân hàng. Thời điểm đầu

năm chỉ có 666 tỉ đồng nợ xấu, chiếm 2,26% trên tổng dư nợ. Tuy nhiên đến 30.9

nợ xấu của Ocean Bank đã tăng lên 1.458 tỉ đồng, chiếm 5,21% trên tổng dư nợ



cho vay 27.948 tỉ đồng. Trong cơ cấu nợ xấu, nợ có khả năng mất vốn chiếm đến

986 tỉ đồng, tương đương 67,7% tổng nợ xấu và gấp hơn hai lần so với con số 355

tỉ đồng nợ có khả năng mất vốn hồi cuối năm 2013.

Trong các ngân hàng có mức vốn hoá nhỏ thì ngân hàng TMCP Nam Á

(Nam A Bank) có tỷ lệ nợ xấu khá thấp 2,17% trên tổng dư nợ. Nam A Bank đã

kiểm soát khá tốt chất lượng tín dụng của mình khi chỉ có 188,5 tỉ đồng nợ xấu

trên 8.664 tỉ đồng dư nợ cho vay. So với cuối năm 2012 thì tỷ lệ nợ xấu của Nam

A Bank đã giảm 0,30%.

Thời điểm đầu năm 2013, tỷ lệ nợ xấu của Dong A Bank chiếm 3,95% với

gần 2.000 tỉ đồng, nhưng nhờ triển khai các biện pháp xử lý mạnh đã kéo nợ xấu

giảm xuống còn 1.503 tỉ đồng, chiếm 2,93% trên tổng dư nợ.

Nợ xấu của các ngân hàng “top dưới” kể trên có trường hợp tăng hoặc

giảm, thì đối với các ngân hàng được cho là “top trên” nợ xấu hầu hết đều tăng,

đặc biệt là nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5).

Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội (SHB) có tổng cộng 5.072 tỉ đồng nợ

xấu, chiếm 7,74% trên tổng dư nợ. Tỷ lệ nợ xấu giảm so với 8,5% ở thời điểm

cuối năm 2012, nhưng chất lượng nợ lại kém đi khi có 3.602 tỉ đồng nợ nhóm 5,

tăng 74% so với năm 2012 và chiếm 71% trong tổng nợ xấu.

Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) cũng có tỷ lệ nợ xấu vượt chuẩn (3%)

khi có 3.491 tỉ đồng nợ xấu, chiếm 3,34% tổng dư nợ, tăng 0,84% so với đầu năm.

Hai ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu nằm trong ngưỡng an toàn là VietinBank

2,47%, Sacombank 2,25%. Tuy nhiên, nợ có khả năng mất vốn của hai ngân hàng

này lại chiếm tỷ trọng cao. VietinBank có 5.431 tỉ đồng nợ nhóm 5, chiếm 63,7%

của tổng nợ xấu. Sacombank có 1.289 tỉ đồng nợ nhóm 5, chiếm 52,4% tổng nợ

xấu.

Một số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu ngấp nghé ngưỡng 3% là Vietcombank

2,98%, KienLong Bank 2,73%, MB Bank 2,58%. Nợ xấu ở BIDV là 2,35%,

VPBank 2,27%, Eximbank 1,8%.



Nợ xấu trên tổng dư nợ của các tổ chức tín dụng đã đạt 146,5 nghìn tỷ đồng

(6,94 tỷ USD) trong năm 2013, tăng 23,73% so với năm 2012

Ngày 21/01/2014, tại buổi gặp mặt báo chí cuối năm, Chánh văn phòng

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) - ông Lê Đức Thọ cho biết: Tính đến ngày 31/12/

2013, tỷ lệ nợ xấu trong hệ thống ngân hàng Việt Nam là 3,79% - giảm gần 1% so

với hồi đầu năm 2013. Về việc mua nợ xấu, gần 40.000 tỷ đồng nợ xấu đã được

VAMC mua lại từ các ngân hàng.

“Năm 2014 NHNN sẽ tiếp tục xử lý nhanh hơn các khoản nợ xấu, xử lý có

kết quả các khoản nợ này để đưa tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống xuống mức phù hợp.

Bên cạnh đó, NHNN cũng sẽ triển khai các giải pháp hạn chế nợ xấu phát sinh

trong tương lai, không được thực hiện việc cơ cấu lại nợ và các biện pháp nghiệp

vụ khác để che giấu nợ xấu hoặc làm sai lệch chất lượng tín dụng”- ông Thọ phát

biểu.

2.2 Tỷ lệ nợ xấu theo lĩnh vực cho vay và đối tượng vay

Nợ xấu là một trong những con số nhạy cảm, những thông tin chi tiết về nợ

xấu của toàn hệ thống ngân hàng mà được công bố thì rất hiếm hoi. So với năm

2010 thì chỉ có năm 2011 những thông tin về nợ xấu mới được thống đốc ngân

hàng nhà nước công bố một cách chi tiết hơn. Do đó khi phân tích tỷ lệ nợ xấu

theo lĩnh vực cho vay thì đề tài này chỉ tập trung vào năm 2011.

2.2.1. Tỷ lệ nợ xấu đối với tín dụng bất động sản và cho vay phi sản

xuất

Như đã biết thì hầu hết các ngân hàng thường cho vay ở nhiều lĩnh vực

khác nhau như cho vay sản xuất và cho vay phi sản xuất, xuất khẩu, phát triển

nông thôn. Theo như các chuyên gia kinh tế phân tích thì những khoản cho vay phi

sản xuất thường không được ưu tiên và khuyến khích so với các lĩnh vực khác bởi

vì tỷ lệ rủi ro cao và dễ gây ra nợ xấu. Đó là lí do tại sao Ngân Hàng Nhà Nước

quy định tỷ lệ tối đa các ngân hàng cho vay vào lĩnh vực phi sản xuất không vượt

quá 16% (theo Chỉ thị số 01/CT-NHNN, thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã ban

hành vào ngày1/3/2011). Tỷ trọng cho vay phi sản xuất tính đến cuối năm 2011 là



14,7%. Tương ứng với con số cụ thể hơn 400.000 tỷ đồng cho vay ở lĩnh vực “phi

sản xuất”.

Thống kê toàn hệ thống ngân hàng đến 31/12/2011, tổng dư nợ cho vay bất

động sản là 201.000 tỷ đồng giảm 14,25% so với 31/12/2010(Cafeland - số liệu từ

báo cáo của NHNN), chiếm khoảng 8,45% tổng dư nợ của toàn hệ thống. Nếu chỉ

xét trên toàn hệ thống ngân hàng của Việt Nam, thì tỷ lệ nợ xấu trong lĩnh vực bất

động sản chỉ chiếm 8,45% tổng dư nợ, nhưng khi xét riêng các ngân hàng trên địa

bàn Thành Phố Hồ Chí Minh, nơi mà thị trường bất động sản được đánh giá là khá

sôi động, thì tỷ lệ này lại là một con số rất đáng quan tâm. Theo báo cáo của Ngân

Hàng Nhà Nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh, tính đến cuối 7/2011, dư nợ

cho vay bất động sản lên đến 89.530 tỷ đồng, chiếm 11,96% so với tổng dư nợ,

giảm 8,88% so với năm 2010. Nợ xấu bất động sản chiếm 3,8% trong tổng dư nợ

bất động sản, trong đó khối ngân hàng cổ phần có tỷ lệ nợ xấu bất động sản cao

nhất, chiếm 2,61% trong tổng dư nợ cho vay bất động sản của khối này.

Đến 31/8/2012 dư nợ tín dụng bất động sản khoảng 203.000 tỷ đồng, trong

đó nợ xấu chiếm 6,6% (Vneconomy - số liệu từ báo cáo của NHNN). Trong khi

đó, dư nợ tín dụng liên quan đến bất động sản, như vay kinh doanh bất động sản,

vay đầu tư sản xuất kinh doanh và thế chấp bằng bất động sản… vào khoảng 57%

tổng dư nợ, tức là khoảng hơn 1 triệu tỷ đồng.

2.2.2. Tỷ lệ nợ xấu đối với những khoản vay đầu tư chứng khoán

Cùng với tín dụng bất động sản, tín dụng đầu tư chứng khoán cũng được

xem là lĩnh vực không được khuyến khích phát triển tín dụng. Do đó Ngân hàng

Nhà Nước giới hạn tỷ trọng dư nợ cho vay, chiết khấu giấy tờ có giá để đầu tư,

kinh doanh chứng khoán không vượt quá 16% tổng dư nợ tín dụng. Chỉ có những

ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ không vượt quá 3% thì mới đủ diều kiên

để cấp tín dụng cho những khách hàng đầu tư chứng khoán.

Nếu căn cứ theo quy định này thì tổng dư nợ cho vay đầu tư chứng khoán

tính trên toàn hệ thống phải rất thấp vì không được mấy ngân hàng đủ tiêu chuẩn

để cho vay đối với những khách hàng đầu tư chứng khoán, hầu hết các ngân hàng

đều có tỷ lệ nợ xấu vượt mức 3% trên tổng dư nợ. Tuy nhiên trên thực tế thì lại



khác, theo thống kê của Ngân hàng Nhà Nước hiện nay dư nợ cho vay để đầu tư,

kinh doanh cổ phiếu của các ngân hàng thương mại Việt Nam chiếm 6,5% vốn tự

có, và tổng dư nợ cho vay ở lĩnh vực này lên đến hơn 10.000 tỷ đồng, nếu tính cả

chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Tính đến ngày 31/5/2012, dư nợ cho vay đầu tư

kinh doanh chứng khoán khoảng 12.000 tỷ đồngtương đương 6,5% dư nợ cho vay

đầu tư kinh doanh BĐS và con số nợ xấu cho vay BĐS chiếm 10,3% tổng nợ xấu

của hệ thống và nợ xấu khoảng 485 tỷ đồng (tapchitaichinh - báo cáo của các

TCTD).

Cùng với kết quảnghiên cứu của nhóm chuyên gia thuộc Trung tâm nghiên

cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) thì tỷ trọng dư nợ chứng khoán và bất động

sản chiếm 10 đến 12% tổng dư nợ hệ thống ngân hàng. Kết hợp với tỷ lệ dư nợ bất

động sản của toàn hệ thống ngân hàng là 8,45% tổng dư nợ (nguồn báo cáo của

NHNN) thì tỷ lệ dư nợ của những khoản vay đầu tư vào chứng khoán tính toán

được là 1,55 - 3,55%.

Nhìn chung thì cho vay bất động sản và cho vay đầu tư chứng khoán là

những vực không đước khuyến khích, nhưng trên thực tế thì dư nợ trong hai lĩnh

vực này lại khá cao, do đó nguy cơ nợ xấu cũng có xu hướng tăng.

2.2.3. Tỷ lệ nợ xấu đối với các doanh nghiệp nhà nước

Trong những đối tượng vay tín dụng ở ngân hàng, thì các doanh nghiệp

quốc doanh là một trong những khách hàng lớn của các ngân hàng, đặc biệt là các

ngân hàng quốc doanh hoặc các ngân hàng mà cổ phần nhà nước chiếm đại đa số

như Vietinbank, Vietcombank, Agribank, Ngân Hàng Đầu Tư và Phát Triển Việt

Nam ... Vì vậy tỷ lệ nợ xấu ở những ngân hàng này cao hơn mức bình quân của

toàn ngành là 3,3% (tính đến cuối năm 2011).Cụ thể, nợ xấu của các NHTM Nhà

nước là 3,76% và của NHTM cổ phần ngoài quốc doanh lên tới 4,73%. Đơn

cửtrong nhóm NHTM Nhà nước, Agribank có tỷ lệ nợ xấu cao nhất lên tới 6,14%,

xấp xỉ gấp đôi mức bình quân của ngành, tiếp theo là Vietcombank 3,55% (báo

Dân Trí - báo cáo của các TCTD).

Theo thống kê năm 2010, nợ xấu từ phía các doanh nghiệp quốc doanh

chiếm 60% tổng số nợ xấu. Thêm vào đó đến thời điểm tháng 9/2012, theo báo



cáo trình Ủy ban thường vụ Quốc hội thì DNNN sử dụng vốn tín dụng chiếm tới

khoảng 70% tổng số nợ xấu, trong đó các tập đoàn kinh tế, tổng công ty chiếm

53% số nợ xấu.

Tốc độ tăng của tỷ lệ nợ xấu từ phía các DNNN giai đoạn 2010-2011 là

16,67% (nguồn Internet). Theo những số liệu từ Bộ Tài chính, tính đến 09/2011,

tổng dư nợ vay tại các ngân hàng của các DNNN lên đến 415.000 tỷ đồng, tương

đương 16,9% tổng dư nợ tín dụng. Từ thực tế trên có thể thấy được dư nợ tín dụng

của các doanh nghiệp nhà nước tại các ngân hàng thương mại nói chung và các

ngân hàng mà cổ phần nhà nước chiếm đại đa số nói riêng, đang tăng lên trong

giai đoạn 2010-2011, và kéo theo tỷ lệ nợ xấu của các doanh nghiêp quốc doanh

tăng từ 60% lên đến 70%. Những con số này đã góp phần đẩy tỷ lệ nợ xấu bình

quân của toàn ngành tăng lên mức mức 3,3% năm 2011 và sau đó là 6% năm

2012.

2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến việc gia tăng tỷ lệ nợ xấu của hệ thống ngân

hàng Việt Nam trong giai đoạn 2010-2012

Tình trạng nợ xấu trở nên căng thẳng như hiện tại do 5 nhóm nguyên nhân

chủ yếu: (i) do bản thân các Tổ chức tín dụng, (ii) do chính Doanh nghiệp đi vay,

(iii) do cơ chế chính sách vĩ mô, (iv) do môi trường, điều kiện trong và ngoài nước

từng thời kỳ và (v) công tác thanh tra, giám sát hạn chế.

- Chính sách tiền tệ nới lỏng kéo dài, tín dụng của ngân hàng là nguồn

chính để tài trợ cho đầu tư của nền kinh tế, nhưng một phần lớn tín dụng tập trung

vào các lĩnh vực phi sản xuất bao gồm cả thị trường bất động sản, làm suy giảm

chất lượng tín dụng và dẫn đến lạm phát cao. Lạm phát tăng mạnh đã làm xói mòn

sức mua của người tiêu dùng, người dân thắt chặt chi tiêu dẫn đến cầu nội địa suy

giảm mạnh. Cùng với đó, tác động của cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu cũng khiến

cầu nước ngoài suy giảm. Tổng cầu giảm khiến lượng hàng tồn kho của các doanh

nghiệp ngày càng tăng cao, doanh nghiệp không tiêu thụ được hàng hóa, không

quay vòng được vốn, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh,

khiến nhiều doanh nghiệp lâm vào tình trạng ngừng hoạt động, thậm chí phá sản,

giải thể. Ngoài ra, lạm phát biến động mạnh và bất thường làm cho môi trường



kinh doanh trở nên bất định hơn, gây ảnh hưởng xấu đến kết quả tài chính và khả

năng trả nợ ngân hàng của doanh nghiệp.

- Thị trường bất động sản trầm lắng cũng là một nguyên nhân chính gây ra

nợ xấu bất động sản tăng cao. Do tác động khủng hoảng tài chính cùng với chính

sách hạn chế tín dụng cho các lĩnh vực phi sản xuất, các dòng vốn chảy vào lĩnh

vực bất động sản (bao gồm cả tín dụng bất động sản và vốn đầu tư trực tiếp nước

ngoài (FDI) đều suy giảm mạnh khiến giao dịch trên thị trường này khá ít ỏi, bất

chấp giá mặt hàng này đã giảm tương đối mạnh, số lượng hàng tồn bất động sản

ngày càng lớn. Nhiều dự án bị tạm ngưng do thiếu vốn, thị trường ảm đạm kéo dài

khiến nhiều doanh nghiệp bất động sản rơi vào tình trạng thua lỗ, không có tiền trả

nợ ngân hàng, dẫn đến nguy cơ nợ bất động sản trở thành nợ xấu.

- Áp lực cấp tín dụng cho doanh nghiệp nhà nước từ các ngân hàng thương

mại có vốn nhà nước chi phối cao. Cho đến nay, ngân hàng thương mại nhà nước

vẫn là người cho vay lớn nhất đối với doanh nghiệp nhà nước vì các lý do khác

nhau. Do vậy, nhiều dự án kém hiệu quả cũng như một số doanh nghiệp nhà nước

hoạt động yếu kém vẫn được vay vốn. Bên cạnh đó, việc sử dụng nguồn vốn

không được kiểm soát một cách chặt chẽ gây lãng phí lớn nguồn vốn vay. Trong

bối cảnh chu kỳ kinh tế biến động bất thường, hậu quả tất yếu là nhiều doanh

nghiệp, dự án không đủ khả năng để trả nợ, góp phần gia tăng nợ xấu trong khu

vực này.

- Năng lực quản trị của các tổ chức tín dụng còn nhiều bất cập so với quy

mô, tốc độ tăng trưởng và mức độ rủi ro trong hoạt động. Với nhiều ngân hàng

thương mại, nguồn vốn huy động ngắn hạn chiếm tới 70% - 80% tổng nguồn,

thậm chí đối với một số ngân hàng, tỷ trọng này còn cao hơn, trong khi tỷ trọng

cho vay trung hạn và dài hạn không nhỏ. Với độ vênh lớn về kỳ hạn giữa tài sản

có và tài sản nợ, thì vấn đề thiếu thanh khoản, tiềm ẩn rủi ro thanh toán là lớn. Mặt

khác, do áp lực tăng tổng tài sản, nhiều ngân hàng bằng mọi cách để có vốn, cách

mà các ngân hàng thương mại sử dụng chủ yếu là dùng lãi suất huy động cao, tất

yếu lãi suất cho vay cũng rất cao. Lãi suất cho vay càng cao, thì rủi ro từ phía



khách hàng không trả được nợ khi đến hạn sẽ càng lớn, nợ xấu của các ngân hàng

tăng mạnh là điều dễ hiểu.

- Sở hữu chéo, đầu tư ngoài ngành của các ngân hàng và doanh nghiệp nhà

nước diễn ra phổ biến đã dẫn tới các khoản cho vay, đầu tư lòng vòng, bất chấp

quy định, gây hậu quả nghiêm trọng. Đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam, sở

hữu chéo dẫn tới rủi ro nhóm ngân hàng liên quan và rủi ro liên thông giữa các thị

trường bất động sản, chứng khoán do các ngân hàng Việt Nam đều liên quan tới

kinh doanh bất động sản, chứng khoán.

- Một số cán bộ ngân hàng suy thoái đạo đức nghề nghiệp, cấu kết, móc

ngoặc với doanh nghiệp để trục lợi cá nhân và cho vay không đúng quy định.

- Hiệu quả công tác thanh tra, giám sát còn hạn chế, nhất là không kịp thời

phát hiện, ngăn chặn và xử lý các vi phạm quy định về hạn chế cấp tín dụng và đầu

tư một số lĩnh vực rủi ro cao.



2.4. Tác động của việc gia tăng nợ xấu đối với ngân hàng và nền kinh tế

2.4.1 Những ảnh hưởng của việc gia tăng nợ xấu đến bản thân các ngân

hàng

Việc tỷ lệ nợ xấu tăng đã tác động mạnh mẽ đến hoạt động của các ngân

hàng. Bởi vì khi con số nợ xấu tăng cao sẽ làm tăng chi phí hoạt động, vì phải trích

lập dự phòng nhiều hơn đối với các khoản nợ nhóm 3, 4, 5. Trong trường hợp thu

hồi được vốn nhưng lợi nhuận thu được giảm so với tính toán khi ký kết hợp đồng

tín dụng. Khi lợi nhuận giảm thì những khoản đóng góp vào ngân sách cũng giảm

đi, kéo theo việc đầu tư vào hiện đại hóa công nghệ ngân hàng, đào tào và nâng

cao trình độ cán bộ nhân viên cũng giảm sút. Bên cạnh đó khi tỷ lệ nợ xấu tăng

cao gấp 2 đến 4 lần tín dụng quốc tế thì uy tín và hệ số tín nhiệm của ngân hàng bị

sụt giảm nghiêm trọng. Một ngân hàng mà mang con số nợ xấu quá cao thì dễ gây

tâm lý hoang mang cho khách hàng lẫn nhân viên. Trong trường hợp ngân hàng

mất vốn, phải khoanh nợ, giảm nợ thậm chí là xóa nợ, ngoài phần lớn phần vốn do

ngân sách cấp bù đắp, chủ yếu do các ngân hàng trích lập dự phòng rủi ro, phải

giảm thu nhập, giảm lương, và lại phải bắt đầu đối mặt với tình trạng cán bộ nghĩ

việc, thiếu nhân viên có đủ năng lực làm việc, mà nguồn nhân lực chất lượng cao

thì rất quan trọng đối với hệ thống ngân hàng, dẫn đến kết quả hoạt động kinh

doanh càng đi xuống.

2.4.2. Những ảnh hưởng của việc gia tăng nợ xấu đến nền kinh tế

Việc tăng cao của tỷ lệ nợ xấu có tác động gián tiếp đến nền kinh tế thông

qua mối quan hệ hữu cơ ngân hàng – khách hàng – nền kinh tế. Trước tiên nợ xấu

sẽ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng, sau đó ảnh hưởng đến sự

phát triển của nền kinh tế. Bởi vì khi nợ xấu phát sinh và tăng cao sẽ làm hạn chế

khả năng khai thác và đáp ứng vốn, dịch vụ của ngân hàng cho nền kinh tế. Mặt

khác nếu nợ xấu phát sinh do khách hàng hoặc doanh nghiệp sản xuất kinh doanh

kém hiệu quả sẽ tác động đến toàn bộ nền kinh tế vì nguồn vốn bị ứ động và việc

sản xuất bị đình trệ làm cho nền kinh tế bị trì trệ, thậm chí là tuột dốc theo tác

động dây chuyền.



Bên cạnh đó nợ xấu cao sẽ dẫn đến rủi ro vỡ thanh khoản cao, vỡ cơ cấu kỳ

hạn của ngân hàng trong trường hợp không thu hồi được nợ. Do những mối liên hệ

trên thị trường tài chính nói chung và thị trường liên ngân hàng nói riêng, nên bất

kỳ một ngân hàng nào gặp phải những rủi ro trên thì đều có khả năng sẽ ảnh

hưởng đến cả hệ thống. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ tăng cao không những ảnh

hưởng tiêu cực đến bản thân các ngân hàng mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ nền

kinh tế, do đó giải pháp làm giảm tỷ lệ nợ xấu là hết sức cần thiết.



CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT NỢ XẤU:

3.1. Xử lý nợ xấu tại NHTM:

3.1.1. Tổ chức khai thác:

Khai thác là một quá trình làm việc với khách hàng đi vay cho đến khi

khoản cho vay được trả một phần hay toàn bộ mà người thu nợ không dựa vào các

công cụ pháp lí để ép buộc con nợ.

Khi khách hàng đi vay gặp khó khăn về tài chính, Ngân hàng có thể và sẽ

thường tham gia tổ chức khai thác, dĩ nhiên phải đặt trong giả thuyết khách hàng

có thái độ thật thà đối với khoản nợ và có khả năng chi trả một phần hay toàn bộ

một cách thoả đáng. Điều này đặc biệt đúng cho trường hợp người đi vay có vốn

lớn trong doanh nghiệp, một số tài sản cố định có giá trị, một tổ chức có thể tạo lợi

nhuận đủ nhiều để hoàn trả khoản vay nghi vấn, cũng như những khoản cho vay

khác cần cho việc duy trì hoạt động của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp đi vay

không thể trả nợ theo đúng nghĩa vụ dẫn đến vỡ nợ thì Ngân hàng nên thực hiện

thanh lí.

Hầu hết các khoản cho vay khó đòi tại Ngân hàng thương mại được xử lí

bằng phương pháp khai thác, nghĩa là người đi vay được phép tự khắc phục khó

khăn tài chính và hoàn trả các khoản nợ Ngân hàng càng nhanh càng tốt.Vì tổ chức

khai thác không phải là một công cụ pháp lí, nó có thể có một số hình thức khác

nhau giữa những khoản cho vay. Các biện pháp có thể bao gồm lời khuyên trên

nhiều chủ đề nhằm tác động đến khả năng tạo ra và thu lợi tức của người đi vay,

gia hạn hoặc điều chỉnh hợp đồng cho vay để giảm bớt quy mô hoàn trả, cấp phát

thêm vốn nhằm tạo cho người vay có được vị thế tài chính mạnh hơn. Lúc này,

Ngân hàng nắm phần chủ động trong hoạt động kinh doanh của nó cho đến khi

bảo đảm rằng khoản cho vay sẽ được hoàn trả.

Khi bất cứ khoản cho vay nào đến giai đoạn khó khăn trong công tác thu

hồi, lập tức Ngân hàng áp dụng biện pháp để bảo đảm bằng tài sản thế chấp hay

một thoả thuận bảo đảm trên mọi tích sản khả dụng của người đi vay.



3.1.2. Tổ chức thanh lý:

Thanh lí là một quá trình trong đó Ngân hàng thương mại sẽ ép buộc người

vay tuân theo các điều khoản của hợp đồng cho vay, áp dụng và thực hiện tất cả

biện pháp pháp lí để đạt mục tiêu thu hồi khoản nợ xấu.

Nếu Ngân hàng thấy rõ là việc tổ chức khai thác không tiện lợi, việc thanh

lí ở một trong vài hình thức có thể được coi là cách hay nhất để xử lí một khoản

cho vay đã trở nên đáng nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn (thuộc nhóm 4 và 5).

Khi phương pháp này được lựa chọn, có nghĩa là Ngân hàng đã quyết định sau khi

cân nhắc tất cả mọi yếu tố kể trên và nhận thấy rằng khả năng cải thiện tình hình

tài chính của người đi vay là xa vời, việc gia hạn hợp đồng cho vay hay cấp thêm

vốn là mạo hiểm đối với Ngân hàng, biện pháp thanh lí là tối ưu nhất. Sự thanh lí

thường được nhanh chóng thực hiện trong những trường hợp tư tưởng không sẵn

lòng chi trả của khách hàng đã rõ, hành động lừa đảo hay không thật thà đã bộc lộ,

tình trạng vỡ nợ đã hiện ra, tình hình tài chính của người vay là vô vọng, hay

không có ý muốn trả nợ.

Có một số biện pháp thực hiện việc thanh lí như sau:

Nếu khoản cho vay được bảo đảm bằng tài sản thế chấp, Ngân hàng có thể

bán nó đi, thường thì nó không đem lại mức giá thị trường hợp lí. Trong trường

hợp khối lượng nhận được từ việc bán vật thế chấp không đủ thanh toán nợ, Ngân

hàng có thể nhận phán quyết của toà án về khoản chênh lệch; phán quyết như thế

cho phép Ngân hàng được quyền thu thêm nếu người đi vay có các tích sản.

Nhân viên Ngân hàng có thể thực hiện thanh lí với sự giúp đỡ của chuyên

gia tư vấn pháp luật của Ngân hàng hay bộ phận liên quan đến những khoản cho

vay có vấn đề và thành viên của bộ phận tham mưu có chuyên môn về lĩnh vực

này. Cuối cùng, một nhân viên thanh lí chuyên nghiệp được Ngân hàng thuê xử lí

việc thanh lí.

Một hình thức thanh lí khác là tái sở hữu các hàng hoá tiêu dùng lâu bền

trong một số trường hợp tư liệu sản xuất được bán theo hợp đồng bán có điều kiện

và mua lại từ một nhà buôn. Quá trình này được thực hiện bằng cách giữ lại hàng

hoá sau đó tiến hành bán với giá nào đó và hy vọng có thể trả hết nợ.



Trong trường hợp Ngân hàng quyết định sử dụng biện pháp xử lý để thu hồi

số nợ vay không bảo đảm, phán quyết cần phải có từ toà án một cách thích hợp.

Phán quyết này cho phép Ngân hàng nắm giữ tài sản của người thiếu nợ với số

lượng phù hợp với quyết định của toà án hay trừ vào lương theo mức được luật

pháp cho phép.

Nếu Ngân hàng là một trong số các chủ nợ và các chủ nợ khác (có vị thế

mạnh tương ứng như Ngân hàng) cũng muốn lấy lại tiền thì một uỷ ban chủ nợ có

thể được thành lập. Cách giải quyết này không áp dụng cho trường hợp phá sản và

cũng có thể áp dụng phương pháp khai thác.

Phá sản có 2 hình thức bồi thường cơ bản cho các chủ nợ, thanh lí và hồi

phục. Phá sản có thể miễn cưỡng hay cố ý. Nó là biện pháp cuối cùng theo quan

điểm của các chủ nợ. Ngân hàng hay bất cứ chủ nợ nào khác bao giờ cũng mong

muốn nhận được phần đáng kể các khoản cho vay từ quá trình thanh lí nhưng thực

tế thường không được như mong muốn.

Trong nhiều trường hợp, nó được áp dụng khi các chủ nợ không thể đạt

thoả thuận hợp lý liên quan đến các biện pháp phải thực hiện để thu hồi được vốn

vay, hay khi 1 chủ nợ nhỏ nào đó từ chối tiến hành một thoả thuận hợp tác hay khi

người vay từ chối làm việc với chủ nợ để cố gắng giải quyết khó khăn tài chính.

3.2. Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đưa ra 10 giải pháp xử lý

nợ xấu trong hệ thống Ngân hàng thương mại:

Thứ nhất, các ngân hàng thương mại chủ động tăng mức trích lập dự phòng

các khoản nợ xấu, chấp nhận giảm lợi nhuận hoặc thua lỗ.

Việc tăng trích lập dự phòng sẽ giúp ngân hàng thương mại nhanh chóng bù đắp

tổn thất, giảm số thuế Thu nhập doanh nghiệp, có thể giảm quỹ lương nhưng làm

tăng khả năng tài chính nội tại của ngân hàng thương mại.

Thứ hai, cần có chính sách tiền lương, tiền thưởng hợp lý trong giai đoạn

khó khăn hiện nay.

Theo VAFI, đây cũng là cách thức để giảm chi phí một cách hợp lý nhằm

hỗ trợ cho việc tăng mức trích lập dự phòng tỷ lệ nợ xấu.



Thứ ba, chứng khoán hóa các khoản nợ khó đòi.

Với doanh nghiệp có quản trị kinh doanh tốt, đang gặp khó khăn về nghĩa vụ trả

nợ gốc do tình hình kinh tế khó khăn, do các dự án đầu tư đang triển khai chưa đi

vào hoạt động…thì có thể chuyển 1 phần nợ gốc thành trái phiếu trung hạn, nhằm

hỗ trợ thanh khoản cho doanh nghiệp và giúp doanh nghiệp tồn tại phát triển.

Chuyển nợ quá hạn, nợ xấu thành cổ phần và chuyển vị thế các ngân hàng đang là

chủ nợ thành cổ đông lớn.

Thứ tư, tăngtỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong ngành ngân hàng

lên 40%, đồng thời cũng cho phép nâng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư chiến lược

nước ngoài lên mức 25% hoặc 30%/vốn điều lệ.

VAFI cho rằng, việc triển khai nhanh tăng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài

trong ngành ngân hàng sẽ có nhiều ý nghĩa trong giai đoạn hiện nay vì tăng sức

hấp dẫn trong thu hút vốn FII và nhất là đối với các nhà đầu tư chiến lược. Nếu

giải pháp này ra đời sớm thì trong vòng 3 năm hệ thống ngân hàng thương mại sẽ

huy động thêm vài tỷ USD.

Thứ năm, cho phép một số ngân hàng nước ngoài có tiềm lực tài chính

mạnh, quản trị doanh nghiệp tốt mua lại những ngân hàng yếu kém.

Thứ sáu, khuyến khích các ngân hàng thật sự mạnh mua lại những ngân

hàng yếu kém.

Nếu như chỉ định các ngân hàng mạnh, ngân hàng thương mại cổ phần có

cổ phần đa số của Nhà nước mua lại những ngân hàng ốm yếu mà không có sự hỗ

trợ từ NHNN thì các ngân hàng mạnh sẽ không tham gia.Các ngân hàng chỉ tự

nguyện tham gia khi họ thấy có lợi vì họ phải có trách nhiệm với các cổ đông của

họ.“Vì vậy cần cơ chế hỗ trợ tài chính từ NHNN, hỗ trợ ở đây không phải cho

ngân hàng mạnh mà là vì mục tiêu xử lý nợ xấu, vì mục tiêu làm cho hệ thống

ngân hàng thương mại mạnh lên” - VAFI nhấn mạnh.

Thứ bảy, miễn các loại thuế (thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh

nghiệp…) cho các hoạt động mua bán nợ nhằm thúc đẩy sự hình thành và phát

triển của thị trường mua bán nợ.



Thứ tám, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho nghiệp vụ phát hành trái

phiếu doanh nghiệp.

Việc miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong nghiệp vụ phát hành trái phiếu sẽ

giúp giảm lãi suất huy động, giúp cho hệ thống ngân hàng thương mại có điều kiện

huy động vốn dài hạn, thay vì ngắn hạn như hiện nay; thúc đẩy tiến trình chứng

khoán hóa các khoản nợ; giúp cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển,

tăng tính ổn định trong việc huy động vốn cho hệ thống ngân hàng thương mại.

Thứ chín, nhanh chóng có nhiều giải pháp hữu hiệu để phá băng thị trường

bất động sản.

Để phá “băng” bất động sản, theo VAFI cần nhanh chóng biến sáng kiến

căn hộ nhỏ tối thiểu 25m2 thành hiện thực; các chính quyền địa phương (nhất là

các đô thị lớn) cần quan tâm đẩy nhanh thủ tục hành chính trong việc cấp phép,

sửa đổi giấy phép xây dựng nhà ở để làm sao giảm 70% thời gian duyệt cấp phép

như hiện tại; Nhà nước nên giảm 50% thuế GTGT trong các ngành kinh tế đang

gặp khó khăn như xây dựng, sản xuất vật liệu xây dựng, kinh doanh bất động sản,

sửa chữa tàu biền, vận tải biển nội địa, cơ khí; giảm 50% thuế GTGT cho các

ngành bất động sản và vật liệu xây dựng.

Thứ mười, cơ cấu lại phân bổ ngân sách cho năm 2013 theo hướng tăng chi

ngân sách cho lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng:

VAFI cho rằng, tăng chi ngân sách cho lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng sẽ

kích thích nhiều ngành kinh tế phát triển, đồng thời cũng là giải pháp hữu hiệu để

giảm nhanh tỷ lệ nợ xấu trong hệ thống ngân hàng thương mại.

3.3. Giải pháp từ phía Chính phủ, Ngân hàng nhà nước:

3.3.1. Thành lập cơ quan chuyên biệt quản lý nợ xấu trực thuộc NHNN:

Việc thành lập cơ quan xử lý nợ xấu chuyên biệt trực thuộc Chính phủ (có

thể ủy quyền cho NHNN quản lý) là điều hết sức cần thiết.Tuy nhiên, cơ quan này

sẽ xử lý một phần nợ xấu của các NHTM.Cụ thể, cơ quan này nên tập trung vào

xử lý nợ xấu của các tập đoàn, DNNN tại các NHTM. Việc xử lý có thể thực hiện

theo một trong những phương thức sau:



Xóa nợ thông qua việc thay thế bằng các trái phiếu do Chính phủ phát hành.

NHNN có thể cho phép các ngân hàng chuyển các khoản nợ xấu hoặc nợ cũ sang

trái phiếu kỳ hạn 20 năm. Cơ quan chuyên biệt xử lý nợ của Chính phủ sẽ dùng

trái phiếu Chính phủ để đổi lấy các khoản nợ xấu được coi là các khoản nợ lớn và

quan trọng. Cơ quan này có quyền bán các khoản nợ xấu hoặc tham gia vào quá

trình tái cấu trúc các doanh nghiệp không có khả năng trả nợ.

Hoán đổi các khoản nợ của tập đoàn kinh tế và DNNN với các NHTM cho

vay (gồm cả các NHTM Cổ phần và NHTM có vốn Nhà nước chi phối) thành vốn

cổ phần. Theo đó, sở hữu Nhà nước sẽ gia tăng trong một số NHTM (gồm cả

NHTM cổ phần). Điều này tuy tốn chi phí nhưng sẽ tạo thuận lợi cho NHNN trong

chỉ đạo việc hợp nhất, sáp nhập các NHTM phục vụ quá trình tái cơ cấu hệ thống

ngân hàng.

Nguồn vốn của cơ quan quản lý nợ xấu chuyên biệt trên nên hình thành từ

việc phát hành trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh. Trên thực tế, hoạt động của

NHTM Việt Nam nếu được tái cấu trúc thành công và kinh doanh trong một môi

trường thuận lợi thì sẽ tạo lượng lợi nhuận rất lớn (điều này đã được chứng minh

trong giai đoạn từ 2005 đến 2009), tăng tính khả thi trong việc hoàn trả các khoản

nợ trái phiếu được bảo lãnh bởi Chính phủ.

3.3.2. Xử lý nợ xấu thông qua các cơ quan quản lý tài sản của các NHTM:

Theo tính toán, đến nay các NHTM đã trích lập dự phòng tín dụng 70.000

tỷ, trong đó 84% nợ xấu có tài sản đảm bảo với giá trị tài sản đảm bảo tương

đương 130% giá trị các khoản nợ và đa phần là bảo đảm bằng bất động sản. Như

vậy, các NHTM hoàn toàn có thể chủ động xử lý các khoản nợ xấu của mình (với

điều kiện là có tài sản bảo đảm).Vấn đề là phải xây dựng cơ chế hợp lý. Cơ chế

phải đảm bảo được 5 nguyên tắc: (1) Hỗ trợ các NHTM thu hồi được vốn đã đầu

tư vào nợ xấu nhanh chóng nhưng không gây ra tổn thất quá lớn cho các NHTM;

(2) việc thu hồi nợ xấu không làm trầm trọng thêm tình hình thị trường bất động

sản; (3) giảm thiểu tối đa thiệt hại của các nhà đầu tư; (4) giảm thiểu tối đa chi phí

của Chính phủ; (5) tách biệt hoạt động xử lý nợ xấu và hoạt động kinh doanh của



NHTM. Căn cứ theo kinh nghiệm của 3 quốc gia được nghiên cứ trên, nên thực

hiện cơ chế như sau:

Thứ nhất, các NHTM bắt buộc phải sử dụng dự phòng để xử lý những

khoản vay đối với các doanh nghiệp tư nhân mà không có tài sản bảo đảm hoặc có

tài sản bảo đảm nhưng sụt giảm nghiêm trọng giá trị hoặc tranh chấp pháp lý quá

phức tạp.

Thứ hai, tất cả các NHTM có nợ xấu bắt buộc phải thành lập công ty quản lý nợ

(AMC) để tách hoạt động xử lý nợ xấu khỏi hoạt động kinh doanh của NHTM.

Thứ ba, các NHTM sẽ nhóm toàn bộ các khoản nợ xấu này lại và bán cho

các AMC trực thuộc NHTM. Các AMC của NHTM sẽ căn cứ theo mức độ rủi ro

của các khoản nợ, giá trị thực của tài sản bảo đảm để phát hành ra các loại trái

phiếu (đây là một dạng của phương thức chứng khoán hóa các khoản vay có bảo

đảm). Chẳng hạn, AMC có thể chia trái phiếu thành 3 hạng ứng với 3 nhóm nợ là

nhóm 3, 4 và 5.Mỗi loại này sẽ có mức lãi suất khác nhau nhưng tối thiểu phải cao

hơn lãi suất tiền gửi cùng kỳ hạn. Số tiền thu hồi này sẽ được chuyển cho NHTM

để phục vụ việc cho vay các hoạt động kinh doanh, sản xuất.

Thứ tư, Chính phủ nên thực hiện bảo lãnh với các trái phiếu trên đồng thời

thành lập cơ quan quản lý bất động sản trực thuộc Chính phủ để quản lý các bất

động sản trong trường hợp Chính phủ phải thực hiện chi trả bảo lãnh cho các trái

phiếu. Chỉ với sự bảo lãnh của Chính phủ thì các nhà đầu tư trong nước và quốc tế

mới thấy được sự hấp dẫn từ các loại trái phiếu trên. Hơn thế, sự trầm lắng của bất

động sản cũng như hoạt động tín dụng bất động sản chỉ là tạm thời ở Việt Nam

nếu nhìn toàn bộ chu kỳ phát triển của thị trường này tại Việt Nam từ năm 1991

đến nay. Khi thị trường phục hồi thì mọi thứ sẽ trở lại quỹ đạo tích cực.Vấn đề là

cơ chế phải tạo điều kiện cho các NHTM và thị trường vượt qua giai đoạn khó

khăn hiện nay.

Thứ năm, Chính phủ nên giao nhiệm vụ rõ ràng cho NHNN trong việc ban

hành quy chế về hoạt động AMC cũng như hoạt động chứng khoán hóa. Đồng thời

xác định rõ trách nhiệm của NHNN trong việc giám sát hoạt động trên, tránh tối đa



các NHTM sử dụng nghiệp vụ chứng khoán hóa trên để làm gia tăng rủi ro hệ

thống (giống trường hợp của Mỹ giai đoạn 2007-2009).

VÍ DỤ VỀ NỢ XẤU, CÁCH XỬ LÝ CỦA VCB KHÁNH HÒA

1.3 Sơ lược hoạt động tín dụng của VCB Nha Trang năm 2012

2.1.1 Cho vay khách hàng:

Trong điều kiện nền kinh tế khó khăn, nhiều doanh nghiệp thu hẹp sản xuất

và gặp khó khăn về tài chính, việc tìm kiếm khách hàng tốt để tăng trưởng tín

dụng không dễ dàng. Tăng trưởng tín dụng trên địa bàn Khánh Hòa năm 2012 chỉ

ở mức 3% và tăng trưởng tín dụng của hệ thống Vietcombank khoảng 12,1%.

Trong khi đó, dư nợ của VCB Nha Trang năm 2012 đạt 3.086 tỷ qui đồng - tăng

35% so với năm 2011 và chiếm khoảng 14% thị phần trên địa bàn tỉnh Khánh

Hoà. Kết quả đạt được là nỗ lực lớn của Chi nhánh trong việc tìm kiếm, tiếp cận

khách hàng mới và triển khai kịp thời những gói hỗ trợ lãi suất theo chủ truơng

của VCBTW. Bên cạnh đó, Chi nhánh cũng nâng cao chất lượng dịch vụ tín dụng,

thực hiện tốt công tác chăm sóc khách hàng và luôn sát cánh cùng doanh nghiệp

vượt qua những khó khăn trong thời kỳ khủng hoảng.

* Tỷ trọng về kỳ hạn vay:

Cơ cấu giữa cho vay ngắn hạn và trung hạn trong tổng dư nợ là 61:39. Chi

nhánh luôn cân đối cơ cấu về kỳ hạn cho vay để đảm bảo tỷ lệ dư nợ trung và dài

hạn không vượt mức tốiđa theo qui định.

* Tỷ trọng về loại tiền cho vay:

+ Dư nợ cho vay VNĐ đạt 2.325tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 75% trong tổng dư

nợ.

+ Dư nợ cho vay ngoại tệ đạt mức 36,5 triệu USD - chiếm tỷ trọng 25% /tổng

dư nợ.và tập trung chủ yếu ở một số khách hàng lớn như Tổng Công ty Khánh

Việt, Công ty Cổ Phần Dệt May Nha Trang….

* Tỷ trọng về thành phần khách hàng vay vốn:



Cơ cấu dư nợ vẫn tập trung chủ yếu ở một só khách hàng lớn như Tổng công

ty Khánh Việt, Công ty CP Dệt May Nha Trang. Công ty TNHH NN một thành

viên Yến Sào Khánh Hòa… Dư nợ cho vay SME là 684 tỷ qui đồng, tăng 29% so

với năm 2011, chiếm khoảng 22% tổng dư nợ. Dư nợ cho vay thể nhân đạt 777 tỷ

đồng tăng 50% so với năm 2011, chiếm khoảng 25% tổng dư nợ.

* Tỷ trọng cho vay theo ngành hàng:

Tỷ trọng dư nợ rải đều cho các ngành hàng trong đó cho vay sản xuất sản

phẩm thuốc lá chiếm khoảng 19%, sản xuất sợi, vải dệt chiếm khoảng 18%, sản

xuất chế biến thực phẩm, đồ uống khoảng11,6% còn lại là các mặt hàng khác.

2.1.2 Tỷ lệ nợ xấu

Tính đến 31/12/2012 tỷ lệ nợ xấu là 1,75% - vượt mức khống chế tối đa của

VCBTW.

Nợ xấu tăng tập trung vào một số ngành chính như sau :

+ Ngành thủy sản : 7,8% / tổng nợ xấu

+ Ngành thi công xây dựng : 58,36% / tổng nợ xấu.

+ Các ngành khác và các cá nhân làm ăn thua lỗ, chưa thu xếp được nguồn để

trả nợ ngân hàng: 33,8%/ tổng nợ xấu.

Nguyên nhân phát sinh nợ xấu:

Nợ xấu của Chi nhánh có xu hướng tăng do một số nguyên nhân sau:

- Chính sách thắt chặt đầu tư côngtheo Nghị quyết 11/NQ-CP năm 2011 làm

cho các công trình có nguồn vốn từ ngân sách bị ảnh hưởng, không có vốn hoặc

tiến độ giải ngân chậm gây ảnh hưởng đến nguồn thu của các doanh nghiệp xây

dựng, dẫn đến thiếu nguồn thanh toán trả nợ cho ngân hàng.

- Một số dự án đang thi công trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa như dự án Khu đô

thị Mỹ Gia, Khu đô thị Tây Lê Hồng Phong…. bị ngưng lại do thiếu vốn dẫn đến

một số hạng mục mặc dù đã được các nhà thầu thi công hoàn thành nhưng chủ đầu

tư không có vốn thanh toán, nên cũng không nghiệm thu công trình, không chịu



đối chiếu công nợ với các nhà thầu, do đó các nhà thầu không thu hồi được vốn để

trả nợ vay cho ngân hàng.

- Số lượng công trình trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đang giảm sút về cả số

lượng và giá trị. Một số đơn vị có tiềm lực phải tìm kiếm công trình ở các tỉnh lân

cận để thi công. Do vậy, việc quản lý hoạt động của các đơn vị khi thi công các

công trình ở ngoài Tỉnh rất khó khăn.

- Các khoản nợ và các vấn đề liên quan đến tập đoàn CN Tàu Thủy VN –

Vinashin đã ảnh hưởng đến một số dự án lớn trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa như Dự

án Nhà máy đóng tàu Cam Ranh. Các nhà thầu tham gia thi công cho dự án này

hiện chưa thu hồi được công nợ, nên gặp khó khăn về nguồn vốn để trả nợ ngân

hàng.

- Một số đơn vị kinh doanh hàng thủy hải sản gặp rủi ro trong phương thức

thanh toán quốc tế T/Tr (giao hàng trước, trả tiền sau), đối tác nước ngoài sau khi

đã nhận hàng nhưng không thanh toán tiền cho đơn vị, dẫn đến đơn vị không có

nguồn tiền hàng để trả nợ cho ngân hàng.

- Thị trường đầu ra của ngành thủy hải sản chưa ổn định, lại chịu tác động

của khủng hoảng kinh tế làm cho nhu cầu thị trường sụt giảm nên nhiều đơn hàng

xuất khẩu bị hủy, trong khi đơn vị đã vay vốn ngân hàng để thu mua nguyên liệu

dự trữ cho các đơn hàng xuất. Không xuất được hàng nên các đơn vị này không có

nguồn tiền trả nợ ngân hàng.

Biện pháp xử lý nợ xấu:

Trong năm 2012, Chi Nhánh cũng đã tích cực thu hồi nợ xấu thông qua các

biện pháp xử lý nợ có vấn đề theo QĐ số 106 của TW như: bám sát tình hình hoạt

động kinh doanh của khách hàng, quản lý chặt dòng tiền, giảm dần dư nợ thông

qua việc bán hàng tồn kho, bán tài sản bảo đảm, áp dụng biện pháp khởi kiện...

Đối với các khách hàng gặp nợ xấu trong lĩnh vực thi công, xây dựng, Chi Nhánh

cũng đã rà soát lại các khoản phải thu của công trình, làm việc ba bên giữa khách

hàng, Chủ đầu tư và Ngân hàng để quản lý dòng tiền của công trình về VCB Nha

trang thu nợ.



Ngoài ra, chi nhánh cũng đã rà soát các khoản nợ xấu đủ điều kiện cơ cấu

theo QĐ 780 của NHNN và hướng dẫn của TW để cơ cấu nợ, gia hạn nợ, miễn

giảm lãi quá hạn…cho khách hàng, tìm biện pháp tháo gỡ khó khăn trong hoạt

động kinh doanh của khách hàng, tạo điều kiện cho khách hàng tiếp tục hoạt động,

có nguồn vốn để trả nợ cho ngân hàng cũng như giảm nợ xấu cho ngân hàng.

Kết quả đạt được:

Với các biện pháp xử lý kiên quyết, trong năm 2012 Chi nhánh cũng đã thu

hồi được 13.823 triệu đồng nợ xấu, trong đó:

+ Ngành thi công xây dựng là 9.823 triệu đồng.

+ Ngành thủy sản 3.1 tỷ đồng.

+ Ngành vận tải biển: 900 triệu đồng



Tài liệu tham khảo:

Giáo trình NHTM

Mộ số trang web:

www.tapchicongsan.org.vn

www.cafef.vn

www.doko.vn

www.rfa.org

www.tapchi.hvnh.edu.vn

www.vneconomy.vn

trường đại học kinh tế tp

Environment